• Nenhum resultado encontrado

Os comentários de Sérvio Honorato ao "Canto VI" da Eneida

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Share "Os comentários de Sérvio Honorato ao "Canto VI" da Eneida"

Copied!
288
0
0

Texto

(1)

Os

de Sérvio Honorato ao “Canto VI” da

(2)

Os

de Sérvio Honorato ao “Canto VI” da

#$%&$ '( $)($# *+

,-$%%(#. / +#(%(,. ' # 0# * '( 1% # ' / (* (.# % 2%%$& % '

(+ #. *(,. '( (.# % 2%%$& % ( (#,2& % ' & ' '( '( $ % 3$ (.# % ( $4,&$ % * , % '

,$)(#%$' '( '( + #

5.(,/ ' .6. '( *(%.#(7

#$(,. ' #8 # 37 #7 #& % #.$,- ' % ,. %

(3)

9 RESUMO8

, / '( & *(,.2#$ (%.2 $,.#$,%(& *(,.( $0 ' .# 5 - '( ('$. # .(:. % ; ( (# 3($. (* 5$5 $ .(& % ,.$0 % & * '( (: ,'#$ ( % & *+4,'$ % '( 0# *2.$& ; ( %$%.(* .$< ) * % & ,&($. % .$ $< ' % + # ($. # ' % .(:. %7 =* '$%% (%%( * .(#$ '( , . />(% ( (:+ $& />(% (# .$ $< ' , *5$(,.( (%& # & *

* + $ ( &$' .$) '( + %% 0(,% 5%& # % '( + )# % ( & %. *(% ,.$0 % '( *$. % ( -$%.1#$ % ( '( % % 0# * .$& $% + # (:(*+ 7 ,.#( % . #(% ; ( + %% # * +( &#$)

' % & *(,. ' #(% ( ; ( (,. 3 <$ * + #.( ' +# 0# * (%& #

,

(%.2 (#06 $ & *

, % $,'$& ? $,.$ $ , , Instituição Oratória7 %%$* % Comentários '( =#)$ , # . @ ,. A ' Eneida , % + %%$5$ $. * & ,-(&(# * + & ' .# 5 -3($. , % 5$5 $ .(& % &(#& ' % ('$/>(% ( ($. # % ' % .(:. % ' % . #(% (%. ' ' % , % (%& % ( ' 3 #* & * ( (% (# * $' %7 ( * ' * $% (%+(&63$& (%%(%Comentários

.# <(* , % $,3 #* />(% ) $ % % % 5#( & %. *(% -$%.1#$ % ( 3$ % 3$ ; ( )$0 # # * (,.#( % * $% ,.$0 %7

(4)

C ABSTRACT:

-( , .$ , 3 & **(,.$,0 $% $,.#$,%$& D #( .(' . .-( E #F 3 ('$.$,0 .(:.% '()( +(' $, ,&$(,. $5# #$(% % &- % .-( (: ,'#$ $5# #D ,' . 0# ** # .(:.5 F% E-$&- %D%.(* .$<(' & ,&(+.% %(' $, .(:. #( '$,07 -(%( , .(% ,' (:+ , .$ ,% E(#( % %(' $, %&- % % % ++ #. . & #$3D 5%& #( + %% 0(% E #'% ,' ,&$(,. & %. *% *D.-% . (% ,' 0# ** .$& % 0(% 3 # $,%. ,&(7 * ,0 .-( .- #% (: *$,(' 5D & **(,. . #% ,' E- E(#( , .-( %D 5 % . .-( .$*( $% (#0$ % ? $,.$ $ , ; .(% $, Institutio Oratoria. .-( & **(,. #$(% 3 (#)$ % , # . % , Aeneid GH F G (, 5 ( % . &; $#( % *( F, E ('0( , .-( E #F '()( +(' $, $5# #$(% $,) )$,0 ('$.$ ,% ,' .-( #( '$,0% 3 .(:.% .-( .- #% E- E(#( %. '$(' $, %&- % . F$,0 $,. & ,%$'(# .$ , .-( E D .-(D E(#( #( ' . .- . .$*(7 #.$& # D .-(%(Commentaries0$)( % % *( +#(&$ % $,3 #* .$ , , %(. 3 . +$&% $,) 5 ( 3 # .-( *(*5(#% 3 .- . ,&$(,. % &$(.D7

(5)

I

AGRADECIMENTOS

0# '(/ # 37 #7 #& % #.$,- ' % ,. % + # #$(,. # % +(%; $% % .# ' / ( #(' / ' *$,- '$%%(#. / '( *(%.# ' ( + # . ' & ,-(&$*(,. ; ( 0(,(# % *(,.( .# ,%*$.$ ' # ,.( , %% % & ,)(#% % ( #( ,$>(%7

0# '(/ J #'(, / '( +(#3($/ *(,. '( (%% '( 6)( +(#$ # K L +( & ,&(%% ' 5 % '( (%. ' % '( . 5# '( !!I . 5# '( !!M (%%(,&$ + # ; ( ( #( $< %%( (%.( .# 5 - 7

0# '(/ % & (0 % ( +# 3(%% #(% ' & ' '( '( (.# % + # . ' ; ( & * ( (% +#(,'$7

N *$,- 3 *6 $ J *$,- * ( ,'# ( *( + $ O '$*$# +( $,&(,.$) #(%+($. ( & #$,- ; ( %(*+#( 3 # * . 3 #. %7 N% *$,- % $#* % (, . ( P=%%$& + #; ( *( 3$<(# * #$# ( %( 3$<(# * )$# ; ,' 3 $ ,(&(%%2#$ 7 N *$,- ; (#$' )1

'(#(< ; ( . ,. '*$# 7

(6)

Q

SUMÁRIO

+#(%(,. / 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 M *(,.2#$ % ('$/>(% * , $% 7777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 " # *2.$& 0# *2.$& 0# * .$%. 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 RI . 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 RI $ ,6%$ #2&$ 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 RM (:. *+6#$& 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 RS ? $,.$ $ , 777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 R (.T,$ 7777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 9 ,& % 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 C

(7)

M

Apresentação

=#)$ & *(,. ' # '( (#06 $ 7 =#)$ 0# *2.$& 7 ; ( -2 (* & * * (,.#( & *(,. ' # ( 0# *2.$& V ; ( , % +(#*$.( .#$5 $# (%%( . # . $% (+6.(. %V %%(% ; (%.$ , *(,. % $,$&$ *(,.( '(%+#(.(,%$ % % +#(%(,. * , % * +# 5 (* ; ( (:.# + %$*+ (% '(, *$, / '( * (%. '$ % ( %( (%.(,'( J , / '( 0# *2.$& & ,%.# 6' (,.#( . #(% ,.$0 % 5(* & * 36&$ ' 0# *2.$& ( J 3$, $' '( ' % .(:. % + # ( ( +# ' <$' %7 3$* '( + ,. # 0 * % '$#(/>(% #(%+($. '(%%( %% ,.

$,' + & (:+ # ' , % (%. ' % & 2%%$& % 5# %$ ($# % +#(%(,. #(* % ; $ 0 * % $,3 #* />(% ; ( 5 %& * % #( />(% (,.#( % Comentários '( =#)$ ( +#2.$& ' % (%. ' % 0# * .$& $% '(%(,) )$' % , %=& '7 7 ' . (* ; ( %( & %. * %$. # .(:. %(#)$ , 7 =* '$%% (*5 # , & ,%$0 * % '(.(#*$, # & * (: .$' % $*$.(% ( '(3$,$/>(% '(%%( 04,(# .(:. '(%&#()(#(* % (* * .(:. (:+ %$.$) & * %( (%.# . # & *(,.2#$ ( 0 ,% ( (*(,. % ; ( -( % $,.#6,%(& %7

,%$'(# ,' (:.(,% ' % Comentários '( =#)$ , , % %(#$ + %%6)( (%. ' # 5# & *+ (. '(%%( . # ( + # $%% %( (&$ , * % + # ,2 $%( % , . />(%

(8)

"

Comentários, edições, manuais

@ % & 2%%$& % % ; ( (% $)# % ; ( &-(0 * .= ,1% .# <(,' & ,%$0 % * #& % ' % ($. # % ; ( +#(&('(# * , %% ( .#2% '( %$ % .# / % ; ( '($: # * , & . # , % & . # % ; ( .# )(%% # * K * $% %$*+ (%*(,.( , $,0 0(* , % & %. *(%LAR7 Y (%% * ' % '(3$,$/>(% '( . )$, ; ( %(W * & 2%%$& ( ; ( '( &(#. 3 #* & $,&$'( & * 3$#* / '( P( ,( ,&D '$<(# ; ( & *(,.2#$ = * 04,(# '( .(:. ; ( +#(%(,. * ' + &- )( '( $,.(#(%%(8 '( , % (,%$, # 0 % 5#( ; ( + %% ( % 5#( * *(,. (* ; ( ( ( +#1+#$ 3 $ (%&#$. 7

%% . ' . *5=* + '(#6 * % '$<(# . ,. #(%+($. ' .(:. '( (#06 $

Eneida (%+(&$3$& *(,.( ; ,. ' .(:. '( =#)$ %Comentários + $% *5 % .# <(* % * #& % ' $,0 0(* ' & . # ( ' % & %. *(% ; ( % ,.(&('(# * ( + # % )(< * #& # * .(:. % ; ( -( (# * + %.(#$ #(% ( $,' .# . #* % ' % Comentários

+ '(* % , % ) . # J %(,.(,/ '( )$, 9 ; ( '$< %(# +#(3(#6)( .(:. %(* % & *(,.2#$ % $,.# ' />(% ( , . % + # ; ( ($. # & ## %(* $,.(#*('$2#$ %7 % .= ; ( + ,. ($. # , 3$& #$ & *+# *(.$' %(* + $ '( '$&$ ,2#$ % ( , . % (:+ $& .$) % ; ,. %( + '(#$ +(#'(# (* '(. -(% ,(%% % ($. # %V & ,%$'(# ,' 3$,% (%+(&63$& % & * (%. ' '( * .(:. , (%& % .(:. % ( * .(#$ $% '( + $ , %(#$ * & 56)($% ( *(%* ,(&(%%2#$ % + # & *+ (*(,. # ( +# 3 ,' # % ($. # %V

%% % ; (%.>(% , % , ) % #$0$, $% W2 ; ( #(* ,. * & ,%$'(# ' % % #(%% ) % ,(&(%%2#$ % % (%. ' % ,.$0 % ( ; ( )(#(* % ,(%%( & +6. = * + & ' * ' & * & *+ %$/ ' % & *(,.2#$ % (%.2 #( &$ , ' J ($. # ' % .(:. %7

* #( / .$+ '( .(:. ; ( (%. * % (%. ' ,' ( ,$)(#% ; ( &$#& ,' K& . # .$, (,.#( % =& % 7 7 ( '7 7L '(3$,$/ ' ; ( %(W * & *(,.2#$ ( ; $% % % % & # &.(#6%.$& % '(+(,'( ' & *+#((,% ' 0# *2.$& % 5 #'$, ' .# 5 - (:(& . ' , % 5$5 $ .(& %7 ,.(% *(%* ' 3 ,' / '( % + #=* + )# @0# *2.$& A W2 (%. ) #(0$%.# ' (* .(:. % & * Sofista %Leis '( . (* ; (

R

RSS9 +7 RR7 P Z !!C +7 I 7

9

(9)

S %( (, *(# ) * ; ( %( (,%$, ) % , % X (.# % % ,% %6 5 % + )# % + #.(% ' % + )# % +# %1'$ (:+ $& / '( *$. % (,& ,.# ' % (* * .(:. X ( ; (* (,%$, ) $%% CB + #=* = & * % #0$*(,. '(%% % $,%.$. $/>(% ; ( % 3# ,.($# % ' .# 5 -0# * .$& %( (:+ ,'$# * ( %( 3$: # *7

%=& 7 7 (# * 3 ,' ' % , &$' '( '( (: ,'#$ * * %( ( * 5$5 $ .(& & W 3$, $' '( %(0 ,' .< (# '( 3 <(# ' & +$. ' + +$# & +$. ' $)# I7 ,3 #*( $,3 #* (%. '$ % *5 % % $,%.$. $/>(% 3 # * &#$ ' % + #

. *( .(# % 5 & ,%( - '( (*=.#$ '( (# ,.$0 , '( ( 3# %. ( ; ( - )$ %$' . . # ' (%& #$%. .= $& 7 2 & * ) * %( + +$# % ( * , %&#$. % ( + # $%% . #, # %( ,(&(%%2#$ #0 ,$< / ( & %%$3$& / '(%%( * .(#$ %%$* & * (%. 5( (&$*(,. '( ('$/>(% '( &(#. % 5# % ; ( +#(%(,. ) * (* # % ' % *(%* %

. #(% '$3(#(,.(% .# '$/>(% & * .(:. % ( $,3 #* />(% ; ( . *5=* '$3(#$ *7

+ #.$# (,. '(%% ,(&(%%$' '( '(%(,) )( %( .# 5 - '( ($. # '( .(:. %7 ' )$ (%% ($. # * $% ' ; ( '(& '$3$& # % $,3 #* />(% .$,- & * 3$, $' '( (%. 5( (&$*(,. ' .(:. $' ( + # $%% .$ $< ) %( (:(0(%( &#6.$& .(:. ; ( %( #( &$ , ) J; ( % $,3 #* />(% % 5#( (,%$, ' 0# *2.$& .# <$' % , % .(:. % '( . * % ; ( +( & ,'( & ##$ ( +( 3$, $' '( ; ( %( +# + ,- %( '$3(#(,&$ ) ' % +# +1%$. % (%& #(%7 % 5$5 $ .(&2#$ % '(%% % $,%.$. $/>(% & *

#$%.13 ,(% '( H$<[,&$ #$%. #& ( 6* & Q '(%. & # * %( +( & %%$3$& / ( &#6.$& .(:. 7 (% .# 5 - ) * + # (:(*+ & * (%. 5( (&$*(,. '( ('$/>(% '

Odisséia ( ' Ilíada '( *(# & W % & *(,.2#$ % % *(,.( &-(0 # * .= ,1% .# )=% '( 3# 0*(,. %M ( . *5=* +( ( 5 # / '( 6,'$&(% ( #(&(,%( *(,. % +# ' <$,'

* # & * &(#& '( R ! ) *(% '( @ . #(% ; ( %( '(%. & # * , (%&#$. '( . ' % % 04,(# % ( %( % .(:. %A"7 %%(% (:6*$ % (:(0(. % , $% ) * % * , %&#$. % '( . #(% & ,%$'(# ' % & ,T,$& % , =+ & '( (% & * *(# (%6 ' #$%.13 ,(% 13 & (% (

C

'(, *$, / ' % .$+ % '( 0# *2.$& % %(#2 .# . ' '( 3 #* * $% '(. - ' , .1+$& @ # *2.$& 0# *2.$& 0# * .$%. A '(%. '$%%(#. / 7

