Ariketak 1:
“- Jakina bada ez dela zorionduna nahi duenaren jabe ez dena, lehen ikusi dugunez, eta inor ez dabilela aurkitu nahi ez duenaren bila , eta
[akademikoak] beti egiaren atzetik dabiltzala, garbi dago, beraz, egia lortu nahi dutela, egia aurkitu nahi dutela. Baina ez dute aurkitzen. Porrot egiten dute, beraz, haien ahalegin eta asmo guztiek. Ez dute, bada, nahi dutena eta, beraz, ez dira zoriontsu. Baina inor ez da jakintsu zoriontsu ez bada; akademikoa, beraz, ez da jakintsua”.
1. MULTZOA. TESTUAREN ULERMENA
1.1. Laburtu ezazu pasartea, haren ideiak eta ideien arteko loturak errespetatuz.
1.2. Azaldu itzazu azpimarraturiko terminoak.
-Zorionduna: Aintzineko filosofoen helburua zoriontasuna aurkitzea zela esan genezake. Hala ere, dudarik ez, emandako erantzunak oso diferenteak izan dira. Platonentzat zoriontasuna lortzen da arima zati bakoitzak
dagokion bertuteaz jokatzen badu. Horrela arimaren purifikazioa lortzen da gorputzaren kartzelatik ihes eginik. Aristotelesentzat bizitza zoriontsua ezagutzari( teoria) emandako bizitza da . Horretarako ezinbestekoak diren ondasun materialak eskuratu behar dira. Epikureismoak plazerren gozamen neurtua proposatu zuen eta Estoizismoak, bere aldetik, arimaren lasaitasuna ( apatheia), Patuaren gorabeherak onartuz. Agustinen aburuz Zoriontasuna Jainkoa den Egiaren aurkikuntzaren ondorioa da.
-Akademikoa:
1.3. Agustinen iritziz, jakintzaren eta zoriontasunaren artean lotura estua dago, eta lotura horren gunean Jainkoa dago. Garatu ezazu disertazio labur bat, gutxienez Agustinen tesi horren aldeko argudio bat eta haren kontrako beste argudio bat emanez.
Ondoren, egin ezazu gogoeta bat, zure gogoeta, tesi horri buruz. Agustin Hiponakoarentzat gizakiaren helburua zoriontasuna lortzea da, hau da, ideia gorena edo Jainkoaren ezagutza izatea. Izan ere, zoriontasuna lortzeko ezin gara ondasun galkorretan oinarritu; perfektua eta betierekoa dan ondasuna behar da, egonkorra eta suntsiezina den ondasun edo ideia; Jainkoa. Zoriontasuna bizitzaren goi helburua da, eta hau lortutakoan,
espirituari lasaitasuna ematen zaio. Beraz, zoriontsu izateko Jainkoaren ideia izan behar dogu, eta hau lortzeko, gaiztakerietatik eta bekatutik libre edo garbiak egon behar dogu, honela Jainkoa jasotzeko eta berarekin
harremanak izateko aukera izango baitdogu. Honela, zoriontasuna ez datza ondasun material eta suntsigarriak edukitzea, hauek galtzean zoriontasuna desagertu egiten baita. Benetako zoriontasun absolutua edukitzeko,
Jainkoaren ideia izan behar dogu, eta hau lortzeko, esan bezala, bekatutik libre egon behar dogu. Jainkoaren ideia antzematen, jainkoak berak
laguntzen deusku, hau da, gizakia argitzen dau bera antzeman dezan; maisua Jainkoa dala. Bestalde Agustinen kezka nagusia bihotza asetzeko bihotza aseko eban egia nagusia aurkitzea da eta honetarako benetako zoriontasuna behar da; hau da, egia osoaz jabetzean datza . Honen ustez, egia aurkitzen ez duenak ezin liteke zoriontsu izan.
Garaiko beste filosofo batekin konparatzen badogu, Seneka daukagu. Senekak, esaten eban zoriontasunari dagokionez, nahiz eta gizaki guztiak zoriontsu izatea nahi dugun, bakoitza itsu da zoriontasun hori lortzeko eta bilatzen duen heinean, zoriontasun hori gero eta urrunago dagoela. Beraz, filosofo honeri, ezinbestekoa egiten zaio jakitea zer dan nahi duguna zuzenezko bidea hartzeko eta beste edozeren eraginagatik beste bide bat hartzea. Bestalde hedonismoa ere daukagu zoriontasuna lortzeko beste bide bat baitda. Hedonismoa, irakaskuntza filosofiko bat da eta bertan plazerra bizitzaren helburua dala esaten da. Beraz, Hedonistak, plazerrak
disfrutatzeko bizi ziran mina ekidituz.
Amaitzeko gaur egun, Adela Cortinak zoriontsu izateko esaten du pertsona bakoitzak zoriontasunaren ideal desberdinak izan behar dituela eta ezin duela ideal berdina mundu guztiari ezarri honek gizartean jarrera
pasibotasuna ekarri dezakelako. Bestalde, berak ez dago politeismo moralaren alde esaten duelako, bakoitzak bere erara pentsatzeaz aparte beti dagoela jarrera moral batzuk guztiontzat onak direnak eta honetarako hoberena gizarte plurilista bat sortzea dala, bakoitzak bere pentsaera daukalako eta bakoitzak zoriontasuna lortzen duelako bere erara. 2. MULTZOA. EDUKIAK ETA TESTUINGURUKETA
2.1. Askatasuna eta gaizkiaren arazoa Agustin Hiponakoaren pentsamenduan.
San Agustinek dioenez gizakia askea da, izan ere horregatik da gizakia, askea delako eta borondatearen autodeterminazioa erabil dezakelako. Gizakiak, Jainkoarenganako joera izan behar du, honek gizakia sortu zuenean bera maitatzeko agindu baitzion. Gizakiak ongirako joera izan behar du, hau da, Jainkoa maitatzeko joera,
baina jatorrizko bekatuagatik, askatasuna galdu zuen. San Agustinen ustez, gizakiak bere buruaz eta bera baino gutxiago diren
gauzez gozatzean, bekatua egin zuen, Jainkotik urrunduz. Egoera horretatik altxatzeko, Jainkoaren laguntza behar du; Jainkoaren grazia. Honela, Jainkoa maitatzeko Jainkoaren grazia eta bere laguntza behar dira,
eta gaitz moralaren erantzulea gizakia da, ez Jainkoa. Beraz, gizakiak zoriontsua izateko, Ongiarengana itzuli behar du Jainkoaren laguntzaz. Sokratesen ustetan,
ekintzen ontasuna eta txartasuna ezagutzaren menpean zeuden bitartean, Agustinek borondatearen menpean daudela dio, eta
gizakia ongia lortzen galarazten dioten oztopoetatik askatzea interesatzen zaio. Gaitzei buruz, San Agustinek zioenez gaitz moralen jatorria ongi zehatz baten ausentzia da, eta gizakiaren eta gizartearen ikuspegi pesimista du, bere ustez, Estatu zibilak kristau estatua izatera pasatzen denean bakarrik lortuko baita justizia, horretarako Estatu zibilak kristautasunaren eredua hartu behar duelarik.
