3
3$
$12
125É
5É0
0,,&$;
&$;(
(5$
5$/
/'
'$
$6
6,,1
1,,67
675$
5$/
/,,'
'$'
$'(
(
$
$1
1É
É/
/,,6(
6(&
&8
8$
$1
17
7,,7
7$
$7
7,,9
9$
$
A primeira aproximación ó grave problema da sinistralidade en Galicia —tamén o é en España— é coñece-lo número de accidentes de traballo que se producen cada ano e as persoas que sofren as súas consecuencias.
Unha análise posterior debe detalla-las características dos accidentes co fin de determinar unha tipoloxía da sinistralidade que permita propoñer actuacións desde os distintos ámbitos para reduci-la traxedia social da accidentalidade laboral ata o mínimo nivel.
A nosa proposta de análise é estudia-los datos do ano 2001 integrados nun ciclo máis longo, para evita-los erros propios das análises conxunturais.
A escolla dun período máis longo —o que nós eliximos vai dende 1990 ata 2001— permite obter conclusións máis sólidas e, ó mesmo tempo, relaciona-la evolución da sinistralidade cos cambios nas normas legais, no modelo de relacións laborais ou nas estructuras productivas que, en definitiva, son as claves nas que hai que busca-la orixe e as solucións para a sinistralidade.
A primeira categoría que imos empregar para medi-la sinistralidade é a máis ampla: a que recolle como accidentes de traballo tódolos que se comunican a través do parte de accidentes, o que inclúe os accidentes con baixa laboral e aqueloutros que non a xeran, incluídos os in itinere.
EVOLUCIÓN DOS ACCIDENTES EN GALICIA
ANO ACCIDENTES CON BAIXA TOTAL
1990 32.670 51.511 1991 32.115 51.548 1992 30.241 52.644 1993 26.658 46.957 1994 26.638 51.567 1995 29.748 59.283 1996 30.768 64.288 1997 32.895 66.645 1998 36.612 75.688 1999 41.403 85.135 2000 47.214 86.526 2001 50.158 83.173 Total accidentes 417.128 774.965
Fonte: elaboración do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais. Ano 2001. Xunta de Galicia.
Os datos da accidentalidade laboral en Galicia mostran unha situación absolutamente preocupante: en 2001 foron máis de 83.000 as persoas traballadoras afectadas; se se exclúen os sábados, domingos e festivos, case 400 traballadores e traballadoras resultaron feridos no seu posto de traballo cada día laborable.
Se se analiza o conxunto da década dos noventa o dato é estremecedor: 775.000 persoas sufriron accidentes de traballo nestes doce anos.
A primeira conclusión é evidente: a sinistralidade en Galicia é moi elevada —case 85.000 persoas accidentadas no último ano e 775.000 na década— e é absolutamente rexeitable dende tódalas posicións, pero especialmente por quen máis a sofre, que son os traballadores e traballadoras.
Nesta cifra global están recollidos tódolos accidentes notificados, pero é certo que existe un límite de gravidade que, habitualmente, se sitúa en se provocan, polo
O dato global sinala en toda a súa amplitude o risco de sinistralidade, que debe analizarse en detalle. A partir de agora centrámo-lo estudio nos accidentes con baixa que, obviamente, son os máis graves e para os que existe unha mellor información estatística.
Os accidentes con baixa son mais da metade de tódolos que se notifican e, en 2001, representaron o 60 % da cifra global.
EVOLUCIÓN DOS ACCIDENTES CON BAIXA
ANO ACCIDENTES % VARIACIÓN
1990 32.670 -1991 32.115 -1,6 % 1992 30.241 -5,8 % 1993 26.658 -11,8 % 1994 26.638 +0,8 % 1995 29.748 +11,6 % 1996 30.768 +3,4 % 1997 32.895 +6,9 % 1998 36.612 +11,3 % 1999 41.403 +13,1 % 2000 47.214 +14,2 % 2001 50.158 +6,2 % TOTAL 417.120 54%
Fonte: elaboración do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais. Ano 2001. Xunta de Galicia.
A evolución na ultima década dos accidentes con baixa de polo menos un día é similar á que presenta a cifra global de persoas accidentadas e dela pódense tirar dúas conclusións:
1. A primeira é que a sinistralidade laboral no seu compoñente máis preocupante —os accidentes con baixa— é moi elevada, cunha cifra que case se podería cualificar de absurda socialmente: máis de 50.000 traballadores e traballadoras afectados en 2001 e un total de 417.000 para o cómputo do período 1990-2001.
Un indicador da enorme dimensión dos accidentes proporciónao a comparación do seu número co dos traballadores e traballadoras, en valor medio para o período, que se situou en 572.000. De non haber traballadores e traballadoras que sufriron máis dun accidente neste período, os 417.000 supoñerían que practicamente dúas de cada tres persoas traballadoras tiveron un accidente laboral con baixa.
2. A segunda é que ademais de que non se lle pon remedio, a sinistralidade laboral medra de forma moi intensa e continuada, polo que en 2001, con 50.000 accidentes con baixa, se alcanzou a cifra máis alta da historia de Galicia.
É evidente que o número de accidentes está directa e proporcionalmente relacionado co número de traballadores, polo que máis adiante estimámo-las taxas de incidencia da sinistralidade.
Polo de agora abonda dicir que os accidentes se reduciron ó principio da década ata chegar a pouco máis de 26.000, como valor mínimo en 1993-1994. A partir desta data non deixaron de medrar de forma espectacular, con incrementos que están moi por riba dos do emprego.
Nos últimos anos as porcentaxes son verdadeiramente terribles: en 1998 aumentaron máis do 11 %, en 1999 máis do 13 %, en 2000 un 14,2 % e o 6,2% en 2001.
A cifra acumulada do crecemento do número de accidentes é sen dúbida moi preocupante, xa que desde 1994 a sinistralidade laboral aumentou un 88 %.
(92/8&,Ï1'26$&&,'(17(6&21%$,;$(1*$/,&,$ 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000
Esta é, polo tanto, a segunda conclusión: a sinistralidade laboral, ademais de ser moi alta —tamén nos accidentes con baixa de polo menos un día— medra e intensifícase cun aumento do 88 % en só sete anos.
A constatación de que é 1995 o ano no que volven dispararse os accidentes —relacionado isto sen dúbida co aumento do emprego asalariado— obriga a unha reflexión sobre o marco normativo da prevención dos accidentes. O BOE do 10 de novembro de 1995 publicou a Lei 31/1995 de Prevención de riscos laborais, que foi recibida cun amplo consenso social favorable e que incluso foi considerada polas organizacións sindicais como un avance positivo para loitar contra a sinistralidade laboral. E sen embargo, os accidentes non só non se reduciron senón que tiveron una auténtica explosión no período de aplicación desta Lei, que no seu contido se pode considerar como axeitada e compatible coas normas europeas.
