Het project 'Cultuur zonder drempels' richtte zich met name op de toegankelijkheid van culturele centra en hun aanbod voor mensen met een handicap. Ten slotte geeft het vierde en laatste deel een overzicht van de verschillende partners in het project drempelvrije cultuur.
Integrale toegankelijkheid
Inleiding en situering
Aandacht voor iedereen bij het ontwerpen en uitbouwen van dienstverlening
Hierbij moeten toegankelijkheids- en haalbaarheidsrichtlijnen, zowel technisch als financieel, naast elkaar worden geplaatst. Wanneer organisaties, diensten en beleidsmakers toegankelijkheid in hun diensten overwegen, zal de overgrote meerderheid van de mensen hun diensten gelijkelijk kunnen gebruiken.
Cultuurparticipatie en inclusie
Cultuurparticipatie en drempels
Inclusief waar het kan, categoriaal waar het moet
Dit impliceert dat er waar mogelijk best geen apart aanbod voor personen met een handicap ontwikkeld wordt. Hoewel het streven naar maximale inclusie van mensen met een beperking aan te raden is, moet men ook realistisch zijn en beseffen dat dit idee misschien niet voor iedereen haalbaar en wenselijk is.
Waarom een cultuurcentrum moet werken aan haar toegankelijkheid
Het idee is dat het traditionele aparte 'categoriale' beleid ten aanzien van mensen met een handicap plaats zal maken voor een 'inclusief' beleid, waarbij geen behoefte meer is aan een specifieke en aparte aanpak, maar waar ruimte is voor ondersteunende of flankerende maatregelen ( bijvoorbeeld in de vorm van begeleiding). Afhankelijk van hun handicap kunnen bepaalde doelgroepen behoefte hebben aan een specifiek en aangepast aanbod van voorstellingen en workshops (bv. bepaalde groepen mensen met een meervoudige handicap).
Inleiding
Hoe toegankelijkheid inpassen in de dagelijkse werking van een cultuur- centrum?
- Inleiding
- Toegankelijkheid opnemen in het beleidsplan
- Maak iemand verantwoordelijk voor het toegankelijkheidsbeleid
- Vertegenwoordiging van personen met een handicap in de raad van beheer van een cultuurcentrum
Gehandicapten moeten zonder enige belemmering - van welke aard dan ook - kunnen deelnemen aan de exploitatie van het cultureel centrum en gebruik kunnen maken van de verschillende voorzieningen. Zo is er de afgelopen jaren een lift geplaatst om mensen met een beperking naar het podium te brengen.
Samenwerking en overleg
Samenwerking loont
- Overleg met voorzieningen en vrijetijdsorganisaties
- Overleg met gebruikers
Het succes van de raadpleging hangt af van de inzet en motivatie van de betrokken organisaties en hun vertegenwoordigers. Wat vinden gebruikers van de toegankelijkheid van het cultureel centrum en wat weerhoudt niet-gebruikers ervan om gebruik te maken van de diensten van een cultureel centrum. De methodiek is zo ontwikkeld dat andere culturele centra er gemakkelijk gebruik van kunnen maken en zelf verantwoordelijk kunnen zijn voor de begeleiding van de inspraakavond.
De deelnemers werd gevraagd om voor ieder van de verschillende thema’s hun ervaring/mening/reactie neer te schrijven. Verspreid op voorhand een vlot geschreven uitnodiging waarin het concrete doel van de overlegavond wordt uitgelegd (vb. via het gemeentelijk informatieblad). Organiseer de overlegavond als een gezamenlijk initiatief van de dienst Cultuur en de dienst Welzijn van je gemeente.
De belangrijkste resultaten van de overlegavond worden samengevat en gepresenteerd aan de betrokken verantwoordelijken en raden (bijv. bestuur, advies gehandicapten etc.). Een overleg met de verschillende betrokken partijen over de beschikbaarheid van de Culturele Centra was een nieuw initiatief in Beringen. Hoewel de opkomst niet overweldigend was, was de inbreng van de aanwezigen sterk en zeer constructief.
Toegankelijke informatie
- Toegankelijkheid van brochures en drukwerk
- Toegankelijkheid van signalisatie
- Voorzie informatie in verschillende formaten
- Een toegankelijke website
- Klantvriendelijk en toegankelijk onthaal
- Verschaf volledige en correcte informatie
Denk bijvoorbeeld aan mensen met een visuele beperking, ouderen of mensen met een beperkte taalontwikkeling etc. Hierdoor kunnen mensen met een visuele beperking en andere geïnteresseerden de programmabrochure in gesproken vorm raadplegen. Visueel gehandicapten kunnen met behulp van specifieke hulpmiddelen websites en elektronische documenten waarnemen.
