], G, ^, X - RAKOPISNI...28 A, E, O, J, M, K, T - PEÂTNI.17 I, U, R, N - PEÂTNI...19 V, S, Z, L - PEÂTNI...21 V, S, Z, L - RAKOPISNI...

(1)

SODR@INA

RAZGLEDUVAM, RAZMISLUVAM I IMENUVAM -

USNO IZRAZUVAWE………...2

SEGA SME VO U^ILI[NIOT DVOR...3

U^ILNICA ………...4

MOJOT DOM ………...5

APARATI ZA DOMA]INSTVO...6

MOETO SEMEJSTVO...7

MOJATA FAMILIJA...8

NASELENO MESTO - VO GRAD I NA SELO...9

DOMA[NI @IVOTNI...11

DIVI @IVOTNI...12

PAZAR NA OVO[JE I ZELEN^UK...13

PRIKAZNA PO SLIKI - UPLA[ENOTO DETE………...15

PO^NUVAM, DA ^ITAM I PI[UVAM………16

A, E, O, J, M, K, T

- PE^ATNI……….17

A

A,,,, E

A

E

E,,,, O

O

O,,,, J

O

J,,,, M, K

J

M, K

M, K,,,, T

T

- RAKOPISNI………....18

I, U, R, N

- PE^ATNI...19

I, U, R,

I, U, R, N

N

- RAKOPISNI………...………...20

V, S, Z, L

- PE^ATNI...21

V, S, Z,

V, S, Z, L

L

- RAKOPISNI...22

P, B, D, G

- PE^ATNI...23

P

P,,,, B, D,

B, D,

B, D, G

G

- RAKOPISNI………...24

Q, W, @, [

- PE^ATNI………..25

Q, W, @,

Q, W, @, [

[

- RAKOPISNI………...26

], \, ^, X

- PE^ATNI………...27

]

],,,, G

G

G,,,, ^,

^,

^, X

X

- RAKOPISNI……….………...28

C, Y, F, H

- PE^ATNI………...29

C, Y, F,

C, Y, F, H

H

_-

RAKOPISNI………...30 AZBUKA ………...31 GLASOVI I BUKVI ………..33

(2)

SEGA ZNAM DA ^ITAM I PI[UVAM……….34

BILJANA I ELKATA, Gligor Popovski………...35

^ESTITKA, Pismeno izrazuvawe………..36

SNEGOT E UBAV, Vasil Mukaetov……….37

ZIMA, I. S. ………...38

SNEGULKI PEPERUGI, Nenad Xambazov………...39

SANKA, Aleksandar Popovski………...40

KADE E NOSOT, Vidoe Podgorec………..……….…41

TOPLA OBLEKA, Nenad Xambazov………..42

ZIMA, PRIKAZNA PO SLIKI………....43

GODI[NI VREMIWA, Izrazuvawe i tvorewe - RASKA@UVAWE…...44

GODINA, Vanda Homotska………..…….45

NEKA NI E, Vasil Kunovski………...47

VOL[EBNI ZBOROVI, Nexati Zekerija……….48

POZDRAVUVAWE, Izrazuvawe i tvorewe………...49

LISICATA I KOKO[KATA, Ezop…..…...50

TELEFONSKI RAZGOVOR………...51

NEOBI^EN YID, Ivan~o Mitrevski Majstorot………...52

POZAJMENATA KNIGA, France Bevk………...53

OPI[UVWE NA PREDMET, Izrazuvawe i tvorewe………...54

LAKOMOTO KU^E………...54

ARDI I ANDI, Pismeno izrazuvawei tvorewe………...56

^ASOVNIK, Evgenija [uplinova………...57

KOGA DVAJCA SE KARAAT - TRETIOT KORISTI, Prikazna po sliki…...58

KOKI^E, Kiro Donev……….………..59

CVET, Slavka Arsova………...60

KOGO ORHAN NAJMNOGU GO SAKA, Nexati Zekerija………...61

RODENDEN, Aleksandar Popovski………...62

PROLET IDE, Miho Atanasovski..……….63

RABOTA VO GRADINATA, Qutvi Rusi……….64

PRVIOT PROLETEN DEN, Evgenija [uplinova……...………....65

PROLETTA NI DOJDE, Nenad Xambazov………...…………..66

PRO[ETKA NIZ VSELENATA, Nada Zekmanova-Jakimova………..67

PROLETNA PESNA, Gligor Popovski………...68

VOZDUHOT I SONCETO, Evgenija [uolinova………...69

P^ELA I GULAB, Pismeno izrazuvawe i tvorewe……….70

CRTE@, Jovan Strezovski…………..………71

VOLK I [TRK, L. Tolstoj………....72

(3)

OPI[UVAWE NA @IVOTNO, Izrazuvawe i tvorewe………..74

APRILI - LI - LI, Nenad Xambazov………..75

NAJUBAVIOT PLOD, Albanska narodna prikazna……….76

PRIJATELI, Makedonka Jan~evska………...77

JAS TI TOJ, Gligor Popovski………78

OPI[UVAWE NA LICE, Izrazuvawe i tvorewe…………...79

JABOLKO SO U[I, Sofe [terjoski…………...80

^ISTOTATA E POLOVINA ZDRAVJE, Nenad Xambazov…………...81

SEMAFOR, Pero Milenkovski………...82

OPI[UVAWE NA PREVOZNI SREDSTVA, Izrazuvawe i tvorewe……....83

VERVERICA I VOLK, L. Tolstoj…………...84

NAJGOLEMOTO SRCE, Ivan~o Mitrevski Majstorot…………...85

SKR@AVEC, Makedonska narodna prikazna………...86

NEKA VRNE, Vasil Kunovski…………...87

UBAVATA RU@A, \or|i Pr~kov…………...88

OPI[UVAWE NA RASTENIE, Izrazuvawe i tvorewe……….89

ORO NA MIROT, Evgenija [uplinova………..90

HIMNATA NA DECATA, Esad Bajram...91

TE[KA ZADA^A, Cane Andreevski………...92

KOWOT I VOLKOT, Ezop…………...93

STARIOT I MLADIOT, Lav Tolstoj…………...94

KRAVA BEZ LIVADA, Narodna prikazna………...95

MA^KA I LISICA, Lav Tolstoj……….………95

VO TEATAR, Aleksandra Taskovska………..96

BRZOZBORKI...97

GATANKI...98

JUNI, Vidoe Podgorec…………...99

LETEN RASPUST, Vasil Kunoski…………...100

ZA JAZIKOT...101

BROEVI………102

RE^ENICA - raskazna, pra{alna i izvi~na ………...103

INTERPUNKCISKI ZNACI……….105

IMENKI - op{ti i sopstveni………..106

GOLEMA BUKVA………..108

GLAGOLI………..109

RE^ENICA - potvrdna i odre~na………...111

GLAVNI DELOVI NA RE^ENICATA- podmet, prirok i predmet……….112

(4)

(5)

Vo ~itankata }e gi sretne{ ovie znaci:

Razgleduvam »itam Razmisluvam

(

Razgovaram Pronao|am Tvoram

Ovie znaci }e ti bidat upatsvo za da mo`e{ podobro da se

snao|a{ vo ovaa ~itanka.

(6)

(7)

U^ILI[TE

U~eni~ka U~enik

(8)

U^ILNICA

^anta Boi£ki Kniga

Guma Penkalo Moliv Brojalka

(9)

MOJOT DOM

ZGRADA SEMEJNA KU]A

DNEVNA SOBA KUJNA BAWA

(10)

APARATI VO DOMA]INSTVOTO

TELEVIZOR FRI@IDER MA[INA ZA SOKOVNIK PEREWE ALI[TA

KOMPJUTER MIKROVALNA TOSTER KAFEMAT

(11)

MOETO SEMEJSTVO

(12)

MOJATA FAMILIJA

(13)

GRAD

(14)

SELO

KOKO[KA A[OV PETEL TRAKTOR

(15)

DOMA[NI @IVOTNI

KU^E MA^KA PAPAGAL AKVARIUM SO RIBA

(16)

DIVI @IVOTNI

LAV VOLK @IRAFA ZEBRA I NOSOROG

(17)

NA PAZAR

OVO[JE

CRE[I SLIVI JAGODA ANANAS LUBENICA

(18)

ZELEN»UK

DOMAT KROMID CVEKLO ZELKA

GRA[OK KOMPIR PIPERKA MORKOV

(19)

(20)

(21)

avtobus antena elen elka

ogledalo ovca jajce jagotka

ma~ka morkov ku~e klu~

televizor telefon

Memet Mama Tato Maja Meto Ema moja koj koja toj Maja e a Ema e .

