! "# $ % !
167
&
' ( '
'
' '
!"# # " ) ) * $!"+ ! # " ) ! ")!' " $ " ,- " " + " ) ' # '!,. / + +! ,. 0 )! # "" $ ' ' ' # # ,. ' + 1 + ) " " ") " " + " ' ! ' # 2 ' " ") ' * 3 ,. " + ' ' ' '
+ ' ) + # ) ") ") ! 0 " "# +45 + ' + ) "/ ' ") + ! " / ) $2 / # # # ' ( ' + ' ' ' ' 6! " 0 ! 7 + # ,. ' + 1 + ) ' " ") ! ) " ' + ) ' # 4 ' # 2 ' " ) # 6! 5 0 + ! + ") !,. ' 0 " " 5 8 ' " ' ' ' + ' ) # ) ' ) ' / " ' " $ ' 4 ' 9* + + : + # 0 )4") + ' # " + # ) ") # ' # # ' ' ) +)! 0 ") * ,. 5 $ ' # ) ' 0 ". $ $ * ;5 + ' $ " "# + 3 ' " + ' " ) < + ! ! " ( ")= + ' ! # ' ( ' > + ' $ : " + ' ' + 1 + ) +!8 + !" "); + '
" ' "' $ ) " ' + ' ' ' " 0 0 ) ' + 0 3 ,. + ' )
$%$&'$ ()$& + ' ' < 1 + ) + ' ' & # ' ' ) +)!
* +'$(+ ?1 " # # " ) # " ) ")!'@ 5 )1 " + ) "1 #" ! ' )1 # '!+) / + +! ) ' )1 0 )! # "" $ )@ 5 ## # ) 5 A '* " + "@") " 5 )1 # ' ' ' " + * 3 ) 5 B ") + # ) ") ' )@ )1 " "# + 5 + ! 0 " 5 ) "1 #"/ ) " " # ) ) ) ) + ' )1 ) )1 " # ' ( + 5 ) )@ )1 ) " 0 ' ) )1 + # ) 5 ") ! )" 5 + ) C" A '* 5 # ' # ' " )1 " ) ) " 5 0 ' $@ )1 + ") !+) 5 $ '" )1 ) ' )1 B ") ' )@ )1 !*1 )1 ' * "@") / " ) * )1 A '* )1 ' 5 )1 + @ ' # 0 ) * + 5 )1 + # ) ")C" "@") )1 !*1 ) +)! # # )@ ?1 " " +1 " ' 5 0 5 )1 ) )! / !" * "# + 3 ' $ A" 5 )1 )1 ) " + + !' ' )1 ) )1 " # ' ( )1 " + ) "1 #" $ !) )1 A '* / 1 " + !" " ) ' ) )1 ! 5 ' * 5
) )@ )1 ' 0 # ) 5 B ") + 0 3 )
,-#'. + )@ D '* ) )@ ) +)! & # )@
/
+ ) / ' 0 " "+ + 6!
' "+!"". # " ) ' ") ) () 2 # )
' ! ")!' " # + + '
' ") )!) E# # ' ' ) +)! F
+ ) () * ' " ,- " ' # # ' '
? " / " 1 " "!$" 6G ) "/ )! ");*
6! " + ) " 5 (- " ' " !) "
+ + ' ) ). / 5 ) "" $ 0
! "# $ % !
168
" 5 " ' * 3 ,. " +
+ ! ) ' ' " # 2 ' " !
# 2 + # ) ") " ( + * . ") '
5 != + " * 5 + ) 0 # '!,.
# '!,. ' + , " ) ' ,- " 6! " 0
7 * 3 ,. $ 5! + ) ' "
,- " " + " ! ' ) ' " ) '
"" / " + , " ) ' ,- " ' "
+ 0 3 ,- " # ) + ) " ! ' ) * 7
' ' H2' / ) ' " " "#2+ " '
+ 1 + ) + " ' ' " +
# 0 ) " ' 5 , " " $ )! "/ ") '
" " " 1! " + ' ,. ' " # "
90 " ) " "" " ' " $ ' 0
"! ) + + " 6G= + 9* + ' ")
# ) +! ' ) ' (# +
* ' " " $ " # '!3 ' " # '!3 ' "
" + ' ' 5 ) ' " () 3 ,- " '
) +) 1! . " + " ' ' "
+ # # ' ' # 0 ' / # " . "
+ 1 + 1 5 *! ' # '!) '
+ 1 + )
") " ) ' / " *! ' I "" J / # K/ ) '!,. "" L
# ) ' 3 " # 0 " ' " ' !" "/ . " "! " # 9# " + ,- " + 1 + ) /
+ # + ' ' ' 5 3= 5 ") "
1 / + + $ ' + !
# " ) / ' ' # " !" " # ) ) ) 0 ) / & ). # " ! 6! ) ' " " '2 " ") 0 ) ' " ) ' "' "+ ) / ' " # + #9" ) ) " * ' '
" " ' ) ' " " * * " ) * " . # " + 1 + ) + * 6! # ' " # # ' ! 0 ' '
"+ $ # ' " # * # " ! ) $ 1 / !) " + + ' ' # = " # "! 3 ,. / " # " ) ' " ' !" " 5 0 ) ' ' "" " $ $ ) + " ' " + ' " ) * " . 5 0 ' ' "/ " 5 0 3 ' "" ) " ) ' " + # " ) " "!+ ""
" ' * ' # 5 ""
< '0 ) ' " 0 !,- "
$! *! " "/ ' + 4 ' " ") 5 !'
$" !) ") ! # + ' )
' " 0 0 ) + " ' ,. ' " ")
+ # ) ") / + " * " # !+ # !+ "
+ "+ = + " ' 0 '! " + 8! ) ' 0 "
' " 5 8 ' " ' 0 ' " + /
$! *! " / ' + ' " / ). /
! 0 " ' ' ' ") " 0 " # ' * " '
) ,. ' ( ")= + 1! ? ) " '
# 4 ' ' 1 ")9 6! " ) ! + )! 3
' # ' ' ' + ' ) E 5
' "2+! M / + 0 "/ 5 ! 2# +
' + " # " 0 1 " * " ' ! #
" !" " ") " + : + "/ "! " ) " '2+ ' " 5 +1 " ' * ) ,- " # 4) + "/ 7"
0 3 " +1 * ' # ) ' 0 ) N OF
JI P P BH/ K/ # L
+ ' + * " H ( J Q/ #
/ * 5 " "" "L
' 6! 6! ) 1 + 6! ") ' # ' / $! *! " ' ") ! ! ) ' " "
,- " 5 !' "/ # ) + "/ '4 + " + ! # ' " ) " 0 ' " , " 5 !' " 6! * 0 " 1! " !" "!# " )! "/ . ' ( ! "!$" ") ' 1 # 1 !) 04 +! 6! . 5 "" ) "" ! + !/
" "40 E# * ) ' 1 F 5 * ! " ;*! " *2 ' " ' +; +! * 4") " " * ' " 5 = ) " ' ( ) ,. * " / ' )!" " + 0 1 "+ / ' " ) ) " # 6! $! *!=" R 3 ' ' * ' ' # "" ! " # " 0 ' ) + !* ' " " $ ' ' " 8;
+ 1 + ' " '! ) + 6! ") ' " + + ! $ ' ' ' + 2 + "
"+ #! " ! # 0 / !* ' (# ,. "+ ' # !"- " # 4) + "
* " " + + ! (# ,. $ ) / ' "#!' ' / ' ) ; '
< 5 ) / # ) ' ' ' ' /
' 5 + ! " "!$") + ) ' > + ' "
+ ) " ) ' + 1 + )
") # 6! # "" ! 0 * + " " " +
' 6! 1 2 # ""! ' ' 5 +! ' ' "
) +)! " ) " 7 "! # 9# )! 3 /
" ' + # 3 ' # '!3 # '!3 0 "
" $ " # !) 3 ,. ' ) / # ' ' /
' / # # " ' 6! # '!3 ! + " !"
