• Nenhum resultado encontrado

Os comentários de Sérvio Honorato ao "Canto VI" da Eneida

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Share "Os comentários de Sérvio Honorato ao "Canto VI" da Eneida"

Copied!
288
3
0
Mostrar mais ( páginas)

Texto

(1)

Os

de Sérvio Honorato ao “Canto VI” da

(2)

Os

de Sérvio Honorato ao “Canto VI” da

#$%&$ '( $)($# *+

,-$%%(#. / +#(%(,. ' # 0# * '( 1% # ' / (* (.# % 2%%$& % '

(+ #. *(,. '( (.# % 2%%$& % ( (#,2& % ' & ' '( '( $ % 3$ (.# % ( $4,&$ % * , % '

,$)(#%$' '( '( + #

5.(,/ ' .6. '( *(%.#(7

#$(,. ' #8 # 37 #7 #& % #.$,- ' % ,. %

(3)

9 RESUMO8

, / '( & *(,.2#$ (%.2 $,.#$,%(& *(,.( $0 ' .# 5 - '( ('$. # .(:. % ; ( (# 3($. (* 5$5 $ .(& % ,.$0 % & * '( (: ,'#$ ( % & *+4,'$ % '( 0# *2.$& ; ( %$%.(* .$< ) * % & ,&($. % .$ $< ' % + # ($. # ' % .(:. %7 =* '$%% (%%( * .(#$ '( , . />(% ( (:+ $& />(% (# .$ $< ' , *5$(,.( (%& # & *

* + $ ( &$' .$) '( + %% 0(,% 5%& # % '( + )# % ( & %. *(% ,.$0 % '( *$. % ( -$%.1#$ % ( '( % % 0# * .$& $% + # (:(*+ 7 ,.#( % . #(% ; ( + %% # * +( &#$)

' % & *(,. ' #(% ( ; ( (,. 3 <$ * + #.( ' +# 0# * (%& #

,

(%.2 (#06 $ & *

, % $,'$& ? $,.$ $ , , Instituição Oratória7 %%$* % Comentários '( =#)$ , # . @ ,. A ' Eneida , % + %%$5$ $. * & ,-(&(# * + & ' .# 5 -3($. , % 5$5 $ .(& % &(#& ' % ('$/>(% ( ($. # % ' % .(:. % ' % . #(% (%. ' ' % , % (%& % ( ' 3 #* & * ( (% (# * $' %7 ( * ' * $% (%+(&63$& (%%(%Comentários

.# <(* , % $,3 #* />(% ) $ % % % 5#( & %. *(% -$%.1#$ % ( 3$ % 3$ ; ( )$0 # # * (,.#( % * $% ,.$0 %7

(4)

C ABSTRACT:

-( , .$ , 3 & **(,.$,0 $% $,.#$,%$& D #( .(' . .-( E #F 3 ('$.$,0 .(:.% '()( +(' $, ,&$(,. $5# #$(% % &- % .-( (: ,'#$ $5# #D ,' . 0# ** # .(:.5 F% E-$&- %D%.(* .$<(' & ,&(+.% %(' $, .(:. #( '$,07 -(%( , .(% ,' (:+ , .$ ,% E(#( % %(' $, %&- % % % ++ #. . & #$3D 5%& #( + %% 0(% E #'% ,' ,&$(,. & %. *% *D.-% . (% ,' 0# ** .$& % 0(% 3 # $,%. ,&(7 * ,0 .-( .- #% (: *$,(' 5D & **(,. . #% ,' E- E(#( , .-( %D 5 % . .-( .$*( $% (#0$ % ? $,.$ $ , ; .(% $, Institutio Oratoria. .-( & **(,. #$(% 3 (#)$ % , # . % , Aeneid GH F G (, 5 ( % . &; $#( % *( F, E ('0( , .-( E #F '()( +(' $, $5# #$(% $,) )$,0 ('$.$ ,% ,' .-( #( '$,0% 3 .(:.% .-( .- #% E- E(#( %. '$(' $, %&- % . F$,0 $,. & ,%$'(# .$ , .-( E D .-(D E(#( #( ' . .- . .$*(7 #.$& # D .-(%(Commentaries0$)( % % *( +#(&$ % $,3 #* .$ , , %(. 3 . +$&% $,) 5 ( 3 # .-( *(*5(#% 3 .- . ,&$(,. % &$(.D7

(5)

I

AGRADECIMENTOS

0# '(/ # 37 #7 #& % #.$,- ' % ,. % + # #$(,. # % +(%; $% % .# ' / ( #(' / ' *$,- '$%%(#. / '( *(%.# ' ( + # . ' & ,-(&$*(,. ; ( 0(,(# % *(,.( .# ,%*$.$ ' # ,.( , %% % & ,)(#% % ( #( ,$>(%7

0# '(/ J #'(, / '( +(#3($/ *(,. '( (%% '( 6)( +(#$ # K L +( & ,&(%% ' 5 % '( (%. ' % '( . 5# '( !!I . 5# '( !!M (%%(,&$ + # ; ( ( #( $< %%( (%.( .# 5 - 7

0# '(/ % & (0 % ( +# 3(%% #(% ' & ' '( '( (.# % + # . ' ; ( & * ( (% +#(,'$7

N *$,- 3 *6 $ J *$,- * ( ,'# ( *( + $ O '$*$# +( $,&(,.$) #(%+($. ( & #$,- ; ( %(*+#( 3 # * . 3 #. %7 N% *$,- % $#* % (, . ( P=%%$& + #; ( *( 3$<(# * #$# ( %( 3$<(# * )$# ; ,' 3 $ ,(&(%%2#$ 7 N *$,- ; (#$' )1

'(#(< ; ( . ,. '*$# 7

(6)

Q

SUMÁRIO

+#(%(,. / 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 M *(,.2#$ % ('$/>(% * , $% 7777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 " # *2.$& 0# *2.$& 0# * .$%. 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 RI . 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 RI $ ,6%$ #2&$ 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 RM (:. *+6#$& 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 RS ? $,.$ $ , 777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 R (.T,$ 7777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 9 ,& % 77777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777 C

(7)

M

Apresentação

=#)$ & *(,. ' # '( (#06 $ 7 =#)$ 0# *2.$& 7 ; ( -2 (* & * * (,.#( & *(,. ' # ( 0# *2.$& V ; ( , % +(#*$.( .#$5 $# (%%( . # . $% (+6.(. %V %%(% ; (%.$ , *(,. % $,$&$ *(,.( '(%+#(.(,%$ % % +#(%(,. * , % * +# 5 (* ; ( (:.# + %$*+ (% '(, *$, / '( * (%. '$ % ( %( (%.(,'( J , / '( 0# *2.$& & ,%.# 6' (,.#( . #(% ,.$0 % 5(* & * 36&$ ' 0# *2.$& ( J 3$, $' '( ' % .(:. % + # ( ( +# ' <$' %7 3$* '( + ,. # 0 * % '$#(/>(% #(%+($. '(%%( %% ,.

$,' + & (:+ # ' , % (%. ' % & 2%%$& % 5# %$ ($# % +#(%(,. #(* % ; $ 0 * % $,3 #* />(% ; ( 5 %& * % #( />(% (,.#( % Comentários '( =#)$ ( +#2.$& ' % (%. ' % 0# * .$& $% '(%(,) )$' % , %=& '7 7 ' . (* ; ( %( & %. * %$. # .(:. %(#)$ , 7 =* '$%% (*5 # , & ,%$0 * % '(.(#*$, # & * (: .$' % $*$.(% ( '(3$,$/>(% '(%%( 04,(# .(:. '(%&#()(#(* % (* * .(:. (:+ %$.$) & * %( (%.# . # & *(,.2#$ ( 0 ,% ( (*(,. % ; ( -( % $,.#6,%(& %7

,%$'(# ,' (:.(,% ' % Comentários '( =#)$ , , % %(#$ + %%6)( (%. ' # 5# & *+ (. '(%%( . # ( + # $%% %( (&$ , * % + # ,2 $%( % , . />(%

(8)

"

Comentários, edições, manuais

@ % & 2%%$& % % ; ( (% $)# % ; ( &-(0 * .= ,1% .# <(,' & ,%$0 % * #& % ' % ($. # % ; ( +#(&('(# * , %% ( .#2% '( %$ % .# / % ; ( '($: # * , & . # , % & . # % ; ( .# )(%% # * K * $% %$*+ (%*(,.( , $,0 0(* , % & %. *(%LAR7 Y (%% * ' % '(3$,$/>(% '( . )$, ; ( %(W * & 2%%$& ( ; ( '( &(#. 3 #* & $,&$'( & * 3$#* / '( P( ,( ,&D '$<(# ; ( & *(,.2#$ = * 04,(# '( .(:. ; ( +#(%(,. * ' + &- )( '( $,.(#(%%(8 '( , % (,%$, # 0 % 5#( ; ( + %% ( % 5#( * *(,. (* ; ( ( ( +#1+#$ 3 $ (%&#$. 7

%% . ' . *5=* + '(#6 * % '$<(# . ,. #(%+($. ' .(:. '( (#06 $

Eneida (%+(&$3$& *(,.( ; ,. ' .(:. '( =#)$ %Comentários + $% *5 % .# <(* % * #& % ' $,0 0(* ' & . # ( ' % & %. *(% ; ( % ,.(&('(# * ( + # % )(< * #& # * .(:. % ; ( -( (# * + %.(#$ #(% ( $,' .# . #* % ' % Comentários

+ '(* % , % ) . # J %(,.(,/ '( )$, 9 ; ( '$< %(# +#(3(#6)( .(:. %(* % & *(,.2#$ % $,.# ' />(% ( , . % + # ; ( ($. # & ## %(* $,.(#*('$2#$ %7 % .= ; ( + ,. ($. # , 3$& #$ & *+# *(.$' %(* + $ '( '$&$ ,2#$ % ( , . % (:+ $& .$) % ; ,. %( + '(#$ +(#'(# (* '(. -(% ,(%% % ($. # %V & ,%$'(# ,' 3$,% (%+(&63$& % & * (%. ' '( * .(:. , (%& % .(:. % ( * .(#$ $% '( + $ , %(#$ * & 56)($% ( *(%* ,(&(%%2#$ % + # & *+ (*(,. # ( +# 3 ,' # % ($. # %V

%% % ; (%.>(% , % , ) % #$0$, $% W2 ; ( #(* ,. * & ,%$'(# ' % % #(%% ) % ,(&(%%2#$ % % (%. ' % ,.$0 % ( ; ( )(#(* % ,(%%( & +6. = * + & ' * ' & * & *+ %$/ ' % & *(,.2#$ % (%.2 #( &$ , ' J ($. # ' % .(:. %7

* #( / .$+ '( .(:. ; ( (%. * % (%. ' ,' ( ,$)(#% ; ( &$#& ,' K& . # .$, (,.#( % =& % 7 7 ( '7 7L '(3$,$/ ' ; ( %(W * & *(,.2#$ ( ; $% % % % & # &.(#6%.$& % '(+(,'( ' & *+#((,% ' 0# *2.$& % 5 #'$, ' .# 5 - (:(& . ' , % 5$5 $ .(& %7 ,.(% *(%* ' 3 ,' / '( % + #=* + )# @0# *2.$& A W2 (%. ) #(0$%.# ' (* .(:. % & * Sofista %Leis '( . (* ; (

R

RSS9 +7 RR7 P Z !!C +7 I 7

9

(9)

S %( (, *(# ) * ; ( %( (,%$, ) % , % X (.# % % ,% %6 5 % + )# % + #.(% ' % + )# % +# %1'$ (:+ $& / '( *$. % (,& ,.# ' % (* * .(:. X ( ; (* (,%$, ) $%% CB + #=* = & * % #0$*(,. '(%% % $,%.$. $/>(% ; ( % 3# ,.($# % ' .# 5 -0# * .$& %( (:+ ,'$# * ( %( 3$: # *7

%=& 7 7 (# * 3 ,' ' % , &$' '( '( (: ,'#$ * * %( ( * 5$5 $ .(& & W 3$, $' '( %(0 ,' .< (# '( 3 <(# ' & +$. ' + +$# & +$. ' $)# I7 ,3 #*( $,3 #* (%. '$ % *5 % % $,%.$. $/>(% 3 # * &#$ ' % + #

. *( .(# % 5 & ,%( - '( (*=.#$ '( (# ,.$0 , '( ( 3# %. ( ; ( - )$ %$' . . # ' (%& #$%. .= $& 7 2 & * ) * %( + +$# % ( * , %&#$. % ( + # $%% . #, # %( ,(&(%%2#$ #0 ,$< / ( & %%$3$& / '(%%( * .(#$ %%$* & * (%. 5( (&$*(,. '( ('$/>(% '( &(#. % 5# % ; ( +#(%(,. ) * (* # % ' % *(%* %

. #(% '$3(#(,.(% .# '$/>(% & * .(:. % ( $,3 #* />(% ; ( . *5=* '$3(#$ *7

+ #.$# (,. '(%% ,(&(%%$' '( '(%(,) )( %( .# 5 - '( ($. # '( .(:. %7 ' )$ (%% ($. # * $% ' ; ( '(& '$3$& # % $,3 #* />(% .$,- & * 3$, $' '( (%. 5( (&$*(,. ' .(:. $' ( + # $%% .$ $< ) %( (:(0(%( &#6.$& .(:. ; ( %( #( &$ , ) J; ( % $,3 #* />(% % 5#( (,%$, ' 0# *2.$& .# <$' % , % .(:. % '( . * % ; ( +( & ,'( & ##$ ( +( 3$, $' '( ; ( %( +# + ,- %( '$3(#(,&$ ) ' % +# +1%$. % (%& #(%7 % 5$5 $ .(&2#$ % '(%% % $,%.$. $/>(% & *

#$%.13 ,(% '( H$<[,&$ #$%. #& ( 6* & Q '(%. & # * %( +( & %%$3$& / ( &#6.$& .(:. 7 (% .# 5 - ) * + # (:(*+ & * (%. 5( (&$*(,. '( ('$/>(% '

Odisséia ( ' Ilíada '( *(# & W % & *(,.2#$ % % *(,.( &-(0 # * .= ,1% .# )=% '( 3# 0*(,. %M ( . *5=* +( ( 5 # / '( 6,'$&(% ( #(&(,%( *(,. % +# ' <$,'

* # & * &(#& '( R ! ) *(% '( @ . #(% ; ( %( '(%. & # * , (%&#$. '( . ' % % 04,(# % ( %( % .(:. %A"7 %%(% (:6*$ % (:(0(. % , $% ) * % * , %&#$. % '( . #(% & ,%$'(# ' % & ,T,$& % , =+ & '( (% & * *(# (%6 ' #$%.13 ,(% 13 & (% (

C

'(, *$, / ' % .$+ % '( 0# *2.$& % %(#2 .# . ' '( 3 #* * $% '(. - ' , .1+$& @ # *2.$& 0# *2.$& 0# * .$%. A '(%. '$%%(#. / 7

