U IVERSIDADE FEDERAL DE SA TA CATARI A PROGRAMA DE PÓS GRADUAÇÃO EM E GE HARIA E GESTÃO DO CO HECIME TO
ODETE CATARI A LOCATELLI
GESTÃO EM EDUCAÇÃO AMBIE TAL E A FORMAÇÃO DE PROFESSORES: I TERDISCIPLI ARIDADE E
SUSTE TABILIDADE
! "
# $
%
Catalogação na fonte pela Biblioteca Universitária da Universidade Federal de Santa Catarina
! " # $ % & ' ( )**+$
, $ $ $ $
- . / % 0 1 &
( - ' $ 2
2' % 3 4
4 $
5 6
$ 3 4 4 $ )$
$ 7$ 3 $ 8$
( $ 9$ !
4 $ :$ 2 % & $ ,$
- 1 $ 5$ ! " #$ 55$
0 1 & ( $
2 2' % 3 4
4 $ 555$ -; $
+ $,- . ..,
GESTÃO EM EDUCAÇÃO AMBIE TAL E A FORMAÇÃO DE PROFESSORES: I TERDISCIPLI ARIDADE E
SUSTE TABILIDADE
/ 0 1 2 +
3 3& #
4
& 4 ())*5
66666666666666666666666666666666666666666666
3 / $ 3 4 + 5
7 8
666666666666666666666666666666666666666666666666666666
3 /9 5 ! " 4 + 95 : ;
666666666666666666666666666666666666666666666666666666
3 /9 $ % + 9 : # ;
666666666666666666666666666666666666666666666666666666
3 /5 4 + 5
666666666666666666666666666666666666666666666666666666 3 /5 < = > 7 4 + 5
666666666666666666666666666666666666666666666666666666
3 /5 $ 1 ? % + 4 + 5
-, .
666666666666666666666666666666666666666666666666666666
3 /95 7 % ! + >
AGRADECIME TOS
/ ? >
1 / % @
/ 1
>
A / 4 B 0 4
4 $ 1 + 4 < = >
7 4 7 % ! + > 4
1 4
! 4 ! > >
7 % ! + > 4 + $ 4
$ / . 4 $ >5 75 >
- . 7 4 . 3 % 4 >
. 4 > + C
A D 1 0 1
%
3$ < . $ ,
? + $ + & #
- ! 3 E
> + 3 7 ' > 7
. $ 7$
. $ .
$ >
. ..,4 5 Gestão em educação ambiental e a formação de professores: interdisciplinaridade e sustentabilidade. 5
3 3& # ' >2
5 5 ())*
0 1 = / /
2 ?
5 0 = /
/ 1 %
4 ? 4 2
5 ? 1 = ?
4 / 1 / & #
& 1 2 /
/ 1
? 5 3 % 1 # 4
/ ?/ 4
1 ? 4 D D 5
# ?
4 8 / / G 8 2 4
4 / / /
? 5 ? 1
4 / 4
8 4 = D /
5 # 1 D 1
? 1 D 1 /
? 5
1 / & %
3 0
/ / 1 ? 5
3 . H$ ! H 4 4
, 4 4 = # 2/ 4
ABSTRACT
. ..,4 5 I J >
C / K K5
+ 5 3 # 3 I J
> ' > I J 5 5
())*
0 / / I J
>
K K5
/ C /
K % / " J 4 /
K 4 / K5
J 4
4 " /K J
/ C /
/ >
K 5 #
4 J 4
1 4
5 , J K / K
K4 / / 8
" J 4 4 / / J
I J > /
5 K / J
4 / K
K " / /
K 8 / 4 J /
5 , J
/ /
1 / K /
> 5 / J
J >
K / 3 0 / L " C
/ / 5
Key words: > / 4 K4
, K4 K4 # / 4 C
LISTA DE FIGURAS
M > % / = ())N555555555555555555555555 (N ( 3 ! ? - 55555555555555555555555555555555555555555555555 (* O 3 F())P # ! = 5555555555555555555555555555555555555555555 O) Q ! = 7 555555555555555555555555555555555555555555555555 O( R > % ? 5555555555555555555555555555555555 OO
S > . 0 < = '
:())); ' & ' 55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 OR
P 3 > . 0 < = ' &4 4
1 7 7 5 55555555555555555555555555555555555555555555 OS N > 2 1 555555555555555555555555555555555555555 M)Q
* / $ 5555555 M)N
M) / 555555555555 M)*
MM ? 333 T
:$ ; 55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MM)
M( ? 333 T
: ; 55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MM)
MO ? 2 # $ 55555555 MM(
MQ % 1 1
2 :$ ;555555555555555555555555555555555555 MMS
MR % 1 1
2 : ;555555555555555555555555555555555555 MMS
MS H / 4
2 3 ' 55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MMN
MP 7 1 ? 3 0
4 , ' 555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 M()
MN U ' #
55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 M((
(( + U # 5555 M(P
(O ? U # 5555555555555555555555 M(*
(Q 3
T :$ ; 5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MO) (R
T : ; 5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MO)
(S % 2 , 2 # $ 555555555555555 MO(
(P T
:$ ; 55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MOO
(N T
(* 1 ? / 2 $ V # $ 55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MOQ
O) % D % 2 8
# 555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MON
OM / 1 D
T :$ ;555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MQM
O( / 1 D
T : ;555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MQM
OO / %
& T :$ ; 555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MQS
OQ / %
& T : ; 555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MQS
OR % 2 T :$ ;
555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MQN
OS % 2 T : ;
555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MQN
OP U & % T :$ ;
555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MR)
ON U & % T : ;
LISTA DE QUADROS
U M $ ? 1 ? 5555555555555555555 M)P
LISTA DE TABELAS
M > % ' / 55555555555555555 O)
( > % ' 555555555555555555 OM
O -B D %
& # 555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 Q(
Q & $ '
LISTA DE ABREVIATURAS E SIGLAS
, ,
+ + W
- > - >
=
$ $
-3
- 3 1
, , D
> > =
- , - , /
- % D
-- % D
> % > B
- % - D
3 - 3 X
-3, 3 ,
3$ - , 3 ,
3- > 3 - D >
333 3 0 3 2 #3 &
$ $ 7
, - > - >
+ +
, , /
> >
MQ SUMÁRIO
M5 ,- $ + YZ 55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 MR
M5M W ? 3
55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 (Q
(5 - [ .,\ YZ [3. $ YZ + - $ ,
.] $, - $ ,Z + . $ ,
3$ + ,H 5555555555555555555555555555555555555555555 (P O5 Z > + YZ >7, - .5555555555555555555555 O* O5M 5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 S) O5( 55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 SN
O5O, 5555555555555555555555 PQ
O5Q = # 2/ 55555555555555555555555555555555555555555 N* Q5 > + . , 555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555 M)M Q5M+ 55555555555555555555555555555555555555555555 M)( Q5( 0 1 5555555555555555555555555555555555555555555555555 M)Q Q5O, 555555555555555555555555555555555555 M)R Q5Q % ? 5555555555555555555555555555555 M)S
R5 $ -,\ YZ +, Z + $ . + M)P
R5M > 3 0
MR
1. I TRODUÇÃO
1 2 &
/ % 4
4 4 1 =
& % 5
3 0 4
%4 1 = 1 2
5 :. 7 //;
% D 1 8 =
0 1 W % 1
5 4 #
4 = %
% 4 4
? 8 4 8 4
8 2 5
8 1
? 1
1 D 4
? B / 4 1 4 % 4
# ' 5
= 4 1
%
W / 5
/ D 4
% 4 @
= 4 / 4
/ 4
% 4 8
5 3 4
= / / 4 4
8 ? 4 1 D
& 4 / %# ? /
D % / ? 4
4
8 2 W % ?
MS
3 4 0 4 1
B / D 1 W 5
% 8 2
%
/ 5 - 4 = 2
X D 2 4
D D 4 1 4 4
% 2 / 2
8 2 : $U ,-4M**O;5
? % :M**N4 5(M;4 ` 2
# % 4 #
/ 4 # 4
% # 4 / 4 8 4 1 = 1
/ a5
:())O4 5 MQ(;
/ D = # 2/
D
G 4 4
/
8 W 5 / %
/ 5 %
1 0
W 2 4 % &
/ D 4 4
4 5
- 4
8 2
% 5 1
? 4
1 4 4
X 4 # 1 /
1 B 4 0?
5 !?4 4 ?# : ;
? 2 4 : ; /
MP
3 0
4 / 8 4
% 4 / % 1 = 4
? 5 ! 0 4
2 D 4 W
1
/ D 4 1 1 /
5 > 4 /
/ = formação5 4 /
2 & @ /
4
4 % @ / 4
/ 4 ? .
:> .. ,.! 4 M***4 5 MQ;5
# 1 4 0 4
4 / D D
4 / 5 # ? 1
8 =
5 0 4 ?
?
MQ 2 5
1 ? D /
? 4 X
4 ? 4 =
D ? 5 % #
? D /
#
1 2
4 4
4 W
4
4 1
MN
- 4 D 4
D / D /
4 %
% #
% D
5 #
& B
8 =
W ? 5
1
? 1 = / 4 0
4 0 & 4 0
& # & 4 8 W
1 5
G %
? 8 D
% 4 1 X D 5
# D
W = :> ..
