Jan Smets
Gent 27 februari 2013
WEG(EN) UIT DE CRISIS
E EN GOED JAAR GELEDEN ...
Rendement van de overheidsleningen op tien jaar
(in %)
Bron: Thomson Reuters Datastream.
0 1 2 3 4 5 6 7 8
België Frankrijk Duitsland Italië Nederland Spanje
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Bronnen: Nationale centrale banken, ECB.
Rente op nieuwe leningen voor ondernemingen
(in %, leningen met looptijd van minder dan één jaar)
0 1 2 3 4 5 6 7
België Frankrijk Duitsland Italië Nederland Spanje Basisrente van de ECB
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Economische activiteit in het eurogebied
(Verandering van het bbp in volume t.o.v. het voorgaande kwartaal)
Bron: EC.
-3,5 -3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0
Gemiddelde van de kernlanden Gemiddelde van de perifere economieën
2008 2009 2010 2011 2012
Ondernemersvertrouwen
Bron: Markit Economics.
35 40 45 50 55 60
Wereld Eurogebied
W EGEN UIT DE E UROZONECRISIS :
DE ACTIES VAN DE ECB, DE EU EN DE LANDEN
Beleidsrente en geldmarktrente in het eurogebied
(daggegevens)
Bronnen: Thomson Reuters Datastream, ECB.
0 1 2 3 4 5
Centrale beleidsrente Eonia
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Liquiditeit in het Eurosysteem
(uitstaande bedragen, weekgegevens in € miljard)
Bron: ECB.
1 Liquiditeitsbehoefte afkomstig van "autonome factoren", zoals de vraag naar biljetten, en van de reserveverplichtingen.
2 Som van de op de depositofaciliteit en op de rekeningen-courant geplaatste bedragen bovenop de reserveverplichtingen.
-1 600 -1 200 - 800 - 400 0 400 800 1 200 1 600
Voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten Liquiditeitsabsorberende en finetuningtransacties Basisherfinancieringstransacties Geconsolideerde liquiditeitsbehoefte van de banken¹ Langlopende herfinancieringstransacties Liquiditeitsoverschot²
Beroep op de marginale beleningsfaciliteit
2007 2008 2009 2010 2011 2012
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180
Bilaterale leningen Ierland¹
EU² IMF
Toegek end Goedgek e u rd voor uit ker ing Toegek end Goedgek e u rd voor uit ker ing Toegek end Goedgek e u rd voor uit ker ing Toegek end Goedgek e u rd voor uit ker ing Toegek end Goedgek e u rd voor uit ker ing
Ierland Portugal Griekenland I Griekenland II Spanje
herkapitalisering banken
3 4
5 5
Financiële bijstand in het eurogebied
(situatie eind 2012, in € miljard)
Bronnen: EC, EFFS, ESM en IMF.
1 Treasury en National Pension Reserve Fund.
2 EFSM, EFFS en ESM. De financiële bijstand voor Spanje werd overgedragen van het EFFS naar het ESM.
3 Bilaterale leningen van het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Zweden.
4 Bilaterale leningen van de landen van het eurogebied.
5 Met inbegrip van niet-uitgekeerde bedragen onder Griekenland I.
Concurrentievermogen in enkele lidstaten van het eurogebied
(op basis van de loonkosten per eenheid product 1 , indexcijfers 1999 = 100)
Bron: EC.
1 Reële effectieve wisselkoers: 36 handelspartners.
80 90 100 110 120 130 140 150 160
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Duitsland Ierland Griekenland Spanje Portugal Eurogebied
Handelsbalans voor de goederen
(in € miljard)
Bron: EC.
1 Griekenland, Ierland, Portugal en Spanje.
-200 -150 -100 -50 0 50 100 150 200 250
2008 2009 2010 2011 2012
Totaal
Intrahandel eurogebied Extrahandel eurogebied
Totaal
Intrahandel eurogebied Extrahandel eurogebied
Duitsland Som van de vier landen
met een tekort
1Overheidstekort in enkele lidstaten van het eurogebied
(in % bbp)
Bron: EC.
-35 -30 -25 -20 -15 -10 -5 0 5 10
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Duitsland Ierland Griekenland Spanje Portugal Eurogebied
EU - Governance
Six-Pack (EU) versterkte begrotingscontrole (ook schuld) correctie van andere onevenwichten
meer automatische procedures
Verdrag structureel begrotingsevenwicht in grondwet
(EU excl. V.K. en Tsjechië) acceptatie aanbevelingen buitensporige tekorten
Two Pack (eurozone) nog ingrijpender begrotingstoezicht tijdschema
Bankenunie
D E FINANCIELE MARKTEN BEDAREN , DE
ECONOMIE AARZELT ...