2.2. Agustinen Historiaren Filosofia: lurreko hiria eta Jainkoaren hiria.
410. urtean Erroma suntsitu egin zuten, eta erromatarrek kristauei leporatzen zieten erantzukizuna, hau da, Kristauen Jainkoa erantzulea zela zioten. San Agustinek, Jainkoaren Hiria
erromatarren erasoei aurre egiteko idatzi zuen, eta kristauen apologia gisa erabiltzen da, mina eta gaitzaren zentzua azalduz. Gizadiaren kronika bi hirien arteko borroka gisa agertzen da;
onaren hiria, Jainkoarena eta argiarena, eta gaitzaren hiria,
munduarena eta ilunpekoa. Agustinek gizakiak bi taldetan banatzen ditu; bere burua Jainkoa baino gehiago maite dutenak, munduko hiritarrak, eta Jainkoa bere buruaren mespretxuraino maite dutenak, zeruko hiritarrak. Bi hiriak historian zehar nahasturik agertzen dira, baina azkenean banandu egingo dira, borrokak denboraren amaiera arte irauten duelarik,
azkenik Jainkoaren hiria garaile geldituz. Beraz,
bi maitasunen arteko liskarradago; Jainkoarenganako maitasuna eta norbera renganakoa. Jainkoaren hiria ikusezina da, eta horregatik epaiketa arte bi munduak nahastuta daude. Jainkoaren etsaiak ez diren batzuk Elizaren etsai gisa agertzen dira, baina egunen batean Jainkoaren seme bezala onartuak izango dira, eta beste “on” batzuk ez dira salbatuko.
2.3 Fedea eta arrazoimena Tomas Akinokoaren pentsamenduan. Erdi Aroan Aristoteles berrezagutzeak garrantzia handia zuela zioen Tomas Aquinokoak, izan ere, ordura arteko arrazoiaren eta sinesmenaren arteko arazoa konpondu zen aristotelismoari esker. Tomasek zioenez, filosofiaren arrazionaltasuna eta sinesmenaren fedea elkartu egin behar ziren, eta honek teologiari laguntzen dio, haren morroi bihurtu gabe. Aristotelismoan, ezagutza esperientziatik hasi behar da eraikitzen, izan ere, giza adimena materiari lotuta dago, eta arrazoi bideak zentzumenekin harremanetan daude. Beste modu batera esanda, behetik gora ibili behar da; behe
ezagutzatik, goragoko ezagutzara. Jainkoaz zerbait jakin nahi badugu, bide hau jarraitu behar da, izan ere, sinesmena goi argiz eratutako jakinduria iturria da, goitik beherako bidea ibili duena, eta horrela, aristotelismoaren bidez, posible izango da azaltzea bi jakinduria horiek ezingo direla ezagutza maila berdinetara iritsi, izan ere, esan bezala, arrazoimena zentzumenekin lotuta dagoenez, bidearen beheko aldean dago, eta sinesmena ordea,
bidearen goiko aldean. Honetaz gain, Santo Tomasentzat arrazoiaren bideak, filosofiak, eragozpen asko ditu, eta horregatik, mundu honetako errealitatera bakarrik mugatzen da. Ondorioz, goragoko ezagutzetara igo nahi denean, arrazoimena itsuaren antzera ibiltzen da; erortzeko arriskuarekin. Hala ere, berez espirituzkoa denez, espirituzko izaki gorenak ezagutzeko gaitasuna du. Sinesmena, ordea, gainetik dago, izan ere, jakite ziurra da; jakitate horretan ezagutzak ez du neurri ez mugarik.
Ariketak 2:
“Ama, filosofiaren gazteluaz beraz jabetu zara. Hitzak besterik ez zaizkizu falta izan Hortensius izeneko liburuan, filosofiaren alde eta gorespenerako liburu hartan, Tullius-ek bezala aditzera emateko: Hara nola guztiek, ez filosofoek hain zuzen, baina bai eztabaidarako prest daudenek, nahi bezala bizi direnak zoriontsu direla diote. Oker handia! Komeni ez dena nahi izatea zoritxar ezin handiagoa baita. Nahi dena ez lortzea ez da komeni ez dena
lortzea bezain txarra. Gaitz handiago dakartza borondatearen txarkeriak, zorteak ondasun baino ”.
1. MULTZOA. TESTUAREN ULERMENA
1.1 Laburtu pasartea, haren ideiak eta ideien arteko loturak errespetatuz.
1.2 Azaldu azpimarraturiko terminoak.
-Filosofia: Filosofia unibertsoari, munduari eta gizakiari buruzko gogoeta eta arrazoibide bat da. Jakintza-moduetako bat da filosofia, naturaren eta gizakiaren errealitatea aditzeko eta adierazteko bideetako bat, zientzia, artea eta teologia diren bezala. Horien arteko harremanak oso konplexuak dira eta garai ezberdinetan eta pentsaera ezberdinen arabera arabera elkar osatu zein ukatu egiten dutenak.
-Zoriontsu: Aintzineko filosofoen helburua zoriontasuna aurkitzea zela esan genezake. Hala ere, dudarik ez, emandako erantzunak oso diferenteak izan dira. Platonentzat zoriontasuna lortzen da arima zati bakoitzak dagokion bertuteaz jokatzen badu. Horrela arimaren purifikazioa lortzen da
gorputzaren kartzelatik ihes eginik. Aristotelesentzat bizitza zoriontsua ezagutzari( teoria) emandako bizitza da . Horretarako ezinbestekoak diren ondasun materialak eskuratu behar dira. Epikureismoak plazerren gozamen neurtua proposatu zuen eta Estoizismoak, bere aldetik, arimaren lasaitasuna ( apatheia), Patuaren gorabeherak onartuz. Agustinen aburuz Zoriontasuna Jainkoa den Egiaren aurkikuntzaren ondorioa da.
1.3 Testuaren tesia kontuan hartuta (desiraren eta zoriontasunaren arteko lotura estua dela, hain zuzen), gara ezazu disertazio labur bat, gutxienez tesiaren aldeko argudio bat eta haren kontrako beste argudio bat emanez. Ondoren, eman ezazu zure tesiaren inguruko hausnarketa.
Agustin Hiponakoarentzat gizakiaren helburua zoriontasuna lortzea da, hau da, ideia gorena edo Jainkoaren ezagutza izatea. Izan ere, zoriontasuna lortzeko ezin gara ondasun galkorretan oinarritu; perfektua eta betierekoa dan ondasuna behar da, egonkorra eta suntsiezina den ondasun edo ideia; Jainkoa. Zoriontasuna bizitzaren goi helburua da, eta hau lortutakoan,
espirituari lasaitasuna ematen zaio. Beraz, zoriontsu izateko Jainkoaren ideia izan behar dugu, eta hau lortzeko, gaiztakerietatik eta bekatutik libre edo garbiak egon behar dogu, honela Jainkoa jasotzeko eta berarekin
harremanak izateko aukera izango baitdogu. Honela, zoriontasuna ez datza ondasun material eta suntsigarriak edukitzea, hauek galtzean zoriontasuna desagertu egiten baita. Benetako zoriontasun absolutua edukitzeko,
Jainkoaren ideia izan behar dogu, eta hau lortzeko, esan bezala, bekatutik libre egon behar dogu. Jainkoaren ideia antzematen, jainkoak berak
laguntzen deusku, hau da, gizakia argitzen dau bera antzeman dezan; maisua Jainkoa dala. Bestalde Agustinen kezka nagusia bihotza asetzeko bihotza aseko eban egia nagusia aurkitzea da eta honetarako benetako zoriontasuna behar da; hau da, egia osoaz jabetzean datza . Honen ustez, egia aurkitzen ez duena ezin daiteke zoriontsu izan.