,.! 4 M***;5
W 4 B
D ? D sustentáveis5
/ =
? 4 0 4
/ %
D D
/ 5 :> .. ,.! 4 M***4 5MO(;5
4
? 4 2
1 1 2
? #
4
1 D = 4
/ 4
& 5
# 1 4
M*
2 4 2 & 4 3 0
1 4
/ 5 , / # 1
1 1 4 8
3 0 /
5 4
%
4 4 G 4 2 4
4 #
5
1
B %
? / 4
0 8 2 4
% # 2 4 8 /
: 4 4 4 = ;4
8 1 /
D 5 1
3 0 :! ? %4 ())(@
4 ())M;5
@ 0 4
4 4 / @ 0
4 4 4
% 1 % 5 : 3 -4
())O4 5 MQ*;5
4 :())(;4
/ % 1
/ & 4 &
4 = 4 0 8
# & .
3 &
1
/ / #
() /
5
=
+ : +; %
? 5
/ / ?
& 4
= 4 1 D
D = 4 4
3 # 3 4
-= : - ; 5
> :M***4 5M(#MO;4 ` #
4
? 2 4 1 2
a5 + / 4
4 0
5 1 = % B
4 4 4 / W 4 % D - #
: - ;4 2 5
- % 4
4
% & 4 ?/ 4 G & # 4
/ 4 = D
5 / 4 1
# 4 X
D 5
- 4 4 X
/ / 7? 4
% X 1
5
+ 4 / / /
/ 8 4 % 2 `] / 1
/ / D
4 2 4
1 / / G 4 0
4 = a :> .. ,.! 4 M***4 5 )O;5
? 3 X
- 4 4 =
(M 4
2 4 2
5 + 4 =
4 1 4 4
/ 0 & 5
4 1
5 /
obstáculo epistemológico 1 8 7 :M*PP;5
, 1 % 1 /
1
5
# 1
0 # %
? 0
5
4 %
8 W 2 % 8 2 W /
/ / 4 %
1 :. ..,4 ())(;
1 1
• / 1 ?
? # &
/ # % ,
= & D @
• W 1
/
1 D = & ?
@
• / / ?
4 = # 2/ @
• W 2 / % 4
1 ? ?
@
• / ? % 5
2 1
% ? / 4
((
• $
4 & 4 1
@
• /
/ 1
1
1 % @
• 4 ?
+ : +;
/
? 4
& 5 - 1 D 4
/ ? 0? D = 4 =
% # %
( 3 -4 ())M;5
D ? 4 1
/
/ 5 > :M***; %
W 1 %
/ 4 5 3 # % 1
4
1 2 5
2 /
/ / 5
/ 4
% 4 / 5
& /
W @ 4
D 4 W 4
W #
& ? D 5
, W /
1 4
/ 4 1
% D 4 ? 5 1
/ 4 1 4 % ? # &
(O
% ? 4 4
?
:H .H $+ @ H,\ 4 ())P;5
- 4 % # 1
$ 4 2
0 $ 5 D #
/ 4 X 4
0? 2 / 1 D
4 8 %
% / ? 5 /
? # X / /
5
2 4 8 W 2 4
% 8 2 W / /
4 # & 1
7? 4 4 =
4
? 5 4
1 quais os fundamentos teórico metodológicos que sustentam os processos educativos em nível de formação de professores que podem servir de base para a Gestão em Educação Ambiental na perspectiva auto sustentável?
W 0 # / 4
4 1 /
3 0 5
8 W
/ 4 5
0 1 1 =
/ 1
% ?
4 2
5
% # 1 # 4
& 4 4 %
? 4 / W /
(Q
X W
% 1
/ 8 1
1 D 4 2 4 = 4 4
G 4 = & 5
& 1 ? % /
, 4 2 # 8 % 4
4 3 & 4 > 4
% + $ 4 D / 5
/ % 1 4 / #
& 1 1 4
/ % 4 4 1 1
/ 1 4 4
4 / & 1 / 4
4 8 5
M5M W ? 3
4 D
4 0 4 G 4
= 5 - 4 /
= 4 / # 5 ! 0 4
= = / 4 8 W 2 4 0 4
1 =
5
- 4 1
4 B 4 % D 4 1 0
5
% B 4 /
W 4 1 ? 4
W X 5
8 4 % 0?
8 4 % 4 / %
1 & & 0 4 = 1
% / W 5
(R
/ 1
4 / 5
4 =
# : , .! et al.4
())S;5
? 4
/ 4 1 4 %
/ D 4 % %
/ 4 # F W 5
/ D % % D
4 & 4 1 4 F
/ 4 % 4 % =
5 1
2 1 4
4 D W & 8 5
W 4 4 /
X 5
1 ?
1 % 0?
? 4
2 1 8 W
1 5 + 4 4
/ ? /
5 1 #
% / D ? 1
/ / 3 0
(P 2. CO TEXTUALIZAÇÃO: A EXPLORAÇÃO DE E ERGIA
ELÉTRICA A REGIÃO DO ALTO URUGUAI E OS PROCESSOS EDUCATIVOS
1 4 4 =
/ / 4 4 2 4 G 4 5
> 2 D &
% ( $ \ b,-@
3 $ - 4 ())N;5
1 D
?
− % 1 4
/ / T
− / = D
= T
− ? /
D T
− 1 / % 2 1 0
8 4 ? 4 T
− ? 1 0?
T
− T
− D / /
1 T
− 1 / T
1 X 3 0 '
4 5 0 /
& % 8 W
? 4 ?
?/ $ 5 0
D W 8
,; = @
,,; % / @
,,,; % = 5
1 ? ,[ , 3 0 '
= 4 1
0 4 4
> 4 /
(N
$ : - ! 3 E4 ())N4
5 )(;5
0 = & /
4 > 7
:> 7;4 1 D / %
5 & /
4 = 7
F ' . $ 7$c 4 . $ .4 = F 4
> 7 ' > 7 '
? $ & - ! 3 E ,
3 1 3 0 $
< ' ,33 $F $<5
7 4 ())N4 PO4(d /
= 2 5 3 / 1
/ D / > = > 4 / M5
M > % / = ())N5
(*
/ ( 8 2 7 4
$ 4 2 QP4Nd4 4
$ - 4 2 N4*d 5
( 3 ! ?
-> 7 4 ())N
4 3 ! = 7
1 :MRN; = 4
O) >L 4 8
PR5))) >L5 = 4 7 1 1 :R)Q;
3 1 ! = ' 3 !4 1 O)
>L4 8 (5))) >L5
- / O4 # 3
O)
O 3 F())P # ! =
7 4 ())P
/ 4
7 / # M5
Tabela 1: Matriz de Consumo Final de Energia – por fonte
7 4 ())*4 5MO
7 / # 4
OM Tabela 2: Matriz de Consumo Final de Energia – por setor
7 4 ())*4 MO
- $ 4 7 % :MM; =
1 :RM; 3 ! ' 3 1 ! = 4
% O5()) >L 2 5 H 1
$ = / 4
= : 8 M5QN) >L; &
: 8 MR) >L; :>> 4 ())P;5 3 # 4 /
Q4 0 D 3 ! ' 3 1
O(
Q ! = 7
7 4 ())N
1 ?
= 3 2 4 / 2/
7 4 MQ 2 4 $
OO
R > % ?
- ! 3 E4 ())N5 MFR))5)))
0 8 = 0
OQ
0 0 & & 1
% 5
- = 4 % #
/ % &4 & 4 >
> 5 # 1 D 4
4 4 % 4 ? 4 = 2
/ / 5
1
/ # 4 / =
= % &
:. ..,4 M**P;5
1 4
8 :M)); 1 :MR); 4
/ ?
B 8
/ 4 D 2 W 4
B 4 4 4
4 1 5
= / 3$ - ,
:3 , ;5 3 D #
& X 4 = 4 4
/ 4 / 8
% :. ..,4 M**P4 5MR;5
- 4 / / &/
3$ - , / 1 4
4 , 4
/ 4 1 D /
% ? W , 4
4 2 &4 & 4 >
> :. ..,4 M**P4 5RN;5
% ? > . 0
< =4 % ,,,4 /
&# 4
2 ?8 - > :
- > ;#:$ 5()FNS; ?
B 4
X 4 2 / / 4
? ? 4 4
-OR
/ S # > . 0 < =
/
S > . 0 < = ' :())); '
& '
OS
- / P # ? 4 1 7
7 4 > . 0 < = #
&4 5
P 3 > . 0 < = ' &4 4 1
7 7 5
2 ?
1 1 4
1 4 1 1
? 5 X
> 4 / %# ? 4
/ 2 4 4 ?
? 4 ? 4 8
5
4 # 1
2 % T U =
& 1
/ W B
4 T /
/ % D & 1
OP
1 D
/ 4 1
D = 4 8 4 /
O* 3. GESTÃO EM EDUCAÇÃO AMBIE TAL
/ ? 4 4 =
5 - % 1 ?/
4 = 4 1 D 1
5 # 1
4 D
3 X - :7 4 M**P;5
=
? 5
/ # ? ? / G
5 3 1 4
1 1
? 1 ?
