MÓDULO: Fundamentos e Técnicas de Análise Bioquímico. TIPO DE PRUEBA: Proba libre convocatoria de Setembro

(1)

MÓDULO: Fundamentos e Técnicas de Análise Bioquímico

TIPO DE PRUEBA: Proba libre convocatoria de Setembro

1º PARTE: Teórica

FECHA: Lu 12/09/2016

MATERIAL NECESARIO:

• Bolígrafo negro ou azul

HORA: 09.30 – 12.00 h

AULA: 206

2º PARTE: Prácticas de laboratorio

FECHA: Lu 12/09/2016

MATERIAL NECESARIO:

• Bolígrafo negro ou azul

• Calculadora

• Bata de laboratorio

• Rotuladores permanentes

HORA: 16.30 – 19.30 h

AULA: Laboratorio 205

Profesora responsable:

(2)

Orde do 5 de abril de 2013

Anexo III. Modelo de programación de proba

libre de módulos profesionais

Identificación da programación

Centro educativo

Código

Centro

Concello

Ano académico

36013448 CIPF MANUEL ANTONIO VIGO 2015 - 2016

Ciclo formativo

Código da

familia

profesional

Familia

profesional

Código do

ciclo formativo

Ciclo formativo

Grao

Réxime

SAN SANTARA ZS 0470 LABORATORIO DE DIAGNÓSTICO CLÍNICO SUPERIOR PROBA LIBRE

Módulo profesional

Código

MP

Nome

Horas

FUNDAMENTOS E TÉCNICAS DE ANÁLISES BIOQUÍMICAS 295 h

Profesorado responsable

(3)

Índice

Rexenerar co cursor no índice e premendo F9 (actualizar campos)

1 Obxectivos: 1.1 Obxectivos xerais

• Adaptar as técnicas de extracción e obtención de mostras biolóxicas humanas en función das características do paciente e das determinacións analíticas solicitadas.

• Realizar as operacións de preparación de reactivos e mostras para o seu procesamento analítico, relacionando as mostras e os reactivos cos parámetros para determinar.

• Adaptar as especificacións técnicas dos equipamentos e reactivos empregados no laboratorio de diagnóstico clínico ás análises bioquímicas, microbiolóxicas e/ou hematolóxicas para os que estean ideados.

• Explicar o proceso de conservación e eliminación de mostras biolóxicas humanas en condicións de máxima seguridade biolóxica e ausencia de contaminación persoal e ambiental.

• Explicar os métodos de análise cualitativos e cuantitativos de analitos en solución de mostras de soro, sangue total e ouriños, manexando destramente técnicas baseadas na detección da radiación electromagnética, potenciais eléctricos, separación de moléculas e outros métodos bioquímicos de análise de mostras biolóxicas.

• Analizar os conceptos de limpeza, desinfección e esterilización aplicados nos procedementos habituais realizados no laboratorio de diagnóstico clínico.

• Explicar os diferentes grupos de microorganismos susceptibles de seren recuperados a partir de mostras biolóxicas, manexando con destreza técnicas de illamento, identificación e reconto.

• Efectuar métodos serolóxicos de diagnóstico e seguimento das doenzas infecciosas.

• Efectuar a análise morfolóxica e cualitativa de elementos celulares formes do sangue mediante técnicas de tintura, microscopía e moléculas marcadoras de membrana ou intracitoplasmáticas.

• Explicar o sistema de coagulación e hemostase realizando determinacións analíticas dos seus compoñentes individuais ou de funcionamento de todo o sistema.

• Analizar os procedementos de obtención, fraccionamento, conservación e utilización do sangue con fins terapéuticos, garantindo a compatibilidade dos compoñentes sanguíneos entre doador e receptor.

• Adaptar as técnicas de almacenaxe, distribución e control de existencias aos elementos consumibles relacionados co laboratorio de diagnóstico clínico.

• Utilizar programas informáticos de carácter xeral e adaptalos á organización, á xestión e ao tratamento da información clínica e administrativa do laboratorio de diagnóstico clínico.

• Comprender o marco legal, económico e organizativo que regula e condiciona a prestación de servicios sanitarios, identificando os dereitos e as obrigas que se derivan das relacións no contorno de traballo, así como os mecanismos de inserción laboral. 1.2 Obxetivos Específicos

Asociado á unidade de competencia 3: realizar estudios de bioquímica clínica procesando e analizando mostras biolóxicas humanas • Capacitar aos/as alumnos/as para conseguiren os coñecementos necesarios dos fundamentos tecnolóxicos e para adquiriren

as habilidades e destrezas indispensábeis para a execución das técnicas e métodos das análises bioquímicas.

• Adaptar as especificacións técnicas dos equipamentos e reactivos empregados no laboratorio de diagnóstico clínico ás análises bioquímicas, microbiolóxicas e/ou hematolóxicas para os que estean ideados.

• Explicar o proceso de conservación e eliminación de mostras biolóxicas humanas en condicións de máxima seguridade biolóxica e ausencia de contaminación persoal e ambiental

• Explicar os métodos de análise cualitativos e cuantitativos de analitos en solución de mostras de soro, sangue total e ouriños, manexando destramente técnicas baseadas na detección da radiación electromagnética, potenciais eléctricos, separación de moléculas e outros métodos bioquímicos de análise de mostras biolóxicas.

• Adaptar as técnicas de almacenaxe, distribución e control de existencias aos elementos consumibles relacionados co laboratorio de diagnóstico clínico.

(4)

• Utilizar programas informáticos de carácter xeral e adaptalos á organización, á xestión e ao tratamento da información clínica e administrativa do laboratorio de diagnóstico clínico.

2 Capacidades terminais elementais

• Explicar os fundamentos dos equipamentos de análise instrumental en relación coas leis ópticas e electromagnéticas.

• Relacionar as técnicas instrumentais de detección e cuantificación molecular cos seus fundamentos físicos, químicos e biolóxicos.

• Explicar as características, as funcións e os compoñentes dos equipamentos que interveñen na realización das técnicas instrumentais, e relacionalos co tipo, as características e as condicións de conservación das mostras que se analicen.

• Realizar o mantemento básico dos equipamentos de análise instrumental e identificar as funcións, os compoñentes, as prestacións e as condicións de uso, partindo da documentación técnico-comercial.

• Seleccionar os equipamentos de diagnóstico, o material para empregar e os reactivos necesarios, partindo do tipo de mostra, da técnica analítica e das magnitudes que se midan.

• Pór en marcha e regular os parámetros, e realizar o mantemento básico dos equipamentos de análise instrumental, partindo da documentación técnico-comercial.

• Realizar as técnicas instrumentais para efectuar determinacións bioquímicas, organizándose con criterios de eficacia.

• Calibrar e axustar os aparellos de análise instrumental tendo en conta as necesidades do procedemento e o tipo de mostra que se analice, coa exactitude e a precisión requiridas.

• Realizar as técnicas espectrofotométricas valorando estándares, controis e mostras problema coa fiabilidade requirida, conforme os protocolos establecidos e as normas de seguridade, hixiene e calidade.

