Τ . Ε . I . KfiBflnfiL
ΕΧΟΠΗ QIOIKHEHE-OIKONOMIflE TMHMfi noriETSN
Π T Y X I fi K H E P Γ fi E I 0
I E M fi : << EEOQfl - EEOQO :
ΚΟΒΡΠΡΙ. 1993
Τ.Ε.Ι. ΚΟΒΑΠΡΕ
ΕΧΟΑΗ QIOIKHEHE-OIKONQMIAE ΤΜΗΜΑ noriETQN
Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Ε Ι Α
Ε Μ A : << EEOQA - ΕΞΟΟΑ »
ΚΑΒΑΠΑ, 1995
□ η ο Γ Q Σ
ί γ ι α ε π έ κ τ α α η t u v ε π ι γ ε l o n u a x ικΰ ν σ υ ν δ ε ό α ε ν η υ ε α υ τ ή π ο λ υ α γ ι δ ή α δ ο α α τ η ο ι ό τ η τ α τ υν
και ο π ο υ δ ε ό τ π τ σ δ ι ά κ ο ι α π τ ω ν ε ο ό δ ω ν και τ ω ν ε ξ ό δ ω ν σε κ α τ η ν ο ο ί ε α .
0 π ρ ο σ ε κ τ ι κ ό α δ ι α χ ω ρ ι σ ω ό ρ και η σ υ ν ε γ Ο ρ ο ο θ ή σ υ σ γ έ τ η σ η ε σ ό δ ω ν και τ ω ν ε ξ ό δ ω ν ;
1. Υ π ο β ο η θ ο ύ ν σ τ ο ν πςιοσδ ι ο ο ι σ μ ό τ η ο α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ό τ π τ α ο ε π ι μ έ ρ ο υ ο δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ω ν τ η ρ ε π ι γε ι ε·ηματ ι κ ήρ μ ο ν ά δ α ρ .
2 . Q ι ε υ κ ο λ ή ν ο υ ν τ ην ά σ κ η σ η τ η ρ τ ι μ ο λ ο γ ι α κ ή ρ π ο λ ι τ ι κ ή ρ . 3 . Ε π ι τ ρ έ π ο υ ν δ ι α χ ρ ο ν ι κ έ ρ σ υ γ κ ο ΐ σ ε ι ρ .
4 . 0 ι ε υ κ ο λ ή ν ο υ ν τ η ν σ ύ γ κ ρ ι σ η με ά λ λ ε ρ ο μ ο ε ι δ ε Ι ρ 5 . Ε π ι τ ρ έ π ο υ ν τ η ν ε ξ έ τ α σ η τ η ρ ο ο θ ό τ η τ α ρ κ α ί τ η ρ η μ ό τ η τ α ρ τ η ρ ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ι κ ή ρ π ο λ ι τ ι κ ή ρ π ο υ α κ ό λ ο υ θ ε ι τ α ι .
ό . Ο ι ε υ κ ο λ ή ν ο υ ν τη ν κ α τ ά ρ τ η σ η σ χ ε δ ί ω ν και π ο α γ ρ . α μ μ ά τ ω ν 7. Υπι
IKC(, η διέ(κριση, η κατάταξη και ι των εξόδων σε διάωορερ κατηγορΙερ πρωταρχικήρ σπουδεότηταρ για την άσκηση δύο βασι λειτουργιών τηρ διοΐκησηρ των επιχειρηματικών ι είναι ο προγραματισμόρ και ο έλεγχορ τηρ επιχειρηωατικήρ δ ο α στηριότηταρ.Πρέπει όμωρ να τονιστεί ότι η ακοιβήρ διάκριση των εσόδων και των εξόδων και ο ορθόρ ·
δύσκολο έργο και συχνά α δ ύ ν α τ ο .Γ ι ’αυτό ( τιρ ραγδαίερ τεχνολογικέρ εξελίξει·
είναι δυνατό να επιτευχθούν οι επιδιοκόμενοι οί μέσω τηρ διέ(κρι·σηρ των ε·σόδων και των εξόδων.