Dit label biedt personen met een handicap die de website bezoeken de garantie dat de website toegankelijk is. Door ze een training 'klantvriendelijk onthaal en omgaan met mensen met een beperking' te laten volgen, leren ze gepast te reageren. Bureau Toegankelijkheid organiseert opleidingen 'klantvriendelijk onthaal en omgaan met mensen met een beperking' voor baliemedewerkers.
In het kader van PLOT (provincie onderwijs en opleiding Limburg) is voor de baliemedewerkers een training 'klantvriendelijk onthaal gehandicapten' georganiseerd. Mensen met een handicap correct en eerlijk informeren over de toegankelijkheid van het cultureel centrum. De toegankelijkheid van gebouwen en omgeving voor gehandicapten laat vaak te wensen over.
Toegankelijk aanbod en omkadering van workshops en voorstellingen
Voorstellingen en Workshops
- Inclusief waar het kan
- Categoriaal waar het moet
Als onderdeel van het project worden activiteiten en workshops georganiseerd waarin docenten extra ondersteuning bieden aan mensen met een licht verstandelijke beperking. Het project is bedoeld voor iedereen, met speciale aandacht voor mensen met een licht verstandelijke beperking. Docenten krijgen uitleg over hoe om te gaan met mensen met een licht verstandelijke beperking.
Een manier om mensen met een verstandelijke beperking voor te bereiden op voorstellingen die deel uitmaken van het reguliere programma van een cultureel centrum, is het organiseren van voorvertoningen. VZW De Brug - een bekende opleidingsinstelling voor mensen met een verstandelijke beperking - ontwikkelde een 'informatielijst theatervoorstellingen'. Deze lijst met informatie laat zien welke informatie nodig is om een voorvertoning te organiseren voor mensen met een (verstandelijke) beperking.
Door de aard van hun handicap is het voor een groep gehandicapten niet mogelijk en ook niet wenselijk om deel te nemen aan het reguliere aanbod van een cultureel centrum. Een nauwe samenwerking tussen voorzieningen, gehandicaptenadvies, vrijetijdsorganisaties voor mensen met een handicap en culturele centra biedt daarbij een duidelijke meerwaarde. Tijdens het festival worden creatieve workshops aangeboden die specifiek gericht zijn op mensen met een verstandelijke beperking.
Individuele begeleiding en assistentie
- Begeleiding door onthaalmedewerkers
- De begeleiderspas
- Groepsbegeleiding
- Assistentie
De begeleiderspas zorgt ervoor dat de begeleider van een betalende persoon met een handicap gratis toege- laten wordt op elke culturele of sportmanifestatie, ingericht door de provinciale instellingen of participeren- de organisatoren binnen de provincie Limburg. Zo zijn er bijvoorbeeld personen met een handicap die geen aanspraak kunnen maken op een bege- leiderspas (vb. bepaalde categorieën van personen met een verstandelijke handicap) hoewel ook zij nood kunnen hebben aan een begeleider. Voorzieningen voor personen met een handicap en verenigingen nemen vaak in groep deel aan culturele activitei- ten.
Culturele centra kunnen aan deze eis voldoen door bijvoorbeeld één begeleider per 8 gehandicapten gratis toe te laten. Daarnaast is er een groep gehandicapten die intensievere ondersteuning nodig heeft. Een ADL-assistent ondersteunt gehandicapten bij dagelijkse bezigheden.
U kunt als cultureel centrum een samenwerkingsovereenkomst aangaan met een organisatie die ADL-hulp verleent. Personen met een handicap die een voorstelling willen bijwonen, kunnen vooraf contact opnemen met deze organisatie om hun assistentie te regelen. In Limburg is LIDOA (de Limburgse Dienst voor Oppas en Hulpverlening) erkend voor het begeleiden van personen met een handicap bij culturele activiteiten.
Promotie van inspanningen op het vlak van toegankelijkheid
Inleiding
Een label voor de kwaliteit van de dienstverlening
Het label Cultuursleutel heeft betrekking op de globale werking en de infrastructuur van een cultuurcentrum. Het Knipoog-label daar- entegen wordt gebruikt door één cultuurcentrum (Dinamo, de vormingsdienst binnen de Warande) om work- shops aan te duiden, waarbij extra aandacht wordt besteed aan personen met een licht mentale handicap. Kenbaar maken dat in workshops voorzien van het Knipoog-label extra ondersteuning geboden wordt aan personen met een lichte verstandelijke handicap.