• Realizar as técnicas electroanalíticas valorando ións, pH e gases, coa fiabilidade requirida e consonte os protocolos establecidos e as normas de seguridade, hixiene e calidade.

• Realizar as técnicas electroforéticas obtendo e cuantificando as fraccións de proteínas e lípidos coa fiabilidade requirida, consonte os protocolos establecidos e as normas de seguridade, hixiene e calidade.

• Realizar as técnicas cromatográficas identificando e separando os compoñentes dunha mestura, coa fiabilidade requirida consonte os protocolos establecidos e as normas de seguridade, hixiene e calidade.

• Realizar medicións inmunométricas mediante procedementos de radioinmunoensaio, encimoinmunoensaio, fluoroinmunoensaio, etc., coa fiabilidade requirida e seguindo os protocolos establecidos e as normas de seguridade, hixiene e calidade.

• Explicar as técnicas de reacción en cadea pola polimerasa e outras técnicas de secuenciación xenética, e relacionalas co seu fundamento e as súas aplicacións.

• Verificar a calidade das imaxes obtidas nas técnicas de separación e as inmunométricas, segundo as características e o grao de resolución da imaxe e o tipo de soporte empregado, así como relacionar os datos obtidos nos procedementos de separación co seu significado.

• Identificar as magnitudes bioquímicas iniciais, intermedias e finais, así como os factores de regulación e as fases das reaccións bioquímicas do metabolismo.

• Relacionar as magnitudes bioquímicas que se poden medir en relación á fisiopatoloxía do equilibrio hidroelectrolítico, do equilibrio ácido-base, da función hepática, da función endócrina, da función renal e da función dixestiva.

• Determinar as magnitudes bioquímicas que se poden medir e relacionalas cos tipos de alteracións metabólicas. • Relacionar os resultados da cinética encimática coas variacións de concentración, pH, tempo e temperatura.

• Determinar o procedemento de medición máis idóneo en función da magnitude bioquímica para medir e os recursos materiais dispoñibles no laboratorio.

• Seleccionar os equipamentos de diagnóstico, o material e os reactivos segundo o tipo de mostra e o procedemento de medición que se realice.

• Determinar as características cuantitativas e cualitativas que deban ter os diferentes tipos de mostra segundo o procedemento de medición que se realice.

• Determinar as concentracións de diferentes compoñentes metabólicos de mostras biolóxicas humanas, mediante procedementos de medición espectrofotométricos e inmunométricos, coa fiabilidade requirida, segundo os protocolos establecidos e as normas de seguridade, hixiene e calidade no laboratorio.

(5)

• Determinar as concentracións de encimas e outras magnitudes bioquímicas a partir de procedementos baseados na cinética encimática, coa fiabilidade requirida, consonte os protocolos establecidos e as normas de seguridade, hixiene e calidade no laboratorio.

• Controlar a concentración de encimas, o tempo, o pH e a temperatura das reaccións nos procedementos baseados na cinética encimática, en función da medición que se estea a realizar.

• Obter as concentracións de ións, o pH e as presións parciais de gases a partir de procedementos fundamentados no emprego de electrodos selectivos, coa fiabilidade requirida, segundo protocolos establecidos e normas de seguridade, hixiene e calidade no laboratorio.

• Identificar as distintas fraccións de substancias proteicas, fármacos e drogas mediante procedementos electroforéticos ou cromatográficos, coa fiabilidade requirida, conforme protocolos establecidos e normas de seguridade, hixiene e calidade no laboratorio.

• Medir a concentración de compoñentes hormonais a partir de procedementos espectrofotométricos, cromatográficos e inmunométricos, coa fiabilidade requirida, consonte protocolos establecidos e normas de seguridade, hixiene e calidade no laboratorio.

• Diferenciar os elementos e as formas do sedimento urinario, partindo do seu estudio microscópico.

• Organizar, con criterios de eficacia, as actividades de traballo para a realización das medicións programadas.

• Avaliar a exactitude e a precisión dun procedemento de medición instrumental e de medición das magnitudes bioquímicas a partir dos resultados obtidos das mostras de control.

• Detectar avarías reais ou próximas nos aparellos e nos equipamentos de análise instrumental a partir da observación e da análise dos efectos e dos defectos das lecturas da instrumentación de control, segundo os protocolos dos manuais de mantemento.

• Identificar alteracións nos reactivos que se empreguen nas técnicas instrumentais a partir da observación das súas características organolépticas e da valoración dos resultados.

• Manter en estado operativo e en condicións hixiénicas os medios de traballo utilizados nos procedementos instrumentais, a partir dos manuais de utilización de equipamentos e instrumentos e das normas hixiénico-sanitarias establecidas.

• Realizar o tratamento e o rexistro dos datos obtidos nas diferentes técnicas instrumentais, de xeito manual ou informatizado, e en función dos procedementos establecidos polo laboratorio.

• Verificar o cumprimento das normas de seguridade, de hixiene e ambientais durante todo o proceso. 3 Unidades didácticas • Criterios de avaliación • Contidos conceptuais • Contidos procedimentais • Contidos actitudinais • Actividades de ensino-aprendizaxe

BLOQUE 1: Técnicas Bioquímicas baseadas nos métodos de detección de radiación electromagnética. Métodos fotométricos de análise. (55 horas)

Consta de catro Unidades Didácticas das que a primeira está encamiñada a presentar unha visión global das técnicas empregadas en Bioquímica, unha lembranza do material e métodos máis comúns, e a concienciar dos continuos avances no desenvolvemento de novas tecnoloxías. O resto das Unidades inclúen métodos instrumentais baseados na detección de radiación electromagnética.

Unidade Didáctica nº 1: Métodos de análise bioquímica. (10 horas)

É un repaso dos principios básicos de laboratorio, materiais e equipos necesarios, asepsia e descontaminación de equipos, mantemento, chequeo, calibración e control de aparellos básicos do laboratorio de Bioquímica Clínica, operacións físico-químicas de preparación de mostras, medidas de volume de fluídos e, sobre todo, é unha introducción os contidos que se desenvolverán ao longo do curso.

(6)

CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

Rematada esta unidade didáctica, o alumno deberá estar en condicións de:

- Identificar e manexar de forma correcta o material, utensilios e os aparellos básicos do laboratorio de diagnóstico clínico.

- Manter, limpar e distribuír axeitadamente o material, utensilios e aparellos básicos do laboratorio de química clínica. - Preparar de forma fiábel e rigorosa distintas disolucións e dilucións simples e seriadas, manexando o material con

habilidade e expresando as distintas concentracións de forma correcta. - Coñecer os métodos e técnicas empregadas nas diferentes determinacións. - Diferenciar entre probas basais e funcionais utilizadas en diagnóstico clínico. - Coñecer as baterías de probas máis empregadas en diagnóstico clínico.

- Seguir as normas de seguranza e hixiene no manexo de mostras biolóxicas humanas. CONTIDOS CONCEPTUAIS:

- Historia, antecedentes e concepto actual da Bioquímica Clínica. - Terminoloxía en Bioquímica Clínica.