Παρακάτω, γίνεται λεπτομερήρ αναφορτι στα έ·σοδα κα πλήρη ανάλυση των δι·
λογιστικά, φορολογικ αντί'στοιχα, έτ·σι
να δούμε την λειτουργία τουρ και να διαπυ·στώ τουρ και την συμβολή τουρ στην δραστηριότητα των ε π ι χειρήσεων.
ENQTHTfl I
χρηματική έκφραση τηρ αγοραστι.κήρ δϋναμηα οίκονομικήρ μονάδαρ και. ειδικότερα από την πώληση π εκμετάλευση αγαθών, υπηρεσιών και δικαιωμάτων. Στην έννοιι
και τυχόν κονδύλια που Ι ΚΓι
Για την περιγραφή των εσόδων χρησιμοποιούνται όροι όπωρ π.χ. Πώληση (για τιρ πωλήσειρ προϊόντων, εμπορευμάτων), Προμήθειερ (για τα έσοδα από μιεσολαΒητ ι κέρ εργασιερ). Τόκοι (για τα ποσέί που λήωθηκαν από καταθέσειρ σε τοάπεζερ, ή από δάνεια) κ.λ.π..
Η ποόσοδορ σuvιστcc ειδικότερη κατηγορία εσόδων. Είναι τα κτηρίζεται από περιοδικότητα και προέρχεται από ιερίδια) ή από προσοδοφόοα ακίνητα () .
Το χαρακτηρίι είναι ότι ι ζονται γιι
ικό σόδων από ■ ωέρουν κόστορ τω' IV προσδιορισμό ■
υλικών υε το οποίο μικτού κέρδουρ.Στιρ
εσόδων από ιΡ .
με την καθαρή ταμιακή ανταλλακτική α%ία του προιόντορ, υπηρεσίαρ ή άλλου στοιχείου που μεταΒιΒ ά σ τ η κ ε . Η αξία αυτή προσδιορίζεται αντικειμενικά σε μια αμφοτεροβας>ή ανταλλακτική σύμβαση, λόγω των αντιθέμενων συμφερόντων αγοραστή και π ω λ η τ ή .'Ετσι, όλερ οι εκπτώσειρ (π.χ. εκπτώσειρ πωλήσεων) θεωρούνται σαν προσαρμογέρ για να φτάσει η τιμή πώλησηρ στην αντ ικε ιμιενική αξία τοιρ μετριτοίρ και πρέπει να αφαιρούνται από τα έσοδα πωλήσεων. Επίσηρ, σε μια ταμιακή δοσοληφία,(λ.X. ανταλλαγή περιουσιακών στοιχείων) η μέτρηση του εσόδου γίνεται με Βάση την τρέχουσα αξία του περιουσιακού στοιχείου που δίνεται, ή λαμβάνεται, όποια από τιρ δύο αυτέρ αξίερ μπορεί να προσδιοριστεί ευκολότερα.
ψίερ γίνονται μεταξύ εταιριών που ανοίκουν στο ίδιο συγκρότημα και ιδιαίτερα μιεταξύ των εταιριών των πολυεθνικών συγκροτημάτων, όπου οι τιμέρ δεν προσδιορίζονται αντικειμενικά, αλλά είναι τιμέρ μ ε τσβιβάσεωρ. Στ
αυτές δεν είναι . έαοδα, γιατί νοθ υποτιμολαγπαεις.
ΧΡΟΝΟΕ RNOrNSPIEHE Τ9Ν EEOQSN
είρησης σημειώνονται συνήθως Ετις συναλλαγές της ι
Ιο στέίδιο : σύναψη σύμβασης (προφορικά ή εγγράφως) , 2ο στέιδιο : μεταβίβαση της κυριότητας του αγαθού, οπότε προκύπτει η απαίτηση του μεταβ ι βέι^οντος,
3ο στάδιο : είσπραξη ή εξόφληση της αξίας του αγαθού.
Τα έσοδα πραγματοποιούνται στο 2ο στάδιο, όπου η κυριότητα των στοιχείων που πωλούνται μεταβιβάζεται από τον πωλητή στον αγοραστή και δημιουργείται η απαίτηση του πωλητή για καταβολή της τιμής πώλησης.