5
1
2 5 %
= =
/ 5 e555f 3 #
1 = 1 W
%
? 4 1
0 2 4
# 4 2 4
5 :7$ - 4 ())*;5
- 4
# 1 4 4
4 4 = # 2/ 5
1 D 1
8 ? 5 - 4 ?
/ 4 & 4 0
& / 5
Q)
0 & 1 ?
5 2/ ?
= /
/
8 5
. % + % :())P;4 % et al :())R;4
et al.:())Q;4 %
> 4 D % 7 ?
W 5 1 / 1
:RP(; 4 1 :OS;
5
0 > % :M**S; %
D 4 : ; : ;
0 : ; 8 2 5 +
0 7 4 0 :())M;
0 4 `
7 a5 ?
/ 4 0 % 1
0
%?# 5
H :M***;
D W = M*N)
M**)4 2 5 < /
% / 1 W 1
/ D W 1
? 5
- " :())O; 0 4 D 4
? 4
4 & #
& : ; 5
$ :())(4 ())R4apud. % + % 4
())P4 5 R; ` a 1 7
% 4 = M*N)4 8 W :N;
? 4 :M; :P; D @ =
M**)4 W :MNO; 4 1 :(Q;
1 :MR*; D @ 2 ()))
())(4 :*S; 4 :N); D 4
1 % :MR; W 4 0 4 2 M*NQ ())(4
QM
% 1 :(QS; D 4 % %
:(NP; 1 5
1 ?
& # 7 4 4 4 4
B B 4 D 4 4
4 W 4 4
:. $ -\ ,@ + .,\ , H4 ())P4 5R;5
$ :())(4 ())R4 apud . % + % 4 ())P4 5 R;
% = /
? 4 8
/ /2
M5 % 2 ` a
# 4 4 ?
& 5
(5 ? /
3& # 5
O5 ?
/ 3 3& # 4
B 3B 4 4 3 4 4
5
Q5 1
4 2
? 8
D 5
R5 1 8 4 2
4
4 4 1 & 4
/ 1
:$ , 4 ())(4 5R)@ ())R4 5(;5
+ :())O; / % ? 1 D / ?
4 1 D
/ ? 4
4 D ? 4
- 4 & 4
& / & 4
/ & #
Q(
- :())O; 4
W D W
4 8 D
1 D /
1 5
\ " % " 4 + // . " :())R; W
1 4 D 4 $
4 2 ())) ())O4 1 1 ? =
/ 5
4 . % + % :())P; %
% :NM(; 1 1 4
1 / / W 4 1 0 7
4 ? + 4 ? M**S#M**P4
M**N#()))4 ())M ())(4 + W ,
-3 5 O4 2 4
D 2 M*NM
())O5
Tabela 3: úmero de dissertações e teses produzidas em programas de pós graduação
A O DISSERTAÇÕES TESES TOTAL
M*NM M M
M*NQ ( (
M*NN P P
M**) O M Q
M**M Q Q
M**( S ( N
M**O M) M)
M**Q MQ MQ
M**R O( ( OQ
M**S (O ( (R
M**P QO S Q*
M**N Q* Q RO
M*** SR R P)
())) *) S *S
())M *O MO M)S
())( MOS MS MR(
())O MS) MP MPP
Total 738 74 812
QO
1 7
= M*N)4 ? 5
3 = 4 & ()))5 ?
8 8
4
4 $ '*(5 / 1 =
/
2 3 - 4 M**P :. $ -\ ,@ + .,\ , H4
())P;5
/ 4 . % + %
:())P; 1 ? W !
1 4 0 4 R(4Od 5 $
= 1 4 $
4 , :, D ;4
$ 4 $ 4 34 3 4 > 4 >
4 5
/ % % et al.:())R;4
= 0 ` 7 ?
W a4 1 1 %
:N)P; W 1
@ 4 NN4Pd / % 2
M**R ())Q5 8 2
P4M*d 5 / #
, B 4 1 NR4Od
/ % D B 4
1 D 1 =
5
et al5 :())Q;
$ 4 % $ 7
:$ . ;4 / 4 W &
B % - # : - ;5 W
D 4 1
- & B 5 1 / 1
0 1 1 D
& 4 / /
? 4 1 / 1 /
/
1 1 = O)
())O5
Tabela 4: Situação do diagnóstico preliminar da Região Sul dados inseridos no SIBEA REASUL e SIBEAFURG
CATEGORIAS DESCRITORES PR SC RS Total
I STITUIÇÕES (TIPO)
D O ( R 8
- F ,3 MO MM NQ 108
E 3B M( () O( 64
D B # O # 3
D M ( M 4
R S M( 23
5 5 O MQ MN 35
5 >= M # O 4
( O M 6
M # ( 3
O # # 3
Total 44 61 158 263
EDUCADORES/ESP ECIALISTAS/ PESQUISADORES
Total 150 155 380 685
ATIVIDADES 3 MN (S M) 54
3 0 SM MO* R) 250
Q Q # 8
F ? S ( S 14
* (Q N 41
O R # 8
Total 101 200 74 375
TOTAL DE REGISTROS VALIDADOS POR ESTADO
295 416 612 1323 $$ 5 :())Q;
$ . 4
1 0 4 = 2 1 1 5
/ 8 # & #
/ & & 4
D /
4
4 # D % : $$ et
QR
% 8 4
1 % 4 # 1
D / 4
1 % 4 G
/ :3,-! ,$ et al.4 ())Oapud et al.4 ())Q;5
:()));4
1 = / 4 1 4 4 =
`reeducar se a si próprio”, 1 / 4 ` % 1
= /2 1 5a:> $,-4 ()))4apud5 5op.
cit.;5
> :M**N;4
= 1
5 3 4
1 2
1 D
1 %
1 4
% 8
/ 4 D
4 G 4 %
/ : = 4
D 4 ;
? 4
4 &
W = .
:,- $ H $-> - . - $ -
--H,$ -> - . + , -4 M*PP;5
D
= P)4 2 1
8 1 W
$ , 5
4 2 4
QS
- =# 4 0
4 ?
8 W % 5 ] ? 1
? 4
4 1
1 0 4 1 4
2 4 8 2
=
X % :7$ ,.4 ()));5
+ # 1 1
4 ? %
0 4 ?
2 5
% / / 8
4 ? / #/ 4
8 5 - 4
# / 2
& 4 1 2 D
1 D 5 / W 4 % M*P(4
8 4 8 / 1 4 1
& 5 2
g M* / W 1
] ?
1 D D
0 4 1
/
2 4
4 1
5 :7$ ,.4 ()))4 5M*;5
2 1 /
/ W = /
QP
a 1
? 5
D 3
4 ?
, / 3B 5 > 1 $ gM*4
% - D
4 W : - ;4 / %
? 3
, :3, ;4 “de enfoque
interdisciplinar e extra escolar, que envolva todos os níveis de ensino e se dirija ao público em geral,jovem e adulto indistintamente, com vistas a ensinar lhes as medidas simples que, dentro das suas possibilidades, possam tomar para ordenar e controlar seu meio”: - $ -
-! -! > - -H,$ -> - 4 M*P(;.
4 D %
4 /
`Princípios de Educação Ambiental”4
? % X 4 M*PQ5
=
4 4 @
/ = = W
/ % 5 = W = / 1
1 1 W 4 4 & 4
@ %
4 / 5 =
= W 4 1 4
/ 8 1
?# 5
1 0
2 0
/ 4 4
5 4 ? 4
0 4 1
W = 4
5 ]
1 g Q
`os princípios da ecologia”4 1
1 / 4
QN
: >, , - - , - . ,-. -+ 3 $ .
- @ M*PQ;5
M*PR4 - 4 3
- D > :3- > ;4 3
, :3, ;4 4
2 4 / 8 4 4
:7$ ,.4 ()));5
M*PR4 / % , ? ,
4 7 : = ;4 1
2 1 /
% / / 4 processo contínuo e
permanente ? 5 - /
> > D & 4
% 5
> 1
W
8 1
4 4 0
?
D
1 .
: - 4 M*PP4apud7$ ,.4 ()))4 5(O;5
7 : = ; / 0
W 1
W 4 4
@
1 ?
4 4
8 4 /
4 1 0 /
2 @
1 4 /
Q* @
D 1 D ?
@
/
/ & 4 2 4 G 4 4
= @
3 +
W
4 1
1 5 :7$ ,.4 ()))4 5 (Q;5
= 2
/
& 4 & 4 4
4 = @
2
/ @
/ 1 @
#
@
1 D
4 /
@
# D / @
@
4
.:7$ ,.4 ()))4 5 (R;5
1 1
& 8 D B 4 =
? & ? multi e interdisciplinar,
0 4 1
R)
8 % 4
1 : - $,- 4 M**N;5
/ W , 4
% M*PP4 4 /
5 D
/ &
5 / > = > :()));4
/2 & 4
= 4
5
+ / W / %
1 ` 2
X 4 #
= 1 ?
/
4 = a5 :7$ ,.4 ()))4 5(S;5
$ = .
