• Nenhum resultado encontrado

Xử lý chất thải rắn - Nguyễn Văn Phước, Trường Đại học Bách khoa Tp.HCM - 2009

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Xử lý chất thải rắn - Nguyễn Văn Phước, Trường Đại học Bách khoa Tp.HCM - 2009"

Copied!
223
0
0

Texto

(1)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

CHÖÔNG I

KHAÙI NIEÄM VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN

1.1 Ñònh Nghóa Chaát Thaûi Raén

Chaát thaûi raén ñöôïc hieåu laø taát caû caùc chaát thaûi phaùt sinh do caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi vaø ñoäng vaät toàn taïi ôû daïng raén ñöôïc thaûi boû khi khoâng coøn höõu duïng hay khoâng muoán duøng nöõa.

Thuaät ngöõ chaát thaûi raén ñöôïc söû duïng trong taøi lieäu naøy laø bao haøm taát caû caùc vaät chaát raén khoâng ñoàng nhaát thaûi ra töø coäng ñoàng daân cö ôû ñoâ thò cuõng nhö caùc chaát thaûi ñoàng nhaát cuûa caùc ngaønh saûn xuaát noâng nghieäp, coâng nghieäp, khai khoaùng,... Taøi lieäu naøy ñaëc bieät quan taâm ñeán chaát thaûi raén ñoâ thò, bôûi vì ôû ñoù söï tích luyõ vaø löu toàn chaát thaûi raén, coù khaû naêng aûnh höôûng raát lôùn ñeán moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi.

1.2 Toång Quan Veà Lòch söû Phaùt Trieån Vaø Quaûn Lyù Chaát Thaûi Raén Chaát thaûi raén coù töø ngaøy ñaàu khi con ngöôøi coù maët treân maët ñaát. Con ngöôøi vaø ñoäng vaät ñaõ khai thaùc vaø söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân treân traùi ñaát ñeå phuïc vuï cho ñôøi soáng cuûa mình vaø thaûi ra caùc chaát thaûi raén. Söï thaûi boû caùc chaát thaûi töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi khoâng gaây ra vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng traàm troïng bôûi vì maät ñoä daân soá luùc baáy giôø coøn thaáp. Beân caïnh ñoù dieän tích ñaát höõu duïng ñeå ñoàng hoaù caùc chaát thaûi raén coøn raát lôùn neân ñaõ khoâng laøm toån haïi ñeán moâi tröôøng sinh thaùi.

Khi xaõ hoäi phaùt trieån con ngöôøi soáng taäp hôïp thaønh nhoùm, cuïn daân cö thì söï tích luõy cuûa caùc chaát thaûi trôû neân ñoùng vai troø raát quan troïng trong cuoäc soáng. Söï thaûi boû caùc thöïc phaåm thöøa vaø caùc loaïi chaát thaûi khaùc taïi caùc thò traán, ñöôøng phoá, truïc giao thoâng, khu ñaát troáng daãn ñeán moâi tröôøng thuaän lôïi cho söï sinh saûn vaø phaùt trieån cuûa caùc loaøi gaäm nhaám nhö chuoät. Caùc loaøi gaäm nhaám laø ñieåm töïa cho caùc sinh vaät kyù sinh nhö laø boï cheùt. Chuùng mang caùc maàm beänh gaây

(2)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

neân beänh dòch haïch. Do khoâng coù söï thieát laäp keá hoaïch quaûn lyù chaát

thaûi raén ñaõ daãn ñeán söï lan truyeàn caùc beänh traàm troïng vaøo giöõa theá kyû 14 taïi Chaâu Aâu.

Maõi ñeán theá kyû 19 vieäc kieåm soaùt dòch beänh lieân quan ñeán söùc khoûe coäng ñoàng môùi ñöôïc quan taâm vaø hoï nhaän thaáy raèng caùc chaát thaûi töø thöïc phaåm dö thöøa caàn phaûi ñöôïc thu gom vaø tieâu huyû hôïp veä sinh ñeå kieåm soaùt caùc loaøi gaäm nhaám, ruoài vaø caùc vectors truyeàn beänh.

Moái quan heä giöõa söùc khoeû coäng ñoàng vaø vieäc löu tröõ, thu gom, vaø vaän chuyeån caùc chaát thaûi khoâng hôïp lyù ñaõ theå hieän roõ raøng. Coù nhieàu baèng chöùng cho thaáy chuoät, ruoài, vaø caùc vectors truyeàn beänh sinh saûn taïi caùc baõi raùc khoâng hôïp veä sinh cuõng nhö taïi caùc caên nhaø oå chuoät vaø caùc loaïi coân truøng khaùc. Moät trong nhöõng nguyeân naân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng sinh thaùi (ñaát, nöôùc, khoâng khí) laø do vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng hôïp lyù. Caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây cho thaáy coù 22 loaøi beänh cuûa con ngöôøi lieân quan ñeán vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng hôïp lyù.

Caùc phöông phaùp phoå bieán nhaát ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù chaát thaûi raén töø ñaàu theá kyû 20 laø:

− Thaûi boû chaát thaûi raén treân maët ñaát − Thaûi boû vaøo nöôùc (soâng, hoà, bieån) − Choân laáp chaát thaûi vaøo trong loøng ñaát − Giaûm thieåu vaø ñoát chaát thaûi

Cho ñeán nay heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng ngöøng phaùt trieån ñaëc bieät laø ôû Myõ vaø caùc nöôùc coâng nghieäp tieân tieán. Nhieàu heä thoáng quaûn lyù raùc vôùi hieäu quaû cao ra ñôøi do söï keát hôïp ñuùng ñaén giöõa caùc thaønh phaàn sau ñaây:

− Heä thoáng toå chöùc quaûn lyù − Quy hoaïch quaûn lyù

(3)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

− Coâng ngheä xöû lyù

− Luaät phaùp vaø quy ñònh quaûn lyù chaát thaûi raén

Söï hình thaønh vaø ra ñôøi cuûa caùc luaät leä vaø quy ñònh veà quaûn lyù chaát thaûi raén ngaøy caøng chaët cheõ ñaõ goùp phaàn naâng cao hieäu quaû cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén hieän nay.

1.3 Söï Phaùt Sinh Chaát Thaûi Raén Trong Xaõ Hoäi Coâng Nghieäp

Trong xaõ hoäi coâng nghieäp ngaøy nay quaù trình phaùt sinh chaát thaûi raén coù nguoàn goác ban ñaàu laø caùc loaïi vaät lieäu thoâ ñöôïc söû duïng laøm nguyeân lieäu cho quaù tình saûn xuaát ñeå taïo ra caùc saûn phaåm phuïc vuï cho ngöôøi tieâu duøng. Saûn phaåm sau khi söû duïng coù theå taùi sinh, taùi cheá hoaëc ñoå boû sau cuøng.

1.4 Aûnh Höôûng Cuûa Chaát Thaûi Raén Ñeán Moâi Tröôøng Sinh Thaùi Caùc hieän töôïng lieân quan ñeán sinh thaùi nhö oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí, cuõng lieân quan ñeán vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng hôïp lyù. Ví duï, nöôùc roø ræ töø caùc baõi choân laáp khoâng hôïp veä sinh gaây oâ nhieãm

Nguyeân lieäu thoâ, saûn phaåm vaø vaät lieäu taùi sinh VAÄT LIEÄU THOÂ

SAÛN XUAÁT TAÙI CHEÁ

VAØ TAÙI SINH

SAÛN XUAÁT THÖÙ CAÁP

NGÖÔØI TIEÂU DUØNG

THAÛI BOÛ

CHAÁT THAÛI

Chaát thaûi

Sô ñoà 1.1 Doøng vaät lieäu vaø quaù trình phaùt sinh chaát thaûi trong

(4)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm. Trong khu vöïc khai thaùc moû söï roø ræ töø nôi

thaûi boû caùc chaát thaûi coù theå chöùa caùc ñoäc toá nhö ñoàng, arsenic, hoaëc laø nöôùc caáp bò oâ nhieãm vôùi caùc hôïp chaát muoái Ca vaø mg. Maëc duø thieân nhieân coù khaû naêng pha loaõng, phaân taùn, phaân huyû, haáp phuï ñeå laøm giaûm taùc ñoäng cuûa söï phaùt thaûi vaøo trong khí quyeån, trong nöôùc, vaø trong ñaát. Söï maát caân baèng sinh thaùi xuaát hieän khi khaû naêng ñoàng hoaù cuûa thieân nhhieân vöôït möùc giôùi haïn cho pheùp.

Trong khu vöïc coù maät ñoä daân soá cao, söï thaûi boû caùc chaát thaûi gaây neân nhieàu vaán ñeà baát lôïi veà moâi tröôøng. Löôïng raùc thay ñoåi töøng nôi theo töøng khu vöïc. Ví duï nhö söï thay ñoåi veà soá löôïng raùc thaûi ôû khu vöïc thaønh thò vaø noâng thoân. Taïi Myõ öôùc tính taïi thaønh phoá Los Angeles, bang California löôïng raùc haøng ngaøy laø 3.18kg/ngöôøi/ngaøy, trong ñoù taïi Wilson, bang Wisconsin ñaïi dieän cho khu vöïc noâng thoân, löôïng raùc thaûi ra chæ khoaûng 1kg/ngöôøi/ngaøy.