- Repaso de material do laboratorio en Bioquímica Clínica.

- Repaso de mesturas, disolucións e dilucións: tipos de disolucións, formas de expresar a concentración dunha disolución, dilucións seriadas.

- Repaso dos principais riscos no manexo de mostras biolóxicas humanas, equipos e reactivos. - Métodos de análise directa e indirecta máis significativos.

- Definición e clasificación dos distintos métodos de análise cualitativa e cuantitativa. - Probas basais e funcionais.

- Perfil e batería de probas máis significativas. CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Identificación e selección do equipo empregado en química clínica

- Análise e manexo dos distintos medios empregados na determinación dos parámetros bioquímicos - Identificación dos medios e técnicas utilizados para cada determinación

- Selección de mostras biolóxicas de acordo cos métodos que se vaian empregar

- Caracterización dos perfís diagnósticos ou baterías de probas máis empregados en diagnóstico clínico - Análise e diferenciación de probas basais e funcionais utilizadas no diagnóstico clínico

- Estudio da avaliación dun método analítico

- Elaboración e aplicación no laboratorio de calibradores

- Correlación entre os resultados obtidos e as posibles patoloxías asociadas CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- Hábito na comprobación de resultados

- Presentación de traballos e tarefas en tempo e forma - Orde e organización no traballo de laboratorio

- Interese pola eficacia e precisión na realización dos procedementos e a manipulación dos equipos e do material de laboratorio

- Valoración da importancia do cumprimento das normas de seguranza no laboratorio e dos protocolos de traballo establecidos

- Consideración pola saúde propia e a dos demais na manipulación e eliminación de mostras e produtos de laboratorio.

- Motivación pola formación continuada noutras técnicas, novos equipamentos ou aspectos científicos relacionados co laboratorio de diagnóstico.

(7)

ACTIVIDADES DE ENSINO-APRENDIZAXE:

- Elaboración de esquemas cos métodos utilizados en Bioquímica Clínica relacionándoos cos parámetros bioquímicos para os que se empregan.

- Resolución de problemas sobre disolucións e dilucións.

- Preparación de distintas disolucións e dilucións simples e seriadas no laboratorio.

- Identificación e manexo correcto do material, utensilios e equipos básicos no laboratorio de Bioquímica Clínica (pipetas manuais e automáticas, balanza, frigoríficos e conxeladores, estufas, etc.).

- Normas de limpeza e ordenación do material e instrumental no laboratorio. - Control de calidade no lavado do material de vidro.

Unidade Didáctica nº 2: Métodos fotométricos I. (15 horas)

Desenvolve os fundamentos da fotometría analítica mediante o estudio dos principios físicos da interacción da radiación electromagnética coa materia e o espectro de absorción de moléculas en disolución.

Acabada esta unidade didáctica, o alumno deberá estar en condicións de:

- Describir o fenómeno de absorción e emisión de enerxía por moléculas en disolución ao seren excitadas pola radiación electromagnética.

- Enunciar a Lei de Lambert-Beer e comprender o significado das desviacións desta Lei.

- Recoñecer a importancia práctica que ten o poder determinar a concentración dunha especie disolta a partir da medida da súa absorbancia.

- Describir os compoñentes básicos dun colorímetro e dun espectrofotómetro UV-visible e comparar as posibilidades de cada un deles, podendo valorar a aplicabilidade duns e doutros nun problema químico concreto.

- Resolver exercicios e problemas, teóricos e prácticos, relacionados coa aplicación dos métodos fotométricos. - Realizar unha curva patrón.

- Preparar distintos brancos: branco de reactivo, branco de mostra….

- Realizar a determinación dun parámetro bioquímico mediante espectrofotometría, describindo os posíbeis interferentes e o xeito de os eliminar ou minimizar.

- Coñecer os parámetros bioquímicos que poden ser determinados mediante espectrofotometría. CONTIDOS CONCEPTUAIS:

- Interacción da radiación electromagnética coa materia. - Espectro de radiacións electromagnéticas.

- Fenómeno de absorción e emisión de enerxía polas moléculas en disolución cando son excitadas pola radiación electromagnética.

- Espectro de absorción. - Lei de Lambert-Bouguer-Beer. - Concepto de linearidade.

- Fontes de radiación visible e ultravioleta

- Fotómetros e espectrofotómetros: compoñentes básicos CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Identificación do material e equipo necesario para a realización da medida de absorbancia

- Identificación e manexo do espectrofotómetro na determinación de parámetros bioquímicos na mostra biolóxica - Realización do blanco de mostra ou reactivo

- Medida da absorbancia da mostra - Lecturas a varias lonxitudes de onda - Chequeo de control do espectrofotómetro

(8)

CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- Consideración pola saúde propia e a dos demais na manipulación e eliminación de mostras e productos de laboratorio.

- Capacidade de cooperación no traballo en equipo. ACTIVIDADES DE ENSINO-APRENDIZAXE:

- Representación esquemática ou nun debuxo dos compoñentes dun espectrofotómetro. - Representación gráfica da Lei de Lambert-Bouguer-Beer.

- Elaboración de esquemas diferenciais entre as distintas técnicas fotométricas.

- Identificación e preparación do material e mostras necesarios para a realización dunha técnica de determinación dun parámetro bioquímico.

- Manexo e calibrado do fotómetro/espectrofotómetro e material complementario. - Comprobación da linearidade do espectrofotómetro.

- Medida de absorbancias de estándares e mostras biolóxicas humanas. - Rexistro e representación de datos de medida de absorbancias.

- Problemas propostos sobre aplicacións da Lei de Lambert-Bouguer-Beer. Unidade Didáctica nº 3: Métodos fotométricos II. (15 horas)

É unha continuación da Unidade Didáctica 2 e desenvolve o estudio da fluorimetría, turbidimetría, nefelometría, fotometría de chama, espectrofotometría de absorción atómica, fotometría de reflectancia e refractometría, todas elas baseadas nos métodos fotométricos de análise.

- Describir os compoñentes básicos dos equipos empregados en cada unha das técnicas en estudio: fluorímetro, nefelómetro, fotómetro de chama, refractómetro, etc., valorando a aplicabilidade duns e doutros nun problema químico concreto.

- Resolver exercicios e problemas, teóricos e prácticos, relacionados coa aplicación dos métodos analíticos empregados.

- Coñecer en qué consiste un patrón interno e para que se emprega.

- Describir os pasos sucesivos principais que son necesarios para o manexo destes aparellos. - Calibrar un equipo que empregue calquera destas técnicas de análise.

- Describir as diferentes pautas de realización dunha técnica determinada.

- Realizar a determinación dun parámetro bioquímico con calquera dos métodos fotométricos en estudio, describindo os posíbeis interferentes.

- Coñecer os parámetros bioquímicos que poden ser determinados mediante cada unha destas técnicas.

- Coñecer as vantaxes e inconvenientes do emprego destas técnicas para a determinación dun determinado parámetro bioquímico, comparándoas con outros métodos de análise.