I

\ RS"R +7 C7

Q

\ 78 @ (% 0# ,'% % ) ,.% K777L ,. (,.#(+#$% ']% ( '=5 . '( '=, *5#(# (. '( & %%(# *=.- '$; (*(,. . % (% * , *(,.% $..=# $#(% '( #]&( #&- ^; ( (. & %%$; (A K+7 CL7 $% .< , $,.# ' / (%. ' ' Ars Donati 3$#* ; ( . ,. 0# *2.$& .$, ; ,. 0#(0 % .#$5 .2#$ % ' +(#6 ' -( (,6%.$& ( ' .$+ '( .# 5 - ; ( (,. %( '(%(,) )$ % 5(# & *+$ / ('$/ (

,2 $%( '( .(:. %7 K+7 C ML

M

* !!C 3 $ + 5 $& ' .(%( '( ' . # ' '( # ,&(%& &-$# ,$ (* ; ( +(%; $% ' # ('$. ( & *(,. % 3# 0*(,. % ' % & *(,.2#$ % '( #$%. #& , %1 % .(:. % - *=#$& % * % . *5=* % .(:. % '( 13 & (% (%6 ' #$%.13 ,(% ( . 7

"

(10)

R! . ( (*(,' ) * , % '( 3 #* ; ( +#$* %%(* +( & ##(/ ( +#(%(,. %%(* &(#. ,$' '(7

(%%( & ,.(:. '( +(%; $% ( (%. ' '$)(#04,&$ % , 6.$& % + #(&(* (,.#( % (:(0(. % (: ,'#$, % ( % '( =#0 * 7 % +#$*($# % 5 %( ' % , +#(&($. #$%. .= $& '( ; ( % * KfvnªL = $,'6&$ ' % (:+(#$4,&$ % ' $,.( (&. KcuxªL ( (%&#$. KgrafÒmenaL #(+#(%(,. / ' % * KfvnªLS $,- # * %( J 10$& ' , 0$ ( & ,&(,.# # * %( (* , $% # ; (%.>(% $,0_6%.$& % & * (:(0(%( .(:. K' % 5# % '( *(# + # (:(*+ L ( % * '( % '( & ##(/ K. ,. ' +# ,`,&$ ; ,. ' 0# *2.$& LB + %% ; ( % ` .$* % %(0 $# * 10$& ' , * $ + #.$# ' + ,. '( )$%. (%.1$& &($. ,' $,0 0(* @& * * & + &$' '( - * , , . # K777L & * . ' % & # &.(#6%.$& $##(0 #$' '(AR!7 %%$* (,; ,. % +#( & + />(% '( ,% +(#* ,(&$ * , (%. ' ' + )# & * ,$' '( $% 2)( ( + #. ' # '( #(0# % ( +#$,&6+$ % '( & ##(/ +#1+#$ %B .# % %( & + ) * ' + )# + #.$# ' % , .(:. 7

#& #= $ (#($# (* %( (%. ' % 5#( % $/>(% '( 0# *2.$& , % .(:. % '( ? $,.$ $ , . *5=* #( (*5# (%% % & # &.(#6%.$& % ' .# '$/ 0# * .$& 3$#* # ; (8

@ % (# '$. % (: ,'#$, % ; ( & 5 # * + # % + ,. # .# 5 - #( $< ' +( % %( % a + %$. #(%b (%.1$& % (* =#0 * (,) )$' % (,. & * , ) . #(3 '( +#(%(#) # 6,0 0#(0 (* % a3 #* #$0$, b .$)(# * * +#( & + / (*$,(,.(*(,.( 3$ 10$& 8 % .$)$' '( (,) )$ (%. 5( (&$*(,. '( .(:. % + # ; ( '( 3 . * $. (*+#(0 # * #0 *(,. % , 10$& %ARR7

%(W .# 5 - ' % (: ,'#$, % &(,.# ' , % ('$/>(% ( , ; ( ' 6 = '(& ##(,.( K%$%.(* .$< / ' #. 0# 3$ =:$& % ( % %L 3 ) #(&$ $,.(#+#(. / ' % .(:. % & * 3$#* * H # .$, ( (%5 #'(%8 @ 0# *2.$& (:$%.$ ,.(% & * .=&,$& '( 0# 3$ & ,3 #*( $,'$& % (.$* 0$ * % $,3 4,&$ ' 3$ 0$ (: ,'#$, -(

S

De interpretatione @¶sti m¢n Ôn tå §n tª fvnª t«n §n tª cuxª payhmãtvn sÊmbla ka‹ tå grafÒmena t«n §n tª fvnªA .# ' <$' + # H RSSM & * 8 @ +((&- $% .-( #(+#(%(,. .$ , 3 .-( (:+(#$(,&(% 3 .-( *$,' ,' E#$.$,0 $% .-( #(+#(%(,. .$ , 3 %+((&-A K+7 RSL7

R!

H RSSM +7 7

RR

(11)

RR .#$5 $ + # 3 ,/ =* '$%% (:+ $& / ' % + (. % '( * + ,. '( )$%. (%%(,&$ *(,.( (:$& 0#23$& AR 7

* +# ' . '(%% % '$%& %%>(% .(1#$& % .(* % * , '(%&#$.$) ' 0# *2.$& 0#(0 (%&#$. + # $ ,6%$ #2&$ ; ( 3 $ , '( #$%. #& ( & W 5#

Arte gramaticalKt°knh grammatikÆL +#(%(,. & ,3 #*( '$< 5$,% .# / % . ,. ' 10$& ' , 0$ ; ,. ' , * $ +# ) )( *(,.( '()$' +# 5 (* % '(

.(,.$&$' '( ( $,.(#+ />(%7 (%%( * , $ ,6%$ '(%&#()( % 3 ,/>(% ' 0# *2.$& % * .=#$ % '( ; ( '()( %( & + # 0# *2.$& ( %$%.(* 3 ,=.$& 0#(0 K(,.(,' %( grammata %(W % (.# %L7 * %(0 $' , + #.( (* ; ( '(%(,) )( ; (%.>(% +# +#$ *(,.( 0# * .$& $% '$%.$,0 ( lógos K%(,.(,/ L (,.(,'$' & * @ (:+#(%% '( * +(,% *(,. & *+ (. A ( % & %%(% '( + )# % ' lexis K+ )# L7

Arte gramatical '( $ ,6%$ #2&$ = '( (:.#(* $*+ #.[,&$ + # -$%.1#$ ' 0# *2.$& + $% %(#2 * '( '( .# % * , $% . *5=* (* 6,0 .$, 7

Y (%%( .$+ '( .# 5 - '( 0# *2.$& % ( &#6.$& % '( .(:. % ; ( % & *(,.2#$ % '()(* * $. '( % (%.# . # W2 ; ( +(%; $% *=. ' '( ,2 $%( ( ($. # ' % .(:. % 5(* & * '(%&#$/ ' % 3(,T*(, % $,0_6%.$& % 3 # * .# ,%3(#$' % ( ' +. ' % % (%& # .# )=% '( & *(,.2#$ % & * % '( =#)$ 7 '(* $% & ,3 #*( )(#(* % * $% 3#(,.( % & *(,.2#$ % + '$ * #(3(#$# %( J (:(0(%( .(:. , %1 + # (:+ $& # % *$. % ( % + )# % * % . *5=* + # '(* ,%.# # ; ( '(.(#*$, ' % + %% 0(,% '( * . # (# * *560 % '( . #$ ' )$' % + # (:(*+ 7 (#(* % . *5=* ; ( .= *(%* '(3$,$/ ' ; ( (# & ,T,$& ( ; ( + # (%% & # &.(#6%.$& '()(#$ %(# $' ( (%. ' ' , (%& (%. ) '$#(. *(,.( #( &$ , ' % 6,'$&(% ( 5 # ' % +( % 5$5 $ .(&2#$ %7

* .$* * , ; ( .(* % = De Lingua Latina '( ## KRRQ X M 7 7L ( , & * * * , * % & * $,3 #* />(% ' & ,.(`' 0# * .$& .(* %

Instituição Oratória '( ? $,.$ $ , K%=&7 '7 7L ; ( .# <(* % .( #$ % ( '$%& %%>(% + ,. ' % , % * , $% 0#(0 % ( % * $. #( () ,.(% + # & *+#((,% ' .$)$' '( 0# * .$& (* * ( + # & *+#((,% '( & *+4,'$ % 0# * .$& $% + %.(#$ #(%7 .(:. '( ## ' ; , % #(%. # * 0 ,% 3# 0*(,. % (,& ,.# * % + # (:(*+ '$%& %% % 5#( , 0$ ( , * $ % 5#( ; #& % #= $ (#($# ( ##$% (

D #R9 + # (:(*+ %( #(3(#(*7 , .(:. '( ? $,.$ $ , -2 '(%&#$/ ' (,%$,

R

H c H RS"R +7 S7

R9

(12)

R '( 0# *2.$& '(, *$, / ' ; ( (% ; ( .# 5 - ) * & * (%% * .=#$ RC +# 0# * (%& # ( % . #(% ; ( '()(#$ * %(# $' % +( % , %7

=* '$%% (,& ,.# * % . *5=* #(3(#4,&$ % .# 5 - 0# * .$& (* .(:. % , +# +#$ *(,.( 0# * .$& $% & * ; ( (% (%&#$. % + # (.T,$ Sobre os gramáticos

(Sobre os poetas (* ; ( -2 )2#$ % $,3 #* />(% % 5#( ; (* %( '('$& J &#6.$& .(:. ( (,%$, '( 0# *2.$& (* 0(# ( ; (* 3(< ($. # % (%+(&$3$& *(,.( '( (#06 $ '(3(,'(,' '(.# . ,' RI7 ,.#( 0 ,% ' % , *(% &$. ' % + # ( ( (%. =#$

# 5 $% 2#$ ( && B (,.#( % '(.# . #(% '( (#06 $ &$. *$.1#$ . # '( ' % =& 0 % &- * ' % @ ,.$5 &1 $& %A #)6 $ (%&#$. # ' Aeneomastix & ,.#

Eneida ( %&T,$ ('$ , ; ( (%&#()( Contra os detratores de Vergílio (* ; ( '(3(,'$ % '( )(#% % ( + )# % '( *(# + # (#06 $ , Eneida7 5#( 2#$ + # (:(*+ 3$#* ; (8

@K777L 2#$ + 5 $& d 5# e % 5 $,%.$0 / '( 0 %. * % % * #$ *(,.( (*(,' ' '( * ' ; ( '($: %%( 0 ,% )(#% % $, &5 ' % %%$* & * (%. ) * % ; $% * $. % .(,'

0 .(,. ' & *+ (.2 % , 3 # * $0 *(,.( & + <(% + $% ; %( . ' % % -(*$%.6; $ % ,( ( % '( %(,.$' 5% . ( +(#3($. 7 K777L 0# *2.$& $% '$<$ .(# )$' ' % * $% ,.$0 % ; ( 2#$ .$,- .# & ' #'(* '( ' $% $)# % ( ; ( (,. * ' # %(0 ,' '( * ' ; ( 3 %%( + # 0 # ' .(#&($# ( . *5=* & ##$0$# $,6&$ ' +#$*($# $)# .(,' .$# ' (%.(% )(#% %8

GIlle ego qui quondam gracili modulatus avena Carmina et egressus silvis vicina coegi,

Ut quamvis avido parerent arva colono,

Gratum opus agricolis, at nunc horrentia Martis—

Arma virumque cano.G

RC

37 @ # *2.$& 0# *2.$& 0# * .$%. A '(%. '$%%(#. / 7

RI

(13)

R9 (%% #(3(#4,&$ 2#$ (.T,$ , % $,3 #* , %1 #(%+($. ' #(&(+/ ' 5# '( (#06 $ * % . *5=* .# < J < * (:(*+ ' +#2.$& ' 0# *2.$& ('$. #

.(:. ' + (. (:& $,' 0 ,% )(#% % ' + (* 7

(:. % + %.(#$ #(% ## ? $,.$ $ , ( (.T,$ . *5=* *(#(&(* '(%. ; ( , & ,%.$. $/ ' .# '$/ 0# * .$& .$, . = & % '( #$%&$ , ( , . , ; ( . ,0( J% artes gramaticais ( '( =#)$ , % & *(,.2#$ %7 0 ,% +(%; $% ' #(% * '(#, % + #=* & ,%$'(# * ; ( +# ' / '( & *(,.2#$ % ( & *+4,'$ % + #.$# ' %=& '7 7 = '( *(, # $*+ #.[,&$ ( #(% . '( * &(,2#$ + 6.$& ( (& ,T*$& & ,. #5 ' 7 (D, '% + # (:(*+ '(& # ; ( ; ,' @ %4,&$ '( * $.(# . # '$0, '(%%( , *(A 5#$ (%+ / @#(% * % '( . #(%A )$ %( , %&(# @=+ & '( # ' % & *(,. ' #(% ( (%& $ %. %ARQ7

%%(#/>(% & * (%% % + #(&( , % ()$'(,.( 3 <(* & * ; ( %( +(#& '( )$%. *+ $' 3$ %13$& ; ( (,) )$ % (%. ' % 0# * .$& $% $,& $,' %( % & *(,.2#$ % (

#( ()[,&$ '(%%(% .(:. % W2 + # % & ,.(*+ #[,( % '( (#06 $ 7 :(*+ '$%% % % (%. ' % % 5#( (%%( . # ; ( &$#& ) * , =+ & ' + 5 $& / ' Eneida & * ('$/ '( 2#$ ( && #(3(#$' % &$* *(,/ ; ( 3 < = $ , % % %

Noites Áticas K%=&7 '7 7L P` $ $0$, * '(.# . # '( (#06 $ 8 @ $0$, 3 $ '(* %$ ' $,(+. ; ,' +(,% % 5(# ; ( 3 %%(* apraepetes’ ( ; ( .(,- * $0, # ' +#1+#$ (#06 $ ( ,( 2#&$ - *(* ' . ; ( , %(0 ,' $)# '

Ilíada , *( )$.1#$ ' '( apraepetesbARM7

* %6,.(%( + '( %( '$<(# ; ( .# 5 - 0# * .$& 3 $ 3 #* $< ' + #.$# ' * *(,. (* ; ( %( . #, # * ,(&(%%2#$ % #0 ,$< / ' % * , %&#$. % , % 5$5 $ .(& % ( ('$/ ' % .(:. % ; ( .$ $< ) '( & ,-(&$*(,. % 0# * .$& $% K3$ 10$& % ( $,0_6%.$& % +#$,&$+ *(,.(L + # % #( $< / 7 # ( *(,.( - )$ . *5=* +#2.$& +(' 010$& ( (,%$, '( 0# *2.$& ; ( .$,- & * 3$, $' '( '(* ,%.# # ; (# 5 * % ' 6,0 ( (:+ $& # % + (. % ; ( 3 <$ * + #.( ' &[, ,( ( ' # '( . #(% ; ( '()(#$ * %(# (%. ' ' % , (%& 7 (,' (#06 $ * '(%%(% . #(% ( ( , %1 (# * $. #(3(#$' , % * , $% 0# * .$& $% ( '( # .1#$ & * (:(*+ '( & ##(/ ( '( (%.$ & * . *5=* 3 $ 5W(. '( (%. ' + # 0# *2.$& % ; ( (%&#()(# * & *(,.2#$ %