Ata aquí coñecémo-la evolución no número de accidentes en cifras absolutas. Emporiso, para poder valora-lo risco de accidentes hai que relaciona-lo seu número coa poboación que potencialmente os pode sufrir, isto é, relacionar accidentes e persoas traballadoras.
Para facelo definíronse as chamadas taxas ou índices de incidencia, que son o número de accidentes por cada 1000 persoas que traballan, o que permite compara-las cifras de cada ano e, máis alá, as cifras de Galicia en relación con outros territorios.
Como se dixo antes, entre 1990 e 2001 tanto o número de accidentes como de persoas traballadoras variou de maneira substancial, compartindo ambos unha mesma tendencia: diminúen o emprego e a sinistralidade ata 1994 e a partir deste ano os dous medran de maneira sostida, aínda que moito máis os accidentes. Agora imos ver en detalle esta evolución da década.
EVOLUCIÓN DA TAXA DE INCIDENCIA Accidentes por cada 1000 persoas asalariadas
ANO POBOACIÓN
ASALARIADA
TOTAL ACCIDENTES
ACCIDENTES CON BAIXA
1990 552.800 93 59 1991 558.800 92 57 1992 553.500 95 54 1993 527.700 89 50 1994 507.100 101 52 1995 523.000 113 56 1996 538.800 119 57 1997 566.500 118 58 1998 602.600 126 60 1999 636.600 134 65 2000 672.600 129 70 2001 686.900 121 73
Fonte: elaboración do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais. Ano 2001. Xunta de Galicia.
A contía do índice ou taxa de incidencia e a súa evolución na década reflicte con toda crueza o que sucedeu coa sinistralidade laboral en Galicia.
O índice para o total de accidentes ten cifras demoledoras: en 2001 son 121 de cada 1000 persoas traballadoras as que sufriron un accidente laboral e o que é peor, a incidencia é cada vez maior. Se en 1990 a taxa era de 93 por cada 1000, doce anos despois disparouse ata eses 121 por 1000, un crecemento de 28 puntos que equivalen a un incremento relativo do 30 %.
E V O L U C I Ó N D A T A X A D E I N C I D E N C I A 5 4 5 6 5 8 6 0 6 2 6 4 6 6 6 8 7 0 7 2
É evidente á luz destes datos que o aumento da sinistralidade non é a consecuencia do aumento do emprego, xa que os accidentes medran moito máis có número das persoas que traballan: un 53 % máis de accidentes por só un 24 % de máis ocupación. Ou dito doutra maneira, a sinistralidade medra a un ritmo que duplica o crecemento do emprego.
A pesar desta diferencia, a evolución nos once anos reflicte unha relación evidente entre as variacións do emprego e a accidentalidade. Na primeira parte da década, ata 1994, o emprego asalariado estaba estancado ou reducíase segundo o ano. Neses períodos de caída do emprego, os accidentes tamén se reduciron, mesmo nun maior número, o que provocou unha sensible mellora do índice de incidencia que alcanzou o seu mínimo en 1993 cun valor de 89 por cada 1000.
A partir desta data o crecemento do emprego vai acompañado dun aumento moi superior dos accidentes, que dispara a incidencia ata os 121 por 1000.
$
$3
35
52
2;
;,,0
0$
$&
&,,Ð1
Ð1É
É6
6&
&$
$8
86
6$
$6
6
'
'$
$6
6,,1
1,,67
675$
5$/
/,,'
'$'
$'(
(/
/$
$%
%2
25$
5$/
/
2
26
6$&&
$&&,,'
'(
(1
17(6
7(6'
'(7
(75$%$
5$%$//
//2
2
(
(2
27
7,,3
32
2'
'(
(&
&21
217
75$
5$7
72
2
A elección da relación entre a sinistralidade laboral e o carácter fixo ou temporal do contrato da persoa accidentada como primeira aproximación ás causas dos accidentes non é aleatoria nin unha ocorrencia sindical.
Como despois se verá, o tipo de contrato é permanentemente unha das razóns fundamentais que explican a caracterización dos accidentes de traballo. Sen embargo, non debería ser así en ningún caso: que un traballador ou traballadora nunha mesma empresa, nunha mesma actividade productiva teña un risco de accidentarse maior ou menor segundo o tipo de contrato é, sen dúbida, inaceptable, pero así é.
Unha primeira cifra aproxímanos de forma contundente a estes preocupantes efectos da temporalidade. En Galicia, o 77 % dos accidentes laborais con baixa sófrenos as persoas asalariadas cun contrato temporal, a pesar de representaren só o 35 % do total dos traballadores e traballadoras; isto é, un tercio das persoas
traballadoras sofren tres de cada catro accidentes, o que fai evidente a relación directa entre o contrato temporal os sinistros.
EVOLUCIÓN DOS ACCIDENTES SEGUNDO O TIPO DE CONTRATO
POBOACIÓN ASALARIADA FIXA
POBOACIÓN ASALARIADA TEMPORAL
ANO P. ASALARIADA ACCIDENTES P. ASALARIADA ACCIDENTES
1990 401.300 13.648 146.600 15.587 1991 395.400 12.820 160.500 18.037 1992 384.100 12.579 169.000 16.597 1993 370.200 11.952 157.100 13.631 1994 345.700 11.602 167.600 14.850 1995 360.700 11.848 171.600 17.357 1996 351.600 11.675 186.300 18.450 1997 365.500 12.094 194.800 20.278 1998 396.900 12.308 201.100 23.720 1999 420.800 13.931 215.800 23.789 2000 441.300 14.396 231.000 25.653 2001 452.100 10.264 234.800 34.068
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos IGE e CGRL.
Os traballadores e traballadoras con contrato indefinido entran loxicamente nas cifras contrarias, son o 65 % do total das persoas asalariadas e sofren o 23 % dos accidentes.
Expresado en cifras absolutas, os traballadores e traballadoras temporais sufriron 244.000 accidentes fronte ós 150.000 dos indefinidos, a pesar do diferente peso de cada un deles.
Para valorar mellor a relevancia cuantitativa entre o tipo de contrato e a sinistralidade, é útil coñece-lo índice de incidencia en cada tipo de relación laboral.
INCIDENCIA DOS ACCIDENTES SEGUNDO O CONTRATO (Accidentes por cada 1000 persoas asalariadas)
ANO POB. ASALARIADA FIXA POB. ASALARIADA TEMPORAL
1990 34 106 1991 33 112 1992 33 98 1993 32 86 1994 33 88 1995 32 101 1996 33 99 1997 33 104 1998 31 118 1999 33 110 2000 33 111 2001 23 145
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos IGE e CGRL.