(9)

CONTIDOS CONCEPTUAIS: - Fluorometría: o Fundamentos o Instrumentación - Fotometría de chama: o Fundamentos o Instrumentación

o Fotometría de chama directa e con estándar interno - Espectrofotometría de absorción atómica:

o Fundamentos o Instrumentación - Nefelometría e Turbidimetría:

o Fundamentos

o Nefelometría. Tipos de dispersión luminosa o Medida directa da luz dispersa

o Instrumentación turbidimétrica e nefelométrica - Fotometría de reflectancia: química seca.

o Fundamentos de espectrofotometría de reflexión. o Reactivos para química seca

o Instrumentación para Bioquímica sanguínea o Sistemas para análises de urina

- Refractometría: o Fundamentos o Instrumentación CONTIDOS PROCEDIMENTÁIS:

- Análise e realización dos protocolos e da metodoloxía empregados na determinación de parámetros bioquímicos con fluorimetría

- Chequeo de control do fluorímetro

- Realización do branco de mostra ou reactivo

- Análise e realización dos métodos empregados con turbidimetría e nefelometría na determinación de parámetros bioquímicos

- Análise e realización dos métodos empregados con fotometría de chama na determinación de parámetros bioquímicos

- Análise e realización dos métodos empregados con espectroscopía de absorción atómica na determinación de parámetros bioquímicos

(10)

- Representación esquemática dos diferentes métodos fotométricos de análise, relacionándoos coas determinacións diagnósticas para as que se empregan.

- Elaboración de esquemas representativos dos compoñentes dos distintos aparellos que se empregan en fluorimetría, fotometría de chama, turbidimetría, nefelometría, espectrometría de absorción, refractometría e fotometría de reflectancia.

- Enumeración das diferencias fundamentais entre os distintos métodos fotométricos de análise. - Manexo das fichas de mantemento dos aparellos.

- Preparación do material e equipo necesarios para a realización dunha determinación por medio de algún dos métodos en estudio.

- Manexo e calibrado do refractómetro.

- Realizar as medidas de diferentes parámetros bioquímicos na urina utilizando química seca. - Realizar a medida da densidade da urina mediante refractometría.

- Realizar a medida da concentración de proteínas plasmáticas mediante refractometría. Unidade Didáctica nº 4: Métodos fotométricos III. (15 horas)

É unha continuación das Unidades Didácticas 2 e 3 e desenvolve os métodos que emprega a fotometría na determinación dos diferentes parámetros bioquímicos no diagnóstico clínico.

- Enumerar os equipos e instrumentos que hai que empregar nos distintos tipos de métodos fotométricos utilizados na determinación da concentración de metabolitos.

- Describir as diferencias entre os métodos a punto final, dous puntos e cinéticos. - Programar o fotómetro/espectrofotómetro para os diferentes tipos de medidas.

- Seleccionar os equipos e material que hai que utilizar nos distintos métodos fotométricos para determinar metabolitos.

- Realizar determinacións de analitos polos métodos de punto final, dous puntos e cinéticos.

- Describir e realizar técnicas de preparación de solucións e reactivos para realizar estes métodos fotométricos de análise.

CONTIDOS CONCEPTUAIS:

- Características dos metabolitos que poden determinarse por análise fotométrica. - Estudio dos métodos a punto final.

- Estudio dos métodos de determinación a dous puntos. - Reaccións acopladas

- Concepto sobre a medida de actividades enzimáticas. - Métodos cinéticos

- Parámetros de medida da actividade enzimática

- Estudio dos sustratos e enzimas que se determinan por métodos fotométricos. CONTIDOS PROCEDIMENTÁIS:

- Análise e realización dos protocolos e da metodoloxía utilizados na determinación dos correspondentes parámetros bioquímicos

- Determinación da concentración de sustancias mediante os métodos de punto final, dous puntos e cinéticos - Preparación das solucións estándar

- Incubación da solución reaccionante coa mostra e co patrón de concentración coñecida - Medida da absorbancia no método de punto final o método do equilibrio

(11)

- Seguimento fotométrico das reaccións enzimáticas

- Medida da actividade enzimática polos métodos de tempo fixo e/ou velocidade de reacción CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- Hábito na comprobación de resultados - Orde e organización no traballo de laboratorio - Presentación de traballos e tarefas en tempo e forma

- Realización dun esquema das diferencias entre os fundamentos dos distintos métodos.

- Elaboración dun esquema que correlacione os métodos de análise fotométrica cos parámetros para os que se emprega.

- Realización dalgúns dos principais métodos de medida de sustratos: glicosa, ácido úrico, colesterol, urea, triglicéridos, etc.

- Realización da medida de proteínas plasmáticas totais mediante fotometría e refractometría, comparando os resultados.

- Realización da medida de glicosa na urina mediante química seca e fotometría e comparando os resultados. - Realización dalgúns dos principais métodos para a determinación de actividades enzimáticas: ALT, AST, ALP, GGT - Observación e análise dos resultados.

BLOQUE 2: Técnicas de separación de moléculas. Métodos de separación físico-química. (20 horas)

Consta dunha Unidade Didáctica que estudia os fundamentos e procedementos dos métodos baseados na separación físico-química de moléculas como son a electroforese, a cromatografía e a centrifugación.

Unidade Didáctica nº 5: Métodos de separación. (20 horas) CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

- Seleccionar o material e reactivos segundo a técnica de separación que vai utilizar.

- Explicar as técnicas de separación de moléculas de acordo coa sua carga eléctrica, punto isoeléctrico, tamaño, peso molecular e coeficiente de sedimentación, enumerando as súas aplicacións analíticas.

- Elixir o método de separación máis axeitado segundo os parámetros que se van determinar. - Describir os compoñentes principais dun cromatógrafo de gases.

- Describir os compoñentes principais dunha HPLC - Describir os elementos dunha técnica de electroforese - Programar e compensar a centrífuga

- Efectuar as técnicas de separación: Electroforese, centrifugación e cromatografía. - Coñecer as principais aplicacións de cada unha das técnicas de separación. - Saber interpretar os resultados das diferentes separacións.

- Mecanismos xerais de separación:

(12)

- Centrifugación:

 Fundamento  Instrumentación

 Utilidade, control e mantemento dos aparellos.  Características dos diferentes tipos de centrifugación.  Aplicacións clínicas.

