TEMA 1
Guión do tema
O s a p a rt a d o s d o te ma1. A que chamamos filosofía
2. A filosofía e outras formas de saber 3. Evolución histórica de la filosofía
1. Do mito a o logos
2. Época clásica da Fia. grega 3. Antigüidade e Idade Media 4. A filosofía moderna
5. A filosofía hoxe
1. A que lle chamamos filo
1.1. Filosofía e explicación racional do mundo
¨ Etimoloxía da palabra:
¤ “filo”: amante, namorado, inclinación
¤ “sofía”: sabedoría, coñecemento
n [Filántropo / Anglófilo / Teosofía]
¨ Nacemento histórico: VI a.C., Tales de
Mileto
1. A que lle chamamos filo
1.1. Filosofía e explicación racional do mundo
¨ Nacemento histórico: VI a.C.
¤ Coincide coa vida do primerio filósofo: TALES
DE MILETO (624 – 546 a.C): xeómetra (teoremas), astrónomo (explicación e predicción do eclipse do 585), filósofo
¨ Fundador da Escola de Mileto: composta
por Anaxímenes e Anaximandro.
1. A que lle chamamos filosofía
1.1. Filosofía e explicación racional do mundo
¨ Os primeiros filósofos:
¤ os Presocráticos: anteriores a Sócrates(470 –
399 a.C.)
¤ tema da súa reflexión: a natureza (physis =
determinar o fundamento e a orixe –” arjé”-do universo dun moarjé”-do lóxico e racional)
1. A que lle chamamos filo
1.1. Filosofía e explicación racional do mundo
¨ Dos filósofos presocráticos non
conservamos textos íntegros, completos; tan só fragmentos ou citas que outros
autores posteriores mencionan; Platón e Aristóteles son as fontes máis importantes.
¨ Estos fragmentos deron lugar a diversas
interpretacións e comentarios.
1. A que lle chamamos filosofía
1.1. Filosofía e explicación racional do mundo
¨ Na Grecia antiga filosofía é o mesmo que
a ciencia ou sabedoría
¨ Filosofía = ciencia = sabedoría = LOGOS
¨ Só máis tarde, coa especialización do
saber, distinguirase: filosofía ≠ ciencia
Dous usos (dimensións) da razón
RAZÓN
uso
teórico
Filosofía
teórica
uso
práctico
Filosofía
práctica
1.2. O uso teórico da razón
¨ A filosofía tivo dende a súa orixe como
finalidade “construir unha teoría universal
e racional sobre a realidade” e isto como
resultado dun esforzo:
¤ metódico
¤ coherente e
¤ racional
¨ do pensamento
1.2. O uso teórico da razón
¨ esta búsqueda ten como obxectivo a
verdade
¨ polo tanto, dende esta perspectiva, é
desinteresada: coñecer a realidade, o
que é = o ser.
1.2. O uso teórico da razón
¨ o exemplo de Pitágoras (VI a.c.): as
diferentes disposicións dos que asisten as Olimpiadas:
¤ participar
¤ facer negocios
¤ mirar, contemplar o que sucede
¨ o uso teórico da razón: a terceira actitude
1.3. O uso práctico
¨ Dado que a naturaleza humana é
esencialmente social e activa (necesita transformalo medio para sobrevivir)
¨ dedúcese unha nova necesidade:
¤ determinar non só como son as cousa, senon
cómo deben ser (o deber ser)
¨ esta da lugar ao uso práctico da razón
1.3. O uso práctico
¨ Dous obxectivos da razón práctica:
¤ promover a mellora das relacións humanas e
sociais
¤ reflexionar sobre a sociedade e as institucións
políticas
¨ Existe outra dimensión do uso práctico: a
transformación da natureza= técnica (pero no libro non se cita, de momento)
1.3. O uso práctico
KANT tarefas da
filosofía
que podemos saber?
que podemos esperar?
que deber mos facer?
unha cuarta, que condensa as
outras tres:
que é o home?
Resumo do apartado:
os usos e dimensións da razón humana
uso
teórico
o ser explicar dun modo desinteresado a realidadeuso
práctico
o deber ser
analizar e orientar a acción humana
e a sociedade
Actividade do libro
19
¨ Facer as actividades da páx. 12:
2. A filosofía e outras formas de saber
20
Filosofía fronte
a:
1. Ciencia
2. Relixión 3.
2.1. Filosofía e ciencia
21
¨ Evolución histórica: a ciencia vaise
especializando co tempo = ciencias
particulares que fragmentan a realidade
¨ Clases de ciencias:
¤ naturais (bioloxía, física, química, xeoloxía...)
¤ sociais (economía, socioloxía, dereito...)
2.1. Filosofía e ciencia
22
Ciencias
Formais
matemáticas lóxica
Empíricas
Naturais
(bioloxía,
química, física...)