Ετα πλαίσια της λογιστικής του ιστορικού κόστουο τα έσοδα λογίζονται κατά το χρόνο πραγματοποίησης τους και όχι κατά το χρόνο είσπραξης τους. Έ τ σ ι τα έσοδα από πωλήσεις αγαθών ή υπηρεσιών με πίστωση υπολογίζονται στη ^οήση που έγιναν οι πωλήσεις ή παρασχέθηκαν οι υπηρεσίες και όχι στη χρήση που ε ισπρέιχθηκαν οι απαιτήσεις από τους πελάτες.
Έ τ σ ι συνοψίζοντας, καταλήγουμε ότι : α)τα έσοδα από πωλήσεις αγαθών πρέπει να αναγνωρίζονται στη χρήση που μεταβιβάζεται η κυριότητα των πωλούμενων στον αγοραστή, δηλαδή συνήθως όταν παραδίνονται σ ’αυτόν, β>έσοδα από την παροχή υπηρεσιών πρέπει να αναγνωρίζονται στη χρήση που προσφέρονται οι υπηρεσίες και γ) έσοδα από την χρήση στοιχείων αναγνωρίζονται στην περίοδο που τα στοιχεία είναι διαθέσιμα στους άλλους για χρήση (π.χ. ενοίκια, royalties.
EEOQR ΟΠΟ ΠΟΠΗΕΕΙΕ (ΕΙΟΙΚΟ)
Τα έσοδα από πωλήσεις αγαθών καταχωρούνται στη χρήση μέσα στην οποία πραγματοποιήθηκε η πώληση. Πρόκειται για τ\
καλούμενη βάση της πώλησης (sales basis). Η βάση αυτή καθορίζει ειδικότερα ότι τα έσοδα από τις πωλήσεις αναγνωρίζονται όταν : α) υπάρχει μια πραγμστοποιημένη συναλλαγή, βέισει της οποίας μεταβιβάζεται η κυριότητα των αγαθών από τον πωλητή στον αγοραστή, β> η είσπραξη του αντίτιμου της πώλησης είναι λογικά βέβαιη και γ) τα σχετικι με τη συναλλαγή έξοδα μπορούν να προσδιοριστούν με λογική ακρίβεια στη χρήση που έγινε η συναλλαγή.
Εύμφωνα με την αρχή της πραγματοποίησης της πώλησης τι οποία υιοθετεί το Ε.Γ.Π.Ε., <<το αντίτιμο της πώλησης είνα
Ε. ΕΙΚΚΛΛΗί : ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΒΙΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ (σ ελ 707 -7 1 0 )
έοοδο από τη ατιγμή εκείνη που η πώληοη θεοοειται
πραγματοποιημένη. Η πώληση θεορείται ότι πραγματοποιήθηκε από τη στιγμή που το εμπόρευμα εξάγεται από την αποθήκη και παραδίδεται στον αγοραστή ή ταξιδεύει για λογαριασμό του ή από τη στιγμή που η υπηρεσία παρέχεται στον πελάτη ανάλογα με την περίπτωση. Το αντίτιμο από πωλήσειρ που έχουν
συνομολογπθεί χωρίρ να θεωρούνται πραγματοποιπμένερ δεν θεωρείται έσοδο. Το αντίτιμο από πωλήσειρ που
πραγματοποιούνται με τη συμιφωνία το εμπόρευμα να παραμείνει στην αποθήκη του πωλητή προρ φύλαξη για λογαριασμιό του αγοραστή είναι έσοδο>>.
Οπό την αρχή τηρ πραγματοποίησηρ τηρ πώλησηρ,
συμιπερα ί νέτα ι ότι, όλερ οι παραγγελίερ που δ ιαΒ ιΒάστηκαν στην επιχείρηση από τουρ πελάτερ τηρ αλλά δεν εκτελέστηκαν, δεν αποτελούν έσοδο, γιατί δεν έγινε η παράδοση των πραγμάτων ή η προσφορά των υπηρεσιών. Έ τ σ ι , οι συνομολογημιένερ αλλά μη πραγματοποιημένερ πωλήσειρ δεν συνιστούν έσοδο. Αυτό άλλωστε, υποστηρίζει η αρχή τηρ συντηρητικότηταρ που διέπει τη λογιστική του ιστορικού κόστουρ.