I

\ RS"R +7 C7

Q

\ 78 @ (% 0# ,'% % ) ,.% K777L ,. (,.#(+#$% ']% ( '=5 . '( '=, *5#(# (. '( & %%(# *=.- '$; (*(,. . % (% * , *(,.% $..=# $#(% '( #]&( #&- ^; ( (. & %%$; (A K+7 CL7 $% .< , $,.# ' / (%. ' ' Ars Donati 3$#* ; ( . ,. 0# *2.$& .$, ; ,. 0#(0 % .#$5 .2#$ % ' +(#6 ' -( (,6%.$& ( ' .$+ '( .# 5 - ; ( (,. %( '(%(,) )$ % 5(# & *+$ / ('$/ (

,2 $%( '( .(:. %7 K+7 C ML

M

* !!C 3 $ + 5 $& ' .(%( '( ' . # ' '( # ,&(%& &-$# ,$ (* ; ( +(%; $% ' # ('$. ( & *(,. % 3# 0*(,. % ' % & *(,.2#$ % '( #$%. #& , %1 % .(:. % - *=#$& % * % . *5=* % .(:. % '( 13 & (% (%6 ' #$%.13 ,(% ( . 7

"

(10)

R! . ( (*(,' ) * , % '( 3 #* ; ( +#$* %%(* +( & ##(/ ( +#(%(,. %%(* &(#. ,$' '(7

(%%( & ,.(:. '( +(%; $% ( (%. ' '$)(#04,&$ % , 6.$& % + #(&(* (,.#( % (:(0(. % (: ,'#$, % ( % '( =#0 * 7 % +#$*($# % 5 %( ' % , +#(&($. #$%. .= $& '( ; ( % * KfvnªL = $,'6&$ ' % (:+(#$4,&$ % ' $,.( (&. KcuxªL ( (%&#$. KgrafÒmenaL #(+#(%(,. / ' % * KfvnªLS $,- # * %( J 10$& ' , 0$ ( & ,&(,.# # * %( (* , $% # ; (%.>(% $,0_6%.$& % & * (:(0(%( .(:. K' % 5# % '( *(# + # (:(*+ L ( % * '( % '( & ##(/ K. ,. ' +# ,`,&$ ; ,. ' 0# *2.$& LB + %% ; ( % ` .$* % %(0 $# * 10$& ' , * $ + #.$# ' + ,. '( )$%. (%.1$& &($. ,' $,0 0(* @& * * & + &$' '( - * , , . # K777L & * . ' % & # &.(#6%.$& $##(0 #$' '(AR!7 %%$* (,; ,. % +#( & + />(% '( ,% +(#* ,(&$ * , (%. ' ' + )# & * ,$' '( $% 2)( ( + #. ' # '( #(0# % ( +#$,&6+$ % '( & ##(/ +#1+#$ %B .# % %( & + ) * ' + )# + #.$# ' % , .(:. 7

#& #= $ (#($# (* %( (%. ' % 5#( % $/>(% '( 0# *2.$& , % .(:. % '( ? $,.$ $ , . *5=* #( (*5# (%% % & # &.(#6%.$& % ' .# '$/ 0# * .$& 3$#* # ; (8

@ % (# '$. % (: ,'#$, % ; ( & 5 # * + # % + ,. # .# 5 - #( $< ' +( % %( % a + %$. #(%b (%.1$& % (* =#0 * (,) )$' % (,. & * , ) . #(3 '( +#(%(#) # 6,0 0#(0 (* % a3 #* #$0$, b .$)(# * * +#( & + / (*$,(,.(*(,.( 3$ 10$& 8 % .$)$' '( (,) )$ (%. 5( (&$*(,. '( .(:. % + # ; ( '( 3 . * $. (*+#(0 # * #0 *(,. % , 10$& %ARR7

%(W .# 5 - ' % (: ,'#$, % &(,.# ' , % ('$/>(% ( , ; ( ' 6 = '(& ##(,.( K%$%.(* .$< / ' #. 0# 3$ =:$& % ( % %L 3 ) #(&$ $,.(#+#(. / ' % .(:. % & * 3$#* * H # .$, ( (%5 #'(%8 @ 0# *2.$& (:$%.$ ,.(% & * .=&,$& '( 0# 3$ & ,3 #*( $,'$& % (.$* 0$ * % $,3 4,&$ ' 3$ 0$ (: ,'#$, -(

S

De interpretatione @¶sti m¢n Ôn tå §n tª fvnª t«n §n tª cuxª payhmãtvn sÊmbla ka‹ tå grafÒmena t«n §n tª fvnªA .# ' <$' + # H RSSM & * 8 @ +((&- $% .-( #(+#(%(,. .$ , 3 .-( (:+(#$(,&(% 3 .-( *$,' ,' E#$.$,0 $% .-( #(+#(%(,. .$ , 3 %+((&-A K+7 RSL7

R!

H RSSM +7 7

RR

(11)

RR .#$5 $ + # 3 ,/ =* '$%% (:+ $& / ' % + (. % '( * + ,. '( )$%. (%%(,&$ *(,.( (:$& 0#23$& AR 7

* +# ' . '(%% % '$%& %%>(% .(1#$& % .(* % * , '(%&#$.$) ' 0# *2.$& 0#(0 (%&#$. + # $ ,6%$ #2&$ ; ( 3 $ , '( #$%. #& ( & W 5#

Arte gramaticalKt°knh grammatikÆL +#(%(,. & ,3 #*( '$< 5$,% .# / % . ,. ' 10$& ' , 0$ ; ,. ' , * $ +# ) )( *(,.( '()$' +# 5 (* % '(

.(,.$&$' '( ( $,.(#+ />(%7 (%%( * , $ ,6%$ '(%&#()( % 3 ,/>(% ' 0# *2.$& % * .=#$ % '( ; ( '()( %( & + # 0# *2.$& ( %$%.(* 3 ,=.$& 0#(0 K(,.(,' %( grammata %(W % (.# %L7 * %(0 $' , + #.( (* ; ( '(%(,) )( ; (%.>(% +# +#$ *(,.( 0# * .$& $% '$%.$,0 ( lógos K%(,.(,/ L (,.(,'$' & * @ (:+#(%% '( * +(,% *(,. & *+ (. A ( % & %%(% '( + )# % ' lexis K+ )# L7

Arte gramatical '( $ ,6%$ #2&$ = '( (:.#(* $*+ #.[,&$ + # -$%.1#$ ' 0# *2.$& + $% %(#2 * '( '( .# % * , $% . *5=* (* 6,0 .$, 7

Y (%%( .$+ '( .# 5 - '( 0# *2.$& % ( &#6.$& % '( .(:. % ; ( % & *(,.2#$ % '()(* * $. '( % (%.# . # W2 ; ( +(%; $% *=. ' '( ,2 $%( ( ($. # ' % .(:. % 5(* & * '(%&#$/ ' % 3(,T*(, % $,0_6%.$& % 3 # * .# ,%3(#$' % ( ' +. ' % % (%& # .# )=% '( & *(,.2#$ % & * % '( =#)$ 7 '(* $% & ,3 #*( )(#(* % * $% 3#(,.( % & *(,.2#$ % + '$ * #(3(#$# %( J (:(0(%( .(:. , %1 + # (:+ $& # % *$. % ( % + )# % * % . *5=* + # '(* ,%.# # ; ( '(.(#*$, ' % + %% 0(,% '( * . # (# * *560 % '( . #$ ' )$' % + # (:(*+ 7 (#(* % . *5=* ; ( .= *(%* '(3$,$/ ' ; ( (# & ,T,$& ( ; ( + # (%% & # &.(#6%.$& '()(#$ %(# $' ( (%. ' ' , (%& (%. ) '$#(. *(,.( #( &$ , ' % 6,'$&(% ( 5 # ' % +( % 5$5 $ .(&2#$ %7

* .$* * , ; ( .(* % = De Lingua Latina '( ## KRRQ X M 7 7L ( , & * * * , * % & * $,3 #* />(% ' & ,.(`' 0# * .$& .(* %

Instituição Oratória '( ? $,.$ $ , K%=&7 '7 7L ; ( .# <(* % .( #$ % ( '$%& %%>(% + ,. ' % , % * , $% 0#(0 % ( % * $. #( () ,.(% + # & *+#((,% ' .$)$' '( 0# * .$& (* * ( + # & *+#((,% '( & *+4,'$ % 0# * .$& $% + %.(#$ #(%7 .(:. '( ## ' ; , % #(%. # * 0 ,% 3# 0*(,. % (,& ,.# * % + # (:(*+ '$%& %% % 5#( , 0$ ( , * $ % 5#( ; #& % #= $ (#($# ( ##$% (

D #R9 + # (:(*+ %( #(3(#(*7 , .(:. '( ? $,.$ $ , -2 '(%&#$/ ' (,%$,

R

H c H RS"R +7 S7

R9

(12)

R '( 0# *2.$& '(, *$, / ' ; ( (% ; ( .# 5 - ) * & * (%% * .=#$ RC +# 0# * (%& # ( % . #(% ; ( '()(#$ * %(# $' % +( % , %7

=* '$%% (,& ,.# * % . *5=* #(3(#4,&$ % .# 5 - 0# * .$& (* .(:. % , +# +#$ *(,.( 0# * .$& $% & * ; ( (% (%&#$. % + # (.T,$ Sobre os gramáticos

(Sobre os poetas (* ; ( -2 )2#$ % $,3 #* />(% % 5#( ; (* %( '('$& J &#6.$& .(:. ( (,%$, '( 0# *2.$& (* 0(# ( ; (* 3(< ($. # % (%+(&$3$& *(,.( '( (#06 $ '(3(,'(,' '(.# . ,' RI7 ,.#( 0 ,% ' % , *(% &$. ' % + # ( ( (%. =#$

# 5 $% 2#$ ( && B (,.#( % '(.# . #(% '( (#06 $ &$. *$.1#$ . # '( ' % =& 0 % &- * ' % @ ,.$5 &1 $& %A #)6 $ (%&#$. # ' Aeneomastix & ,.#

Eneida ( %&T,$ ('$ , ; ( (%&#()( Contra os detratores de Vergílio (* ; ( '(3(,'$ % '( )(#% % ( + )# % '( *(# + # (#06 $ , Eneida7 5#( 2#$ + # (:(*+ 3$#* ; (8

@K777L 2#$ + 5 $& d 5# e % 5 $,%.$0 / '( 0 %. * % % * #$ *(,.( (*(,' ' '( * ' ; ( '($: %%( 0 ,% )(#% % $, &5 ' % %%$* & * (%. ) * % ; $% * $. % .(,'

0 .(,. ' & *+ (.2 % , 3 # * $0 *(,.( & + <(% + $% ; %( . ' % % -(*$%.6; $ % ,( ( % '( %(,.$' 5% . ( +(#3($. 7 K777L 0# *2.$& $% '$<$ .(# )$' ' % * $% ,.$0 % ; ( 2#$ .$,- .# & ' #'(* '( ' $% $)# % ( ; ( (,. * ' # %(0 ,' '( * ' ; ( 3 %%( + # 0 # ' .(#&($# ( . *5=* & ##$0$# $,6&$ ' +#$*($# $)# .(,' .$# ' (%.(% )(#% %8

GIlle ego qui quondam gracili modulatus avena Carmina et egressus silvis vicina coegi,

Ut quamvis avido parerent arva colono,

Gratum opus agricolis, at nunc horrentia Martis—

Arma virumque cano.G

RC

37 @ # *2.$& 0# *2.$& 0# * .$%. A '(%. '$%%(#. / 7

RI

(13)

R9 (%% #(3(#4,&$ 2#$ (.T,$ , % $,3 #* , %1 #(%+($. ' #(&(+/ ' 5# '( (#06 $ * % . *5=* .# < J < * (:(*+ ' +#2.$& ' 0# *2.$& ('$. #

.(:. ' + (. (:& $,' 0 ,% )(#% % ' + (* 7

(:. % + %.(#$ #(% ## ? $,.$ $ , ( (.T,$ . *5=* *(#(&(* '(%. ; ( , & ,%.$. $/ ' .# '$/ 0# * .$& .$, . = & % '( #$%&$ , ( , . , ; ( . ,0( J% artes gramaticais ( '( =#)$ , % & *(,.2#$ %7 0 ,% +(%; $% ' #(% * '(#, % + #=* & ,%$'(# * ; ( +# ' / '( & *(,.2#$ % ( & *+4,'$ % + #.$# ' %=& '7 7 = '( *(, # $*+ #.[,&$ ( #(% . '( * &(,2#$ + 6.$& ( (& ,T*$& & ,. #5 ' 7 (D, '% + # (:(*+ '(& # ; ( ; ,' @ %4,&$ '( * $.(# . # '$0, '(%%( , *(A 5#$ (%+ / @#(% * % '( . #(%A )$ %( , %&(# @=+ & '( # ' % & *(,. ' #(% ( (%& $ %. %ARQ7

%%(#/>(% & * (%% % + #(&( , % ()$'(,.( 3 <(* & * ; ( %( +(#& '( )$%. *+ $' 3$ %13$& ; ( (,) )$ % (%. ' % 0# * .$& $% $,& $,' %( % & *(,.2#$ % (

#( ()[,&$ '(%%(% .(:. % W2 + # % & ,.(*+ #[,( % '( (#06 $ 7 :(*+ '$%% % % (%. ' % % 5#( (%%( . # ; ( &$#& ) * , =+ & ' + 5 $& / ' Eneida & * ('$/ '( 2#$ ( && #(3(#$' % &$* *(,/ ; ( 3 < = $ , % % %

Noites Áticas K%=&7 '7 7L P` $ $0$, * '(.# . # '( (#06 $ 8 @ $0$, 3 $ '(* %$ ' $,(+. ; ,' +(,% % 5(# ; ( 3 %%(* apraepetes’ ( ; ( .(,- * $0, # ' +#1+#$ (#06 $ ( ,( 2#&$ - *(* ' . ; ( , %(0 ,' $)# '

Ilíada , *( )$.1#$ ' '( apraepetesbARM7

* %6,.(%( + '( %( '$<(# ; ( .# 5 - 0# * .$& 3 $ 3 #* $< ' + #.$# ' * *(,. (* ; ( %( . #, # * ,(&(%%2#$ % #0 ,$< / ' % * , %&#$. % , % 5$5 $ .(& % ( ('$/ ' % .(:. % ; ( .$ $< ) '( & ,-(&$*(,. % 0# * .$& $% K3$ 10$& % ( $,0_6%.$& % +#$,&$+ *(,.(L + # % #( $< / 7 # ( *(,.( - )$ . *5=* +#2.$& +(' 010$& ( (,%$, '( 0# *2.$& ; ( .$,- & * 3$, $' '( '(* ,%.# # ; (# 5 * % ' 6,0 ( (:+ $& # % + (. % ; ( 3 <$ * + #.( ' &[, ,( ( ' # '( . #(% ; ( '()(#$ * %(# (%. ' ' % , (%& 7 (,' (#06 $ * '(%%(% . #(% ( ( , %1 (# * $. #(3(#$' , % * , $% 0# * .$& $% ( '( # .1#$ & * (:(*+ '( & ##(/ ( '( (%.$ & * . *5=* 3 $ 5W(. '( (%. ' + # 0# *2.$& % ; ( (%&#()(# * & *(,.2#$ %