RQ

#(&- % &$. ' % + #.$# ' (:+ $& / '( Z 7 .RS"9 +7 98 GK777L '() ,. b 5%(,&( 'b ,( $..=# . #( '$0,( '( &( , * K777L7 b=+ ; ( ; $ )$. , g.#( . ,. '( & ,&(,.#(% 3 . %%$ b[0( 'b # '(% & **(,. .( #% (. '(% %& $ %.(%A7

RM

(14)

RC % 5#( % % 5# % '(.# . ,' ( 0$ ,' 7 % & *(,.2#$ % '( =#)$ J 5# '( (#06 $ .# <(* * #& % ' (%. ' ( .# 5 - 3$ 10$& + # (:(*+ '(* ,%.# # *

.# + %%$5$ $' '( '( ('$/ ' .(:. * % . *5=* ( $,'6&$ % '( ; ( (%%( .(:. .$,- & * 3$, $' '( +(' 010$& :$ $ # .# 5 - ' +# 3(%% # & *(,. # + (. R"7

R"

(15)

RI

Gramática, gramático, gramatista

,3 #*( 3$#* * % , .1+$& ,.(#$ # * $. ' ; ( (* % (* .(:. % .$, % ; ( .# . * ' 0# *2.$& '(#$) ' % (:(*+ #(% ( * '( % 0#(0 % ( % $,3 #* />(% ; (

% (%. '$ % % #(& -(# * % 5#( (%%( %% ,. , % () * &#(# ; ( + # & *+#((,'(# 3 ,/ ; ( 0# *2.$& '(%(*+(,- ) , & ,.(:. (* ; ( .(:. '( =#)$ %( $,%(#( = $*+#(%&$,'6)( )$,& / ' [*5$. (%& # % #0$*(,. '( $,%.$. $/>(% & * 5$5 $ .(& ( * %( '( (: ,'#$ ( ; ( '(, *$, / ' (%+(&$ $%. , (:(0(%( '( * , %&#$. % ( ' +# 3(%% # '( 0# *2.$& +#(&$% # * %(# '$3(#(,&$ ' %7 + #.$# '( * 5#()( () ,. *(,. '( '(3$,$/>(% ( &$. />(% J% + )# % gramática, gramático (

gramatista ( %( % (; $) (,.(% .$, % + '(#(* % 5%(#) # & * (%% '$%.$,/ & ##( ( ; ( & 5$ ; (* , & *+ ' % (%. ' % 0# * .$& $%RS7

Platão

* . .(* % % +#$*($# % #(0$%.# % ' % + )# % grammatikÒw grammatikÆ texnÆ grammatistÆw ! + #.$# ' ; ( ( 3 #* #2grammatistikÆ7

*5 # , Crátilo - W * ,0 '$%& %% % 5#( % ( (*(,. % $,0_6%.$& % & * % (.# % % % ,% % %6 5 % ( $,.(#(%% ,.(% '(%&#$/>(% ' % (.$* 0$ % '( + )# % R = , %=.$* $)# ' % Leis , (* ; ( #(%$'(* ; (%.>(% #( &$ , ' % J (' & / ; (

RS

(%. . . % &$ ' 0# *2.$& ; ( ; $ , %(#2 .# . ' 3 $ 5 #' ' + # . #(% ,.$0 % ( + # (%. '$ % % * '(#, %7 (0$%.# % % 5#( .# 5 - ' 0# *2.$& % (,& ,.# ' % (* .(:. % .$, % & * = & % '( 6,$ P )(* .# . # ' 5$5 $ .(& '( (: ,'#$ ( ' %2.$# RS '( P )(, ; ( . * ' % % '()$' % +#(& />(% '( ($. # , % .# < $,3 #* />(% . *5=* % 5#( (%. . . % &$ ' 0# *2.$& ( % #( / & * .# 5 - ' % #(. #(%7 7 ' . 3$#* % 5#( $%% ; ( % $*+(# ' #(% (%+ %$ , ( '#$ ,

. #0 # * % *(%.#(% KmagistrisL 0# *2.$& % #(. #(% *='$& % ( 3$ 1% 3 % $%(,/ '( . : % +`5 $& % Kmunera ciuilia seu publicaL ( $,' ; ( (%% 3$#* / , .# .( ' % 2#$ ' % +# 3(%% #(% .(%.(* ,- % & * '( 6,$ P )(* + '( %( & ,& $# ; ( (# * %% #$ ' %7

!

,3 #*( () ,. *(,. 3($. + # (,#$ P D , #.$0 @Platon et les 0# ** . A % + %% 0(,% '( . ; ( .# <(* (%% % + )# %8Crát7 C9R( R RRBSof. I9 R R BFil7 R"' R ( RM5 R "BTeet7 RS"( R 9BPol7 "I' R 7

R

Crátilo 9SM& ' X C!!5 &7

(16)

RQ (,& ,.# * % $,3 #* />(% % 5#( (,%$, ' % (.# %7 '$2 0 .# . '(%'( $' '( (* ; ( &#$ ,/ '()( $,$&$ # % (%. ' % ; 3 ,/ ' +(' 0 0 ( & * (# * % (%& % .= +# 0# * (%& # ( ; ( '()(#$ %(# (,%$, ' 7 Y (%%( + ,. ; ( * $% , % $,.(#(%% + $% 5 #' $,0 0(*7

. (, *(# % 5 3 ' .(,$(,%( * %=#$( '( $.(,% %(#(* +#(,'$' % +( , & * % (.# % *`%$& &2 & (& , *$ ' *=%.$& '*$,$%.# / ' &$' '( %.# , *$ ( % '$%+ %$/>(% ' % &$' '(% ( (* %(0 $' .# . '( (:+ $& # % (%+(&$3$&$' '(% '( & ' * '(%% % * .=#$ %7 5#( % (.# % '$< .(,$(,%( ; ( * +(#6 ' '( .#4% , % = # < 2)( + # * , '( '(< , % +#(,'4 % * % & ,.$, ( ( @ ; ( '()(* +#(,'(# % , % ( (,%$, # % +# 3(%% #(%VA ( #(%+ ,'(8 @ 5#( %

(.# % Ktã grammatãL = +#(&$% (%3 #/ # %( +(, % + # % 5(# (# ( (%&#()(#A ( & *+ (. %% &$ ,' (%%( +#(,'$< ' J *`%$& + $% (# ,(&(%%2#$ & ,-(&(# #$.* ( - #* ,$ * %$& $% 9 =* '( ' *$, # (%&#$. ( ($. # + # & *+#((,'(# % )(#% %7 $% '$ ,.( 3$#* ; ( % 5(# (# = $*+ #. ,.( . *5=* + # '$3(#(,&$ # % )(#% % -(:[*(.# % ' % .#6*(.# % 5(* & * (,. , / '(; ' % .(:. % .#20$& %

&T*$& % C7

.(#* @0# * .$%. A + #(&( , & ,& % ' % $'=$ % *(,&$ , ' % .= 0 # ' %(0 $,.( 3 #* 8 @($% ,'( ( & * '()(* 3$, $< # , %% % '(& # />(% % 5#( *(%.#( KgrammatistÒnL ' (%&#$. ( ' % 5# % (%&#$. % KgrammatÒnLA I7

P D & *(,. # (%% + %% 0(* ' %Leis #(% *( ' %(0 $,.( 3 #* 3 ,/ ' 0# * .$%. 8

@R7 ()( %( & & # &#$ ,/ , (%& + #.$# ' % '(< , % + # * +(#6 ' '( .#4% , %7 = m°triw xrÒnw7 7 a ()( %( (* * .=#$ '( grãmmata .(#* = #(. * ' X '('$& # %( +(, % 5 %. ,.( + # %(# & + < '( (# ( '( (%&#()(#b %(* %( $*+ #. # & * . ; $0# 3$ & $0# 3$ 7 =

5W(.$) (%& # $*$. ' 7 97 ? ,. % mayÆmata $%. = J% & $% % % 5(# '( & # , % a& *+ %$/>(% , 6#$& %b ' % + (. % = +#(&$% #(W($. # a % (%&#$. % .(,'(,&$ % %b $,' a(%& ##(0 '$ %b ( a+(#$0 % %b ()$. # +$,$ '( a*$ - #(% (

9

Ib. "R! 57

C

Ib. "RR 7

I

(17)

RM *$ - #(% '( ) <(%b K777L7 $% % % #(%.#$/>(% %()(# % (,%$, ' % 0# * .$%. %8 ; ( (,%$, # (# ( (%&#()(# %(W 3($. $,' ; ( & * & *('$*(,. (,. %(* &-(0 # .= )$#. %$' '( 0#23$& ( J % 5#(& #0 *,(*T,$& A KP Z RS"I 7 RRSL

Dionísio Trácio

$ ,6%$ #2&$ 0# *2.$& ' %=& 7 7 (* %( #(3(#$' .# . ' Arte gramatical '(3$,( (%% * .=#$ & * %(,' @ & ,-(&$*(,. (*+6#$& ' ; $ ; ( %( '$< & ##(,.(*(,.( (,.#( % + (. % ( +# % ' #(%A Q7 (%. & %( + #.$& #*(,.( ,(%% '(3$,$/ #( / ; ( 0# *2.$& (%. 5( (&( (,.#( % #.( *( - # (,.#( %( & ,-(&$*(,. ( % + (. % ( +# % ' #(% + $% = * '(3$,$/ ; ( .# < % 5W &(,.( ( *(%* $'=$ '( .# 5 - & * .(:. % %(W = * '(3$,$/ ; ( , % + ,. * & #2.(# 3$ 10$& * $% ' ; ( +(' 010$& M7

.#(&- %(0 $,.( ' Techné '( $ ,6%$ & ,%$%.( , '$)$% ' % 36&$ % ' 0# *2.$& (* %($% + #.(%8 (* +#$*($# 0 # 0# *2.$& '()( 3 <(# ($. # KénãgnvsiwL .(,. ' % + ,. % '$ &#6.$& % Kprsƒd‹anL ' .(:. B (* %(0 ,' (:+ $& / K§jÆghsiw))' % .# + % + =.$& % KpihtixÁw)trÒpuwL +#(%(,.(% , .(:. B (* .(#&($# ( &$' / KépÒdsiwL ' % + )# % # # % Kglvss«nL ( ' % -$%.1#$ % Kflstri«nLB (* ; #. '(%& 5(#. ' % (.$* 0$ % K§tumlg¤awLB (* ; $,. (%. 5( (&$*(,. ' , 0$ Kénalg¤awLB ( (* %(:. &#6.$& ' % + (* % Kxr¤siw)pihmãtvnL ; ( %(0 ,' 0# *2.$& @= '( . ' % % + #.(% ' #.( * $% 5( A7))

5$,% " .# . # ' 0# *2.$& , #=&$ (* * .(:. % 5#( -$%.1#$ ' $,0_6%.$& .(,. 3 . '( ; ( '(,.#( % $.(,% (, *(# ' % , '(%&#$/ ' % (. + % & ,%.$. $,.(% ' .# 5 - 0# * .$& +(, % ; $,. ; ( = (%. ' ' % #(0 #$' '(%

Q

U Techné R78 @GrammatixÆ §stin §peir¤a t«n parå pihta›w te xa‹ suggrafeËsin …w §p‹ tÚ plÁ legm°nvnA7

M

h U Prós Grammatikous Q! X QM7 (:. *+6#$& (* %( .(:. Contra os gramáticos (%. 5( (&( * %=#$( '( ; (%.$ , *(,. % &(#& ' '(3$,$/ (%. 5( (&$' + # $ ,6%$

#2&$ + # (:(*+ ; (%.$ , # %( @& ,-(&$*(,. (*+6#$& A %( #(%.#$,0( J $,0 0(* (,& ,.# ' , % + (. % ( +# % ' #(% . *5=* J; ( ; ( -(% = -($ $,' %( (%.( & ,-(&$*(,. = #( .$) . ' % % + (. % ( +# % ' #(% % *(,.( 0 ,% ( %%$* + # '$ ,.(7 * & ,.# + ,. J .( #$ '(%%( 0# *2.$& ( ( +>( . *( +(#$+ .=.$& ; ( , & ,%$'(# 0# *2.$& * & ,-(&$*(,. (*+6#$& 7

"

(18)

R" ' 6,0 %(W ' , 0$ + '( %(# %% &$ ' ; ( (,.(,'(* % - W( + # (%. ' % 0# * .$& $% W2 ; ( .# . '( ; (%.>(% ' * #3 0$ %(,' (%%( `,$& .1+$& '(%(,) )$' , % & +6. % %(0 $,.(% ' Arte Gramatical7 # .# ' +(#&(5( %( ; ( (%% % (. + % %% &$ ' % & ,&($. '( 0# *2.$& .4* & * 5W(.$) +# +$&$ # *

($. # +# +#$ ' ' % + (. % ( +# % ' #(% 0#(0 %7

($. # énãgnvsiw %(0 ,' +#1+#$ $ ,6%$ #2&$ @= +# , ,&$ / & ##(. ' % + (* % ' % .(:. % (%&#$. % (* +# % A S ( $%% +#(%% +>( #(%+($. . * J + ,. / ( J% + % % + $% %( , ($. # . $% ( (*(,. % , 3 #(* & ,%$'(# ' % + '( %( @ ## $, # ; ( = +#(&$ % , % + (. % ( . #, # #$%6)( & *+ #. *(,. '

($. #A9!7

(:+ $& / ' .(:. X §jÆghsiwX (# + #.( +#(+ ,'(# ,.( ' .# 5 - ; ( %(0 ,' * (%& $ %. '( $ ,6%$ #2&$ & ,%$%.$ (* ' # (:+ $& />(% $.(# $% (

$.(#2#$ %9R7 ,3 #*( . (* , . (%% + )# @ % .# + % + =.$& % % . ' % % ) .($ % + #.$& #*(,.( , *(# % % ( '$)(#% % , + (%$ ; ( . #, * '$36&$ &(%% %(,.$' ( ; ( + # $%% +('(* * (:+ $& / A9 ; + '(#$ %(# + # (:(*+ & & / ' % + )# % (* #'(* '$#(. , & % '( * -$+=#5 . #(%. 5( (&$*(,. ' %(,.$' )(#' '($# '$%%$* ' % 5 * $# ,$ ( &$' / '( * *(.23 #

(0 #$ ; ( (* 0(# (# 3($. + #.$# '( * + #23# %( ' (:+#(%% 3$0 # ' 7

(*( - ,.( (%.( +# &('$*(,. = ( &$' / ' % + )# % # # % ( '$36&($%

épÒdsiw)glvss«n ; ( % 0# *2.$& % + '$ * 3 <(# + #. ,' %( 0 %%2#$ %

(%+(&63$& % ( ' % -$%.1#$ % épÒdsiw)flstri«n %(W % (,' % +(#% , 0(,% 0 #(% ; ( %( #(3(#( + (. (%&#$. #7 ( & #' & * , . '( .99 (%% + #.( ' 0# *2.$& - )$ &$,& 3 #* % '( %( (:+ $& # * + )# 8 (.$* 0$ ; ( .# . '(

+ #.$# ' % + #.(% (.# % ( %6 5 % (:.# $# * %$0,$3$& ' ' +#1+#$ + )# B '$ (. , & % ' 0#(0 + # (:(*+ ( &$' ,' % .(#* % WT,$& % (* ; ( 3 & (%. ) * $% , #. 0# 3$ ' + )# ' ; ( , %$0,$3$& ' +# +#$ *(,.( '$. B (:+ $& / ; ( (# 3($. + #.$# ' ( &$' / ' %$0,$3$& ' '( * ) &25 & ,%$'(# ,' & ,.(:. '( (%&#$. B (:+#(%% '( %(,.$' + %. %(W (%& #(&$*(,. ' %$0,$3$& ' ' %

S

U Techné 7

9!