"5 , " ) +)! " ! * ") + ) ()
1 ")9 + " + "# +45 + '2 '
! "# $ % !
169
! ' / !) " # 0 "/ ' +1 '
# # ' ' ) +)!
*! ' 0 J S/ # QL
N O ") 0 5 ' + "+ = + ' ! ' + 0 3 ' ' 6! !) # ) + "! $ T ) ' ' + ' ) ' + + #,. ! 5 6! # ' " # + ' 7 )2 / " 6! +
") . " + 5! ' T + # ) ' ) (+ !" 0 ' !"; / ' !) 3 " ! !" / $) ' ) " ' ! ) " ) "" ' ) ) + " ' ) ) ! + 1 + ) ' ! 0 + "" ' $ " ' )! 3 ) 6! " * 0 7 # "" ' !) ' " 5 6! *!2 ' )2 ! ' ) (+ !" 0 " $ " + " " ) " 6! 1 # ) + "" ' ) 5 + + $ ' + ! ' ) ' # # ' ' / ) ' # $8 ) $ " ) "
& ) ) / 0 ' + " ' ,. ")
+ ) () + 5 )! " ' 0 "- " ' ! '
' ") ) " ' ) # ") "/ # +! ! "
") ) * # " ) ! ")!' ' " ,- "
" + " + + ' # '!,. / + +! ,.
# "" $ ' ' ' # # ,. ' + 1 + )
" " ") " " + " ' ! ' # 2 '
' ' ' ' + ' ) + # ) ") /
' ") + ' ") " # 4 ' " 1 ")9 + "
+ +) 4") + " ) "5 ,- " 0 ) "
) 0 " ") + 8! ) "# +45 + '
+ ) "
& ) / ") ' # ". / # ) ' !
" / ) $2 / "" # # $4*!
# ' ( ' + ' ' ) " ,. '
! ' # 2 ' # ' ' '
+ ' ) + # ) ") ' ' 6!
# + "" ' + 3 ,. ' ! ' " 0 ! 7
+ # ,. ' + 1 + ) ' ") ! ) "
' + ) ' ,. 5 8 ' " # 4 '
# 2 ' # ) ' 0 ". ) + ) ") '
1 ' ! ' " ) # 6!
5 0 + ! + ") !,. ' 0 " + ) "
$ ' " # ) ' ) ' /
* ) ' " ,. ' + 1 + ) "
' 4 " ' 9* + + : + # 0 )4") + '
# " + # ) ")
R ) * * .
) " "" + " * 3 ,. /
5! + ) 5! ' ) ,. ' " ,- "
" + " ' " 0 0 ' " " + ' ' " # 2
' "/ 5 3 ' " # " ) " ' ".
"!$8 ) 0 ' 0 ' ' 1 " ! 1 " 6!
$8 ) 0 " 0 " ' ) + ) "
"! " ) 0 ' ' " + ) ' "
" + " ' ,- " ' < ! * " J K/
# S / * 5 "" L " $ " ,- " '
# # ' ' ! ' ) * ' ")
+ ) # # ' * . 6! '
' " + ' '
. 5 " "/ # 2 * . / 6! # +4# * ) ! ' ) ' # # ' ' < ' ' 4 ") 0 " $ # ) ,. ' " ' 0 ' ' " ' 2") + " 6! 0 0 # < 0 " "!+ ' + + " / + ' + # ' 0 ") + +! ' ' # ! + + 6! " # 0 0 " 0 ) ' " ' 4 " ' " !) " 5 4 " "" + + . ! ' # ' / " 5 ( 6! . ' 0 ) + 1 "" "# , " * ' U
' + 0 ) "5 40 U # ) + 7 * .
") " " ) ' / V20@ J Q/ #
QL 5 6!
5! ' ) * ' " ' ) " 5! ' ; " 2 # ) "+ ) * !# 1! ) )9 # +!# ' / # +) ) " "#4 ) " ' ) "
1 A palavra teocentrismo provém do grego e significa
! "# $ % !
170
# " +!# ) " 6! '6! "" " ' ) "/ " ) " ) " " !" ' "+ ' ) "
,. 7 ' ' H2' / # ' "
' 3 6! E "" ! ' * " )
1 ; 6! + / !* " # ) )
# # ) + 7 * 8 ") # ""! /
" ) # / "+ '= + + : +
"+ '= + F J& / KQ/ # L
V * / + " ' ' 1 * '
) + ) " " " + ' ' " # 2 ' "/
6! " ' > + " + ) '
+ 1 + ) # '!3 ' # ) $ 1
) +)! ") " ' " ' * 3 ,. " + W
& ' " ' + ( ")= + ' ! + " "
" + ") $ + ' " $ 5 != + ' + + #,.
) + ) ") ,. ") $ + ' )
# '!) " ' + ,- " ) +)! "/ "! " $ " + ) 0 ' ' W
& "# ' " 6! ")- " 5 ! ' "/
' 0 " " ) + ) 6! " ' "
' " + ' ' # 9# " ' ! ' ) * '
' ' H2' + # + ' ' ) +)! ) 7
+ ' ,. 1! ) ' ' +
+ + "". ' 0 / ! " 8 / " # ) + ' ' " '
) 1! " " $ " + ") !4' "
) " ) ' " " + ' ' ") * ' " 7
'2 ' ! ' ! ") ' ' * , + + ' '
# " ' !" " ! # !"/ + 5 2# +
+ , * " ' ) ' E + + #,. '
+ 1 + ) + ' # ! ) ' " "
5 " ' ) + ' + 1 + ) # 4 '
# 2 ' N OF JI / / # /
) '!,. "" L/ # + ' 0 * ) "
"+ )
+ ' + I "" J / # /
) '!,. "" L
!) # ' + !"+ ) 6! + !/ # "". ' 0 6!
# !/ " 1! + " # ' + # ""! " + ) ' " + + ' " ' ) ' " "+ , 0 ! # ) / 0 ) / ) ") ! # " ,. " + " # + ' ) "/ " "! X* ' ' X ' ) ' ' + ! "# ,. ' + ;) ' 0 . !
# '!) ' " "! " 1 $ ' ' " ) " ! ) $ 1 " ) "
< 5 ) / + + " 6G= + ' ")
+ + #,. ' + 1 + ) 6! " + ,- "
' ) +) 0 ") " . + # ) + ) "
' 04'! 6! " # '!3 !/ " +
# 0 ) " ' ! 5 , " $ )! 6!
!) 3 0 " " " 1! " + ") ! ) "
' ) " "". ' 0 ' ' " ' 0 "/
$") +! 3 ! " 6! 6! # ) ". ' ") '
7 "5 ' " $ "5 ' # # ' '
# 0 '
* ' "# ' ' # # '!) '
) $ 1 ) +)! "! ; "# +45 + '
) 0 ' ' "!$) 4' ' "# , ' '
* / ! " 8 / " ! # 9# + # + 3 '
"# , ' "! " + ' ' ' " ! ) # /
# " ' ) ) # 8 ) ' 40 '
) "+ ' ) / # "" $ ) ' / * + ) /
6! 6! ) ) ) 0 ' 5! ' ) ,. ' !
,. ' # # ' '
P " / Y + H ' " J / # QL
5 6!
# # ' ' ' " + ,- " ) +)! "/ ' ' + )! ) 2 ) ' ' / . # " ) 0 ")4* " ' ) " ' !) 3 ' ) *! ' ' (+ #+ ) / ' "5 !) 0 ' *! # ) ,. / + ) ) ,- "
' 0 ' "/ " $ " $ "- " " ) ") "/ # + # ) " "+ ) "/ . # ""!4 6! 6! ) # ' # 0 2* ! ' # ) ,. # "! " $ "/ # ' '
") " " 0 ) + # ' " ! # '!3 ' " " !) 3 ,. ' !)