(22)

A a

E e

O o

J j

M m

K k

T t

Ema

T

Toooome

me

Ma

Maja

ja

Meto

Meto e mojot tatko.

e mojot tatko.

A

Aja e mojata majka

ja e mojata majka

Slednite zborovi prepi{i gi so rakopisni bukvi:

Mama

,

tato

,

Ema

,

Aja

,

Tome

,

Amet

,

Memet

,

(23)

injekcija igra~ki robot

raka u~itelka ulica

no`ici no`

Mare Merita Mimi Nina Romir

torta urma Marina noj Imer

Imer ima Romir ima

Nina ima Merita e mojata

(24)

I i

R r

U u

U u N n

N n

Merita ima

Irena i Jeta

Nina ima

Rita ima

Ro

Romir i Urim

mir i Urim

Slednite re~enici prepi{i gi so rakopisni

bukvi:

Romir ima motor.

Imer i Urim imaat kamioni.

Nino e miren.

(25)

velosiped violina zelka

zname sonce slon

lastovica limon lisica

Vasil i Sime se sami. Stasaa Romir i Lejla. Tuka se i Ema i Zore.

(26)

V v

S s

Z z

L l

Mila i Lile se sestri.

Izet ima motor.

Suzana ima kukla

Suzana ima kukla....

Vera nosi nova marama.

IZLET

Visar i Seat se na izlet vo Saraj. So niv e i maliot Veton. Toj samo se smee i veselo skoka niz visokata treva. Veton izvika: “Ej, Visar, eve zajak”! Visar i Seat stasaa kaj Veton,,,, no zajakot se sokri vo visokata treva.

(27)

pile petel dedo domat

bure bebe gitara grozje

Petre, kapa, topka, bure, bebe, Burim, Bajram, piperka, prsti.

STARI DRUGARI

Dedo Demir e od Debar, a dedo Amet e od Gostivar. Tie se stari drugari. Postojano sedat vo dvorot, pijat sok i igraat karti. Dedo Amet i dedo Demir se dogovaraat: “Onoj koj gubi kupuva podarok za Agim i Omer”. Dogovorot se odobruva. Omer i Agim se poglednuvaat veselo i se raduvaat za podarokot.

(28)

P p

D d

B b

G g

P

Petre igra so topka.

etre igra so topka.

Agim ima ubava gitara.

Burim i Gani

Burim i Gani se dobri drugari.

se dobri drugari.

Omer pee ubavo i sviri na gitara.

Denis i Denisa se bliznaci.

PITATA NA BABA BARIJE

Baba Barije mesi pita. Taa vo pitata stavi meso. Pitata e mnogu ubava. Era i Omer kupija jogurt i se spremaat za ubavata pita. Tuka se mama i tato. Site sakaat pita so meso.

ZADA»A

(29)

qubov Qub~o no` no`ici

diwa piliwa {trk ko{

Q

upka,

Q

u

q

eta, A

w

a,

@

arko,

@

ane,

{

e

{

ir,

[

emo,

[

arko,

[

ukri,

{

kolka.

NA GOSTI

Vaqon i [presa ìveat vo Wujork, a Viqdane i [emo vo @eneva. Ova leto re{ija so roditelite da dopatuvaat vo Skopje i da gi posetat rodninite i prijatelite. Nivniot dedo i nivnata baba ìveat vo selo @elino. Decata bea mnogu radosni koga gi vidoa doma{nite ìvotni. Dedo [ukri gi pro{eta niz dvorot i im gi pokaà jagniwata, teliwata i piliwata, a pesot [arko veselo skoka{e okolu niv. Baba Quqjeta gi pro{eta Viqdane i [presa vo gradinata i im nabra zreli ovo{ni plodovi.

(30)

Q q

@ `

W w

[ {

Quq

Quqjjjjeta sobira duwi.

eta sobira duwi.

@ane ima {aren {al.

Kowot Dori stasa

Kowot Dori stasa prv na trkata.

prv na trkata.

[trkot lovi `abi vo barata

[trkot lovi `abi vo barata....

MALATA [PRESA

Quqzim pi{uva doma{na zada~a. Malata [presa ne znae da pi{uva pa samo gi gleda slikite od knigata. Vo knigata ima interesni sliki so piliwa i zaja~iwa. [presa gi gleda slikite pa veli: “Quqzim, gledaj, ovde ima pet piliwa, {est zaja~iwa i tri `abi”. Quqzim se nasmea i i veli: “Bravo [presa, sega }e dobie{ nova boenka”.

Dopolni:

__

A

__ __ __ O __ __ E __

(31)

}umbe ku}a |erdan

~ador ~a{a ~e{el

xemper xem xip

SOSEDI

]ani i Xevdet se sosedi. Nivnite ku}i se pod eden pokriv. Sekoe popladne tie se zaedno i pijat ~aj. ^ajot im go podgotvuva Xemile, pogolemata }erka na ]ani. Kaj niv na ~aj doa|a i nivniot sosed \or|i. Sosedot \or|i se voshituva na vkusniot ~aj, {to go podgotvuva Xemile.

(32)

]

] }

]