3 - D > :3- > ;
% /
2 4 1 3
? “Universidade e Meio Ambiente na América Latina e o
Caribe”, % M*NR4 7 ?5 ? /
% 4 G 4 M*** :7$ ,.4 ()));5
/ ? 7 ? / %
/ / 8 1 W
? 5
= 4 $ = .
& #
>=8 4 7 4 3 4 4 5
8 = % D 4
/ & 4 8 4
> = 4 / 2
RM 4
% 5
1 :QM; D / W
/ , /
5
1 / / 4 0 2
@ =
4
/ :,- $ H $-> - .
- $ - - -H,$ -> - . + , -4 M*PP;5
/ D ?
7 4 2
5 & /
“mostrar” W
G 4 2 & 4 1
D 2
1 W 5
/ / W :
h M#MQ;4
2 2
D 4 / 4 1
:,- $ H $-> - . - $ - - -H,$ -> - .
+ , -4 M*PP;5 3 2 7?
4 % 7 : = ;4 1
0
4 8
4 1iW 4
? @ %
= 1
4 ?
R(
/ W #> 1
2 1
4 0 ` /
0 4
% 4 0 4 ?
? ? 5a :7$ ,.4 ()))4 5(*;5
/ /
= ` = ,
> =
+ W *)a4 ,
/ 4 % > 4
M*NP5
:*; D 4
/ 4
/ 4 8 4
? 4 / 4 =
/ % 4 / B 4
? 4 / 5
$ :())R4 5 (*);4
. g5 S5*ON / OM
M*NM4 3 2 - >
:3-> ;4 /
/ 5
-2
3 4 = 4
4 =
3 2 5 4
/ / 0
D 4 4 / W D
/2 4 1 2 & 1 4
/ 4 =
% 8 degradação da qualidade ambiental4 / # alteração adversa das características meio ambiente.
RO 1 2 & 4
G B
4
@ $ % 4
4 ? @ 3 0
/ % @
3 4
? @ %
/ @
, 1
@
1 @ $ ?
@ 3 ?
@ 2
4 4
0 ?#
/ 5 :$,H ..,4 ())R4 5 (*M;5
/ 7 M*NN4
= W B 4 1
% / 5 3 4
3 4 3 < 5 :())R; 1 4 % 4
/ W
/ 0 1
4 D 2 B
/ 5
3 4 3 < 5 :())R4 5 SNN;
1 1 =
/ 4 = 4
4 4
= = ? 1
2
4 # 8 2
RQ 0
4 / 4
/ #/ /
D
/ 4 /
/ 4
4
:7$ ,.4 ()))4 5 OQ;5
] %
1 / 2 %
/ & 1
W 5 ,
% transversalidade, 1
/ ? 2 :7$ ,.4 ()))4
5OR;5
M**(4 $ #*(4 0 &
& 5 - 4
/ D 1 % 4
(M4 1
/
=
4 5 , =
2 OS 4 1 `
? 4 W B
5a : - $ - - H,$ >
-+ + H . 3> - 4 M**(4 5 OS;5
3 4 /
1 1 D
1 4 0 4 2 4 4 G 4
2/ 4 & 4 4 & = 5
M**Q4 # 3
-:3$ - ; 1 4 . % + % :())P;4 /
% ?
4 ? 5
3$ - 4 W
4 + D +
, > 4 # :P;
RR
4 = 4 1
3
:7$ ,.4 M**N4 5M(P;5 3 2 ? 3$ -
; 3 3B : 4 > 2 ;
2 5
; 3 3B 8
4 1
/ 3 3B
/
W 5
; 0
4 B
8 D 4 /2 4
& 4 4 G 4 4 2/
= 5
; 0 = 1
=
4 1
D / 1
/ 5
; 3$ -
D 2 4 4
1 0 :7$ ,.4 M**N4 5M(N;
3$ - #
1 D
A – Aprofundamento e sistematização da Educação
Ambiental / 4 5
B – Boa gestão ambiental, / W
B /
4 M#/ 1
W & : 8 B 4
4 0 ? 4 4
;@ (# ?
: 4 4 4 ;@ O#
RS
4 / 8 ; :7$ ,.4
M**N4 35M(*;5
M**S4 3 - 4
= 2 1
/ ? 5
3
= 4 M***4 . *5R*P4 1
3 2 - M) `
? ?
4 2 2
/ e555f 2/
2 a : 5 M);5
3 - 2 4 4
2 0
5 ? 4 1
> 5 0 4 3 - % D
1 / :R;
1 4 0
/ :7$ ,.4 M**N4 5MQP;5
3 ? 3 - 4 8 M*NN4 1
4 `
4 8 2
1 / a5 = % 1
= 4 > 2 5 =
4 . + % 7 4 /
= 4 B & X 4 1
2 4 ? 4 /2 4
2 4 /2 5 +
4 4 2
& 2 4 4 `
/
/ 5a :7$ ,.4 M**N4 5MQP;5
+ % / W 4 % #
= 4 " 4 / W , >
% 3B
4 % - = 5
/ W G
RP
X 4 ?4 >=8 4 4 7 = 4
> X 4 M*PP5
/ W
X
% B
0 ? @ =
1
4 0 4
5
/
?
4 # 2
5
X /
?
% & 4
8 D 4
/ 4 0 2 4
?/ 4 4 4 2
W 5
8
2
4 1 =4
B ? 4 = 4 1
4 % 4
4 B 4 4 4
%5 : ! j
>3. [, b - $ - 4 M**P;5
? 4
W 4
? 5 H # 1
2 1 0
D 4 4 4
5
% B / 1
/ W 4 4
RN
3 + : 4 M**Q;4 +
: 4 M**R;4 > :7 0 4 M**R;
! :, 4 M**S;4 % :M*; D
= - D :M**P;5
B = 4 1 M**Q4 > 4 4
/ 2
+ ? 5 D
X
/ 5
1
8 W 4 4 B 4 4
/ 4 1
0 8 0
0 4 4
1 4 ? 4 ?
1 0 2
1 5 : ,$ >>, !
> $, 4 M**Q;5
B 1
? /
= 4 1
2 5 4 #
/ D 4
4 4
4 4
0
D 1 / 5
D / 5
1 4
R*
8 4 D 4
4 D
% % 5
4
8 4 1
/ D D %4
0 0
4 2 5
$ 4
: /& ;
`W8 a5 ! 1
& W
D 4 1 %
5
? 2/
@ /
/
@ 5
: ,$ >>, ! > $, 4 M**Q;5
" :M*NS;4 8
/ 4 `e555f 1
/ /2 21 4 1
D 8 /
e555fa : . I4apud. Lb4 5RS4 M**Q;5
+ 8 4 ? # & 1
0 / D : 1
/ & ; 0 4 1 W
/ W
X D ensino
W 4 W X /
S)
O5M , >
4 0 / % D
% 5 ]
/ 4
= = M*S)4
/ / 5
2 ? =
5 3 #
0 0
D @ 0
D 4 =4
D 4
4 =
G
4 0 4 8 #
5 2 4
4 %
/2 % : ;4 2
2 4 / 4 4 ? 4
4 4
5 + # 1
/ 4 /
4 1 4 4
/ 5 : > 4 ())R4 5 MP;5
/ W - 1 D
8 1 2
G 1 5
- = *)4 #*(4 /
1 G 4
1 / 4 #
@ = 4 = 0 %
SM
2/ #*(
W D > 4 7 +
5 / W = 0
% 2 4 + $
(M5 /
? 4 1 G
W & 5
/ W 4 D 2
W % 0 2 4
k 4 /
2 k4 k k k D ?
k5 = 4 (M4 / W
0 ? 4
8 /
2 ? 5
2 4
2 4 2 5 ?
& / % ?/
/ / 4 = D
()) c @
/ D ? 8 1 @ 1 4
%4 # / ! /= #
4 7 5 `
# 1 0
/ 5a 1 / W
-- 4 1 4 I I J 4
D 4 ())S :. H . I4 ())S;5
+ / 4 &
W 1 4 % 1 =
/ 5 3 ()R)4 W#
1 0 % :M); D 4
D ? 4
1 0 2 2 5
, I 4 2
4 1
: -, + - , - 4 ())P;5
- M*NN4 ((R4 Mg ? / 4 Mg ,H4
3 3B 4 2
S(
4 0 D 4 4
/ W D /2 4 1 2 & 4 1
/ 4
G 5 3 1 ? 0 4
1 D
/ 4 4
5
4 & 4 2
= 4 3 2 - 5
3 2 - ?
E 4 . h *5P*RF**4
= + h Q5(NMF())(4 1 =
> = > 4 /
? 3$ - W
5
- 0 4
/ D
1 D 5 1 D
/
2 4 = % 5
-4 # %
4
/ 5
/ 2 4 G
1 / D
1 5 =
# 1 D
? 5
3 4 % / /
= %
4 4 4 B ? 5
4 7 4
g *5P*R4 (P M***4 = /
Mg #
1 2
4
4 4
SO
(g =
4
4 / 4
2
4 ? / #/ 5
Og
4 W 5
Qg 2 ?
, ' / 1 4 2 ?