5 ' 0 ) # ;* ! +9# / ! ) " !) " + ")! 0 + ' 5 + "! " $ " + +) " * ;) + "
" " ) ' / " ) " '
I "" J / # / ) '!,. "" L
0 * ) 02" ' " * ' " + 0 3 ,- " ' ! ' # 2 ' <1 " / " > + / !' + / < ").
0 ! !"= + ' 6! 6! ,. ' # # ' ' 1! ' '2 " ! ' "! "
(# ""- "
H " ")!' " 6! # +!
0 ") * # '!,. + +! ,. '
! "# $ % !
171
' ' H2' / "# + 5 + ) / $" 0 "
# 0;0 ( ")= + ' ,- " '
# # ' ' ) ' " + ,- " ) +)! "
") + " + ) 0 )
+ # 0 ,. ' ") "" ) 0 5 ) ' "
# '!) " ' ) $ 1 ) +)! .
0 ' + !) ' "! " # '!,- "/
' ") ' 5 ") ' " ) "" ) )
' ) 5 + ,. ' "# ";0 # $ ,. '
$ + + + 3 ,. ' "
& < ") )) J / # Q L
N O # +!# ,. + ' "" ,. ' ) " * " "/ # + # ) 6! + + " !"+ ) " '!# + ' "
")2 "/ # + ' 5 +! ' ' ' ' ) 5 + ,. ' !) J' ) L # 0;0 !"= + ' ) "" + : + ? $2 + $ ' ") + ( ")= + '
"+ ) " ' )! 3 " # 4) + ) "" ' " !" + ' " ") ' + ' " + )! ' ) ' 0! * ,. ' '2 " ' 6! + + 3 ,. ' " $ " 6! " + ) 0 ""
& !) ' / ! " + ' ' 6!
# + " " " + ' 6! + ' "
0 + "" )!' " ' )! 3 1! ( ") !
' ) ' " ! ! + 8! ) ' " "
5 40 " ' ' ) ' " $ ) '
# "" $ ' ' + + $40 ' + 1 + ) /
3 ;0 + * ) 6! ) ' " " 5 " ' " $
5 ") ' " " + ) 5 "" ) ' " # 0 ' ' " $" !) " 6! ") ;0 "
' "/ # ' " "!#
# "" $ ' ' ' "!$ ) + 1 + )
+ " " ' + ) 0 ,. ' ")
! ' ' ) ' "!5 + = + ' " !) ' ' "
) "" " " +! " 6! ' + ) # ") " "
' "4* " ' 0 "/ # ' ' " ' '!3 / # 0
+ ) ; / ( ")= + ' ! # $ ' '
' ) ' " " " ) " " + " # + "" 5 ! ) ' ) ' ) ' " " 5 " # ""40 "
' "# 40 " ' + 1 + ) ) " ) ' " #
!" ! # " ' !" "/ + ' ' 6! ,.
' " # '!) " ' ) $ 1 ) +)! +
+ ) 0 ' ' . * ' # 9* + '
# # ' ' # 0 ' # ' ") ! ) "
* " ' *! ,.
# ;) + / ) ' 0 / 6! "). .
). " # "
") # 6! # "" $ ' ' ' 0
( +4+ ' " # ) + ' ' " ) +)! " "
6! 6! * = + ' ' " +! # +
# "". ) > + # # ) '
' # - " + ) ; " 7 * ) ' ' ' "
5! ' ) " 6! + 5 "!") ) ,.
' ' " + ' ' ") )!4' / ! " 8 / !
) > + ' ) ' ) ;0 < + + '
' 04'! " + "+ 0 " " ' ) "
# * ) 0 ' 0 ") * / 5 ) / (# ""
) " ) "! " # ""- " + 0 +,- " " $
" + ' ' 6! 0 0 + # "" $ ' '
' + ) ") ,. ' 1 * ' ' ) ' "
" ) " " + "/ + ) ' / ' / + # ""40 ' "" 6! ") ;0 ' " ' !" " ! ' !"/ 5 ) ' ) ' " " (# ""- " ) +)! "/ ") "
+ 4) + "W ? + ' "+ '= + )
$ ) 0 );0 ' ) "" " ) *: + "
+ 5 ) $ ) $!"+ ' 1 * 3 ,. '
0 ". ' ! ' ' 5 ' ' / " ' 3 ;0
+ ' 6! "" ) 0 6! # )! 6! E
1 ")9 ' ) ' " " " + ' ' " 6! ( ") )2
1 8 2 1 ")9 ' !) ' + "" "F J Y V U
H M/ Q/ # SL
& " $ / " " ) " " + "
' ) " ' " " + ' ' " ' # 4 ' # 2
' ) 1 # + "+ = + ' # ) +
, ' 6! !) * "). ' ) $ 1
) +)! # ' # " ) 7 ' ") )!4'
? " 6! ") ) ' " ( "
$ " ' " + , ) ' ,. 6! * )
+ ". " + ' " ") 0 * ) # ) '
+ + #,. ) + ) ") ' ! ' / ' 0 ' "
# " 0 02! * " 6! + $ "
* * " ) " ' ! ' ) * '
' 5 !' $" !) ")
& ) ) / ' ! ' ) * "
") ) " ' ' ' H2' / + ") )!4 "
) " " ' * " * " " 5 ) "
5 + ) " + ,. ' 0! * ,. ' ! 0 ".
* ) 0 ' # "" $ ' ' ' + 1 + ) '
1 ' ! ' # ) ' 3. 1! /
+ ' " " ) ) ) 0 " ' 5 ,. ' "
# ) + ' ' " ' 1 # ' "+ ") !,.
' " + " * " 7 '2 ' ! "#4 ) *
+ ' 7 ' " ' + " H ) " +
! "# $ % !
172
* ) ' ,. 8!' + + ")./ 2 '
") )! ,- " + 6! " ,. ' ' H2'
0 ( # " + + ) " " * 5 + ) 0 " '
+ "" ' ' ' " " + ' ' " # 2 ' " '
+ ") ! ) " ' 0 = + 54" +
" $9 + # # !) * "). '
+ 1 + )
,. ' E2) + 5 !") F ' V ' "
J S/ # Q L 2 !") ) 0 ") " ) '
+ # ) ' "" "#4 ) ' + ' ' 6! # ' " +1 ' 2) + 5 !") / " " ' ' ,. ' )! 3 ' " + " " 5 , 0
!) ' ,. # + 0 ! ' #) ,. ' " " " 5 "/ ) ,. # + " " 5 " # + ' ,. ' ' ,. "" 2 ! ) ) * +! )! + ' ) / 6! ) " ) " ' 2' & ) !/ ! " 7"
) 0 " ' ? ' P $ ' 0 / " # ) ; 0 ' + 1 + ) J+ 1 + 2 ' L " ) * " ) 1 ) ' "" ) ,. ' " ' !" "/ . # + + '= + " # ) * ") " ' $ " " + " " 5 #! ' " # "! & ) 0 " " "/ * 8 + ")./ 1 ' ' " ) ' ,- " 8!' + * * / + ' ! # ) ' ) + 1 " " ' !) " T # * ") " #" !' # * ") " T 6! # 0 + # + ' ' )! ' 1 / (# 4+ )
! # + ) ) / * 0 "! ' # '= + ,. 7 * , ' !" 7 " 0 ,. ' ) ' * 8 & " ") ' /
+ ") " # #! / ! 5 ) + ) 6! + ' *! " ) " ' # 3 ) + 9* + + ) 6! " 7 ' ' 0 " !" # ) ' "" 6! 1 0 "" / ) 1 ' ' " "
' 0 " " 5 ,- " " + " # 2 + # ) ") "/ ") $ + ! " ! 04 +! )
# # ") " 0 ' + ,- " ' ) "5 ,.
" + # + 1 + ) + ' ! '
+ 5 , " " $ )! " + "" 5 + ' " +
' $9 + " ' " * * ' " P J K/ #
S L/ ) ' ) 8 )9 ' # " *
H 5 ")95 " ' Y )1 / ( # 5 + ""
# ) + ' ' ' ) + ) + ) 0
+ ") !) 0 " ) # * '
' ") !) 0 6! "! ) ' " +! 3 ,. '
+ 1 + ) / 5 ' 6! E H 5 ")95 "
' Y )1 " ) 3 + * ' ")
' "" " # ' ( " T ! 0 ". '
+ # + ' ' " ! # # + "). ) ' +
+ # ' " ) "F/ # " EH 5 ")95 "
(# + 6! "! 5! ,. 2 # " 5 + '
" $ / . "9 ' + ) 0 ' ' " ' # 9#
' 0 ' ' N OF JP H / K/ # S L
"" / ' ) ' ) '
+ ) " + # ) ' " + 0
# '!,. + +! ,. ' + 1 + ) /
") )!4 " + "" " ' # " ) ) " " +! " ' " ' "4* " ' 0 " + 5! ,.