(5)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

1.5 Heä Thoáng Quaûn Lyù Chaát Thaûi Raén Ñoâ Thò

Heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò coù theå xem nhö laø moät boä phaän chuyeân moân lieân quan ñeán (1) söï phaùt sinh, (2) löu giöõ vaø phaân chia taïi nguoàn, (3) thu gom, (4) phaân chia, cheá bieán vaø bieán ñoåi, (5) trung chuyeån vaø vaän chuyeån, (6) tieâu huûy chaát thaûi raén moät caùch hôïp lyù döïa treân nguyeân taéc cô baûn laø söùc khoeû coäng ñoàng, kinh teá, kyõ thuaät, baûo toàn, caûnh quan, caùc vaán ñeà moâi tröôøng, vaø lieân quan ñeán caû thaùi ñoä coäng ñoàng.

Treân lónh vöïc quaûn lyù chaát thaûi raén lieân quan ñeán caùc vaán ñeà nhö quaûn lyù haønh chaùnh, taøi chaùnh, luaät leä, quy hoaïch vaø kyõ thuaät. Ñeå giaûi quyeát moät vaán ñeà lieân quan ñeán chaát thaûi raén caàn phaûi coù söï phoái hôïp hoaøn chænh lieân quan ñeán chính trò, quy hoaïch vuøng vaø thaønh phoá, ñòa lyù, kinh teá, söùc khoûe coäng ñoàng, xaõ hoäi hoïc vaø caùc vaán ñeà khaùc.

Chaát thaûi raén coù theå phaân loaïi baèng caùc caùch khaùc nhau. Phaân loaïi döïa vaøo nguoàn goác xuaát xöù nhö laø raùc thaûi sinh hoaït, vaên phoøng, thöông maïi, coâng nghieäp, ñöôøng phoá, chaát thaûi trong quaù trình ñaäp phaù nhaø xöôûng hoaëc chaát thaûi trong quaù trình xaây döïng. Phaân loaïi döïa vaøo ñaëc tính töï nhhieân nhö laø caùc chaát höõu cô, voâ cô, chaát coù theå chaùy hoaëc chaát khoâng coù khaû naêng gaây chaùy.

Muïc ñích cuûa quaûn lyù chaát thaûi raén

1. Baûo veä söùc khoûe coäng ñoàng 2. Baûo veä moâi tröôøng

3. Söû duïng toái ña vaät lieäu

4. Taùi cheá vaø söû duïng toái ña raùc höõu cô 5. Giaûm thieåu raùc ôû baõi raùc

(6)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

1.6 Quaûn Lyù Chaát Thaûi Raén Toång Hôïp

Söï choïn löïa keát hôïp giöõa coâng ngheä, kyõ thuaät, vaø chöông trình quaûn lyù ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích quaûn lyù chaát thaûi ñöôïc goïi laø quaûn lyù chaát thaûi raén toång hôïp (ISWM). Vaên phoøng baûo veä moâi tröôøng cuûa Myõ (USEPA) ñaõ ñöa ra thöù baäc haønh ñoäng öu tieân trong vieäc thöïc hieän ISWM laø: Giaûm taïi nguoàn, taùi cheá, ñoát chaát thaûi, vaø tieâu huûy. Hieäu quaû lôùn nhaát cuûa chöông trình naøy laø giaûm ñöôïc kích thöôùc vaø kinh phí xaây döïng loø ñoát. Taùi cheá chaát thaûi cuõng giaûm ñöôïc caùc yeáu toá laøm thieät haïi noài hôi, loaïi boû ñöôïc caùc thaønh phaàn xæ, vaø caùc chaát baån khaùc trong loø luyeän.

1.6.1 Thöù baäc öu tieân trong quaûn lyù raùc toång hôïp 1. Traùnh thaûi boû

2. Giaûm thieåu raùc 3. Taùi söû duïng 4. Taùi cheá

5. Taïo naêng löôïng

Phaùt sinh chaát thaûi

Phaân chia, löu tröõ, cheá bieán taïi nguoàn

Thu gom Trung chuyeån

vaø vaän chuyeån

Phaân chia, cheá bieán,

vaø chuyeån ñoåiCTR

Tieâu huûy

(7)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

6. Xöû lyù 7. Thaûi boû

1.6.2 Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng toång hôïp quaûn lyù chaát thaûi raén

Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng toång hôïp quaûn lyù chaát thaûi raén bao goàm:

• Cô caáu chính saùch • Cô caáu luaät

• Cô caáu haønh chaùnh • Giaùo duïc coäng ñoàng • Cô caáu kinh teá • Heä thoáng kyõ thuaät

• Taïo thò tröôøng vaø tieáp thò caùc saûn phaåm taùi cheá • Heä thoáng thoâng tin chaát thaûi

a. Cô caáu chính saùch

Muïc ñích laø phaùt trieån vaø taäp hôïp moät caùch toaøn dieän chính saùch quaûn lyù chaát thaûi vôùi caùc ñoái töôïng chính saùch coù theå ñaït ñöôïc.

Coâng cuï:

9 Muïc tieâu giaûm thieåu chaát thaûi 9 Caùc chính saùch chaát thaûi ñaëc bieät 9 Khuyeán khích

9 Hình phaït

9 Trôï giaù vaø caùc keá hoaïch phaùt trieån coâng nghieäp

(8)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Muïc ñích laø cung caáp luaät an toaøn vaø söùc khoûe coäng ñoàng, moâi tröôøng

(9)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Coâng cuï:

9 Luaät baûo veä moâi tröôøng

9 Luaät baûo veä söùc khoûe coäng ñoàng

9 Giaáy pheùp cho caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán raùc

9 Baûo veä taàng ozon, khí nhaø kính moät caùch baét buoäc treân toaøn caàu

c. Cô caáu haønh chaùnh

Muïc ñích laø thöïc hieän vaø hoå trôï vieäc thi haønh cô caáu luaät vaø chính saùch.

Coâng cuï:

9 Caáp giaáy pheùp cho caùc phöông tieän

9 Thanh tra vieân söùc khoûe coäng ñoàng vaø moâi tröôøng 9 Caáp pheùp cho thanh tra vieân theo luaät ñònh

9 Raøng buoäc, xöû phaït vaø thu hoài giaáy pheùp 9 Heä thoáng giaùm saùt vaø ñaùnh giaù

d. Giaùo duïc coäng ñoàng

Muïc ñích laø naâng cao nhaän thöùc, nhieäm vuï vaø traùch nhieäm cuûa coäng ñoàng veà vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi.

Coâng cuï:

9 Chieán dòch truyeàn thoâng chung 9 Phaân bieät caùc loaïi saûn phaåm 9 Ngaøy laøm saïch caû nöôùc

9 Chöông trình giaûng daïy ôû tröôøng hoïc 9 Giaùo duïc theá heä treû

(10)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

9 Thuøng raùc coâng coäng

(11)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

e. Cô caáu kinh teá

Muïc ñích laø ñaït ñöôïc söï oån ñònh kinh teá Coâng cuï:

9 Phaân tích vaø xaùc ñònh chi phí 9 Phí dòch vuï

9 Ngöôøi tieâu duøng phaûi traû 9 Söï roõ raøng veà giaù caû

9 Ñaàu tö taäp theå vaø caù nhaân 9 Thueá raùc vaøo beå raùc

f. Heä thoáng kyõ thuaät

Muïc ñích laø ñeå taùch caùc chaát thaûi ra khoûi xaõ hoäi, ñöa chuùng vaøo doøng luaân chuyeån vaät chaát vaø thaûi boû.

Coâng cuï:

9 Thu gom vaø vaän chuyeån 9 Cheá bieán vaø xöû lyù

9 Thaûi boû caùc phaàn coøn laïi 9 Phuïc hoài naêng löôïng

g. Taïo thò tröôøng vaø tieáp thò caùc saûn phaåm taùi cheá muïc ñích laø kheùp kín voøng tuaàn hoaøn cuûa vaät lieäu trong xaõ hoäi.

Coâng cuï:

9 Khuyeán khích caùc saûn phaåm coù chöùa caùc vaät lieäu taùi cheá 9 Giaùo duïc ngöôøi tieâu duøng

9 Khuyeán khích söû duïng caùc vaät lieäu taùi cheá trong saûn xuaát 9 Trôï caáp cho caùc nghieân cöùu vaø phaùt trieån

(12)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

9 Khuyeán khích caùc coâng nghieäp taùi cheá gia coâng

h. Heä thoáng thoâng tin raùc thaûi

Muïc ñích laø thu nhaäp thoâng tin moät caùch chính xaùc veà heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi ñeå giaùm saùt, ñaùnh giaù, phaùt trieån keá hoaïch chieán löôïc vaø hoå trôï vieäc ra quyeát ñònh.

Coâng cuï:

9 Xaùc ñònh caùc doøng/nguoàn thaûi 9 Xaùc ñònh caùc daïng chaát thaûi

9 Phaân tích caùc saûn phaåm chaát thaûi 9 Ñònh löôïng chaát thaûi

9 Cô sôû döõ lieäu taäp trung 9 Heä thoáng thu thaäp soá lieäu

1.6.3 Nhöõng Thaùch Thöùc Cuûa Vieäc Quaûn Lyù Chaát Thaûi Raén Trong Töong Lai

Xaõ hoäi caøng phaùt trieån, daân soá theá giôùi caøng gia taêng keát hôïp vôùi söï ñoâ thò hoaù vaø coâng nghieäp hoùa laøm cho löôïng raùc thaûi phaùt sinh ngaøy caøng nhieàu. Nhöõng thaùch thöùc vaø cô hoäi coù theå aùp duïng ñeå giaûm thieåu löôïng raùc thaûi trong töông lai laø: (1) thay ñoåi thoùi quen tieâu thuï saûn phaåm trong xaõ hoäi, (2) giaûm löôïng raùc thaûi taïi nguoàn, (3) xaây döïng baõi choân laáp an toaøn hôn, (4) phaùt trieån coâng ngheä môùi.