@ ,, '
4 W
4 & # G 4
/ 1 @
,,, ' = D
& 4 4
@
,H ' = 4 4
? @
H ' W
@ 2
@
H,, ' 1 D
4 4 @
H,,, '
5
Rg 0 /
B 8 D 4
& 4 & 4 4 2 4
4 G 4 2/ 4 = @
,, ' % / D
@
,,, ' 2 /
W 2 ?
@ ,H '
4 ? 4
1 2 4 #
/ 1
SQ
H ' 2
D 3 2 4 2 4
1 4 /
2 4 4 4
4 0 4
@
H, ' / /
W @
H,, ' / 4
/ / 5
Sg ] 2 3 2
-5 Pg 3 2
-/ 4 = &
- >
' 4 D
B 4
& B 4 4 +
> 2 4 % D #
5
Ng 3 2
-4 #
, ' @
,, ' 4 1
8 D @
,,, ' @
,H ' 5
l Mg - 3 2
-2 0 / 8 . 5
l (g # #?
, '
/ 4 % %
SR ,, '
/ 4 % %
/ ? @
,,, ' /
@
,H ' / 4 % %
/ ? @
H '
1 %
? 5
l Og D 4 1
8 D # #
, '
4
4 / 4 /
2 @
,, ' / 4
/ D 1 @
,,, ' 4
/ 8
1 ? @
,H '
& ? @
H ' 8 W
4 @ H, '
4 D
, H5 :7$ ,.4 M***;5
4 4
# 2 8 & / % 4
&
1 / D 4 4 4
= 5 - 4 ? = ? 5
2 &
? 2/ 4 4
4 4 ? 4 / 4 4
& 5
8 4
SS
% ?/ 4
1 0 4
? X ? 5
- W 4
% 5 1 W
4 W #
? 4 2 ? % 5
W = ` a4 1 = 5
% / / B 4
1 ? D 2 B
: 3$ 4 M**S;5
? W
/ ?
/ /
0 =
1 =
? G 4 & @ =
% G
=
e555f + 4
1 /
2/ &
% &
= &
& & # 2
5 :. 4 ()))4 5 P);5
8 4 5 4
/ 8 2/
& 5 - 1 2 /
= @ = #
1 4 4 2 4
4 G 5
. // :())); D & 8
SP ?
/ 4
; &
@
; % &
4
? 4 1 4
1 @
; % G
4 &
% 4 #
/ D @
; D 1
8 W
? @
; / ?
1
1 @
/; 4
4 1 @
; 4
8 4 1
/ 1
= 0
@
; %
1 % =
% G
? @
; D #
@
0; 4
1 @
"; / #
# &
D @
; D
SN 2 @
; % 1
4 1
1 G 5 :. 4 ()))4
5 (O);5
D 4 # 8 1
1 D 5
/ 0
2/ & 4 = & 4 /
?/ 2 5 + 2 1
4 2/
& % X
1
8 = 4 =
1 D ?/ 2 5
U 1 0 8
` a4 1 1
= 2 1 4
4 5 - & 4
1 2
5
? 2
& 4 4 1
% 8 W 4
5 :> $ - 4 M**N4 5OR;5
O5( - 7,.,+ +
? / W
4 = 4 0 M*P(4 = 0 =
G 4 & 4 0 2 4 2 / &/ 4
D ? 5
S*
> > +
- D 4 = %
4
D / 5
G
1 2 4
1 % / 4
= 4 5 +
? G
4 4 / %
5 :> -+ 4 ())*;5
/ 2 0 /
4 /
4 = / #
5 4 :M**N;
% 1
# D
4 ? %
8 4
1 4 4
1 2 8 4
1 1
4 / % 4 D
5 : - 4 M**N4 5M(P;5
/ % 4
4 4 / %
/ 1
1 5
2
% %
/ ?
5
P)
1 %
2/ W %
W 5
5 1 %
% 5 - D
8 D
/2 4 1 2 X 5 : -Y .H \4 M*NP4
5 MQ;5
? = 4
% = # 2/ 4
= # %D / 4 =
G 5 - % 5 ,
D 0 0 4
4 % 4
2/ 5
- W 1 4 ?
# 8
= ?/ ' $
/ 5 =
: P;5 $ X 1
5
- 1 W % 4
/ 4 /
5 1 W 5 ]
per capita 1 / 1
:3 4
M**Q;5
+ G 4
/
8 / 4 1 /
/ G 1 4
PM /
G 5 :3 4 M**Q4 5((;5
1
5
1 4 2
% 5
% 5 4 =
4 8 / 4
D % & # 2 # G 5
-8 4 4
= B 4 1 &
5 = 4 1
4 4 k k G 4 1
/ 5
8 D ? 1
% 5
? 4 / 4
? 4 4
4 / 1
5
e555f 0 ? 1
#
# & 4
1 0 %
5 1
/ 1
2 % 5 e555f
? 4 G
5 :> - ,$ 4 M**S4 5 OPO# Q;5
+ D 4
P(
4 /
%
2 5
& 4
% 1 =
1i
G 1 %
5 - /
G 4 # % /
4 0 # 4
2 #
& #
5 :. 4 ()))4 5R;
/2
& % 4
4 W 4 5 1
# D
5
- 4
4 % ? & 5
4 G & 1
5
1 # D W
5
2 5
] D
/ % 5
/ W 5
?
1
= 0 4
PO
/ ?
G ' 1 % 1 %
'
D 4 /
G 4 8 /
& 5
3 4 4 4
1 4
% 5 4 4
/ 4 /
4 4 1
@ 5
1 ? 4 1
W
W 2 5 4
2 4 = % 4
D & B 4 1
1 0 5
# 4 4 4
1
4 /
5 3 4 =
4 1
4
/ 4 1
5
/ % %
% 5 1
0 D
= % 4 = % 5 ]
D / 4 8 W
G /2 5 1
G
# G 4
& # 2 5
4 ? 1
PQ
% X
5
3 1 &
1 /
B 0 2
5 ] B
0
% 4
2 2 5
% :1
;
D : ?
/ ;5
4 8 4 %
2 5
:> $ 4 ())R4 5(*;5
% 1 4 & 4
1 & 1 4
8 5
1 = 8
/ 1
B 4
2 4 /
% 5
> :())R4 5O);4 k
& 4 0
0? 2 4 0 0 /
G a5
O5O ,- $+, ,3.,- $,+ + $ - H $ .,+ +
, #
4 1
= ? 3 0
3 2 3 & :333;4 4
PR
4 & B
& 5
:()))4 5 R(;4
?
W 4 4 ?
W 5 > 4
1 2/ 1 0
2/ 4
0 4
X / W 4
? 5
- D ? /? ?
& 4 `0 a #
/ 4 4 4 4
0 / 1
1 D & ? D 1
/ 0 5
D 8 4
1 0 4 0
4 5
-4 4
/ 8 4 4
4 4 4 1 /
4 ? 5 :7$ ,.4 ()))4 5NN#N*;5
3 :())Q4 5 M(M;4
4 /
4 0
4 1 0
B 4
& 8 5
PS
4 /
& 4
? 2/ 5
- 4 &8
8 4 > :())(;4
1 / 1 & 4
0 1 / % 5 > = 2
/ ? 4 D # 4
8
: $H .! 4 ())Q4 5M(M;5
# 2 X 2
, 1 4 #
% 4 =
=
/ 4 / % 5
2 %
óikos o 4 5 : ,>7$ 4 ()))4 5
RO;5
:()));4
1
1 /
5 4 #
1 4 1 % /
1 W# 1 0
5
W
4 =4 / 4
% 0
5 # 4 4
4 0 4 ?
/ 1 % / 1 5
PP =
8 4 W
# D /
4 %
8 : 4 D ;
8 2 B
1 % 0
W :
8 2 G 0 ;5 - 4
=
` % a 4 ` a
0 / 1 4
4
0 %
2 @ 8
8 0 `
2/ a4 0 ?
? W 5
/ 8 ?
/ 4 #
? 4 4
/ 4 # % 5 3
= 1
4 1 = 2
D 5
. // :()))4 5O(; % 1
3 1
/ 4
/
2 4 /
% @ / 4 1
&
2/ 5
- 4 =
# : 4
X ; 1
2 8D
PN
3 8 4
4 8 1 /
/ ? 5 4 4
% 4 /
4 & 1 4
4 G 4 2 5
3 / 1 4 % # 2
& # L 5 + < 5 :M**P;4 1
/ = 4 / 5 &
4 0 / 82 /
5
2 1
` % a = 1
% # 1
` a# 4 4
=# 4 0 4
4 4 1i 5
:+ ..4 M**P4 5 *(;5
+ 4 / 4
4 3 X
-` 4 %
=
4 a5
?
/ 2
2 5 - = 1
/
1 D ] 4 3 4 >
4 B 4 8
5
% D
P*
1 D 4
? / 5 :7$ ,.4 M**P4
5();5
- = 4
D 5
= 5
= 4 4
%
4 ? 4
% 1 D
/ 5 :())M;4 4
# & #
1 ? 5
0 & 8 W
/ 1 5
- & 4 # /
8 2 ? 5
8
/ 2
/ ? 5 3 4
? =
/ 2 5 ] /2
/ 4 /
5 : , .! et al54 ())S4 5 MM(;5
4 & # 4
4 D
/ 1 D
5
# 1
% 0 4 4 4
5 = 4 4
5
D 1
/ 4 =4 D 1
-N)
& % D 4 % D
4 /
1 % %
W # & : 3 -4 ())O;5
+ #
% 0? 2 B
4 3 X - :3 - ;5
= 2 & # & 1
D ?