Para as persoas cun contrato temporal, a taxa de incidencia é de 145 no ano 2001; é dicir, de cada 1000 persoas asalariadas eventuais, 145 tiveron un accidente con baixa.
Para aquelas que teñen un contrato indefinido, a taxa é moi inferior, xa que son 23 de cada 1000 persoas traballadoras fixas as que sufriron un accidente laboral con baixa. A comparación de ámbolos dous índices —145 fronte a 23— permite realizar unha afirmación moi preocupante: os traballadores e traballadoras eventuais teñen un risco de sufrir un accidente laboral 6,5 veces máis alto cós indefinidos.
A evolución temporal da sinistralidade proporciona unha visión complementaria que agrava aínda máis esta discriminación inaceptable cara ás persoas traballadoras temporais. Desde 1994 (ano no que volve medra-la sinistralidade) o índice de incidencia nas persoas traballadoras fixas mantense estable en 33 por cada 1000, como resultado dun aumento igual do emprego e dos accidentes, ata o a 2001, ano no que se produce unha importante reducción ata 23 de cada 1000.
Pola contra, para as persoas traballadoras eventuais, o índice aumenta de maneira moi importante e pasa de 88 por cada 1000 en 1994 a 145 por 1000 en 2001; isto é, un incremento do 65 % no índice. De aquí xorde unha evidencia moi negativa: o aumento da sinistralidade está baseado case exclusivamente nos accidentes que sofren as persoas traballadoras eventuais.
O índice global pasou de 50 a 71 por 1000 entre 1994 e 2001 pero como o índice dos indefinidos se mantivo estable, foron os traballadores e traballadoras temporais os que sufriron todo o incremento.
Esta é unha evidencia que converte a eventualidade do emprego na causa principal do brutal incremento da sinistralidade laboral. O aumento dos accidentes de traballo é o incremento dos accidentes das persoas traballadoras temporais. Para dicilo con maior claridade, a responsabilidade do inxustificable crecemento dos accidentes laborais en Galicia, e en España, nos últimos anos está na aposta empresarial por un modelo de empresa que no productivo se basea na subcontratación e no laboral na precariedade do emprego.
ACCIDENTES E TIPO DE CONTRATO
2 0 4 0 6 0 8 0 1 00 1 20 1 99 0 1 99 1 1 99 2 1 99 3 1 99 4 1 99 5 1 99 6 1 99 7 1 99 8 1 99 9 2 00 0 2 00 1
2
26
6$&&
$&&,,'
'(
(1
17(66
7(66(
(*81
*81'
'22
227
7$
$0
0$
$f2
f2'$
'$
(
(0
03
35
5(6
(6$
$
O tamaño da empresa, medido polo seu número de traballadores e traballadoras, é un dato relevante porque a dimensión condiciona variables importantes, tanto legais como de aplicación práctica.
Por exemplo, nas empresas de menos de seis persoas traballadoras, a lei non considera a existencia de delegados ou delegadas de prevención; e nas pequenas, de ata 50 traballadores e traballadoras, o número de delegados e delegadas é reducido. No mesmo sentido, as empresas máis pequenas son as que presentan maiores dificultades para desenvolve-la cultura da prevención, elabora-los mapas de riscos e crea-los instrumentos para loitar contra os accidentes.
A evolución dos accidentes en Galicia, desde 1994 ata 2000, é a demostración empírica desta situación.
EVOLUCIÓN DOS ACCIDENTES LABORAIS SEGUNDO O TAMAÑO DA EMPRESA TAMAÑO EMPRESA 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 1-25 traballadores/as 14.153 15.836 16.622 15.343 16.851 18.099 19.176 21.020 26-50 traball. 3.531 4.208 4.337 4.410 4.995 6.103 6.180 7.066 51-100 traball. 2.455 3.043 3.064 3.173 3.935 4.691 4.900 5.092 101-500 traball. 3.740 4.376 4.482 4.662 5.412 6.570 6.746 7.413 501-1000 traball. 429 473 368 524 663 942 915 1.106 Máis de 1000 traball. 1.527 1.598 1.583 1.361 1.423 1.426 1.565 1.679 Sen especificar 802 214 312 3.418 3.337 3.577 4.108 3.080
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do CGRL.
Na análise concreta, o dato máis elocuente é a concentración dos accidentes nas empresas de menor tamaño. En Galicia, e como valor medio para o período, case o 42 % dos accidentes se rexistraron en empresas con menos de 25 persoas traballadoras, e se incluímo-las de menos de 50, o número elévase ó 56 % do total.
Agora ben, non hai ningún tramo de empresa sen un elevado número de accidentes; mesmo nas de tamaño medio-alto —concretamente naquelas que teñen entre 100 e 500 persoas traballadoras— se dá un 15 % de accidentes.
Sen embargo, para realizar unha valoración máis precisa da influencia do tamaño da empresa na sinistralidade, cómpre establecer un índice de incidencia que teña en conta o número de persoas traballadoras segundo a dimensión da empresa. Se isto non se fai, o elevado peso das pequenas empresas na estructura productiva galega provocaría unha evidente distorsión dos datos.
Pola complexidade desta análise, ímola realizar só para o último ano do que temos información dispoñible —2001—, pero, na nosa opinión, as conclusións son xeneralizables para o conxunto do período.
ACC IDENTES EN 2001 SEGUNDO O TAMAÑO DA EMPRESA
1 - 2 4 2 5 - 4 9 5 0 - 9 9 1 0 0 - 4 9 9 5 0 0 - 9 9 9 M á is d e 1 0 0 0 S e n e s p e c i f i c a r
INCIDENCIA POR TAMAÑO DA EMPRESA
TRAMO EMPRESA POBOACIÓN
ASALARIADA ACCIDENTES ACCIDENTES (POR 1000 TRABALL.) 1 a 50 traball. 361.052 28.086 78 51 a 100 traball. 52.337 5.092 97 101 a 500 traball. 116.963 7.413 63 Máis de 500 traball. 66.694 2.785 42 Sen especificar -- 3.080
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais.
O índice de incidencia segundo o tamaño da empresa proporciona unha información complementaria que corrixe, só en parte, a información dos resultados en cifras absolutas.
É evidente que nas empresas máis pequenas a sinistralidade ten unha maior incidencia e que nas de maior tamaño baixan os índices de accidentes.
Nas empresas de máis de 500 persoas asalariadas é máis reducida a incidencia dos accidentes, nunha relación que chega a 2,3 veces menos ca naquelas situadas no tramo con maior incidencia.