Garaiko beste filosofo batekin konparatzen badogu, Seneka daukagu. Senekak, esaten eban zoriontasunari dagokionez, nahiz eta gizaki guztiak zoriontsu izatea nahi dugun, bakoitza itsu da zoriontasun hori lortzeko eta bilatzen dugun heinean, zoriontasun hori gero eta urrunago dagoela. Beraz, filosofo honi, ezinbestekoa egiten jako jakitea zer dan nahi duguna
zuzenezko bidea hartzeko eta beste edozerren eraginagatik beste bide bat hartzea. Bestalde hedonismoa ere daukagu zoriontasuna lortzeko beste bide bat baitda. Hedonismoa, irakaskuntza filosofiko bat da eta bertan plazerra bizitzaren helburua dala esaten da. Beraz, Hedonistak, plazerrak
disfrutatzeko bizi ziran mina ekidituz.
Amaitzeko gaur egun, Adela Cortinak zoriontsu izateko esaten dau pertsona bakoitzak zoriontasunaren ideal desberdinak izan behar dituzula eta ezin duzula ideal berdina mundu guztiari ezarri honek gizartean jarrera
pasibotasuna ekarri dezakeelako. Bestalde, berak ez dago politeismo moralaren alde esaten duelako, bakoitzak bere erara pentsatzeaz aparte beti daudela jarrera moral batzuk guztiontzat onak direnak eta honetarako hoberena gizarte plurilista bat sortzea dala, bakoitzak bere pentsaera daukalako eta bakoitzak zoriontasuna lortzen duelako bere erara. 2. MULTZOA. EDUKIAK ETA TESTUINGURUKETA
2.1 Azal ezazu, laburki, Agustin Hiponakoarentzat gaitza zer den Gizakiak, Jainkoarenganako joera izan behar du, honek gizakia sortu zuenean bera maitatzeko agindu baitzion. Gizakiak ongirako joera izan behar du, hau da, Jainkoa maitatzeko joera,
baina jatorrizko bekatuagatik, askatasuna galdu zuen. San Agustinen ustez, gizakiak bere buruaz eta bera baino gutxiago diren
gauzez gozatzean, bekatua egin zuen, Jainkotik urrunduz. Egoera horretatik altxatzeko, Jainkoaren laguntza behar du; Jainkoaren grazia. Honela, Jainkoa maitatzeko Jainkoaren grazia eta bere laguntza behar dira,
eta gaitz moralaren erantzulea gizakia da, ez Jainkoa. Beraz, gizakiak zoriontsua izateko, Ongiarengana itzuli behar du Jainkoaren laguntzaz. Sokratesen ustetan,
ekintzen ontasuna eta txartasuna ezagutzaren menpean zeuden bitartean, Agustinek borondatearen menpean daudela dio, eta
gizakia ongia lortzen galarazten dioten oztopoetatik askatzea interesatzen zaio. Gaitzei buruz, San Agustinek zioenez gaitz moralen jatorria ongi zehatz baten ausentzia da, eta gizakiaren eta gizartearen ikuspegi pesimista du, bere ustez, Estatu zibilak kristau estatua izatera pasatzen denean bakarrik lortuko baita justizia, horretarako Estatu zibilak kristautasunaren eredua hartu behar duelarik.
2.2 Agustinen historiaren filosofia: Jainkoaren Hiria
410. urtean Erroma suntsitu egin zuten, eta erromatarrek kristauei
leporatzen zieten erantzukizuna, hau da, Kristauen Jainkoa erantzulea zela zioten. San Agustinek, Jainkoaren Hiria erromatarren erasoei aurre egiteko idatzi zuen, eta kristauen apologia gisa erabiltzen da, mina eta gaitzaren zentzua azalduz. Gizadiaren kronika bi hirien arteko borroka gisa agertzen da; onaren hiria, Jainkoarena eta argiarena, eta gaitzaren hiria, munduarena eta ilunpekoa. Agustinek gizakiak bi taldetan banatzen ditu; bere burua
Jainkoa baino gehiago maite dutenak, munduko hiritarrak, eta Jainkoa bere buruaren mespretxuraino maite dutenak, zeruko hiritarrak. Bi hiriak
historian zehar nahasturik agertzen dira, baina azkenean banandu egingo dira, borrokak denboraren amaiera arte irauten duelarik, azkenik Jainkoaren hiria garaile geldituz. Beraz, bi maitasunen arteko liskarra dago;
Jainkoarenganako maitasuna eta norberarenganakoa. Jainkoaren hiria ikusezina da, eta horregatik epaiketa arte bi munduak nahastuta daude. Jainkoaren etsaiak ez diren batzuk Elizaren etsai gisa agertzen dira, baina egunen batean Jainkoaren seme bezala onartuak izango dira, eta beste “on” batzuk ez dira salbatuko.
2.3 Ezagutza: arrazoimena eta fedea Agustinen eta Tomasen obran Erdi Aroan Aristoteles berrezagutzeak garrantzia handia zuela zioen Tomas Aquinokoak, izan ere, ordura arteko arrazoiaren eta sinesmenaren arteko arazoa konpondu zen aristotelismoari esker. Tomasek zioenez, filosofiaren arrazionaltasuna eta sinesmenaren fedea elkartu egin behar ziren, eta honek teologiari laguntzen dio, haren morroi bihurtu gabe. Aristotelismoan, ezagutza esperientziatik hasi behar da eraikitzen, izan ere, giza adimena materiari lotuta dago, eta arrazoi bideak zentzumenekin harremanetan daude. Beste modu batera esanda, behetik gora ibili behar da; behe
ezagutzatik, goragoko ezagutzara. Jainkoaz zerbait jakin nahi badugu, bide hau jarraitu behar da, izan ere, sinesmena goi argiz eratutako jakinduria iturria da, goitik beherako bidea ibili duena, eta horrela, aristotelismoaren bidez, posible izango da azaltzea bi jakinduria horiek ezingo direla ezagutza maila berdinetara iritsi, izan ere, esan bezala, arrazoimena zentzumenekin lotuta dagoenez, bidearen beheko aldean dago, eta sinesmena ordea,
bidearen goiko aldean. Honetaz gain, Santo Tomasentzat arrazoiaren bideak, filosofiak, eragozpen asko ditu, eta horregatik, mundu honetako errealitatera bakarrik mugatzen da. Ondorioz, goragoko ezagutzetara igo nahi denean, arrazoimena itsuaren antzera ibiltzen da; erortzeko arriskuarekin. Hala ere, berez espirituzkoa denez, espirituzko izaki gorenak ezagutzeko gaitasuna du. Sinesmena, ordea, gainetik dago, izan ere, jakite ziurra da; jakitate horretan ezagutzak ez du neurri ez mugarik.