• Thay ñoåi thoùi quen tieâu thuï saûn phaåm trong xaõ hoäi

Söï tieâu thuï saûn phaåm laø moät hoaït ñoäng töï nhieân. Xaõ hoäi thay ñoåi seõ laøm cho möùc soáng thay ñoåi baèng caùch thay ñoåi soá löôïng vaø chaát löôïng saûn phaåm tieâu thuï. Thoùi quen tieâu thuï seõ ñöôïc thay ñoåi neáu soá löôïng raùc thaûi töø caùc hoaït ñoäng tieâu thuï thay ñoåi

(13)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Nhöõng noå löïc caàn thieát phaûi tieán haønh ñeågiaûm soá löôïng cuûa caùc vaät lieäu

söû duïng trong caùc loaïi haøng hoùa ñoùng goùi vaø cheá bieán taùi cheá taïi nguoàn nhö taïi nhaø, vaên phoøng hoaëc nhaø maùy. Nhö vaäy vôùi phöông phaùp naøy, löôïng raùc thaûi vöùt boû seõ giaûm trong coäng ñoàng. Giaûm taïi nguoàn laø moät löïa choïn ñeå baûo toàn taøi nguyeân vaø khaû naêng kinh teá.

(14)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

• Xaây döïng baõi choân laáp an toaøn hôn

Baõi choân laáp laø nôi thaûi boû sau cuøng cuûa chaát thaûi. Chính vì theá maø nöõng noå löïc caàn phaûi tieán haønh ñeå laøm giaûm thieåu caùc chaát ñoäc haïi, laøm taêng ñoä höõu duïng taïi nôi choân laáp. Thieát keá baõi choân laáp caàn phaûi caûi tieán ñeå ñaûm baûo cho vieäc löu tröõ caùc chaát thaûi trong moät thôøi gian laâu daøi. Caùc soá lieäu veà caùc hoaït ñoäng cuûa baõi choân laáp hieän taïi caàn phaûi phoå bieán ñeå caûi tieán vieäc xaây döïng vaø hoaït ñoäng cuûa caùc baõi choân laáp môùi. Baèng caùch naøy thì seõ giuùp ích cho vieäc quaûn lyù caùc baõi choân laáp caøng coù hieäu quaû hôn.

• Phaùt trieån coâng ngheä môùi

Coù raát nhieàu cô hoäi ñeå giôùi thieäu nhöõng coâng ngheä môùi trong heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén. Nhöõng thaùch thöùc ñaõ khuyeán khích cho söï phaùt trieån kyõ thuaät giuùp cho vieäc baûo toàn taøi nguyeân thieân nhieân toát nhaát vaø ñaây laø phöông phaùp chi phí-hieäu quaû. Vieäc kieåm tra vaø thöïc thi vieäc öùng duïng caùc coâng ngheä môùi laø moät phaàn quan troïng trong vieäc quaûn lyù toång hôïp chaát thaûi raén trong töông lai.

(15)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

CHÖÔNG II

NGUOÀN GOÁC, THAØNH PHAÀN, KHOÁI LÖÔÏNG

VAØ ÑAËC TÍNH CUÛA CHAÁT THAÛI RAÉN

2.1 Nguoàn Goác Chaát Thaûi Raén

Nguoàn goác phaùt sinh, thaønh phaàn vaø toác ñoä phaùt sinh cuûa chaát thaûi raén laø caùc cô sôû quan troïng ñeå thieát keá, löïa choïn coâng ngheä xöû lyù vaø ñeà xuaát caùc chöông trình quaûn lyù chaát thaûi raén thích hôïp.

Coù nhieàu caùch phaân loaïi nguoàn goác phaùt sinh chaát thaûi raén khaùc nhau nhöng phaân loaïi theo caùch thoâng thöôøng nhaát laø: (1) khu daân cö, (2) khu thöông maïi, (3) cô quan, coâng sôû, (4) xaây döïng vaø phaù huûy caùc coâng trình xaây döïng, (5) khu coâng coäng, (6) nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi, (7) coâng nghieäp, (8) noâng nghieäp. Chaát thaûi ñoâ thò coù theå xem nhö chaát thaûi coâng coäng, ngoaøi tröø caùc chaát thaûi trong quaù trình cheá bieán taïi caùc khu coâng nghieäp vaø chaát thaûi noâng nghieäp.

Chaát thaûi raén phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, caên cöù vaøo ñaëc ñieåm chaát thaûi coù theå phaân chia thaønh 3 nhoùm lôùn : Chaát thaûi ñoâ thò, coâng nghieäp vaø nguy haïi. Nguoàn thaûi cuûa raùc thaûi ñoâ thò raát khoù quaûn lyù taïi caùc nôi ñaát troáng (open areas) , bôûi vì taïi caùc vò trí naøy söï phaùt sinh caùc nguoàn chaát thaûi laø moät quaù trình phaùt taùn.

Chaát thaûi nguy haïi thöôøng phaùt sinh taïi caùc khu coâng nghieäp, do ñoù nhöõng thoâng tin veà nguoàn goác phaùt sinh vaø ñaëc tính caùc chaát thaûi nguy haïi taïi caùc loaïi hình coâng nghieäp khaùc nhau laø raát caàn thieát. Caùc hieän töôïng nhö chaûy traøn, roø ræ caùc loaïi hoaù chaát caàn phaûi ñaëc bieät chuù yù, bôûi vì caùc chaát thaûi nguy haïi bò chaûy traøn chi phí thu gom vaø xöû lyù raát toán keùm. Ví duï, chaát thaûi nguy haïi bò haáp phuï bôûi caùc vaät lieäu deã ngaäm nöôùc nhö rôm raï, vaø dung dòch bò thaám vaøo trong ñaát thì phaûi ñaøo bôùi ñaát ñeå xöû lyù. Luùc naøy caùc chaát thaûi nguy haïi coù theå xem nhö goàm caùc thaønh phaàn chaát loûng chaûy traøn, chaát haáp phuï (rôm, raï), vaø caû ñaát bò oâ nhieãm.

(16)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

caùc phaàn rieâng bieät maø töø ñoù taïo neân doøng chaát thaûi, thoâng thöôøng ñöôïc

tính baèng phaàn traêm theo khoái löôïng. Thoâng tin veà thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù vaø löïa choïn nhöõng thieát bò thích hôïp caàn thieát ñeå xöû lyù, caùc quaù trình xöû lyù cuõng nhö vieäc hoaïch ñònh caùc heä thoáng, chöông trình vaø keá hoaïch quaûn lyù chaát thaûi raén.

Thoâng thöôøng trong raùc thaûi ñoâ thò, raùc thaûi töø caùc khu daân cö vaø thöông maïi chieám tæ leä cao nhaát töø 50-75%. Giaù trò phaân boá seõ thay ñoåi tuyø thuoäc vaøo söï môû roäng caùc hoaït ñoäng xaây döïng, söõa chöõa, söï môû roäng cuûa caùc dòch vuï ñoâ thò. Thaønh phaàn rieâng bieät cuûa chaát thaûi raén thay ñoåi theo vò trí ñòa lyù, thôøi gian, muøa trong naêm, ñieàu kieän kinh teá vaø tuøy thuoäc vaøo thu nhaäp cuûa töøng quoác gia.

Baûng 2.1 Nguoàn goác caùc loaïi chaát thaûi Nguoàn phaùt

sinh

Nôi phaùt sinh Caùc daïng chaát thaûi raén

Khu daân cö Khu thöông maïi Cô quan, coâng sôû Coâng trình xaây döïng vaø phaù huyû Dòch vuï

coâng coäng ñoâ thò

Nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi ñoâ thò

Hoä gia ñình, bieät thöï, chung cö.

Nhaø kho, nhaø haøng, chôï, khaùch saïn, nhaø troï, caùc traïm söõa chöõa vaø dòch vuï.

Tröôøng hoïc, beänh vieän, vaên phoøng cô quan chính phuû.

Khu nhaø xaây döïng môùi, söõa chöõa naâng caáp môû roäng ñöôøng phoá, cao oác, san neàn xaây döïng.

Hoaït ñoäng doïn raùc veä sinh ñöôøng phoá, coâng vieân, khu vui chôi giaûi trí, baõi taém.

Nhaø maùy xöû lyù nöôùc caáp, nöôùc thaûi vaø caùc quaù trình xöû lyù chaát

Thöïc phaåm dö thöøa, giaáy, can nhöïa, thuyû tinh, can thieác, nhoâm.

Giaáy, nhöïa, thöïc phaåm thöøa, thuûy tinh, kim loaïi, chaát thaûi nguy haïi.

Giaáy, nhöïa, thöïc phaåm thöøa, thuûy tinh, kim loaïi, chaát thaûi nguy haïi.

Gaïch, betong, theùp, goã, thaïch cao, buïi,...

Raùc vöôøn, caønh caây caét tæa, chaát thaûi chung taïi caùc khu vui chôi, giaûi trí.

(17)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Coâng nghieäp Noâng nghieäp

Coâng nghieäp xaây döïng, cheá taïo, coâng nghieäp naëng, nheï, loïc daàu, hoaù chaát, nhieät ñieän. Ñoàng coû, ñoàng ruoäng, vöôøn caây aên quaû, noâng traïi.

bieán coâng nghieäp, pheá lieäu, vaø caùc raùc thaûi sinh hoaït. Thöïc phaåm bò thoái röûa, saûn phaåm noâng nghieäp thöøa, raùc, chaát ñoäc haïi.