' " * ) "!# ") # + '= +
' 0 ' " + ,- " ) +)! "
" *! ) # "" * ' " ")!' " '
I "" J / # / ) '!,. "" L + $
(# ") " # ;* 5 " # + ' ) "
# "+ ,. # ) + ) ! 0 " ' # # ' ' # 0 ' ' '2 " ! ' # 2 ' . " * 5 + !/
)! ) / 6! " '2 " 5 !4 0 ) ' ) ' * " # 2
' " # "" $ ' ' ' + +! ,. ' " '2 " ") 0 "!8 ) ( ' "
* ) " ' !" ) # ' ) 6! ) ' + 1 + ) "!# ") ) ) " ) ' # !" 5 ' 5 ) ' 0
* / $ + () ". ) 02" ' 6! " # ) ' 6! ) + 1 + ) + +! "" ' ) ' "
6! "/ #2 "/ + ' ' "
") " ") )! ,- " ' + ) )! 0
# ' 9 *. " ' + "! / # 1 "
# ;) + " ' ) )! / 2 ' + + "". ' + ) "
' # ) ) #9 " ") ) " " $ "
) 0 ' ' " ' # "". #!$ + ,. '
+ ,- " ) +)! " Y ) " / "" /
"!$ ' ,. ' " # "" $ ' ' " ' + +! ,.
+ "" 7 # '!,. ) +)! # + )
# 0 ) 0 ") " 0 ' # ' # 4) +
* " / '!3 ' " $ ' ' ' (# "".
7 + ' ,. ' # 0 2* ' ") ) +4 +! '
' 04'! " 6! + ! * 0 + " ) "" "
0 " # "+ ) " # " ") " + 0 * )
' ' H2' / E " 0 0 " ! # /
"" 2# + / ! 0 ' ' " ") '
! "# $ % !
173
' ) " ' ) ) " ' # 0 2* "F J< ?
?? / / # QQL
P $ " J / # / * 5 " "" "L
5 6!
? ' + " ' ,. # ) + # '!) 0 ' ! " + ' ' / ' 0! * ,. ' + 1 + ) " )2+ + " 2 !
# ) 0 ! + "" ' ' H "/ ) ' " " 5 ,- " " + " ) 0 ") + # ". / # ") " /
$) 1 ! )4 ' ' " 0 0 ) R "" ) ' " " " + ' ' " # 2 + # ) ") " 5 !' " / # ( # /
") * ,. ! + "+ ) # # ' 0 / + 5 ' + ' ' ' + 1 + ) # # ' "! ' "" ,. ' ); / ' 4 # 4 ' " ' ' ' ' ' ' " ? 0 "
) ) / # 0 2* " #9 "
") ) " ' ") # 4 ' . ' 0 "
) ' ' " + ") ! ) " ' # # ,.
# 0 ' ' + 1 + ) / # " # ' "
") ' ' " ! " 0 * ' " ' + '
+ 0 ' ' " $ ") " ) ' /
I "" J / # Q / ) '!,. "" L *! )
6! EN O " # 0 2* " . 5 ! 5 '
' ) ' # # ' ' " ) ' '
" 5 ! * , / + + ' ' # 0 ) '
' " !) ' ' "/ " ' 0 *;0 " 6! 6!
) F
") " 1 ' + +4 / ' 3
" !) 6!
) ' " " !* " " # " ) # " ' ! ' '
' " 0 0 ) ' # "". + + ' #!$ + ,. + ! # ) # ! " ") ' #9 " ") ) "
!) 3 ' "/ " + ' " # ' * " * " "/ 6! . 5 3 1!
,. " ' ) " ' # # ' ' ) +)! JI / / # Q / ) '!,.
"" / * 5 " "" "L
' / " *! ' P " / Y +
H ' " J / # L
N O " # 0 2* " )2 ). + + + ' ' " + ") )!4 " # 5 ) "
' # ) ,. ' " $ " ) +)! " # ) +! / . " "# ' 0 "/
" / # + # ) / ' # ' ) " ' * , ' " " $ "
& ) ) / ' ) " ( ")= + '
+ 0 3 ,- " 6! ) ) + 1 + ) +
! ) ' + ' 0 "40 / 0 ' 3 / !
9 ) "*! ' ' # ! ' ' )!)
(# "" # " ' )! 3
* " / . 8! 4' +
< 5 H " J / # L
" " "+ ' " + "" ' ' " " + " 6! ) " $ " ) +)! " . " # ") 0 ! (# ,. + : + ' )! 3 0 ' ' ) + + / # 6! "! # '!,. . # ' 3 " "+ '!") / 1! 3. # + 1 0 # * " " " $ " 0 ,- " ' 6! ' 0 " ' ) ' "
!) "
& ) / # " "!$ 1 4* '
+ ) " $ " $ # # ) ' " + "" "
* !# " " + " 1 * : + " 6! "
+ 8! )! " 1 ")9 + " + " "# +45 + " '
# 4 ' # 2 ' / # +! ' " * ) /
# ") ") ) * / "!$" ")= + '
' * " + ") !4' " + 5 ' ' '
8!") 5 + # 0 2* " # * ) 0 " / ' /
" ) ' " # / "!") ) ,. + ". '
' " + ") $ + ' / 0 ) ' " / #
+ " 6G= + / # + ) ' 5 (- "
"# +! ,- " 6! 5 "" + ) ; "
6! ") "" " # + ) " '
2 A norma moral é adotada voluntariamente pelo
! "# $ % !
174
< + 6! ") ' # ' + : +
# $! *! " / " *! ' ' ) ' ' # '
# 4) + / ) ) " ! "2 ' ) "5 ,- "
' + "Q 6! . " ") * 7" 6! ")- "
+ : + " ' ' ) ' * 3 ,.
' 0 ' / " 6! " ") ' ) ' " "
"5 " ' ' ' " + ) ) / ' 0 "
) 6! "" 0 ". " # ' "
+ ) + ) " . "); ' "" + ' / "
) " + ) + ' 7 $8 ) 0 ,. '
1 * $! *! " ! # + ' )
"" / ' + 4 ' 0 ". E ;* + F '
1 ' ! ' 6! 3. 0 ) '
1! +!# # # " +! ';
(# + ,. ' ' ' "); + 3 '
+ ) () 1 ")9 + " + ' ' ' '
+ ' )
*! ' * " H ( J Q/ # /
* 5 " "" "L
' 6! 6! ) 1 + 6! ") ' # ' / $! *! " ' ") ! ! ) ' " "
,- " 5 !' "/ # ) + "/ '4 + " + ! # ' " ) " 0 ' " , " 5 !' " 6! * 0 " 1! " !" "!# " )! "/ . ' ( ! "!$" ") ' 1 # 1 !) 04 +! 6! . 5 "" ) "" ! + !/
" "40 E# * ) ' 1 F 5 * ! " ;*! " *2 ' " ' +; +! * 4") " " * ' " 5 = ) " ' ( ) ,. * " / ' )!" " + 0 1 "+ / ' " ) ) " # 6! $! *!=" R 3 ' ' * ' ' # "" ! " # " 0 ' ) + !* ' " " $ ' ' " 8;
3 Oportuno recordar que as transformações sociais que
caracterizam o início da chamada era moderna, reconhecidas no espectro político pelo advento das
revoluções burguesas, demonstraram-se
verdadeiramente revolucionárias, ou seja, revolucionárias no sentido maiúsculo da palavra revolução. Neste sentido, como ilustração, vale a explicação de Bresciani (2004) a partir das considerações de Hannah Arendt sobre o diálogo entre Liancourt e Luís XVI quando o último, ao ser informado da tomada da Bastilha, questionou ao primeiro sobre a eventual ocorrência de uma revolta, obtendo prontamente a resposta desta vez não se tratava de mais uma revolta, mas de uma revolução.