Outro dato que convén destacar é que nas empresas de tamaño medio é onde se dá unha maior incidencia e, en concreto, no tramo de entre 51 e 100 persoas traballadoras o índice está moi por riba do resto.
INCIDENCIA S EGUNDO O TAMAÑO DA EMPRES A
20 30 40 50 60 70 80 90 100
1 a 50 trabal l . 51 a 100 trabal l . 101 a 500 trabal l . Mái s de 500 trabal l .
A conxunción dos valores absolutos dos accidentes e os relativos, medidos a través do índice de incidencia (número de accidentes por cada 1000 persoas asalariadas) mostra que o maior número de accidentes se dá nas empresas pequenas, pero que o risco máis grande está nas de tamaño mediano.
En todo caso, a relación entre o tamaño da empresa e o risco de accidentes obriga a pensar en prácticas dirixidas ó control e á prevención, que teñan en conta en qué tipo de empresas se concentra a sinistralidade laboral.
6
6,,1
1,,67
675$
5$/
/,,'$'
'$'(
((
($
$1
17
7,,*h
*h,,'$'
'$'(
(
Existe a opinión xeneralizada de que o grao de experiencia no posto de traballo é un elemento moi importante no risco de sufrir un accidente laboral. Por iso, a pesar das limitacións estatísticas, cómpre estudia-la relación entre a antigüidade e a sinistralidade en Galicia nos últimos anos, que é o período para o que existe información.
Das dúas estatísticas que existen, antigüidade na empresa e antigüidade no posto de traballo dos traballadores e traballadoras accidentados, imos utiliza-la segunda, xa que semella máis determinante o grao de experiencia no posto có tempo de permanencia na empresa.
A información dispoñible é insuficiente no número de anos para os que existen rexistros, xa que só se coñecen datos a partir de 1997; por outro lado, as carencias da EPA ó non detalla-la ocupación por tramos de antigüidade, impiden o cálculo dos índices de incidencia que permitan valorar mellor os índices de risco por colectivos.
Aínda con estas limitacións, a evidencia estatística na relación antigüidade-sinistralidade, achega informacións interesantes para ir elaborando a tipoloxía da sinistralidade laboral en Galicia.
ACCIDENTES SEGUNDO A ANTIGÜIDADE ANO Menos de 3 meses Entre 3 e 6 meses Entre 6 e 12 meses Entre 1 e 3 anos Máis de 3 anos 1997 6.738 5.345 4.114 5.982 10.516 1998 8.001 6.136 4.698 6.982 10.789 1999 9.416 7.482 5.584 7.426 11.490 2000 8.709 8.053 6.229 8.519 11.392 2001 10.007 8.489 6.560 8.808 12.451
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais.
Distribuímo-los traballadores e traballadoras accidentados en tres grandes grupos: con baixa experiencia, os que teñen unha antigüidade inferior a un ano; con media, aqueles cunha antigüidade de entre un e tres anos, e con experiencia elevada os accidentados con máis de tres anos no posto de traballo.
Para o período coñecido de sinistralidade, atendendo ó criterio de antigüidade no posto de traballo, os resultados son concluíntes: a maioría dos accidentes sófrenos as persoas traballadoras con pouca experiencia, xa que o 54 % dos accidentes con baixa corresponden a persoas con menos dun ano de antigüidade no posto de traballo.
Este dato está reforzado pola propia distribución interna deste grupo: a maioría dos traballadores e traballadoras accidentados de baixa experiencia teñen o accidente cando levan menos de tres meses ocupando o seu posto de traballo: unha de cada cinco persoas accidentadas estaba nesta situación de baixísima experiencia.
É certo que na estatística ocupan o primeiro lugar aqueles que teñen máis experiencia, pero tamén o é que este é o grupo máis numeroso de persoas asalariadas, o que significa que a incidencia, o risco de accidentes, é inferior.
Pola contra, e a pesar da crecente temporalidade no emprego, os traballadores e traballadoras con menor experiencia aínda son unha parte reducida da poboación asalariada, o que significa que o seu risco é moito maior.
Para poder aproximarse a estes valores —dado que as carencias da EPA impiden elaborar un índice de incidencia directo— imos calculalo a partir da hipótese de que en Galicia se mantén a mesma estructura de antigüidade no posto que na media de España.
A partir desta hipótese, os resultados da estimación son, outra vez, concluíntes: para as persoas con menos dun ano de experiencia o índice de incidencia é de 112 por cada 1000 asalariadas, mentres que para as de máis de tres anos é de 45 por 1000; isto é, o risco de accidente das persoas con menor experiencia multiplica por 2,5 veces o das experimentadas.
A evidencia deste comportamento diferente confírmase na evolución temporal dos últimos catro anos coñecidos. Entre 1997 e 2001 os accidentes aumentaron en 13.680 casos; os dos traballadores e traballadoras con menos dun ano de experiencia aumentaron nese período en 8.859, cunha variación do 55 %, mentres no caso dos de maior experiencia o fixeron en 1.935, un incremento relativo do 18 %.
Parece claro que, tanto no número absoluto de accidentes coma no insoportable crecemento da sinistralidade, unha das causas está na falta de experiencia no posto de traballo das persoas accidentadas, provocada pola baixa antigüidade nel e na propia empresa.
Polo tanto, estamos diante doutra das consecuencias do modelo laboral baseado na precariedade do emprego: a temporalidade e a elevadísima rotación dos traballadores e traballadoras eventuais impiden darlles continuidade ás súas tarefas productivas, o que remata provocando altos índices de sinistralidade.
$&&
$&&,,'
'(
(1
17(6(
7(6(,,'
'$'
$'(
(
O interese de estudia-la posible relación entre a idade e a sinistralidade, especialmente entre as persoas traballadoras máis mozas, non radica só en coñecer con detalle o que é un feito evidente, senón tamén para avanzar na tipoloxía da sinistralidade, porque é neste colectivo onde máis se concentran tódolos condicionantes que aumentan o risco laboral.
A xuventude soporta as maiores taxas de eventualidade laboral, ten un menor nivel de experiencia no posto de traballo, a súa incorporación na empresa é recente e ten menos formación concreta nos hábitos de traballo.
A conxunción de todas estas variables no colectivo das persoas máis mozas fai que sexa o grupo con maior nivel de risco de accidentes na súa definición teórica, o que a evidencia estatística debe confirmar.