RQ

#(&- % &$. ' % + #.$# ' (:+ $& / '( Z 7 .RS"9 +7 98 GK777L '() ,. b 5%(,&( 'b ,( $..=# . #( '$0,( '( &( , * K777L7 b=+ ; ( ; $ )$. , g.#( . ,. '( & ,&(,.#(% 3 . %%$ b[0( 'b # '(% & **(,. .( #% (. '(% %& $ %.(%A7

RM

(14)

RC % 5#( % % 5# % '(.# . ,' ( 0$ ,' 7 % & *(,.2#$ % '( =#)$ J 5# '( (#06 $ .# <(* * #& % ' (%. ' ( .# 5 - 3$ 10$& + # (:(*+ '(* ,%.# # *

.# + %%$5$ $' '( '( ('$/ ' .(:. * % . *5=* ( $,'6&$ % '( ; ( (%%( .(:. .$,- & * 3$, $' '( +(' 010$& :$ $ # .# 5 - ' +# 3(%% # & *(,. # + (. R"7

R"

(15)

RI

Gramática, gramático, gramatista

,3 #*( 3$#* * % , .1+$& ,.(#$ # * $. ' ; ( (* % (* .(:. % .$, % ; ( .# . * ' 0# *2.$& '(#$) ' % (:(*+ #(% ( * '( % 0#(0 % ( % $,3 #* />(% ; (

% (%. '$ % % #(& -(# * % 5#( (%%( %% ,. , % () * &#(# ; ( + # & *+#((,'(# 3 ,/ ; ( 0# *2.$& '(%(*+(,- ) , & ,.(:. (* ; ( .(:. '( =#)$ %( $,%(#( = $*+#(%&$,'6)( )$,& / ' [*5$. (%& # % #0$*(,. '( $,%.$. $/>(% & * 5$5 $ .(& ( * %( '( (: ,'#$ ( ; ( '(, *$, / ' (%+(&$ $%. , (:(0(%( '( * , %&#$. % ( ' +# 3(%% # '( 0# *2.$& +#(&$% # * %(# '$3(#(,&$ ' %7 + #.$# '( * 5#()( () ,. *(,. '( '(3$,$/>(% ( &$. />(% J% + )# % gramática, gramático (

gramatista ( %( % (; $) (,.(% .$, % + '(#(* % 5%(#) # & * (%% '$%.$,/ & ##( ( ; ( & 5$ ; (* , & *+ ' % (%. ' % 0# * .$& $%RS7

Platão

* . .(* % % +#$*($# % #(0$%.# % ' % + )# % grammatikÒw grammatikÆ texnÆ grammatistÆw ! + #.$# ' ; ( ( 3 #* #2grammatistikÆ7

*5 # , Crátilo - W * ,0 '$%& %% % 5#( % ( (*(,. % $,0_6%.$& % & * % (.# % % % ,% % %6 5 % ( $,.(#(%% ,.(% '(%&#$/>(% ' % (.$* 0$ % '( + )# % R = , %=.$* $)# ' % Leis , (* ; ( #(%$'(* ; (%.>(% #( &$ , ' % J (' & / ; (

RS

(%. . . % &$ ' 0# *2.$& ; ( ; $ , %(#2 .# . ' 3 $ 5 #' ' + # . #(% ,.$0 % ( + # (%. '$ % % * '(#, %7 (0$%.# % % 5#( .# 5 - ' 0# *2.$& % (,& ,.# ' % (* .(:. % .$, % & * = & % '( 6,$ P )(* .# . # ' 5$5 $ .(& '( (: ,'#$ ( ' %2.$# RS '( P )(, ; ( . * ' % % '()$' % +#(& />(% '( ($. # , % .# < $,3 #* />(% . *5=* % 5#( (%. . . % &$ ' 0# *2.$& ( % #( / & * .# 5 - ' % #(. #(%7 7 ' . 3$#* % 5#( $%% ; ( % $*+(# ' #(% (%+ %$ , ( '#$ ,

. #0 # * % *(%.#(% KmagistrisL 0# *2.$& % #(. #(% *='$& % ( 3$ 1% 3 % $%(,/ '( . : % +`5 $& % Kmunera ciuilia seu publicaL ( $,' ; ( (%% 3$#* / , .# .( ' % 2#$ ' % +# 3(%% #(% .(%.(* ,- % & * '( 6,$ P )(* + '( %( & ,& $# ; ( (# * %% #$ ' %7

!

,3 #*( () ,. *(,. 3($. + # (,#$ P D , #.$0 @Platon et les 0# ** . A % + %% 0(,% '( . ; ( .# <(* (%% % + )# %8Crát7 C9R( R RRBSof. I9 R R BFil7 R"' R ( RM5 R "BTeet7 RS"( R 9BPol7 "I' R 7

R

Crátilo 9SM& ' X C!!5 &7

(16)

RQ (,& ,.# * % $,3 #* />(% % 5#( (,%$, ' % (.# %7 '$2 0 .# . '(%'( $' '( (* ; ( &#$ ,/ '()( $,$&$ # % (%. ' % ; 3 ,/ ' +(' 0 0 ( & * (# * % (%& % .= +# 0# * (%& # ( ; ( '()(#$ %(# (,%$, ' 7 Y (%%( + ,. ; ( * $% , % $,.(#(%% + $% 5 #' $,0 0(*7

. (, *(# % 5 3 ' .(,$(,%( * %=#$( '( $.(,% %(#(* +#(,'$' % +( , & * % (.# % *`%$& &2 & (& , *$ ' *=%.$& '*$,$%.# / ' &$' '( %.# , *$ ( % '$%+ %$/>(% ' % &$' '(% ( (* %(0 $' .# . '( (:+ $& # % (%+(&$3$&$' '(% '( & ' * '(%% % * .=#$ %7 5#( % (.# % '$< .(,$(,%( ; ( * +(#6 ' '( .#4% , % = # < 2)( + # * , '( '(< , % +#(,'4 % * % & ,.$, ( ( @ ; ( '()(* +#(,'(# % , % ( (,%$, # % +# 3(%% #(%VA ( #(%+ ,'(8 @ 5#( %

(.# % Ktã grammatãL = +#(&$% (%3 #/ # %( +(, % + # % 5(# (# ( (%&#()(#A ( & *+ (. %% &$ ,' (%%( +#(,'$< ' J *`%$& + $% (# ,(&(%%2#$ & ,-(&(# #$.* ( - #* ,$ * %$& $% 9 =* '( ' *$, # (%&#$. ( ($. # + # & *+#((,'(# % )(#% %7 $% '$ ,.( 3$#* ; ( % 5(# (# = $*+ #. ,.( . *5=* + # '$3(#(,&$ # % )(#% % -(:[*(.# % ' % .#6*(.# % 5(* & * (,. , / '(; ' % .(:. % .#20$& %

&T*$& % C7

.(#* @0# * .$%. A + #(&( , & ,& % ' % $'=$ % *(,&$ , ' % .= 0 # ' %(0 $,.( 3 #* 8 @($% ,'( ( & * '()(* 3$, $< # , %% % '(& # />(% % 5#( *(%.#( KgrammatistÒnL ' (%&#$. ( ' % 5# % (%&#$. % KgrammatÒnLA I7

P D & *(,. # (%% + %% 0(* ' %Leis #(% *( ' %(0 $,.( 3 #* 3 ,/ ' 0# * .$%. 8

@R7 ()( %( & & # &#$ ,/ , (%& + #.$# ' % '(< , % + # * +(#6 ' '( .#4% , %7 = m°triw xrÒnw7 7 a ()( %( (* * .=#$ '( grãmmata .(#* = #(. * ' X '('$& # %( +(, % 5 %. ,.( + # %(# & + < '( (# ( '( (%&#()(#b %(* %( $*+ #. # & * . ; $0# 3$ & $0# 3$ 7 =

5W(.$) (%& # $*$. ' 7 97 ? ,. % mayÆmata $%. = J% & $% % % 5(# '( & # , % a& *+ %$/>(% , 6#$& %b ' % + (. % = +#(&$% #(W($. # a % (%&#$. % .(,'(,&$ % %b $,' a(%& ##(0 '$ %b ( a+(#$0 % %b ()$. # +$,$ '( a*$ - #(% (

9

Ib. "R! 57

C

Ib. "RR 7

I

(17)

RM *$ - #(% '( ) <(%b K777L7 $% % % #(%.#$/>(% %()(# % (,%$, ' % 0# * .$%. %8 ; ( (,%$, # (# ( (%&#()(# %(W 3($. $,' ; ( & * & *('$*(,. (,. %(* &-(0 # .= )$#. %$' '( 0#23$& ( J % 5#(& #0 *,(*T,$& A KP Z RS"I 7 RRSL

Dionísio Trácio

$ ,6%$ #2&$ 0# *2.$& ' %=& 7 7 (* %( #(3(#$' .# . ' Arte gramatical '(3$,( (%% * .=#$ & * %(,' @ & ,-(&$*(,. (*+6#$& ' ; $ ; ( %( '$< & ##(,.(*(,.( (,.#( % + (. % ( +# % ' #(%A Q7 (%. & %( + #.$& #*(,.( ,(%% '(3$,$/ #( / ; ( 0# *2.$& (%. 5( (&( (,.#( % #.( *( - # (,.#( %( & ,-(&$*(,. ( % + (. % ( +# % ' #(% + $% = * '(3$,$/ ; ( .# < % 5W &(,.( ( *(%* $'=$ '( .# 5 - & * .(:. % %(W = * '(3$,$/ ; ( , % + ,. * & #2.(# 3$ 10$& * $% ' ; ( +(' 010$& M7

.#(&- %(0 $,.( ' Techné '( $ ,6%$ & ,%$%.( , '$)$% ' % 36&$ % ' 0# *2.$& (* %($% + #.(%8 (* +#$*($# 0 # 0# *2.$& '()( 3 <(# ($. # KénãgnvsiwL .(,. ' % + ,. % '$ &#6.$& % Kprsƒd‹anL ' .(:. B (* %(0 ,' (:+ $& / K§jÆghsiw))' % .# + % + =.$& % KpihtixÁw)trÒpuwL +#(%(,.(% , .(:. B (* .(#&($# ( &$' / KépÒdsiwL ' % + )# % # # % Kglvss«nL ( ' % -$%.1#$ % Kflstri«nLB (* ; #. '(%& 5(#. ' % (.$* 0$ % K§tumlg¤awLB (* ; $,. (%. 5( (&$*(,. ' , 0$ Kénalg¤awLB ( (* %(:. &#6.$& ' % + (* % Kxr¤siw)pihmãtvnL ; ( %(0 ,' 0# *2.$& @= '( . ' % % + #.(% ' #.( * $% 5( A7))

5$,% " .# . # ' 0# *2.$& , #=&$ (* * .(:. % 5#( -$%.1#$ ' $,0_6%.$& .(,. 3 . '( ; ( '(,.#( % $.(,% (, *(# ' % , '(%&#$/ ' % (. + % & ,%.$. $,.(% ' .# 5 - 0# * .$& +(, % ; $,. ; ( = (%. ' ' % #(0 #$' '(%

Q

U Techné R78 @GrammatixÆ §stin §peir¤a t«n parå pihta›w te xa‹ suggrafeËsin …w §p‹ tÚ plÁ legm°nvnA7

M

h U Prós Grammatikous Q! X QM7 (:. *+6#$& (* %( .(:. Contra os gramáticos (%. 5( (&( * %=#$( '( ; (%.$ , *(,. % &(#& ' '(3$,$/ (%. 5( (&$' + # $ ,6%$

#2&$ + # (:(*+ ; (%.$ , # %( @& ,-(&$*(,. (*+6#$& A %( #(%.#$,0( J $,0 0(* (,& ,.# ' , % + (. % ( +# % ' #(% . *5=* J; ( ; ( -(% = -($ $,' %( (%.( & ,-(&$*(,. = #( .$) . ' % % + (. % ( +# % ' #(% % *(,.( 0 ,% ( %%$* + # '$ ,.(7 * & ,.# + ,. J .( #$ '(%%( 0# *2.$& ( ( +>( . *( +(#$+ .=.$& ; ( , & ,%$'(# 0# *2.$& * & ,-(&$*(,. (*+6#$& 7

"

(18)

R" ' 6,0 %(W ' , 0$ + '( %(# %% &$ ' ; ( (,.(,'(* % - W( + # (%. ' % 0# * .$& $% W2 ; ( .# . '( ; (%.>(% ' * #3 0$ %(,' (%%( `,$& .1+$& '(%(,) )$' , % & +6. % %(0 $,.(% ' Arte Gramatical7 # .# ' +(#&(5( %( ; ( (%% % (. + % %% &$ ' % & ,&($. '( 0# *2.$& .4* & * 5W(.$) +# +$&$ # *

($. # +# +#$ ' ' % + (. % ( +# % ' #(% 0#(0 %7

($. # énãgnvsiw %(0 ,' +#1+#$ $ ,6%$ #2&$ @= +# , ,&$ / & ##(. ' % + (* % ' % .(:. % (%&#$. % (* +# % A S ( $%% +#(%% +>( #(%+($. . * J + ,. / ( J% + % % + $% %( , ($. # . $% ( (*(,. % , 3 #(* & ,%$'(# ' % + '( %( @ ## $, # ; ( = +#(&$ % , % + (. % ( . #, # #$%6)( & *+ #. *(,. '

($. #A9!7

(:+ $& / ' .(:. X §jÆghsiwX (# + #.( +#(+ ,'(# ,.( ' .# 5 - ; ( %(0 ,' * (%& $ %. '( $ ,6%$ #2&$ & ,%$%.$ (* ' # (:+ $& />(% $.(# $% (

$.(#2#$ %9R7 ,3 #*( . (* , . (%% + )# @ % .# + % + =.$& % % . ' % % ) .($ % + #.$& #*(,.( , *(# % % ( '$)(#% % , + (%$ ; ( . #, * '$36&$ &(%% %(,.$' ( ; ( + # $%% +('(* * (:+ $& / A9 ; + '(#$ %(# + # (:(*+ & & / ' % + )# % (* #'(* '$#(. , & % '( * -$+=#5 . #(%. 5( (&$*(,. ' %(,.$' )(#' '($# '$%%$* ' % 5 * $# ,$ ( &$' / '( * *(.23 #

(0 #$ ; ( (* 0(# (# 3($. + #.$# '( * + #23# %( ' (:+#(%% 3$0 # ' 7

(*( - ,.( (%.( +# &('$*(,. = ( &$' / ' % + )# % # # % ( '$36&($%

épÒdsiw)glvss«n ; ( % 0# *2.$& % + '$ * 3 <(# + #. ,' %( 0 %%2#$ %

(%+(&63$& % ( ' % -$%.1#$ % épÒdsiw)flstri«n %(W % (,' % +(#% , 0(,% 0 #(% ; ( %( #(3(#( + (. (%&#$. #7 ( & #' & * , . '( .99 (%% + #.( ' 0# *2.$& - )$ &$,& 3 #* % '( %( (:+ $& # * + )# 8 (.$* 0$ ; ( .# . '(

+ #.$# ' % + #.(% (.# % ( %6 5 % (:.# $# * %$0,$3$& ' ' +#1+#$ + )# B '$ (. , & % ' 0#(0 + # (:(*+ ( &$' ,' % .(#* % WT,$& % (* ; ( 3 & (%. ) * $% , #. 0# 3$ ' + )# ' ; ( , %$0,$3$& ' +# +#$ *(,.( '$. B (:+ $& / ; ( (# 3($. + #.$# ' ( &$' / ' %$0,$3$& ' '( * ) &25 & ,%$'(# ,' & ,.(:. '( (%&#$. B (:+#(%% '( %(,.$' + %. %(W (%& #(&$*(,. ' %$0,$3$& ' ' %

S

U Techné 7

9!