XVI d.C.!
VI a.C.!
XIX d.C.!
Pensamento! Filosofía = Ciencia!
Nace o logos!
Filosofía!
Ciencias!
empíricas!
Ciencias naturais!
2.1. Filosofía e ciencia
24
Rasgos das ciencias:
¤ posesión dun método de coñecemento e
investigación riguroso que permita:
n exactitude e precisión dos coñecementos
n funcionalidade técnica: aplicación as condicións
de vida e transformar a realidade
2.1. Filosofía e ciencia
25
¨ Aportacións da filosofía ao coñecemento
científico:
¤ ten unha visión global ou tatalizadora do
coñecemento, non particular
¤ analiza e os presupostos da verdade
Texto de FERNANDO SAVATER na páxina web da asignatura:
Filosofía y ciencia
2.2. Filosofía e relixión
28
¨ Relacións entre filosofía e relixión:
¤ poden compartir temas comúns: a cuestión
de Kant, que podemos esperar?; o tema do sentido da vida humana e da realidade
¤ a relixión utilizou a filosofía como instrumento
2.3. Filosofía e coñecemento da vida cotiá
29
¨ O saber natural ou ou da vida cotiá: as
aprendizaxes que son fruto des costumes, as opinións populares, as aprendizaxes da experiencia da vida persoal e social.
¨ É un saber útil e necesario para a nosa
2.3. Filosofía e coñecemento da vida cotiá
30
¨ Pero ademais, é un coñecemento
baseado nos hábitos herdados e ao marxe da racionalidade e da crítica
¨ faise necesario somete este
coñecemento a crítica persoal e racional (todo o tema visto ao comezo dos
3. Evolución histórica da filosofía
31
3.5. Filosofía hoxe 3.4. Filosofía Moderna
séculos XVII-XVIII
3.3. Antigüidade e Idade Media
relixión e filosofía
3.2. Filosofía grega
a época clásica (V-IV a.c.)
3.1. Orixe
3.1. Do mito ao logos
32
mito
narración de tipo sobrenatural
personificación
basada na tradición
3.1. Do mito ao logos: o termo
33
LOGOS
Razón
Linguaxe
3.1. Do mito ao logos
34
logos
explicación racional
factores internos á natureza:observación
argumentación e crítica
carácter persoal, individual (Tales,
3.2. A época clásica da fïa. grega
35
¨ Época de esplendor da filosofía grega:
periodo socrático = V – IV a. C.
3.2. A época clásica da fïa. grega
36
SÓCRATES
• búsqueda
dos
conceptos morais
universais
• mestre de
Platón
PLATÓN
• primeira
formulación dun sistema filosófico: realidade, home..
• mestre de
Aristóteles na Academía, primeira escola ateniense ARISTÓTELS
• formula un
sistema filosófico alternativo a partires de Platón
• funda a
outra gran escola
ateniense: o Liceo
• mestre de
3.3. Antigüidade e Idade Media
37
¨ Periodo Helenístico (III a.C.-I a.C.) e
Imperio Romano:
¤ tema predominante da filosofía: definir a
3.3. Antigüidade e Idade Media
38
¨ Idade Media: auxe das relixións
monoteísta (xudaísmo, cristianismo,
islamismo) que monopolizan a explicación da realidade e do home
¨ a filosofía é un instrumento ao servicio da
relixión: filosofía ancilla theologiae (la filosofía como esclava da teoloxía)
¨ Ingredientes da cultura occidental:
3.4. A filosofía moderna
39
¨ A partires do Renacemento (XVI):
¤ desenvolventod a filosofía/ciencia con
independencia da relixión: autonomía
¤ incio dun proceso lento, que culminará no
XVIII
3.4. A filosofía moderna
40
Rene DESCARTES (1596-1650)
- pai da filosofía moderna, busca un punto de partida novo e
independente da relixión para a filosofía e a ciencia moderna
- elaborou un método de
coñecemento universal e infalible para acadar a verdade
- obra principal: O discurso do
3.4. A filosofía moderna
41
Immanuel KANT (1724-1804):
- fixo unha crítica das pretensións da razón nas súas aspiracións de coñecemento máis alá dos seus límites, sobre todo da metafísica
- con Kant a Ilustración acada a súa madurez; lema proposto: atrévete a saber (sapere aude)
3.5. A filosofía hoxe
42
a filosofía deixa de ser un sistema
pechado e unitario
de respostas claras, para converterse...
unha actividade de
investigación centrada
na crítica e fomentar a autonomía de toda
forma de
3.5. A filosofía hoxe
43
¨ a súa función é un xeito de preguntar:
¤ ampliar as posibilidades da nosa experiencia
do mundo e da vida social
¤ impulsar unha coexistencia de valors e
formas de vida