Ariketak 3:
“Ama, filosofiaren gazteluaz beraz jabetu zara. Hitzak besterik ez zaizkizu falta izan Hortensius izeneko liburuan, filosofiaren alde eta gorespenerako liburu hartan, Tullius-ek bezala aditzera emateko: Hara nola guztiek, ez filosofoek hain zuzen, baina bai eztabaidarako prest daudenek, nahi bezala bizi direnak zoriontsu direla diote. Oker handia! Komeni ez dena nahi izatea zoritxar ezin handiagoa baita. Nahi dena ez lortzea ez da komeni ez dena lortzea bezain txarra. Gaitz handiago dakartza borondatearen txarkeriak, zorteak ondasun baino ”.
1.1. Laburtu pasartea, haren ideiak eta ideien arteko loturak errespetatuz.
1.2. Azaldu itzazu azpimarraturiko terminoak.
-Filosofia: Filosofia unibertsoari, munduari eta gizakiari buruzko gogoeta eta arrazoibide bat da. Jakintza-moduetako bat da filosofia, naturaren eta gizakiaren errealitatea aditzeko eta adierazteko bideetako bat, zientzia, artea eta teologia diren bezala. Horien arteko harremanak oso konplexuak dira eta garai ezberdinetan eta pentsaera ezberdinen arabera arabera elkar osatu zein ukatu egiten dutenak.
-Zoriontsu: Aintzineko filosofoen helburua zoriontasuna aurkitzea zela esan genezake. Hala ere, dudarik ez, emandako erantzunak oso diferenteak izan dira. Platonentzat zoriontasuna lortzen da arima zati bakoitzak dagokion bertuteaz jokatzen badu. Horrela arimaren purifikazioa lortzen da
gorputzaren kartzelatik ihes eginik. Aristotelesentzat bizitza zoriontsua ezagutzari( teoria) emandako bizitza da . Horretarako ezinbestekoak diren ondasun materialak eskuratu behar dira. Epikureismoak plazerren gozamen neurtua proposatu zuen eta Estoizismoak, bere aldetik, arimaren lasaitasuna ( apatheia), Patuaren gorabeherak onartuz. Agustinen aburuz Zoriontasuna Jainkoa den Egiaren aurkikuntzaren ondorioa da.
1.3. Testuak ezabatzen duen tesia kontuan hartuta (“desioaren eta zoriontasunaren artean lotura estua dago”), egin ezazu disertazio labur bat, gutxienez tesiaren aldeko argudio bat eta haren kontrako beste argudio bat emanez. Ondoren, egin ezazu zeure gogoeta tesi horri buruz.
Agustin Hiponakoarentzat gizakiaren helburua zoriontasuna lortzea da, hau da, ideia gorena edo Jainkoaren ezagutza izatea. Izan ere, zoriontasuna lortzeko ezin gara ondasun galkorretan oinarritu; perfektua eta betierekoa dan ondasuna behar da, egonkorra eta suntsiezina den ondasun edo ideia; Jainkoa. Zoriontasuna bizitzaren goi helburua da, eta hau lortutakoan,
espirituari lasaitasuna ematen zaio. Beraz, zoriontsu izateko Jainkoaren ideia izan behar dugu, eta hau lortzeko, gaiztakerietatik eta bekatutik libre edo garbiak egon behar dogu, honela Jainkoa jasotzeko eta berarekin
harremanak izateko aukera izango baitdogu. Honela, zoriontasuna ez datza ondasun material eta suntsigarriak edukitzea, hauek galtzean zoriontasuna desagertu egiten baita. Benetako zoriontasun absolutua edukitzeko,
Jainkoaren ideia izan behar dogu, eta hau lortzeko, esan bezala, bekatutik libre egon behar dogu. Jainkoaren ideia antzematen, jainkoak berak
laguntzen deusku, hau da, gizakia argitzen dau bera antzeman dezan; maisua Jainkoa dala. Bestalde Agustinen kezka nagusia bihotza asetzeko bihotza aseko eban egia nagusia aurkitzea da eta honetarako benetako zoriontasuna behar da; hau da, egia osoaz jabetzean datza . Honen ustez, egia aurkitzen ez duena ezin daiteke zoriontsu izan.
Garaiko beste filosofo batekin konparatzen badogu, Seneka daukagu. Senekak, esaten eban zoriontasunari dagokionez, nahiz eta gizaki guztiak zoriontsu izatea nahi dugun, bakoitza itsu da zoriontasun hori lortzeko eta bilatzen dugun heinean, zoriontasun hori gero eta urrunago dagoela. Beraz, filosofo honi, ezinbestekoa egiten jako jakitea zer dan nahi duguna
zuzenezko bidea hartzeko eta beste edozerren eraginagatik beste bide bat hartzea. Bestalde hedonismoa ere daukagu zoriontasuna lortzeko beste bide bat baitda. Hedonismoa, irakaskuntza filosofiko bat da eta bertan plazerra bizitzaren helburua dala esaten da. Beraz, Hedonistak, plazerrak
disfrutatzeko bizi ziran mina ekidituz.
Amaitzeko gaur egun, Adela Cortinak zoriontsu izateko esaten dau pertsona bakoitzak zoriontasunaren ideal desberdinak izan behar dituzula eta ezin duzula ideal berdina mundu guztiari ezarri honek gizartean jarrera
pasibotasuna ekarri dezakeelako. Bestalde, berak ez dago politeismo moralaren alde esaten duelako, bakoitzak bere erara pentsatzeaz aparte beti daudela jarrera moral batzuk guztiontzat onak direnak eta honetarako hoberena gizarte plurilista bat sortzea dala, bakoitzak bere pentsaera daukalako eta bakoitzak zoriontasuna lortzen duelako bere erara. 2. MULTZOA. EDUKIAK ETA TESTUINGURUKETA
2.1. Fedea eta arrazoimena: ezagutzeko sinetsi.
Erdi Aroan Aristoteles berrezagutzeak garrantzia handia zuela zioen Tomas Aquinokoak, izan ere, ordura arteko arrazoiaren eta sinesmenaren arteko arazoa konpondu zen aristotelismoari esker. Tomasek zioenez, filosofiaren arrazionaltasuna eta sinesmenaren fedea elkartu egin behar ziren, eta honek teologiari laguntzen dio, haren morroi bihurtu gabe. Aristotelismoan, ezagutza esperientziatik hasi behar da eraikitzen, izan ere, giza adimena materiari lotuta dago, eta arrazoi bideak zentzumenekin harremanetan daude. Beste modu batera esanda, behetik gora ibili behar da; behe
ezagutzatik, goragoko ezagutzara. Jainkoaz zerbait jakin nahi badugu, bide hau jarraitu behar da, izan ere, sinesmena goi argiz eratutako jakinduria iturria da, goitik beherako bidea ibili duena, eta horrela, aristotelismoaren bidez, posible izango da azaltzea bi jakinduria horiek ezingo direla ezagutza maila berdinetara iritsi, izan ere, esan bezala, arrazoimena zentzumenekin lotuta dagoenez, bidearen beheko aldean dago, eta sinesmena ordea,
bidearen goiko aldean. Honetaz gain, Santo Tomasentzat arrazoiaren bideak, filosofiak, eragozpen asko ditu, eta horregatik, mundu honetako errealitatera bakarrik mugatzen da. Ondorioz, goragoko ezagutzetara igo nahi denean, arrazoimena itsuaren antzera ibiltzen da; erortzeko arriskuarekin. Hala ere, berez espirituzkoa denez, espirituzko izaki gorenak ezagutzeko gaitasuna du. Sinesmena, ordea, gainetik dago, izan ere, jakite ziurra da; jakitate horretan ezagutzak ez du neurri ez mugarik.