- Electroforese: o Fundamento

o Realización da electroforese

o Características das diferentes técnicas electroforéticas:  Electroforese libre

 Electroforese de zona:

o Electroforese en papel

o Electroforese en acetato de celulosa o Electroforese en xel o Electroforese bidimensional  Isoelectroenfoque  Inmunoelectroforese  Inmunofixación o Aplicacións clínicas - Cromatografía: o Fundamento o Mecanismos de separación

o Características dos diferentes tipos de cromatografía:  Cromatografía en papel

 Cromatografía en camada fina (TLC)  Cromatografía en columna

 Cromatografía de adsorción  Cromatografía de reparto

 Cromatografía de intercambio iónico  Cromatografía de afinidade  Cromatografía de gases  HPLC o Instrumentación. o Aplicacións clínicas CONTIDOS ACTITUDINAIS:

(13)

- Capacidade de cooperación no traballo en equipo. CONTIDOS PROCEDIMENTÁIS:

- Análise dos reactivos e mostras que se empregan nas técnicas de electroforese, cromatografía e centrifugación - Análises cualitativas e cuantitativas de partículas cargadas

- Caracterización dos métodos que empregan estas técnicas

- Identificación dos equipos e reactivos de acordo coa técnica e parámetros a medir

- Análise dos valores de referencia que se deben empregar segundo a técnica e parámetro que se determine - Determinación cuantitativa de fraccións de proteínas e lípidos realizando electroforeses dos mesmos - Realización de separacións de moléculas mediante cromatografía

- Observación e análise e resultados das medicións

- Análises dos factores que afectan ás separacións polas distintas técnicas ACTIVIDADES DE ENSINO-APRENDIZAXE:

- Identificación e preparación do material e equipos necesarios para a realización de cada unha das técnicas de separación: centrifugación, electroforese e cromatografía.

- Realización de esquemas que correlacionen as diferentes técnicas de separación coas súas diferentes aplicacións na cuantificación de proteínas, lípidos e enzimas.

- Realización de esquemas coas diferentes etapas de cada unha das técnicas. - Realización de prácticas de centrifugación

- Realización de prácticas de electroforese en tiras de celloxel: separación de proteínas e lipoproteínas plasmáticas. - Realización de prácticas de cromatografía en columna: separación de albúmina plasmática.

BLOQUE 3: Técnicas bioquímicas baseadas na detección de potenciais eléctricos. Métodos electroquímicos. (5 horas) Consta dunha Unidade Didáctica que estudia os fundamentos e procedementos dos métodos baseados na detección de potenciais eléctricos.

Unidade Didáctica nº 6: Electroquímica. (5 horas) CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

Acabada esta unidade didáctica, o alumno deberá estar en condicións de: - Explicar o concepto de potenciais redox.

- Explicar a utilidade da Ecuación de Nernst en potenciometría analítica. - Explicar as características dos distintos tipos de electrodos.

- Describir os compoñentes básicos dun pH-metro.

- Describir os compoñentes básicos dos analizadores de pH e gases.

- Calibrar e manexar correctamente o pH-metro e realizar medicións co mesmo. - Analizar e interpretar os resultados das medicións.

- Coñecer as principais aplicacións das técnicas electroquímicas. CONTIDOS CONCEPTUAIS:

- Conceptos electroquímicos. Potenciais redox - Potenciometría analítica

- Estudio da Ecuación de Nerst

- Fundamentos e características e aplicacións dos distintos tipos de electrodos: o Electrodos de membranas selectivas

o Electrodos de vidro o Electrodos de cambio de ión o Electrodos de referencia

(14)

- Métodos amperométricos

- Analizadores de ións de electrodos selectivos - Analizadores de pH e gases

CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Realización de técnicas electroquímicas - Métodos potenciométricos

- Calibración estándar, seriada ou directa - Valoracións potenciométricas

- Valoracións culométricas

- Medida do pH mediante a técnica de química seca multicapa - Observación e análise dos resultados dunha medición - Realización de pH en líquidos biolóxicos co peachímetro - Análise do equilibrio ácido-base do sangue

- Preparación do equipo e material necesario para realizar unha medición do pH - Realización da medición de pH

- Descrición do equilibrio ácido-base a partires dunha medición do mesmo CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- -Realización de debuxos esquemáticos dos distintos tipos de electrodos. - -Realización de debuxos esquemáticos dos distintos compoñentes dun pH-metro.

- -Realización de esquemas que correlacionen os distintos métodos electroquímicos e as diferentes determinacións diagnósticas para as que se empregan.

- Identificación dos compoñentes dun electrodo combinado de pH. - Manexo dun pH-metro

- Realización de curvas de calibrado cos distintos electrodos.

- Realización de medidas de pH en líquidos biolóxicos mediante química seca e pH-metro. BLOQUE 4: Métodos Inmunolóxicos: (5 horas)

Consta dunha Unidade Didáctica que estudia os principios básicos da inmunoloxía e desenvolve aqueles métodos inmunolóxicos que teñen aplicación na determinación de parámetros bioquímicos.

Unidade Didáctica nº 7: Técnicas inmunolóxicas. Instrumentación e métodos isotópicos. (5 horas) CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

Acabada esta unidade didáctica, o alumno deberá estar en condicións de: - Identificar os elementos diferentes nas distintas técnicas

(15)

- Identificar os resultados obtidos e rexistro de datos

- Realizar unha curva de calibración segundo o método empregado na técnica.

- Relacionar os parámetros que hai que determinar nunha mostra biolóxica coa técnica corresponde que se vai utilizar. CONTIDOS CONCEPTUAIS:

- Estudio dos fundamentos da inmunoloxía - Reaccións e probas en inmunoloxía - Inmunonefelometría e inmunoturbidimetría - Inmunodifusión simple, dupla e radial - Inmunoelectroforese

- Inmunofluorescencia

- Inmunohistoquímica enzimática

- Radioinmunoanálise: conceptos sobre radiacións e radionúclidos. - Aplicación das diferentes técnicas inmunoquímicas no diagnóstico clínico CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Identificación dos equipos e material necesarios para a realización de diferentes técnicas inmunolóxicas - Análise das determinacións inmunoquímicas que se poden realizar nos distintos tipos de mostras biolóxicas - Análise dos protocolos normalizados e manuais operativos dos métodos inmunoquímicos

- Caracterización das reaccións antíxeno-anticorpo

- Anotación, no caderno de traballo, das medicións efectuadas e características analizadas - Observación e análise dos resultados das medicións

- Identificación de parámetros mediante distintas técnicas inmunolóxicas CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- Identificación e preparación do material necesario - Manexo dos protocolos de análise destas técnicas

- Realización da curva de calibración naquelas técnicas que sexa necesario.

- Realizar determinacións analíticas dunha mostra biolóxica mediante algunha destas técnicas. BLOQUE 5: Outros métodos bioquímicos de análise das mostras biolóxicas. (30 horas)

Consta de dúas Unidades Didácticas que desenvolven o estudio doutras técnicas analíticas como a osmometría e técnicas de identificación de material xenético e as súas aplicacións na cuantificación ou identificación de parámetros en mostras biolóxicas.

(16)

Unidade Didáctica nº 8: Osmometría. (5 horas) CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

Rematada esta unidade didáctica, o alumno deberá estar en condicións de:

- Coñecer os conceptos de difusión, ósmose, presión osmótica e osmolaridade - Establecer as diferencias entre hiper, hipo e isotonicidade

- Identificar o material e equipos necesarios para realizar determinacións de parámetros por osmometría. - Coñecer o mantemento e coidados dos aparellos utilizados

- Manipular as mostras biolóxicas na valoración e determinación dun parámetro das mesmas. CONTIDOS CONCEPTUAIS:

- Conceptos de osmolaridade e osmolalidade - Fundamentos das técnicas de osmometria - Instrumentación

- Aplicacións na cuantificación de parámetros bioquímicos. CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Medida da osmolalidade

- Calibración con mostras de estándar do osmómetro

- Análises dos reactivos e materiais empregados en osmometría - Metodoloxía que emprega a química nos reactivos multicapa CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- Realización de esquemas que representen os elementos de un osmómetro. - Determinar a osmolalidade dunha mostra biolóxica.