Nguoàn : Integrated Solid Waste Management, McGRAW-HILL 1993 2.2.1 Söï thay ñoåi thaønh phaàn chaát thaûi raén trong töông lai

Nghieân cöùu söï thay ñoåi thaønh phaàn chaát thaûi raén trong töông lai coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc hoaïch ñònh keá hoaïch quaûn lyù chaát thaûi raén, ñoàng thôøi noù cuõng quyeát ñònh caùc qui ñònh, döï aùn vaø chöông trình quaûn lyù cho caùc cô quan quaûn lyù ( nhö laø söï thay ñoåi caùc thieát bò chuyeân duøng). Boán thaønh phaàn coù xu höôùng thay ñoåi lôùn laø: thöïc phaåm, giaáy vaø carton, raùc vöôøn, plastic.

(18)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

thò ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp, trung bình vaø cao

Thaønh phaàn (%) Nöôùc thu nhaäp thaáp Nöôùc thu nhaäp TB Nöôùc thu nhaäp cao Chaát Höõu Cô Thöïc Phaåm Thöøa Giaáy Giaáy Carton Nhöïa Vaûi Vuïn Cao Su Da Chaát voâ cô Thuyû tinh Can thieát Kim loaïi khaùc

40-85 1-10 - 1-5 1-5 1-5 - 1-10 1-5 1-40 20-65 8-30 2-6 2-10 1-4 - 1-10 1-5 1-30 6-30 20-45 5-15 2-8 2-6 0-2 10-20 4-12 2-8 1-4

Nguoàn : Integrated Solid Waste Management, McGRAW-HILL 1993

Ghi chuù:

- Nöôùc coù thu nhaäp thaáp < 750 $USD/naêm (1990)

- Nöôùc coù thu nhaäp trung bình: $750 < Thu nhaäp < $5000 USD/naêm

- Nöôùc coù thu nhaäp cao > $5000 USD/naêm

Nhìn vaøo baûng soá lieäu 2.2 ta coù nhaän xeùt: thöïc phaåm thöøa chieám tæ leä phaàn traêm troïng löôïng raát cao taïi caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp. Ñieàu naøy coù theå do caùc loaïi rau quaû, thöùc aên khoâng ñöôïc sô cheá tröôùc khi ñöa vaøo söû duïng.

2.2.2. Caùch xaùc ñònh thaønh phaàn raùc thaûi ñoâ thò taïi hieän tröôøng

Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén khoâng mang tính chaát ñoàng nhaát. Do ñoù vieäc xaùc ñònh thaønh phaàn cuûa caùc chaát thaûi khoâng phaûi laø coâng vieäc ñôn giaûn. Coâng vieäc khoù khaên nhaát maø moïi ngöôøi quan taâm trong vieäc thieát keá vaø vaän haønh heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén laø döï ñoaùn ñöôïc thaønh

(19)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

giaûn nhaát hieän nay vaãn aùp duïng laø phöông phaùp moät phaàn tö.

Trình töï tieán haønh nhö sau:

- Maãu chaát thaûi raén ban ñaàu ñöôïc laáy töø khu vöïc nghieân cöùu coù khoái löôïng khoaûng 100-250kg. Ñoå ñoùng raùc taïi moät nôi ñoäc laäp rieâng bieät, xaùo troän ñeàu baèng caùch vun thaønh ñoáng hình coân nhieàu laàn. Khi maãu ñaõ troän ñeàu ñoàng nhaát chia hình coân laøm 4 phaàn baèng nhau.

- Keát hôïp 2 phaàn cheùo nhau vaø tieáp tuïc troän ñeàu thaønh 1 ñoáng hình coân. Tieáp tuïc thöïc hieän böôùc treân cho ñeán khi ñaït ñöôïc maãu thí nghieäm coù khoái löôïng khoaûng 20-30kg ñeå phaân tích thaønh phaàn. - Maãu raùc seõ ñöôïc phaân loaïi thuû coâng, baèng tay. Moãi thaønh phaàn seõ

ñöôïc ñaët vaøo moãi khay töông öùng. Sau ñoù ñem caân caùc khay vaø ghi khoái löôïng cuûa caùc thaønh phaàn. Ñeå coù soá lieäu caùc thaønh phaàn chính xaùc, caùc maãu thu thaäp neân theo töøng muøa trong naêm.

2.3. Khoái Löôïng Chaát Thaûi Raén

2.3.1. Taàm quan troïng cuûa vieäc xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén

Xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh vaø thu gom chaát thaûi laø moät trong nhöõng ñieåm quan troïng cuûa quaûn lyù chaát thaûi raén. Nhöõng soá lieäu veà toång khoái löôïng phaùt sinh cuõng nhö khoái löôïng chaát thaûi raén thu hoài ñeå taùi tuaàn hoaøn ñöôïc söû duïng ñeå:

- Hoaïch ñònh hoaëc ñaùnh giaù keát quaû cuûa chöông trình thu hoài, taùi cheá, tuaàn hoaøn vaät lieäu.

- Thieát keá caùc phöông tieän, thieát bò vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén.

Ví duï: Vieäc thieát keá caùc xe chuyeân duøng ñeå thu gom caùc chaát thaûi ñaõ

ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn phuï thuoäc vaøo khoái löôïng cuûa caùc thaønh phaàn chaát thaûi rieâng bieät. Kích thöôùc cuûa caùc phöông tieän phuï thuoäc

(20)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

töøng giôø, töøng ngaøy, haøng tuaàn, haøng thaùng. Töông töï, kích thöôùc cuûa

baõi raùc cuõng phuï thuoäc vaøo löôïng chaát thaûi raén coøn laïi phaûi ñem ñoå boû sau khi taùisinh hoaøn toaøn.

2.3.2. Caùc phöông phaùp söû duïng ñeå tính toaùn khoái löôïng chaát thaûi raén

Caùc phöông phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng khoái löôïng chaát thaûi raén laø:

- Phöông phaùp phaân tích theå tích khoái löôïng - Phöông phaùp ñeám taûi

- Phöông phaùp caân baèng vaät lieäu

Caùc phöông phaùp naøy khoâng tieâu bieåu cho taát caû caùc tröôøng hôïp maø phaûi aùp duïng noù tuyø thuoäc vaøo nhöõng tröôøng hôïp cuï theå.

Caùc ñôn vò thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå bieåu dieãn chaát thaûi raén: - Khu vöïc daân cö vaø thöông maïi: Kg/(ngöôøi.ngaøy ñeâm)

- Khu vöïc coâng nghieäp: Ñôn vò khoái löôïng/ñôn vò saûn phaåm (kg/taán saûn phaåm)

Ñôn vò troïng löôïng/ca (kg/ca) - Khu vöïc noâng nghieäp: Kg/taán saûn phaåm thoâ; a. Phöông phaùp khoái löôïng vaø theå tích:

Trong phöông phaùp naøy khoái löôïng hoaëc theå tích (hoaëc caû khoái löôïng vaø theå tích) cuûa chaát thaûi raén ñöôïc xaùc ñònh ñeå tính toaùn khoái löôïng chaát thaûi raén. Phöông phaùp ño theå tích thöôøng coù ñoä sai soá cao.

Ví duï: 1 m3 chaát thaûi raén xoáp (khoâng neùn) seõ coù khoái löôïng nhoû hôn

1 m3 chaát thaûi raén ñöôïc neùn chaët trong xe thu gom vaø cuõng coù khoái

löôïng khaùc so vôùi chaát thaûi raén ñöôïc neùn raát chaët ôû baõi choân laáp. Vì vaäy neáu ño baèng theå tích thì keát quaû phaûi ñöôïc baùo caùo keøm theo

(21)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

raén ôû ñieàu kieän nghieân cöùu.

Ñeå traùnh nhaàm laãn vaø roõ raøng, khoái löôïng chaát thaûi raén phaûi ñöôïc bieåu dieãn baèng phöông phaùp xaùc ñònh khoái löôïng. Khoái löôïng laø cô sôû nghieân cöùu chính xaùc nhaát bôûi vì troïng taûi cuûa xe chôû raùc coù theå caân tröïc tieáp vôùi baát kyø möùc ñoä neùn chaët naøo ñoù chaát thaûi raén. Nhöõng soá lieäu veà khoái löôïng raát caàn thieát trong tính toaùn vaän chuyeån bôûi vì

khoái löôïng chaát thaûi raén vaän chuyeån bò haïn cheá bôûi maät ñoä cho pheùp cuûa truïc loä giao thoâng. Maëc khaùc phöông phaùp xaùc ñònh caû theå tích vaø khoái löôïng raát quan troïng trong tính toaùn thieát keá coâng suaát baõi choân laáp raùc, trong ñoù caùc soá lieäu ñöôïc thu thaäp trong khoaûng thôøi gian daøi baèng caùch caân vaø ño theå tích xe thu gom.

b. Phöông phaùp ñeám taûi

Trong phöông phaùp naøy soá löôïng xe thu gom, ñaëc ñieåm vaø tính chaát cuûa chaát thaûi töông öùng (loaïi chaát thaûi, theå tích öôùc löôïng) ñöôïc ghi nhaän trong suoát moät khoaûng thôøi gian xaùc ñònh. Khoái löôïng chaát thaûi phaùt sinh trong thôøi gian khaûo saùt (goïi laø khoái löôïng ñôn vò) seõ ñöôïc tính toaùn baèng caùch söû duïng caùc soá lieäu thu thaäp taïi khu vöïc nghieân cöùu treân vaø caùc soá lieäu ñaõ bieát tröôùc.