& 5 ]
1
1 /
% 5
4 = 2 1
/ 4 #
W & ? # &
? ? 5 4 # 2
/ G 8D 5
> # 4 8 4
D 3 - 4 ? D ? 4
D 1 #
/ 2 4 = 0 4
? 5
& 4
2 & # & 4 1
/
% 4 1
/ 0? 5
= 1 2
% ? # & # % 4
1 /
5 - 3 - 4 %
4 ? 4
% :
; 1 D / :
;5 - ?# 4
% B ?
5 + / 4 3 - `
NM
? / ] 4 B 4 >
4 8 4 3
5
1 0
1 0
? 4 & 1 /
? & 0 5
3 - 4 2
% 4 0
? 1 5 - 4
D 1 D
2 / /
0 3 - 5
e555f 2 = 1 ? 4
/ ? =
5 ?#
0 1
% ?
/ 4
1
2 4 / 8 # 2
e555f.:. + $ -4apud $, c- > \4 M**N4 5 MS;5
3 2 1
= / /? 4
D 8 5
/ 8 / 1 0
% 0 W 4
% 5 > :M**S;4
1 / ? / 0? 2 5
3 / % 4 ` a :
; W W 5
0 1 1
5
= &
N(
& 4 1 & : ; : ; 1
1 / 5
% ? 4 %4
% 4
% 4 / 4
2 X
4 ?#
/ 4
D / 5 : .. 4 ())S4 5P;5
D / 1 D
5 + % :())S4 5 P; 1 `555
/ / % 4
@ ? 4
# 1 1 X a5
3 1 3
-? =
4 0? 1 ' ? '
? 5
2 4 1
? B
= % 1
% W
2 4
8 W 0 4
2 D 2 4
% 0 5 e555f
-4
4
% ?
/ G /
5 4
/ 5 #
B %?
1 D X 5
- /
NO
4 1 D 1 4
? 4 0 8D
=
D 4 W
W 5 :7$ ,.4 ()))4 5MR4 (M;5
3 ? % :M**N;4 0
/ # / D 1
5 . # D
0 0 ?# / ?#
/ 4 1 4 2
1 / 5 ` / G
1 = 1
2 = 0 4 4 4 4 8 4
4 4 / 4 4 1 0
1 / 4 # 8 4
1 4 / 4 5a : $,
c-> \4 M**N4 5 (M;5
3 4 & 4 0
/ 82 / 4 5 - 4
/ % ? # % 4
? 4 X %
0 &
/ / 5
, W # & 1
? 4 %
? 4 8 # % + 5
3 > :M***;4
2
5 #
1 0 0 4 %
2/ & 5
= 4
% 1 /
/ 5 D / 1
D
/ 2 B 4 3 - 4 3 -m
NQ =
0 4 4
5 + / 4 ?
0 4
1 4 1 ?
? & ? 1
0 >= e555f
/ 4 = /? 1
/ 8 4 /
4 ? =
1 4 0 1
4
1 % 1 1 4
4 e555f
-D D 2 4
= =
B 4 4
4
? 5 / # 4
4
? / 5 3 =
` a =
1
0 / 5 ]
/ % 1
D 8 4 1 0
4 0 4
.:7$ ,.4 M**P4 5 PR#S;5
=
5 / =
4 1 /
5 - 4 ? /
4 4 G
5
B % / D ?
NR
4 1 / 1
5
D # 8
? D ? 2 4 G 4
5 > :())(;
X . *QOO 0 M**P 2 5
7 2 = 1
4 1 D
?
F 5
+ 1 1 D
/ $ 4 #
1 ?
1 D ?/ 5 , ?
/ 5 ?
4 4 = ? 4 ?
5
- 4 /
= /
8 # % 4 1
0 B 2 5 3
4 = 1 =
1 4 4 = & #
1 ?
1 5
+ 4 / #
2 4 / ? 1
? 4
/ 1
? 5
? % :M**N4 5O(;4 2
/
; ] 8 / % @
; ] 1
4 1 = 2
1 ?
& @
; ? B
NS
; 1 /
/ D 1 4 D
B / 1
% @
; - 2 %
D & 4
2 4 ? 4
4
4 & @
/; 2 = / W
1 4
D ? 4 /
/ 4
4 0
5
2 =
/ ? & 4
/ F F 5
# 4 4
& 1 1 4 / %
4 4 1 1 /
1 5
X 4 B
/ 8
/ W
5 7 2
4 ? 2/ 4
2 % 4 B
= 4 8
X 1 4 /
& G 5
: $, c- > \4 M**N4 5(R;5
- 4 #
NP
% 5 ] 1 /
8 2
/ 5 = 8 % D
4
5
- / / D
4 = 1 D
1 D 4
D / 5
+ :M**P;4 % 1 D
0 4 # 2 & #
1 ? 1 %
% 8 W 0
1 = ?
/ 0 8 5 + 4 /
? 4 / 4 % #
/ 5
4 = 4
D 4
G 4 4
2 4 / 8 4
% 4 / 8 4
?# 4 ?# / ?# 5
2
/ 4 4
/ 2 % 4 1 B /
2 5 4 / 4 8 W
1 @
4 1
? :> - .. 4 ())(4 5RQ;5 ?
5
4 2 % # #
1 4 4 = 1
/ 5
/
NN
& 5
# % 2 =
? : 3 -4 ())M@ > ..> --4 ())N;5
3 4 % ? 2
/ 2 / %
X 4
1 D
5
- 4 # 4
D ? % 4
& 5 # 1
X /
4 % 1 +
4 % 2
% /
5 5
4 2 D %
5 1 D 1
/ 1 4 / D
4 8 4 4 %
B ? 5
- / 4
` ? 4 4 0
1 % ? / 4 =4
4 0 4 B D
? ? a :7$ ,.4 M**P4 5SQ;
D 4 4 1 / 4 4
2 4 0
0 ? 4
/ D B ?
5 + # = 1 4 4
? ` 0 8 B
/ 0
W# 5a :7$ ,.4 M**P4 5OPN;5
= / b :M**N4 5
N*
0 B
8
1 4 =
4 4
/ 1 4 1 4
# 1 0
2 5
% 4
? 4
% '
:7$ ,.4 ()))4 5Q);5
3 :())Q4 5M(R;4 ` #
? 4 #
& 0? 4 4
5a
O5Q H -Y ] -, # , - V ,
% 4 /
% 4 % = # 2/
5 4 , /
: , ;4 / 4 % 8
5 3 4 .= K
:M***;4 1 k W k k k4 %
= # 2/ 4
5 0
? / 4
1 X 4
0 # 0 4 # = 5
= / D = # /
/ D 5
8 5 .= K :M***; % 1
2
1 4 D / 5
MQQP4
*)
/ 5 % # 4 /
/
/ / 4 0 4 ? 5
4
= 4 W 4 5
&
D 4
W 1 = [H
5
+ % 1
/ 1 4
2 8 ?
1 > %4 / 5
/ 4 4
1 4 4
/ 5 - / 4 4
1 1 1
5 : !,..,- 4 ())S4 5M;5
> >
5 8 1
/ 1
5 M*S(4 > /
% X
= 5 - 4 4
W 4 4 = 1
/
& # 5
- = N) *)4 8 , 4 1
# / 4 /
/ 4
4 =
% 4 4 0 4 %
/ 1 1 4
4 1 ? 5
& 1 = [,[4
*M D 4
; = / :MNQQ # > ;@ ; $?
:MN*R # > ;@ ; / :MNPS # 7 ;@ ;
/ ? :L 4 M**O;5 3 :())R;4 B
D / = [,[4
/ = / 5 - 2 = M*S)4
/G 4
X
: . [;5 - = M*N)4
/ 8# 2 : [;4 1
= /G 5
, & 5 + #
M*QR G 4 -, 5
2 1 0
R))) D 4 ORP D ON D
4 MN ? @ O) @ ()) IL 5
/ W ,
4 # % 1 G
4 = M*P)FN)4
& J 4
= / J 5
/ ? /
0 1
/ N)5
8 2 4
5
4 4 / #
4
4 % 4
= /
5 e555f 4 = ? 8
W =
X D
1 5 e555f
D / D 2 #
# / % /
8
e555f5 - 4 0? =
*( ?1
B
4 / %
4 B % / D
? 5
+ : +;
: 3 -4 ())M;4 = 2 % X
W D G 4 2 5
4
/ 4 1
5 / %
D 5
= % 5
/
8 ? 4
8
/ 5 : , ,-@ $ < ,- ! >4 ())P4 5 QR;5
U % / ? 4 W =
4 1
1 5 > /
1 % 4
2 4 / %
# % 5
1 1 & / ?