U Techné 7 (0 ,' ## (%% ($. # (# +# .$& ' (* ) < . + # %(+ # # % + )# % ; ( , % + +$# % (# * (%&#$. % W ,. % + # 3 <(# (%& ,% *=.#$& ' )(#% + # ' # * + ,. / ( + # $,'$& # (,. , / ' .#(&- 7

9R

@ **( W #'b- $ ( ( %( '$)$% $. (, (:+ $& .$ , $..=# ( (. (:+ $& .$ , $..=# $#(A d&37 %&- 7 7 7 R! Se + ' ## +7 9R7

9

P7 RS"S +7 MQ7

99

(19)

RS + )# % (%&#$. % + # ,.63# %(B ( % -$%.1#$ % W %.$3$& ,' (+6.(. % ( (,%$, ,' ; (

($. # +#(&$% ) % 5(# + # *( - # & *+#((,'(# + (* 7

% (%. ' % (.$* 10$& % §tumlg¤aw %( 3 ,' *(,. ) * (* .( #$ % ; ( , 5# ,0$ * . . $' '( '( + %%$5$ $' '(% $,0_6%.$& % ' 3 #* / ( ) #$ / ' % ) &25 % 5(* & * , & ,%$'(# ) * .# % 6,0 % %(, 0#(0 ( .$* ( & *

3$#* * % &$* 5 %( ) %( (* + #.(% ' +#1+#$ + )# 7

; $,. + #.( ' 0# *2.$& énalg¤aw & * 3$#* * % ,.(#$ #*(,.( .# . ) ' % & # &.(#6%.$& % +# +#$ *(,.( 0# * .$& $% %(W (# * *(,. (* ; ( %( 3 <$ & %%$3$& / ' + )# '( & #' & * % 3 #* $%. = $,'$& # & %%( 0# * .$& ; ( +(#.(,&$ $,' $,'$& # '(& $, / 3 (: ( #. 0# 3$ ' % .(#* %9C7

# 3$* + # $ ,6%$ #2&$ -2 kr¤siw)pihmãtvn %(W W 0 *(,. &#6.$& ' + (* 7 %% + #.( '( & #' & * . *(,&$ , # % , . % ' % (%& $ %. % '( $ ,6%$ , %(#$ '( W($. ,(,- * W 0 *(,. ' % ; $' '(% $.(#2#$ % ' + (* + $% @+ # $%% %(#$ ,(&(%%2#$ ; ( 0# *2.$& 3 %%( + (. A9I7 #. ,. &#6.$& '( ; ( 3 0# *2.$& = & *+(.4,&$ .#$5 6' .=&,$& ; ( .$ $< ) %( % & ,-(&$*(,. % 0# * .$& $% K. $% ; $% % (:+ %. % &$* L + # ; ( '$%&(#,$%%( ( '(&$'$%%( %( '(.(#*$, ' % )(#% % (:+#(%%>(% (+$%1'$ % 5# % (# *

+1&#$3 % .4,.$& %9Q7

% & +6. % %(0 $,.(% .# . * ' ($. # &(,. + ,. / +# %1'$ ( + #.$# ' %(:. & +6. $ ,6%$ #2&$ & *(/ (:+ $& # % .1+$& % 0# * .$& $% % (.# % %6 5 % + )# % ( (%.(,'( %( J% $. + #.(% ' + )# $%. = , *( ; ( $,& 6 % 5%. ,.$) ( 'W(.$) )(#5 ( % & ,W 0 / + #.$&6+$ #.$0 +# , *( +#(+ %$/ ')=#5$ ( & ,W ,/ 7

Sexto Empírico

9C

P7 RS"S +7 "!8 @ # + '(# (:(#&4 d , 0$ e grammatikós - *(* ' empeiría' .(:. +#(&$% ) ' % & ,&($. % ( ' *(. $,0 0(* ( 5 # ' % +( tekhinikós #(3(#(,.( J '(%&#$/ ' % 3 #* % ( ' 6,0 A7

9I

P7 RS"S +7 "!7

9Q

(20)

! (:. *+6#$& , .(:. Contra os professores +#$,&$+$ +( % 0# *2.$& %9M KgrammatikÒwL % 5 W %.$3$& .$) '( ; ( '(%'( +(; (, % % , % '()(* '('$& # %( (%. ' ' % (.# % KgrammatikªL ( '(3$,( & * / ' 0# *2.$& 8 .# . # ' % *$. % ( -$%.1#$ % Kt«n mÊyvn te ka‹ flstri«nL ' % '$ (. % Kdial°ktuwL #(0# % Ktexnlg¤awL ( ($. # Kénagn≈seiwL7 %% '$)$% & $,&$'( & * ; ( +# + %. +( #2&$ & ,3 #*( 5%(#) * % &$* + #=* (* )(< '( @ , 0$ A '$< @#(0# %A (* )(< '( ( &$' / ' % + )# % @'$ (. %A9"7

'(3$,$/ ' + )# @0# *2.$& A . *5=* %(0 ( ; ( W2 '$%& ##(* % % 5#( 5 #' 0(* '( . ( % 5#( ; ( 3 * % ,.(#$ #*(,.( %(W ; ( '(#$) '(

grammãtvn K (.# L ( = '$)$'$' & ,3 #*( 36&$ ' +# 3(%% # K0# * .$%. L ( ' .=&,$& ; ( .# 5 - ) , % 5$5 $ .(& % (,.#( % ; $% ( ( &$. # .(% '(

#$%.13 ,(% ( #$%. #& 7 %%$* #(% *(8

@ 0# *2.$& = '$)$'$' (* ' % X * & *+# *(.$' & * (,%$, ' % ( (*(,. % ( % % & *5$, />(% ( %(,' (* 0(# #.( '( (%&#()(# ( (# ( .# & ,%$'(# ' (* & *+ # / * & *+(.4,&$ * $% +# 3 ,' ( ; ( , & ,%$%.( %$*+ (%*(,.( , %$*+ (% & ,-(&$*(,. ' % (.# % * % . *5=* , $,)(%.$0 / '( % * ,$3(%. / ( , . #(< ( =* '$%% , % + #.(% ' '$%& #% & *+ %. +( % (.# % ( . ' % % ; (%.>(% '(%%( .$+ K777LA9S7

# '(3$,$# (%% @& *+(.4,&$ * $% +# 3 ,' A (:. *+6#$& #(. * * 0# *2.$& &- * ' #(% ; ( '(3$,( (* % Arte 0# *2.$& & * @ * - 5$ $' '( '(#$) ' ' #.( ; ( '$%.$,0 ( * $. +#(&$% *(,.( $,0 0(* ( +(,% *(,. 0#(0 (:&(. , *('$' (* ; ( ( (% % .# . ' % + #.$# '( .# % #.(%AC! ( &#(%&(,. * '$%.$,/ (,.#( 0# *2.$& ( .=&,$& '(, *$, ' @&#6.$& A ( '$< ; ( (%%( '()( %(#

9M

h 7Against the professors7 ,' , #) #' ,$)(#%$.D #(%% RSS"7

9"

h CR X 97

9S

h CS7 + #.$# ' .# ' / ' W2 #(3(#$' ('$/ 8 @K777L .-( #. 3 (..(#% $% .E 3 ' .-( ,( +# *$%$,0 . .( &- .-( ( (*(,.% ,' .-($# & *5$, .$ ,% ,' 5($,0 $, 0(,(# , #. 3 E#$.$,0 ,' #( '$,0 ,' .-( .-(# 5($,0 $, & *+ #$% , * #( +# 3 ,' 3 & .D ,' , . & ,%$%.$,0 *(#( D $, .-( 5 #( F, E ('0( 3 (..(#% 5 . % $, .-( $,)(%.$0 .$ , 3 .-($# '$%& )(#D ,' .-($# , . #( ,' $,

''$.$ , .-( + #.% 3 %+((&- & *+ %(' 3 (..(#% ,' .-(# * ..(#% 3 .-( % *( F$,' K777LA7

C!

(21)

R & ,-(&(' # ' &$4,&$ ' $,0 0(* & * * . ' + %% ; ( 0# *2.$& +#(&$%

+(, % %(# & + < '( (:+ , # % 5#( % '$ (. % +# %1'$ ( %% ,. % %(*( - ,.(%7 .# '(3$,$/ ; ( &=.$& , % .# < = '( (*=.#$ # @ #.( 0# * .$& = & ,-(&$*(,. ' % 3 #* % ' '$%& #% , % + (. % ( . *5=* , % & * *ACR7

* %(0 $' C . # '$%.$,0 ( % + #.(% ' 0# *2.$& #(% *$,' % (* .#4% .$+ %8 @-$%.1#$& A KfistrikÚnL @.=&,$& A KtexnikÚnL ( @(%+(&$ C9A Kfidia¤ternL7 @-$%.1#$& A = ; ( + #.$# ' ; % 0# *2.$& % ' (:+ $& />(% % 5#( % +(#% , 0(,% K'$)$, % - * , % -(#1$& %LB % 5#( % 0 #(% & * * ,. ,- % ( #$ %B % 5#( -$%.1#$ % ,.$0 % (,' %7 @.=&,$& A + # % )(< #(3(#( %( J% #(0# % & ,&(#,(,.(% % ( (*(,. % ( + #.(% ' '$%& #% ( J #. 0# 3$ 7 + #.( ; ( ( ( '(, *$, @(%+(&$ A '(.=* %( , (: *( ' $,0 0(* ' % + (. % ( +# % ' #(% , (:+ $& / ' % + )# % ( (:+#(%%>(% 5%& # % , W 0 *(,. ' % #0 *(,. % ( % % %( % & ##(. % , ( , '$%.$,/ '( + )# % ( )(#% % 0(, 6, % ( ' ; ( (% +1&#$3 %7

& +6. h CC (:+ , %( % 5#( % (.# % % %6 5 % % + #.(% ' '$%& #% -( (,$%* #. 0# 3$ ( (.$* 0$ 7 + #.$# ' 6 , % + #20# 3 % %(0 $,.(% (:. *+6#$& ; (%.$ , ) $' '( ' + #.( @-$%.1#$& A ' 0# *2.$& ( + #.( ; ( .# . ' % . #(%CI7 (%% % ' % %(/>(% 3$, $% '( %( .(:. & ,.# % 0# *2.$& % . # & ,& $ ; ( (:+ $& / ' % %$0,$3$& ' % ; ( (%&#$. # +#(.(,'( ' # .(:. = ) '( '$%+ . * % ; ( + #; ( , = + %%6)( '(+#((,'(# % %$0,$3$& ' % ' (%&#$. # 0# *2.$& = $,`.$ 7

Quintiliano

* W2 3$#* * % ; $ ? $,.$ $ , , Instituição Oratória , % .# < ) $ % % (:+ $& />(% % 5#( +# 0# * (%& # ( #0 ,$< / ' (' & / '( * 7 (. * ,' , *(,& . # ( % '(3$,$/>(% ' ' % + # . (* %( % '$2 0 % ? $,.$ $ , '$%.$,0 ( % .$+ % '( 0# *2.$& ' %(0 $,.( * ,($# 8 +# 3(%% # ' % +#$*($# % (.# % + '$ %(# &- * ' litterator & & ' , .# ' / ' + )# 0#(0

CR

h "C7 @ -( #. 3 # ** # $% F, E ('0( 3 .-( 3 #*% 3 %+((&- $, .-( + (.% ,' % $, .-( & ** , % 0(A7

C

h SR 97

C9

# . %( ' (:(0(%( .(:. 7

CC

##(%+ ,'(,.(% % + #20# 3 % SM CM7

CI

(22)

grammatistés * % . *5=* primus magister, magister ludi ( magister ludi litterarii7 # 36&$ ' litterator(,%$, # (%. ' ,.( #(& ,-(&(# ( '$%.$,0 $# % (.# % 3 #* # %6 5 % + )# % ( & 5 & +$ # +(; (, % 3# %(% & * %(,.(,/ % * # $% KchreiaL *2:$* % 5(* & * %( (:(#&$. # , ($. # .# )=% '( .#(&- % (%& -$' % '( + (%$ %7 3$* '(%%( +# &(%% $,$&$ (%. ' ,.( (# (,)$ ' grammatikós litteratus , .(#*$, 0$ .$, #(%+ ,%2)( + # +# 3 ,' # (,%$, #( .$) J% (.# %7

(*( - ,.( J% '(3$,$/>(% '( $ ,6%$ #2&$ , Arte gramatical ? $,.$ $ , $,'$& ' $)# C R! (* ; ( & ,%$%.( 0# *2.$& ; $% % % % + #.(% ( '(%&#()( 36&$ % ' 0# *2.$& 7 (,%$, *(,. KprofessioL 0# * .$& , % '(3$,$/>(% '( ? $,.$ $ , = 5$+ #.$' (* @ #.( '( 3 # & ##(. *(,.(A Krecte loquendiL ( @(:+ $& / ' % + (. %A Kenarratio poetarumL + #=* ( ( #( &$ , 3 J (%&#$. Kscribendi ratio coniuncta cum loquendo estL ( + # $%% 3$#* ; ( J (:+ $& / ' % + (. % % 5W <

($. # & ##(. Klectio emendataL ( &#6.$& KiudiciumL ; ( %(0 ,' ( ( - )$ %$' +# .$& ' +( % 0# *2.$& % ,.$0 % '( 3 #* . %()(# ; ( 0 ,% )(#% % (# * , . ' % & * * .# / '( #(+# ) / Kvirgula censoriaL ( ; ( ( $*$, # * 0 ,% $)# % '( . #$ ' )$' % '( 3 #* ; ( (*5 # .(,- * +# ' <$' $%. % & *+ (. % & ,% 0# ,' 0 ,% . #(% ( % % 5# % (:& 6# * & *+ (. *(,.( .# %7