}

^ ~

\

\ |

|

X x

SSSSve

ve

}}}}

a, vre

}}}}

a,

xxxx

uuuu

xxxx

e,

xxxx

amlii,

xxxx

okej,

~~~~

orapi,

~~~~

evli,

~~~~

ajnik,

~~~~

a{a,

a{a

,

~~~~

ador,

||||

evrek,

||||

um,

||||

ezve,

||||

erdan

\or|i i \ur|a se brat i sestra. \ulten pravi ubavi |evreci.

Xemot na baba Xemile e od {ipki, vi{ni i duwi. ]emal ima novi ~evli i novo sivo xemper~e.

DRUGARI

Xeqo, ]emal i Xafer se drugari. @iveat vo ista zgrada i sekoj den igraat zaedno. Tie u~at vo isto u~ili{te i se vo isto oddelenie. Na golemiot odmor postojano odat zaedno. Sekoga{ odat vo du}anot na ~i~ko ^edo i kupuvaat vkusen |evrek. Negoviot sin \or|i e niven drugar.

(33)

cre{i cedalka yid

yvezda fener fazan

helikopter harmonika hor

Cvetan i Faton se dobri {ahisti.

Halim i Yvonko se odli~ni fudbaleri. Tatkoto na Orhan vozi helikopter.

Hodnicite na na{eto u~ili{te se ukraseni so cve}iwa. NA PRO[ETKA

V~era bevme na pro{etka na Vodno. Ponesovme: topki, mre`i za fa}awe peperutki, domino i fotoaparat.

Tamu vidovme drvja, cve}iwa, grmu{ki . . .

Husein vide ververi~ka. Fani fati peperutka, a Hana se ispla{i od edna osa. Site ja slu{avme pesnata na slavej~eto. Vo dale~inata se gledaa visoki planini i ridovi, rekata Vardar, gradskiot stadion i mnogu fabriki.

Sekoj od nas ~uvstvuva{e radost, gordost, zadovolstvo, ubavina i sre}a.

(34)

C c

F f

Y

Y y

y

H h

Fan

Faniiii i Hanka u~at vo isto oddelenie.

i Hanka u~at vo isto oddelenie.

Cveta, Frose i Hajdi

Cveta, Frose i Hajdi peat vo u~ili{niot h

peat vo u~ili{niot h

peat vo u~ili{niot hor

or

or....

or

Dedo Femi i dedo Cane igraat {ah.

Halid jade hamburger.

DRUGARUVAWE

Femi, Yvonko, Hana, Cveta i Halid se drugari i sekoga{ igraat zaedno. Site nosat igra~ki no Femi sekoga{ im veli da vnimavaat na negovite igra~ki bidej}i tie se novi. Femi po~nuva so svoite zdodevni zabele{ki pa veli:

- Yvonko, eve ti go helikopterov, no vnimavaj, nov mi e, tato v~era mi go kupi. Cveta, gledaj, ova e moe kamion~e vnimavaj i toa e moe. Gledajte jas imam pove}e igra~ki.

Decata gi ostavija igra~kite na Femi i po~naa da igraat zaedno so nivnite igra~ki. Site bea veseli samo Femi stoe{e nastrana sam so svoite igra~ki. Femi e osamen i ta`en. Znae{e deka pogre{i.

(35)

@ `

_@

_{@ `}

_@

_`

A a

_{A a}

Z z

_{Z z}

B b

_{B b}

Y y

_{Y y}

V v

_{V v}

I i

_{I i}

G g

_{G g}

J j

_{J j}

D d

_{D d}

K k

_{K k}

\ |

_\

_{\ |}

_|

L l

_{L l}

E e

_{E e}

Q q

_{Q q}

M m

_{M m}

] }

_{] }}

(36)

N n

_{N n}

U u

_{U u}

W w

_{W w}

F f

_{F f}

O o

_{O o}

H h

_{H h}

P p

_{P p}

C c

_{C c}

R r

_{R r}

^ ~

_{C c}

S s

_{S s}

X x

_{X x}

T t

_{T t}

[ {

_{[ {}

(37)

Sekoj glas se pi{uva so poseben znak koj se narekuva BUKVA.

GLASOVI I BUKVI

EDEN GLAS EDNA BUKVA

KAKO IZGOVARAME TAKA PI[UVAME

(38)

(39)

BILJANA I ELKATA

Nekolku dena pred Nova godina í rekov na Biljana:

-Utre }e odam da kupam elka.

-Sakam i jas da dojdam so tebe - mi re~e taa.

-]e te odvedam - í rekov - ]e ja odbereme najubavata.

I pojdovme.

Elkite se prodavaa vo eden {irok dvor, bea natrupani na kup. Zgme~eni.

Kalni. A lu|eto gi gledaa, gi prevrtuvaa, gi frlaa, gi gazea. Biljana gi gleda{e za~udeno.

- Elkite v {uma se mnogu poubavi - re~e taa.

- Da - rekov - sekoe drvo e najubavo tamu kade {to raste.

- Ne sakam otse~ena elka - re~e Biljana. - Ne sakam da gi se~at elkite.

Jas ja poznavam Biljana, pa ne se za~udiv. Ja fativ za rakata i si pojdovme doma. A taa be{e ta`na. Taguva{e za otse~enite elki.

Koga vlegovme vo na{iot dvor, taa zastana i go re~e ona {to go misle{e seto vreme:

- Sakam da posadime vo dvorot `iva elka!

- ]e posadime - í rekov. - I sekoga{ }e imame ubava elka.

(40)

^ESTITKA

Zada~a

Napi{i edna novogodi{na ~estitka.

IZRAZUVAWE I TVOREWE

(41)

Razmisli i odgovori

1. Kako e opi{ana ubavinata na snegot vo prvata strofa?

2. Koi igri gi igraat decata na snegot? 3. Koga snegot za decata e najubav? Tvori

• Napi{i nekolku re~enici, koristej}i gi i dadenite zborovi: Sne{ko, snegulki, sne`na topka, sanka, skii.

SNEGOT E UBAV

Snegot e ubav, koga vo no}ta na prozorecot tivko }e sleta. Snegulki koga po cel den veat i bela pokrivka pletat.

Snegot e ubav, koga }e padne na ne~ija topla dlanka. Potoa koga vrz nego }e letne brza, strelovita sanka.

Snegot e sekoga{ ubav no, najubav e koga }e stasa od vetrot nosen,

na vcrveneto detsko nose.

Vasil Mukaetov

(42)

Razmisli i odgovori

1. [to pokriva snegot vo zima?

2. Kako izgledaat grankite na drvjata vo zima? 3. Kade zaminale preselnite ptici?

4. Zo{to vrap~eto vo zimata e ta`no? 5. [to pravat decata koga ima sneg? 6. Koja e tvojata omilena zimska igra?

ZIMA

Zimata e moja radost. Moja i na site deca. Taa ni nosi snegulki. Gi pokriva so bela pokrivka planinite, nivite, poliwata i ku}ite.

Nadvor se e belo. Grankite na drvjata se navednale pod te`inata na snegot, misli{ deka eve sega }e se skr{at. Na niv ja nema ve}e ubavata pti~ja pesna. Pticite ne napu{tija. Otidoa na jug da baraat toplina. Samo po nekoe vrap~e doletuva na prozorcite. Ta`no poglednuva vo detskite o~i, kako da moli za malku tro{ki.

Nasekade se slu{aat detski glasovi. Decata pravat Sne{ko. se igraat so sne`ni topki i nasekade jurat brzite sanki.

I.S.

(43)

SNEGULKI

PEPERUGI

Snegulki peperugi letkaat, se rojat, belo sne`no jorgan~e so qubov go krojat. Gi pokrija nivite pokrivite, grankite, a decata radosni letnaa so sankite. Nenad Xambazov Zada~a

• Nau~i ja pesnata napamet!

• Dopolni gi slednive re~enici so zborovi: 1. Decata vo zima se igraat na . 2. Decata Sne{ko.

3. Na Sne{koto mu stavaat nos od . 4. Na glavata mu stavaat .

(44)

SANKA

Navrna golem sneg, a decata radosno istr~aa na ulicata, vle~ej}i gi svoite sanki. Beni vedna{ ja zabele`a ubavata sanka na Ardi. So nea Ardi kako veter se spu{ta{e od viso~inkata.

- Mojata sanka ne ~ini! - í re~e Beni na majka si i vedna{ se rasplaka.

- Ama, zo{to? - se za~udi majka mu.

- Ja sakam sankata na Ardi, inaku }e pla~am, do utre! Majka mu vedna{ otide kaj Ardi i mu ja pobara sankata.