(22)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Ñaây laø phöông phaùp cho keát quaû chính xaùc nhaát, thöïc hieän cho töøng

nguoàn phaùt sinh rieâng leû nhö caùc hoä daân cö, nhaø maùy cuõng nhö cho khu coâng nghieäp vaø khu thöông maïi. Phöông phaùp naøy seõ cho nhöõng döõ lieäu ñaùng tin caäy cho chöông trình quaûn lyù. Caùc böôùc thöïc hieän caân baèng vaät lieäu thöïc hieän nhhö sau:

Böôùc 1: Hình thaønh moät hoäp giôùi haïn nghieân cöùu. Ñaây laø moät böôùc quan troïng bôûi vì trong nhieàu tröôøng hôïp khi löïa choïn giôùi haïn cuûa heä thoáng phaùt sinh chaát thaûi raén thích hôïp seõ ñöa ñeán caùch tính toaùn ñôn giaûn.

Böôùc 2: Nhaän dieän taát caû caùc hoaït ñoäng xaûy ra beân trong heä thoáng nghieân cöùu maø noù aûnh höôûng ñeán khoái löôïng chaát thaûi raén.

Böôùc 3: Xaùc ñònh toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng nhaän dieän ôû böôùc 2.

Böôùc 4: Söû duïng caùc moái quan heä toaùn hoïc ñeå xaùc ñònh chaát thaûi raén phaùt sinh, thu gom vaø löu tröõ.

Caân baèng khoái löôïng vaät lieäu ñöôïc bieåu hieän baèng caùc coâng thöùc sau: a. Daïng toång quaùt:

b. Daïng ñôn giaûn

Tích luõy = vaøo - ra - phaùt sinh c. Bieåu dieãn döôùi daïng toaùn hoïc

Khoái löôïng vaät lieäu tích luõy beân trong heä thoáng

(tích luyõ)

Khoái löôïng chaát thaûi phaùt sinh beân trong heä thoáng (chaát thaûi raén + khí + nöôùc thaûi)

Khoái löôïng vaät lieäu ñi vaøo heä thoáng (nguyeân + vaät lieäu)

Khoái löôïng vaät lieäu ñi ra khoûi heä thoáng (saûn phaåm)

(23)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

=

dt

ΣM

vaøo

- ΣM

ra

- r

w x

t

Trong ñoù:

::Toác ñoä thay ñoåi khoái löôïng vaät lieäu tích luõy beân trong heä thoáng nghieân cöùu (kg/ngaøy, T/ngaøy)

∑ Mvaøo : Toång coäng khoái löôïng vaät lieäu ñi vaøo heä thoáng nghieân cöùu

(kg/ngaøy)

∑ Mra :Toång coäng caùc khoái löôïng vaät lieäu ñi ra heä thoáng nghieân cöùu

(kg/ngaøy)

rw :Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi (kg/ngaøy)

t : Thôøi gian (ngaøy)

Trong moät soá hoaù trình chuyeån hoaù sinh hoïc , ví duï: saûn xuaát phaân compost khoái löôïng cuûa chaát höõu cô seõ giaûm xuoáng, neân soá haïng rw

seõ laø giaù trò aâm. Khi vieát phöông trình caân baèng khoái löôïng thì toác ñoä phaùt sinh luoân luoân ñöôïc vieát laø soá haïng döông.

Trong thöïc teá, khhoù khaên gaëp phaûi khi aùp duïng phöông trình caân baèng vaät lieäu laø phaûi xaùc ñònh taát caû caùc khoái löôïng vaät lieäu ñi vaøo vaø ñi ra heä thoáng nghieân cöùu.

Baøi taäp ví duï 2.1: Öôùc tính löôïng chaát thaûi phaùt sinh bình quaân treân

ñaàu ngöôøi töø khu daân cö döïa vaøo caùc döõ lieäu sau: - Khu daân cö goàm 1.500 hoä daân

- Moãi hoä daân goàm 6 nhaân khaåu

- Thôøi gian tieán haønh giaùm saùt laø 7 ngaøy - Toång soá xe eùp raùc: 9

- Theå tích xe eùp raùc: 15m3

- Toång soá xe tö nhaân: 20 - Theå tích xe tö nhaân: 0,75m3 Giaûi ñaùp:

(24)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Phöông tieän Theå tích

(m3) Khoái löôïng rieâng (kg/m3) Toång khoái löôïng (kg)

- Xe eùp raùc - Xe tö nhaân Toång soá, kg/tuaàn 15 0,75 300 100 40.500 1.500 42.000

2 Xaùc ñònh löôïng raùc phaùt sinh tính treân ñaàu ngöôøi töø khu daân cö: n ngaøy/tuaà tuaàn 7 6 500 . 1 / 000 . 42 × × = kg = 0,67 kg/(ngöôøi.ngaøy)

Baøi taäp ví duï 2.2: Öôùc tính löôïng chaát thaûi phaùt sinh döïa vaøo caân baèng

vaät lieäu:

Moät nhaø maùy cheá bieán ñoà hoäp nhaän 12 taán nguyeân lieäu thoâ ñeå saûn xuaát, 5 taán can ñeå ñöïng caùc saûn phaåm cheá bieán, 0,5 taán giaáy carton ñeå laøm thuøng ñöïng caùc saûn phaåm, vaø 0,3 taán caùc loaïi nguyeân lieäu khaùc.

Trong soá 12 taán nguyeân lieäu thoâ thì löôïng saûn phaåm ñöôïc cheá bieán laø 10 taán; 1,2 taán pheá thaûi ñöôïc söû duïng laøm thöùc aên gia suùc vaø 0,8 taán ñöôïc thaûi boû vaøo heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi.

Trong soá 5 taán can ñöôïc nhaäp vaøo nhaø maùy thì 4 taán ñöôïc löu tröõ trong kho ñeå söû duïng trong töông lai, phaàn coùn laïi ñöôïc söû duïng ñeå ñoùng hoäp; soá löôïng can ñöôïc söû duïng coù 3% bò hoûng vaø ñöôïc taùch rieâng ñeå taùi cheá.

Löôïng giaáy carton nhaäp vaøo nhaø maùy ñöôïc söû duïng heát, trong soá ñoù coù 5% bò hoûng vaø ñöôïc taùch rieâng ñeå taùi cheá.

Trong toång soá caùc loaïi vaät lieäu khaùc ñöôïc nhaäp vaøo nhaø maùy thì 25% ñöôïc löu tröõ vaø söû duïng trong töông lai; 25% thaûi boû nhö chaát thaûi raén, 50% coøn laïi laø hoãn hôïp caùc loaïi chaát thaûi vaø trong soá ñoù thì 35% ñöôïc duøng ñeå taùi cheá, phaàn coøn laïi ñöôïc xem nhö chaát thaûi raén ñem ñi thaûi boû.

(25)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

- Xaùc ñònh löôïng chaát thaûi phaùt sinh khi saûn xuaát 1 taán saûn phaåm?

Giaûi ñaùp:

1. Nhaø maùy saûn xuaát ñoà hoäp: - 12 taán nguyeân lieäu thoâ - 5 taán can

- 0,5 taán giaáy carton

- 0,3 taán caùc loaïi nguyeân lieäu khaùc.

2. Caùc doøng luaân chuyeån trong quaù trình saûn xuaát:

a. 10 taán saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát; 1,2 taán ñöôïc laøm thöùc aên gia suùc; 0,8 taán ñöôïc thaûi vaøo heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi.

b. 4 taán can ñöôïc löu tröõ trong kho; 1 taán ñöïôc söû duïng ñeå ñoùng hoäp; 3% trong soá ñöôïc söû duïng bò hoûng vaø ñöôïc duøng ñeå taùi cheá.

c. 0,5 taán carton ñöôïc söû duïng, 5% trong soá ñoù bò hoûng vaø ñem ñi taùi cheá.

d. 25% caùc loaïi vaät lieäu ñöôïc löu tröõ; 25% thaûi boû nhö laø chaát thaûi raén; 50% coøn laïi laø hoãn hôïp caùc loaïi chaát thaûi vaø trong soá ñoù thì 35% ñöôïc duøng ñeå taùi cheá, phaàn coøn laïi ñöôïc xem nhö chaát thaûi raén ñem ñi thaûi boû.

