• Nenhum resultado encontrado

El gallego actual y su normalización

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "El gallego actual y su normalización"

Copied!
21
0
0

Texto

(1)

El gallego actual y su “normalización”

25 años de política lingüística en Galicia

Xosé L. Regueira

Instituto da Lingua Galega – Univ. de Santiago de Compostela

Eberhard Karls Universität Tübingen – 22.11.05

1. Introducción

2. Antecedentes inmediatos: el final de la dictadura de Franco

¾ Pérdida progresiva de hablantes

¾ Galleguistas “históricos” / jóvenes galleguistas: Partido Socialista

Galego (1963), Unión do Pobo Galego (1964)

¾ Lengua de la actividad política: gallego (nacionalistas, izquierda) /

español (derecha franquista)

¾ Estudio del gallego en la Universidad. Creación del Instituto da

Lingua Galega (1971). Discusión sobre la lengua escrita.

(2)

Reintegracionismo

Que fazer para o converter de novo em

idioma literário? [...] Nada mais resta

senão admitir, que sendo o português

literário actual a forma que teria o galego

se o não tivessem desviado do caminho

próprio, este aceite uma língua que lhe é

brindada em salva de prata.

(M. Rodrigues Lapa, 1973: A recuperação literária do galego)

Diapositiva 3

Reintegracionismo

[...] ao brindársenos o portugués

‘em salva de prata’ bríndasenos

unha lingua que non é a nosa.

(3)

Partidos políticos

AP

(Alianza Popular)

UCD

(Unión de Centro Democrático)

PSdG-PSOE

(Partido Socialista de Galicia

-Partido Socialista Obrero Español)

PCG

(Partido Comunista de Galicia)

PSG

(Partido Socialista Galego)

UPG

(Unión do Pobo Galego)

Diapositiva 5

Partidos políticos

PPG

(Partido Popular de Galicia) (< AP +

UCD)

PSdG-PSOE

(Partido Socialista de Galicia

-Partido Socialista Obrero Español)

BNG

(Bloque Nacionalista Galego) (< UPG,

PSG, otros)

(4)

Bases legales

1978: Constitución Española

1980: Estatuto de Autonomía de

Galicia

Diapositiva 7

Lemas

España, lo único importante

(M. Fraga, elecciones generales 1977)

Galego coma ti

(5)

La batalla de la lengua

Instituto da Lingua Galega & Real

Academia Galega:

Normas ortográficas

e morfolóxicas do idioma galego

(1982)

Movimiento reintegracionista

(Associaçom Galega da Língua, otros)

Diapositiva 9

ƒ1. El castellano es la lengua española oficial del Estado. Todos los españoles tienen el deber de conocerla y el derecho a usarla.

ƒ2. Las demás lenguas españolas serán también oficiales en las respectivas Comunidades

Autónomas de acuerdo con sus Estatutos.

ƒ3. La riqueza de las distintas modalidades lingüísticas de España es un patrimonio cultural que será objeto de especial respeto y

protección.

(6)

ƒ1. A lingua propia de Galicia é o galego.

Estatuto de Autonomía de Galicia

ƒ2. Os idiomas galego e castelán son oficiais de Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar.

ƒ3. Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en tódolos planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilita-lo seu coñecemento.

ƒ4. Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua.

Diapositiva 11

ƒ

Título I: Dos dereitos lingüísticos en Galicia

ƒ

Título II: Do uso oficial do galego

ƒ

Título III: Do uso do galego no ensino

ƒ

Título IV: O uso do galego nos medios de

comunicación

ƒ

Título V: Do galego exterior

ƒ

Título VI: Da administración autonómica e a

función normalizadora

(7)

ƒArtigo 6.1: Os cidadáns teñen dereitoó uso do galego, oralmente e por escrito, nas súas relacións coa

Administración Pública no ámbito territorial da Comunidade Autónoma.

ƒArtigo 6.3: Os poderes públicos de Galicia promoverán o uso normal da lingua galega, oralmente e por escrito, nas súas relacións cos cidadáns.

ƒArtigo 13.2: As autoridades educativas da Comunidade Autónoma arbitrarán as medidas

encamiñadas a promove-lo uso progresivodo galego no ensino.

Lei de Normalización Lingüística (1983)

Diapositiva 13

Plan Xeral de Normalización Lingüística

(2004). Objetivos:

¾Garantir a posibilidade de vivir en galego a quen así o desexe, sabendo que conta co amparo da lei e das institucións.

¾Conseguir para a lingua galega máis funcións sociais e máis espazos de uso, priorizando a súa presenza en sectores estratéxicos.

¾Introducir na sociedade a oferta positiva de atender o cidadán ou o cliente en galego como norma de cortesía dun novo espírito de convivencia lingüística.