ACCIDENTES POR TRAMO DE IDADE
ANO Ata 19 anos Entre 20 e 24 anos Entre 25 e 34 anos Entre 35 e 44 anos Entre 45 e 54 anos Máis de 55 anos 1994 1.039 3.326 7.769 6.719 5.197 2.427 1995 1.442 4.181 8.959 7.218 5.412 2.402 1996 1.521 4.392 9.240 7.473 5.657 2.639 1997 1.820 5.044 9.785 8.028 5.837 2.377 1998 2.106 6.041 10.870 8.869 6.222 2.508 1999 2.502 7.125 12.415 9.813 6.762 2.791 2000 2.659 7.405 12.598 10.256 6.998 3.314 2001 2.602 7.717 14.215 10.892 7.547 3.423
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais.
Para unha primeira aproximación á distribución por idades da sinistralidade é útil partir de só dous grupos: as persoas máis mozas, incluíndo as de menos de 34 anos, e as máis maiores, a partir desa idade.
Esta simple agrupación proporciona unha información relevante, xa que máis da metade dos accidentes —o 53 % exactamente— sófrenos os traballadores e traballadoras máis novos, a pesar de representaren só o 43 % do total da poboación asalariada. O tramo de idade con maior número de accidentes é o que vai desde os 25 ós 34 anos, seguido dos que teñen entre 35 e 44.
En todo caso, é evidente a maior concentración dos accidentes nas persoas asalariadas máis mozas; sirva como exemplo a comparación extrema dos dous colectivos: os traballadores e traballadoras máis novos, que teñen menos de 19 anos, e os máis maiores, que teñen 55 ou máis anos: cunha poboación asalariada
cinco veces maior no tramo de máis idade —4,9 veces exactamente—, o número de accidentes é practicamente o mesmo.
Un dato engadido que agrava esta situación é a evolución dos últimos anos. Desde 1994 os accidentes aumentan sobre todo nos colectivos de menor idade e teñen un ritmo moi inferior no dos maiores.
No tramo de ata 19 anos aumentaron un 150 % nestes cinco anos; entre 20 e 24 anos o incremento foi do 132 %, mentres que entre os 45 e os 54 anos foi do 45 % e no das persoas maiores de 55 quedou no 41 %.
Sen dúbida estes incrementos son altos e preocupantes para tódolos tramos de idade, pero especialmente para o das persoas máis mozas, que no caso extremo —menores de 19 anos— multiplican por 4 a porcentaxe das maiores de 55.
Para analizar mellor estas relacións entre accidentes e tramos de idade é útil calcula-los índices de incidencia para cada un. Trátase de calcular cál é o número de sinistros por cada 1000 persoas asalariadas en cada tramo, para o que comparámo-los accidentes con baixa co número de persoas asalariadas que estima a EPA para cada idade.
Este índice de incidencia é, polo tanto, un reflexo dos diferentes niveis de risco que ten cada idade de sufrir un accidente laboral e, ó ter en conta os accidentes e o tamaño da poboación por tramos, podemos facer comparacións en termos homoxéneos.
INCIDENCIA DE ACCIDENTES POR IDADES
ANO Ata 19 anos De 20 a 24 anos De 25 a 34 anos De 35 a 44 anos De 45 a 54 anos Máis de 55 anos 1994 66 63 53 46 50 48 1995 114 72 61 50 44 47 1996 101 79 60 51 47 54 1997 125 72 60 54 45 41 1998 140 96 62 53 47 43 1999 174 99 67 54 49 47 2000 173 98 67 58 50 45
Os datos son preocupantes, tanto nas cifras globais coma na súa distribución por idades. Para tódolos tramos o índice de incidencia, o risco de accidentes, é moi alto, xa que mesmo o que ten o valor menor —o das persoas maiores de 55 anos— hai que catalogalo como elevado. Con esta idade teñen un accidente cada ano 46 de cada 1000 persoas traballadoras.
Sen embargo, o espectacular son as diferencias por idades. O caso peor, e cun dato verdadeiramente terrible, é o das persoas máis mozas: 172 de cada 1000 traballadores e traballadoras menores de 19 anos tiveron un accidente laboral en 2001 e, o que aínda é peor, esta situación probablemente se repetirá en 2002 e nos anos sucesivos.
A comparación dos índices das persoas máis mozas e das maiores é concluínte: o risco de que as primeiras sufran un accidente é case catro veces máis có das maiores de 55 anos.
E o que aínda é máis preocupante, a evolución desde hai cinco anos vai a peor. Mentres nos tramos de máis idade o índice se estabiliza ou mesmo descende algo, no das persoas máis novas non deixa de medrar a un ritmo case exponencial, xa que se multiplica por tres neste período.
As cifras son claras neste sentido. Para as persoas traballadoras maiores de 35 anos, o número de accidentes medra ó mesmo ritmo có emprego e, polo tanto, a explicación cuantitativa do aumento da sinistralidade que sofre Galicia desde 1994
INCIDENCIA DE ACCIDENTES POR IDADES
35 50 65 80 95 110 125 140 155 170 185 Ata 19 anos De 20 a 24 anos De 25 a 34 anos De 35 a 44 anos De 45 a 54 anos Máis de 55 anos
hai que buscala no forte incremento dos accidentes laborais das persoas menores de 35 anos e, especialmente, das máis mozas.
Unha última idea reforza estas observacións: o índice de incidencia ten unha escala por tramos de idade nunha rigorosa orde descendente, de xeito que canto máis mozo se é máis aumenta o risco de sinistralidade.
$
$,,1
1)
)/
/8
8(
(1
1&
&,,$
$6(
6(&
&7
72
25
5,,$
$/
/12
126
6
$
$&&
&&,,'
'(
(1
17(6
7(6/
/$%
$%2
25$
5$,,6
6
Na análise das causas que condicionan a sinistralidade laboral non incluímo-la influencia do sector porque esta variable necesita un epígrafe propio.
A razón é que con gran probabilidade as características da actividade productiva, e polo tanto as diferencias entre os sectores, son o factor predominante na determinación dos riscos de accidente.
Por isto, nas seguintes páxinas imos coñecer con detalle a perspectiva sectorial dos accidentes.
ACCIDENTES POR SECTORES
ANO Agricultura Pesca Industria Construcción Servicios
1994 981 1.942 9.357 7.084 7.273 1995 1.089 1.992 10.564 7.998 8.105 1996 1.047 2.031 10.808 8.130 8.752 1997 1.177 2.114 11.524 8.377 9.699 1998 1.341 2.287 12.757 9.253 10.978 1999 1.377 2.102 13.845 10.916 13.168 2000 1.335 2.136 13.945 11.346 14.828 2001 1.349 2.007 15.087 12.183 15.770
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais.