Rendement van de overheidsleningen op tien jaar
(in %)
Bron: Thomson Reuters Datastream.
0 1 2 3 4 5 6 7 8
België Frankrijk Duitsland Italië Nederland Spanje
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Bronnen: Nationale centrale banken, ECB.
Rente op nieuwe leningen voor ondernemingen
(in %, leningen met looptijd van minder dan één jaar)
2007 0
1 2 3 4 5 6 7
België Frankrijk Duitsland Italië Nederland Spanje Basisrente van de ECB
2008 2009 2010 2011 2012
Economische activiteit in het eurogebied
(Verandering van het bbp in volume t.o.v. het voorgaande kwartaal)
Bron: EC.
-3,5 -3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0
Gemiddelde van de kernlanden Gemiddelde van de perifere economieën
2008 2009 2010 2011 2012
Ondernemersvertrouwen
Bron: Markit Economics.
35 40 45 50 55 60
Wereld Eurogebied
Economische groei
(veranderingen van het bbp in volume)
2011 2012 2013 2014
Wereld 4,2 3,1 3,2 3,9
Eurozone 1,4 -0,6 -0,3 1,4
Duitsland 3,0 0,7 0,5 2,0
Frankrijk 1,7 0,0 0,1 1,2
Nederland 1,0 -0,9 -0,6 1,1
België 1,8 -0,2 0,2 1,5
Bronnen: EC.
B ELGIË : VERTROUWEN HERWONNEN , MAAR
GROEI SLABAKT NOG
Rendementen van de staatsleningen op tien jaar
0 1 2 3 4 5 6
België Duitsland
Bron: Thomson Reuters Datastream.
Netto financiële activa in de lidstaten van het eurogebied
(gegevens aan het einde van 2011, in % van het bbp)
Bronnen: EC, NBB.
-150 -100 -50 0 50 100 150
NL BE DE FI MT AT FR IT SI SK EE CY GR ES PT IE
Overheid Private sector
Totale economie (netto externe positie)
Bbp in België en in de buurlanden
(indexcijfers, piek vóór de recessie van 2008 = 100)
Bronnen: EC, INR.
93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
België Eurogebied Duitsland Frankrijk Nederland
Economische groei, werkgelegenheid en arbeidsvolume
(veranderingspercentages t.o.v. het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar)
Bronnen: INR, NBB.
-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
Werkgelegenheid in personen Uren per persoon
Productiviteit per uur Bbp
r
-6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 r¹
Financieringstekort van de overheid
(in % bbp)
Bronnen: INR, NBB.
1 Met de hypothese dat de door de overheid verrichte kapitaalverhoging van Dexia een zuiver financiële transactie is. Indien dit niet het geval was, zou het tekort 3,7 % hebben bedragen. De validatieprocedure van de statistische verwerking van deze transactie is nog aan de gang.
Consumentenvertrouwen en conjunctuurbarometer
(Saldi van de antwoorden op de maandelijkse enquêtes, seizoengezuiverde gegevens)
-30 -25 -20 -15 -10 -5 0
5 Consumentenvertrouwen
-35 -30 -25 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15
Algemene synthetische conjunctuurcurve
Afgevlakte reeks Brutoreeks
Bron: NBB.
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2008 2009 2010 2011 2012 2013
W EGEN NAAR EEN GEZONDERE ECONOMIE :
GROTER GROEIPOTENTIEEL ...
Groeipotentieel in België
(bijdragen aan de potentiële groei, in procentpunt)
Bron EC.
-0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0
1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 201 1 2013 r 2015 r 2017 r
Totale factorproductiviteit Kapitaal Arbeid Potentiele groei (in %)
Saldi van het buitenlandse goederen- en dienstenverkeer
(periodegemiddelde, in % bbp)
Bron: NBB.
-2 -1 0 1 2 3 4 5 6
1995-1999 2000-2004 2005-2008 2009-2011
Goederen Diensten Goederen en diensten p.m. Lopend saldo
-20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20
1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 r
Drie belangrijkste buurlanden Duitsland Frankrijk Nederland
Belgische uurloonkostenhandicap in de private sector
(verschillen in %, gecumuleerd sinds 1996)
Bron: CRB.
Inflatie in België en in de drie belangrijkste buurlanden
Bronnen: EC, NBB.