Ττιρ περισσότερερ συναλλαγέρ ισχύει ο παραπάνω κανόναρ τηρ πώλησηρ. Ζε ειδικέρ όμωρ περιπτώσειρ, από τον κανόνα αυτό, γίνονται δεκτέρ οι ακόλουθερ τέσσεριρ εξαίι^έσειρ : α) Η Βάση τηρ είσπραξηρ των μιετρητών (cash basis).
Εδώ, ωρ χρόνορ αναγνώρισηρ των εσόδων θεωρείται ο χρόνορ είσπραξηρ των μετρητών. Η βάση αυτή πρέπει να χρησιμοποιείται στιρ περιπτώσειρ που η Βάση τηρ πώλησηρ δεν είναι κατάλληλη για την αναγνώριση των εσόδων, εξαιτίαρ του ότι δεν υπέ(ρχε ι λογική Βεβαιότητα ότι τελικό θα εισπραχθεί το αντίτιμιο τηρ πώλησηρ ή επειδή τα σχετικά μιε την πώληση έξοδα δεν είναι δυνατό να προσδιοριστούν μιε λογική ακρίβεια. Η βάση αυτή λ.χ.
μιπορεί να εφαρμιόζεται στιρ πωλήσειρ μιε δόσειρ, επειδή λόγω τηρ μεγάληρ χρονικήρ περιόδου που θα περάσει για να εισπραχθούν οι δόσειρ, δεν υπάρχει βεβαιότητα για την είσπραξη όλων των δόσεων. Έ τ σ ι , εφαρμιόζεται η Βάση τηρ είσπραξηρ, γνωστή ωρ μιέθοδορ των δόσεων.
β) Η μιέθοδορ τηρ ποσοστιαίαρ συμιπλήρωσηρ του έργου (The percentag of completion method).
H μιέθοδορ αυτή εφαρμιόζεται συνήθωρ από τιρ κατασκευαστ ι κέρ επιχειρήσειρ στιρ πολυετείρ συμιβάοειρ κατασκευήρ έργων λ.χ. πλοίων, τεχνικών έργων κ.λ.π.. Το έσοδο που αναγνωρίζεται για κάθε χρήση υπολογίζεται μιε Βάση το ποσοστό του έργου που πραγματοποιήθηκε σ ’αυτή, μιολονότ ι το κέρδορ Βεβαιώνεται κατά την ολοκλήρωση και παράδοση του έ ρ γ ο υ .
γ) Η βάση τηρ παρσγωγήρ (The production basis).
Η μιέθοδορ αυτή είναι όμιοια μιε την προηγούμενη και εφσρμιόζετα ι συχνά στιρ περιπτώσειρ συμβολαίων που το έσοδο προσδιορίζεται μιε βάση το κόστορ παραγωγήρ, στο οποίο προστίθεται ένα ποσοστό κέρδουρ (cost-plus-fixed-free contracts) . To ,έσοδο αναγνωρίζεται μιε την πρόοδο τηρ παραγωγήρ σε κάθε χρήση.
δ> Η βάοη triq κάλυψης του κόστους (cost recovery basis).
Κατά τη μέθοδο αυτή, τα έσοδα πςιέπε ι. είρχικά να μεταφερθούν σε μιείοση του κόστους κτήσης του περιουσιακού στοιχείου, όταν το κόστος αυτό είναι λογικά δυσανάλογο. Η μέθοδος μπορεί να εφαρμόζεται σε πολύ κερδοσκοπικές συναλλαγές, όπου το περιουσιακό στοιχείο αποκτάται με υψηλό κόστος, προσδοκώντας ότι αυτό θα αποψέρει στο μέλλον αυζημένα έσοδα, που δεν αποφέρει κατά το χρόνο απόκτησης του, όπυς μπορεί να συμβαίνει λ.χ. σε αγορέι μετοχών εκτός χρηματιστηρίου. Κατέι τη μέθοδο αυτή, οι αρχικές εισπράξεις μερισμάτων δεν πρέπει να θεωρούνται ως έσοδο, αλλά ως επιστροφή του αυξημένου κόστους κτήσης, μέχρις ότου αυτό περιοριστεί στην πραγματική-λογική αξία των μετοχών. Τα μερίσματα που εισπράτονται μετά από αυτό το σημείο θεωρούνται
'Εσοδα πωλήσεων είναι : 1) Επιχορηγήσεις πωλήσεων,
2) Επιστροφές δασμών και λοιπών επιβαρύνσεων, 3) Επιστροφές τόκων λόγω εξαγωγών (τα ποσά που επιστρέφονται από τις Τράπεζες στην οικονομική μονάδα, λόγω εξαγωγών, σύμφωνα με τις αποφάσεις των Νομισματιι^ν Αρχών που ισχύουν κάθε φ ο ρ ά ) .