Os accidentes de traballo teñen unha distribución sectorial moi desigual, sobre todo cando se compara o seu número co de traballadores e traballadoras de cada actividade. Nunha primeira lectura obsérvase que en tres sectores: a industria, a construcción e os servicios, se produce un número similar de accidentes con baixa e, a gran distancia, colócanse a pesca e a agricultura.
A análise dos índices de incidencia (accidentes con baixa por cada 1000 persoas traballadoras) revela que existen riscos moi desiguais entre as diferentes actividades productivas.
Volvendo á análise con datos absolutos, cómpre subliñar algunhas cuestións: en primeiro lugar, que o sector industrial segue a se-lo que máis accidentes rexistra, seguido polos servicios que, en cifras absolutas, se sitúa por diante da construcción. Esta é unha nota que convén destacar: en tódalas actividades —incluídos os servicios— prodúcese un número elevado de accidentes. Unha cuestión diferente é o distinto nivel de risco no que incorren as persoas traballadoras de cada sector.
É o sector servicios de feito o que sofre un maior incremento dos accidentes nos últimos anos, xa que a sinistralidade no sector aumentou desde 1994 un 117 %. Tamén en números absolutos é no sector terciario onde máis medraron os accidentes (case 9000 máis ca no ano 1994). Deste xeito, os traballadores e traballadoras accidentados nos servicios son os que máis contribúen ó incremento da sinistralidade: os servicios son responsables do 45 % do aumento dos 22.000 accidentes laborais entre 1994 e 2001.
Na construcción, o incremento dos accidentes foi do 72 % e na industria do 61 %; moi por detrás sitúase a agricultura —que ten unhas cifras de sinistralidade moi baixas— cun 36 % e a pesca cun 3 %.
Sen embargo, na definición dunha tipoloxía da sinistralidade é moito máis relevante coñece-lo risco que sofren as persoas traballadoras de cada sector, o que se obtén relacionando os accidentes e o emprego asalariado en cada actividade. Para isto, defínense os índices de incidencia (número de accidentes por cada 1000 persoas asalariadas).
INCIDENCIA DA SINISTRALIDADE POR SECTORES
ANO PESCA INDUSTRIA CONSTRUCCIÓN SERVICIOS
1994 83 84 110 23 1995 107 91 110 25 1996 112 88 111 27 1997 120 88 108 27 1998 134 88 121 30 1999 100 95 124 34 2000 108 92 123 37 2001 117 91 131 39
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais.
Os datos do índice de sinistralidade modifican de maneira importante os resultados en cifras absolutas e aproxímannos moito máis á valoración real do risco de accidentes de traballo ligado ó tipo de actividade productiva.
Os sectores especialmente afectados polos accidentes e, polo tanto, polo risco INCIDENCIA DOS ACCIDENTES POR SECTORES
20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150
accidente, con maior perigo para os traballadores e traballadoras. Concretamente, multiplica por 3,3 veces o risco do sector servicios, que é o que ten un índice menor de risco.
O comportamento deste sector é aínda peor se se ten en conta a evolución dos últimos anos, xa que o índice aumenta considerablemente, pasando de 110 por mil en 1994 ós 131 de 2001. A pesar do importante aumento do emprego asalariado no sector, nestes anos, os accidentes medraron tanto que provocan o aumento do índice.
O segundo sector con máis risco é o da pesca, cun índice de 117 accidentes por cada 1000 persoas asalariadas en 2001. Esta actividade, polas súas características propias, ten unha gran variación nos seus índices e moitos anos é a que presenta os maiores niveis de risco. Aínda que é certo que na información estatística aparece unha tendencia á reducción, esta débese a razóns conxunturais e ós problemas de medición e rexistro dos accidentes que se producen nos barcos que non están abandeirados en España.
A industria ocupa o terceiro posto en índices de incidencia, con valores altos de risco, aínda que cunha certa tendencia á estabilidade, xa que é onde menos medra o ratio accidentes-persoas asalariadas.
O sector servicios é, con gran diferencia, o grupo de actividades onde se produce unha cifra menor de accidentes de traballo e onde o índice de incidencia é máis baixo —dado o número de persoas traballadoras—. Sen embargo, evoluciona de xeito preocupante a dinámica de crecemento do risco de accidentes nos últimos anos, que aumenta un 70 % desde 1994, de forma que aínda situándose moi por detrás do resto dos sectores en nivel absoluto, é o que ten unha peor evolución.
Para rematar esta análise sectorial da sinistralidade imos destaca-las dez ramas con maior nivel absoluto de accidentes; unha análise limitada pola definición da información, que non permite elaborar índices de incidencia.
ACCIDENTES POR RAMAS DE ACTIVIDADE
RAMA NÚMERO DE ACCIDENTES
1. Construcción 12.183
2. Comercio 5.609
3. Fabricación productos metálicos 3.763 4. Fabricación material transporte 3.039 5. Outras actividades empresariais 2.530
6. Pesca 2.007 7. Alimentación e bebidas 2.001 8. Hostalería 1.301 9. Industria da madeira 1.441 10. Transporte 1.335 SUBTOTAL RAMAS 35.208 TOTAL ACCIDENTES 46.396 % SOBRE O TOTAL 76 %
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais.
$'
$',,67
675
5,,%
%8
8&
&,,Ð1
Ð17(
7(55
55,,7
72
25
5,,$
$/
/
'
'2
26
6$
$&&
&&,,'
'(
(1
17(6
7(6'
'(7
(75
5$
$%
%$
$/
//
/2
2
Neste apartado do informe analizámo-la evolución dos datos globais sobre accidentes de traballo. Polo tanto, incluímos neste concepto os que ocorren durante a xornada laboral, considerados legalmente como tales, e os accidentes in itinere. Os datos globais refírense tanto a accidentes con baixa como ós que non orixinan baixa no traballo.
Os datos utilizados sobre o número de accidentes proceden do Informe sobre a situación laboral da Comunidade Autónoma galega, elaborado polo Consello Galego
EVOLUCIÓN TERRITORIAL DOS ACCIDENTES 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 A CORUÑA 23.223 27.365 29.803 29.525 33.802 37.260 34.700 37.442 LUGO 4.697 5.440 5.645 5.861 6.266 6.826 7.561 7.704 OURENSE 4.703 5.250 5.437 5.733 6.031 6.665 7.358 6.174 PONTEVEDRA 18.744 21.428 23.403 25.526 29.589 34.384 36.907 31.853 TOTAL 51.367 59.283 64.288 66.645 75.688 85.135 86.526 83.173
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais.
O primeiro dato para destacar é o escandaloso aumento do número de accidentes laborais ocorridos no período analizado. En 1994 rexistráronse en Galicia 51.367 accidentes e no ano 2001 esta cifra dispárase ata os 83.173, o que significa unha medra do 62 %.