%% ' ($. # J & *+#((,% ' % .# % + #.(% ' .(:. ; ( + # % )(< '(+(,'( ' & ,-(&$*(,. '( .# % 2#( % . $% ; *`%$& + # *( - # (,.(,'(# #$.* ' % )(#% %B .# % .$+ % '( . #(% '( ,'( % + )# % '( * + (* + '(* .(# %$' (:.# 6' %B %.# , *$ + # ; ( %( (%& #(/ * % * #& />(% '( + %% 0(* ' .(*+ B ( 3$ % 3$ '( ; ( * $. % + (* % (%. #(+ (. %7 P ,. *(,.( '(%%( & ,W ,. '( & ,-(&$*(,. % ; ( '()(* %(# .# ,%*$.$' % % + & % % , % ( .# )=% ' %( (/ ' % .(:. % ; ( %(# $' % (%.2 (%. ' ' % (.# %B ' % %6 5 %B ' % + #.(% ' % + )# % ; ( & ,3 #*( ? $,.$ $ , 3 # * (:+ # ' % '(.$' *(,.( +( % (%.1$& % & *

#$%. #& ; ( % '$)$'$ (* $. + #.(%CQ( ' % '(& $, />(%7

.# . # ' % )$#. '(% ' '$%& #% %(W ' & ##(/ KemendataL & #(< KdilucidaL ( (0[,&$ KornataL ( +# +#$(' '( KapteL ; ( = (%%(,&$ ( + '( %( ,$# J ( (0[,&$ B ( ' % )6&$ % ()$. # $%. = % 5 #5 #$%* % ( % (&$%* % ? $,.$ $ ,

&#(%&(,. . *5=* $,3 #* />(% % 5#( +# %1'$ ( % 5#( +# ,`,&$ '(; ' ' % &(,. %7 ,.#( (%%(% &#$.=#$ % '( ($. # ( ,2 $%( '( .(:. % +#$,&6+$ ; ( %(0 ( .(,.( = ' latinitas ; ( & * hellenismós , 0#(0 #(0( ; ( = & ##(. ( + # $%%

CQ

(23)

9 )$#. % , .(:. ( ; ( = )$&$ % ( & ,)=* ()$. #7 :(*+ '$%% = % ' % + )# %

*560 % ; ( %(, + # $&(,/ + =.$& , '()( %(# (*+#(0 ' CM7

* Q R ? $,.$ $ , 5 #' % .1+$& % #( &$ , ' % J $,0 0(* ; ( %( & ,%.$. $ + #.$# ' 10$& KrationeL +#$,&$+ *(,.( %(0 $,' , 0$ KanalogiaL ( J% )(<(% (.$* 0$ KetymologiaL ' ,.$0_$' '( KvetustateL . #$' '( KauctoritateL ( % KconsuetudineL ( '(%%( * ' ( ( +#$,&$+$ '$%& .$# & * , $% # % + )# % + #.$# '(%%(% &#$.=#$ %7

5#( ($. # KlectioL + #.( % 5#( ; ( ( .# . , & +6. %(0 $,.( ' *(%* $)# ( ( '(& # ; ( = $*+ #. ,.( ; ( , % $5 '(%'( &(' & * (# ( ; ( (,. , / ' # .(:. 5(* & * ; ( .$+ '( .(:. 5 %& # + # ; ( *(,.( ) & 5 2#$ ( & ,-(&$*(,. ' % & %. *(% ,.$0 %7 (%%( * *(,. ; ,' .(:.

+#(%(,. # + #.(% * $% '$36&($% & 5( +# 3(%% # ; ( +#(%(,.( 5%(#) />(% ; ( %$*+ $3$; (* ( ; ( * %.#( , % 0 %%2#$ % KglossemataL ( -( (:+ $; ( % 3$0 # % KfigurasL ( .# + % KtroporumL7 *5=* 3 < + #.( ' lectio (:+ $& / ' % -$%.1#$ % Kenarratio historiarumL7

(%% #0 ,$< / ' % + #.(% ' 0# *2.$& & ,)(#0(* % .(:. % '( $ ,6%$ ( ? $,.$ $ , , ($. # & ##(. Kénãgnvsiw lectioL , &#6.$& Kkr¤siw)pihmãtvn iudiciumL , & ##(/ ' &(,. / Kprsƒd‹an accentusL , (:+ $& / ' % 3$0 # % ( ' % .# + % KpihtikÁw)trÒpuw troporumL ' % -$%.1#$ % KépÒdsiw)flstri«n,)enarratio histotiarumL ( ' % + )# % KépÒdsiw)glvss«n,)verbaL ( , ,2 $%( ' % .(:. % + #.$# ' , 0$ Kénalg¤aw,)analogiaL ( ' (.$* 0$ K§tumlg¤aw etymologiaL7 %%

+# :$* / , % +(#*$.( .(# * )$% * $% &#6.$& ' * ' & * %( & ,%.$. 6 '$%&$+ $, 0# * .$& ( % % #( />(% & * & ,-(&$*(,. +# ' <$' , % 5$5 $ .(& % +( % (:(0(. %C"7

Suetônio

CM

? $,.$ $ , '('$& %( J (:+ $& / ( (:(*+ $3$& / + #*(, #$< ' ' % 5 #5 #$%* % ( % (&$%* % , % + %% 0(,% ' $)# I I X R ( I 9Q X QC7

C"

##$% ( D # +# 3 ,' * (%% '$%& %% ( 5 #' * .1+$& % % 5#( (,%$, $,0_6%.$& & * ( (% '(, *$, * * +( ,' & ,.(`' % 0# * .$& $% *(,&$ , ' % + # ? $,.$ $ , 7 K 7 ( Z

(24)

C (.T,$ (*5 # , 3 %%( 0# *2.$& (%&#()( (%%( #(%+($. ( . *5=* , % .# < * .(%.(* ,- .# )=% ' .(:. &(#& ' )$' '( (#06 $ , De poetis ( , De grammaticis ; ( % $*+ #. ,.(% 3 ,.(% + # ; ( . *(* % & ,-(&$*(,. '( + #.( ' ; ( (:$%.$ $,' ; ( , .(,- #(%$%.$' .(*+ 7 ,.#( % $,3 #* />(% + # ( ( .# ,%*$.$' % -2 (:+ $& / ' ' +. / ' .(#* grammatikós ( grammatistés

.$* %(*( - ,.( ; ( & 5 * % '( '$<(# ( 3 < 5 %( ' (* * $)# '( #,= $ (+ % (* ; ( (%.( '$%.$,0 ( ' $% .(#* %8eruditus (litteratusB (%.( ` .$* (; $) (,.(

grammatikós ( .#$5 6' ; (* $,.(#+#(. # % + (. % 3 %%( ( (%&#()(%%( % 5#( ; ; (# %% ,. & * & $' ' $,.( $04,&$ ( . #$' '(7

-$%. #$ ' # $,3 #* , % . *5=* ; ( 0 ,% '$3(#(,&$ ) * litteratus (

litterator & * % 0#(0 % 3 <$ * (,.#(grammatikós(grammatistés #(%+(&.$) *(,.( %(,' ; ( +#$*($# (# & ,%$'(# ' (,%$, # %% ,. * $% +# 3 ,' *(,.( ( %(0 ,' '( 3 #* * $% * '(# ' 7 (+ $% '(%% % 3$#* />(% ( ( $,' '$< ; ( % 0# *2.$& % ,.$0 % . *5=* (,%$, ) * #(.1#$& ( ; ( * $. % & *(,.2#$ % % 5#( (%% #.( 3 # * 3($. %CS7 '(* $% , .(:. % 5#( )$' '( (#06 $ ( ( , % .# < 0 * % $,3 #* />(% '( 0# *2.$& % ; ( & *(,. # * ( ('$. # * % 5# % ' + (. + # (:(*+

2#$ && $ #0$# %&[,$ (,.#( .# % % 5#( % ; $% W2 .# . * % ; $I!7

Conclusão

+ #.$# ' * *(,. (* ; ( -2 +# ' / '( & ,-(&$*(,. 0# * .$& , % 5$5 $ .(& % (:(0(. +#(&$% %(# '(, *$, ' '( 3 #* '$3(#(,.( ' +# 3(%% # ; ( (,%$, ) 0# *2.$& , *5$(,.( (%& #7 %%$* + )# críticoKkritikw eruditusL + %% '(%$0, # ; ( ( ; ( , $% ) % .(:. % , 5$5 $ .(& B gramático

Kgrammatikw, litteratusL '(3$,( +# 3(%% # '( 0# *2.$& ; ( .$,- & * 3$, $' '(

CS

f De Grammaticis 8 @C7 Appellatio grammaticorum Graeca consuetudine invaluit; sed initio litterati vocabantur. Cornelius quoque Nepos libello quo distinguit litteratum ab erudito, litteratos

quidem vulgo appellari ait eos qui aliquid diligenter et acute scienterque possint aut dicere aut scribere, ceterum proprie sic appellandos poetarum interpretes, qui a Graecis grammatici nominentur. (...) Sunt qui litteratum a litteratore distinguant, ut Graeci grammaticum a grammatista, et illum quidem absolute, hunc mediocriter doctum existiment. (...) Veteres grammatici et rhetoricam docebant, ac multorum de utraque arte commentarii feruntur7A

I!

(25)

I (,%$, ' & ##(/ ' $,0 0(* Krecte loquendiL ( $,.(#+#(. / ' % + (. % Kenarratio poetarumLB gramatista Kgrammatiwtikh litterator,primus magister, magister ludi( magister ludi litterariiL , *($ +# 3(%% # ' % +#$*($# % (.# % #(%+ ,%2)( +( (,%$, ' (%&#$. ( ' ($. # 7

,.#( % $.(,% ; ( +(#.(,&$ * & *+ '( (%. ' % ' 0# *2.$& (%. ) (.$* 0$ ; ( , .# :( 0# ,'(% & 5 # />(% + # & ,-(&$*(,. ; ( .(* % - W( % 5#( %% ,. W2 ; ( (# (:.# 6' ' % + )# % + #.$# ' , * . +=$ ' %(*( - ,/ % , # ( & ,%.$. .$) '( % % + #.(%B 3 ,=.$& ; ( .# :( $,3 #* />(% & * '(%&#$/ ' %6 5 & * * ,$' '( % , # B (%. ' ' % + )# % % % + #.(% ( %( % ; ( , % '($: * '( % '( ,2 $%( ' 3 #* / * #3 10$& & * '$%.$,/ ' % + )# % (* & %%(% .# )=% '( %( $% *(,. (* #( / .(:. ( '

#0 ,$< / %$,.2.$& ' % + )# %7 ' % (%%(% ( (*(,. % ; ( (# * +(,% ' % ( , $% ' % +( % 3$ 1% 3 % ( (%. '$ % % 3 # * %$%.(* .$< ' % +( % 0# *2.$& % ( & *+ ,- * 5 %( '( % % ,2 $%(% ( (:(0(%(% .(:. $%7

,3 #*( 3$#* #& % #= $ (#($# @ '$%& #% 0# * .$& '( ; ( , % & + * % (* (%+(&$ X ; ( , = ,6) & ,(* %(; (# , &- * ' ,.$0 $' '( & *$,- + #. ,. + # ( *(,.( ' #(.1#$& , =+ & (* ; (%. #(3 (.$,' % 5#(

6,0 , & * %$*+ (% $,. $. '( &#$ # * *(. $,0 0(* 5%.# . * % + # .(,. # 3$: # + # %%$* '$<(# * 3 #* '( 6,0 ; ( %$#) % 3$,% (,. )$% ' %AIR7

IR

(26)

Q

5#( =#)$ + & %( % 5(7 ? ( (# +# 3(%% # % 5(* % .# )=% ' .$+ '( 5# ; (

(%&#()( ( +( (+6.(. ; ( -( = .#$5 6' + # %( ' &# I 7 0 ,% (%. ' % &#6.$& %I9

& & * & * '$%&6+ '( , . .# % (,.(,'(* ; ( (%% 3$#* / = , )(#' '( *

3$0 # * $,.(#+#(. ' ( ; ( ' . / ' % .(:. % '( =#)$ ( '( , . $*+ %%$5$ $. #$ * .(#

- )$' (%% #( / (,.#( ( (% * % ,% ( .# % %$. * & * .(,' )$)$' , %=& '7 7

#.$0 '( )$' $,.#((IC ; ( %(0 ( (%% *(%* ' . / (:+ $& ; ( % '`)$' % &(#& '(%%( . . # ' W %.$3$& * %( (* + #.( + #; ( 0 ,% ('$. #(% * '(#, % '( =#)$ &#('$. * ; ( + #.( ' % &#=%&$* % ' SD KServius DanielisL (* #( / S

KServiusL = 0 .$, / ' % & *(,.2#$ % '( , . (#06 $ % '( =#)$ , # . 7 =* '(%%(% ( (*(,. % 5$ 0#23$& % .(* % . ,' & * +(#% , 0(* , %

Saturnais'( &#15$ * 0# *2.$& '( , *( =#)$ '(3$,$' & * %(,' @ *(%* .(*+ '*$#2)( + # %( & ,-(&$*(,. ( .# (,.( + # % * '=%.$ AIIB + #=* $,' ; ( + %% * % (,& ,.# # $,3 #* />(% ( + %$&$ , *(,. % & ,& #' ,.(% (,.#( % 3 % '(%%( +(#% , 0(* ( % & *(,.2#$ % '( =#)$ , # . , & ,%$'(# #(* % (%% * 3 ,.( + #.$# ' ; %( + %% #(& ,%.$. $# .# W(.1#$ ' 0# *2.$& ( =* '$%% & ,%$'(# ,' 3 . '( ; ( +#1+#$ .(:. '( =#)$ %( & # &.(#$< + # +#(%(,. # * , %&#$. % 5 %. ,.( '$%.$,. % (*(,' ' % ( $,.(#+ ' %IQ (%%( , *( + '( '(%$0, #

,.(% * & ,W ,. '( . #(% ( (%& $ %. % ' ; ( * %1 0# *2.$& '(%% 3 #* #(3(#4,&$ =#)$ , % Saturnais .# ,%*$.( ($. # ethos ' 0# *2.$& + #.$# '(

* + ,. '( )$%. $.(#2#$ ( , +# +#$ *(,.( 5$ 0#23$& 7 5 ,; (.( ' 5# '( &#15$ =#)$ , & + 0 # &(,.# '$ ,.( ' % .# % & ,)$' ' %7 P( ,( ,&D () ,. -$+1.(%( '( ; ( $%% %( '() 3 . '( ; ( =#)$ , +(#.(,/ *(%*

I

Apud \ 7 RS"R +7 C , . R8 @ 37 %7 Sat7 R S MQ8 sic Seruius magister urbis exposuitA7