U Techné 7 (0 ,' ## (%% ($. # (# +# .$& ' (* ) < . + # %(+ # # % + )# % ; ( , % + +$# % (# * (%&#$. % W ,. % + # 3 <(# (%& ,% *=.#$& ' )(#% + # ' # * + ,. / ( + # $,'$& # (,. , / ' .#(&- 7

9R

@ **( W #'b- $ ( ( %( '$)$% $. (, (:+ $& .$ , $..=# ( (. (:+ $& .$ , $..=# $#(A d&37 %&- 7 7 7 R! Se + ' ## +7 9R7

9

P7 RS"S +7 MQ7

99

(19)

RS + )# % (%&#$. % + # ,.63# %(B ( % -$%.1#$ % W %.$3$& ,' (+6.(. % ( (,%$, ,' ; (

($. # +#(&$% ) % 5(# + # *( - # & *+#((,'(# + (* 7

% (%. ' % (.$* 10$& % §tumlg¤aw %( 3 ,' *(,. ) * (* .( #$ % ; ( , 5# ,0$ * . . $' '( '( + %%$5$ $' '(% $,0_6%.$& % ' 3 #* / ( ) #$ / ' % ) &25 % 5(* & * , & ,%$'(# ) * .# % 6,0 % %(, 0#(0 ( .$* ( & *

3$#* * % &$* 5 %( ) %( (* + #.(% ' +#1+#$ + )# 7

; $,. + #.( ' 0# *2.$& énalg¤aw & * 3$#* * % ,.(#$ #*(,.( .# . ) ' % & # &.(#6%.$& % +# +#$ *(,.( 0# * .$& $% %(W (# * *(,. (* ; ( %( 3 <$ & %%$3$& / ' + )# '( & #' & * % 3 #* $%. = $,'$& # & %%( 0# * .$& ; ( +(#.(,&$ $,' $,'$& # '(& $, / 3 (: ( #. 0# 3$ ' % .(#* %9C7

# 3$* + # $ ,6%$ #2&$ -2 kr¤siw)pihmãtvn %(W W 0 *(,. &#6.$& ' + (* 7 %% + #.( '( & #' & * . *(,&$ , # % , . % ' % (%& $ %. % '( $ ,6%$ , %(#$ '( W($. ,(,- * W 0 *(,. ' % ; $' '(% $.(#2#$ % ' + (* + $% @+ # $%% %(#$ ,(&(%%2#$ ; ( 0# *2.$& 3 %%( + (. A9I7 #. ,. &#6.$& '( ; ( 3 0# *2.$& = & *+(.4,&$ .#$5 6' .=&,$& ; ( .$ $< ) %( % & ,-(&$*(,. % 0# * .$& $% K. $% ; $% % (:+ %. % &$* L + # ; ( '$%&(#,$%%( ( '(&$'$%%( %( '(.(#*$, ' % )(#% % (:+#(%%>(% (+$%1'$ % 5# % (# *

+1&#$3 % .4,.$& %9Q7

% & +6. % %(0 $,.(% .# . * ' ($. # &(,. + ,. / +# %1'$ ( + #.$# ' %(:. & +6. $ ,6%$ #2&$ & *(/ (:+ $& # % .1+$& % 0# * .$& $% % (.# % %6 5 % + )# % ( (%.(,'( %( J% $. + #.(% ' + )# $%. = , *( ; ( $,& 6 % 5%. ,.$) ( 'W(.$) )(#5 ( % & ,W 0 / + #.$&6+$ #.$0 +# , *( +#(+ %$/ ')=#5$ ( & ,W ,/ 7

Sexto Empírico

9C

P7 RS"S +7 "!8 @ # + '(# (:(#&4 d , 0$ e grammatikós - *(* ' empeiría' .(:. +#(&$% ) ' % & ,&($. % ( ' *(. $,0 0(* ( 5 # ' % +( tekhinikós #(3(#(,.( J '(%&#$/ ' % 3 #* % ( ' 6,0 A7

9I

P7 RS"S +7 "!7

9Q

(20)

! (:. *+6#$& , .(:. Contra os professores +#$,&$+$ +( % 0# *2.$& %9M KgrammatikÒwL % 5 W %.$3$& .$) '( ; ( '(%'( +(; (, % % , % '()(* '('$& # %( (%. ' ' % (.# % KgrammatikªL ( '(3$,( & * / ' 0# *2.$& 8 .# . # ' % *$. % ( -$%.1#$ % Kt«n mÊyvn te ka‹ flstri«nL ' % '$ (. % Kdial°ktuwL #(0# % Ktexnlg¤awL ( ($. # Kénagn≈seiwL7 %% '$)$% & $,&$'( & * ; ( +# + %. +( #2&$ & ,3 #*( 5%(#) * % &$* + #=* (* )(< '( @ , 0$ A '$< @#(0# %A (* )(< '( ( &$' / ' % + )# % @'$ (. %A9"7

'(3$,$/ ' + )# @0# *2.$& A . *5=* %(0 ( ; ( W2 '$%& ##(* % % 5#( 5 #' 0(* '( . ( % 5#( ; ( 3 * % ,.(#$ #*(,.( %(W ; ( '(#$) '(

grammãtvn K (.# L ( = '$)$'$' & ,3 #*( 36&$ ' +# 3(%% # K0# * .$%. L ( ' .=&,$& ; ( .# 5 - ) , % 5$5 $ .(& % (,.#( % ; $% ( ( &$. # .(% '(

#$%.13 ,(% ( #$%. #& 7 %%$* #(% *(8

@ 0# *2.$& = '$)$'$' (* ' % X * & *+# *(.$' & * (,%$, ' % ( (*(,. % ( % % & *5$, />(% ( %(,' (* 0(# #.( '( (%&#()(# ( (# ( .# & ,%$'(# ' (* & *+ # / * & *+(.4,&$ * $% +# 3 ,' ( ; ( , & ,%$%.( %$*+ (%*(,.( , %$*+ (% & ,-(&$*(,. ' % (.# % * % . *5=* , $,)(%.$0 / '( % * ,$3(%. / ( , . #(< ( =* '$%% , % + #.(% ' '$%& #% & *+ %. +( % (.# % ( . ' % % ; (%.>(% '(%%( .$+ K777LA9S7

# '(3$,$# (%% @& *+(.4,&$ * $% +# 3 ,' A (:. *+6#$& #(. * * 0# *2.$& &- * ' #(% ; ( '(3$,( (* % Arte 0# *2.$& & * @ * - 5$ $' '( '(#$) ' ' #.( ; ( '$%.$,0 ( * $. +#(&$% *(,.( $,0 0(* ( +(,% *(,. 0#(0 (:&(. , *('$' (* ; ( ( (% % .# . ' % + #.$# '( .# % #.(%AC! ( &#(%&(,. * '$%.$,/ (,.#( 0# *2.$& ( .=&,$& '(, *$, ' @&#6.$& A ( '$< ; ( (%%( '()( %(#

9M

h 7Against the professors7 ,' , #) #' ,$)(#%$.D #(%% RSS"7

9"

h CR X 97

9S

h CS7 + #.$# ' .# ' / ' W2 #(3(#$' ('$/ 8 @K777L .-( #. 3 (..(#% $% .E 3 ' .-( ,( +# *$%$,0 . .( &- .-( ( (*(,.% ,' .-($# & *5$, .$ ,% ,' 5($,0 $, 0(,(# , #. 3 E#$.$,0 ,' #( '$,0 ,' .-( .-(# 5($,0 $, & *+ #$% , * #( +# 3 ,' 3 & .D ,' , . & ,%$%.$,0 *(#( D $, .-( 5 #( F, E ('0( 3 (..(#% 5 . % $, .-( $,)(%.$0 .$ , 3 .-($# '$%& )(#D ,' .-($# , . #( ,' $,

''$.$ , .-( + #.% 3 %+((&- & *+ %(' 3 (..(#% ,' .-(# * ..(#% 3 .-( % *( F$,' K777LA7

C!

(21)

R & ,-(&(' # ' &$4,&$ ' $,0 0(* & * * . ' + %% ; ( 0# *2.$& +#(&$%

+(, % %(# & + < '( (:+ , # % 5#( % '$ (. % +# %1'$ ( %% ,. % %(*( - ,.(%7 .# '(3$,$/ ; ( &=.$& , % .# < = '( (*=.#$ # @ #.( 0# * .$& = & ,-(&$*(,. ' % 3 #* % ' '$%& #% , % + (. % ( . *5=* , % & * *ACR7

* %(0 $' C . # '$%.$,0 ( % + #.(% ' 0# *2.$& #(% *$,' % (* .#4% .$+ %8 @-$%.1#$& A KfistrikÚnL @.=&,$& A KtexnikÚnL ( @(%+(&$ C9A Kfidia¤ternL7 @-$%.1#$& A = ; ( + #.$# ' ; % 0# *2.$& % ' (:+ $& />(% % 5#( % +(#% , 0(,% K'$)$, % - * , % -(#1$& %LB % 5#( % 0 #(% & * * ,. ,- % ( #$ %B % 5#( -$%.1#$ % ,.$0 % (,' %7 @.=&,$& A + # % )(< #(3(#( %( J% #(0# % & ,&(#,(,.(% % ( (*(,. % ( + #.(% ' '$%& #% ( J #. 0# 3$ 7 + #.( ; ( ( ( '(, *$, @(%+(&$ A '(.=* %( , (: *( ' $,0 0(* ' % + (. % ( +# % ' #(% , (:+ $& / ' % + )# % ( (:+#(%%>(% 5%& # % , W 0 *(,. ' % #0 *(,. % ( % % %( % & ##(. % , ( , '$%.$,/ '( + )# % ( )(#% % 0(, 6, % ( ' ; ( (% +1&#$3 %7

& +6. h CC (:+ , %( % 5#( % (.# % % %6 5 % % + #.(% ' '$%& #% -( (,$%* #. 0# 3$ ( (.$* 0$ 7 + #.$# ' 6 , % + #20# 3 % %(0 $,.(% (:. *+6#$& ; (%.$ , ) $' '( ' + #.( @-$%.1#$& A ' 0# *2.$& ( + #.( ; ( .# . ' % . #(%CI7 (%% % ' % %(/>(% 3$, $% '( %( .(:. & ,.# % 0# *2.$& % . # & ,& $ ; ( (:+ $& / ' % %$0,$3$& ' % ; ( (%&#$. # +#(.(,'( ' # .(:. = ) '( '$%+ . * % ; ( + #; ( , = + %%6)( '(+#((,'(# % %$0,$3$& ' % ' (%&#$. # 0# *2.$& = $,`.$ 7

Quintiliano

* W2 3$#* * % ; $ ? $,.$ $ , , Instituição Oratória , % .# < ) $ % % (:+ $& />(% % 5#( +# 0# * (%& # ( #0 ,$< / ' (' & / '( * 7 (. * ,' , *(,& . # ( % '(3$,$/>(% ' ' % + # . (* %( % '$2 0 % ? $,.$ $ , '$%.$,0 ( % .$+ % '( 0# *2.$& ' %(0 $,.( * ,($# 8 +# 3(%% # ' % +#$*($# % (.# % + '$ %(# &- * ' litterator & & ' , .# ' / ' + )# 0#(0

CR

h "C7 @ -( #. 3 # ** # $% F, E ('0( 3 .-( 3 #*% 3 %+((&- $, .-( + (.% ,' % $, .-( & ** , % 0(A7

C

h SR 97

C9

# . %( ' (:(0(%( .(:. 7

CC

##(%+ ,'(,.(% % + #20# 3 % SM CM7

CI

(22)

grammatistés * % . *5=* primus magister, magister ludi ( magister ludi litterarii7 # 36&$ ' litterator(,%$, # (%. ' ,.( #(& ,-(&(# ( '$%.$,0 $# % (.# % 3 #* # %6 5 % + )# % ( & 5 & +$ # +(; (, % 3# %(% & * %(,.(,/ % * # $% KchreiaL *2:$* % 5(* & * %( (:(#&$. # , ($. # .# )=% '( .#(&- % (%& -$' % '( + (%$ %7 3$* '(%%( +# &(%% $,$&$ (%. ' ,.( (# (,)$ ' grammatikós litteratus , .(#*$, 0$ .$, #(%+ ,%2)( + # +# 3 ,' # (,%$, #( .$) J% (.# %7

(*( - ,.( J% '(3$,$/>(% '( $ ,6%$ #2&$ , Arte gramatical ? $,.$ $ , $,'$& ' $)# C R! (* ; ( & ,%$%.( 0# *2.$& ; $% % % % + #.(% ( '(%&#()( 36&$ % ' 0# *2.$& 7 (,%$, *(,. KprofessioL 0# * .$& , % '(3$,$/>(% '( ? $,.$ $ , = 5$+ #.$' (* @ #.( '( 3 # & ##(. *(,.(A Krecte loquendiL ( @(:+ $& / ' % + (. %A Kenarratio poetarumL + #=* ( ( #( &$ , 3 J (%&#$. Kscribendi ratio coniuncta cum loquendo estL ( + # $%% 3$#* ; ( J (:+ $& / ' % + (. % % 5W <

($. # & ##(. Klectio emendataL ( &#6.$& KiudiciumL ; ( %(0 ,' ( ( - )$ %$' +# .$& ' +( % 0# *2.$& % ,.$0 % '( 3 #* . %()(# ; ( 0 ,% )(#% % (# * , . ' % & * * .# / '( #(+# ) / Kvirgula censoriaL ( ; ( ( $*$, # * 0 ,% $)# % '( . #$ ' )$' % '( 3 #* ; ( (*5 # .(,- * +# ' <$' $%. % & *+ (. % & ,% 0# ,' 0 ,% . #(% ( % % 5# % (:& 6# * & *+ (. *(,.( .# %7

%% ' ($. # J & *+#((,% ' % .# % + #.(% ' .(:. ; ( + # % )(< '(+(,'( ' & ,-(&$*(,. '( .# % 2#( % . $% ; *`%$& + # *( - # (,.(,'(# #$.* ' % )(#% %B .# % .$+ % '( . #(% '( ,'( % + )# % '( * + (* + '(* .(# %$' (:.# 6' %B %.# , *$ + # ; ( %( (%& #(/ * % * #& />(% '( + %% 0(* ' .(*+ B ( 3$ % 3$ '( ; ( * $. % + (* % (%. #(+ (. %7 P ,. *(,.( '(%%( & ,W ,. '( & ,-(&$*(,. % ; ( '()(* %(# .# ,%*$.$' % % + & % % , % ( .# )=% ' %( (/ ' % .(:. % ; ( %(# $' % (%.2 (%. ' ' % (.# %B ' % %6 5 %B ' % + #.(% ' % + )# % ; ( & ,3 #*( ? $,.$ $ , 3 # * (:+ # ' % '(.$' *(,.( +( % (%.1$& % & *