En termos absolutos é a provincia de A Coruña, segundo se recolle no cadro anterior, a que rexistra un maior número de accidentes con 37.442, seguida da de Pontevedra con 31.853 en 2.000 Ámbalas dúas provincias soportan máis do 81 % dos sinistros ocorridos en Galicia no período analizado. A actividade económica e, consecuentemente, a poboación e o emprego concéntranse maioritariamente nas provincias costeiras; coa distribución provincial dos accidentes laborais ocorre o mesmo.
En 1994 ámbalas provincias rexistran case o 82 % dos accidentes; en 2001 esta porcentaxe elévase ata o 83%.
Pola contra, son as provincias de Ourense e Lugo as que rexistran un menor número de accidentes, con 6.174 e 7.704 respectivamente en 2001.
ÍNDICE DE INCIDENCIA 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 A CORUÑA 114,9 128,6 128,9 121,0 134,0 137 125 LUGO 75,3 91,6 99,7 101,4 107,9 103 105 OURENSE 76,1 85,9 85,2 85,4 85,8 91 98 PONTEVEDRA 103,5 112,9 124,9 129,0 135,1 152 147 TOTAL 98,2 113,3 119,3 117,6 125,6 134 129
Fonte: elaboración propia do Gabinete Técnico do S.N. de CC.OO. de Galicia sobre datos do Consello Galego de Relacións Laborais e do IGE.
Se en vez de analiza-la evolución e distribución dos accidentes en termos absolutos o facemos baseándonos nos índices de incidencia, obteremos un resultado diferente: mentres a provincia da Coruña soporta o maior volume en termos absolutos, o seu índice de incidencia é máis baixo có de Pontevedra debido ó menor número de persoas asalariadas expostas.
Polo tanto, segundo a evolución dos índices de incidencia, podemos afirmar que a provincia máis afectada pola sinistralidade é a de Pontevedra e a de menor incidencia a de Ourense.
$
$7
7,,3
32
2/
/2
2;
;ÌÌ$
$'
'$
$6
6,,1
1,,67
675$
5$/
/,,'
'$'
$'(
(
/
/$%
$%2
25$
5$/
/(
(1*
1*$
$/
/,,&
&,,$
$
Os accidentes de traballo abranguen o conxunto da clase traballadora, a tódalas actividades productivas, a tódalas empresas e a tódalas idades. Cando o número de sinistros acada cifras tan elevadas acaba por afectar de forma global a toda a sociedade.
Agora ben, malia ser certo o anterior, tamén o é que os accidentes laborais non lles afectan por igual ós diferentes colectivos, actividades e empresas e, nas páxinas anteriores, destacámo-las causas relevantes que explican a elevadísima
A partir desta análise imos intentar establecer unha tipoloxía da sinistralidade laboral en Galicia; isto é, definir cáles son as condicións determinantes dos diferentes riscos de sufrir un accidente de traballo.
Trátase, polo tanto, de establecer qué factores de risco determinan esta tipoloxía da sinistralidade para, de seguido, propoñer medidas concretas de actuación para rematar ou, polo menos, limitar ó mínimo posible a tara social dos accidentes de traballo.
Na nosa opinión, as condicións de risco que marcan a tipoloxía da sinistralidade son as que de seguido se recollen nos seguintes epígrafes, por orde de importancia.
2
26
6)
)$&
$&7
72
25
5(6
(6'
'(
(0
0$
$,,2
255
55,,6
6&
&2
23
32
2/
/$
$6
6
&$5$&
&$5$&7(
7(5
5ÌÌ67
67,,&$
&$6
6'$
'$/
/*
* 81+
81+$
$6
6$&
$&7
7,,9
9,,'$'
'$'(6
(6
3
35
52
2'
'8
8&
&7
7,,9$
9$6
6
Posiblemente o factor sectorial é o primeiro que determina o nivel de risco de sufrir un accidente laboral, xa que as características propias en que se desenvolven algunhas profesións levan implícito un grao maior de risco.
A estatística dos accidentes en Galicia na última década non deixa lugar a dúbidas: a construcción é o sector con maior número de accidentes en cifras absolutas e con maiores niveis de risco, medidos a través do índice de incidencia, para os seus traballadores e traballadoras.
Séguenlle a pesca, cunha cifra absoluta menor, pero cunha elevadísima incidencia —é dicir, nivel de risco— e as actividades ligadas ó metal.
A constatación da desigual distribución sectorial da sinistralidade e a súa maior concentración —en número de accidentes e niveis de risco— nun reducido número de ramas productivas, obriga a pensar no deseño de propostas que teñan en conta as características productivas e profesionais destas.
$
$,,1
1)/
)/8
8(
(1
1&
&,,$'
$'2
2 $&
$&7
78
8$
$/
/0
02
2'
'(
(/
/2
2
'
'(
(5
5(
(/
/$&
$&,,Ð1
Ð16
6/
/$%
$%2
25$
5$,, 6
6%$
%$6(
6($'
$'2
2
1
1$
$7(
7(0
03
32
25$
5$/
/,,'$'
'$'(
(
Se a influencia do sectorial nos accidentes ten un carácter case histórico, o factor novo —que ten cada vez unha maior importancia na explicación da sinistralidade laboral— é a precariedade no emprego. Isto é, o modelo de relacións laborais baseado na contratación temporal, na eventualidade, na rotación no emprego e na falta de dereitos laborais na práctica, para unha porcentaxe elevada de persoas traballadoras —o 35 % na actualidade—, é o que explica cada vez máis os accidentes e, especialmente, o terrible aumento destes nos últimos anos.
Precariedade é sinónimo de sinistralidade e este é, entre outros, o elevado prezo que pagan, en primeiro lugar, os traballadores e traballadoras e toda a sociedade despois, por este modelo de relacións laborais.
Os datos do estudio son concluíntes: o risco de sufrir un accidente para unha persoa con contrato temporal é 6,5 veces máis alto có que sofre unha con contrato indefinido.
As razóns que o explican —malia que non o xustifican— son varias e algunhas delas moi preocupantes. O modelo laboral precario impide a formación axeitada dos traballadores e traballadoras; a rotación laboral de empresa e/ou sector non posibilita o coñecemento do posto de traballo e desincentiva o investimento do empresariado en formación, incluída a de prevención de riscos laborais, xa que o traballador ou traballadora está “de paso” na empresa.
En moitos casos, a persoa traballadora temporal acepta realizar traballos en condicións de risco, cunha preparación insuficiente e sen os elementos de seguridade necesarios, obrigada pola súa posición débil ante a empresa.