Ardi be{e poslu{no dete, koe gi slu{a{e postarite i bez zbor ja dade sankata. Samo dve iskri na taga, svetnaa vo negovite o~i, dodeka go gleda{e Beni, kako ja vle~e zad sebe sankata.

Beni zadovolno gi pokani ostanatite deca da mu se pridru`at.

- Ne sakam da se sankam so tebe! Ne e ubavo da gi zema{ tu|ite raboti.

Ova {to mu go napravi na Ardi, utre }e mi go napravi{ i na mene! - mu re~e Romir i otide kaj Ardi.

Beni ostana sam so tu|ata sanka vo svoite race.

Aleksandar Popovski

Zada~a

Preraska`i go tekstot spored dadeniot plan: 1. Nezadovolniot Beni.

2. Sankata na Ardi. 3. Beni ostana sam.

(45)

KADE E NOSOT

Stoel dedo - sne`en, bel - v sneg do pojas, od sneg cel.

Nemal ~evli, stoel bos. Imal dedo crven nos -

Nos od morkov sladok, zrel. Do{ol nekoj i go zel.

O, nosovi koj li krade? Onoj morkovi {to jade.

(46)

Razmisli i odgovori

1. Kakva obleka nosime vo zima? 2. Zo{to nosime zimska obleka

TOPLA OBLEKA

Narakvici, xemper nosam, ~orap~iwa topli dve, sneg~e vezden neka pa|a,

ne mi studi mene, ne! Na glavata topla {apka,

a i {al~e imam jas,

nasekade tr~am, skokam, ne se pla{am od stud, mraz.

I ~izmi~ki novi imam, so niv sum ko vojnik prav, pa zatoa koga studi,

jas sum vesel, jas sum zdrav.

(47)

Tvori

• Za sekoja slika napi{i po edna re~enica.

ZIMA

.

(48)

Tvori

Za sekoe godi{no vreme napi{i po edna re~enica.

GODI[NI VREMIWA

PROLET LETO ESEN ZIMA RASKA@UVAWE

(49)

GODINA Zima, zima, sne`na zima, snegulki na dlanka ima. Vrz sankite, kako lani, tri meseci nasmeani:

JANUARI, FEVRUARI, MART.

Proletta, pak, cve}e nosi vo zeleni, bujni kosi. Tri meseci peat, yvonat, i niz livadi se gonat: APRIL, MAJ, JUNI.

A letoto sile zlato i spie pod zlaten {ator. Polni se so sonce, ptici, tri meseci veselnici:

JULI, AVGUST, SEPTEMVRI.

Esenta e v crven fustan, i gorata ne e pusta!

Vo poleto rod bez mera, tri meseci jadat, berat:

OKTOMVRI, NOEMVRI, DEKEMVRI.

(50)

Treba da znae{:

- Edna godina ima ~etiri godi{ni vremiwa. - Godinata ima dvanaeset meseci.

- Sekoe godi{no vreme ima po tri meseci. - Mesecot ima ~etiri nedeli.

- Nedelata ima sedum dena.

Denovi vo nedelata: 1. Ponedelnik 2. Vtornik 3. Sreda 4. ^etvrtok 5. Petok 6. Sabota 7. Nedela Meseci vo godinata: 1. Januari 2. Fevruari 3. Mart 4. April 5. Maj 6. Juni 7. Juli 8. Avgust 9. Septemvri 10. Oktomvri 11. Noemvri 12. Dekemvri Godi{ni vremiwa: 1. Prolet 2. Leto 3. Esen 4. Zima

(51)

Razmisluvam i odgovaram 1. Koga velime Dobro utro?

2. Koga se pozdravuvame so Dobar den?

3. Koga go upotrebuvame pozdravot Dobra ve~er? 4. Kako se pozdravuvame so roditelite koga odime na

spiewe?

5. Koi drugi pozdravuvawa gi upotrebuvame?

NEKA NIE

Koga sonce svetne v utro - neka ni e

DOBRO UTRO.

[tom e nad nas, na pol den - neka ni e DOBAR DEN.

[tom zad ridot }e se skrie - DOBRA VE»ER neka ni e.

(52)

Razmisli i odgovori

1. Koi vol{ebni zborovi mu gi ka`ala babata na Orhan?

2. Koga gi koristime zborovite: ve molam, povelete, blagodaram?

Tvori

1. Napi{i po edna re~enica upotrebuvaj}i gi slednive vol{ebni zborovi: Ve molam, povelete, blagodaram, prostete, se izvinuvam.

VOL[EBNI ZBOROVI

Orhan e male~ok i zatoa baba mu go u~i:

- Mora{ da gi nau~i{ vol{ebnite zborovi! - Zarem postojat takvi zborovi?

- Da, toa se: ve molam,,,, blagodaram,,,, povelete,,,, prostete,,,, izvinete...

Sekoj od ovie zborovi e vol{eben. - Ti blagodaram, babo, {to me nau~i! Baba mu se nasmevna. Orhan go nau~i prviot vol{eben zbor, a toa toj i ne go zabele`a.

Nexati Zekerija

,,

Zada~a

1. Dvajca po dvajca razgovarajte me|u sebe upotrebuvaj}i gi vol{ebnite zborovi.

(53)

Zada~a

1. Spored slikite, kako se pozdravuvame vo odredeni situacii?

(54)

,,,,,,,,,,,,,

LISICATA I KOKO[KATA

- Kako si mi, koko¡ke,

prijatelke bliska? - Se ka~uvam visoko,

eve, gledaj, liske! - Piliwata kaj ti se,

kolku mi se mili? - Ne gri`i se za niv, dobro si se skrile! - Dali ti se mirni, sakam da gi vidam, a, ako gi potfatam, podlec neka bidam! Mnogu dobro, tetko,

jas tebe te znam, da gi vidi¡, liske, nema da ti gi dadam.

(55)

TELEFONSKI RAZGOVOR

Beni i Ardi bea na

letuvawe vo Struga. Beni e od Skopje, a Ardi e od Gostivar. Vo Struga denovite gi minuvaa zaedno. Pri razdelbata si gi razmenija svoite telefonski broevi.

Beni se javi kaj Ardi da go pokani za svojot rodenden. Beni: Dobar den, ovde e Beni od Skopje, }e ve molam mo`e li da go dobijam Ardi.

Majkata: Dobar den Beni, eve sega Ardi }e se javi. Ardi: Zdravo Beni, mnogu mi e milo {to se javi. Kako si? Beni: Dobro. Se javuvam da te pokanam vo nedela da dojde{ kaj mene na rodendenska zabava. Ardi: Blagodaram, Beni, za pokanata. ]e se dogovoram so mama i tato za da me donesat vo Skopje i so zadovolstvo }e dojdam. Beni: Dobro, Ardi, se gledame vo nedela. Doviduvawe.

Ardi: Doviduvawe.

Katerina Spasovska

Zada~a

(56)

Razmisli i odgovori

1. Kakov yid videl avtorot?

2. Zo{to avtorot veli deka yidot e neobi~en? 3. Kako se odnesuvale decata od taa ulica? 4. Kakvi se yidovite na zgradite i ku}ite vo

NEOBI^EN YID

- Znaete li, deca, {to vidov denes?

- [to?

- Vidov eden neobi~en yid. - Kakov, yid?

- Neobi~en yid.

- A kakov e toj neobi~en yid?

- Hm... toa e yid oboen so bela boja. - Pa, {to ima tuka neobi~no?

- Kako {to ima neobi~no? Zamislete si deka po taa ulica `iveat mnogu deca, ama niedno od niv ne napi{alo ni{to na yidot, nitu pak frlilo kal na nego. Zarem toa ne e neobi~no?

Ivan£o Mitrevski - Majstorot

Yidot ne e mesto za pi{uvawe i crtawe grafiti.

(57)

Razmisli i odgovori

1. Kako se odnesuvalo deteto so pozajmenata kniga?

2. Zo{to deteto se odnesuvalo taka so pozajmenata kniga? 3. Zo{to pozajmenite knigi treba podobro da se ~uvaat od

svojte?

POZAJMENATA KNIGA

Pozajmenite knigi ponekoga{ li~at na vistinski sira~iwa. Mi se slu~i edna{ da vidam kako edno dete gi vitka{e listovite na edna kniga. Toga{ mu rekov:

- Zo{to podobro ne ja ~uva{ knigata? Deteto mi odgovori:

- Pa, knigata ne e moja!

- Go ~uvte li? Pozajmenite knigi treba da se ~uvaat podobro od svoite.

France Bevk

Zada~a

1. Od kade gi pozajmuvame knigite?

2. Kako se odnesuva{ ti kon pozajmenite knigi?