¾Promover unha visión afable, moderna e útil da lingua galega que esfarele prexuízos, reforce a súa estima e aumente a súa demanda. ¾Dotar o galego dos recursos lingüísticos e técnicos necesarios que o

(8)

Plan Xeral de Normalización Lingüística

(2004). Objetivos:

¾Garantir a posibilidade de vivir en galego a quen así o desexe, sabendo que conta co amparo da lei e das institucións.

¾Conseguir para a lingua galega máis funcións sociais e máis espazos de uso, priorizando a súa presenza en sectores estratéxicos.

¾Introducir na sociedade a oferta positiva de atender o cidadán ou o cliente en galego como norma de cortesía dun novo espírito de convivencia lingüística.

¾Promover unha visión afable, moderna e útil da lingua galega que esfarele prexuízos, reforce a súa estima e aumente a súa demanda. ¾Dotar o galego dos recursos lingüísticos e técnicos necesarios que o

capaciten para vehicular a vida moderna.

4. La lengua gallega en la sociedad actual: algunos datos

Diapositiva 15

Mapa Sociolingüístico de Galicia [1991]:

lengua inicial por edades

34,4 18,8 45,9 8 1 ,8 7 6 ,4 6 9 ,8 4 3 ,8 5 0 ,7 6 1 ,8 6 ,6 9 ,4 1 0 ,4 1 0 ,9 1 3 ,2 1 4 ,3 1 9 ,3 1 4 1 1 ,3 2 6 ,5 4 0 ,8 3 5 ,2 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 65 56-65 46-55 36-45 26-35 21-25 16-25 gallego ambas español

(9)

Instituto Galego de Estatística [2003]: lengua

inicial nacidos 1974-1998

es pañol 42,60% ambas 23,35% gallego 34,05% Diapositiva 17

MSG [1991]: lengua de uso

más gall 3 0% más es p 21% s ólo es p 11% s ó lo gall 38%

(10)

MSG [1991]: lengua de uso / edad

0 10 20 30 40 50 60 >65 40-65 25-40 16-25 g a lle g o m á s g a ll m á s e s p e s p a ñ o l Diapositiva 19

IGE [2003]: lengua de uso nacidos

1974-1998

e spa ñol 28,21% m á s e sp 27,80% m á s ga ll 16,15% ga lle go 27,83%

(11)

0 10 20 30 40 50 60

baja med- baja media me d-alta

s ó lo g a ll m á s g a ll m á s e s p s ó lo e s p

MSG [1991]: lengua de uso / clase

Diapositiva 21

MSG [1991]: lengua de uso / hábitat

0 10 20 30 40 50 60

r ur a l pueb los ur bano

s ó lo g a ll m á s g a ll m á s e s p s ó lo e s p

(12)

MSG [1991]: actitudes

¿En qué le ngua de be ría ha blá rse le s a los niños?

ambas 72% español 7% gallego 21% Diapositiva 23

MSG [1991]: actitudes

3,3 55,4 28,9 11,9 0,6 0 10 20 30 40 50 60

s ó lo ga lle go má s ga lle go a mba s m á s e s pa ño l s ó lo e s pa ño l

(13)

Censo 1991-2001: competencia

96,96 99,16 91,39 91,04 49,3 68,65 34,85 57,64 0 20 40 60 80 100

entienden hablan leen es c riben

1991 2001

5. Evolución social del gallego y valoraciones de la situación actual

¾ Valoración pesimista / vs / valoración optimista

Diapositiva 25

Valoración

[...] the data we are working with allow us

to confirm that the simple reduction in the

number of speakers is not an alarming

indicator that should be isolated from other

factors such as the increase in prestige of

the language as a valorative change

.

(14)

ƒ[...] existe a percepción xeral dun aumento no prestixio social do galego e unha ideoloxía maioritaria que avalía favorablemente a diversidade lingüística.

ƒ[O galego] asóciase con profesións de baixo prestixio ou, ocasionalmente, coas esferas da docencia e da administración, polo que as motivacións de tipo instrumental de cara ó seu uso son escasas.

(Seminario de Sociolingüística da RAG, 2003: O galego segundo a mocidade)

Actitudes: prestigio

Diapositiva 28

Os que se expresan nas variedades con acento galego percíbense como un grupo pouco dotado para o éxito social, mentres que os que o fan en lingua galega cunha fonética similar á do castelán son caracterizados como un grupo innovador e socialmente competente, se ben espertan escasos sentimentos de empatía social na mocidade.

(Seminario de Sociolingüística da RAG, 2003: O galego segundo a mocidade)

(15)

Discursos sobre la lengua

ƒ Monolingüismo en español

•Discurso chauvinista

o G. Salvador (2001): El reino de Cervantes. El

Cultural, 18-24 abril, 6-9.