In het kader van het project "Toegankelijke Cultuur" werd met de steun van de provincie Vlaams-Brabant een label "culturele sleutel" ontwikkeld voor culturele centra. Dit label geeft aan dat er extra ondersteuning is voor, tijdens en na het bezoeken van een bestaand cultureel programma of het bezoeken van een museum. Het label garandeert gebruikers dat het cultuurcentrum de mogelijkheid biedt tot extra ondersteuning (zowel fysiek als psychologisch) bij deelname aan het bestaande, reguliere aanbod.
Het is de bedoeling dat na afloop van het project deze taak overgenomen zou worden door een provinciale verantwoordelijke (cultuur).
Checklijst toegankelijkheid
De voorzieningen en organisaties voor mensen met een beperking in het werkgebied van het cultureel centrum zijn bekend. Het cultuurcentrum heeft een overzicht van het aantal mindervaliden Deze bezoekers zijn bekend en hun wensen en behoeften zijn bekend Er zijn verenigingen voor mindervaliden die gebruik maken van de gebouwen. De website van het cultureel centrum is getest op toegankelijkheid voor mensen met een beperking en er wordt gewerkt aan verbetering van het cultureel centrum.
De onthaalmedewerkers volgden een opleiding 'klantvriendelijk onthaal en omgaan met mensen met een beperking'. Bij optredens zijn voldoende baliemedewerkers aanwezig, zodat zij - indien nodig - mensen met een beperking van en naar hun zitplaats kunnen begeleiden. Het cultureel centrum heeft docenten die ervaring hebben met het omgaan met mensen met een handicap.
Personen met een handicap worden extra ondersteund om deel te nemen aan de reguliere workshoppresentaties. Er worden voorstellingen geprogrammeerd waarbij mensen met een beperking op het toneel staan (bijv. Theater Step, The Fundamentals, etc.) Gezamenlijke projecten worden ontwikkeld in samenwerking met een vereniging of voorziening. De begeleiderspas is algemeen geaccepteerd.
Randvoorwaarden
Mobiliteit
Financiële draagkracht
Nuttige partners
- Erkende vrijetijdsorganisaties
- Erkende vormingsorganisatie voor personen met een verstandelijke beperking
- Voorzieningen voor personen met een handicap
- Cultuurcentra
- Gehandicaptenadviesraden
- Provinciaal Steunpunt Toegankelijkheid
- Toegankelijkheidsbureau vzw
Daarnaast kan worden nagegaan of gelijkaardige formules ook kunnen worden toegepast op personen met een handicap die niet voldoen aan de voorwaarden gesteld door de begeleiderskaart. Vzw DE BRUG is door het Ministerie van Cultuur erkend als onderwijsinstelling voor mensen met een verstandelijke beperking. Naast de erkende vrijetijdsorganisaties kunnen ook de verschillende gebruikersorganisaties en voorzieningen voor mensen met een handicap belangrijke partners zijn in de uitbouw van een toegankelijk cultureel centrum.
Zij bieden de zorg en ondersteuning die nodig is voor zowel 'aanstekers' als mensen met een. De voorzieningen in Limburg zijn gegroepeerd in Platformvoorzieningen voor mensen met een beperking. Een lijst met voorzieningen per gemeente en per doelgroep is op te vragen bij de Provinciale Afdeling Personen met een Handicap.
Een gemeentelijke gehandicaptenadviesraad is de schakel tussen het gemeentebestuur en lokale verenigin- gen en instellingen voor personen met een handicap. Een lijst van gehandicaptenadviesraden en hun contactpersonen kan opgevraagd worden bij de Provinciale Sectie Personen met een handicap. Het Toegankelijkheidsbureau is een onafhankelijk studie- en adviesbureau dat als doel heeft de bereikbaar- heid, toegankelijkheid en bruikbaarheid van wonen, verkeer, (openbaar) vervoer, straatinrichting, publieke gebouwen en dienstverlening te verbeteren voor iedereen maar in het bijzonder voor ouderen en personen met een handicap.
Werkgroepen
Inleiding
- Thema 1: De fysieke toegankelijkheid
- Thema 2: Toegankelijkheid van de informatie over het aanbod
- Thema 3: Educatie en aanbod