Knigata e mojot najdobar

(58)

Razgledaj razmisli i odgovori

Odberi eden predmet i opi{i go so pomo{ na dadenite pra{awa: 1. Imenuvaj go predmetot? 2. Od {to e napraven? 3. Za {to slu`i? 4. Koj go upotrebuva? OPI[UVAWE NA PREDMETI

(59)

Razmisli i odgovori

1. Zo{to ku~eto skoknalo vo rekata? 2. Kako ku~eto ostana bez nikakva koska? 3. Objasni gi zborovite: lakomost, sebi~nost,

skr`avost, zavidlivost i qubomora.

LAKOMOTO KU^E

Edno ku~e pominuvalo preku rekata po edna greda.

Vo zabite dr`elo koska. Poglednalo nadolu i se ogledalo vo vodata. Mu se storilo deka tamu ima drugo ku~e koe nosi pogolema koska. Ripnalo da mu ja zeme koskata na drugoto ku~e. No, vo vodata nemalo nikakva koska. Branovite ja odnele i negovata koska.

Ku~eto ostanalo bez ni¡to.

(60)

, , , ,

CRTANA PRIKAZNA

Detsko spisanie - Drugar£e

(61)

Tvori

Napravi ~asovnik od karton.

Gi razgleduvame napravenite ~asovnici i diskutirame za vremeto. »ASOVNIK Sitno, glasno ~uka toj i vremeto sam go broi. Tika - taka, tika - tak... Denes ~uka utre pak. Evgenija [uplinova Zada~a

• Sekoj u~enik samostojno se iska`uva kolku

e ~asot vo negoviot napraven ~asovnik.

• Se iska`uva odredena aktivnost {to se

izvr{uva vo odreden ~as vo denot.

(62)

Razmisli i odgovori

1. Spored dadenite sliki sostavi prikazna.

2. Napi{i naslov na prikaznata.

KOGA DVAJCA SE KARAAT - TRETIOT KORISTI

Zada~a:

Ako znae{, raska`i za nekoja sli~na slu~ka. OPI[UVAWE

(63)

KOKI»E

- Zo{to tolku rano nikna, koki~ence belo?

- Za{to ve}e stasa prolet vo grad i vo selo!

- Zar od studot ne se pla{i{ i od snegot bel?

- Zar ne gleda{, dete drago- se istopi snegot cel!

(64)

CVET

Eden golem ubav cvet mama mi kupi

nekomu da go dadam qubov da mu podaram.

Znam deka cvetot mo`e od zbor pove}e da zna~i od negovite `ivi boi

iskreno prijatelstvo zra~i.

Slavka Arsova

Zada~a:

(65)

Razmisli i odgovori

1. Kako Orhan odgovoril na dedovoto pra{awe? 2. [to dobil Orhan od svojata baba?

3. Zo{to Orhan bil vo kino i lunapark?

4. Zo{to Orhan ne odgovoril na pra{aweto na gostite? 5. Kako ja ocenuva{ postapkata na Orhan?

6. Kako bi postapil ti vo sli~na situacija?

KOGO ORHAN NAJMNOGU GO SAKA

Orhanoviot dedo pra{a:

- Kogo ti najmnogu go saka{? - Tebe, odgovori Orhan. Orhan dobi sladoled.

Orhanovata baba pra{a:

- Kogo ti najmnogu go saka{? - Tebe, odgovori Orhan. Orhan dobi ~okolada.

Orhanoviot tatko go pra{a: - Kogo ti najmnogu go saka{? - Tebe, odgovori Orhan. Orhan pojde v kino.

Orhanovata majka go pra{a: - Kogo ti najmnogu go saka{? - Tebe, odgovori Orhan. Orhan e na lete~ka ~inija vo lunaparkot.

Denes kaj Orhanovi dojdoa gosti.

- Orhan, kogo ti najmnogu? Pra{a eden od dojdenite. Tamu bea dedo mu, baba mu, tatko mu i majka mu.

Orhan ne odgovori, tuku vedna{ se izvle~e na ulica.

(66)

Razmisli i odgovori 1. Koj slavel rodenden?

2. Zo{to Tome ne sakal da odi na rodenden? 3. Kakov drugar e Van~o?

Tvori

1. Raska`i za tvojata pominata rodendenska zabava. 2. Ka`i edna rodendenska pesna.

3. Napravi rodendenska pokana ili napi{i rodendenska ~estitka.

RODENDEN

Tome si igra{e sam na ulica. Site negovi drugar~iwa bea na rodenden kaj Traj~e.

- Ajde, Tome, da ne zadocnime na rodenden! - go vikna Van~o, koj {totuku izleze od doma.

- Jas nema da odam. Nemam pari da kupam podarok - ta`no re~e Tome.

Slu{aj, jas nosam dva podaroka. Eve, ~okoladata podari ja ti, a jas }e go podaram {ahot - predlo`i Van~o.

- Samo nekolku miga podocna, me|u gostite na rodendenot, se slu{na i glasot na Tome.

Aleksandar Popovski

,,,,

(67)

PROLET IDE

Vo livada, pokraj reka

- treva meka.

Peperutki i bumbari vezat {ari.

Ven~iwa od cve}e pletat mravki ~eta.

¿erdani od rosa celi ni`at p~eli.

Pa zapea koj gi vide: - Prolet ide! Prolet ide.

(68)

Razmisli i odgovori

[to rabotel Artan vo gradinata?

Koga }e cvetaat rozite {to gi sadel Artan? Kakvi boi imaat nasadenite rozi?

Na kogo Artan go veti prviot buket od rozi?

Dali znae{

Koga e denot na drvoto? Kade }e sadite drvca?

RABOTA VO GRADINATA

Artan rabote{e vo gradinata. Koga mu se dobli`ivme, vidovme deka vo tri mali iskopani dupki sadi rozi.

- Koga }e cvetaat rozite {to gi sadi{? - go pra{av jas. - Treba da rascvetaat vo maj.

- Kakva boja se rozite? - pra{a Besa.

- Kolku koreni tolku boi: bela, crvena, `olta, rozova i sina kako neboto.

- ]e ima{ buketi vo prekrasni boi! - dodade Besa.

- Ubavi kako son! - se soglasi so nea Artan. - Prviot buket od ovie rozi }e bide tvoj, Besa! - í veti Artan.

O~ite na Besa plamnaa. Li~ea na golemi temjanu{ki. Qutvi Rusi

(69)

PRVIOT PROLETEN DEN

Nad rodni polja

sè u{te vo son, se razlea detski tivok ne`en yvon.

De~iwa na pro{etka peat so glas vren. Pa denes e neli

PRV PROLETEN DEN.

(70)

Razmisli i odgovori

1. Kako poetot ja opi{uva proletta vo prvata strofa?

2. Koi se prvite proletni znaci?

3. Od kade se vra}aat preselnite ptici? 4. Opi{i ja sodr`inata na ~etvrtata strofa!

PROLETTA NI DOJDE

Zeleneat trevkite,

bu~at matni vodi, raspeano, son~evo, utroto se rodi. Si otide zimata, se istopi snegot, iljada koki~iwa niknaa na bregot. A toploto vetrence ni bu{avi kosi, pticite - preselnici, od jugot gi nosi. Proletta ni dojde {arena i cvetna, prvata lastovi~ka ene, ve}e letna!

(71)

PRO[ETKA NIZ VSELENATA

Dodeka mama raboti niz ku}ata, Yvonko igra razni igri. Sega leta niz vselenata...

- Ela, mamo, na mojot brod! Samo da vidi{ kolku se

prekrasni site planeti! Ne znae{ koja od koja e poubava! Ima mesto i za tebe. Ela! - ja pokani pak majka si. Stegaj}i go cvrsto volanot, Yvonko poka`a kon dolgiot stap na metlata.

Majka mu i ne go slu{a.

- Daj mi go toj kapak! Zo{to si mi go zel? Mi treba za ru~ekot - mu veli taa.

- Ama, mamo, pa toj e volan na mojot vselenski brod. Kako mo`am da ti go dadam? Ela! ]e se pro{etame niz vselenata. ]e se raduva{... ]e vidi{ takvi ubavini za kakvi {to ne si sonuvala. Ela! Majka mu se nasmevna. Vleze vo igrata na svoeto dete.

Nada Zekmanova - Jakimova

Tvori

• Zamisli deka i ti patuva{ so vselenski brod niz vselenata.

• Niz nekolku re~enici napi{i za toa {to zamisluva{ deka }e vidi{ i do`ivee{.