(26)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

a. Chaát thaûi phaùt sinh töø nguyeân lieäu thoâ

+ Chaát thaûi ñöôïc söû duïng laøm thuùc aên gia suùc 1,2 taán

+ Chaát thaûi ñöôïc ñöa vaøo heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi: 12 - 10 -1.2 = 0,8 taán.

b. Can

+ Can bò hoûng vaø söû duïng ñeå taùi cheá: 0,03 (5-4) = 0,03 taán + Söû duïng ñeå ñoùng hoäp: 1 - 0,03 = 0,97 taán

c. Giaáy carton

+ Giaáy bò hö hoûng vaø söû duïng ñeå taùi cheá: 0,05(0,5) = 0,025taán + Giaáy ñöôïc söû duïng ñeå ñoùng thuøng: 0,5 - 0,025 = 0,475taán d. Caùc loaïi vaät lieäu khaùc

+ Soá löôïng löu tröõ: 0,25 x 0,3 = 0,075 taán

+ Giaáy ñöôïc taùi cheá: 0,5 x 0,35 x 0,3 = 0,053 taán + Hoãn hôïp chaát thaûi: (0,3 -0,075 - 0,053) = 0,172 taán

e. Toång troïng löôïng saûn phaåm: 10 + 0,97 + 0,475 = 11,445 taán f. Toång troïng löôïng vaät lieäu löu tröõ: 4 + 0,075 = 4,075 taán 4 Chuaån bò baûng caân baèng vaät lieäu

a. Toång khoái löôïng caùc vaät lieäu löu tröõ = Vaät lieäu vaøo - vaät lieäu ra - chaát thaûi phaùt sinh

b. Caân baèng vaät lieäu

- Vaät lieäu löu tröõ = (4 + 0,075) taán = 4,075 taán

- Vaät lieäu ñaàu vaøo = (12 + 5,0 + 0,5 + 0,3) taán = 17,8 taán

- Vaät lieäu ñaàu ra = (10 + 1,2 + 0,97 + 0,03 + 0,475 + 0,025 + 0,053) = 12,753 taán

- Chaát thaûi phaùt sinh = (0,8 + 0,172) taán = 0,972 taán

- Kieåm tra caân baèng vaät chaát: 17,8 - 12,753 - 0,972 = 4,075 c. Thieát laäp sô ñoà caân baèng vaät lieäu

(27)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

5 Xaùc ñònh löôïng chaát thaûi phaùt sinh khi saûn xuaát 1 taán saûn phaåm

a. Vaät lieäu taùi cheá = (1,2 + 0,03 + 0,025 + 0,053) taán/11,445 taán = 0,11

b. Hoãn hôïp chaát thaûi raén = (0,8 + 0,172) taán/11,445 taán = 0,08 2.3.3. Khoái löôïng chaát thaûi raén ñoâ thò taïi Thaønh phoá Hoà Chí

Minh

Khoái löôïng raùc thoáng keâ ngaøy caøng taêng, do löôïng raùc thu gom ñöôïc ngaøy caøng trieät ñeå hôn vaø vieäc söû duïng haønh hoaù trong daân ngaøy caøng taêng. Theo soá lieäu khaûo saùt naêm 1998, löôïng raùc Coâng ty Moâi tröôøng ñoâ thò khoâng thu gom ñöôïc maø thaûi thaúng xuoáng keânh raïch laø 180.000 taán/naêm. Naêm 1999, Coâng ty Dòch vuï Coâng coäng thu gom ñöôïc 1.300.000 kg raùc y teá (goàm chaát thaûi laâm saøng, chaát phoùng xaï, chaát thaûi hoaù hoïc…) vaø 4.860.000 kg raùc thaûi sinh hoaït ôû caùc beänh vieän.

Khoái löôïng chaát thaûi raén ñoâ thò taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh khoù ñöôïc thoáng keâ chính xaùc. Chæ xaùc ñònh ñöôïc löôïng raùc sinh hoaït thu gom do Coâng ty Moâi tröôøng Ñoâ thò thöïc hieän. Löôïng raùc cuûa Thaønh Phoá Hoà Chí Minh qua töøng naêm nhö sau:

Baûng 2.3 Soá löôïng raùc thaûi ôû Thaønh Phoá Hoà Chí Minh

Naêm Löôïng raùc naêm Phaàn traêm taêng khoái

löôïng

taán/naêm taán/ngaøy (%)

Löôïng raùc thoáng keâ töø nguoàn Coâng ty Dòch vuï Coâng coäng Thaønh Phoá Hoà Chí Minh

1983 181.802 498 100,00

thoâ

5 taán can

0,5 taán giaáy carton 0,3 taán caùc loaïi vaät lieäu khaùc

Vaät chaát löu tröõ trong heä

thoáng 4,075 taán

1,2 taán pheá thaûi laøm TAGS

0,03 taán can taùi cheá 0,025 taán carton taùi cheá 0,053 taán caùc loaïi vaät lieäu khaùc taùi cheá

0,8 taán chaát thaûi ñöa vaøo HTXLNT

0,172 taán hoãn hôïp chaát thaûi raén

(28)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

1985 202.905 556 111,61 1986 202.483 555 111,37 1987 198.012 542 108,91 1988 236.982 649 130,35 1989 310.214 850 170,63 1990 390.610 1.070 170,30 1991 491.182 1.346 270,17 1992 616.406 1.812 339,05 1993 838.834 2.298 451,39 1994 1.005.417 2.755 553,02 1995 1.307.618 3.583 719,25 1996 1.405.331 3.850 773,00 1997 1.173.933 3.216 642,72 1998 1.186.628 3.251 652,70 Döï baùo löôïng raùc cuûa Thaønh Phoá Hoà Chí Minh

2000 1.533.000 4.200 843 2005 1.825.000 5.000 1.003 2010 2.263.000 6.200 1.244 2015 2.738.000 7.500 1.506 2020 3.285.000 9.000 1.807

Nguoàn: Coâng ty Moâi tröôøng ñoâ thò TP.HCM (CITENCO), 2000

2.3 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán khoái löôïng chaát thaûi raén Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán khoái löôïng chaát thaûi raén bao goàm :

9 Caùc hoaït ñoäng taùi sinh vaø giaûm thieåu khoái löôïng chaát thaûi raén taïi nguoàn

9 Luaät phaùp vaø thaùi ñoä chaáp haønh luaät phaùp cuûa ngöôøi daân 9 Caùc yeáu toá ñòa lyù töï nhieân

2.3.1 Aûnh höôûng caùc hoaït ñoäng taùi sinh vaø giaûm thieåu khoái löôïng chaát thaûi raén taïi nguoàn:

Giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn coù theå thöïc hieän baèng caùch thieát keá, saûn xuaát vaø ñoùng goùi caùc saûn phaåm baèng caùc loaïi vaät lieäu hay bao bì vôùi theå tích nhoû nhaát, haøm löôïng ñoäc toá thaáp nhaát, hay söû duïng caùc

(29)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

caùch coù theå aùp duïng nhaèm muïc ñích laøm giaûm chaát thaûi taïi nguoàn:

9 Giaûm phaàn bao bì khoâng caàn thieát hay thöøa

9 Thay theá caùc saûn phaåm chæ söû duïng moät laàn baèng caùc saûn phaåm coù theå taùi söû duïng (ví duï caùc loaïi dao, nóa, dóa coù theå taùi söû duïng, caùc loaïi thuøng chöùa coù theå söû duïng laïi,…)

9 Söû duïng tieát kieäm nguyeân lieäu (ví duï: giaáy photocopy 2 maët) 9 Gia taêng caùc vaät lieäu taùi sinh chöùa trong caùc saûn phaåm

9 Phaùt trieån cô caáu, toå chöùc khuyeán khích caùc nhaø saûn xuaát thaûi ra ít chaát thaûi hôn.

2.3.2 Aûnh höôûng cuûa luaät phaùp vaø thaùi ñoä cuûa coâng chuùng - Thaùi ñoä, quan ñieåm cuûa quaàn chuùng

Khoái löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh ra seõ giaûm ñaùng keå neáu ngöôøi daân baèng loøng vaø saün saøng thay ñoåi yù muoán caù nhaân, taäp quaùn vaø caùch soáng cuûa hoï ñeå duy trì vaø baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân ñoàng thôøi giaûm gaùnh naëng kinh teá coù lieân quan ñeán vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi raén. Chöông trình giaùo duïc thöôøngxuyeân laø cô sôû ñeå daãn ñeán söï thay ñoåi thay ñoä cuûa coâng chuùng.

- Luaät phaùp ban haønh

Yeáu toá quan troïng nhaát aûnh höôûng ñeán söï phaùt sinh vaø khoái löôïng chaát thaûi raén laø söï ban haønh caùc luaät leä, qui ñònh coù lieân quan ñeán vieäc söû duïng caùc vaät lieäu vaø ñoà boû pheá thaûi,… Ví duï nhö: qui ñònh veà caùc loaïi vaät lieäu laøm thuøng chöùa vaø bao bì,… chính nhöõng qui ñònh naøy noù khhuyeán khích vieäc mua vaø söû duïng laïi caùc loaïi chai, loï chöùa… 2.3.4 Aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá ñòa lyù vaø töï nhieân

Caùc yeáu toá töï nhieân aûnh höôûng ñeán chaát thaûi raén bao goàm: - Vò trí ñòa lyù

(30)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

- Ñaëc ñieåm cuûa khu vöïc phuïc vuï

2.4 Tính Chaát Cuûa Chaát Thaûi Raén

2.4.1 Tính chaát vaät lyù cuûa chaát thaûi raén

Nhöõng tính chaát vaät lyù quan troïng nhaát cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò laø khoái löôïng rieâng, ñoä aåm, kích thöôùc, söï caáp phoái haït, khaû naêng giöõ aåm taïi thöïc ñòa (hieän tröôøng) vaø ñoä xoáp cuûa raùc neùn trong thaønh phaàn chaát thaûi raén.

a. Khoái löôïng rieâng

Khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén ñöôïc ñònh nghóa laø troïng löôïng cuûa moät ñôn vò vaät chaát tính treân 1 ñôm vò theå tích (kg/m3). Bôûi vì chaát

thaûi raén coù theå ôû nhhöõng traïng thaùi nhö: xoáp, chöùa trong caùc thuøng chöùa container, khoâng neùn, neùn,… neân khi baùo caùo giaù trò khoái löôïng rieâng phaûi chuù thích traïng thaùi cuûa caùc maãu raùc moät caùch roõ raøng. Döõ lieäu khoái löôïng rieâng raát caàn thieát ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng toång khoái löôïng vaø theå tích raùc caàn phaûi quaûn lyù.