+ 1 + ' " '! ) + 6! ") ' " + + ! $ ' ' ' + 2 + "
"+ #! " ! # 0 / !* ' (# ,. "+ ' # !"- " # 4) + "
* " " + + ! (# ,. $ ) / ' "#!' ' / ' ) ; '
" ) " ' B $ J / # Q /
* 5 " "" "L
N O " $ " ! + ' ) " 6! / 6! 6! ") ) / # ' 4 "/ + 6! )
6! "2"" "/ # 0 6! . ( ") /
# ' ) / 1! # '
") " # 0 "40 6! ) 5 + +! " ' "" 0 ' !) " # 0 "/ 6! # ' " ' ! ' / # ' # 0 ". "" 2 " 6! ' "# 8 ' * ! ' . " " ) ) # 9"/ + # " 0 * 6! + ' ) ( ")= + ' 6! " # ' "/ ' # 2) ' " ;* + " # ' " "#4 ) " ! ( + 3; "/ " '
+ ; )2+ + 7 # 0 ". "" 2 ""= + ' " * 5 + ,. '
) +)! 3 ,.
!) # "" * 0 ) # ) '
' + 4 ' ) + ) " ' ' '
+ ' ) # ' " + ) ' " ")!' " '
P J K/ # Q Q / * 5 " "" "L
" # " + ) ' H ( ,. 7
' ' '
N O 0 ' " ) ) ) ' "" ) 5 + ' 0; " ' "/ H ( " $ 6! "" 2 ""!") ' 1 "
! 1 " ' " # ' ! ) $ " 0 ' " ' / + ) " ' 6! 6! " ) ) ' "# ) 6! " ' ) 1 U 0 " ' ' " ) "/ "). 0 " # ) # 6! 6! ! " ! + 1 / " " ) "" " ' ) " ""
' ) < )!' / H ( ) $2 ' 0 " " 0 )!' " ' ! 0 ' ' "# ' ' 1 " ") ' "# ) + ' ,. '
*! ' ' "# )! < "" / ' $! *! " # ' ' ) # " # ' "
) " " $ " ) $ 1 ' " 6! 6! 6! " 8 / " 8 " +!# ;
! "# $ % !
175
+ 5 ) " " " " ' " ! " + #
). / ' ) ' ' " ) '
+ + #,. ) + ) ") # ' "
+ "+ = + " ' 0 '! " ! 0 " ' "
,- " " + "/ ' 0 " # *! ) 6!
" ) ' ' " ,- " " + " ) '
# '!,. / ' 5!". # ""40 " + " " '
# # ,. ' + 1 + ) ' '
" + ' ' 6! " # ! ) ' " " ( "
# "+ ) " # W
4+ ' "2+! M 8; 2 # ""40
$" 0 ! ' > + " + ' 5 ) ' 6!
!) (+ "" 0 ) # + ' (+ !' ) ' "
") ! ) " ' + ) # "". '
+ 1 + ) )4# + " ' + 8! )! 1 ")9 +
)
& I "" J / # Q Q / ) '!,.
"" L
! ) ' 5 $ ) 3 ,. *= + ' ! * ' # $ + ) ' + "" 2' ) ' " " # ) " '
! # # ) ' ' "2+! M # # + ! + 8! ) ' ) "- " " $ " ") ' #!$ + ,. 5! ' ) ' ,. ' ! ) ) ' + 1 + ) ' 0 ! ) * " + 1 + ' / ) " ) ' / ) # ) '
") ' # ". / ) " 6! ! ' "
+ +) 4") + " 6! # ) ' ) 5 +
' + 1 + ) ' ' ' 2
# * "" 0 " +! 3 ,. ' " $ +
+ # ,. ' ! # $ + ) " (+ !4' Z
$! ' ) # '!,. ' + + #,- " # 4) + "/
* " "/ 5 "95 + "/ " + "/ ' " ) "
+ )45 + "/ + 1 + ' " ' ' '
+ ' ) " * ' " +! 3 ,. '
+ )4 ! + ) ' + 1 + )
1! ) " "" ) 0 ' "' 0
) # ) ,. ' " "+ )! " " * ' "
# + 3 ' # H ) 1 V!) 5
& ) ") ) ' "2+! M / # "" ' # "
' "+ $ ) " + + #,- " ' 0 !,.
< )45 + ' "2+! M )2 5 " 5 '
! " ' "2+! M
+ ' + H ) " J / # /
* 5 "" L
"2+! M + ") )! ! + # ) ) # 1 ")9 ' # " ) + ' ) # "! * ) ' " + * " ) "5 ,- "
+ : + "/ # 4) + " +! )! " 6! " + # ) ' "" 2# + + + . # $ " 2' ) " # " 1 " 6! (# ) 0 " !' , " 6! + + ' ) ! # !
< ) ! 5 ' 0 !,. R + "
0 ". ) + ) ") 5! ' ) '
) ' ,. + , 2 "!$") )!4'
' 0 " " # 4" " # " 0 " ' $! *! "
0 ) " 1 * 3 ,. ' 0 '
" + ! # + ' ) 5 0 + !
' "" ,. ' 1! " ' '
+ " # # ) " * 5 + ) 0 ' * $
) ") / !) 3 ' " 5 6G ) ) "
+ ) + ) " ' "' $ ) " ' ""
# 4 ' # "" 4+ ' ! '
+ ) # >
& < 0 + ) J / # L
N O # + "" 0 !+ ; 6! $ ! ). # 5! ' ) " + ' ' 5 + "
5 ' "2+! M 6! ' 5 ' 0 " ) * ! " ' " " + ' '
! #2 "/ 5 ! + ! !) " 0 ) " 0 !+ ; "/ ) 3 !
)!" " ! ' 5 ) " " * ) " " + " " " *4 6! " * - " + "/ #:" " 7 5 (. ' # 4) + "/ # " ' "/ 5 9" 5 "/ + ") " 1 ") ' "
") + ) () 1 ")9 + ' + 5 ) "
() ' "/ ) 0 " $ ) ' + " 0 #
$ ) ,. ' + 1 + ) ' # ' '
* . ' ") ' $" !) ")
*! ' <1 0 " J S / #!' < ")
)) / / # QQL
N O + ' " 0 0 ) ' ' ") ' ) / + + " 6G= + ' " '2 "
! "# $ % !
176
# +! ! 1 + # " ' " !" "5 , " ' " !" " + 54+ "
" " ) ' / " # 0 " ' I "" J / # Q QQ/ ) '!,. "" L
& 0 ) ' ) ' ' "2+! ' 3 ) / " ") ) ' + ' # "". #!$ + ,. ") 0 # ") " ' "
0; " # 4" " & * ) / * R , 1 / # ' "
$" 0 0 ' + ,- " # 5 " *! ) ' + 2 + ' 0 "/ " ' ) " 0 ' + ,- " # 0 ) " ' ) ' "
" # ) " 0 0 ' " *9+
5 != + ' 1! " '
+ ") )! ,. ' ' ' ' + ' ) #
+ " * ,. ' ' 0 '! ' ' '
+ ' ' + # +4# " $ " " ' 0
' " + # # + ! "! * ) ' !