(72)

PROLETNA PESNA

Sneg se topi, bu~at vodi,

cuti sliva, cuti dren. Sonce gree, slavej pee, prolet dojde, son~ev den.

V cvet e selo, leta p~ela ptici {irat krilen let. Studot projde, prolet dojde,

blesti v radost siot svet. Se se budi, se se ~udi, gali topol son~ev zrak,

gree sonce, e~i yvon~e duva ju`en veter blag.

(73)

VOZDUHOT I SONCETO

Prozorecot od sobata nekolku dena e zatvoren. Sowa e bolna. Majka í ne saka da bide otvoren bidej}i taa e bolna.

No, prozorecot ne misli taka, gi {iri staklenite race i krckaj}i {epoti:

- Otvori me! . . . Otvori me, Sowi~ke! . . .

Sowa naslu{uva. Koj li zboruva? I se seti. Naslu{uva u{te, a prozorecot pak {epoti:

- Otvori me, Sowi~ke. Mene site mi se lutat, vozduhot, sonceto, cve}eto i pticite i mi velat:

,,Vozduh treba da ima Sowi~ka vo sobata. ^ist, ubav vozduh, so crcor pti~ji i so miris od cve}e. Treba da ima i sonce za da

ozdravi{ poskoro,,.

Sowi~ka se digna od krevetot i odvaj go podotvori prozorecot. Vo sobata vleze ~ist vozduh i miris od cve}e. Vo sobata vleze i Sonceto i na Sowa i gi pomiluva ra~iwata i liceto.

Na Sowa i se vcrvija obrav~iwata. Dlaboko i ubavo po~na da di{e ~ist vozduh. I taka zaspa.

Spie{e Sowi~ka cela no}.

Sledniot den Sowa ve}e be{e zdrava i veselo tr~a{e vo gradinata.

Evgenija [uplinova Zada~a

• Preraska`i go tekstot spored dadeniot plan 1. Bolnata Sowa

2. [epoteweto na prozorecot 3. Crvenite obrav~iwa na Sowa

(74)

P»ELA I GULAB

Narodna prikazna

Zada~a

Prepi{i go tekstot taka {to slikite }e gi zameni{ so zborovi.

(75)

CRTE@

Od site `ivotni vo zoolo{kata gradina na Vaqon najmnogu mu se dopadna majmunot. [to sè ne prave{e: ode{e i se prevrtuva{e, so opa{kata se dr`e{e sa ni{alkite i se ni{a{e. Na sekoe pleskawe od lu|eto i toj pleska{e i otpozdravuva{e.

Koga se vrati doma, Vaqon go zede blokot i boi~kite i po~na da go crta majmunot.

No, kako i od kade da po~ne da go crta sega majmunot? Od glavata, od opa{kata, od stomakot? Navistina, od kade li se

po~nuva? Po~na od opa{kata - izbri{a. Po~na od glavata - izbri{a. Pak se vrati od glavata i toa so druga boi~ka. Pa, pak so druga

boi~ka i po malku gi izme{a site boi~ki. Na krajot, ja izbri{a potta od ~eloto i radosno istr~a kaj baba si.

- Vidi, babo! - [to e toa?

- Majmunot od zoolo{kata gradina.

- Aha - go dobli`i taa crte`ot do o~ite, go trgna malku ponastrana, gi stavi o~ilata, go pogleda ubavo i re~e:

- Dobar e, mnogu dobar!

Tatko mu go pot~ukna po ramoto i re~e:

- Taka, sine, taka! Sekoj crte` e ubav {tom e nacrtan so svoja raka.

Jovan Strezovski

Razmisli i odgovori

1. [to najmnogu mu se dopadnalo na Vaqon vo zoolo{kata gradina?

2. [to pravel Vaqon koga se vratil doma? 3. Kako e ocenet crte`ot na Vaqon?

(76)

,

VOLK I [TRK

Se zadavil volkot so edna koska i ne mo`el da ja iska{la. Toga{ go viknal {trkot i mu rekol:

- Mili {trku, ti ima{ dolg klun, izvadi mi ja koskata od grloto, a jas }e te nagradam.

[trkot go piknal klunot vo grloto na volkot i mu ja izvadil koskata. Toga{ rekol:

- Sega daj mi ja nagradata.

Volkot gi naostril zabite i rekol:

- Zarem ne ti e nagrada toa {to ne ti ja pregrizav glavata koga mi be{e v usta?

Lav Tolstoj

Razmisli i odgovori

1. [to mu se slu~ilo na volkot? 2. Od kogo volkot pobaral pomo{? 3. Kako volkot go nagradil {trkot?

(77)

VREDEN SI KAKO P^ELA

P^ELI

- Koj raboti trudoqubivo kako p~elite? - Mravkite.

- A koj raboti kako mravkite? - Lu|eto.

- Da, ama ne sekoga{ i ne site. Dobrite i vrednite lu|e rabotat vo sekoe vreme. Tie ne se pla{at od rabotata. Taa gi nagraduva i vospituva. Zatoa, tie {to rabotat nikoga{ vo `ivotot ne gladuvaat.

- A p~elite, dali tie gladuvaat? - Ne.

- A mravkite?

- Ni tie ne gladuvaat. Lete sobiraat hrana, a zime ja jadat taa hrana. P~elite i mravkite mnogu ja cenat rabotata.

Peni Trpkovski

Razmisli i odgovori

1. Opredeli ja temata na tekstot. 2. Koja e idejta na tekstot?

3. Napi{i nekolku poraki povrzani za vredniot i mrzliviot ~ovek .

(78)

Razgleduvam, razmisluvam i opi{uvam

• Odberi edno `ivotno i opi{i go so pomo{ na slednite pra{awa:

1. Imenuvaj go `ivotnoto. 2. Kade `ivee?

3. Opi{i go negoviot izgled. 4. So {to se hrani?

5. Vo tetratkata napi{i go iska`aniot opis. OPI[UVAWE

(79)

Aprili-li-li Edna muva ovci ~uva. Eden pajak fati zajak. Edna osa odi bosa. Edno ma~e pla~e v ka~e. Eden molec stana lovec. Ha-ha-ha, hi-hi-hi aprili-li-li! Nenad Xambazov

(80)

Razmisli i odgovori

1. Kade gi ispratil tatkoto svoite tri sina?

2. Kakvi plodovi mu donele sinovite na svojot tatko? 3. Zo{to znaeweto e najskap i najubav plod?

NAJUBAVIOT PLOD

Eden tatko gi ispratil svoite tri sina na dale~ni mesta, za da mu gi donesat najubavite plodovi.

Po nekoe vreme, sinovite se vratile. Prviot sin mu donel mnogu retko ovo{je, kakvo {to ne rastelo vo nivnata zemja. I vtoriot sin donel ovo{je, koe ne vireelo vo nivniot kraj. Samo najmaliot sin ne donel ni{to so sebe.

- Kade se tvoite plodovi, sinko? - go pra{al tatkoto.

- Moite plodovi tatko doprva treba da se rodat, bidej}i parite {to mi gi dade jas gi potro{iv, u~ej}i vo edno u~ili{te i tamu postignav golemo znaewe - odgovoril najmaliot sin.

- Taka e, za ~ovek nema poubav plod od znaeweto - rekol tatkoto i radosno go pregrnal svojot najmal sin.

Albanska narodna prikazna

• ^itaj, u~i, nau~i - znaeweto e bogatstvo.

• Knigata e otvoren prozorec kon svetot. • Knigata e klu~ za otvarawe na mnogu tajni.

•

Knigata e mojot najveren

drugar.

(81)

PRIJATELI

Jas imam novi prijateli, mamo. Kolku se dobri! Im go ka`av svoeto ime. Im go napi{av na ~eloto da me zapametat.

»udni se moite prijateli. Tie znaat umni raboti. Mi raska`uvaat {to zboruvaat pticite, kade se ra|aat srebrenite poto~iwa, koj im tkae {areni fustan~iwa na livadite. Tie znaat sè.

Eve gi sega vo mojata nova torbi~ka. Samo ako im podadam raka, tie vedna{ go otkrivaat svoeto srce pred mene. A nivnoto srce e zlaten klu~ za otvorawe na site tajni. Jas go najdov toj klu~, mamo.

Kolku sum sre}en!

Makedonka Jan£evska Gatanka Da e £ovek, Ne e £ovek, A so £ovek zboruva? ( __ __ __ __ __)