I9

378 i 7 RS"SB P Z 7 7 RSQC & * (:(*+ % '( .(:. % ; ( %(0 (* (%% .( #$ ( \ 7 RS"R ; ( '(3(,'( .(%( & ,.#2#$ 7

IC

7 RSS! +7 QI MS7

II

H 7Saturnais R RI7

IQ

(27)

M *($ % &$ K(* #( / status ' +# 3$%% ; ( -( = & ,3(#$' L ' % .# % & ,)$' ' %IM . ' )$ (%. = * $,.(#+#(. / 5 %. ,.( * #& ' + # % + %$/>(% %(* ; ( '( ; ; (# & ,& % + %% %(# #(.$# ' 7

$% .< ( + #.$# '( ( P( ,( ,&D +# & # * ,(%% 3 ,.( $.(#2#$ #0 *(,. % + # (%. 5( (&(# * &# , 0$ '( =#)$ . * ,' & * 5 %( '( &2 & % & # &.(#6%.$& % .#$5 6' % 0# *2.$& ( ' . / ' 5# '( &#15$ 7 & ,& %

; ( &-(0 * % (%. '$ % % = ; ( =#)$ , + '(#$ .(# %$' & * W2 3 $ '$. &$* '$%&6+ '( , . * % * %(0 $' # '( % % ($. # %7

5(#. i %.(# + # % )(< , & +6. '( %( $)# % 5#( % 0# *2.$& % '('$& ' =#)$ , .# < $,3 #* />(% * $. '(. - ' % #(%+($. ' )$' ( '( * + %%6)( &# , 0$ ' . # * % %$* .# . '( % 5# ( '( %( % & *(,.2#$ %7

? ,. J% 5# % ; ( (%&#()( % 5(* % ' % 5#()(% .# . ' % De centum metris De finalibus( De metris Horatii ( '( * )(#% 5#()$ ' '( %( & *(,.2#$ % 5#(

, . =* '( % 0# ,'( 5# & * %Comentários (#06 $ 7

IM

(28)

"

Os

ao “Canto VI”

5#()( %$, +%( -$%.1#$& &(#& ' 0# *2.$& (,.#( % ,.$0 % ; ( 3$<(* % , % +20$, % ,.(#$ #(% .(* & * 3$, $' '( , %1 %$. # (%% '$%&$+ $, , * *(,. (* ; ( % Comentários % (%&#$. % * % % 5#(. ' & ,%.# $# * &(#) '( $,3 #* />(% ; ( , % +(#*$. * , $% # ( (# & * - % *(, % $,04, % & * ( + #.$# '( ; ( &#$.=#$ % ( 3 ,' *(,. % %( & ,%.$. (* % (:+ $& />(% '( =#)$ (#06 $ 7 % 5#( $%% + $% & ,%(0 $* % & ,/ # 0 * % & ,& %>(%7

+#$*($# '( % = ; ( % & *+4,'$ % 0# * .$& $% . $% & * '( $ ,6%$ #2&$ ( % & *(,.2#$ % & * % '( =#)$ % 04,(# % '( .(:. % ; ( '( 0 * * ' '(+(,'(* * ' .# + # %( 3 <(# & *+#((,'(# + #; ( '(%&#$/ ' 0# *2.$& , % & *+4,'$ % . #, %( )$) < '$ ,.( '( % + $& / , % & *(,.2#$ % ( (%%(% + # % )(< %( $% ' % ' .( #$ ; ( % 3 ,' *(,. * . #, * %( * .(:. '( '$36&$ & *+#((,% +#$,&$+ *(,.( , ; ( . ,0( % .1+$& % '(%(,) )$' % , % (:+ $& />(%7

+ #.$# '(%% +#$*($# 3$#* / .(* % ; ( = * $% ()$'(,.( ; ,' (* % %

Comentários 5 %( ,' , % , .( #$ 0# * .$& '(%&#$. , % * , $%7 #.$,' ' @ #(32&$ A ' % Comentários @ ,. A (,& ,.# * % 0 ,% ' ' % ; ( (:(*+ $3$& * $%% 8

@ (&(#. (#06 $ (* % . . $' '( (%.2 #(+ (. '( &$4,&$ , ; (%.( $)# (:$5( +#$* <$ ( ' ; * $ # + #.( +# )=* '(

*(# 7 0 * % & $% % % '$. % '( * ,($# %$*+ (% * $. % % 5#( -$%.1#$ * $. % + # *($ ' ( () ' &$4,&$ ' % 3$ 1% 3 % ' % .(1 0 % ' % (06+&$ % '( . * ' ; ( * $ # + #.( d' % & *(,. ' #(%e (%&#()( 5# % $,.($# % % 5#( & ' * '(%. % & $% % *(,&$ , ' %7 Y + # % 5(# ; ( , )(#' '( (*5 #

(29)

S *$*e .# ,%+ %. % & * +# '4,&$ , $,6&$ ' %(:. d $)# eB + $% . ,. & (% ' + (* = *( - # & * *(# . *5=*

%%$* & *(/ 8 aÕw)fat)dãxru)x°vnbAI"7

,$&$ *(,.( 3 < %( ( 0$ ' . # (: . ,' & ,-(&$*(,. ; ( ( ( '(* ,%.# .# )=% ' + (* ( ' % )(#% % '(%%( & ,. (%+(&$3$& *(,.( W2 ; ( .(* ' '(%&$' $,3(#, +(#*$.( 5 #' 0(,% '( & ,- 3$ %13$& .# . # ' % #$. $% 3 ,(#2#$ % ( ' .( #$ ' post mortem7 :+ $& />(% '( -$%.1#$ , % + & % +#$,&$+ *(,.( ; ,' % & *(,.2#$ % '(.4* %( , + %% 0(* (* ; ( , % *+ %

6%$ % ,; $%(% $,'$& 3$ - ,=$ % . ' % +# 04,$( % #($% & * ( & ,.# ; (* % .$, % '()(# . # ( % -(#1$% ; ( - ,# # 2&$ 7 %%(% & *(,.2#$ % '(%&#()(* ; (* 3 # * ; ( % +(%% % &$. ' % , + (* ; ( 3$<(# * ( ,'( )$)(# * ( $,' ; ,' = & 56)( =#)$ + ,. % #(3(#4,&$ % ; ( (#06 $ 3 < 0 )(#, '( 0 %. & ,& *$. ,.( * *(,. '( + 5 $& / ' + (* IS7

%%( ( 0$ + (. , & ##( '( 3 #* $% ' ( 0$ %( . *5=* 3 ,.( + #.$# ' ; , ## / ' + (* %( '(%(,) )( %(W .(* % 6 (:+ $&$. / '

autoridade' . # ( ' $)# %(# & *(,. ' 5(* & * antigüidade ' + (. ( '( %( * '( *(# 7 . #$' '( ( ,.$0_$' '( & * 3$#* * % ,.(#$ #*(,.( (# * &#$.=#$ % '( ,2 $%( ( '( %( (/ '( .(:. % ( * ,($# & * =#)$ % +#(%(,. , %

Comentários'(* ,%.# , % & * (# * + $& ' % (%%(% & ,&($. %7

.#(&- %(0 $,.( ## * %( % & ,-(&$*(,. % ; ( + (. +#(%(,. (* %( % )(#% % ( , , % % #+#((,'( ; ( & $,&$' * & * $%. '( (,%$, *(,. % '( .# % * .=#$ % ; ( ? $,.$ $ , '$< %(# $*+ #. ,.( + # (' & / ' % , % %(W 3$ % 3$ %.# , *$ ( -$%.1#$ Q!7 ' )$ ; ( '( &(#. * ,($# , % $,.#$0 =

I"

Ilíada 9IM7 (:. #(3(#(,.( +#(32&$ 8 @Totus quidem Vergilius scientia plenus est, in qua hic liber possidet principatum, cuius ex Homero pars maior est. et dicuntur aliqua simpliciter, multa de historia, multa per altam scientiam philosophorum, theologorum, Aegyptiorum, adeo ut plerique de his singulis huius libri integras scripserint pragmatias. sane sciendum, licet primos duos versus Probus et alii in quinti reliquerint fine, prudenter ad initium sexti esse translatos; nam et coniunctio poematis melior est, et Homerus etiam sic inchoavit:Õw)fat)dãxru)x°vn.A

IS

# & ,3(#$# % & *(,.2#$ % ; ( .# . * '(%%(% .(* % & ,% .( 6,'$&( '( %% ,. % 3$, ' .# ' / 7 '( %( +(#&(5(# . *5=* .# )=% ' 6,'$&( & ,&(,.# / '(%%(% .(* % (* %(;_4,&$ % '( )(#% % & * (,.#( % & *(,.2#$ % % )(#% % M!9 MC! % 5#( 3$ % 3$ & * '(%. ; ( & *(,.2#$ M C (* ; ( =#)$ '$%& ##( ,0 *(,.( % 5#( post mortem ( '( ; ( %( & ,%.$. $ - *(*7 5#( -$%.1#$ & ,&(,.# / ' % & *(,.2#$ % #(& $ , % (,.#( % )(#% % M"S "IS7

Q!

(30)

9! % '(simpliciter #( &$ , ' )(#5 @'$<(#A $%% + #; ( . #, .#(&- *560 ( '( '$36&$ $,.(#+#(. / + $% + '( . ,. %$0,$3$& # ; ( + (. 3 '(%% % * .=#$ % '( * ' %$*+ (% %(W %(* & *+ (:$' '( ' ' +( % ; ( %( (%+(&$ $< # * ,

%% ,. % 3$ 1% 3 % + # (:(*+ B ; ,. ; ( '$%%( %(* '( ,0 % %( #( &$ , #* % + )# ; ( )(* '(+ $% ; ( 0 ,% .# . # * '(* # ' *(,.( % 5#( & ' * '(%% % * .=#$ %7

3$#* / '( ; ( )2#$ % & *(,. ' #(% '('$& # * %( J ,2 $%( '(%% % * .=#$ % #(. * $'=$ . *5=* '( ; ( = * .(:. ; ( 3 < + #.( ' +# 0# * (%& # ( ; ( + # % % )$#. '(% .# < & ,%$0 * $%. '( (%. ' % ( & *(,.2#$ % ; ( #( 3$#* %

. #$' '(7

# 3$* , ` .$* + #.( ' +#(32&$ &$. # 5 (,.#( .# % & *(,. ' #(% ; ( ('$. # * + (* '( (#06 $ * ' ,' 0 ,% '( %( % )(#% % '( 0 # ( 3$#* ; ( ( ( +#1+#$ .(# , ) *(,.( .(:. %(W . ,. # 5 ; ,. =#)$ ( .# % & *(,. ' #(% +# .$& # * (:(0(%( .(:. ( ('$. # * .(:. ' + (. %(,' ; ( .(* % , %Comentários W %.$3$& .$) + # ('$/ 8 & (#4,&$ & * & ,. ,.(#$ # ( 3 #* & * *(# 3(<7 #(3(#4,&$ . # 0#(0 0 ,- * $% %(,.$' & ,%$'(# #* % ; ( =* ' ,.$0_$' '( . #$' '( ( ( (0[,&$ W2 #(& ,-(&$' % '(

& #' & * % +#(&($. % '( ? $,.$ $ , '()( %(# '( & ,-(&$*(,. ' % , % ; ( '()(* .(# &$4,&$ ,.(% ' % . #(% 0#(0 % ( ' % '$%&$+ $, % -( 4,$& % W2 ; ( = '( % ; (

% .$, % '(#$) *QR7

=* ' +#(32&$ ; ( $*+ #. ($. # +#$,&$+ *(,.( +( % '$#(.#$<(% ; ( 3 #,(&( (* #( / % &#$.=#$ % '( ('$/ ( '( ,2 $%( ' % )(#% % & *(,. #(* % ; $

0 ,% (:&(#. % ; ( $ %.#(* & ' * ' % + #.(% ' 0# *2.$& . & * 3 $ '(%&#$. + # $ ,6%$ #2&$ ( + %.(#$ #*(,.( + # .# ,%*$%% '$#(. $,'$#(. #(. * ' + # ? $,.$ $ , 7 3$, $' '( '(%% 5#()( ,2 $%( ' % & *(,.2#$ % = '( '(* ,%.# # & * % & ,&($. % %$%.(* .$< ' % ' % & *+4,'$ % 0# * .$& $% (# * + $& ' % , ,2 $%( ' .(:. 7

,3 #*( W2 3$#* * % #(% *$#* % +#$*($# & +6. ' * , '( $ ,6%$ #2&$ 0# *2.$& '()( (* +#$*($# 0 # 3 <(# @ ($. # .(,. ' % + ,. % '$ &#6.$& % ' .(:. A %(W '()( , $% # +# %1'$ * #& ,' % + % % % &(,. %

+ #.$# ' + %$/ ' % %.# %B ( 3$ % 3$ KphilosophiaeL (* (%+(&$ 3$ % 3$ , . # % 5#(. ' + # . #(% & * *+=' (% ## ( &#=&$ 7

QR

(31)

9R #$.* ( *( '$ ' + (* 7 # (%%( & ,-(&$*(,. '$< ? $,.$ $ , = $*+#(%&$,'6)( ; ( , .(,- #(&(5$' 0 * % $/>(% '( *`%$& '( 3 #* ; ( .(,- )$' * $% +. +(#&(5(# &(#. % *$,`&$ % ' + (* Q 7 & *(,.2#$ #( .$) J + )# @anchoraA ' ; #. )(#% ' @ ,. A 3(#(&( * $/ '( +# %1'$ 8

C7 ANCHORA d@[,& # Ae7 * '$%%(* % &$* KEneida,

RQSL (* 0#(0 , -2 %+$# / + $% %( '$< êgkura ' 6 . *5=* (,.#( % ,.$0 % (# +# , ,&$ ' %(* %+$# / 7 ( * ,($# '$3(#(,.( % ,.$0 % '$<$ * @.- %A dincensoe @ #&- %A dOrcoe ( @5 #&- A $%. = ) # < ' % ; $% + %.(#$ #*(,.( %( #(.$# %+$# / 7

=#)$ (,%$, ,(%%( & *(,.2#$ & * +# , ,&$ # & ##(. *(,.( + )# @anchoraA %(* %+$# / 7 $,'$& / % 5#( ,(&(%%$' '( , '( +# , ,&$ # * + )# & * %+$# / 3$0 # (,.#( % +#$*($# % $/>(% % 5#( % (.# % ( ($. # '(

& #' & * ? $,.$ $ , Q9 ( = ,(%%( & *(,.2#$ (:(*+ $3$& ' 7 ' ' (:(*+ ' %4,&$ '( %+$# / , + )# @anchoraA =#)$ &#(%&(,. .#4% .# % + )# % ; ( %(0 (* &#$.=#$ ' ,.$0_$' '( + # %(#(* $,& 6' % , & *(,.2#$ @thusA @orchusA ( @burchoA #(%% . ,' ; ( +# ,`,&$ (,.#( % ,.$0 % ' =+ & '( (#06 $ (# '$3(#(,.( %(W ; ( - )$ %+$# / * % ; ( (%% * #& 3 # #(.$# ' ' % + )# %7

%%$* ( ( , % +(#*$.( & ,& $# ; ( , * *(,. (* ; ( & *(,.2#$ 3 $ (%&#$. (# ,(&(%%2#$ + ,. # % * ' ,/ % 3 ,=.$& % % 3#$' % +( 6,0 3 ' '( 3 #* +# + #&$ , # & ,-(&$*(,. % 5#( -$%.1#$ ' 6,0 .$, ( ' +# ,`,&$ '(; ' + # % + )# % ; ,' (,& ,.# ' % , + (* 7

& *(,.2#$ )(#% R!C . *5=* , .$&$ * $/ '( +# %1'$ 8

R!C7NON ULLA LABORUM O VIRGOd@,(* * ' % .# 5 - % 1 )$#0(*Ae7 *5 # @ōA d'( virgōe %(W , . # *(,.( 5#()( ,

6,0 .$, (* (#06 $ . ' )$ = (,& ,.# ' & * ,0 .