2.2. Historiaren filosofia: Lurreko hiria eta Jainkoaren hiria. 410. urtean Erroma suntsitu egin zuten, eta erromatarrek
kristauei leporatzen zieten erantzukizuna, hau da, Kristauen Jainkoa erantzulea zela zioten. San Agustinek, Jainkoaren Hiria
erromatarren erasoei aurre egiteko idatzi zuen, eta kristauen apologia gisa erabiltzen da, mina eta gaitzaren zentzua azalduz. Gizadiaren kronika bi hirien arteko borroka gisa agertzen da;
onaren hiria, Jainkoarena eta argiarena, eta gaitzaren hiria,
munduarena eta ilunpekoa. Agustinek gizakiak bi taldetan banatzen ditu; bere burua Jainkoa baino gehiago maite dutenak, munduko hiritarrak, eta Jainkoa bere buruaren mespretxuraino maite dutenak, zeruko hiritarrak. Bi
hiriak historian zehar nahasturik agertzen dira, baina azkenean banandu egingo dira, borrokak denboraren amaiera arte irauten duelarik,
azkenik Jainkoaren hiria garaile geldituz. Beraz,
bi maitasunen arteko liskarradago; Jainkoarenganako maitasuna eta norbera renganakoa. Jainkoaren hiria ikusezina da, eta horregatik epaiketa arte bi munduak nahastuta daude. Jainkoaren etsaiak ez diren batzuk Elizaren etsai gisa agertzen dira, baina egunen batean Jainkoaren seme bezala onartuak izango dira, eta beste “on” batzuk ez dira salbatuko.
2.3. Jainkoaren existentzia: Tomas Akinokoaren bost ibilbideak. Tomas Aquinokoaren ustez, Jainkoa badagoela egia da, eta arrazoimenaren bidez ere froga daiteke: Jainkoaren berri izateko, mundu naturalaz dugun ezagutzatik edo esperientzia pertsonaletatik abiatzen gara. Hala ere, Jainkoa ez da materiazko mundukoa, beraz ezin dugu esperientziatik bakarrik bere berri izan; esperientziatik hasi, eta arrazonamendu prozesu baten ondoren, Jainkoaren berri izango dugu. Hauek dira Santo Tomasek mundu naturala behatzetik eta hausnarketatik ateratako Jainkoaren existentziaren bost frogak:
-Lehen bidea izakiaren higidura edo aldaketa da. Higidura guztietan, higitzen dena eta higiarazten duena bereizten dira, izan ere, ezer ez da aldatzen bakarrik. Eragile eta eraginen katean ezin gara infinituraino joan, eta horregatik, higiduraren lehen higiarazlea, Jainkoa da.
-Bigarren bidea kausa erazlearen ordenean oinarritzen da. Existitzen den orok kausa bat du, eta horrela berriro ere infiniturantz jo ordez, onartu beharra dago kausa erazle guztien jatorrian kausarik gabeko lehen Kausa dagoela; Jainkoa.
-Hirugarren bidea izaki naturalen izaera kontingentea da. Esperientziak erakusten du mundu naturala bilakaeraren eta heriotzaren menpe dagoela, hau da, izaera kontingentea duela. Izaki guztiek izaera hau izango balute, ordea, ez litzateke ezer existituko, dena sortu gabe edo jada hilda egongo litzateke. Horregatik, izaera kontingentea ez duen izaki bat dagoela ikus dezakegu, beharrezkoa eta kausarik gabekoa den izakia; Jainkoa.
-Laugarren bidea izakietan dauden perfekzio mailak dira. Guk gauzak konparatzen ditugu, zerbait beste zerbait baina hobeagoa edo txarragoa dela esanez. Konparazio hauek egitean, kualitate jakin batzuk hartzen ditugu kontutan, baina kualitate hauek guztiak era perfektu batean dituen izakiaren irudia egitera jotzen dugu; irudi hau Jainkoa da.
-Bosgarren bidea helburuzko kausa kontzeptu aristotelikoa da. Izaki naturalen mundua ez da kaotikoa, ordenatuta dago, eta bakoitzak bere helburua du. Ordena hau eta helburuak izate hau ez da zoriz gertatu, eta bakoitzari helburua eman dion eta helburua lortzen bideratzen duen norbait dago, hau da, Jainkoa.
“-Gauza bat besterik ez zaigu geratzen - jarraitu nuen - Jainkoaren jabe nor diren jakitea, haiek baitira egiaz zoriontsuak. Esadazue auzi horri buruz duzuen iritzia.
-Jainkoaren jabe da ondo bizi dena - iritzia eman zuen Lizentziok. -Jainkoaren jabe da haren nahia denean betetzen duena – Esan zuen Trigesiok, Lastidianoren txaloekin.
Haien artean txikerrenak (Adeodatok) honela esan zuen: -Jainkoaren jabe da arima espiritu lohitik garbi duena” 1. MULTZOA. TESTUAREN ULERMENA
1.1. Laburtu testuan agertzen diren ideiak eta haien artean dauden loturak
Jainkoaren nahia denean betetzen duenak, arima espiritu lohitik garbi izanik, haren jabe da, eta zoriontsu izatea lortuko du.
1.2. Azal itzazu azpimarratutako hitzak
-Jainkoa: Izaki Absolutua, Ahalguztiduna, Orojakilea, Guztiz Justua,
Errukiorra, Unibertsoaren sortzailea, Jesu Kristo bere semea mundura bidali zuena gizaki eroriak zabaltzeko.
1.3. Testuan agertzen den tesitik abiatuz (Jainkoaren nahia betetzen duenak arima garbia du eta Jainkoaren jabe izanik zoriontsua da), egin disertazio bat, tesiaren aldeko eta kontrako ideia bat gutxienez adieraziz. Azkenik, egin testuan agertzen den arazoari buruzko gogoeta pertsonala.