É evidente que a eventualidade contractual, a precariedade do emprego e a elevadísima rotación entre empresas e sectores, provocan un aumento sensible do risco de sufrir accidentes laborais e, por isto, a súa prevención ten que actuar sobre este modelo de relacións laborais, desde o principal e máis complicado, que é cambia-lo modelo de precariedade por outro baseado na estabilidade, ata os pasos
Isto vese claramente se se analiza o nivel de risco ligado á idade e á antigüidade no posto de traballo. O índice de incidencia da sinistralidade dunha persoa traballadora menor de 19 anos multiplica case por catro o doutra maior de 55, e ademais, os sinistros concéntranse entre os traballadores e traballadoras que teñen menor antigüidade no posto de traballo, con especial gravidade naquelas que levan menos de tres meses ocupando o posto.
Son polo tanto as persoas mozas, as que máis sofren a precariedade, a rotación e a falta de experiencia, as que teñen o maior nivel de risco, polo que se lles debería prestar máis atención preventiva.
Este é o resultado dun modelo de rendibilidade de curto prazo, empeñado en reduci-los custos laborais mesmo á custa da formación, das melloras tecnolóxicas e da aplicación das medidas preventivas, que contrapón a productividade á seguridade en vez de apostar por un modelo laboral de longo prazo, baseado na implicación da persoa traballadora no proxecto da empresa.
2
26
6&$
&$0
0%
%,,2
26
612
120
02
2'
'(
(/
/2
23
35
52
2'
'8
8&
&7
7,,9
92
2
1
1$
$2
25
5*
*$
$1
1,,=
=$&
$&,,Ð1
Ð1'$
'$6
6 (
(0
03
35
5(6
(6$
$6
6&
&81
813(6
3(62
2
&5
&5(
(&
&(
(1
17(
7('$
'$6
68
8%&
%&21
217
75
5 $
$7
7$&
$&,,Ð1
Ð1
A variable do tamaño da empresa revelouse como determinante nos diferentes niveis de risco. Establécese claramente que é nas pequenas empresas onde se concentran os accidentes de traballo.
Os intensos cambios organizativos das empresas non son alleos a esta realidade, nin tampouco o é o seu modelo productivo, que nos últimos anos estivo dominado polos procesos de exteriorización, descentralización e subcontratación de traballadores e traballadoras a compañías auxiliares.
A empresa central, cunha maior capacidade de prevención e onde o movemento sindical ten máis marxe de control, perde tamaño e tarefas, subcontratando moitas actividades —algunhas do núcleo do proceso productivo e non complementarias— a compañías auxiliares.
Este modelo, que ten a súa máxima expresión no sector da construcción, pero que lles afecta a case tódalas actividades productivas, é un factor de risco crecente na sinistralidade. As empresas auxiliares debido ó seu tamaño e o feito de que a responsabilidade da prevención se difumina na súa rede, polo seu carácter
dependente (ademais do seu tamaño), teñen maiores dificultades para enfrontarse á prevención dos accidentes. Os datos son concluíntes: as empresas externalizan os riscos laborais
&
&2
20
0%
%$
$7(
7(/
/$
$6
6,,1
1,,67
675$
5$/
/,,'
'$'
$'(
(
3
35
52
23
32
26
67
7$
$66
66,,1
1'
',,&$
&$,,6
6
A pesar da entrada en vigor en febreiro de 1996 da Lei de prevención de riscos laborais, os accidentes seguen aumentando e a sinistralidade laboral converteuse no peor indicador socioeconómico do país.
A falta de aplicación das normas por parte das empresas, as malas prácticas preventivas das mutuas de accidentes de traballo e o desleixo da Administración para atallar de vez esta situación, unido á precariedade na contratación son as causas principais do incremento da sinistralidade que, ano tras ano, deixa un regueiro de traballadores e traballadoras con danos na súa saúde e un número de mortes insoportable.
Por isto, dende o Sindicato Nacional de CC.OO. de Galicia facemos, entre outras, as seguintes propostas:
— Que a Inspección de Traballo incremente o seu control sobre a fraude na contratación temporal irregular así como no encadeamento inxustificado de contratos temporais.
— Que nas inspeccións por motivos de seguridade —máis alá da formalidade documental— se lles esixa ás empresas ter implantada unha política preventiva axeitada ás condicións de traballo de cada persoa e actividade, como se recolle na Lei de prevención de riscos laborais.
— Reclamar á Administración autonómica, que conta con tódalas competencias na materia, que as sancións impostas ás empresas por motivo de incumprimentos en materia de prevención de riscos se fagan efectivas, e que o recadado pase a un fondo que se dedique a loitar contra a sinistralidade
suficiente e que asuma as competencias sobre esta materia, que agora dependen das Consellerías de Sanidade e Industria; neste Instituto integraríanse os Gabinetes Provinciais de Seguridade e Hixiene no traballo. — Plan de choque contra a sinistralidade laboral, negociado cos axentes sociais
e financiado pola Xunta de Galicia, centrándose naquelas empresas e sectores con maiores índices de incidencia.
— Que as Administracións públicas cumpran as súas obrigas preventivas en relación ós seus propios traballadores e traballadoras.
— Intervención da Fiscalía nos delictos contra a seguridade, segundo o previsto pola Instrucción 1/2001.
— Que se condicione a contratación coas Administracións e as axudas públicas ás empresas ó cumprimento das obrigas en materia de prevención de riscos. — Que o Goberno asuma as propostas contidas na Iniciativa Lexislativa Popular
presentada por CC.OO. sobre a subcontratación.
— Creación de comisións paritarias de seguridade e saúde en cada convenio sectorial, con funcións, cobertura legal e financiamento semellantes ós do Comité de Seguridade e Saúde Laboral.
— Disposición dun crédito horario adicional para os delegados e delegadas de prevención e creación das figuras do delegado/a sectorial e territorial.
— Cumprimento en tódalas empresas do previsto na Lei de conciliación da vida laboral e familiar.
— Inclusión da prevención de riscos laborais como materia transversal en tódolos niveis do ensino regrado.
— Implantación en Galicia das titulacións universitarias e de formación profesional en prevención de riscos.
— Creación dun fondo de indemnización para as víctimas do amianto.
— Que o pagamento das prestacións por incapacidade transitoria deixe de estar ó cargo das mutualidades e pase a depender exclusivamente do Instituto Nacional da Seguridade Social.
— Capacidade de decisión das e dos representantes dos cadros de persoal de cada empresa na elección da mutualidade de accidentes de traballo que lles cubrirá as continxencias de accidente de traballo e enfermidade profesional, e mesmo o servicio de prevención.