(82)

JAS,,,, TI,,,, TOJ . . .

Jas, ti, toj,

nie, vie, tie - o, kakva li sila vo nas se krie. Jas, ti, toj, nie, vie, tie - o, za kakvi dela sposobni sme nie. Jas, ti, toj,

nie, vie, tie - o, za mir i sre}a srce na{e bie.

Ajde da se zdru`ime male~ki, no ~esni, ajde za dobrinata da peeme pesni.

(83)

Razgleduvam, razmisluvam i opi{uvam

• Odberi eden lik i opi{i go so pomo{ na slednite pra{awa:

1. Vo koj rod pripa|a likot? 2. Opi{i go izgledot na likot. 3. Kako e oble~en likot?

4. Opi{i go tvoeto drugar~e. OPI[UVAWE lice

(84)

JABOLKO SO U[I

Vo sobata bea sami Elena i tatko í. Na masata ima{e ~inija so ovo{je. Elena zede edno golemo jabolko i pra{a:

- Tato, zo{to jabolkoto nema u{i?

Tatkoto go ostavi vesnikot i po~na zbuneto da razmisluva: - Pa...ova...znae{...- ne znae{e kako da í odgovori na ~udnoto

pra{awe.

- Zo{to jabolkoto nema u{i? - povtori Elena. - Zatoa {to mu padnale! - re~e tatko í.

- A zo{to mu padnale?!

- Zatoa {to ne gi mielo redovno! - I sega nema so {to da slu{a? - Nema! - potvrdi tatko í.

Elena go ostavi jabolkoto i se str~a kaj ~e{mata da si gi izmie u{ite.

Sofe [terjoski

Zada~a

• Diskutirajte za higienata - ^isto i zdravo telo. • Kolku higienata e potrebna za zdravjeto na ~ovekot? •

(85)

»ISTOTATA E POLOVINA

ZDRAVJE

Lica: Dan~o,,,, Mama,,,, Tato. Dan~o: Mamo, mnogu sum gladen, daj da jadam!

Majkata: Prvin, sine }e ka`e{ dobar den!

Dan~o: Izvini, mamo. Stomakov mi e kako re{eto, koj }e ti pomisli na dobar den . Daj mi da jadam! Brzo!

Majkata: Eh, Dan~o, sine, ne ~ini taka. Treba da se izmie{.

Dan~o: Lele, u{te toa! Ti mamo ne si fudbaler i zatoa ne znae{ kolku sum jas sega izmoren! A so sapunot odamna sum skaran, i samata znae{. Mo`e i vaka, mamo, da jadam, nema ni{to da pre~i!

Majkata: Site bolesti se dobivaat preku ne~istotija. Zaraznite bolesti se mnogu opasni...

Dan~o: Jas sum tolku gladen {to bi izel i cel slon, a pak tie male~ki virusi }e gi lapnam kako lokum! [to veli{, a?

Tatkoto: Dobar den.

Majkata: Kako e vo bolnicata, {to ima novo?

Tatkoto: Lo{i raboti. ]e vi raska`am sè, samo prvin da gi izmijam racete...

Dan~o: Za tate ne e ~udno {to vnimava na ~istotata. Toj e lekar. A zo{to - jas? I taka ni{to ne mi fali!

Tatkoto: Deneska vo bolnicata donesoa eden te`ok slu~aj. Vo edno u~ili{te se pojavila zarazna bolest. I toa poradi ne~istotija na nekoi u~enici. Tie ja prenesle bolesta i se ra{irila kaj mnogumina... Dan~o: Poradi ne~istotijata se pojavila zarazna bolest?

Tatkoto: Da, sine, u~ili{teto e zatvoreno, a mnogu u~enici se nao|aat vo bolnica...

Majkata: Ajde, sine, jadi, }e ti istine jadeweto... Dan~o: Sega...

Stanuva poleka i odi da si gi izmie racete. Majkata molkum mu poka`uva na tatkoto i tie so znak se dogovaraat ni{to da ne re~at. Dan~o se vra}a i po~nuva da jade.

Majkata: Prijatno jadewe, sine! Tatkoto: Prijatno jadewe, sine! Dan~o: Blagodaram.

(86)

SEMAFOR

Jas prijatel tvoj sum, imam o~i tri,

ako me po~ituva{ bezbeden si ti.

Koga crveno oko sveti podzastani, stoj, patot e za vozila, ~uvaj `ivot svoj. Koga `olto oko sveti jas imam ubav lik, bidi gotov, no pri~ekaj barem, u{te mig.

A {tom stanam zelen kako zelen list,

kon drugata strana brzaj, patot ti e ~ist!

Pero Milenkovski

Razmisli i odgovori

1. Za {to slu`i semaforot?

2. Kakvi boi imaat o~ite na semaforot? 3. [to ozna~uva crvenata boja?

4. Za {to nè upatuva òltata boja? 5. [to pokaùva òltata boja?

(87)

PREVOZNI SREDSTVA

OPI[UVAWE

Razgleduvam razmisluvam razgovaram

1. Od dadenite sliki odberi edno prevozno sredstvo. 2. So pomo{ na pra{awata raska`i.

3. Imenuvaj gi prevoznite sredstva.

(88)

VERVERICA I VOLK

Ververicata skokala od granka na granka i padnala tokmu pred sonliviot volk. Volkot skoknal i sakal da ja izede. Ververicata go mole{e:

- Pu{ti me!

- Dobro, }e te pu{tam - í rekol volkot, - no sakam da mi ka`e{ zo{to vie ververicite ste tolku veseli. Mene sekoga{ mi e zdodevno, a vie tamu gore postojano igrate i skokate.

Ververicata mu rekla:

- Pu{ti me na drvo, a jas ottamu }e ti odgovaram, bidej}i vaka se pla{am od tebe.

Volkot ja pu{til i ververicata se iska~ila na drvoto. - Tebe vol~ko ti e zdodevno zatoa {to si lo{ - mu rekla. - Nie sme veseli zatoa {to sme dobri i nikomu lo{o ne mu pravime.

Lav Tolstoj

Zada~a

1. Raska`i ja narodnata prikazna spored dadeniot plan: 1. Molbata na ververi~kata

2. Pra{aweto na volkot

(89)

NAJGOLEMOTO SRCE

- Znae li nekoj da nacrta srce? - pra{uva u~itelkata.

- Jas znam! - se javi Dejan.

- Dobro, Dejane. Ajde izlezi na tablata - mu re~e u~itelkata.

Dejan ja zede kredata i preku celata tabla nacrta golemo srce.

Site deca za~udeno go gledaa.

- Dobro, Dejan, na kogo e ova golemo srce? - pra{a u~itelkata.

- Na dedo mi! - gordo odgovori Dejan. - A, zo{to e tolku golemo? - povtorno pra{a u~itelkata.

-Zatoa {to vo nego treba da ima mesto za tato, za mama, za mene i za site dobri lu|e vo svetot - zadovolno odgovori Dejan.

U~itelkata go pofali.

Dejan gordo se vrati na svoeto mesto. O~ite mu svetkaa od radost.

Ivan£o Mitrevski - Majstorot

Razmisli i odgovori

1. [to pra{ala u~itelkata? 2. Koj se javil da crta srce?

(90)

SKR@AVEC

Vo nekoe selo ìveel selanec koj bil golem skràvec. Edna{ trgnal na pat. Po patot se setil deka zaboravil da í re~e na èna si da ne go potsekuva fitilot na sve}ata. Taka sve}ata pomalku }e gori. Toga{ brzo se vratil doma. Otkako í kaàl na ènata zo{to do{ol, taa mu rekla: - Pa ti ve}e potro{i pove}e {to gi iskina ~evlite otkolku {to }e izgori sve}ata!

- Znaev deka }e gi iskinam. No, jas zatoa gi sobuv ~evlite i eve gi nosam v race.

Makedonska narodna prikazna

Zada~a

Najdi nekoja druga {egovita prikazna i prepi{i ja vo tetratka. Razmisluvam i odgovaram

1. Kade trgnal da odi selanecot? 2. Zo{to selanecot se vratil doma? 3. [to mu ka`ala `enata na selanecot?

4. Osven skr`avosta koja druga osobina ja poseduva selanecot

(91)

NEKA VRNE

Neboto e obla~no, pa|a sitna rosa, tie sivi oblaci mnogu radost nosat. Ete do`dot zavrna do`dot `ed }e zgazne, po nivi, po poliwa, `itoto }e rasne. A po do`dot sonceto }e po~ne da gree, se {to e poseano da rasne, da zree. Vasil Kunovski Razmisli i odgovori