Agustin Hiponako kristau sinesteduna denez, zoriontasuna ez du jartzen mundu fisikoko ondasun materialetan. Kristau izan aurretik, hainbat filosofia-korrontetatik ibili zen gaitzaren zergatia bilatzen eta zoriontasuna lortzen. Filosofia horietan ibili zen garaian izan zitezkeen plazer fisiko guztiak dastatu zituen, Aitorkizunak idazlanean aipatzen duen bezala, baina, hala eta guztiz ere, ez zuen bilatzen ari zen zoriontasun osoa lortzen. Kristau bihurtu
zenean, zenbait idazlanetan argi eta garbi esaten digun bezala, zoriontasun osoa eskuratu zuen. Zoriontasun hori ez da aurkitzen aldakorrak eta
galkorrak diren ondasun materialetan, iraunkorra eta suntsiezina den Izaki Absolutuan baizik, hau da, Jainkoan. Arazoa da nola lortu Jainkoa, edo nola izan Jainkoaren jabe, Jainkoaren jabe dena guztiz zoriontsua baita. Eta hori lortzeko, Jainkoak profeten bidez adierazitakoa edo bakoitzari bere
kontzientziak azaltzen diona bete behar da. Horrela, arima garbi dago, jainkoaren grazian, eta gizakia guztiz zoriontsua da. Egia da kristau-sinestedun batentzat Agustinek proposatutako bidea lagungarria izan
daitekeela zoriontsua izateko, baina sinesgabe batentzat ez da bide egokia. Badaude beste bide batzuk zoriontasuna lortzeko lagungarri izan
daitezkeenak: adibidez, osasuna, adiskidetasuna, maitasuna, ohorea, agintea, ondasun materialak, barne-lasaitasuna eta bakea… Niretzat,
zoriontsu izateko, nahikoak dira osasuna, familia eta lanaren bidez lortutako ondasun material batzuk izatea.
2.1. Zer suposatzen du gaitzak Agustinentzat?
Agustin bizitza osoan gaitzaren arazoaz kezkaturik ibili zen. Gaitza munduan etengabe ikus daitekeen zerbait da. Horrela ditugu naturaren gaitz fisikoak (lurrikarak, ekaitzak, lehorteak, gaixotasunak,…), eta gaitz moralak
(gaiztakeria, krimena, mendekua, gerrateak, adimen-ahultasunak, depresioak, bakardadea, larritasuna, beldurrak,…).
San Agustinek gaitz fisikoa izaki sortuen ustelgarritasun-ikuspuntutik ikusten du. Ustelgarritasuna ez da gaitz bat bere baitan; gauza ustelkorrak onak dira (Jainkoak sortu duen oro ona da). Gauzak ustelkorrak dira, zeren halakoak izango ez balira, Jainkoa izango balirateke. Onak izango ez balira, ez lirateke existituko. Beraz, existitzen diren gauza guztiak onak dira, baina ez guztiz onak.
Jainkoa izaki betea da, ongi absolutu eta aldaezina. Sorkariak, izaki sortuak, giza natura, ordea, izatea duten neurrian dira onak. Horrela, izatearen proportzioan doa ongia; beraz, gaitza ezin har dezakegu ongiaren kontrakotzat. Gaitza ongi zehatz baten ausentziari jartzen diogun izena besterik ez da.
Bestalde, gaitz morala gizakiak egiten duen aukeramenaren erabilera okerretik dator, eta gizakia da horren erantzulea, ez Jainkoa. Aukeramena, bada, ez da ongi absolutu bat, gaitzerako arriskua dakarrelako; hala ere, ongi bat da, zoriontasunerako baldintza den ongia.
2.2. Historiaren filosofia: lurreko hiria eta Jainkoaren hiria Hiponako pentsalariak Jainkoaren Hiria idazlana jentilen erasoei aurre egiteko idatzi zuen, hots, Eliza kristaua babesteko, erromatar askok Inperioaren gainbehera leporatzen baitzioten Elizari.
Jainkoaren Hiria idazlanean, Erdi Aroko ideietan eragin handia izan zuen historiaren filosofia bikaina lantzen da, bereziki, kristaua. Jentilen aurrean, kristauen apologia gisa aurkezten da. Agustinen Historia unibertsalaren filosofia honetan, gizadiaren kronika bi hirien arteko borroka gisa agertzen da: lurreko hiria ea Jainkoaren hiria. Munduko gizakiak bi taldetan banatua ikusten ditu Agustinek. Alde batetik, Jainkoa mespretxatuz, beren burua Jainkoa baino maiteago dutenak; bestetik, Jainkoa gauza guztien gainetik, nork bere buruaren mespretxuraino maite dutenak. Lehenengoak lurreko hiritarrak dira; norbera goratzeko balioak onartuz, Jainkoari uko egiten diotenak. Bigarrenak, zeruko, jainkoaren hiritarrak dira; nork bere
autonomiari uko eginez Jainkoa aukeratzen dutenak. Azken hauek munduko balioak Jainkoarengana heltzeko bitarteko bezala erabiltzen dituzte, eta lehenengoek, berriz, munduko errealitateak helburu bihurtzen dituzte. Jainkoaren eta lurreko hiritarrak nahasirik daude historian zehar. Gero, azken epaiketan, banandu egingo dira; batzuk sarituak eta besteak zigortuak. 2.3. Ezagutza: Arrazoia eta Fedea Tomas Akinokoarengan.
Tomasen ustez, Filosofia eta Teologa bi zientzia desberdin dira beren eduki, metodo eta irizpideetan. Edukiei dagokienez, esan daiteke mundu
naturaletako objektuak direla Arrazoiaren edukiak; Fedearenak, ordea, mundu naturalaz gaindiko objektuak. Metodoari dagokionez, Arrazoia
abstrakzioaz baliatzen da, eta Fedea, errebelazioaz. Hala ere, zenbait eduki arrazoiaren eta fedearen bidez ezagutu daitezke.
Fedearen eta arrazoiaren artean ez dago kontraesanik, eta kontraesana sortzen denean, kontraesan hori itxurazkoa da soilik, eta arrazoia berrikusi behar da, fedearen bidez onartutako egia errebelatuak ez duelako inoiz huts egiten. Arrazoia eta fedearen arteko bereizketa egin ondoren, bien arteko harmonia bilatzen saiatzen da. Filosofiaren eta teologiaren objektuak bat datozenean, hau da, gai berdinez aritzen direnean, harmonia egon behar du filosofiak asmatzen duenaren artean. Jainko bera delako gizaki arrazoiduna sortu duena eta errebelazioaren iturria dena, eta horregatik ezin da
kontraesanik egon Jainkoak errebelatzen duenaren eta gizakiak Jainkoak emandako arrazoiaren bidez ezagutzen duenaren artean. Tomas Akinokoak bereizketa egiten du Arrazoiaren eta Fedearen artean, eta harmoniak ahalbidetzen du bien (Arrazoia eta Fedea) arteko osagarritasuna. Agustinentzat arrazoiak bere kabuz bakarrik ezin du egia eskuratzeko. Tomasek, ordea, uste du arrazoiak bere kabuz egia lor dezakeela.
Apunteak:
Agustin Hiponakoa
Datu biografikoak eta testuinguru historikoa
San Agustin Hiponakoa Algeria iparraldean, Tagaste hirian, jaio zen 354. urtean. Garai haietan, Erromako inperioak behera egin zuen, eta erromatar eta kristauen artean borroka bizia zegoen. San Agustinen aita paganoa eta ama kristaua ziren, eta semea kristautasunean hezi zuen, nahiz eta honek kristautasuna utzi nerabezaroan, heldua izandakoan berriro itzultzeko. Agustin Maraudara joan zen bere lehenengo ikasketak egitara, eta jarraian, Cartagora joan zen erretorika ikastera, bertan erretorika eskola bat ireki zuelarik. Geroago, Erromara joan zen, eta hemen plazerrez betetako bizitza izan zuen, ondoren Milanen jarraituko zuena. Hala ere, Milanen,
kristautasunetik urrun zegoen plazeren bizitza behin betiko utzi zuen, nolabaiteko Jainkoaren seinale baten eraginez, eta kristau zintzoa izatera etorri zen. Ondoren, bataiatu eta apaiz egin zen, Hiponako apezpiku izendatu zutelarik. 430. urtean, San Agustin Hiponakoa hil egin zen, bandaloek Hiponako hiria setiatu zutenean eta Erromak behera egin zuenean.