#$%. #& ; ( % '$)$'$ (* $. + #.(%CQ( ' % '(& $, />(%7

.# . # ' % )$#. '(% ' '$%& #% %(W ' & ##(/ KemendataL & #(< KdilucidaL ( (0[,&$ KornataL ( +# +#$(' '( KapteL ; ( = (%%(,&$ ( + '( %( ,$# J ( (0[,&$ B ( ' % )6&$ % ()$. # $%. = % 5 #5 #$%* % ( % (&$%* % ? $,.$ $ ,

&#(%&(,. . *5=* $,3 #* />(% % 5#( +# %1'$ ( % 5#( +# ,`,&$ '(; ' ' % &(,. %7 ,.#( (%%(% &#$.=#$ % '( ($. # ( ,2 $%( '( .(:. % +#$,&6+$ ; ( %(0 ( .(,.( = ' latinitas ; ( & * hellenismós , 0#(0 #(0( ; ( = & ##(. ( + # $%%

CQ

(23)

9 )$#. % , .(:. ( ; ( = )$&$ % ( & ,)=* ()$. #7 :(*+ '$%% = % ' % + )# %

*560 % ; ( %(, + # $&(,/ + =.$& , '()( %(# (*+#(0 ' CM7

* Q R ? $,.$ $ , 5 #' % .1+$& % #( &$ , ' % J $,0 0(* ; ( %( & ,%.$. $ + #.$# ' 10$& KrationeL +#$,&$+ *(,.( %(0 $,' , 0$ KanalogiaL ( J% )(<(% (.$* 0$ KetymologiaL ' ,.$0_$' '( KvetustateL . #$' '( KauctoritateL ( % KconsuetudineL ( '(%%( * ' ( ( +#$,&$+$ '$%& .$# & * , $% # % + )# % + #.$# '(%%(% &#$.=#$ %7

5#( ($. # KlectioL + #.( % 5#( ; ( ( .# . , & +6. %(0 $,.( ' *(%* $)# ( ( '(& # ; ( = $*+ #. ,.( ; ( , % $5 '(%'( &(' & * (# ( ; ( (,. , / ' # .(:. 5(* & * ; ( .$+ '( .(:. 5 %& # + # ; ( *(,.( ) & 5 2#$ ( & ,-(&$*(,. ' % & %. *(% ,.$0 %7 (%%( * *(,. ; ,' .(:.

+#(%(,. # + #.(% * $% '$36&($% & 5( +# 3(%% # ; ( +#(%(,.( 5%(#) />(% ; ( %$*+ $3$; (* ( ; ( * %.#( , % 0 %%2#$ % KglossemataL ( -( (:+ $; ( % 3$0 # % KfigurasL ( .# + % KtroporumL7 *5=* 3 < + #.( ' lectio (:+ $& / ' % -$%.1#$ % Kenarratio historiarumL7

(%% #0 ,$< / ' % + #.(% ' 0# *2.$& & ,)(#0(* % .(:. % '( $ ,6%$ ( ? $,.$ $ , , ($. # & ##(. Kénãgnvsiw lectioL , &#6.$& Kkr¤siw)pihmãtvn iudiciumL , & ##(/ ' &(,. / Kprsƒd‹an accentusL , (:+ $& / ' % 3$0 # % ( ' % .# + % KpihtikÁw)trÒpuw troporumL ' % -$%.1#$ % KépÒdsiw)flstri«n,)enarratio histotiarumL ( ' % + )# % KépÒdsiw)glvss«n,)verbaL ( , ,2 $%( ' % .(:. % + #.$# ' , 0$ Kénalg¤aw,)analogiaL ( ' (.$* 0$ K§tumlg¤aw etymologiaL7 %%

+# :$* / , % +(#*$.( .(# * )$% * $% &#6.$& ' * ' & * %( & ,%.$. 6 '$%&$+ $, 0# * .$& ( % % #( />(% & * & ,-(&$*(,. +# ' <$' , % 5$5 $ .(& % +( % (:(0(. %C"7

Suetônio

CM

? $,.$ $ , '('$& %( J (:+ $& / ( (:(*+ $3$& / + #*(, #$< ' ' % 5 #5 #$%* % ( % (&$%* % , % + %% 0(,% ' $)# I I X R ( I 9Q X QC7

C"

##$% ( D # +# 3 ,' * (%% '$%& %% ( 5 #' * .1+$& % % 5#( (,%$, $,0_6%.$& & * ( (% '(, *$, * * +( ,' & ,.(`' % 0# * .$& $% *(,&$ , ' % + # ? $,.$ $ , 7 K 7 ( Z

(24)

C (.T,$ (*5 # , 3 %%( 0# *2.$& (%&#()( (%%( #(%+($. ( . *5=* , % .# < * .(%.(* ,- .# )=% ' .(:. &(#& ' )$' '( (#06 $ , De poetis ( , De grammaticis ; ( % $*+ #. ,.(% 3 ,.(% + # ; ( . *(* % & ,-(&$*(,. '( + #.( ' ; ( (:$%.$ $,' ; ( , .(,- #(%$%.$' .(*+ 7 ,.#( % $,3 #* />(% + # ( ( .# ,%*$.$' % -2 (:+ $& / ' ' +. / ' .(#* grammatikós ( grammatistés

.$* %(*( - ,.( ; ( & 5 * % '( '$<(# ( 3 < 5 %( ' (* * $)# '( #,= $ (+ % (* ; ( (%.( '$%.$,0 ( ' $% .(#* %8eruditus (litteratusB (%.( ` .$* (; $) (,.(

grammatikós ( .#$5 6' ; (* $,.(#+#(. # % + (. % 3 %%( ( (%&#()(%%( % 5#( ; ; (# %% ,. & * & $' ' $,.( $04,&$ ( . #$' '(7

-$%. #$ ' # $,3 #* , % . *5=* ; ( 0 ,% '$3(#(,&$ ) * litteratus (

litterator & * % 0#(0 % 3 <$ * (,.#(grammatikós(grammatistés #(%+(&.$) *(,.( %(,' ; ( +#$*($# (# & ,%$'(# ' (,%$, # %% ,. * $% +# 3 ,' *(,.( ( %(0 ,' '( 3 #* * $% * '(# ' 7 (+ $% '(%% % 3$#* />(% ( ( $,' '$< ; ( % 0# *2.$& % ,.$0 % . *5=* (,%$, ) * #(.1#$& ( ; ( * $. % & *(,.2#$ % % 5#( (%% #.( 3 # * 3($. %CS7 '(* $% , .(:. % 5#( )$' '( (#06 $ ( ( , % .# < 0 * % $,3 #* />(% '( 0# *2.$& % ; ( & *(,. # * ( ('$. # * % 5# % ' + (. + # (:(*+

2#$ && $ #0$# %&[,$ (,.#( .# % % 5#( % ; $% W2 .# . * % ; $I!7

Conclusão

+ #.$# ' * *(,. (* ; ( -2 +# ' / '( & ,-(&$*(,. 0# * .$& , % 5$5 $ .(& % (:(0(. +#(&$% %(# '(, *$, ' '( 3 #* '$3(#(,.( ' +# 3(%% # ; ( (,%$, ) 0# *2.$& , *5$(,.( (%& #7 %%$* + )# críticoKkritikw eruditusL + %% '(%$0, # ; ( ( ; ( , $% ) % .(:. % , 5$5 $ .(& B gramático

Kgrammatikw, litteratusL '(3$,( +# 3(%% # '( 0# *2.$& ; ( .$,- & * 3$, $' '(

CS

f De Grammaticis 8 @C7 Appellatio grammaticorum Graeca consuetudine invaluit; sed initio litterati vocabantur. Cornelius quoque Nepos libello quo distinguit litteratum ab erudito, litteratos

quidem vulgo appellari ait eos qui aliquid diligenter et acute scienterque possint aut dicere aut scribere, ceterum proprie sic appellandos poetarum interpretes, qui a Graecis grammatici nominentur. (...) Sunt qui litteratum a litteratore distinguant, ut Graeci grammaticum a grammatista, et illum quidem absolute, hunc mediocriter doctum existiment. (...) Veteres grammatici et rhetoricam docebant, ac multorum de utraque arte commentarii feruntur7A

I!

(25)

I (,%$, ' & ##(/ ' $,0 0(* Krecte loquendiL ( $,.(#+#(. / ' % + (. % Kenarratio poetarumLB gramatista Kgrammatiwtikh litterator,primus magister, magister ludi( magister ludi litterariiL , *($ +# 3(%% # ' % +#$*($# % (.# % #(%+ ,%2)( +( (,%$, ' (%&#$. ( ' ($. # 7

,.#( % $.(,% ; ( +(#.(,&$ * & *+ '( (%. ' % ' 0# *2.$& (%. ) (.$* 0$ ; ( , .# :( 0# ,'(% & 5 # />(% + # & ,-(&$*(,. ; ( .(* % - W( % 5#( %% ,. W2 ; ( (# (:.# 6' ' % + )# % + #.$# ' , * . +=$ ' %(*( - ,/ % , # ( & ,%.$. .$) '( % % + #.(%B 3 ,=.$& ; ( .# :( $,3 #* />(% & * '(%&#$/ ' %6 5 & * * ,$' '( % , # B (%. ' ' % + )# % % % + #.(% ( %( % ; ( , % '($: * '( % '( ,2 $%( ' 3 #* / * #3 10$& & * '$%.$,/ ' % + )# % (* & %%(% .# )=% '( %( $% *(,. (* #( / .(:. ( '

#0 ,$< / %$,.2.$& ' % + )# %7 ' % (%%(% ( (*(,. % ; ( (# * +(,% ' % ( , $% ' % +( % 3$ 1% 3 % ( (%. '$ % % 3 # * %$%.(* .$< ' % +( % 0# *2.$& % ( & *+ ,- * 5 %( '( % % ,2 $%(% ( (:(0(%(% .(:. $%7

,3 #*( 3$#* #& % #= $ (#($# @ '$%& #% 0# * .$& '( ; ( , % & + * % (* (%+(&$ X ; ( , = ,6) & ,(* %(; (# , &- * ' ,.$0 $' '( & *$,- + #. ,. + # ( *(,.( ' #(.1#$& , =+ & (* ; (%. #(3 (.$,' % 5#(

6,0 , & * %$*+ (% $,. $. '( &#$ # * *(. $,0 0(* 5%.# . * % + # .(,. # 3$: # + # %%$* '$<(# * 3 #* '( 6,0 ; ( %$#) % 3$,% (,. )$% ' %AIR7

IR

(26)

Q

5#( =#)$ + & %( % 5(7 ? ( (# +# 3(%% # % 5(* % .# )=% ' .$+ '( 5# ; (

(%&#()( ( +( (+6.(. ; ( -( = .#$5 6' + # %( ' &# I 7 0 ,% (%. ' % &#6.$& %I9

& & * & * '$%&6+ '( , . .# % (,.(,'(* ; ( (%% 3$#* / = , )(#' '( *

3$0 # * $,.(#+#(. ' ( ; ( ' . / ' % .(:. % '( =#)$ ( '( , . $*+ %%$5$ $. #$ * .(#

- )$' (%% #( / (,.#( ( (% * % ,% ( .# % %$. * & * .(,' )$)$' , %=& '7 7

#.$0 '( )$' $,.#((IC ; ( %(0 ( (%% *(%* ' . / (:+ $& ; ( % '`)$' % &(#& '(%%( . . # ' W %.$3$& * %( (* + #.( + #; ( 0 ,% ('$. #(% * '(#, % '( =#)$ &#('$. * ; ( + #.( ' % &#=%&$* % ' SD KServius DanielisL (* #( / S

KServiusL = 0 .$, / ' % & *(,.2#$ % '( , . (#06 $ % '( =#)$ , # . 7 =* '(%%(% ( (*(,. % 5$ 0#23$& % .(* % . ,' & * +(#% , 0(* , %

Saturnais'( &#15$ * 0# *2.$& '( , *( =#)$ '(3$,$' & * %(,' @ *(%* .(*+ '*$#2)( + # %( & ,-(&$*(,. ( .# (,.( + # % * '=%.$ AIIB + #=* $,' ; ( + %% * % (,& ,.# # $,3 #* />(% ( + %$&$ , *(,. % & ,& #' ,.(% (,.#( % 3 % '(%%( +(#% , 0(* ( % & *(,.2#$ % '( =#)$ , # . , & ,%$'(# #(* % (%% * 3 ,.( + #.$# ' ; %( + %% #(& ,%.$. $# .# W(.1#$ ' 0# *2.$& ( =* '$%% & ,%$'(# ,' 3 . '( ; ( +#1+#$ .(:. '( =#)$ %( & # &.(#$< + # +#(%(,. # * , %&#$. % 5 %. ,.( '$%.$,. % (*(,' ' % ( $,.(#+ ' %IQ (%%( , *( + '( '(%$0, #

,.(% * & ,W ,. '( . #(% ( (%& $ %. % ' ; ( * %1 0# *2.$& '(%% 3 #* #(3(#4,&$ =#)$ , % Saturnais .# ,%*$.( ($. # ethos ' 0# *2.$& + #.$# '(

* + ,. '( )$%. $.(#2#$ ( , +# +#$ *(,.( 5$ 0#23$& 7 5 ,; (.( ' 5# '( &#15$ =#)$ , & + 0 # &(,.# '$ ,.( ' % .# % & ,)$' ' %7 P( ,( ,&D () ,. -$+1.(%( '( ; ( $%% %( '() 3 . '( ; ( =#)$ , +(#.(,/ *(%*

I

Apud \ 7 RS"R +7 C , . R8 @ 37 %7 Sat7 R S MQ8 sic Seruius magister urbis exposuitA7

I9

378 i 7 RS"SB P Z 7 7 RSQC & * (:(*+ % '( .(:. % ; ( %(0 (* (%% .( #$ ( \ 7 RS"R ; ( '(3(,'( .(%( & ,.#2#$ 7

IC

7 RSS! +7 QI MS7

II

H 7Saturnais R RI7

IQ

(27)

M *($ % &$ K(* #( / status ' +# 3$%% ; ( -( = & ,3(#$' L ' % .# % & ,)$' ' %IM . ' )$ (%. = * $,.(#+#(. / 5 %. ,.( * #& ' + # % + %$/>(% %(* ; ( '( ; ; (# & ,& % + %% %(# #(.$# ' 7

$% .< ( + #.$# '( ( P( ,( ,&D +# & # * ,(%% 3 ,.( $.(#2#$ #0 *(,. % + # (%. 5( (&(# * &# , 0$ '( =#)$ . * ,' & * 5 %( '( &2 & % & # &.(#6%.$& % .#$5 6' % 0# *2.$& ( ' . / ' 5# '( &#15$ 7 & ,& %

; ( &-(0 * % (%. '$ % % = ; ( =#)$ , + '(#$ .(# %$' & * W2 3 $ '$. &$* '$%&6+ '( , . * % * %(0 $' # '( % % ($. # %7

5(#. i %.(# + # % )(< , & +6. '( %( $)# % 5#( % 0# *2.$& % '('$& ' =#)$ , .# < $,3 #* />(% * $. '(. - ' % #(%+($. ' )$' ( '( * + %%6)( &# , 0$ ' . # * % %$* .# . '( % 5# ( '( %( % & *(,.2#$ %7