- Cálculo da osmolalidade plasmática (mediante fórmula)

Unidade Didáctica nº 9: Técnicas de identificación de material xenético. (25 horas) CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

- Enumerar os equipos, instrumentos e material que hai que empregar na técnica de PCR - Manexar os protocolos normalizados da PCR

- Coñecer as aplicacións da técnica

(17)

- Estructura da información xenética - Xenes eucariotas e procariotas

- Estructura dos ácidos nucleicos. Nucleasas - Sondas de hibridación

- Técnicas de hibridación

- Southern blotting e hibridación in situ - Amplificación do DNA mediante PCR - Técnica da PCR e metodoloxía - Outras aplicacións da PCR CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- Capacidade de cooperación no traballo en equipo. CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Amplificación in vitro dun segmento de DNA

- Comparación de DNA amplificado con un patrón coñecido - Análise da reacción en cadea da DNA polimerasa

- Detección de DNA pouco abundante nunha mostra biolóxica - Identificación e illamento de xenes expresados diferencialmente - Detección de diferentes tipos de RNA mensaxeiros

- Construcción de DNA recombinante ACTIVIDADES DE ENSINO-APRENDIZAXE:

- Describir os procedementos da identificación de fragmentos do material xenético - Describir os procedementos da técnica da PCR

- Seleccionar os equipos e reactivos en función da técnica e parámetros a determinar - Explicar as características das mostras que se utilizan

- Realización de esquemas sobre as aplicacións das técnicas de identificación e amplificación do DNA. - Realización de esquemas representativos da acción da polimerasa sobre o DNA.

BLOQUE 6: Automatización. (10 horas)

Consta dunha Unidade Didáctica que pretende aproximar as/aos alumnas/os a importancia que teñen os autoanalizadores no laboratorio de diagnóstico clínico, identificar os compoñentes fundamentais para Bioquímica Clínica e recoñecer a súa utilidade e aplicacións.

Unidade Didáctica nº 10: Autoanalizadores.(10 horas) CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

Acabada esta unidade didáctica, o alumno deberá estar en condicións de: - Coñecer o concepto de automatización e as súas vantaxes

(18)

- Describir os diferentes sistemas de análise que empregan os distintos tipos de autoanalizadores

- Explicar as características e normas máis importantes na organización e manipulación das mostras que se introducen nun autoanalizador.

- Enumerar as normas de seguranza referentes a instalación dun autoanalizador.

- Realizar as determinacións de parámetros bioquímicos utilizando un pequeno autoanalizador. CONTIDOS CONCEPTUAIS:

- Antecedentes históricos dos autoanalizadores para Bioquímica Clínica. - Principios de automatización na análise clínica.

- Etapas de automatización dunha mostra: o Identificación da mostra o Preparación da mostra o Sistemas de carga de mostras

o Separación de proteínas e outros compostos o Reactivos

o Sistemas de incubación o Procesamento de datos - Tipos de autoanalizadores.

- Principios de funcionamento dun autoanalizador

- Compoñentes fundamentais dos autoanalizadores para Bioquímica Clínica. - Técnicas de análise que empregan os autoanalizadores.

- Medidas de seguranza básicas relativas o mantemento dun autoanalizador. CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Procedementos analíticos clínicos automatizados

- Estudio dos diferentes sistemas de automatización de un autoanalizador - Análise das diferentes etapas dun autoanalizador

- Identificación e estudio dos distintos métodos empregados no autoanalizador para cada determinación analítica - Realización de medicións de parámetros bioquímicos con sinxelos e pequenos autoanalizadores

- Análise dos protocolos normalizados empregados para a determinación de diferentes parámetros bioquímicos por autoanalizadores

- Validación dos resultados dun autoanalizador

- Comprobar o funcionamento correcto dos diferentes sistemas compoñentes do autoanalizador - Análise dos distintos tipos de autoanalizadores

- Comprobación da lista de traballo e selección das mostras para autoanalizador CONTIDOS ACTITUDINAIS:

(19)

- Enumerar as vantaxes e inconvenientes dos autoanalizadores - Elaborar un esquema cos compoñentes dun autoanalizador tipo

- Identificar os diferentes elementos dun autoanalizador sobre un esquema mudo

- Enumerar as medidas de seguranza a ter en conta nunha instalación dun autoanalizador. - Indicar, sobre un debuxo mudo, os métodos de análise que emprega un autoanalizador. BLOQUE 7: Determinacións bioquímicas en mostras biolóxicas.(152 horas)

Consta de oito Unidades Didácticas nas que se desenvolven todas as aplicacións dos métodos instrumentais do laboratorio de análise de diagnóstico clínico.

Unidade Didáctica nº 11: Metabolismo hidrocarbonado. (25 horas)

Esta unidade estuda os fundamentos do metabolismo dos hidratos de carbono, os padróns de alteración dos mesmos nas determinacións realizadas en mostras biolóxicas e os métodos e técnicas empregadas para o seu estudio.

Acabada esta unidade didáctica, o alumno deberá estar en condicións de: - Describir as distintas fases e rotas do metabolismo hidrocarbonado.

- Coñecer as probas basais e funcionais de estudio do metabolismo hidrocarbonado

- Relacionar os parámetros que máis frecuentemente se empregan no estudio do metabolismo hidrocarbonado, cos métodos e técnicas empregados

- Posuír uns coñecementos básicos de interpretación de resultados.

- Explicar as condicións de recollida, procesamento e almacenamento de mostras biolóxicas para realizar determinacións de glicosa.

- Realizar unha técnica de determinación de glicosa.

- Realizar a análise dos resultados dunha curva de tolerancia a glicosa.

- Relaciona-los resultados de diferentes perfiles de estudio do metabolismo hidrocarbonado coas situacións fisiolóxicas e patolóxicas que lles correspondan.

- Introducción ao metabolismo: anabolismo e catabolismo - Hidratos de carbono:

o Funcións

o Clasificación dos hidratos de carbono o Estudio xeral do metabolismo hidrocarbonado. o Vías metabólicas a partir da glucose-6-fosfato

o Síntese hepática dos lípidos a partir dos hidratos de carbono o Metabolismo hidrocarbonado no músculo e tecido nervioso o Regulación da glicemia: Hormonas que interveñen. - Glicemia sanguínea

- Glicosuria

- Patoloxías relacionadas cos distintos padróns de alteración do metabolismo hidrocarbonado: o Anomalías conxénitas do metabolismo hidrocarbonado.

o Diabetes mellitus o Tipos de hiperglicemia o Tipos de hipoglicemia

(20)

CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Análise da acción da insulina e hormonas contrainsulares no metabolismo da glucosa - Estudio e caracterización dos patróns de alteración do metabolismo hidrocarbonado - Determinación de glucosa en sangue e ouriña

- Determinación de azucres diferentes á glucosa - Proba de tolerancia á glicosa

- Proba de tolerancia á lactosa

- Determinación de hemoglobina glicosilada - Determinación de insulina e glicagón

- Análise global do metabolismo hidrocarbonado no organismo - Análise das rutas metabólicas dos glícidos

- Observación de curvas dose-resposta para a insulina

- Identificación dos diferentes perfís bioquímicos no estudio do metabolismo hidrocarbonado - Caracterización de probas basais e probas funcionais

- Realización de esquemas sobre as distintas rotas metabólicas dos hidratos de carbono. - Realizar as curvas de glicemia en diferentes situacións fisiolóxicas e patolóxicas.