-2 -1 0 1 2 3 4 5 6
België Drie belangrijkste buurlanden p.m. Eurogebied
-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20
% gediplomeerden in het hoger onderwijs bij de bevolking van 30 tot 34 jaar
Gediplomeerden hoger onderwijs in een wetenschappelijke of technische richting, op 1.000 personen van 20 tot 29 jaar¹
% van de bevolking van 25 tot 64 jaar dat deelneemt aan levenslang leren Kwaliteit van het menselijk kapitaal
R&D en innovatie
Ondernemerschap
Uitgaven voor R&D (in % bbp)
p.m. Gefinancierd door de overheid²
Prestaties op het vlak van innovatie (score op het Innovation Union Scoreboard)
% van de ondernemingen die hun processen innoveren³
% van de omzet van nieuwe producten
4% van de innoverende ondernemingen voor wie het veroveren van nieuwe markten een belangrijke doelstellng is van de innovatie
4% van ondernemingen die hun marketing innoveren³
Aantal bij het Europees Octrooibureau ingediende patentaanvragen per miljoen actieve inwoners¹
% van de ondervraagde niet-ondernemers die van plan zijn binnen de 3 jaar een onderneming op te richten
% van de ondervraagden die een onderneming aan het oprichten zijn of die dat de afgelopen 3,5 jaar hebben gedaan
Indicatoren inzake het niet-prijsconcurrentievermogen:
vergelijking tussen België en de drie belangrijkste buurlanden
(Verschil in %, gemiddelde 2009 - 2011, tenzij ander vermeld)
Bronnen: EC, Global Entrepreneurship Monitor..
1 Gegevens voor 2008-2010;2Gegevens voor 2007-2009;3CIS-enquête gegevens voor 2010;4CIS-enquête gegevens voor 2008.
Werkgelegenheidsgraad 1 in België en het eurogebied
(in % van de 20-64-jarige bevolking)
Gemiddelde werkgelegenheidsgraad in de eerste drie kwartalen van 2012
België Eurozone
Totaal 67,2 68,1
55-64-jarigen 39,6 48,5
Laaggeschoolden 47,2 52,7
Niet-EU-staatsburgers 38,9 56,2
64 66 68 70 72 74 76 78 80
Eurozone² België³ Duitsland
Frankrijk Nederland
Bronnen: EC, ADSEI.
1 Tot en met 2004 gegevens voor het tweede kwartaal, jaargemiddelden vanaf 2005.
2 Gegevens inzake de huidige 17 lidstaten van de Eurozone voor de hele periode.
3 Jaargemiddelden sinds 2000.
4 Gemiddelde van de eerste drie kwartalen.
... S TEVIG FINANCIEEL SYSTEEM ...
Totale bancaire activa
(in % bbp)
Bronnen: EC, Thomson Reuters Datastream, ECB.
0 200 400 600 800 1 000 1 200
België
Duitsland
Spanje
Frankrijk
Ierland
Eurogebied
2008 2012
Geografische verdeling van de door de Belgische kredietinstellingen aangehouden activa
(geconsolideerde eindeperiodegegevens, in € miljard)
Bron: NBB.
0 100 200 300 400 500 600
2007 2008 2009 2010 2 0 11 2012 k3 2007 2008 2009 2010 2 0 11 2012 k3 2007 2008 2009 2010 2 0 11 2012 k3
Leningen Schuldbewijzen
België Eurogebied Rest van de
wereld
Bankleningen aan ondernemingen
(gegevens aan het einde van de maand, jaarlijkse veranderingspercentages)
Bronnen: EC, Thomson Reuters Datastream, ECB.
-10 -5 0 5 10 15 20
België Eurogebied
Regulering en toezicht
Basel III / Solvency II
Structurele hervormingen ?
Risico-georiënteerd toezicht
Bankenunie
... E N GEZONDE OVERHEIDSFINANCIËN
Overheidsschuld in België en in het eurogebied
(in % bbp)
Bronnen: EC, INR, NBB.
60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110
2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 r
Eurogebied België 38,6
6,6
Structureel primair saldo van de overheid 1
(verandering t.o.v. het voorgaande jaar, in procentpunt bbp)
Bronnen: INR, NBB.
1 Volgens de methodologie van het ESCB zoals die is beschreven in Bouthevillain C., Ph. Cour-Thimann, G. van den Dool, P. Hernández de Cos, G. Langenus, M. Mohr, S. Momigliano en M. Tujula (2001), Cyclically adjusted budget balances: An alternative approach, ECB, Working Paper 77.
+ 8,0
-3,5 -3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0
2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 r
Structurele primaire ontvangsten en uitgaven 1 van de overheid en trendmatig bbp
(gedefleerd aan de hand van de bbp-deflator, indexcijfers 2000 = 100)
Bronnen: INR, NBB.
1 Gecorrigeerd voor conjuncturele factoren (volgens de ESCB-methode) en voor niet-recurrente of budgettair neutrale factoren.