0 ' ; ' " + ) " ) '
+ 1 + )
") # 6! '2 ' + ' '
# + ' #) ,. ' " " " 5 "/ " ' /
# + " *! ) / ) )2) + 7" (# + ,- " '
0 ' ' " 5 : " 1! " # ) '
* ' "!# ") ,. JV / S/ # L/
) ' " + " " " + 6! " $ 2
+ + $ ' + + + "". ' " ' !" " !
+ + #,. ' ) ' "!") );0 # ) '
' ' ' + # + ' ' + * ) 0 ' )
1! ) 1 ) 3 ' ) ' " "
"#2+ " ' + 1 + ) !* ' " ' !" "
!" "/ !) " # 0 "/ " 1!
""! + ' ,. ' + "# ";0 #
+ ,. ' 0 " " $ "
# " ,. ' I "" J / # Q /
) '!,. "" L 2 + ") " ) '
< 5 6G= + / " !) " # "" + 6! " + ' " ' " " !" # 9# " ) $ 1 "
. " ) " "" " ' 0 ' ' " ) " ' !" < " # ""
+ 1 + " + " ' " + ' " ' " ! ) $ 1 / + , ) $2
( * 6! "! " + ,- " 5 "" + 1 + ' " + "! # 9# # # ' ' / ). "!"+ )40 7 # ) ,. * / + # "" $ ' ' ' "
) " ) ' # ' ) ' 1 , ! + # "" ' 0 ' / + 6! 6!
!) 5 ' # # ' '
+ # ,. ' + 1 + ) ' "
" 5 8 ' " # " ") ' 0 " '
! ' # 2 ' # ) ! 6!
' ' ' + ' ) 0 0 + "" ! 0
" )! ,. ' !) # ' ' ' ,.
" # + ' ) " 1 ")9 ' *= 1!
' + '= + ' 0 ". ) + ) ")
" +! 3 ,. ' + 1 + ) ' ' '
+ ' ) ! #2 5 ) " "" + "
) ) # ! ) " * 5 + ) 0 ' 0
" + ' " ) 0 ' ' " + ' " ) $ 1
) +)! + # + "+ ) ' # +!
' $ " ' 0 " " + # " # !
+ "+ ) ' ' 04'! "
' "/ ! ) ' # )> + '
+ 1 + ) 0 ' " + # + !
+ "" ' ' ' ) $! ,. ' ! " ) '
+ : + !) ) ") 7" ,- " " + "
+ + ' # '!,. / ' 5!". # # ,. '
+ ,- " ' ) +) & "" ! " ( * / ). / # 5 "" 3 ,. ' ) 0 ' ' " + +) 3 ' "
# ) $ 1 ) +)! / ) $2 /
+ 1 + ) ' ! ) # ' ,. '
# # ' ' ) " # '!) " ) +)! "/ "
$8 ) " ' "! # '!,. + ) 0 ' '
+ " ' " $ " ) ; "/ #
( # / "!") ) I "" J / # Q / ) '!,.
"" L 6! EN O ! + "+ ) '
1 " 8 0 " J ! 1 "L "# 0 )
" "+ ) " " 5 "+ ) " ' !
0 ) # ' + ' " " # ) +
+ + ' " ! # $ + + ) # > '
0 " ) " 6! 7 1 ) F
+ ) ' ,. " 0 ) 0 ".
;* + ' ! ' # 9# ' # 4 ' # 2
' ") + ' ' + : + * '
" ) # " + " " ' " ")
4 Max Weber apresenta o racionalismo como elemento
! "# $ % !
177
+ # ) ") ' ' ' + ' ) 2 ) ) '
# B $ J / # Q / * 5 "" L 6! '
5 6!
N O ' " 0 0 ) ' + " + : + 2 # + ) ' # ' ) ' )2+ + ' ' ) + "/ " 2
" ) # ' ) ' # 1 $ ' ' ' "# " ,. ' 1
' ) + ) " ) # " ' + '!) + # ;) + [! ' ) " ) # " ' + '!) )= " ' $") !4' " # $");+! " "# )! "/
' " 0 0 ) ' + '!) + : + + + ) ! ) $2 # " ' " ")= + ) " 5 , " ;* + " * " " " '2 " 2) + " ' ' 0 " $ " ' " )= ") ' " # / # "" ' / ) " " # ) ) " 5 != + " 5 ) 0 " ' + '!)
& !) ' / 6! "). 5! ' )
+ ) () ' ' ' ' + ' ) 6! "
+ ' ) ) + # # ") # ")
5 " ' ") ) $ 1 / + ""; + ' 6!
) " 0 " + " * ' " ! '
' "); '2 ' ! ' ) )! 7
# # ' ' # 0 ' ! ' ) " * '
0 ;0 6! . # ' " ) ' " . #
6! ")- " ' ' # $ + JP PP / / #
L ? ) " ' "* ) ' ,. '
# # ' ' + +) 4") + ' )
") + + #,. ' # # ' ' 2
' " ' ) + 0 ) # # #9" )
' * ) ,. ' '2 ' # # ' '
) +)! / $ ") ' ). " ) 6! "
# + "" ") )!) ) ' ' ) *! ' '
+ 0 3 ' $ " ' ' 5
' 6!; " 0 " ' " 0 " ) # "
5 ) + " ' " ") '
#9 " "
") 5 / " ) ' + : +
) $!4' 7" + ,- " ' ) +) . ' 0 "
0 ") ). " ) + "! ) ' ' "# ,- "
' 0 '! " ' ' " # 0 ". ) # += ) +
funcionamento do universo com fundamentação na autoridade da tradição. Logo, a partir do embate verificado entre o racionalismo moderno e os antigos axiomas baseados nos mitos e outros postulados religiosos, Weber forjou seu conceito de “Desencantamento do Mundo” para referir-se a esse processo.
+ 3 ' ' 1 ' ! ' / "
# 0 +! ,. ' ") 0 ". " ' ) " '
' + # ) ") $!"+ + ";0 # 0 "
6! 3 " !+ ;"/ > $ ) ' 1 *
' + # ) . 2 " $ # " " !
' ' ' ' + ' "!$" 0 ) 7
5 ") ,. ' + ' ' + # ) ") "
,- " " + "/ " + ") )! ) $2 !
"" + # ) ' 0 " + ' "
6! 3 "
"4 ) " / ' ' ' + ' ) /
" + ) " " + " "). ' ) )
+ ' " 7 9* + ' ! + ' '
+ : + 6! . # " 5 3 + 6! " 8
+ " * ' # # ' ' # 0 ' / ) !) "
5 " ' # # ' ' / " 6! ") ' ""
' ! + "+ ) ' + " " 6!
) ) . " 0 ' " ) ' "
+ $8 ) ' ' 4 # "" $" !) /
) ) ' " ") ")!' ' + " "# +45 + '
+ 1 + )
V ' " J S/ # L/ "# ) '
+ ' ' + : + / ' 3 6!
N O " 5 " 0 ) " ". # '!,. 6! " ,. ' 6! 3 ) Z ' " + ""; ' 3 6! "" " . ". " 5 ' ' " " 0 ' " ' 1 6!
+ ' ' . " ") * 7 "5 + : + H "/ " 8 6! 5 ; ' ) 0 ' ' / + )2 " 5 " # 0 + U 2 ' "" / 1; $ " 3- " # + 6!
+ ' ' 2 ! ) , ' + ;) 1 *= 6! 2 + ! ; ) " # $ $ ' ' ' " +
!) "
' "/ + ""; " ) 6!
) ' " # 1 # # 5! ' )
# + "" ' "!$ "". ' + 1 + ) 7
9* + ' + " + : + " '
! ' '
+ ' + P $ " J / # Q L
! "# $ % !
178
' 3 ,. H " ) $ 1 ) +)! # ' ) + 5 ' ' ! # '!)