1 1
5 / %
1 2 4
% D 1
5 7
? 1
*O #
& 0
5 4 = / 1 /
/ D
2 4 1
/ / G 4 0 4
= :> .. ,.! 4 M***;5
W 1
1 D 4 0 1 D 1 4
1 % 4 1 4
? 4 4 / 4 / 8
5 / 1
1 1 1 5
/ 1 %
& 4
/ 1 & 1
% 4 1 2 / ?
/ D 4 2
/ 4 D / :> .. ,.! 4 M***;5
] W /
? 4 8 D & 1
? 1 = # 2/
0 4
/ 4 W
4 5
/ ? ?
5 3 # % 1 = 4
? ?
G 4 4 = 4 = 4 2 4 B 5
H :M**M;4
#
% 5 3 = 4 # /
/ 1 1 4
/ / 5 3 1
0 1 4
7? 4
? 5
0 ? , T 1
*Q
W /
& & 5
4 % / D =
/ W 5
1
/ % 5
/ D 1
W X /2
2/ W
/ W 4 4 / W 4 5 4
/ 2
& 1 & 4 :M**(4
5 MP#()4apud 4 ())M4 5MP*;
8 4
& 4
555
0 1 1
? &
/ 8
1
5 - 4 4 1
/ 4
4
G 5
/ ? % =
4 0 1 4
8 / D 5
/ ? 1 %
4 / D
5 /
% 5
0 2/ = 1 4 0 4
D & 5
? & 4 ? 4 # 1
*R
/ 5 - ? /
/ D 5
:())(; D 1 ?
5 3 :())M4 5 MQO;4 `
&
4 4 1 8 #
% 4 0 a5
?
% % / 4 1
/ 0 4 4 D 5
, :.]Hb4 M***;5
= 4 /
5 % %
/ ? /
D 5 = 0
? / 5 + ?# /
4 / 8 D
/ : . H 4 ())(;5
/ %
/ / 4 &
2 4 4 4 8 # 4
5 3 / = = D 1
? 4
D 1 `
4 , 4 4
4 / 4 # / a
: . H 4 ())(4 5O);5
web = /
/ =
4 /
5 e555f - 1 1 :M*NN;
`U 1 1 % /
a5 3
/ & /
=
D : 8 ;
D : ;4
4
*S
& ?
5 : . H 4 ())(4 5 OM;5
- X 1
4 # ? / D
& 4 & 5 <5
3 :M*N*4 apud 4 ())(4 5 O*; ? 4
= 0 8 4 # #
& 5 4 / /
? / 0
2 = : . H 4
())(;5 k
/ ? / D k :.]Hb4 M***4 5*O;5
4 &
/ ? 4 4 4
/ 5
D /
? / / 8 %
4 4 4
W & #
: . H 4 ())(;5
/ 4
/ 4
2 5
/
% 8 & =
5 %
&
/ 4
1 = ? 4 =
/ D 4 % 5
# %
? / 5 % #
? 4 ?
4 2 1 /
*P
- 4 ? /
5 . K :M***;4 & =
5
-4 4 ? 4 =
5
& % # 4 5 3 4
4 2 4 4 ?4 / & / 4
/B 4 3 4 & 4 & 5 k
/ ? / D k :.]Hb4 M***4 5*O;5
# 1
1 = / 5
1 0?
1 2 % 4
:.]Hb4 M***;5
0 ?
8 4 4 /
/ 1 1 2
? D 5 4 1
4 & 8
G 4 2 4 5
:.]Hb4 M***4 5 MM;5
+ R)4 1
W 8 = [[
?/ 4 G D 5
` 1 1 D /
$ K k B k4 / D a
:.]Hb4 M***4 5MO;5
4 = k k4 =
1 8 5
/ / #
4 = X / D 1 4
1 5
*N
;4 ? 4 4
1 0 5
4 / #
4 4 %
4 / 5
4 = ? 8 W =
X D 1
5 .= K :M***4 5 *(;
k k / M*NQ
L /
/ - 5
4
4
/ 4 / G
5 =
8 5
k 4 1 / ?k5 4
% 1 1 4
/ = #
:3 $$ - +4 ()))4 5M(R;5
1 @ ,
/ & 4
= 4 4 4 /
& D :3 $$ - +4
()));5
3 :()))4 5MOQ; 8 1
/ / / /
/ J W 4
1 4 4
/ /
/
W 5 2
0 4 4 D 4 1
5 /
W 4 0
**
1 % 4
& 4 4 5
/ = /
= 5 , / / 4 ?1
1 4 = / 1
1 4 /
F % W# 5 + = 4
X / 8 /
D :L, - $4 M**O4 5 *(#*O;5 ?1 '
' / D
8 W 4
/ & 5 :L, - $4
M**O4 5 QN;5
1 D 1 4 D
2 0 % 4
?
2 4
2 4 ? 4
5
1 5 3 4 4
4 1
/ / = ?
7? 4
? 4 8 4 ?
1 5
3 4
/ / 8 W
M)M 4. METODOLOGIA
:())Q;4 1 # = 1
1 ? 5 2 =
0 1 4 0 2
5 # 4 1 4
/ G ? & # 5 . # ? 4 #
4 D # #
D 0 5 & #
/ % / W % 5
= 1 4 1 #
%
1 / ? 1
0 8 W &
5 : 4 ())Q4 5 (S;5
1 # /
/ 8 & 1 & @ /
@ / @ 4 B 4 /
/ W %
/ D D 5
- 1 4 / 8 & /
1 ? / %
$ 5 /
/ /
% 5 4 /
% ? 5 4
? / % % ? 5
/ % 5
- / D /
? 5 + D #
4
3 0 ! % :()));5
- 0 1
/ /
M)(
:333; 1 D
4 %
& 5 # 2/
/ 4 ? 5
3 ? D D /
# / W 1
1 % ? 4 X 5
/ D 1 1 /
8 2 1 ? / /
8 & @
? 4 D ? D
5
/ / 4 1 4
4
4 D D
/ 5 1 & / /
8 2 ? /
/ 1
/ 5
2 4 1 / D
4 / %W#
/ 4 #
/ / /
5
Q5M + .,>, YZ + $ 7 .!
1 ? ,[ , 3 0 '
= 4 1
0 4 4
> 4 /
5 ? W
$ : - ! 3 E4 ())N4 5 )(;5
0 /
M)O
:R)); ? 5 Projeto Alto Uruguai
% 2 ())R4 # = ()M)4
:(*; 2 7 $ 5
- $ 4 % :M*; 2
4 &4 c &4 4 8
4 4 3 4 > 4 $ 1 % 4 < 4
, 4 U 4 + 4 [ 4 4 & 4
, 4 3 4 5 - $
% :M); 2 4 , 4 3
H 4 4 8 % 4 $ V 4 4 H + 4
, 4 - 4 MNQ 4
1 7? : - ! 3 E4 ())N4 5
)(;5
1 # 1 % :MQ; 2 $
- $ 4 1 0
c &4 , 4 $ 1 % 4 8 4 > 4
< 4 4 3 4 4 3 H 4
4 $ V 4 , 2 H + 4 / / *5
/ / 1
% ? 4 ? 1 4
4 /
8 & 4 1 ? 1
:QSN; 4 / D 4 / 4
? 4 1 :NQ;
5 , / QN4(Nd
4 :P)); /
4 QR4SRd :(*;
M)Q
N > 2 1
- ! 3 E4 ())N
MFM5)))5)))
Q5( 7< ,H + 3 U ,
0 1 1 =
/ 1
% 4
? 4 2
5
0 2/
# 8
2 3 X
M)R
# H / ?
7? @
# > 8 W %
7? 4
2 $
4 0 @
# , / 1
1 % 7? @
# 3 3 / 1
1 D
+ 4 3 0 5
Q5O ,- $ > - 3$ +,>
-1
/ # 1 ;
1 ? / 1
& % @ ;
% ? / 4 /
D
/ @ ; ? /
? % @ ; %
? ? 5
? 1
1 ? ? ? %
/ 5
1 ? /
4 &
8 W 5
% 4 D D
/ % / D
? 5
?
M)S
; > / D 1 ?
@
; $ ? ? 4 / W D
@
; 1 / / D
& '
3 0 ' /
/ 5
Q5Q $ -,\ YZ -c., + + +
& ? ? 4 / D
/ % / 4 1
5 ?
& 8 4
1 ? 4 ? 5 ?
& /
5 %
/ /
; ; ;
; , F
; = # 2/
2 # D
% ? /
; + 0
M)P 5. ORGA IZAÇÃO E DISCUSSÃO DOS RESULTADOS
3 0 4 /
1 :468; questionários
1 % :14; 2
$ 5 3 1 /
1 :NQ; .
4 % 1 :(RN; /
:N; 2 c &4
, 4 $ 1 % 4 8 4 > 4 < 4
3 5 - $ / %
% :(M); :S;
2 4 3 H 4 4 $ V 4 ,
H + 5
/ ? 1 1 4
% / 4 1 4 /
5 1 (
1 ? 5
U M $ ? 1 ?
1 4 4 (O4)Pd
/ PR4(Md / M4P(d
1 5 U 4 OS4Sd
/ / ?
4 S(4R)d / 1 5 NN4)Od
/ 1 %
& @ *4SMd 5 PS4Q*d
/ / 1 ?
B
1 ?