4) Οιάφορα πρόσθετα έσοδα πωλήσεων (έσοδα που προκύπτουν άμεσα ή έμμεσα από τις πωλήσεις της οικ. μονάδας μετά την έκδοση των σχετικών παραστατικών πώλησης και τη διενέργεια των σχετικών εγγραφών, λ.χ. οι διάφορες αποζημιώσεις που καταβάλλουν οι πελέιτες σε περίπτωση αθέτησης όρων σύμβασης, τα έσοδα από μερική χρησιμοποίηση ειδών συσκευασίας και αποζημιώσεις από αβαρίες,εφόσον δεν είναι εφικτή π μεταφορέί τους σε μείωση αξίαο των αγαθών στα οποία έγινε η βλάβη).
EEOQA ΑΠΟ ΥΠΗΡΕΕΙΕΕ (EIQIKA)
Η μεγάλη ποικιλία των προσφερόμενων υπηρεσιών σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι υπηρεσίες αποτελούν άυλα αγαθά, δημιουργεί ορισμένα προβλήματα για τα οποία δίνονται ειδικές οδηγίες.
Η βασική αρχή είναι ότι το έσοδο πραγματοπο ι ε ί ττ( ι κατέι το χρόνο παροχής της υπηρεσίας, γιατί τότε ολοκληρώνεται η συναλλαγή. Με βάση την αρχή αυτή, την οποία υιοθετεί και το Ε.Γ.η.Ε., μπορεί να εφαρμιόζεται μια από τις παρακάτω μεθόδους :
a) Η μέθοδος της παροχής ειδικής υπηρεσίας Ό τ α ν πρόκειται για παροχή ειδικής υπηρεσίας, τα έσοδα ανειγνωρίζονται όταν παρασχεθεί η συγκεκριμένη υπηρεσία. Για παράδειγμα, τα έσοδα από προμήθειες ενός αντιπροσώπου πώλησης προϊόντων αναγνωρίζονται όταν συντελεστεί η πώληση.
β> Η μέθοδοΊ: τη Ε τ ι ς π ε ρ ί π τ ώ σ ε ι
αναλογ L Knc παροχήο
που παρέχονται περιοσότερεο από j υπηρεοί
παροχή λογική πραγμστοποι
α εοοοσ πρεπει π ιμέρουρ υπηρε<
<λ.χ. τη οχέση παρέχων ιμόμενου άμεοου κόστους)
ανσγναρίζονται ανάλογα με τ ών εφαρμόζονταρ μια συατηματι ου άμεσου κόστουρ που
υπηρεσία προρ το σύνολο του Π.χ. τα έσοδα ενόρ σχολείου μιαθήματα, κάνει ε^ετάσειρ.
δ ι ’ αλληλογραφ ί αρ ι άσκησειρ κ.λ.π..
γ) Η μέθοδορ τηρ ολοκληρομένηρ παροχήρ
Ό τ α ν οι υπηρεσίερ προσιρέρονται συμπληρώνονταρ υια σει·
συνεχύρ και έιμεσα συνδεόμενον και επιμέρουρ έργων, με τρόπι ώστε η παροχή να μην μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένη μέχρι εκτελεστεί και το τελευταίο έργο, τα έσοδα πρ>έπει να αναγνωρίζονται κατέι την ολοκλήρωση τηρ υπηρεσίσρ. Για πρράδειγμα, σε μια μεταφορική επιχείρηση τα έσοδα αναγνωρίζονται όταν τα μεταφέροντα αγαθά παραδοθούν.