) *40 / ' ") ' " + # 5 + ' # ) ' !) " !) ' ' " < " 6G ) ) / ) ' ) $ 1 "! )
! '2 J ""= + L ! ! 5 J (# "". ) ' '2 L # # ' ' ) T + # ' ' # # ' ' ) +)! '!") # *! " !) " T " 0 "" 7 # ) ,. + : + ' ) ' ) $ 1 ' ) ) +)! / " ' # ) ,. + 5 ' 7 '2 ! 7 5 / "! *! ,.
5 ) 0 ' # ! ") )!) 8! 4' + # # '
& ' " ' 3 6! ' > + ' "
,- " ' # '!,. ' ) # + # ) ") ".
+ ) 45!* " ' 5 6! ' 0 (# ' "
' ,. 0 " $8 ) " "!8 ) "
# * ) "!$" ")= + ' " ") $ " '
0 ,. + )4 ! ' # + "" " '
# '!,. + +! ,. ' + ' "/
+ ) () ' "" 9* + / ' ) "
+ 1 + ) + + $8 ) + # 3 '
# # + + ") !,. # ) '
) ' " " ' " $8 ) "/ ! " 8 / ! 0
+ ' 6! * ) # ) "
# "+ '40 " # 5 , ) ' ) ' " "
!) " + ' "/ 0 !+ ' # + "" "/
") ! ) " ' # '!,. # '!) " "" /
+ ) " " $ ! 0 5 )
"* );0 ' 0 ") ) 6! 3 / ' /
! 5 ) ! ) # + ' ' 0 '
# "" $ ' ' ' 6! " ,. ' 6! 3 !) "
5 ) "/ ") 2/ !) " + ' "
& P $ " J / # Q L
< +) 3 + # ) " " ! # + "" ' + +! ,. + : + / " # + ' # ' ) ) " 7 # '!,. "!# "
" ' ) ) " ' ! + + ) "" / " # +4# " ) ' " ' # ) ,. 7 '2 ! 7 5 ' ) $ 1 ) +)! ' 0 " + " ' ' "/ ' ) ' "" " ") + : + /
,. 7 + +! ,. + : + / ! 1 / !) ' ' ' ) $ 1 5 " "# +45 + ' "" + +! ,. & ) ) / ) ) " ' " + +! ,. + : +
+ ") " # # ' ) $ 1 ) +)! # " !" # 9# " 5 "
$ 04 +! ") $ + ' ) "
# + "" " ' # '!,. ' + ' "
"5 ' # '!,. ' + 1 + ) #
) $ 1 ) +)! / V ' " J S/ # SL ' 3 6!
2 ' ) + * ' # '!3 " + # ' 3/ # '!3 $8 ) " 6! . # ' " 5 $ + ' " # " 2) ' " ) " " ' # "" '
1 5 ' ! ' .
+ " *! # '!3 5 " ). 5 " *! " 6! ) " ' " 5!" " +> + "U
) ' " " 5 8 " ' ! ' + "). ' "2+! M " + # 3 " ' 5 $ + 5 1 " ' , ). * ' "/ " " 1 *= " 6! ) " ' ! '
' / ' " # ) ) / ) + * ' + ! ) 5 ) " 6! ' 5 + ) " + + $40 "
# 2 '!") ;6! 5 ) * ;5 + / !) 90 / 0 . / ) ' " ) ) ' # 1 " ) : + "/ ' "' ;' )2 + #!) ' / " !" " !+ " "" # ' ) / 6! " 0 ' ' / ! ' " ")4 ! " # ' " # ) + * ' 2 $ ' ' '
* ,. U + "+ ) !) ' + = + #! +! ! ,. ' !
" 0 ' + 1 + ) " ' . + 3 ' "/ + $ ,. +
") 6! ' 0 " 5 + ' ' " )2+ + " 8; ") $ + ' "/ # ' " + # + ' ' 0 ) 0
& ) ) / # + $ " + )
" *! 6! ' ") *! # 4 ' ' ' "
* 3 ,- " ' ! ' ) * ' ' '
H2' / 6! + + 7" ,- " " + "
) ' + 1 + ) / ( ")= + ' !
# + "" 1 ")9 + " + ' () ". ' " ,- " ' # # ' ' 7" + ,- " ) +)! "/
! " 8 / + 5 *! ,. ' +1 ' # # ' '
) +)!
" ) " ' I "" J / # K/
) '!,. "" L
+ + ) ' # # ' ' ) +)! '2 ' 6! ! '2 # ' "
# # ' 2 5 !) ' ! " ! # ! R " ) 6! ' " # "" "
! "# $ % !
179
+ 1 + ) 2 ! ' ' ) 1! ) $ 1 ' " $ " " ) ' "
. # 0 ) ' 0 ,. ' 0 / $" 0 ' # ")!' ' ) () " ) * " 6! " ) ! # ""40 * " " 1! " + + ' "/ # ") 3. # # ); "/ ' 0 " '2 " 02" '
" ) " "" " ' 0 ' ' )
) " ' 6! 0 ' + ,. ' "
# '!) " ' + 1 + ) ' )
+ 1 + ' # # ' ' ' " $ " 6!
# '!3 "9 # ' ( ") ! + ) ()
1 ")9 + " + ' ' 04'! " + "+ ) " '
!) ' "! + # + ' ' ) ' 0
+ : + ' " "! ) ' " ' " !" "5 , "
) +)! "/ ! " 8 / ' ! " + ' ' 5 '
# 1 " 6! . # ) 1 0 " ' ,.
) ' + ' " $ 1! + # '!) '
! 0 ) ' " $ )! 6! " * 0 7
+ ' ,. ' 0 4+! ' " $ ' ' 0
? ) " / # ) ) / ' ! " + ' ' 6!
+ ' ! 5 ) ) + 6! 0 ".
! ) # "" ' ' $ : " + ' '
+ 1 + ) / , ' " $ " " #
+ 1 + ) ' # # ' ' " $ " $ "
) +)! " + 0 ") " * ) $) ,. '
! + ) # ") ,. # +! ; #
+ + 3 ,. ' ") ' ' ' " *! '
$ "/ ) !) " * ) "
! ) "2+! M / " # "
* " ,- " ) 0 " 7 # # ' ' ) +)!
5 ") )!4' " " # 4" " " ' " 0 0 ' "
' ! # + ' ) / 2 ' " ") ' " ' "/
+ 1 + ' " 04 +! ' "" 0 ) "
# '!) " ) +)! " "! " + ,- " ER 6! "2+! M 6! " "5 " ' " X '2 "X
' X# # ' ' X # )
+ ) ) ! + !) / # 5 8 ! "
! $ * ,. * F JI / / # KL
& ) ' J / # L
* " ,. " $ # # ' ' ) +)! ) * * ) / !
' / " 5 " ") ' " ' " 6! 5 ) 3 ' + " ' ' # " X# " 5! ' ' "X "" " 1 " 6!
5! ' # $ + +
"+ 0 + ") )! ,. " $ 6! # # ' ' ) +)! ' 5 ) ' # # ' ' ) " " $ 6!
+ ,- "/ # "/ 0 ,- " '2 " . )= " )! 3 ' " $8 ) "
) " 6! * ) ' " # " " ' # ) ,. 7 # # ' '
") ' E F * ="/
$ " !) " * " ,- " #
*! ) # # ' ' ) +)! +
< ") )! ,. R ' ) + '
V R + " ' # ) ) "/ '
+ ' + P " / Y +
H ' " J / # S/ * 5 ' !) L
' ' / # " ) ) " ' 0; " ") ' " ) + "
! " R '2 5 # $ ,. ' < ") )! ,. ' " ") ' "
' " # )! ' ' / ' * ") ' " / 2 # " ) ' ! # # ") # 6! + ") / 5 ' < ") )! ,. / ! + ;!"! !" 0 7 # ) ,. ' " 0 ) "/ # ' # ) ) "/ ' " !) " ' $ " )4") + "
) ; "/ # ' ' S ' " ) $ / # # ") 2 # 0 ' # < 0 ,. N O
3 " !) 6!