? ,. J% 5# % ; ( (%&#()( % 5(* % ' % 5#()(% .# . ' % De centum metris De finalibus( De metris Horatii ( '( * )(#% 5#()$ ' '( %( & *(,.2#$ % 5#(

, . =* '( % 0# ,'( 5# & * %Comentários (#06 $ 7

IM

(28)

"

Os

ao “Canto VI”

5#()( %$, +%( -$%.1#$& &(#& ' 0# *2.$& (,.#( % ,.$0 % ; ( 3$<(* % , % +20$, % ,.(#$ #(% .(* & * 3$, $' '( , %1 %$. # (%% '$%&$+ $, , * *(,. (* ; ( % Comentários % (%&#$. % * % % 5#(. ' & ,%.# $# * &(#) '( $,3 #* />(% ; ( , % +(#*$. * , $% # ( (# & * - % *(, % $,04, % & * ( + #.$# '( ; ( &#$.=#$ % ( 3 ,' *(,. % %( & ,%.$. (* % (:+ $& />(% '( =#)$ (#06 $ 7 % 5#( $%% + $% & ,%(0 $* % & ,/ # 0 * % & ,& %>(%7

+#$*($# '( % = ; ( % & *+4,'$ % 0# * .$& $% . $% & * '( $ ,6%$ #2&$ ( % & *(,.2#$ % & * % '( =#)$ % 04,(# % '( .(:. % ; ( '( 0 * * ' '(+(,'(* * ' .# + # %( 3 <(# & *+#((,'(# + #; ( '(%&#$/ ' 0# *2.$& , % & *+4,'$ % . #, %( )$) < '$ ,.( '( % + $& / , % & *(,.2#$ % ( (%%(% + # % )(< %( $% ' % ' .( #$ ; ( % 3 ,' *(,. * . #, * %( * .(:. '( '$36&$ & *+#((,% +#$,&$+ *(,.( , ; ( . ,0( % .1+$& % '(%(,) )$' % , % (:+ $& />(%7

+ #.$# '(%% +#$*($# 3$#* / .(* % ; ( = * $% ()$'(,.( ; ,' (* % %

Comentários 5 %( ,' , % , .( #$ 0# * .$& '(%&#$. , % * , $%7 #.$,' ' @ #(32&$ A ' % Comentários @ ,. A (,& ,.# * % 0 ,% ' ' % ; ( (:(*+ $3$& * $%% 8

@ (&(#. (#06 $ (* % . . $' '( (%.2 #(+ (. '( &$4,&$ , ; (%.( $)# (:$5( +#$* <$ ( ' ; * $ # + #.( +# )=* '(

*(# 7 0 * % & $% % % '$. % '( * ,($# %$*+ (% * $. % % 5#( -$%.1#$ * $. % + # *($ ' ( () ' &$4,&$ ' % 3$ 1% 3 % ' % .(1 0 % ' % (06+&$ % '( . * ' ; ( * $ # + #.( d' % & *(,. ' #(%e (%&#()( 5# % $,.($# % % 5#( & ' * '(%. % & $% % *(,&$ , ' %7 Y + # % 5(# ; ( , )(#' '( (*5 #

(29)

S *$*e .# ,%+ %. % & * +# '4,&$ , $,6&$ ' %(:. d $)# eB + $% . ,. & (% ' + (* = *( - # & * *(# . *5=*

%%$* & *(/ 8 aÕw)fat)dãxru)x°vnbAI"7

,$&$ *(,.( 3 < %( ( 0$ ' . # (: . ,' & ,-(&$*(,. ; ( ( ( '(* ,%.# .# )=% ' + (* ( ' % )(#% % '(%%( & ,. (%+(&$3$& *(,.( W2 ; ( .(* ' '(%&$' $,3(#, +(#*$.( 5 #' 0(,% '( & ,- 3$ %13$& .# . # ' % #$. $% 3 ,(#2#$ % ( ' .( #$ ' post mortem7 :+ $& />(% '( -$%.1#$ , % + & % +#$,&$+ *(,.( ; ,' % & *(,.2#$ % '(.4* %( , + %% 0(* (* ; ( , % *+ %

6%$ % ,; $%(% $,'$& 3$ - ,=$ % . ' % +# 04,$( % #($% & * ( & ,.# ; (* % .$, % '()(# . # ( % -(#1$% ; ( - ,# # 2&$ 7 %%(% & *(,.2#$ % '(%&#()(* ; (* 3 # * ; ( % +(%% % &$. ' % , + (* ; ( 3$<(# * ( ,'( )$)(# * ( $,' ; ,' = & 56)( =#)$ + ,. % #(3(#4,&$ % ; ( (#06 $ 3 < 0 )(#, '( 0 %. & ,& *$. ,.( * *(,. '( + 5 $& / ' + (* IS7

%%( ( 0$ + (. , & ##( '( 3 #* $% ' ( 0$ %( . *5=* 3 ,.( + #.$# ' ; , ## / ' + (* %( '(%(,) )( %(W .(* % 6 (:+ $&$. / '

autoridade' . # ( ' $)# %(# & *(,. ' 5(* & * antigüidade ' + (. ( '( %( * '( *(# 7 . #$' '( ( ,.$0_$' '( & * 3$#* * % ,.(#$ #*(,.( (# * &#$.=#$ % '( ,2 $%( ( '( %( (/ '( .(:. % ( * ,($# & * =#)$ % +#(%(,. , %

Comentários'(* ,%.# , % & * (# * + $& ' % (%%(% & ,&($. %7

.#(&- %(0 $,.( ## * %( % & ,-(&$*(,. % ; ( + (. +#(%(,. (* %( % )(#% % ( , , % % #+#((,'( ; ( & $,&$' * & * $%. '( (,%$, *(,. % '( .# % * .=#$ % ; ( ? $,.$ $ , '$< %(# $*+ #. ,.( + # (' & / ' % , % %(W 3$ % 3$ %.# , *$ ( -$%.1#$ Q!7 ' )$ ; ( '( &(#. * ,($# , % $,.#$0 =

I"

Ilíada 9IM7 (:. #(3(#(,.( +#(32&$ 8 @Totus quidem Vergilius scientia plenus est, in qua hic liber possidet principatum, cuius ex Homero pars maior est. et dicuntur aliqua simpliciter, multa de historia, multa per altam scientiam philosophorum, theologorum, Aegyptiorum, adeo ut plerique de his singulis huius libri integras scripserint pragmatias. sane sciendum, licet primos duos versus Probus et alii in quinti reliquerint fine, prudenter ad initium sexti esse translatos; nam et coniunctio poematis melior est, et Homerus etiam sic inchoavit:Õw)fat)dãxru)x°vn.A

IS

# & ,3(#$# % & *(,.2#$ % ; ( .# . * '(%%(% .(* % & ,% .( 6,'$&( '( %% ,. % 3$, ' .# ' / 7 '( %( +(#&(5(# . *5=* .# )=% ' 6,'$&( & ,&(,.# / '(%%(% .(* % (* %(;_4,&$ % '( )(#% % & * (,.#( % & *(,.2#$ % % )(#% % M!9 MC! % 5#( 3$ % 3$ & * '(%. ; ( & *(,.2#$ M C (* ; ( =#)$ '$%& ##( ,0 *(,.( % 5#( post mortem ( '( ; ( %( & ,%.$. $ - *(*7 5#( -$%.1#$ & ,&(,.# / ' % & *(,.2#$ % #(& $ , % (,.#( % )(#% % M"S "IS7

Q!

(30)

9! % '(simpliciter #( &$ , ' )(#5 @'$<(#A $%% + #; ( . #, .#(&- *560 ( '( '$36&$ $,.(#+#(. / + $% + '( . ,. %$0,$3$& # ; ( + (. 3 '(%% % * .=#$ % '( * ' %$*+ (% %(W %(* & *+ (:$' '( ' ' +( % ; ( %( (%+(&$ $< # * ,

%% ,. % 3$ 1% 3 % + # (:(*+ B ; ,. ; ( '$%%( %(* '( ,0 % %( #( &$ , #* % + )# ; ( )(* '(+ $% ; ( 0 ,% .# . # * '(* # ' *(,.( % 5#( & ' * '(%% % * .=#$ %7

3$#* / '( ; ( )2#$ % & *(,. ' #(% '('$& # * %( J ,2 $%( '(%% % * .=#$ % #(. * $'=$ . *5=* '( ; ( = * .(:. ; ( 3 < + #.( ' +# 0# * (%& # ( ; ( + # % % )$#. '(% .# < & ,%$0 * $%. '( (%. ' % ( & *(,.2#$ % ; ( #( 3$#* %

. #$' '(7

# 3$* , ` .$* + #.( ' +#(32&$ &$. # 5 (,.#( .# % & *(,. ' #(% ; ( ('$. # * + (* '( (#06 $ * ' ,' 0 ,% '( %( % )(#% % '( 0 # ( 3$#* ; ( ( ( +#1+#$ .(# , ) *(,.( .(:. %(W . ,. # 5 ; ,. =#)$ ( .# % & *(,. ' #(% +# .$& # * (:(0(%( .(:. ( ('$. # * .(:. ' + (. %(,' ; ( .(* % , %Comentários W %.$3$& .$) + # ('$/ 8 & (#4,&$ & * & ,. ,.(#$ # ( 3 #* & * *(# 3(<7 #(3(#4,&$ . # 0#(0 0 ,- * $% %(,.$' & ,%$'(# #* % ; ( =* ' ,.$0_$' '( . #$' '( ( ( (0[,&$ W2 #(& ,-(&$' % '(

& #' & * % +#(&($. % '( ? $,.$ $ , '()( %(# '( & ,-(&$*(,. ' % , % ; ( '()(* .(# &$4,&$ ,.(% ' % . #(% 0#(0 % ( ' % '$%&$+ $, % -( 4,$& % W2 ; ( = '( % ; (

% .$, % '(#$) *QR7

=* ' +#(32&$ ; ( $*+ #. ($. # +#$,&$+ *(,.( +( % '$#(.#$<(% ; ( 3 #,(&( (* #( / % &#$.=#$ % '( ('$/ ( '( ,2 $%( ' % )(#% % & *(,. #(* % ; $

0 ,% (:&(#. % ; ( $ %.#(* & ' * ' % + #.(% ' 0# *2.$& . & * 3 $ '(%&#$. + # $ ,6%$ #2&$ ( + %.(#$ #*(,.( + # .# ,%*$%% '$#(. $,'$#(. #(. * ' + # ? $,.$ $ , 7 3$, $' '( '(%% 5#()( ,2 $%( ' % & *(,.2#$ % = '( '(* ,%.# # & * % & ,&($. % %$%.(* .$< ' % ' % & *+4,'$ % 0# * .$& $% (# * + $& ' % , ,2 $%( ' .(:. 7

,3 #*( W2 3$#* * % #(% *$#* % +#$*($# & +6. ' * , '( $ ,6%$ #2&$ 0# *2.$& '()( (* +#$*($# 0 # 3 <(# @ ($. # .(,. ' % + ,. % '$ &#6.$& % ' .(:. A %(W '()( , $% # +# %1'$ * #& ,' % + % % % &(,. %

+ #.$# ' + %$/ ' % %.# %B ( 3$ % 3$ KphilosophiaeL (* (%+(&$ 3$ % 3$ , . # % 5#(. ' + # . #(% & * *+=' (% ## ( &#=&$ 7

QR

(31)

9R #$.* ( *( '$ ' + (* 7 # (%%( & ,-(&$*(,. '$< ? $,.$ $ , = $*+#(%&$,'6)( ; ( , .(,- #(&(5$' 0 * % $/>(% '( *`%$& '( 3 #* ; ( .(,- )$' * $% +. +(#&(5(# &(#. % *$,`&$ % ' + (* Q 7 & *(,.2#$ #( .$) J + )# @anchoraA ' ; #. )(#% ' @ ,. A 3(#(&( * $/ '( +# %1'$ 8

C7 ANCHORA d@[,& # Ae7 * '$%%(* % &$* KEneida,

RQSL (* 0#(0 , -2 %+$# / + $% %( '$< êgkura ' 6 . *5=* (,.#( % ,.$0 % (# +# , ,&$ ' %(* %+$# / 7 ( * ,($# '$3(#(,.( % ,.$0 % '$<$ * @.- %A dincensoe @ #&- %A dOrcoe ( @5 #&- A $%. = ) # < ' % ; $% + %.(#$ #*(,.( %( #(.$# %+$# / 7

=#)$ (,%$, ,(%%( & *(,.2#$ & * +# , ,&$ # & ##(. *(,.( + )# @anchoraA %(* %+$# / 7 $,'$& / % 5#( ,(&(%%$' '( , '( +# , ,&$ # * + )# & * %+$# / 3$0 # (,.#( % +#$*($# % $/>(% % 5#( % (.# % ( ($. # '(

& #' & * ? $,.$ $ , Q9 ( = ,(%%( & *(,.2#$ (:(*+ $3$& ' 7 ' ' (:(*+ ' %4,&$ '( %+$# / , + )# @anchoraA =#)$ &#(%&(,. .#4% .# % + )# % ; ( %(0 (* &#$.=#$ ' ,.$0_$' '( + # %(#(* $,& 6' % , & *(,.2#$ @thusA @orchusA ( @burchoA #(%% . ,' ; ( +# ,`,&$ (,.#( % ,.$0 % ' =+ & '( (#06 $ (# '$3(#(,.( %(W ; ( - )$ %+$# / * % ; ( (%% * #& 3 # #(.$# ' ' % + )# %7

%%$* ( ( , % +(#*$.( & ,& $# ; ( , * *(,. (* ; ( & *(,.2#$ 3 $ (%&#$. (# ,(&(%%2#$ + ,. # % * ' ,/ % 3 ,=.$& % % 3#$' % +( 6,0 3 ' '( 3 #* +# + #&$ , # & ,-(&$*(,. % 5#( -$%.1#$ ' 6,0 .$, ( ' +# ,`,&$ '(; ' + # % + )# % ; ,' (,& ,.# ' % , + (* 7

& *(,.2#$ )(#% R!C . *5=* , .$&$ * $/ '( +# %1'$ 8

R!C7NON ULLA LABORUM O VIRGOd@,(* * ' % .# 5 - % 1 )$#0(*Ae7 *5 # @ōA d'( virgōe %(W , . # *(,.( 5#()( ,

6,0 .$, (* (#06 $ . ' )$ = (,& ,.# ' & * ,0 .