Q

? C C8 @Tum neque citra musicen grammatice potest esse perfecta, cum ei de metris rhythmisque dicendum sit.A

Q9

(32)

9 & * ; $8 @virgōA d@)$#0(*AeB $0 *(,.( (* .# + %% @; (* .$ 0# ,'( . dCatōe (* %$ 4,&$ A K "CRL J (:&(/ '( @egoA d@( Ae & * 8 @( + #=* ; ( d ,' e & ,.#

% '( %(%A K CQL @duoA d@' $%Ae & * 8 @%( =* '$%% ' $%A Kh "IL @scioA d@%($Ae & * @ 0 # & ,-(/ ; ( %(W

* #A KBuc7 C9L ( @nescioG d@, %($Ae & * 8 @'(%& ,-(/ ; ( - (,3($.$/ & #'($# % , ) %A KBuc7 R!9L7 * .# % @oA 3$, , = ,0 ' (:&(. (* + )# % 0#(0 % ; ( . *5=* 0 # '()(* % %(0 $#7 0 ,% '$<(* ; ( @oA = ,0 ' , , *$, .$) ; ,' . *5=* .$)(# %$'

,0 ' , 0(,$.$) ; ( = 3 % + $% (#06 $ . *5=* ,0 @virgōA d@)$#0(*Ae (*5 # 3 / @virginisA d@' )$#0(*Ae ( & , 5#()$ @CatŏA d@ . Ae & * 8 @ . +(#' , %A K h ML (*5 # 3 / @CatonisA d@'( . Ae7 *(%* d & ##( & *e @JunŏA d@P , Ae d; (e (*5 # (#06 $

,0 %.2&$ 5#()$ 7

# (%% + %% 0(* 0# *2.$& '$%& ##( % 5#( 5#()$ / ( +# ,0 *(,. ' ) 0 @ A ' + )# virgo +#(%(,.( , )(#% 7 &#$.=#$ + # +#(%(,/ '(%%( & *(,.2#$ = vetustas $%. = ,.$0_$' '(7 +#$*($# $,'6&$ '(%%( &#$.=#$ = 3 . '( & *(,.2#$ $,$&$ # %( +( ) 0 %(0 $' '( * & ,W ,/ & ,&(%%$) KlicetL + # $,.# ' <$# 3$#* / ' & * (.# = +# , ,&$ ' (* .$* XbreviterX ( , # / %(0 $,.( + # & *+ (*(,. # # / & ,&(%%$) ( ( $,%(#( 3 #* & * (#06 $ (*+#(0 (%% ) 0 %(0 $' '( .# (:(*+ ' *(%* & ,. ( ' % (:&(/>(% (%% #(0# (* + %% 0(,% ' *(%* . #7 +(#6 ' %(0 $,.( & *(,. ' # & ,3# ,.

% 3($. + # (#06 $ & * '( .# % . #(%8 @oA 3$, = ,0 +(, % (* + )# % '( #$0(* 0#(0 7 %% '$< =#)$ = #(0# ; ( %( '()( %(0 $# +# ) )( *(,.( + # %(# * $% % ' %(W &#$.=#$ '(%% $/ (%.2 , consuetudo %(W , % ; ( %( 3 < ' +# ,`,&$ 7

# 3$, $< # ( '( &(#. 3 #* + # W %.$3$& # consuetudo & * &#$.=#$ ' . ' =#)$ +#(%(,. ,2 $%( '( .# % 0# *2.$& % ; ( % 5 &#$.=#$ ' analogia

(33)

99 . *5=* #(& ,-(&$' % +( vetustas ( proprietas K+# +#$(' '(L = + %%6)( (,& ,.# # + )# % & * (%% % & ,'$/>(% K' % %6 5 % .(#*$, ' (* @ A ( & * 0(,$.$) (* @inisAL (* ; ( @oA %(W 5#()(7

# 3$* (* .# & *(,.2#$ )(#% IRC 0# *2.$& , $% +# ,`,&$ '( * %6 5 @ riAQC8

IRC7 EGERIMUS d@+ %% * %Ae7 5#()$ G riA + #

,(&(%%$' '( ' *(.# 7

(:+ $& / = & #. ( 5W(.$) 8 5#()$ %( ) 0 + #; ( *(.# %%$* +('(7 %% $/ .(* & * 3 ,' *(,. $&(,/ + =.$& ; ( '()( %(# 5%(#) ' ( .= '*$# ' +( % , % ( ($. #(% ' % + (* % * % , %(0 $' %(, , (%&#$. '( + (%$ 7 .# % '(< $. & *(,.2#$ % .# <(* 0 * $,3 #* / .(1#$& % 5#( *=.#$& ( #$.* , $% * & ##4,&$ % (* ; ( +# ,`,&$ '() %(# & ,%$'(# ' & ,3 #*( = + %%6)( 5%(#) # .# )=% ' 6,'$&( '( %% ,. %7

.# .$+ '( (:+ $& / ; ( %( 3 < ,(&(%%2#$ '( & #' & * ? $,.$ $ , = * ' ,/ ' % (.# % ; ( '( 0 * 3 #* %( #( &$ , J 3 , 0$ 7 =#)$ .# < (:(*+ $3$& ,' (%% $/ * (:+ $& / '( #. 0# 3$ ; ( .(* & * 3$, $' '( '(* ,%.# # * ' ,/ & ##$' , 6,0 (%&#$. ( . *5=* 3(#(&(# * * '( ' (%&#$. & ##(. 8

I7 PRAETEXUNT d@5 #' *Ae7 Praetegunt K@ 5#$0 *AL7 * d, Eneidae8 @; ( d $#* e (%& ,'( dpraetexeree 3 ,(# $% & * (%.# ,- % % &#$36&$ %A K I!!L7

* %(0 ,' 0 # '(+ $% ' ($. # & ##(. $ ,6%$ #2&$ '$< ; ( 0# *2.$& '()( (:+ $& # % .# + % + =.$& %7 5#( (%%( %% ,. '$%%(#. ,0 *(,.( P -, 7

#( ; ( , % 3$#* ; ( =#)$ ,(* '(3$,( ,(* % & * 3#(;_4,&$ .(#* tropo

* % ; ( J% )(<(% + '(* % (,& ,.# # (%% + )# ' ' .# + (*+#(0 ' K+7 (:7

Buc. R QC8 @tropus synecdocheAL $% ' *(,.( K+7 (:7 Aen7 R RQI8 @tropus estA RRC8 @tropum fecitAL7 (%. '$ % &#(%&(,. ; ( + # )(<(% $,' 0# *2.$&

QC

(34)

9C (*+#(0 .(#* & * *(%* %(,.$' ' ' + # &(#' % %(W & * @*(. + %* A K+7 (:7 Aen7 M98 @tropus systoleA, !98 @tropus apharesisALQI7 ? ,. J '(3$,$/ * $% (%+(&63$& =#)$ 3 < ,0 '( %( % & *(,.2#$ % &(#& ' % .# + % ( 3$0 # % %(0 $#8 *(.23 # B %$,=' ; (B ,. , *2%$ B (+6.(. B &$# 0$ B $# ,$ B $. .(%B -$+2 0(B % #& %* B %.$%* %B +(#63# %(B -$+=#5 (B -$+=#5 . B ,2%.# 3( ( *(. ,6*$ QQ7 (* % * $% '( C! & *(,.2#$ % ; ( (:+ $& * % .# + % ( 3$0 # % ' , @ ,. A (,.#( ( (%

% (:(*+ % 5 $: 7

+#$*($# & *(,.2#$ (:+ $& % ' + )# @habenasA + #.$# '( ' % + %%$5$ $' '(%8

Y 7 d %%$*e '$%%( @& #' %A .# )=% '( * *(.23 # %(0 $ *(# ; ( '$%%( .(# (#$0$' % )( % @§ustr°ptisi beËsiAQM $%. = & * % & ##($ % . #&$' % + $%

% ,.$0 % % % ) *7 K RL

+#$*($# + %%$5$ $' '( )(,. ' +( 0# *2.$& = ' % per metaphoram

%(W .# )=% ' '$%& #% *(. 31#$& + )# @habenasA .(* %(,.$' '( @funesA

QI

P7 77 @ (#)$ % , .-( .# +(% ,' 3$0 #(% 3 $#0$ A in: American Journal of Philology, ) 7 R ,j7 R"SR7 @ -( , D .# +(% .- . #( 3 #* D *(,.$ ,(' % % &- 5D -$* #(%metonymia, synecdoche, systole, ,'aphaeresisX 3 E-$&- .-( %. .E #( +# +(# D & ,%$'(#(' 3 #*% 3metaplasmusA7 K+7 RQ!L

QQ

(.23 # 8 @est translatio, quae fit quotiens vel deest verborum proprietas, vel vitatur iteratioA KComm. ad lib. Aen. C9IL7 $,=' ; (8 @est a parte totum, hoc est synecdoche; significat enim totum exercitum. ibat veniebat, ut nunc primum a navibus itisA KComm. ad lib. Aen. ICL7 ,. , *2%$ 8 @antonomasiva sunt pro proprio. haec autem omnis oratio verbum ad verbum de Homero translata estA KComm. ad lib. Aen. h C"9L7 +6.(. 8 @epitheta sunt quae variis possunt uel personis uel rebus adponi. Et haec caute observanda sunt, sicut et propria nomina: quae plerumque ex appellativis sunt, ut est Victor uel FelixA KComm. ad lib. Aen. RMRL7 &$# 0$ 8 @pro timere: et est acyrologia, superflua dictio: nam speramus bona, timemus adversaA KComm. ad lib. Aen. CRSL7 # ,$ 8 @ironia est, inter quam et confessionem sola interest pronuntiatio: et ironia est cum aliud verba, aliud continet sensusA KComm. ad lib. Aen. S9L7 #& %* 8 @referes ergo haec: sarcasmos est, iocus cum amaritudine, ut (XII, 356)A KComm. ad lib. Aen. ICML7 %.$%* %8 @astismos est urbanitas sine iracundia, ut (B., III, 91) atque idem iungat vulpes et mulgeat hircosA KComm. ad lib. Aen. ICML7 (#63# %(8 @divum pater atque hominum rex: Iuppiter. Et periphrasis est, i. e. circumlocutio, ut 121 quod uno sermone explicare non possumus circumlocutione ostendimusA KComm. ad lib. Aen. QIL7 $. .(%8 ,7 MM8 @mihi iussa capessere fas est: figura est litotes, quae fit quotienscumque minus dicimus et plus significamus per contrarium intellegentes, ut hoc loco non ait; licet mihi implere quae praecipis, sed nefas est non implere quae iusserisA KComm. ad lib. Aen. MML7 $+2 0(8 @figura hypallage, quae fit quotienscumque per contrarium verba intellegunturA KComm. ad lib. Aen. SL7 $+=#5 (8 @hyperbole est; namque umbra semper tela comitatu hic alta; transit umbras sagittaA KComm. ad lib. Aen. h "ISL7 $+=#5 . 8 @hyperbaton, i. e. pendens sensus qui postea redditurA KComm. ad lib. Aen. h RQRL7 ,2%.# 3( K. * ' & * -$%.(# 0$ ; ( , .(* '(3$,$/ (:+#(%% L8 @hysterologia unius sermoni est, ut (V, 663) ‘transtra per et remosA KComm. ad lib. Aen. RQ L7 (. ,6*$ 8 @per ‘arma’ autem bellum significat, et est tropus metonymia. Nam arma quibus in bello utimur pro bello posuit, sicut toga qua in pace utimur pro pace ponitur, ut Cícero (Off. I, 22, 77) ‘cedant arma togae’, i. e. bellum paciA7 KComm. ad lib. Aen. RL7

QM

(35)

9I %(0 $,' . #$' '( '( *(# ( ,.$0_$' '( ' & %. *( (*+#(0 + )# + # %( #(3(#$# * ' & * % & #' % (# * .$ $< ' % , % (*5 #& />(%7 Y $,.(#(%% ,.( , . # ; ( =#)$ , %( + %$&$ , '$ ,.( '(%% ' + + %%$5$ $' '( '( $,.(#+#(. / * % + ,. % '( 3 #* ; ( & 5(#2 ($. # '(&$'$# ; ' % (:+ $& />(% -( = * $% +# )($. % ( (* ; %$. / 7

%$,=' ; ( = +#(%(,. ' % 5 '$3(#(,.(% + %%$5$ $' '(%8 (%+=&$( +( 04,(# +#(&('(,.( +( ; ( -( % &('( ( 3$,$. +( $,3$,$. & ,3 #*( 5%(#) * % , % & *(,.2#$ % CMR QIC ( C9 #(%+(&.$) *(,.(7 (W * % (%+(&$3$& *(,.( & *(,.2#$ #(3(#(,.( )(#% QIC8

QIC7 7 H(* $*(,. ' %7 + #.$# ' ; ( %(0 ( (,.(,' %( ; ( +#(&('( 7 # . ' ; ( -2 '( '$<(#B '()( %( (,.(,'(#8 @ (,& ,. ; ( - )( ,( (% )$) % *(%* d(,& ,. e

% & *+ ,- + %. % % 5 .(## 7

(:+ $& / ' %$,=' ; ( ,(%%( & % + '( %(# $,.(#+#(. ' ' %(0 $,.( * ,($# ,=$ % (,& ,.# # % * % , $,3(#, '$%.$,0 ( % ' % -(#1$% & * $,' @)$%. % %A %(W % &('( J * #.( + #4,&$ +#(&('(,.(7

* ` .$* (:(*+ ; ( ' #(* % ' (:+ $& / '( .# + % ( 3$0 # % = '( * & *(,.2#$ ; ( (:+ $& (*+#(0 ' ,.63# %(8

I!7 N 7 %. = J $.( & * 8 @' 6

'2 *( .# 5 - + #.$& # )$#0(* 0(# ' ' $.(A K 99RL7 % &- * ' % *4,$'(% katå ént¤frasin * )(< ; ( % $,'1&($%7