Fedea eta arrazoimena: ezagutzeko sinetsi
San Agustin eudemonista zen, hau da, gizakia aseko zuen egia aurkitu nahi zuen, zoriontsu izateko. Zoriontsu izateko egia absolutuaz jabetu behar da, hau da, Jainkoaz jabetu behar da. Egia edo Jainkoa lortzeko, arrazoimena eta fedea lotuta egon behar dute, eta hauen arteko erlazioei dagozkienez, ikuspegi asko daude: fideismoa; ulertezina den zerbaitetan sinetsi behar da, nahiz eta ez ulertu; agnostizismoa; Jainkoaren existentzia ezin da
arrazoiaren bidez frogatu, adieraztezina baita arrazoiaren bitartez, eta deismoa; arrazoiaren bidez arrazoizko Jainko bat ezagutu eta berarengan fedea eduki dezakegu. Agustinek dioenez, gizakiaren helburua egia
aurkitzea da, zoriontasuna lortzeko edo Jainkoa ezagutzeko, eta
ezinbestekoa da arrazoimena eta fedea elkarlanean aritzea. Bide honetan, hiru ezagutza maila bereizten dira: ezagutza sentikorra; sentimenen bidez lortutako informaziotik abiatutako ezagutza, benetako egia lortu ezin duena, arrazoizko ezagutza; sentimenetatik jasotako informazioa arrazoimenarekin alderatuz sortutako ezagutza, eta kontenplazioa; Jainkoaren laguntzaz ideiak diren bezala ikustean datza, benetako jakituria eta ideia unibertsalak lortuz. San Agustinek dioenez, Jainkoak gizakia argitzen du, izan ere egia geure barnean dago, baina ez dugu ikusten, eta honekin barnerapena gertatzen da; egia barnean dugu, baina zentzumenek ezin dute ikusi eta ondorioz Jainkoaren argia behar da
Zoriontasuna eta Jainkoa edukitzea
Gizakiaren helburua zoriontasuna lortzea da, hau da, ideia gorena edo Jainkoaren ezagutza izatean, izan ere, zoriontasuna lortzeko ezin gara
ondasun galkorretan oinarritu; perfektua eta betierekoa den ondasuna behar da, egonkorra eta suntsiezina den ondasun edo ideia; Jainkoa. Zoriontasuna bizitzaren goi helburua da, eta hau lortutakoan, espirituari lasaitasuna ematen dio. Beraz, zoriontsu izateko Jainkoaren ideia izan behar dugu, eta hau lortzeko, gaiztakerietatik eta bekatutik libre edo garbiak egon behar dugu, honela Jainkoa jasotzeko eta berarekin harremanak izateko aukera izango baitugu. Honela, zoriontasuna ez datza ondasun material eta suntsigarriak edukitzean, hauek galtzean zoriontasuna desagertu egiten baita; benetako zoriontasun absolutua edukitzeko, Jainkoaren ideia izan behar dugu, eta hau lortzeko, esan bezala, bekatutik libre egon behar dugu. Jainkoaren ideia antzematen, jainkoak berak laguntzen digu, hau da, gizakia argitzen du bera antzeman dezan; maisua Jainkoa da.
Jainkoaren existentzia eta ideia eredugarriak
San Agustinen ustetan, Jainkoa arima fededunean frogatuta agertzen da; arima gai da egia eta beharrezkoa den Jainkoa ezagutzeko, baina ezagutza hau ezin liteke gertatu Jainkoaren existentziarik gabe. Jainkoaren eta bere ondorio den arima fededunaren existentzia frogatzeko, San Agustinek hiru argudio erabiltzen ditu: argudio gnoseologikoa; egia existitzen da, eta Jainkoa egiaren funtsa izanik, Jainkoa ere existitzen da, argudio
kosmologikoa; kreazioak ezin dio eman gizakiari bilatzen duen zoriontasuna, beraz, Jainko bat dago zoriontasun hori emateko, eta ondorioz Jainkoa munduaren sortzaile bezala onartuta dago, eta agustindar frogapena; betiereko ideietan datza, ideien mugagabetasunean eta
beharrezkotasunean, eta ideia eredugarri hauek adimena baino
garrantzitsuagoak dira, adimenak beraien aurrean makurtu egin behar baitu. Adimenak argitasun handiago edo txikiagoarekin suma dezake, baina egia beti berdin dago. Beraz, agustindar frogapenak dioenez, ideiak
existitzen dira, eta ideiak betierekoak direnez, Jainkoa betierekoa da. Askatasuna eta gaitzaren arazoa
San Agustinek dioenez gizakia askea da, izan ere horregatik da gizakia, askea delako eta borondatearen autodeterminazioa erabil dezakeelako. Gizakiak, Jainkoarenganako joera izan behar du, honek gizakia sortu zuenean bera maitatzeko agindu baitzion. Gizakiak ongirako joera izan
behar du, hau da, Jainkoa maitatzeko joera, baina jatorrizko bekatuagatik, askatasuna galdu zuen. San Agustinen ustez, gizakiak bere buruaz eta bera baino gutxiago diren gauzez gozatzean, bekatua egin zuen, Jainkotik
urrunduz. Egoera horretatik altxatzeko, Jainkoaren laguntza behar du; Jainkoaren grazia. Honela, Jainkoa maitatzeko Jainkoaren grazia eta bere laguntza behar dira, eta gaitz moralaren erantzulea gizakia da, ez Jainkoa. Beraz, gizakiak zoriontsua izateko, Ongiarengana itzuli behar du Jainkoaren laguntzaz. Sokratesen ustetan, ekintzen ontasuna eta txartasuna
ezagutzaren menpean zeuden bitartean, Agustinek borondatearen menpean daudela dio, eta gizakia ongia lortzen galarazten dioten oztopoetatik
askatzea interesatzen zaio. Gaitzei buruz, San Agustinek zioenez gaitz moralen jatorria ongi zehatz baten ausentzia da, eta gizakiaren eta
gizartearen ikuspegi pesimista du, bere ustez, Estatu zibilak kristau estatua izatera pasatzen denean bakarrik lortuko baita justizia, horretarako Estatu zibilak kristautasunaren eredua hartu behar duelarik.