Q

? C C8 @Tum neque citra musicen grammatice potest esse perfecta, cum ei de metris rhythmisque dicendum sit.A

Q9

(32)

9 & * ; $8 @virgōA d@)$#0(*AeB $0 *(,.( (* .# + %% @; (* .$ 0# ,'( . dCatōe (* %$ 4,&$ A K "CRL J (:&(/ '( @egoA d@( Ae & * 8 @( + #=* ; ( d ,' e & ,.#

% '( %(%A K CQL @duoA d@' $%Ae & * 8 @%( =* '$%% ' $%A Kh "IL @scioA d@%($Ae & * @ 0 # & ,-(/ ; ( %(W

* #A KBuc7 C9L ( @nescioG d@, %($Ae & * 8 @'(%& ,-(/ ; ( - (,3($.$/ & #'($# % , ) %A KBuc7 R!9L7 * .# % @oA 3$, , = ,0 ' (:&(. (* + )# % 0#(0 % ; ( . *5=* 0 # '()(* % %(0 $#7 0 ,% '$<(* ; ( @oA = ,0 ' , , *$, .$) ; ,' . *5=* .$)(# %$'

,0 ' , 0(,$.$) ; ( = 3 % + $% (#06 $ . *5=* ,0 @virgōA d@)$#0(*Ae (*5 # 3 / @virginisA d@' )$#0(*Ae ( & , 5#()$ @CatŏA d@ . Ae & * 8 @ . +(#' , %A K h ML (*5 # 3 / @CatonisA d@'( . Ae7 *(%* d & ##( & *e @JunŏA d@P , Ae d; (e (*5 # (#06 $

,0 %.2&$ 5#()$ 7

# (%% + %% 0(* 0# *2.$& '$%& ##( % 5#( 5#()$ / ( +# ,0 *(,. ' ) 0 @ A ' + )# virgo +#(%(,.( , )(#% 7 &#$.=#$ + # +#(%(,/ '(%%( & *(,.2#$ = vetustas $%. = ,.$0_$' '(7 +#$*($# $,'6&$ '(%%( &#$.=#$ = 3 . '( & *(,.2#$ $,$&$ # %( +( ) 0 %(0 $' '( * & ,W ,/ & ,&(%%$) KlicetL + # $,.# ' <$# 3$#* / ' & * (.# = +# , ,&$ ' (* .$* XbreviterX ( , # / %(0 $,.( + # & *+ (*(,. # # / & ,&(%%$) ( ( $,%(#( 3 #* & * (#06 $ (*+#(0 (%% ) 0 %(0 $' '( .# (:(*+ ' *(%* & ,. ( ' % (:&(/>(% (%% #(0# (* + %% 0(,% ' *(%* . #7 +(#6 ' %(0 $,.( & *(,. ' # & ,3# ,.

% 3($. + # (#06 $ & * '( .# % . #(%8 @oA 3$, = ,0 +(, % (* + )# % '( #$0(* 0#(0 7 %% '$< =#)$ = #(0# ; ( %( '()( %(0 $# +# ) )( *(,.( + # %(# * $% % ' %(W &#$.=#$ '(%% $/ (%.2 , consuetudo %(W , % ; ( %( 3 < ' +# ,`,&$ 7

# 3$, $< # ( '( &(#. 3 #* + # W %.$3$& # consuetudo & * &#$.=#$ ' . ' =#)$ +#(%(,. ,2 $%( '( .# % 0# *2.$& % ; ( % 5 &#$.=#$ ' analogia

(33)

99 . *5=* #(& ,-(&$' % +( vetustas ( proprietas K+# +#$(' '(L = + %%6)( (,& ,.# # + )# % & * (%% % & ,'$/>(% K' % %6 5 % .(#*$, ' (* @ A ( & * 0(,$.$) (* @inisAL (* ; ( @oA %(W 5#()(7

# 3$* (* .# & *(,.2#$ )(#% IRC 0# *2.$& , $% +# ,`,&$ '( * %6 5 @ riAQC8

IRC7 EGERIMUS d@+ %% * %Ae7 5#()$ G riA + #

,(&(%%$' '( ' *(.# 7

(:+ $& / = & #. ( 5W(.$) 8 5#()$ %( ) 0 + #; ( *(.# %%$* +('(7 %% $/ .(* & * 3 ,' *(,. $&(,/ + =.$& ; ( '()( %(# 5%(#) ' ( .= '*$# ' +( % , % ( ($. #(% ' % + (* % * % , %(0 $' %(, , (%&#$. '( + (%$ 7 .# % '(< $. & *(,.2#$ % .# <(* 0 * $,3 #* / .(1#$& % 5#( *=.#$& ( #$.* , $% * & ##4,&$ % (* ; ( +# ,`,&$ '() %(# & ,%$'(# ' & ,3 #*( = + %%6)( 5%(#) # .# )=% ' 6,'$&( '( %% ,. %7

.# .$+ '( (:+ $& / ; ( %( 3 < ,(&(%%2#$ '( & #' & * ? $,.$ $ , = * ' ,/ ' % (.# % ; ( '( 0 * 3 #* %( #( &$ , J 3 , 0$ 7 =#)$ .# < (:(*+ $3$& ,' (%% $/ * (:+ $& / '( #. 0# 3$ ; ( .(* & * 3$, $' '( '(* ,%.# # * ' ,/ & ##$' , 6,0 (%&#$. ( . *5=* 3(#(&(# * * '( ' (%&#$. & ##(. 8

I7 PRAETEXUNT d@5 #' *Ae7 Praetegunt K@ 5#$0 *AL7 * d, Eneidae8 @; ( d $#* e (%& ,'( dpraetexeree 3 ,(# $% & * (%.# ,- % % &#$36&$ %A K I!!L7

* %(0 ,' 0 # '(+ $% ' ($. # & ##(. $ ,6%$ #2&$ '$< ; ( 0# *2.$& '()( (:+ $& # % .# + % + =.$& %7 5#( (%%( %% ,. '$%%(#. ,0 *(,.( P -, 7

#( ; ( , % 3$#* ; ( =#)$ ,(* '(3$,( ,(* % & * 3#(;_4,&$ .(#* tropo

* % ; ( J% )(<(% + '(* % (,& ,.# # (%% + )# ' ' .# + (*+#(0 ' K+7 (:7

Buc. R QC8 @tropus synecdocheAL $% ' *(,.( K+7 (:7 Aen7 R RQI8 @tropus estA RRC8 @tropum fecitAL7 (%. '$ % &#(%&(,. ; ( + # )(<(% $,' 0# *2.$&

QC

(34)

9C (*+#(0 .(#* & * *(%* %(,.$' ' ' + # &(#' % %(W & * @*(. + %* A K+7 (:7 Aen7 M98 @tropus systoleA, !98 @tropus apharesisALQI7 ? ,. J '(3$,$/ * $% (%+(&63$& =#)$ 3 < ,0 '( %( % & *(,.2#$ % &(#& ' % .# + % ( 3$0 # % %(0 $#8 *(.23 # B %$,=' ; (B ,. , *2%$ B (+6.(. B &$# 0$ B $# ,$ B $. .(%B -$+2 0(B % #& %* B %.$%* %B +(#63# %(B -$+=#5 (B -$+=#5 . B ,2%.# 3( ( *(. ,6*$ QQ7 (* % * $% '( C! & *(,.2#$ % ; ( (:+ $& * % .# + % ( 3$0 # % ' , @ ,. A (,.#( ( (%

% (:(*+ % 5 $: 7

+#$*($# & *(,.2#$ (:+ $& % ' + )# @habenasA + #.$# '( ' % + %%$5$ $' '(%8

Y 7 d %%$*e '$%%( @& #' %A .# )=% '( * *(.23 # %(0 $ *(# ; ( '$%%( .(# (#$0$' % )( % @§ustr°ptisi beËsiAQM $%. = & * % & ##($ % . #&$' % + $%

% ,.$0 % % % ) *7 K RL

+#$*($# + %%$5$ $' '( )(,. ' +( 0# *2.$& = ' % per metaphoram

%(W .# )=% ' '$%& #% *(. 31#$& + )# @habenasA .(* %(,.$' '( @funesA

QI

P7 77 @ (#)$ % , .-( .# +(% ,' 3$0 #(% 3 $#0$ A in: American Journal of Philology, ) 7 R ,j7 R"SR7 @ -( , D .# +(% .- . #( 3 #* D *(,.$ ,(' % % &- 5D -$* #(%metonymia, synecdoche, systole, ,'aphaeresisX 3 E-$&- .-( %. .E #( +# +(# D & ,%$'(#(' 3 #*% 3metaplasmusA7 K+7 RQ!L

QQ

(.23 # 8 @est translatio, quae fit quotiens vel deest verborum proprietas, vel vitatur iteratioA KComm. ad lib. Aen. C9IL7 $,=' ; (8 @est a parte totum, hoc est synecdoche; significat enim totum exercitum. ibat veniebat, ut nunc primum a navibus itisA KComm. ad lib. Aen. ICL7 ,. , *2%$ 8 @antonomasiva sunt pro proprio. haec autem omnis oratio verbum ad verbum de Homero translata estA KComm. ad lib. Aen. h C"9L7 +6.(. 8 @epitheta sunt quae variis possunt uel personis uel rebus adponi. Et haec caute observanda sunt, sicut et propria nomina: quae plerumque ex appellativis sunt, ut est Victor uel FelixA KComm. ad lib. Aen. RMRL7 &$# 0$ 8 @pro timere: et est acyrologia, superflua dictio: nam speramus bona, timemus adversaA KComm. ad lib. Aen. CRSL7 # ,$ 8 @ironia est, inter quam et confessionem sola interest pronuntiatio: et ironia est cum aliud verba, aliud continet sensusA KComm. ad lib. Aen. S9L7 #& %* 8 @referes ergo haec: sarcasmos est, iocus cum amaritudine, ut (XII, 356)A KComm. ad lib. Aen. ICML7 %.$%* %8 @astismos est urbanitas sine iracundia, ut (B., III, 91) atque idem iungat vulpes et mulgeat hircosA KComm. ad lib. Aen. ICML7 (#63# %(8 @divum pater atque hominum rex: Iuppiter. Et periphrasis est, i. e. circumlocutio, ut 121 quod uno sermone explicare non possumus circumlocutione ostendimusA KComm. ad lib. Aen. QIL7 $. .(%8 ,7 MM8 @mihi iussa capessere fas est: figura est litotes, quae fit quotienscumque minus dicimus et plus significamus per contrarium intellegentes, ut hoc loco non ait; licet mihi implere quae praecipis, sed nefas est non implere quae iusserisA KComm. ad lib. Aen. MML7 $+2 0(8 @figura hypallage, quae fit quotienscumque per contrarium verba intellegunturA KComm. ad lib. Aen. SL7 $+=#5 (8 @hyperbole est; namque umbra semper tela comitatu hic alta; transit umbras sagittaA KComm. ad lib. Aen. h "ISL7 $+=#5 . 8 @hyperbaton, i. e. pendens sensus qui postea redditurA KComm. ad lib. Aen. h RQRL7 ,2%.# 3( K. * ' & * -$%.(# 0$ ; ( , .(* '(3$,$/ (:+#(%% L8 @hysterologia unius sermoni est, ut (V, 663) ‘transtra per et remosA KComm. ad lib. Aen. RQ L7 (. ,6*$ 8 @per ‘arma’ autem bellum significat, et est tropus metonymia. Nam arma quibus in bello utimur pro bello posuit, sicut toga qua in pace utimur pro pace ponitur, ut Cícero (Off. I, 22, 77) ‘cedant arma togae’, i. e. bellum paciA7 KComm. ad lib. Aen. RL7

QM

(35)

9I %(0 $,' . #$' '( '( *(# ( ,.$0_$' '( ' & %. *( (*+#(0 + )# + # %( #(3(#$# * ' & * % & #' % (# * .$ $< ' % , % (*5 #& />(%7 Y $,.(#(%% ,.( , . # ; ( =#)$ , %( + %$&$ , '$ ,.( '(%% ' + + %%$5$ $' '( '( $,.(#+#(. / * % + ,. % '( 3 #* ; ( & 5(#2 ($. # '(&$'$# ; ' % (:+ $& />(% -( = * $% +# )($. % ( (* ; %$. / 7

%$,=' ; ( = +#(%(,. ' % 5 '$3(#(,.(% + %%$5$ $' '(%8 (%+=&$( +( 04,(# +#(&('(,.( +( ; ( -( % &('( ( 3$,$. +( $,3$,$. & ,3 #*( 5%(#) * % , % & *(,.2#$ % CMR QIC ( C9 #(%+(&.$) *(,.(7 (W * % (%+(&$3$& *(,.( & *(,.2#$ #(3(#(,.( )(#% QIC8

QIC7 7 H(* $*(,. ' %7 + #.$# ' ; ( %(0 ( (,.(,' %( ; ( +#(&('( 7 # . ' ; ( -2 '( '$<(#B '()( %( (,.(,'(#8 @ (,& ,. ; ( - )( ,( (% )$) % *(%* d(,& ,. e

% & *+ ,- + %. % % 5 .(## 7

(:+ $& / ' %$,=' ; ( ,(%%( & % + '( %(# $,.(#+#(. ' ' %(0 $,.( * ,($# ,=$ % (,& ,.# # % * % , $,3(#, '$%.$,0 ( % ' % -(#1$% & * $,' @)$%. % %A %(W % &('( J * #.( + #4,&$ +#(&('(,.(7

* ` .$* (:(*+ ; ( ' #(* % ' (:+ $& / '( .# + % ( 3$0 # % = '( * & *(,.2#$ ; ( (:+ $& (*+#(0 ' ,.63# %(8

I!7 N 7 %. = J $.( & * 8 @' 6

'2 *( .# 5 - + #.$& # )$#0(* 0(# ' ' $.(A K 99RL7 % &- * ' % *4,$'(% katå ént¤frasin * )(< ; ( % $,'1&($%7

(0 $,' (:+ $& / ' (:+#(%% @* ( ' % *4,$'(%A ( ' (:(*+ '(%% (:+ $& / + #.$# ' % 3($. +( +#1+#$ + (. (* .# + %% ' Eneida =#)$ &#(%&(,. ; ( @ *4,$'(%A + )# '( 3 #* / 0#(0 & W .# ' / .$* = @H(,() (,.(%A = * '(, *$, / ,.$3#2%.$& + #; ( (# ' & %. *( ,.$0 ,

.$ $< # + )# % '( * 0 # (* #$. $% ,(* .#$5 $# , *(% '(% 0# '2)($% '( %(%7 %%$* (,. ( % 3 # * , *( ' % + #.$# ' ; $ ; ( = & ,.#2#$ ; ( #(+#(%(,. *

(36)

9Q * .(#&($# 0 # & ,3 #*( Arte gramatical'( #2&$ & *(,. ' # +#(&$% ( &$' # % + )# % # # % ( % -$%.1#$ %7 ? ,. J% + )# % # # % .(* % + # (:(*+ (:+ $& / ' ' , & *(,.2#$ )(#% I98

I97 SOLIDA INPONIT TAVRORUM VISCERA FLAMMIS

d@ >( , % &- * % % & ,%$%.(,.(% )6%&(# % ' % . # %Ae7 '$<

extad(,.# ,- %e * %carnesd& #,(%e + $% @visceras” d)6%&(# %e % ; ; (# & $% ; ( (%.(W (,.#( % %% % ( +( (B '( ,'( %( '$< visceratio d'$%.#$5 $/ '( & #,(e & * '$%%(* % &$* K RRL7

; $ + )# @visceraG = '(%. & ' +( % %(W +# ) )( *(,.( # #$' '( ' % ' + )# & * %(,.$' +#(%% + %. , )(#% (:$0( ' 0# *2.$& * (:+ $& / 7 (%%( & % =#)$ '$3(#(,&$ @visceraA '( @extaA ( @carnesA + #.$# ' ; $ ; ( % & *+>(* $%. = % )6%&(# % ' ; $ ; ( -2 (,.#( % %% % ( +( (7

% -$%.1#$ % + # % )(< + '(* %(# '$)$'$' % (,.#( ' $% .$+ % ; ( % ; ( '(%&#()(* * +(#% , 0(* * , *( * 0 # * 3 . ( ; ( % '( (:+ $& * * *$. %(W , ## ,' * * $% )(#%>(% %(W '(%*$.$3$& ,' % + #.$# '( (:+ $& />(% ' ' % J #( $' '( ' % 3 . % & * & ##( , & *(,.2#$ )(#% RC (* ; ( =#)$ , %

3(#(&( * ,0 , ## / + # (:+ $& # *$. '( =' 7 (%% , ## / 0# *2.$& +#(%(,. ' % )(#%>(% + # (:+ $& # 325 %(,' ; ( (,; ,. #(& ,. $,%(#( % & *(,.2#$ % '( ,% ( .# % & *(,. ' #(% '( 3 #* (; $ $5# # ( ) $' # % ' % + %%$5$ $' '(% '( ($. # 7 $,' (:+ $& / ' 325 0# *2.$& &#(%&(,. ; ( +( % ' (:+#(%% @ut fama estA , )(#% (#06 $ '2 (,.(,'(# ; ( (%%( *$.