- Presentación e exposición na clase de traballos sobre as distintas situacións metabólicas que poden darse na Diabetes mellitus.

- Descrición de probas con azucres distintos da glucosa que se empregan no estudio do metabolismo hidrocarbonado. - Realizar determinacións de glucose en sangue e na urina mediante técnicas fotométricas e química seca.

- Realizar determinacións de frutosamina e hemoglobina glicosilada. Unidade Didáctica nº 12: Metabolismo lipídico. (25 horas)

Esta unidade estudia os fundamentos do metabolismo dos lípidos, os padróns de alteración dos mesmos nas determinacións realizadas en mostras biolóxicas e os métodos e técnicas empregadas para o seu estudio.

- Describir os distintos compoñentes dos lípidos séricos e as súas funcións máis importantes. - Coñecer as probas máis utilizadas no estudio do metabolismo lipídico.

- Relacionar os parámetros que máis frecuentemente se empregan no estudio do metabolismo lipídico cos métodos e técnicas empregados

- Explicar as condicións adecuadas de recollida, procesamento e almacenamento de mostras biolóxicas para realizar determinacións de lípidos/lipoproteínas.

(21)

- Posuír uns coñecementos básicos de interpretación de resultados.

- Realizar técnicas de determinación de triglicéridos, colesterol total e colesterol HDL e LDL. - Realizar unha técnica de medición dunha lipoproteína por electroforese.

- Definir os índices de risco ateroxénico.

- Realizar o análise dos resultados dunha curva de tolerancia a glucose.

- Interpretar os resultados dunha medición en supostos prácticos normais e patolóxicos CONTIDOS CONCEPTUAIS:

- Características e clasificación dos lípidos: o Ácidos graxos o Triglicéridos o Colesterol e derivados o Fosfolípidos - Lipoproteínas plasmáticas: o Estructura o Tipos de lipoproteínas o Funcións - Tipos de colesterol

- Estudio do metabolismo lipídico:

o Patoloxía do metabolismo lipídico o Hiper e hipolipoproteinemias o Doenzas por depósito lisosómico

o Lipodistrofias e outras alteracións do metabolismo lipídico. - Importancia do estudio lipídico: estudios epidemiolóxicos.

- Investigación no laboratorio das dislipemias: o Análise do colesterol

o Determinación dos triglicéridos o Determinación dos fosfolípidos o Determinación de lipoproteínas CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Análise e estudio do metabolismo dos lípidos - Análise do lipoproteinograma

- Clasificación de Fredickson das anomalías dos lípidos - Caracterización dos diferentes patróns de alteración lipídica - Separación de lipoproteínas

- Análise e estudio de patróns diagnósticos de hiperlipidemias - Métodos de determinación dos constituíntes dos lípidos do soro - Análise e estudio das hiperlipoproteinemias

(22)

establecidos

- Determinación do colesterol total, HDL e LDL-colesterol - Determinación de triglicéridos

- Realizar un lipidograma electróferico, con cuantificación das distintas fraccións. - Valoración dos resultados normais e patolóxicos dun suposto perfil de estudio lipídico - Realización de esquemas coas características diferenciais das distintas lipoproteínas. Unidade Didáctica nº 13: Metabolismo proteico e productos finais do metabolismo. (25 horas)

Esta unidade estudia o metabolismo proteico e intermediario, e as alteracións dos mesmos, intentando que os alumnos se familiaricen coas probas bioquímicas necesarias para o seu estudio.

- Rematada esta unidade didáctica, o alumno deberá estar en condicións de: - Describir as características e funcións das proteínas

- Seleccionar o método máis axeitado de determinación de proteínas totais segundo a mostra biolóxica de que se trate: sangue, urina e L.C.R.

- Describir os métodos de determinación de albúmina e proteínas específicas.

- Explicar as condicións de recollida, procesamento e almacenamento de mostras biolóxicas para realizar determinacións de proteínas, urea, ácido úrico e creatinina.

- Realizar unha electroforese de proteínas séricas.

- Identificar e calcular as distintas fraccións dun proteinograma electroforético.

- Recoñecer os padróns más importantes de alteracións patolóxicas das proteínas en sangue, urina e L.C.R.

- Enumerar as patoloxías más importantes relacionadas con alteracións dos productos finais do metabolismo: amoníaco, urea, ácido úrico e creatinina.

- Explicar o significado da proba do aclaramento de creatinina.

- Realizar técnicas de determinación de proteínas totais, urea, ácido úrico e creatinina. - Calcular o aclaramento de creatinina a partir dos valores de creatinina en soro e urina. - Valorar os resultados das determinacións

- Características estructurais e moleculares das proteínas - Proteínas plasmáticas

- Alteracións das proteínas plasmáticas o Disproteinemias

o Paraproteinemias o Crioglobulinemias

o Alteracións da proteinemia total

- Erros conxénitos do metabolismo dos aminoácidos: fenilcetonuria, alcaptonuria, albinismo, etc.

- Técnicas e métodos de determinación de proteínas nas diferentes mostras biolóxicas: sangue, urina e L.C.R. - Estudio dos productos finais do metabolismo

o Urea

(23)

o Amoníaco o Creatina o Creatinina CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Análise dos diferentes métodos de estudio das proteínas plasmáticas - Análises dos métodos de determinación de proteínas urinarias - Determinación de proteínas totais en sangue

- Separación de proteínas séricas mediante electroforese - Determinación no soro e ouriña de creatinina

- Determinación de nitróxeno ureico en sangue (BUN) - Determinación de amoníaco en sangue

- Análise e estudio dos diferentes patróns de alteración do metabolismo proteico e intermediario - Anotación das medicións efectuadas e análise das súas características

- Análise e interpretación do proteinograma CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- Realización de esquemas sobre o metabolismo da urea, ácido úrico, creatina e creatinina. - Enumeración e clasificación das distintas alteracións do metabolismo proteico.

- Realización dun esquema que relacione os distintos parámetros de estudio do metabolismo proteico cos métodos máis empregados para a súa determinación.