1. Za{to do`dot ja gasne `edta?

2. [to }e rasne i zree po poliwata i nivite?

(92)

UBAVATA RU@A

So u~itelkata bevme vo gradskiot park. Mirko, Jovanka i Zoran si igraa. Odedna{ zdogledaa edna golema crvena ru`a.

- Pogledajte kolku ubava ru`a! ]e ja skinam i }e ja stavam vo vazata za ukras - re~e Mirko.

- Kolku e ubava! ]e ja skinam i }e ja ukrasam kosata - re~e Jovanka.

- Ne, ne! Ru`ata jas }e ja skinam i }e í ja podaram na u~itelkata - vikna Zoran.

U~itelkata gi slu{a{e svoite u~enici. Taa stana od klupata, pojde kon niv i im re~e:

- Jovanke, tvojata kosa e tolku ubava, {to ru`ata samo }e í pre~i. Vo vazata i vo moite race taa brzo }e ovene. Za mene najubav podarok }e bide ako ru`ata ostane kade {to si e: site da ja gledaat i site da

í se raduvaat.

- U~itelkata ima pravo - rekoa decata i prodol`ija da si igraat.

\or|i Pr£kov

Razmisli i odgovori

1. Kade bile u~enicite so u~itelkata?

2. Zo{to decata sakale da ja skinat crvenata ru`a? 3. [to im rekla u~itelkata na u~enicite?

(93)

OPI[UVAWE rastenie

Razgledaj, razmisli i odgovori

Odberi edno rastenie i opi{i go so pomo{ na dadenite pra{awa:

1. Imenuvaj go rastenieto. 2. Kade raste?

(94)

ORO NA MIROT

Mnogu deca veseli,

crni, `olti, beli, fateni vo oro igraat do zori.

Decata kako da se od eden roden kat. Sekomu se tie sestra ili brat.

Evgenija [uplinova

(95)

HIMNATA NA DECATA

Od site rasi:

crni, beli i `olti krilja }e napravam. Od site nacii: nebroeni i razli~ni palata }e izgradam. Po srcata - bezbojni {to se trendafili }e zasadam. @elbite na decata od svetot }e gi ispolnam... Esad Bajram

(96)

TE[KA ZADA»A

Agim deneska ima{e pismena zada~a po matematika. Koga se vrati doma, majka mu go pra{a:

- Agim, gi re{i li zada~ite? - Re{iv dve, mamo. Tretata ne mo`ev. Be{e mnogu, mnogu te{ka. Negovoto ~etirigodi{no brat~e Bekim go slu{a{e razgovorot i pra{a:

- Bate, kolku be{e te{ka zada~ata? - Mnogu, mnogu! - mu odgovori Agim.

- Kolku ~antata so tvoite knigi? - pak pra{uva{e Bekim. - Ne! - veli brat mu.

- Kolku eden slon te{ka? - Ne! Ne!

- Kolku eden avtobus? - Ne!

- Kolku eden voz?

- Ne, ne! - mu odgovara Agim. I, za da mu objasni kako izgleda edna te{ka zada~a, go pra{uva svoeto ~etirigodi{no brat~e:

- Kolku se 17 i 19?

Bekim malku se zamisluva, broi vo sebe, pa veli:

- Eh, bate, jas ne go znam toa. Jas znam da brojam samo do deset. I Agim znae deka Bekim mo`e da broi samo do deset. Tokmu zatoa mu postavi vakva te{ka zada~a.

A maliot Bekim si zboruva:

- Sega znam {to e toa te{ko. Toa e koga ne{to ne znae{. - Tokmu taka, itro moe sin~e! - radosno veli majka mu i go pregrnuva, a Agim od sram ve}e e crven do u{i.

Cane Andreevski

Razmisli i odgovori

1. Kolku zada~i re{il Agim?

2. Zo{to Agim ne mo`el da ja re{i tretata zada~a? 3. Kako Agim se opravdal za nere{enata zada~a?

4. Kako Agim mu ja objasnil na Bekim te{kata zadaa~a? 5. Kako maliot Bekim ja sfatil te{kata zada~a?

(97)

KOWOT I VOLKOT

Kowot mirno si pase{e na edna livada. Go zdogleda volkot. Mu se pribli`i i mu re~e:

- Sega moram da te jadam! Kowot na toa mu re~e:

- Jadi me, no tatko ti ne jade{e kowi sose plo~i. Prvin im gi vade{e, pa potoa gi jade{e.

Volkot pritoa pobrza i mu odgovori: - Pa i jas taka postapuvam!

[tom go slu{na toa, kowot ja krena zadnata noga. Volkot se dobli`i. Toga{ kowot zamavna silno i so obete zadni noze go udri po mucka. Volkot padna mrtov. A kowot prodol`i da si pase na livadata.

Ezop

Razmisli i odgovori Kade pasel kowot?

[to mu rekol volkot na kowot? Kako odgovoril kowot?

(98)

STARIOT I MLADIOT

Eden star i eden mlad ~ovek odele po pat. Na patot na{le }ese so pari. Mladiot go podignal i rekol:

- Eve kako gospod sre}a mi prati. Stariot rekol:

- Bogatstvoto e zaedni~ko. A mladiot mu odgovoril: - Jas go najdov i go zedov.

Prodol`ile da odat ponatamu po patot. Odedna{ slu{nale kako nekoj zad niv vika: Koj go ukral }eseto so pari?

Toga{ mladiot se ispla{il i rekol:

- [to da pravime sega, dedo, na{ive pari zlo }e ni donesat. A stariot mu odgovoril:

- ]eseto ti go najde, toa e tvoe, a ne na{e i zloto e tvoe. Taka mladiot go fatile i go odnele vo zatvor.

Lav Tolstoj

Zada~a

Raska`i ja prikaznata sopored sledniot plan: 1. ]eseto so pari

2. Stariot i mladiot ~ovek 3. Parite nosat zlo

(99)

KRAVA BEZ LIVADA

Eden selanec ima{e ubava krava. Taa dava{e mnogu mleko.

Selanecot, mu ja prodade kravata na svojot sosed. Po nekoe vreme sosedot otide kaj prviot sopstvenik na kravata i mu re~e:

- Slu{aj, prijatele, kravata {to mi ja prodade ne e dobra! Ne dava pove}e od dva tri litri mleko.

Na toa sosedot mu odgovoril:

- Jas ti ja prodadov svojata krava, no ne ti ja prodadov i svojata livada na koja pase{e kravata.

Narodna prikazna

MA^KA I LISICA

Se dogovarale ma~kata i lisicata kako da se spasat od ku~iwata . Ma~kata rekla:

- Jas ne se pla{am od ku~iwata za{to protiv niv znam edna itrost.

Lisicata rekla:

- Jas znam sedumdeset i osum itrosti, a ti samo edna i misli{ da se spasi{ od niv!

I vo momentot dodeka sè u{te razgovarale nai{le lovci so ku~iwa. Ma~kata imala samo edna itrost: skoknala na drvo i

ku~iwata ne mo`ele da ja fatat. Lisicata po~nala da gi pravi site itrosti no ku~iwata ja fatile.

(100)

VO TEATAR

Lica: Edon, Era i kasierkata. Edon i Era: Dobar den!

Kasierkata: Dobar den, deca. Povelete!

Edon: Nie sakame da ja gledame pretstavata Pinokio.

Era: Bi sakale da znaeme koga i od kolku ~asot se prika`uva?

Kasierkata: Sekako. Pretstavata Pinokio se prika`uva sekoj den od 12 ~asot. Za koj den bi sakale bileti? Edon: Za utre ako mo`e?

Kasierkata: Sekako, mo`e. Dva bileta?

Era: Ne dva, tuku 30 bileti, Ve molam. Za nas i na{ite drugar~iwa od oddelenieto.

Edon: 31 bilet Sevim. Eden bilet i za u~itelkata. Kasierkata: Dobro de~iwa, 31 bilet. Malku kako da ste se skarale so matematikata.

Edon: Ne, ne. Samo Sevim malku se zbuni. Kasierkata: Povelete de~iwa, to~no 31 bilet. Edon i Era: Blagodarime!

Era: Povelete 3100 denari. Kasierkata: Do gledawe, de~iwa! Edon i Era: Do gledawe!...