$,' +#(&$% %(# (:+ $& ' ( '$ ,.( '(%% ,(&(%%$' '( ( ( 5 %& (:+ $& / '$<(,' ; ( , )(#' '( (%%(% , *(% .#$5 6' % % +(#% , 0(,% *$. 10$& % #(3(#(* %( %(#(% & * ,% ; ( +# .$& # * />(% & * ' .=#$ #'$ 3 0 '( & % ( , )(0 / + # (:(*+ 7

(37)

9M

9R 7 7 * %(êter

fr¤khw $%. = %(* 3#$ & * '$%%(* % &$* K R "L7 ( ,'( 0 ,% d& *(,. ' #(%e . *5=* (,.(,'(* ; ( .(,- %$' , *( ' 3#$& 7

+ )# (* '$%& %% ,(%%( & *(,.2#$ = @apricisA @(,% # ' %A7 Y , +# :$* / ' .(#* .$, & * 6,0 0#(0 ; ( =#)$ (,& ,.# * (:+ $& / (.$* 10$& + # + )# 7 +#(+ %$/ @êterA %$0,$3$& @%(*A ( = (; $) (,.( (*

.$* +#(3$: ; ( $,'$& +#$) / @ A +#$*($# (.# ' + )# @apricisA7 + )# 0#(0 @fr¤khwA + # % )(< %$0,$3$& @3#$ A ( = #( &$ , ' +( 0# *2.$& J @

pricisA ' ' %(*( - ,/ % , # ( #. 0#23$& (,.#( + )# 0#(0 ( + #.( ' + )# .$, 7 %%$* ,$,' % (:+ $& />(% 0# *2.$& & ,& $ ; ( (.$* 0$ '( @apricisA )(* ' 0#(0 ( %$0,$3$& @%(* 3#$ A7 # & *+ (. # ( W %.$3$& # % (:+ $& / =#)$ &#(%&(,. ; ( .# % & *(,. ' #(% . *5=* %(0 (* (%% (.$* 0$ ( ; ( $,' & ,& (* %(# (%% # < +( ; + )# 3#$& () . , *( W2 ; ( 2 , -2 3#$ 7

.# % (:(*+ % '( (.$* 0$ + '(* %(# (,& ,.# ' % + #.$# '( & ,% . 6,'$&( '( %% ,. % (* ; ( -2 $,'$& / ' % & *(,.2#$ % ; ( 5 #' * (%+(&$3$& *(,.( (%% + #.( ' 0# *2.$& 7

; $,. + #.( ' 0# *2.$& = (%. 5( (&$*(,. ' , 0$ 7 (%% + #.( ' 0# *2.$& '()( %( + # (:(*+ #0 ,$< / ' % + )# % (* & %%(% 0# * .$& $% + #.$# '( % % %(*( - ,/ % $,' % * '( % '( '(& $, / (,.#( .# % & % % & * W2 #(3(#$' , & *(,.2#$ )(#% RRC % 5#( +# %1'$ (* ; ( ' # / ' ) 0 @oA = , $% ' + #.$# ' , 0$ & * , & *(,.2#$ 5 $: 8

97 PELAGO d' .$) @ * #Ae7 In pelagus d+#(+ %$/ k & % .$) @+ # * #Ae7 $< %( d, ' .$) e %%$* & * ,

Eneida, CIR @ & * # &-(0 &= A7

(38)

9"

analogia ,(%%( + %% = 3($. .# )=% ' & *+ # / '( & ##4,&$ % , *(%* . # &#$ ,' * &(#. + '# '( (%.$ 7

# 3$* &-(0 * % J %(:. + #.( ' 0# *2.$& & ,%$'(# ' + # $ ,6%$ #2&$ @'( . ' % % + #.(% ' #.( * $% 5( A %(W &#6.$& ' + (* ; ( & ,3 #*( '$%%(* % &$* '$%& ##(#* % % 5#( & ' * ' % + #.(% (, *(# ' % +( 0# *2.$& , + '(#$ %( .# . # ' ( 0$ )$. +=#$ ' + (* * % ' ('$/ +# +#$ *(,.( '$. 7

% Comentários '( =#)$ @ ,. A 5%(#) * % 0 * % + %% 0(,% ; (

(:(#&$. * (%% + #.( ' 0# *2.$& 7

RQI7 7 %.( -(*$%.6; $

'$<(* ( ( .(#$ &#(%&(,. ' (,; ,. #(&$. ) 7

& *(,.2#$ )(#% RQI .# < * , . ' & ,3 % ' % ('$/>(% '( .(:. W2 ; ( , $% * + #.( ' )(#% ; ( .(#$ %$' &#(%&(,. ' , * *(,. ' ( & / ' + (* ( -$%.1#$ W2 ; ( & ,. * 3 . & ##$' , + %% ' 7 & *(,.2#$ %(0 $# * #& ' ('$/ ' .(:. = * $% #( () ,.( ( (:+ 6&$. 8

M!7 INCEPTAM d@& *(/ ' Ae7 .# % d& *(,. ' #(%e 4(* @incertamA d@$,&(#. AeB . ' )$ d(%% ($. # e %( ) . + # $%. 8 @incertamA d@$,&(#. Ae = $,&$+$(,.( $%. = %$0,$3$& @*(, #A7

%(*( - ,.( 0# 3$ ' % (.# % @+A ( @#A 3(< & * ; ( & *(,. ' #(% '$3(#$%%(* % % ('$/>(% ,% ' . ,' + )# & * @#A @incertamA (,; ,. =#)$ +#(3(#( 0# 3$ ' + )# & * @+A @inceptamA +#$* ,' +( & *+#((,% ' )(#% 7 ' )$ *(%* .(,' +#(3(#$' * ('$/ J .# +#(%(,. % ' % '( 3 #* ; ( ($. # (%& - ; ( -( & ,)$(#7 & *(,.2#$ )(#% "S .# < , %1 $,3 #* / '( ('$/ '( .# % & *(,. ' #(% & * .$ $< * + )# & 0, . ' ; ( (*+#(0 ' + # ? $,.$ $ , + # '(3$,$# / ' &#6.$& .(:. emmendatoribus8

(39)

9S $,$&$ # (%% + #.( ' & *(,.2#$ =#)$ .$ $< + )# @saneA '( 3 #* $,'$& # %( W 0 *(,. #(%+($. ' ; ( )$#28 3$#* / '( ; ( .# % 0# *2.$& % ; ( & *(,. # * Eneida & $< # * * & ,W ,. '( )(#% % + %+ %. )(#% "S ( ; ( 3 # * #(.$# ' % + # &#6.$& % K(*(,' ' #(%L ' .(:. ('$. # + (* 7 # (,. ; ( ($. # + %% '(3$,$# ; ( ('$/ .$ $< # %( (%% '($: ' +( % (*(,' ' #(% %( ; ( % + %. *(,.( 3 # (%&#$. + # (#06 $ ( ; ( & ,.$,- .# % )(#% % =#)$ .# ,%&#()( % $,- % % +#$*$' %7 .# % & *(,.2#$ % =* '(%%(% ( ' #(3(#4,&$ $,'$& ' , @ #(32&$ A % 5#( &#6.$& .(:. 3 # * , . ' % + # =#)$ ( + '(* %(# & $< ' % + #.$# ' 6,'$&( '( %% ,. %7

* 5%(#) * % * .=#$ .# . ' , % Comentários = '$)(#% ( %(0 ( % &#$.=#$ % ( % + #.(% ' 0# *2.$& + ,. ' % + # $ ,6%$ #2&$ ( ? $,.$ $ , 7 %% '$)(#%$' '( 3 $ .(* '( * #.$0 + 5 $& ' #(&(,.(*(,.(Q" (* ; ( +(%; $% ' # .# . W %. *(,.( ' % ; (%.>(% 5 #' ' % , @ ,. A7 (%%( #.$0 ( +# & # '(* ,%.# # ; ( (*5 # (%.# . # ' .(:. '( =#)$ %( %%(*( -( J '( * .(:. (,&$& +='$& * $. % )(<(% %( % & *(,.2#$ % % % +(#3$&$ $% ; ( + '(#$ 3 <(# % + # ; ( ($. # .$)(%%( (* * % .# % 5# % * $% (%+(&63$& % + # & ,% . #7

' )$ %( #(. * #* % ; ( ? $,.$ $ , 3$#* % 5#( lectio 5%(#) #(* % ; ( (%% % + %. % +(#3$&$ $' '( #( &$ , %( J $,.(,/ ' 5# ( .$+ '( ($. # ; ( %( '(%.$, QS7 ? ,. J $,.(,/ % Comentários .4* + # 3$, $' '( (:+ $& # (

, $% # 5# '( * + (. B ; ,. ($. # ; ( %( '$#$0( ( ( + '( %(# . ,. '( , % (* $' '( (%& # ; ,. '( +# 3(%% #(% ; ( .$ $< # * % % , . />(% & * * 0 $ '( #$(,. / 7 (%% 3 #* & 5(#$ 0# *2.$& $,'$& # % + ,. % %(#(* 5%(#) ' % ( % + %%$5$ $' '(% '( $,.(#+#(. / '( '(.(#*$, ' % + %% 0(,% + # (:(*+ ; ,' =#)$ +#(%(,. * $% '( * )(#% + # * *$. %( ($. # 3 # * +# 3(%% # %(#2 ( ( ; (* '(&$'$#2 ; $,.(#+#(. / * $% +# +#$ ' + # 3(#(&(#

, B %( 3 # * , & 5(#2 ( ( '(&$'$# (* ; ( %$. / .$ $< # & ' * ' % )(#%>(% ( (:+ $& />(% ' ' %7 ( ; ; (# 3 #* $'=$ '( @% +(#3$&$ $' '(A ' .(:. 0# * .$& , %( '=; J ,2 $%( ; ( 3$<(* % '(%%( * .(#$ ; ( W 0 * % #$& +( '$)(#%$' '( ( +( % + %%$5$ $' '(% '( ,2 $%( ( $,.(#+#(. / 3(#(&$' %7

Q"

P Z 7 @ ( Commentaire '( (#)$ % J l’Éneide8 =& (.$%*( (,&D& +='$%*(VA in: Schedae R !!M7 . # .# ' <$ %Comentários @ ,. A & W + 5 $& / (%.2 +#()$%. + # !!S7

QS

Referências

Documentos relacionados

O conservatism bias, identificado em experimentalmente por Edward (1968), sugere que os investidores tendem a underweight a nova informação quando actualizam as suas

Archivio dell’Assemblea Regionale Siciliana (da ora AARS), Resoconti parla- mentari, II° commissione, Giunta di bilancio, venerdì °agosto , Intervento del presidente

La finalidad de est e est udio fue ident ificar las dificult ades vividas por las enfer m er as en el inicio de su v id a p r of esion al, en las act iv id ad es r elacion

His adprobatis simul manifestum est illud quoque, quem finem uel quid summum et ultimum habeat rhetorice, quod ο dicitur, ad quod omnis ars tendit: nam si est ipsa

Ita facile in rerum abundantia ad orationis ornamenta sine duce, natura ipsa, si modo est exercitata, delabitur (Cic. Portanto, a variedade de matérias gera a

Comunidade de LEITORES “História Trágico Marítima” Exposição temporária Museu Marítimo de Ílhavo outubro 2017 destaques do mês 21 sáb Seminário Desafios do Mar

Biarritz Iruña FRANTZIA Usurbil Tafalla Borja Zaragoza Bergara Vitoria- Gasteiz Arrasate Mondragon Eskoriatza galdategia Eskoriatza HPDC Aluminioa Aretxabaleta HPDC Aluminioa

[r]

Comércio atacadista de mercadorias em geral, com predominância de produtos alimentícios (o comércio atacadista que armazena diversas classes de produtos relacionados à saúde,

Preocupa, porém, a ausência de pesquisadoras interessadas no livro de Joel, ou que o texto de Joel 3,1-5 não tenha sido considerado para uma leitura feminista, uma vez

Скрининг и дијагноза дијагностички тестови Серологија - Крвните серолошки тестови детектират специјални протеини во крвотокот (антитела IgG

O Cartão Resposta é o único documento válido para a correção das provas e o não preenchimento correto implica a anulação da questão. Não será fornecido,

Deste modo, objetivou-se relatar um caso de carcinoma de células escamosas em um equino atendido pelo Departamento de Reprodução Animal e Radiologia Veterinária

Nesse sentido, elaborou-se alguns indicadores correspondentes aos recursos materiais e humanos que possibilitam ao Programa de Controle da Tuberculose de cada Unidade Distrital

The present special edition of the Brazilian Archives of E&amp;M (our ABE&amp;M) contemplates a wide variety of topics in the area, bringing together national and international

Doñee ergo veniat ad ordinem suum, inquietus motus est, doñee teneat locum suum” (SAN AGUSTÍN, 1964, p. 24 “Corpus pondere suo nititur ad locum suum. Pondus non ad ima tantum

É, então, a ‘força’ deste traço, i.e., o valor [± forte], que torna o movimento do NP para Spec/NbP obrigatório ou não, permitindo distinguir assim as línguas românicas,

2 mag., I, 1: “Sed nonne attendis id quod te delectat in cantu modulationem quandam esse soni; quae quoniam verbis et addi et detrahi potest, aliud est loqui, aliud est cantare?”

17 - Um adolescente de 18 anos apresenta hipertensão arterial assintomática durante uma avaliação de rotina. Nega uso de medicamentos ou drogas ilícitas. Nega hipertensão

Ora, o Estado, ao procurar determinar, via educação, a racional idade que lhe interessa, que seja consoante com seus fins, permite inferir que ele, como sistema organizado e tendo

• Premir o botão do filtro de água para reativar a bomba de filtragem.. GUARDE ESTAS INSTRUÇÕES Página 17 cONSELHOS PARA MINIMIzAR A PERDA DE cALOR E O cONSUMO DE ENERGIA.. 1)

O estudo sobre a história do currículo do curso de licenciatura em enfermagem da UFPA, a exemplo dos frutos já colhidos a partir do estudo sobre a história