R , / "" $ 2 + # 0 ! " $ # ) ) "/ / 6! " $ " ' ) (+ !" 0 ' 0 ) " $ "! 0 ,. '! ) # 3 ' S
" ") ( + ! + " ' ;0 5 != + " " + *= " ' " !) " ,- " ! #2 "/ ' ) ' " * ' "2+! M M J PV U Y < U H / / # KL
" ' " * ,- " E" + ' ' " # 2 ' "F E" + ' ' " # 2 + # ) ") "F
5 3 5 = + ! # * '
+ 0 3 ,- " ' ") ) " ) " #
# ) +! ' ' " 6! " + 3 ' 5 +
) # "# ,
. $") ) / # +! ! " + # 0
( ")= + ' ! + + #,. ! 5 ' "
,- " " + " + + ' + 1 + )
! "# $ % !
180
) + ) ") 1 * : + ' "' ) *! ' ' )2
' " * * ,. ' " ") 5 !' $" !) ")
) + ) " / 5 : " )! "
1! " ". (# + ' " + # ' ' "
) 02" ' ) " ' * " $ " ' " + ,
) ' ,. ") ! 0 " ' ,- " " + "
6! * . +!# # " ,. + ) !
$" !) + " " " + " $ *
' 0 ' + 1 + ) / " ' # '!) '
) $ 1 ) +)! " # " 0 4+! '
+ 3 ,. ) " "". ' " " * "
! ' " ' ! # " $ )! &
+ " *! ) / ( ") ! "" # 4 ' ,- " '
# # ' ' " $ + 1 + )
< 5 ' ' ' H2'
'0 ) ' ) # + ) " $ 8 '
+! )! "+ ) ") / "" ) ' " 6!
' ' ' 5 + ") )!4' " "!") )
# ) ' # "# +) 0 ) # += ) + '
' ' / "!# ") * ' 0 '
+ 1 + ) # "" ! " + ) ") ' #
+ ") ) 5 ,. ' !) ' 04'!
,. # ' 5 != + ' " ' !" " !
' !"/ $ + ' " !" "!# ") "
' ); " ) / ' " ' " ' " ' "
") )! ,- " # 4) + " * " " / ' / #
+ , + ' ' + 5 +! ' ' ' + '
' 04'! # ) +! ' *= 1!
+ ) ' + 1 + '
+ "+ ) ) ) ) " " 6! *
! ' 54" + + # ' * /
"!# ") ) / ! ' " +
V * / ' ") + ! " + ' ' +
) # ' $ ) ,. '
+ 1 + ) ' " " ' * . / !
"#2+ ' ' ,. 5! ' ) ' !
+ + #,. ;* + ' 1 ' ! ' 6!
"!$) ' " 1! # '!) $) ' #
( +4+ ' "! " # ) + ' ' "/ !) "
# 0 "/ # !) 3 ,. ' ") !)! + * ) 0
# ) + ) "! # 9# 5 " *
H "/ + ) () 1 ")9 + " + '
' ' ' + ' ) / + 1 * 3 ,.
' " 4 # ) " ' ) " ' # " + # ) ") / "
,- " " + " 6! + +! ' # '!,.
+ +! ,. ' + 1 + ) # "" "
) ' ' " + ,- " + : + " '
# # ' '
"" / # ) ' ' ' '
+ ' ) / + ' ' 6! + #
"!$8 ) 0 ' ' 1! ' " + ) " # ") "
# * . + $ # " "!$0 ) '
+ " ' ' ,. / # ' "
# + "" " ' # '!,. ' 5!". ' " $ "
# ) 0 " ' ' + # ) ") ) 02" ' !
+ ' ' + : + # 0 )4") + ' +! 1
!) ) ") 6! ) ( +4+ ' "
# ) + ' ' " ) +)! " 7" + "" ' ' " ) "" " + : + "
Z ! 0 ' ' ' '
# " ) ' + 1 + ) 1!
6! " "!$ ) ) $ 1 ) +)! " !"
# '!) " #2 ' # # ' ' # 0 '
+ # ) ") ) 02" ' !) ") )! ,. +1 0 6!
. * . / " " ) "+ "
' " 0 0 5 " 5 " ") ) 0 '
# # ' ' ) +)!
& ) ) / ) ) ' (# ") / # )
" # ( ")= + ' ! # ' ( '
' ' ' / ! + ) ' ,. ! ' ' "
' "' $ ) " ' + ' ' + +! "+ )
! 0 " ' # + ) " ) ' " '
+ 0 3 ,. + ' ) / "# + 5 + ) 6!
) * 7 ' > + ' $ : " + ' '
+ 1 + )
0 1
P P / ): V! 3 R *!
! # "# +) 0 + 4) +
' ' ) R / #
P H / H "1 ?!' 6! 2 "9 '
' " +1 H (/ ' "
' ' ' P H / H "1
0 )! '
' ' ' ? '!,. ' < " R #
H "2" H V )) ' . & !
< # 1 ' " V ) "/ K
P PP / $ ) I , ' * '
0 !,. P PP / $ )
? '!,. ' < " " < !) 1
' < #!"/ # Q Q
P < / H ) H ) " < "" "
! "# $ % !
181
H ) H ) "
"# );+! ' # $ 3 . & !
P " " / # J< ,. ?!' 2
1 ")9 L
< V< ? / P + ) '
0 !,. R + " < V< ? /
P + ! "#
' . & ! < ) () / # Q
J< ,. # " ' I ")9 L
< ? ?? / "2 < "U P < /
I2 J< ' L $ % .
& ! R? / # J< ,. 8! ") " '
)! ' ' L
< V Y / R!") ' ) '
# # ' ' < V Y / R!") '
& ")!' " " $ +! ) / ' ) / "
") )! ,- " ' Y 2+ ' ? '!,. '
" < * V ) '! ' R " +
' . & ! I !"/ K # S J< ,.
< = + " + " R " 5 L
PV / Y $ U Y < / H
" U H / & ! & ) H
& " " ") " ' + "/ # ) ) " ' " 1 " '!") " " ' "
# ) ' V \ / ' ' ' K
' R " / QQ #
]/ H I ' "# (
' $ ) Q ' . & ! 0 /
Y V / R ' +1U H M/ D *
? '!,. ' & ) "" ))
. & ! H ) < )/ Q # J< ,.
$ & ' < ' !) L
I / < ?1 " 5 ) +)! # # )@/
P < T ' )1 $ +
$ / 0 Q / / # K S/ "# *
I P P BH/ + 1 ")
! "+ ! # ? '!,. ' H
? 3 V # " ? ( H + " & +1 '
' & 3 ) / K J< ,.
& " ) < 4) + / 0 QL
V / 0 '
) "5 ,. ) + 9* + ' " 0 0 )
'!") ! # + ' ) ' S )2 "
' " ' 1 8 ? '!,. ' H " +1 H ))
' ' " 0 / S K #
VZ ^/ &1 ## , )
? '!,. ' R ' Y! V "$
") # / Q SQ #
H / '! '
-) . & ! P " " / J< ,.
& " & "" "L
H ? / < " P "! * )
H ? / < " P - ) '
. & ! P " " / # QQ J< ,.
& " & "" "L
? VV / & $
. "# 40
1))# %% ' ' # ' ) *%#)%$ ! %
% K% "1) + "" " )
& / I , /
* ) ? '!,. ' V@+! * Y " '
H )) ' . & ! H ") !/ KQ
#
V / ) &
# # ' ' '!") / ' ) ' !) /
" 5) / +! ) 0 " Q ' 0 # P !
H / S
B P / H ( ' 0 & '! " 0 + ,- "
? '!,. ' H 0 . & ! H )
< )/ # J< ,. $ # '
+ ' !) L
______ 0
) ? '!,. ' & ) "" )) .
& ! H ) < )/ Q # J $ #
' + ' !) L
i Advogado, Graduado em Ciências Sociais pela
! "# $ % !
182
ii Doutor em Sociologia pela USP–SP, Docente do