Khoái löôïng rieâng thay ñoåi phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: Vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm, thôøi gian löu giöõ chaát thaûi. Do ñoù caàn phaûi thaän troïng khi choïn giaù trò thieát keá. Khoái löôïng rieâng cuûa moät chaát thaûi ñoâ thò bieán ñoåi töø 180 – 400 kg/m3, ñieån hình khoaûng 300 kg/m3.

Phöông phaùp xaùc ñònh khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén

Maãu chaát thaûi raén söû duïng ñeå xaùc ñònh khoái löôïng rieâng coù theå tích khoaûng 500 lít sau khi xaùo troän ñeàu baèng kyõ thuaät “moät phaàn tö”. Caùc böôùc tieán haønh nhö sau:

1. Ñoå nheï maãu chaát thaûi raén vaøo thuøng thí nghieäm coù theå tích ñaõ bieát ( toát nhaát laø thuøng coù theå tích 100 lít) cho ñeán khi chaát thaûi ñaày ñeán mieäng thuøng.

2. Naâng thuøng leân caùch maët saøn khoaûng 30 cm vaø thaû rôi töï do xuoáng 4 laàn.

3. Ñoå nheï maãu chaát thaûi raén vaøo thuøng thí nghieäm ñeå buø vaøo chaát thaûi ñaõ leøn xuoáng.

(31)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

thaûi raén.

5. Tröø khoái löôïng caân ñöôïc ôû treân cho khoái löôïngcuûa caû thuøng thí nghieäm ta ñöôïc khoái löôïng cuûa phaàn chaát thaûi raén thí nghieäm.

6. Chia khoái löôïng tính töø böôùc treân cho theå tích cuûa thuøng thí nghieäm ta ñöôïc khoái löôïng cuûa phaàn chaát thaûi raén thí nghieäm.

7. Laäp laïi thí nghieäm ít nhaát 2 laàn ñeå coù giaù trò khoái löôïng rieâng trung bình.

b. Ñoä aåm

Ñoä aåm cuûa chaát thaûi raén ñöôïc bieåu dieãn baèng 2 phöông phaùp: Phöông phaùp khoái löôïng öôùt vaø phöông phaùp khoái löôïng khoâ.

Phöông phaùp khoái löôïng öôùt ñoä aåm trong moät maãu ñöôïc theå hieän nhö laø phaàn traêm khoái löôïng öôùt cuûa vaät lieäu.

Phöông phaùp khoái löôïng khoâ ñoä aåm trong moät maãu ñöôïc theå hieän nhö phaàn traêm khoái löôïng khoâ vaät lieäu.

Phöông phaùp khoái löôïng öôùt ñöôïc söû duïng phoå bieán trong lónh vöïc quaûn lyù chaát thaûi raén bôûi vì phöông phaùp coù theå laáy maãu tröïc tieáp ngoaøi thöïc ñòa. Ñoä aåm theo phöông phaùp khoái löôïng öôùt ñöôïc tính nhö sau:

M = ( w – d )/ w x 100 Trong ñoù: M laø ñoä aåm, %

W laø khoái löôïng maãu luùc laáy taïi hieân tröôøng, kg (g) D laøkhoái löôïng maãu laáy sau khi saáy khoâ ôû 105oC, kg

(32)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Thaønh phaàn Phaàn traêm khoái löôïng Ñoä aåm %

Chaát höõu cô Thöïc phaåm thöøa Giaáy Giaáy carton Nhöïa Vaûi vuïn Cao su Da

Chaát thaûi trong vöôøn Goã

Chaát voâ cô

Thuûy tinh Can thieác Nhoâm

Vaät lieäu khaùc Buïi, tro 9,0 34,0 6,0 7,0 2,0 0,5 0,5 18,5 2,0 8,0 6,0 0,5 3,0 3,0 100,0 70 6 5 2 10 2 10 60 20 2 3 2 3 8

Nguoàn : Integrated Solid Waste Management, McGRAW-HILL 1993

Baøi taäp ví duï 2.3: Öôùc tính ñoä aåm cuûa 100 kg raùc thaûi khu daân cö ñoâ

thò khi bieát caùc phaàn traêm khoái löôïng cuûa caùc thaønh phaàn, ñoä aåm %

Giaûi ñaùp:

1. Thieát laäp baûng tính döïa vaøo döõ lieäu vaø coâng thöùc 2-1 Thaønh phaàn Phaàn traêm khoái

löôïng

Ñoä aåm % Khoái löôïng khoâ (kg)

(33)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Thöïc phaåm thöøa Giaáy Giaáy carton Nhöïa Vaûi vuïn Cao su Da

Chaát thaûi trong vöôøn Goã Chaát voâ cô Thuûy tinh Can thieác Nhoâm

Vaät lieäu khaùc Buïi, tro 9,0 34,0 6,0 7,0 2,0 0,5 0,5 18,5 2,0 8,0 6,0 0,5 3,0 3,0 100,0 70 6 5 2 10 2 10 60 20 2 3 2 3 8 2,7 32,0 5,7 6,9 1,8 0,5 0,4 7,4 1,6 7,8 5,8 0,5 2,9 2,8 78,8

2. Xaùc ñònh ñoä aåm cuûa chaát thaûi söû duïng coâng thöùc 2-1

Ñoä aåm cuûa maãu chaát thaûi raén (%) = (100 – 78,8)/100 x 100 = 21,2%

c. Kích thöôùc vaø caáp phoái haït

Kích thöôùc vaø caáp phoái haït cuûa vaät lieäu thaønh phaàn trong chaát thaûi raén ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc tính toaùn vaø thieát keá caùc phöông tieän cô khí nhö: thu hoài vaät lieäu, ñaëc bieät laø söû duïng caùc saøng loïc phaân loaïi baèng maùy hoaëc phaân chia baèng phöông phaùp töø tính. Kích thöôùc cuûa töøng thaønh phaàn chaát thaûi coù theå xaùc ñònh baèng moät hoaëc nhhieàu phöông phaùp nhö sau:

SC = l (2-2)

SC = (l + w)/2 (2-3)

SC = (l + w + h)/3 (2-4)

SC = ( l x w)1/2 (2-5)

SC = (l x w x h)1/3 (2-6)

Trong ñoù: SC laø kích thöôùc cuûa caùc thaønh phaàn

L laø chieàu daøi, (mm) w laø chieàu roäng, (mm) h laø chieàu cao, (mm)

(34)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

leäch. Do ñoù tuyø thuoäc vaøo hình daùng kích thöôùc cuûa chaát thaûi maø

chuùng ta choïn phöông phaùp ño löôøng cho phuø hôïp. d. Khaû naêng giöõ nöôùc thöïc teá

Khaû naêng giöõ nöôùc thöïc teá cuûa chaát thaûi raén laø toaøn boä löôïng nöôùc maø noù coù theå giöõ laïi trong maãu chaát thaûi döôùi taùc duïng keùo xuoáng cuûa troïng löïc. Khaû naêng giöõ nöôùc cuûa chaát thaûi raén laø moät chæ tieâu quan troïng trong vieäc tính toaùn xaùc ñònh löôïng nöôùc roø ræ töø baõi raùc. Nöôùc ñi vaøo maãu chaát thaûi raén vöôït quaù khaû naêng giöõ nöôùc seõ thoaùt ra taïo thaønh nöôùc roø ræ. Khaû naêng giöõ nöôùc thöïc teá thay ñoåi phuï thuoäc vaøo aùp löïc neùn vaø traïng thaùi phaân huyû cuûa chaát thaûi. Khaû naêng giöõ nöôùc cuûa hoãn hôïp chaát thaûi raén (khoâng neùn) töø caùc khu daân cö vaø thöông maïi dao ñoäng trong khoaûng 50-60%.

e. Ñoä thaám (tính thaám) cuûa chaát thaûi ñaõ ñöôïc neùn

Tính daãn nöôùc cuûa chaát thaûi ñaõ ñöôïc neùn laø moät tính chaát vaät lyù quan troïng, noù seõ chi phoái vaø ñieàu khieån söï di chuyeån cuûa caùc chaát loûng (nöôùc roø ræ, nuôùc ngaàm, nöôùc thaám) vaø caùc khí beân trong baõi raùc. Heä soá thaám ñöôïc tính nhö sau:

K = Cd

2 μ

γ

= k

μ γ Trong ñoù: K: heä soá thaám

C: haèng soá khoâng thöù nguyeân

d: kích thöôùc trung bình cuûa caùc loã roãng trong raùc γ: khoái löôïng rieâng cuûa nöôùc

μ: ñoä nhôùt vaän ñoäng cuûa nöôùc k: ñoä thaám rieâng

Soá haïng Cd2 ñöôïc bieát nhö ñoä thaám rieâng. Ñoä thaám rieâng k = Cd2

phuï thuoäc chuû yeáu vaøo tính chaát cuûa chaát thaûi raén bao goàm: söï phaân boá kích thöôùc caùc loã roãng, beà maët rieâng, tính goùc caïnh, ñoä roãng. Giaù trò ñieån hình cho ñoä thaám rieâng ñoái vôùi chaát thaûi raén ñöôïc neùn trong

(35)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

khoaûng 10-10 theo phöông ngang.