F d 333F d
/ d 3 ? $ & ? 333
> 7 - - - 7
-$ '(M) O)4)) S*4)R )4)R MM4QO NN4RP P4S( *(4ON SQ4PS O(4ON M4(O NN4PS MM4(Q
#(RN MP4QQ N)4(O (4OO RS4() QO4N) NQ4Q* (R4RM NS4)) MQ4)) )4NR NO4OP MS4SO
M)N
333@ 4 NS4PRd / / 1
? 5 1 4
1 333 4
1 /
? 5 3 4 = = /
/ % & 5
0 / / 1 / 8
1
5 3 / *
M)4 / 5
* / $
+ % % :(M);
$ 4 S*4)Rd
4 O)d )4)Rd
M)* M) /
4 % 1 :(RN;
4 N)4(Od 4
MP4QQd4 (4OOd
1 5 , 1 % 1 0
1 / 5
/ MM M(
3 0 3 2 3 & /
MM)
MM ? 333 T :$ ;
3 $ 4 ?
: ; 3 0 3 2 3 & :333;
SQ4PSd 5 3 4 =
? O(4ONd 1 / 1
0 5
MMM
4 8 *)d
/ 1 ? 333 5 +
/ W D %
1 ? / 4 # W 1
8 4 1 4 / 4
? 4 # 3335
/ M( MO 5
/ / ? ?
/ / 1 D 4
/ % 4 W8
4 D
4 8 4 1
4 / MO5 8
? 4 B 4
% 4 4
4 / =
8& 4 / 4 2
/ 4 D
MM(
MO ? 2 # $
- ! 3 E4 ())N5 .
! :())P;4 1 D 4
1 / M( MO4
/ 4 2 1 2
? 4
? 5
> 4 / ? /
/2 333 5
% 4
/ 0
# % ? 5
/ 4
2/ 5 3 = 4 &
4 /
? 4 1
/ 4 ? 4
MMO
% ?
% / = 1
0 0 D ? 4
% :()(;
5 , 1 4
333 4 ? / %
? 5
. // :())); / 1
1 1 D
1 0? B ? 4
% 4
W 4 4
/ 4 % 5 #
1 /
0? 2 4 =
5
4 %
4 #
= 2/ . + / 4 ?
4 4 4
B 4
4 4
5 4
? D 1 %
2 2 4
/ 4
D 4
4 1
5 3 % 4
5 : - $,- 4 M**N4 5RO#RQ;5
2 4 1
4
4 / 5 3 4
MMQ
8 X 4 D
2 2/
5 3 %4
7? ? % 1 1 4
& 4 8
4 1 0 / % ! & : -
$,- 4 M**N;5
4
4 1 2 4 0
?# ?#
4 1 1 0 1
4 0
/ : - $,- 4 M**N;5
- & ? % :M**N4 5QO;
8 W %
/ 4 % 4 0
4 0 8 2
8 D 0
2 4 0
/ / 5
/ /
0
? 5
- 4 & 1
0? ? ? 5 & 1 4 1 = 4
% 4
/ 4
= 0 5
- & 4 &
= 5 1 = = 8
4
4 =
4 1 0
! - " 4 M*QR4 < 4
MMR G 5 :H, . 4 M*NP4 apud 7$ ,.4 ()))4 5MP;5
+ W 4 # 1
= 8 B
4 333 5
# 1 0 4 1
4 = % ' ?#
4 2 4 4 &
1 5 %# ? 1
/
3334 1 &
? / ?
5
:M**Q; % 1 0 D
/ 5 3 0 /
1 / ? # 4
2 /
/ 5 2
2 4 5
1
4 #
0 5
= 5 / #
X ?
= 5 ` n % C
1 8 8
% a
: $ -4 M**S4 5MR;5
/ MQ MR 2 %
8 W / 2
MMS
! " #
MQ % 1 1
2 :$ ;5
$ 1 ?
% 4 2 4
c :(*4OSd;4
4 H :(Q4NRd;4 :(Q4O)d;
:(M4R)d;5
! " #
MR % 1 1
MMP
+ 4 /
4 D 4 4
2 # 1 D c :(P4Q*d;4
H :(S4RPd;4 :(Q4SOd; :(M4OMd;5
7 :())P4 5 QO*; ? `=
/ /
1 =
G a5 +
1 4 0 %
8 4 0 4
1 5
. " :())S4 5 MP; / ?
& 1 4 ` / 1
W # 4 G
/ D / a5
/ D 4 1 4 % 4
% # 2
/ ` 8 a
& 5
2 4
W 4 2
# / 4
& 5 3 = 4
D D 8 5
4 0 / :M**S;4 4 A Teia
da Vida4 ? / % & @
0 4 ? 4 1 0
4 1 4 / ? 4
W W &
:1 W ; & :1 W ; ? 2
D 5 4 1 4 4 =
8 2 :> .. 4 M***;5
8 ` ? a #
2/ # & 8 = 1 1
5 et al5 :())S;4
4 1 4
D / 4
MMN ?
2 = 4 # 4 4
4 4 D 0? 4
4
1 4 =4
D
D / .: , .! et al54 ())S4 5MQ*;5
8 ?
8 W
3 0 4 1 ?
& %
2 : MS;5
MS H / 4 2
3 '
3 0 4 ())*5 = >
? 4 1
MM*
4 % 1 4
1 4 = ? &8
4 # 5
# 4
% :M); 4 1 4 :P; 4
/ ? 4 &
4 ? / ?
? 4 1 W =
/ / 2 &8
5
1
D 4 4
4 4 ?
/ X 5 # 1 / %
= 4
2 5
, .! et al. :())S4 5MQ*; ` 2/ 4
# / ? D 4 1
4 # ?/ 4 & 4
G 4 a5
8 W % 4
1 4
? 4
/ 1 5 ?
OR X 3 0 5
M()
MP 7 1 ? 3 0 4
, '
3 0 4 ())*5 = >
# 4 / 4 4 1
1 ?
1 1 2
3335
1 1 4 3 - 4
% 3 0 3 &
4 5
. %% :())R4 5 ONM;
4 1 /
@ 0 4
@
8 4 % 1
5 ] 1
1
M(M 8
5 1
= 4 4
0 4 % 4
5
? 2 4 % 4
/ 0? D 4
2 4 0
0 5 /
D 4 % %
4 0
1 5
, 4 > +C :M***;4 3 X
4 4
4 1 % 4
0 & 4 2 / 5
% 1 4
4 D
/ 1 / % 4
4 4
4 D 4
2/ 4 4 2 3 2
M((
MN U ' #
- ! 3 E4 ())N5 5 . 5
3 :())R; 1
% / D 1
4
#+ 2 /
X 4 # 4 4
/ % 4 @
#+ 2
% / 4
= = @ 4
% / D 5
/ G B @
#+ 2 / 1
4 ? 4 @
4 ?
2/ / @
/ 1
/ / W
M(O
#+ 2 1
/ 2 4
/ 4 1
/ 4
1 5
/
? 2
2 5 3 = 4 # 1 / / / %
D ? 5 3 4
4
4 4
4 1 1 D 5 / D
/ 4 5
- # / %
0 4 / 8 ? 4
5 - 4 ? / ? 5
? 4 &
0 / 2 5
3 4 & / / 4
1 = # % 5
U / / & 4 ?
B 4 1
? 4 8 5
% 3 - 4 / 4 =
5 & 1 `
1 1 % a5 0 4 `para compreender a
gravidade dos problemas e vir a desenvolver valores e atitudes de respeito ao meio ambiente, deve se despertar a criança para as qualidades do ambiente que se quer defender”. , 8
1 ` 1 % =
& 4 1
D 1 4 a5 / M*
M(Q
M* 3 0 `3 c a4
3 #
- ! 3 E4 ())N5 = >
# D 0
4 =
/ 4 4 4 = =
:7$ ,.4 M**N4 5MQ*;5
% 4 =
4 D & 1
5 - 4 1 %
4 ? / ?
5
# ? 4 + :M**Q4 5 (ON;
? W /
0 4 5
0
& 4 4 /
= 4 ? 8D 5
M(R
2 /
= 5 +
& 5
? = recurso natural X B
4
/ 2 4 W
D 4
2 4 D 5 = =
? / 8 4
1 X 5
- B W 4
/ D 8 / 5 % =
4 D % D 4 ?
5 3 :M**O4 5M)Q;4
# / 1
? 2 4
& 4
D
4 &
1 ? 1
? 4 8
5 0 4
/ % 4
/2
/ 4
1i2/
0 & 1 ?
/ 5
= 8
2 4 ? = S*d
? 4 1 8 (Od
/ 4 / % 0 *(d
; = 4 4 4 Nd5
3 1 G
4 ? ? /
M(S
4 2 G 4
2 = # 2/ % D
5 / ' ` ? = k ' / #
k- ? ? k5 , /
2 4 W ?
W = / D 5
3 4 /
% ? 0 %
% 5 +
4 / ()4 (M4 (( (O %
1 4 4 0?
1 D 4 5
0 =4 /X 4
% 5
() H 4 % 2 , B #
M(P
(M `? / a4 % 2 , B #
- ! 3 E4 ())N5 = > 5
(( + U #
- ! 3 E4 ())N5 5 . 5