- Realización de técnicas de determinación de proteínas séricas totais

- Realización dunha electroforese de proteínas séricas, cuantificando as distintas fraccións e valorando os resultados. Unidade Didáctica nº 14: Enzimoloxía diagnóstica. (20 horas)

Esta unidade pretende que os alumnos coñezan os principios fundamentais da cinética enzimática, a fisioloxía das enzimas e que identifiquen e se familiaricen coa metodoloxía de análise de enzimas en fluídos biolóxicos, recoñecendo os padróns máis importantes de alteración enzimática.

Rematada esta unidade didáctica, a/o alumna/o deberá estar en condicións de: - Comprender o concepto de enzima e a súa importancia no metabolismo humano

- Explicar os fundamentos da cinética enzimática e enumerar os factores máis importantes que afectan a actividade enzimática.

- Enumerar as enzimas con maior interese diagnóstico no laboratorio clínico. - Describir os métodos empregados na determinación de enzimas e isoenzimas.

(24)

- Explicar as condicións xerais de recollida, procesamento e almacenamento de mostras biolóxicas para realizar determinacións de enzimas.

- Realizar técnicas de determinación de enzimas. - Interpretar os resultados dunha determinación. CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Caracterización dos enzimas máis significativos no diagnóstico clínico - Análise dos métodos empregados na determinación dos enzimas

- Determinación en ouriños de enzimas que teñen importancia no diagnóstico clínico - Determinación dos enzimas séricos de importancia no laboratorio clínico

- Anotación de resultados das determinacións efectuadas e análises das súas características

- Interpretación dos valores normais segundo os métodos empregados e as variacións e características individuais do paciente

- Definición e composición de enzimas. - Fisioloxía e cinética enzimática - Mecanismos de acción enzimática

- Formas nas que poden aparecer os enzimas - Fenómeno catalítico

- Especificidade enzimática

- Factores que inflúen na actividade enzimática - Nomenclatura

- Enzimas analizados en diagnóstico clínico - Determinación analítica da actividade enzimática

- Métodos analíticos de determinación da actividade enzimática - Cálculo da actividade enzimática

- Padróns de alteración enzimática máis importantes. CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- Realización de determinacións séricas de enzimas que teñen importancia no diagnóstico clínico: GOT, GPT, GGT, Fosfatase alcalina, etc.

- Interpretación dos valores normais segundo os métodos de determinación utilizados.

- Realización dunha táboa onde se relacione a enzima coa súa aplicación clínica e o método máis empregado para a súa determinación.

(25)

Unidade Didáctica nº 15: Equilibrio hidroelectrolítico e ácido-base. (10 horas)

Esta unidade pretende que as/os alumnas/os coñezan os principios fundamentais do equilibrio hidroelectrolítico e ácido-base, identifiquen os padróns de alteración destes, dos gases sanguíneos, así como as determinacións empregadas para o seu estudio.

Acabada esta unidade didáctica, o alumno deberá estar en condicións de: - Definir os conceptos fisiolóxicos do equilibrio ácido-base

- Enumerar os parámetros que se determinan no estudio do equilibrio hidroelectrolítico e ácido-base. - Recoñecer os diferentes padróns de alteración do equilibrio hidrosalino

- Relacionar os resultados dun estudio do equilibrio ácido-base coas situacións fisiolóxicas ou patolóxicas correspondentes.

- Coñecer as técnicas empregadas na determinación dos ións con maior importancia clínica.

- Describir as características de recollida, preparación e conservación dunha mostra para a determinación de electrólitos como sodio, potasio e calcio.

- Describir as características de recollida, preparación e conservación dunha mostra para realizar unha gasometría. - Realizar unha técnica de determinación de electrólitos en sangue e urina.

- Realizar unha determinación de gases en sangue arterial. CONTIDOS CONCEPTUAIS:

- Equilibrio hidro-electrolítico:

o Mantemento do equilibrio hidro-electrolítico

o Avaliación do equilibrio hidro-electrolítico no organismo - Estudio dos electrólitos orgánicos máis importantes:

o Sodio o Potasio o Cloro o Calcio o Fósforo o Magnesio

- Alteracións do metabolismo hidrosalino - Concepto xeral de ácido e base - Equilibrio ácido-básico

- Regulación do equilibrio ácido-básico

- Valoración clínica das alteracións do equilibrio ácido-básico - Estudio do equilibrio gasoso

- Funcionalidade respiratoria. Probas de valoración o Difusión dos gases respiratorios o Transporte gasoso no organismo o Determinación dos gases sanguíneos CONTIDOS PROCEDIMENTAIS:

- Caracterización do equilibrio ácido-base corporal - Determinación de ións: Na, K, Cl, Ca e P - Determinación do pH en sangue arterial - Determinación de gases sanguíneos

- Caracterización e composición dos compartimentos corporais - Análise dos patróns de alteración do equilibrio hidroelectrolítico

(26)

- Análise dos patróns de alteración do equilibrio ácido-base

- Identificación dos tipos de alteración do equilibrio ácido-base: estados de alcalose e acidose - Avaliación da función renal: urea, creatinina e aclaramentos

- Determinación en soro e ouriños dos diferentes ións

- Análise do dióxido de carbono, osíxeno e bicarbonato en sangue

- Interpretación dos cambios no pH do sangue e o contido de dióxido de carbono CONTIDOS ACTITUDINAIS:

- Consideración pola saúde propia e a dos demais na manipulación e eliminación de mostras e produtos de laboratorio.

- Dedución da resposta fisiolóxica nas diferentes alteracións do equilibrio ácido-base. - Realización dun esquema sobre a regulación do balance hídrico corporal.

- Realización dun esquema sobre os diferentes padróns de alteración do metabolismo hidrosalino: Alteracións do volume e da osmolalidade.

- Determinación dos ións: sodio, potasio, cloro e calcio

- Realización dun esquema sobre a regulación do balance hídrico corporal

- Realización dun esquema dunha técnica de terminación de gases no sangue arterial. Unidade Didáctica nº 16: Estudio da función hepática. (25 horas)

Esta unidade pretende que as/os alumnas/os coñezan os perfiles bioquímicos de laboratorio que se realizan no estudio da función hepática e os padróns de alteración da mesma, así como os valores normais dos parámetros que se estudan. Tamén pretende que se familiaricen cos métodos e técnicas de estudio empregados no laboratorio para realizar estas determinacións. CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

Acabada esta unidade didáctica, a/o alumna/o deberá estar en condicións de: - Enumerar as funcións máis importantes do fígado.

- Describir o circuíto de circulación enterohepática

- Explicar as determinacións que se realizan para o estudio da función hepática - Explicar a formación, metabolismo e eliminación da bilirrubina

- Explicar as condicións de recollida, procesamento e almacenamento de mostras biolóxicas para realizar determinacións de bilirrubina.

- Relacionar os parámetros que se determinan nas probas de función hepática cos fundamentos fisiopatolóxicos. - Identificar os resultados dos distintos padróns de alteración da función hepática.

- Realizar probas de alteración funcional hepática: determinacións de bilirrubina total e directa, GOT, GPT, fosfatase alcalina, GGT, etc.

- Explicar os mecanismos de transmisión e a pool de estudios bioquímicos que se realizan no diagnóstico e seguimento da hepatite B e C.