Historiaren filosofia: lurreko hiria eta Jainkoaren hiria
410. urtean Erroma suntsitu egin zuten, eta erromatarrek kristauei
leporatzen zieten erantzukizuna, hau da, Kristauen Jainkoa erantzulea zela zioten. San Agustinek, Jainkoaren Hiria erromatarren erasoei aurre egiteko idatzi zuen, eta kristauen apologia gisa erabiltzen da, mina eta gaitzaren zentzua azalduz. Gizadiaren kronika bi hirien arteko borroka gisa agertzen da; onaren hiria, Jainkoarena eta argiarena, eta gaitzaren hiria, munduarena eta ilunpekoa. Agustinek gizakiak bi taldetan banatzen ditu; bere burua Jainkoa baino gehiago maite dutenak, munduko hiritarrak, eta Jainkoa bere buruaren mespretxuraino maite dutenak, zeruko hiritarrak. Bi hiriak
historian zehar nahasturik agertzen dira, baina azkenean banandu egingo dira, borrokak denboraren amaiera arte irauten duelarik, azkenik Jainkoaren hiria garaile geldituz. Beraz, bi maitasunen arteko liskarra dago;
Jainkoarenganako maitasuna eta norberarenganakoa. Jainkoaren hiria ikusezina da, eta horregatik epaiketa arte bi munduak nahastuta daude. Jainkoaren etsaiak ez diren batzuk Elizaren etsai gisa agertzen dira, baina egunen batean Jainkoaren seme bezala onartuak izango dira, eta beste “on” batzuk ez dira salbatuko.
Platonen filosofiaren eragina Agustinengan
Platonen filosofiak asko eragin zuen Agustinengan. Lehenik, neoplatonismoa aurki dezakegu; platondar izaera duen filosofia honek Platonen
pentsamenduaz gain, beste antzinako filosofien ideiak elkartzen ditu, eta eragin garbia du San Agustinengan. Bestalde, Plotinoren eragina ere ikus dezakegu; honen filosofiaren gailurrean Bat-a dago; izaki ororen aurretik aurkitzen da, ezaugarri ezagutzeko ezinezkoak ditu eta gauza guztiak berarengandik datoz eta berarengana itzultzen dira berriro. Honen aldera, Agustinek Jainkoa proposatzen du Bat-aren ordez, Plotinoren eragina garbi utziz. Honetaz gain, Platonen ideia nagusiak, hau da, ongia lortzeko arrazoia behar dela, ere eragina izan du, Agustinek arrazoia erabiltzeaz gain,
gizakiak fedea ere behar duela baitio, honela erabateko zoriontasunera eramango zion ideia nagusia edo Jainkoa bereganatzen du eta. Azkenik, dualismoaren arloan ere Platonek eragina izan zuen. Agustinen dualismoak
dioenez, gizakia arima hilezkor eta gorputz hilkorrez osatua dago, eta arima Bizitzaren parte da, eta esentzia Bizitza den Printzipiotik hartzen du, beraz ezin da hil. Hau Platonek zioenarekin, arima bizitza printzipioa zela eta bizitza heriotzarekin batera ezin daitekeenez ezin dela hil, konparatzen badugu, antzekotasun handia ikus dezakegu.
Tomas Aquinokoa Fedea eta arrazoimena
Erdi Aroan Aristoteles berrezagutzeak garrantzia handia zuela zioen Tomas Aquinokoak, izan ere, ordura arteko arrazoiaren eta sinesmenaren arteko arazoa konpondu zen aristotelismoari esker. Tomasek zioenez, filosofiaren arrazionaltasuna eta sinesmenaren fedea elkartu egin behar ziren, eta honek teologiari laguntzen dio, haren morroi bihurtu gabe. Aristotelismoan, ezagutza esperientziatik hasi behar da eraikitzen, izan ere, giza adimena materiari lotuta dago, eta arrazoi bideak zentzumenekin harremanetan daude. Beste modu batera esanda, behetik gora ibili behar da; behe
ezagutzatik, goragoko ezagutzara. Jainkoaz zerbait jakin nahi badugu, bide hau jarraitu behar da, izan ere, sinesmena goi argiz eratutako jakinduria iturria da, goitik beherako bidea ibili duena, eta horrela, aristotelismoaren bidez, posible izango da azaltzea bi jakinduria horiek ezingo direla ezagutza maila berdinetara iritsi, izan ere, esan bezala, arrazoimena zentzumenekin lotuta dagoenez, bidearen beheko aldean dago, eta sinesmena ordea,
bidearen goiko aldean. Honetaz gain, Santo Tomasentzat arrazoiaren bideak, filosofiak, eragozpen asko ditu, eta horregatik, mundu honetako errealitatera bakarrik mugatzen da. Ondorioz, goragoko ezagutzetara igo nahi denean, arrazoimena itsuaren antzera ibiltzen da; erortzeko arriskuarekin. Hala ere, berez espirituzkoa denez, espirituzko izaki gorenak ezagutzeko gaitasuna du. Sinesmena, ordea, gainetik dago, izan ere, jakite ziurra da; jakitate horretan ezagutzak ez du neurri ez mugarik.
Jainkoaren existentzia
Tomas Aquinokoaren ustez, Jainkoa badagoela egia da, eta arrazoimenaren bidez ere froga daiteke: Jainkoaren berri izateko, mundu naturalaz dugun ezagutzatik edo esperientzia pertsonaletatik abiatzen gara. Hala ere, Jainkoa ez da materiazko mundukoa, beraz ezin dugu esperientziatik bakarrik bere berri izan; esperientziatik hasi, eta arrazonamendu prozesu baten ondoren, Jainkoaren berri izango dugu. Hauek dira Santo Tomasek mundu naturala behatzetik eta hausnarketatik ateratako Jainkoaren existentziaren bost frogak:
-Lehen bidea izakiaren higidura edo aldaketa da. Higidura guztietan, higitzen dena eta higiarazten duena bereizten dira, izan ere, ezer ez da aldatzen bakarrik. Eragile eta eraginen katean ezin gara infinituraino joan, eta horregatik, higiduraren lehen higiarazlea, Jainkoa da.
-Bigarren bidea kausa erazlearen ordenean oinarritzen da. Existitzen den orok kausa bat du, eta horrela berriro ere infiniturantz jo ordez, onartu beharra dago kausa erazle guztien jatorrian kausarik gabeko lehen Kausa dagoela; Jainkoa.
-Hirugarren bidea izaki naturalen izaera kontingentea da. Esperientziak erakusten du mundu naturala bilakaeraren eta heriotzaren menpe dagoela, hau da, izaera kontingentea duela. Izaki guztiek izaera hau izango balute, ordea, ez litzateke ezer existituko, dena sortu gabe edo jada hilda egongo litzateke. Horregatik, izaera kontingentea ez duen izaki bat dagoela ikus dezakegu, beharrezkoa eta kausarik gabekoa den izakia; Jainkoa.
-Laugarren bidea izakietan dauden perfekzio mailak dira. Guk gauzak konparatzen ditugu, zerbait beste zerbait baina hobeagoa edo txarragoa dela esanez. Konparazio hauek egitean, kualitate jakin batzuk hartzen ditugu kontutan, baina kualitate hauek guztiak era perfektu batean dituen izakiaren irudia egitera jotzen dugu; irudi hau Jainkoa da.
-Bosgarren bidea helburuzko kausa kontzeptu aristotelikoa da. Izaki naturalen mundua ez da kaotikoa, ordenatuta dago, eta bakoitzak bere helburua du. Ordena hau eta helburuak izate hau ez da zoriz gertatu, eta bakoitzari helburua eman dion eta helburua lortzen bideratzen duen norbait dago, hau da, Jainkoa.