•Discurso “internacionalista”

o M. Jardón (1993): La “normalización

lingüística”, una anormalidad democrática. El caso gallego. Madrid.

Diapositiva 29b

Discursos sobre la lengua

ƒMonolingüismo en español

¾Argumentos:

9Argumento de superioridad cuantitativa

9Argumento de derecho (argumento liberal)

9Argumento de superioridad intrínseca

9Argumento de superioridad sociopolítica

(16)

Discursos sobre la lengua

ƒMonolingüismo en español

ƒBilingüismo (gallego en situación dominada)

Diapositiva 31

(17)

Lei de Normalización Lingüística

A lingua é a maior e máis orixinal creación

colectiva dos galegos, é a verdadeira forza

espiritual que lle dá unidade interna á nosa

comunidade. Únenos co pasado do noso

pobo, porque del a recibimos como

patrimonio vivo, e uniranos co seu futuro,

porque a recibirá de nós como legado da

identidade común.

(LNL, Preámbulo)

¾ Política lingüística: “bilingüismo armónico”

Diapositiva 33

Discursos sobre la lengua

ƒMonolingüismo en español

ƒBilingüismo (gallego en situación dominada)

(18)

Monolingüismo en gallego

Se non hai un idioma propio non hai

nación diferenciada; se perdemos o

idioma, perdemos o risco fundamental

que nos define no mundo como pobo

distinto.

(FPG, Materiais asemblearios. 1998)

Diapositiva 35

Monolingüismo en gallego

ƒA CIG expresa-se en galego, o cal defende como único idioma oficial de Galiza e promove a sua completa normalización.

ƒA FPG aspira a unha sociedade monolingüe e monocultural galega.

ƒEN entende que o fin último do proceso normalizador é a restauración do monolingüismo social en galego.

(19)

Discursos sobre la lengua

ƒMonolingüismo en español

ƒBilingüismo (gallego en situación dominada)

ƒMonolingüismo en gallego

ƒMonolingüismo en gallego-portugués / en portugués

Diapositiva 37

Reintegracionismo

Que fazer para o converter de novo em

idioma literário? [...] Nada mais resta

senão admitir, que

sendo o português

literário actual a forma que teria o galego

se o não tivessem desviado do caminho

próprio

, este aceite uma língua que lhe é

brindada em salva de prata.

(20)

Discursos sobre la lengua

ƒMonolingüismo en español

ƒBilingüismo (gallego en situación dominada)

ƒMonolingüismo en gallego

ƒMonolingüismo en gallego-portugués / en portugués

ƒMultilingüismo (gallego en situación no dominada)

Diapositiva 39

Multilingüismo

Este futuro pasaría pola consolidación da lingua

galega como idioma doméstico, que conquiste

e manteña para si unha situación de

preeminencia nunha serie de ámbitos, pero

admitindo ó mesmo tempo a concorrencia do

castelán nalgúns destes, e noutros a

preferencia por este e/ou polo inglés.

(21)

Las lenguas de Europa

The EU needs the support of its citizens,

and to have that, it must show respect for

their cultural identities and their diversity.

The ability for EU citizens to interact with

the European Institutions in their

language is

a fundamental prerequisite of

a democratic Europe

.

Referências

Documentos relacionados

A prova do ENADE/2011, aplicada aos estudantes da Área de Tecnologia em Redes de Computadores, com duração total de 4 horas, apresentou questões discursivas e de múltipla

Após 96 horas, houve um aumento no consumo, com o aumento de 100 para 160 ninfas, que não diferiu significativamente da densidade 220; com 280 ninfas disponíveis houve um

17 CORTE IDH. Caso Castañeda Gutman vs.. restrição ao lançamento de uma candidatura a cargo político pode demandar o enfrentamento de temas de ordem histórica, social e política

A espectrofotometria é uma técnica quantitativa e qualitativa, a qual se A espectrofotometria é uma técnica quantitativa e qualitativa, a qual se baseia no fato de que uma

Figura 8 – Isocurvas com valores da Iluminância média para o período da manhã na fachada sudoeste, a primeira para a simulação com brise horizontal e a segunda sem brise

 Para os agentes físicos: ruído, calor, radiações ionizantes, condições hiperbáricas, não ionizantes, vibração, frio, e umidade, sendo os mesmos avaliados

Por isso, quando a quantidade de Oxigênio Dissolvido na água diminui, os peixes não conseguem compensar esta.. Diminuição, ficando prejudicados e,

Equipamentos de emergência imediatamente acessíveis, com instruções de utilização. Assegurar-se que os lava- olhos e os chuveiros de segurança estejam próximos ao local de