2.4.2 Tính chaát hoaù hoïc cuûa chaát thaûi raén

Caùc thoâng tin veà thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa caùc vaät chaát caáu taïo neân chaát thaûi raén ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù caùc phöông phaùp; löïa choïn phöông thöùc xöû lyù vaø taùi sinh chaát thaûi. Ví duï nhö, khaû naêng ñoát chaùy vaät lieäu raùc tuøy thuoäc vaøo thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa chaát thaûi raén. Neáu chaát thaûi raén ñöôïc söû duïng laøm nhieân lieäu cho quaù trình ñoát thì 4 tieâu chí phanâ tích hoaù hoïc quan troïng nhaát laø:

9 Phaân tích gaàn ñuùng sô boä 9 Ñieåm noùng chaûy cuûa tro

9 Phaân tích cuoái cuøng (caùc nhuyeân toá chính) 9 Nhieät trò cuûa chaát thaûi raén.

a. Phaân tích sô boä

Phaân tích sô boä ñoái vôùi caùc thaønh phaàn coù theå chaùy ñöôïc trong chaát thaûi raén bao goàm caùc thí nghieäm sau:

9 Ñoä aåm (löôïng nöôùc maát ñi sau khi saáy ôû 105oC trong 1 giôø)

9 Chaát deã chaùy bay hôi ( khoái löôïng maát ñi theâm vaøo khi ñem maãu chaát thaûi raén ñaõ saáy ôû 105oC trong 1 giôø ñoát chaùy ôû nhieät

ñoä 950oC trong loø nung kín)

9 Carbon coá ñònh ( phaàn vaät lieäu coøn laïi deã chaùy sau khi loaïi boû caùc chaát bay hôi)

(36)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Ñieåm noùng chaûy cuûa tro ñöôïc ñònh nghóa laø nhieät ñoä ñoát chaùy chaát

thaûi ñeå ro seõ hình thaønh moät khoái chaát raén (goïi laø clinker) do söï naáy chaûy vaø keát tuï. Nhieät ñoä noùng chaûy ñeå hình thaønh clinker töø chaát thaûi raén trong khoaûng 2000 ÷ 2200oF (1100 ÷ 1200oC).

c. Phaân tích cuoái cuøng caùc thaønh phaàn taïo thaønh chaát thaûi raén Phaân tích cuoái cuøng caùc thaønh phaàn chaát thaûi chuû yeáu xaùc ñònh phaàn traêm (%) cuûa caùc nguyeân toá C,H.O.N.S, vaø tro. Trong suoát quaù trình ñoát chaát thaûi raén seõ phaùt sinh caùc hôïp chaát Clor hoaù neân phaân tích cuoái cuøng thöôøng bao goàm phaân tích xaùc ñònh caùc halogen. Keát quaû phaân tích cuoái cuøng ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû cac thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa chaát höõu cô trong chaát thaûi raén. Keát quaû phaân tích coøn ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc xaùc ñònh tæ soá C/N cuûa chaát thaûi coù thích hôïp cho quaù trình chuyeån hoaù sinh hoïc hay khoâng.

Baûng 2.5 Giaù trò phaân tích cuoái cuøng caùc thaønh phaàn coù trong raùc

thaûi ñoâ thò

Phaàn traêm khoái löôïng (khoái löôïng khoâ)

Thaønh phaàn Carbon Hydro Oxy Nitô Sulfur Tro Chaát höõu cô Thöïc phaåm thöøa Giaáy Giaáy carton Nhöïa Vaûi vuïn Cao su Da

Chaát thaûi trong vöôøn Goã Chaát voâ cô Thuyû tinh Kim loaïi Buïi, tro 48,0 43,5 44,0 60,0 55,0 78,0 60,0 47,8 49,5 0,5 4,5 26,3 6,4 6,0 5,9 7,2 6,6 10,0 8,0 6,0 6,0 0,1 0,6 3,0 37,6 44,0 44,6 22,8 31,2 - 11,6 38,0 42,7 0,4 4,3 2,0 2,6 0,3 0,3 - 4,6 2,0 10,0 3,4 0,2 < 0,1 < 0,1 0,5 0,4 0,2 0,2 - 0,15 - 0,4 0,3 0,2 - - 0,2 5,0 6,0 5,0 10,0 2,5 10,0 10,0 4,5 1,5 98,9 90,5 68,0

Baøi taäp ví duï: Xaùc ñònh thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa moät maãu raùc ñoâ thò

döïa vaøo caùc thoâng tin nhö sau: Khoái löôïng öôùt, khoái löôïng khoâ, vaø khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá hoaù hoïc chöùa trong maãu chaát thaûi döïa vaøo baûng soá lieäu 2.4 vaø 2.5.

(37)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

Thaønh phaàn hoaù hoïc, g

Thaønh

phaàn KL öôùt KL khoâ C H O N S Tro

Thöïc phaåm Giaáy Giaáy carton Nhöïa Vaûi vuïn Cao su Da Raùc vöôøn Goã 9,0 34,0 6,0 7,0 2,0 0,5 0,5 18,5 2,0 2,7 32,0 5,7 6,9 1,8 0,5 0,4 6,5 1,6 1,30 13,92 2,51 4,14 0,99 039 0,24 3,11 0,79 0,17 1,92 0,34 0,50 0,12 0,05 0,03 0,39 0,10 1,02 14,08 2,54 1,57 0,56 - 0,05 2,47 0,68 0,07 0,10 0,02 - 0,08 0,01 0,04 0,22 - 0,01 0,06 0,01 - - - - 0,02 - 0,14 1,92 0,28 0,69 0,05 0,05 0,04 0,29 0,02 Toång coäng 79,5 58,1 27,39 3,62 22,97 0,54 0,10 3,48 Ñoä aåm: 21.4 g (79.5 – 58.1 g) Giaûi ñaùp:

1. Chuaån bò baûng toùm taét phaàn traêm phaân phoái cuûa caùc nguyeân toá hoaù hoïc vôùi thaønh phaàn coù nöôùc vaø khoâng coù nöôùc trong chaát thaûi

Khoái löôïng, g

Thaønh phaàn Khoâng coù nöôùc Coù nöôùc

C H O N S Tro 27,39 3,62 22,97 0,54 0,10 3,48 27,39 6,00 41,99 0,54 0,10 3,48

2. Tính soá mol cuûa caùc nguyeân toá boû qua phaàn tro

Soá mol Thaønh

phaàn

Khoái löôïng nguyeân töû

g/mol Khoâng coù nöôùc Coù nöôùc

C H O N S 12,01 1,01 16,00 14,01 32,07 2,280 3,584 1,436 0,038 0,003 2,280 5,940 2,624 0,038 0,003

(38)

DI

ỄN

ĐÀ

N

TOÁN

- LÍ

- HÓA

1000B

TR

ẦN

NG

ĐẠ

O

TP.QUY

NH

ƠN

TỈNH

BÌNH

ĐỊ

NH

khoâng coù nöôùc. Xaùc ñònh tæ soá mol.

Tæ soá mol (N =1) Tæ soá mol (S = 1) Thaønh phaàn Khoâng coù

nöôùc Coù nöôùc Khoâng coù nöôùc Coù nöôùc C H O N S 60,0 94,3 37,8 1,0 0,1 60,0 156,3 69,1 1,0 0,1 760,0 1194,7 478,7 12,7 1,0 760,0 1980,0 874,7 12,7 1,0

Coâng höùc hoaù hoïc khoâng coù söï hieän dieän cuûa S laø:

9 Khoâng coù nöôùc: C60.0H94. 3O37.8N

9 Coù nöôùc: C60.0H156.3O69.1N

Coâng höùc hoaù hoïc coù söï hieän dieän cuûa S laø:

9 Khoâng coù nöôùc: C760.0H 1194.7O478.7N12.7S

9 Coù nöôùc: C760.0H1980.0O874.7N12.7S

Ghi chuù: Coâng thöùc hoaù hoïc sau khi tính xong keát quaû thì tieán haønh laøm troøn soá.

d. Nhieät trò cuûa caùc thaønh phaàn chaát thaûi raén

Nhieät trò cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô trong thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò coù theå ñöôïc xaùc ñònh baèng moät trong caùc caùch sau:

9 Söû duïng noài hay loø chöng caát qui moâ lôùn

9 Söû duïng bình ño nhieät trò trong phoøng thí nghieäm

9 Baèng caùch tính toaùn neáu thaønh phaàn cuûa caùc nguyeân toá hoaùhoïc ñöôïc xaùc ñònh

Do khoù khaên trong vieäc trang bò loø chöng caát qui moâ lôùn, neân haàu heát caùc soá lieäu veà nhieät trò cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi raén ñoâ thò ñeàu döïa treân keát quaû thí nghieäm söû duïng bình ño nhieät trò trong phoøng thí nghieäm.

Referências

Documentos relacionados

É o seguinte, logo após ler o livro do Meirelles há uns 6 meses, tentei fazer e seguir um ciclo de estudos fazendo a contagem de horas líquidas e tudo que tinha direito, mas não

A visão de Aníbal em seu manto, dormindo no chão com seus homens, ou Alexandre no deserto, recusando um capacete cheio de água enquanto seus homens estavam

Neste trabalho foi aplicada a metodologia geostatística para análise de dados de contaminação de solos coletados no pátio do posto da Polícia Rodoviária no município de

A análise dessas questões, como referido, foi realizada por meio da análise de conteúdo, utilizando-se o tema como unidade de registro e categorias aglutinadoras baseadas nos

• Incorporar no lucro total a redução associada às 480 horas • Manter as margens correntes de lucro?. • Reflectir nos preços de venda a

Foi um dos primeiros shoppings, vamos dizer assim.(...) Quando tinha festa no fim de semana, nós íamos para Copacabana para comprar roupas, acessórios para a festa. Eu não

O associado ou participante é responsável pelas informações prestadas, devendo manter atualizados seus dados cadastrais, especialmente seu nome, CPF, e-mail, endereço

As restrições do problema estão relacionados aos limites operativos (turbinagem e armazenamento) máximos e mínimos da usina hidroelétrica, e o atendimento a demanda que é