(0 $,' (:+ $& / ' (:+#(%% @* ( ' % *4,$'(%A ( ' (:(*+ '(%% (:+ $& / + #.$# ' % 3($. +( +#1+#$ + (. (* .# + %% ' Eneida =#)$ &#(%&(,. ; ( @ *4,$'(%A + )# '( 3 #* / 0#(0 & W .# ' / .$* = @H(,() (,.(%A = * '(, *$, / ,.$3#2%.$& + #; ( (# ' & %. *( ,.$0 ,

.$ $< # + )# % '( * 0 # (* #$. $% ,(* .#$5 $# , *(% '(% 0# '2)($% '( %(%7 %%$* (,. ( % 3 # * , *( ' % + #.$# ' ; $ ; ( = & ,.#2#$ ; ( #(+#(%(,. *

(36)

9Q * .(#&($# 0 # & ,3 #*( Arte gramatical'( #2&$ & *(,. ' # +#(&$% ( &$' # % + )# % # # % ( % -$%.1#$ %7 ? ,. J% + )# % # # % .(* % + # (:(*+ (:+ $& / ' ' , & *(,.2#$ )(#% I98

I97 SOLIDA INPONIT TAVRORUM VISCERA FLAMMIS

d@ >( , % &- * % % & ,%$%.(,.(% )6%&(# % ' % . # %Ae7 '$<

extad(,.# ,- %e * %carnesd& #,(%e + $% @visceras” d)6%&(# %e % ; ; (# & $% ; ( (%.(W (,.#( % %% % ( +( (B '( ,'( %( '$< visceratio d'$%.#$5 $/ '( & #,(e & * '$%%(* % &$* K RRL7

; $ + )# @visceraG = '(%. & ' +( % %(W +# ) )( *(,.( # #$' '( ' % ' + )# & * %(,.$' +#(%% + %. , )(#% (:$0( ' 0# *2.$& * (:+ $& / 7 (%%( & % =#)$ '$3(#(,&$ @visceraA '( @extaA ( @carnesA + #.$# ' ; $ ; ( % & *+>(* $%. = % )6%&(# % ' ; $ ; ( -2 (,.#( % %% % ( +( (7

% -$%.1#$ % + # % )(< + '(* %(# '$)$'$' % (,.#( ' $% .$+ % ; ( % ; ( '(%&#()(* * +(#% , 0(* * , *( * 0 # * 3 . ( ; ( % '( (:+ $& * * *$. %(W , ## ,' * * $% )(#%>(% %(W '(%*$.$3$& ,' % + #.$# '( (:+ $& />(% ' ' % J #( $' '( ' % 3 . % & * & ##( , & *(,.2#$ )(#% RC (* ; ( =#)$ , %

3(#(&( * ,0 , ## / + # (:+ $& # *$. '( =' 7 (%% , ## / 0# *2.$& +#(%(,. ' % )(#%>(% + # (:+ $& # 325 %(,' ; ( (,; ,. #(& ,. $,%(#( % & *(,.2#$ % '( ,% ( .# % & *(,. ' #(% '( 3 #* (; $ $5# # ( ) $' # % ' % + %%$5$ $' '(% '( ($. # 7 $,' (:+ $& / ' 325 0# *2.$& &#(%&(,. ; ( +( % ' (:+#(%% @ut fama estA , )(#% (#06 $ '2 (,.(,'(# ; ( (%%( *$.

$,' +#(&$% %(# (:+ $& ' ( '$ ,.( '(%% ,(&(%%$' '( ( ( 5 %& (:+ $& / '$<(,' ; ( , )(#' '( (%%(% , *(% .#$5 6' % % +(#% , 0(,% *$. 10$& % #(3(#(* %( %(#(% & * ,% ; ( +# .$& # * />(% & * ' .=#$ #'$ 3 0 '( & % ( , )(0 / + # (:(*+ 7

(37)

9M

9R 7 7 * %(êter

fr¤khw $%. = %(* 3#$ & * '$%%(* % &$* K R "L7 ( ,'( 0 ,% d& *(,. ' #(%e . *5=* (,.(,'(* ; ( .(,- %$' , *( ' 3#$& 7

+ )# (* '$%& %% ,(%%( & *(,.2#$ = @apricisA @(,% # ' %A7 Y , +# :$* / ' .(#* .$, & * 6,0 0#(0 ; ( =#)$ (,& ,.# * (:+ $& / (.$* 10$& + # + )# 7 +#(+ %$/ @êterA %$0,$3$& @%(*A ( = (; $) (,.( (*

.$* +#(3$: ; ( $,'$& +#$) / @ A +#$*($# (.# ' + )# @apricisA7 + )# 0#(0 @fr¤khwA + # % )(< %$0,$3$& @3#$ A ( = #( &$ , ' +( 0# *2.$& J @

pricisA ' ' %(*( - ,/ % , # ( #. 0#23$& (,.#( + )# 0#(0 ( + #.( ' + )# .$, 7 %%$* ,$,' % (:+ $& />(% 0# *2.$& & ,& $ ; ( (.$* 0$ '( @apricisA )(* ' 0#(0 ( %$0,$3$& @%(* 3#$ A7 # & *+ (. # ( W %.$3$& # % (:+ $& / =#)$ &#(%&(,. ; ( .# % & *(,. ' #(% . *5=* %(0 (* (%% (.$* 0$ ( ; ( $,' & ,& (* %(# (%% # < +( ; + )# 3#$& () . , *( W2 ; ( 2 , -2 3#$ 7

.# % (:(*+ % '( (.$* 0$ + '(* %(# (,& ,.# ' % + #.$# '( & ,% . 6,'$&( '( %% ,. % (* ; ( -2 $,'$& / ' % & *(,.2#$ % ; ( 5 #' * (%+(&$3$& *(,.( (%% + #.( ' 0# *2.$& 7

; $,. + #.( ' 0# *2.$& = (%. 5( (&$*(,. ' , 0$ 7 (%% + #.( ' 0# *2.$& '()( %( + # (:(*+ #0 ,$< / ' % + )# % (* & %%(% 0# * .$& $% + #.$# '( % % %(*( - ,/ % $,' % * '( % '( '(& $, / (,.#( .# % & % % & * W2 #(3(#$' , & *(,.2#$ )(#% RRC % 5#( +# %1'$ (* ; ( ' # / ' ) 0 @oA = , $% ' + #.$# ' , 0$ & * , & *(,.2#$ 5 $: 8

97 PELAGO d' .$) @ * #Ae7 In pelagus d+#(+ %$/ k & % .$) @+ # * #Ae7 $< %( d, ' .$) e %%$* & * ,

Eneida, CIR @ & * # &-(0 &= A7

(38)

9"

analogia ,(%%( + %% = 3($. .# )=% ' & *+ # / '( & ##4,&$ % , *(%* . # &#$ ,' * &(#. + '# '( (%.$ 7

# 3$* &-(0 * % J %(:. + #.( ' 0# *2.$& & ,%$'(# ' + # $ ,6%$ #2&$ @'( . ' % % + #.(% ' #.( * $% 5( A %(W &#6.$& ' + (* ; ( & ,3 #*( '$%%(* % &$* '$%& ##(#* % % 5#( & ' * ' % + #.(% (, *(# ' % +( 0# *2.$& , + '(#$ %( .# . # ' ( 0$ )$. +=#$ ' + (* * % ' ('$/ +# +#$ *(,.( '$. 7

% Comentários '( =#)$ @ ,. A 5%(#) * % 0 * % + %% 0(,% ; (

(:(#&$. * (%% + #.( ' 0# *2.$& 7

RQI7 7 %.( -(*$%.6; $

'$<(* ( ( .(#$ &#(%&(,. ' (,; ,. #(&$. ) 7

& *(,.2#$ )(#% RQI .# < * , . ' & ,3 % ' % ('$/>(% '( .(:. W2 ; ( , $% * + #.( ' )(#% ; ( .(#$ %$' &#(%&(,. ' , * *(,. ' ( & / ' + (* ( -$%.1#$ W2 ; ( & ,. * 3 . & ##$' , + %% ' 7 & *(,.2#$ %(0 $# * #& ' ('$/ ' .(:. = * $% #( () ,.( ( (:+ 6&$. 8

M!7 INCEPTAM d@& *(/ ' Ae7 .# % d& *(,. ' #(%e 4(* @incertamA d@$,&(#. AeB . ' )$ d(%% ($. # e %( ) . + # $%. 8 @incertamA d@$,&(#. Ae = $,&$+$(,.( $%. = %$0,$3$& @*(, #A7

%(*( - ,.( 0# 3$ ' % (.# % @+A ( @#A 3(< & * ; ( & *(,. ' #(% '$3(#$%%(* % % ('$/>(% ,% ' . ,' + )# & * @#A @incertamA (,; ,. =#)$ +#(3(#( 0# 3$ ' + )# & * @+A @inceptamA +#$* ,' +( & *+#((,% ' )(#% 7 ' )$ *(%* .(,' +#(3(#$' * ('$/ J .# +#(%(,. % ' % '( 3 #* ; ( ($. # (%& - ; ( -( & ,)$(#7 & *(,.2#$ )(#% "S .# < , %1 $,3 #* / '( ('$/ '( .# % & *(,. ' #(% & * .$ $< * + )# & 0, . ' ; ( (*+#(0 ' + # ? $,.$ $ , + # '(3$,$# / ' &#6.$& .(:. emmendatoribus8

(39)

9S $,$&$ # (%% + #.( ' & *(,.2#$ =#)$ .$ $< + )# @saneA '( 3 #* $,'$& # %( W 0 *(,. #(%+($. ' ; ( )$#28 3$#* / '( ; ( .# % 0# *2.$& % ; ( & *(,. # * Eneida & $< # * * & ,W ,. '( )(#% % + %+ %. )(#% "S ( ; ( 3 # * #(.$# ' % + # &#6.$& % K(*(,' ' #(%L ' .(:. ('$. # + (* 7 # (,. ; ( ($. # + %% '(3$,$# ; ( ('$/ .$ $< # %( (%% '($: ' +( % (*(,' ' #(% %( ; ( % + %. *(,.( 3 # (%&#$. + # (#06 $ ( ; ( & ,.$,- .# % )(#% % =#)$ .# ,%&#()( % $,- % % +#$*$' %7 .# % & *(,.2#$ % =* '(%%(% ( ' #(3(#4,&$ $,'$& ' , @ #(32&$ A % 5#( &#6.$& .(:. 3 # * , . ' % + # =#)$ ( + '(* %(# & $< ' % + #.$# ' 6,'$&( '( %% ,. %7

* 5%(#) * % * .=#$ .# . ' , % Comentários = '$)(#% ( %(0 ( % &#$.=#$ % ( % + #.(% ' 0# *2.$& + ,. ' % + # $ ,6%$ #2&$ ( ? $,.$ $ , 7 %% '$)(#%$' '( 3 $ .(* '( * #.$0 + 5 $& ' #(&(,.(*(,.(Q" (* ; ( +(%; $% ' # .# . W %. *(,.( ' % ; (%.>(% 5 #' ' % , @ ,. A7 (%%( #.$0 ( +# & # '(* ,%.# # ; ( (*5 # (%.# . # ' .(:. '( =#)$ %( %%(*( -( J '( * .(:. (,&$& +='$& * $. % )(<(% %( % & *(,.2#$ % % % +(#3$&$ $% ; ( + '(#$ 3 <(# % + # ; ( ($. # .$)(%%( (* * % .# % 5# % * $% (%+(&63$& % + # & ,% . #7

' )$ %( #(. * #* % ; ( ? $,.$ $ , 3$#* % 5#( lectio 5%(#) #(* % ; ( (%% % + %. % +(#3$&$ $' '( #( &$ , %( J $,.(,/ ' 5# ( .$+ '( ($. # ; ( %( '(%.$, QS7 ? ,. J $,.(,/ % Comentários .4* + # 3$, $' '( (:+ $& # (

, $% # 5# '( * + (. B ; ,. ($. # ; ( %( '$#$0( ( ( + '( %(# . ,. '( , % (* $' '( (%& # ; ,. '( +# 3(%% #(% ; ( .$ $< # * % % , . />(% & * * 0 $ '( #$(,. / 7 (%% 3 #* & 5(#$ 0# *2.$& $,'$& # % + ,. % %(#(* 5%(#) ' % ( % + %%$5$ $' '(% '( $,.(#+#(. / '( '(.(#*$, ' % + %% 0(,% + # (:(*+ ; ,' =#)$ +#(%(,. * $% '( * )(#% + # * *$. %( ($. # 3 # * +# 3(%% # %(#2 ( ( ; (* '(&$'$#2 ; $,.(#+#(. / * $% +# +#$ ' + # 3(#(&(#

, B %( 3 # * , & 5(#2 ( ( '(&$'$# (* ; ( %$. / .$ $< # & ' * ' % )(#%>(% ( (:+ $& />(% ' ' %7 ( ; ; (# 3 #* $'=$ '( @% +(#3$&$ $' '(A ' .(:. 0# * .$& , %( '=; J ,2 $%( ; ( 3$<(* % '(%%( * .(#$ ; ( W 0 * % #$& +( '$)(#%$' '( ( +( % + %%$5$ $' '(% '( ,2 $%( ( $,.(#+#(. / 3(#(&$' %7

Q"

P Z 7 @ ( Commentaire '( (#)$ % J l’Éneide8 =& (.$%*( (,&D& +='$%*(VA in: Schedae R !!M7 . # .# ' <$ %Comentários @ ,. A & W + 5 $& / (%.2 +#()$%. + # !!S7

QS

Referências

Documentos relacionados

É, então, a ‘força’ deste traço, i.e., o valor [± forte], que torna o movimento do NP para Spec/NbP obrigatório ou não, permitindo distinguir assim as línguas românicas,

Rede Eletrônica da Rede de estudos do Trabalho IMPROPRIA Rede Latino-Americana de Estudos Sobre Trabalho Docente IMPROPRIA Revista do Centro de Referência de Modelagem Matemática

17 - Um adolescente de 18 anos apresenta hipertensão arterial assintomática durante uma avaliação de rotina. Nega uso de medicamentos ou drogas ilícitas. Nega hipertensão

[r]

Comércio atacadista de mercadorias em geral, com predominância de produtos alimentícios (o comércio atacadista que armazena diversas classes de produtos relacionados à saúde,

Preocupa, porém, a ausência de pesquisadoras interessadas no livro de Joel, ou que o texto de Joel 3,1-5 não tenha sido considerado para uma leitura feminista, uma vez

• Premir o botão do filtro de água para reativar a bomba de filtragem.. GUARDE ESTAS INSTRUÇÕES Página 17 cONSELHOS PARA MINIMIzAR A PERDA DE cALOR E O cONSUMO DE ENERGIA.. 1)

Nesse sentido, elaborou-se alguns indicadores correspondentes aos recursos materiais e humanos que possibilitam ao Programa de Controle da Tuberculose de cada Unidade Distrital