ηοιπη ΕΣίοορ
I πωλήσειρ και τα έ έσοδα παρεπόμενων
^οδ# α, Εκτόρ από τα έσοδα ι
υπηρεσίερ, υπέιρχουν και και τα έσοδα κεφαλαίων.
'Εσοδα παρεπόμενων ασχόλιων είναι τα έσοδα που πραγματοποιεί η οικονομική μονάδα από παρεπόμενερ ασχολίερ, δηλαδή εκείνα που προέρχονται από δραστηριότητερ σχετικέρ με το κύριο αντικείμενό τηρ. Π.χ. η προμήθεια που παίρνει η ξενοδοχειακή επιχείρηση από το γραφείο περιηγήσεων, το οποίο χρησιμοποιεί για την περιήγηση των πελατών τηρ, αποτελεί έ σ ο δ ο .
Ειδικότερα, στην κατηγορία αυτή ανοίκουν : α>'Εσοδα από παροχή υπηρεσιών σε τρίτουρ.
Είναι τα έσοδα από υπηρεσίερ που παρέχονται από την οικονομική μονάδα σε τρίτουρ, εφόσον οι υπηρεσίερ αυτέρ δεν αποτελούν αντικείμενο τηρ κύριαρ δραστηριότητάρτηρ.
Προβλέπονται ειδικότερα τα έσοδα από παροχή υπηρεσιών Πογιστηρίου, τα έσοδα από μελέτερ -έρευνερ για λογαριασμό τρίτων, τα έσοδα από επεξεργασία (-facon) προϊόντων - υλικών τρίτων, τα έσοδα από επισκευέρ αγαθών τρίτων,
β) Οπό παροχή υπηρεσιών στο προσωπικό.
Είναι τα έσοδα για τη συμμετοχή του προσωπικού στα έξοδα που πραγματοποιούνται για λογαριασμό του από την οικονομική μονέιδα, λ.χ. παροχή στέγηρ, συσσίτιο, κυλικείο,
γ) Προμήθειερ - μεσιτείερ.
Έ σ ο δ α από προμήθειερ και μεσιτείερ που η οικονομική μονέίδα παίρνει από σγορέρ ή πωλήσειρ που πραγματοποιεί για λογαριασμό τρίτων, εφόσον οι μεσολαβητικέρ αυτέρ ενέργειερ δεν συνιστούν το κύριο αντικείμενο τηρ δραστηριότηταρ τηρ οικονομικήρ μ ο ν ά δ α ρ .
tpltDuc του οτοιχεί
πό προνόμια και ύίοικητικέρ παραχο ρ ή σ ε ι ρ . αοδα που προέρχονται από την παραχώρηοη οε αιώματορ εκμετέιλευσηρ άυλυν περιουοιακύν όπωρ τεχνικών ριεθόδον παραγογήρ ή διπλοριάτον ευρεαιτεχνιαρ, εφόοον οι παραχορήοειρ
κύριο αντικείμενο τηρ δραατπριότητσρ ε ) ’Εοοδα από εκμίαθωοη πάγιον.
Είναι τα έσοδα από την εκμίοθοοη κτηρίον και τεχνικών έργων, μηχανημάτι εγκαταστάσεων και λοιπού μηχανολογικά' μεταφορικών μέσων, επίπλων και λοιπού
■ιστούν μοναοαρ
εξοπλισμού , εξοπλισμού κα ασωματων ακ ινητοπο ιησεων , εφοσον η οικονομιικπ σαν κύρια δραστηριότητα τηρ τιρ εκμισθώσειρ α ανήκει στιρ κτηματικέρ επιχειρήσειρ.
Τέλορ είναι τα έσοδα κεφαλαίων.
Είναι άλλη μια ενότητα εσόδων, τα οποία οικ. μονέ(δα, πρώτον, από τοποθέτησε ιρ κεφαλαί συμμετοχέρ και χρεόγραφα και δεύτερον, από δά σε τρίτουρ.
'Ετσι έχουμε έσοδα από μερίσματα συμμετοχών και χρεωγρέιφων, τόκουρ από χρεόγραφα (π.χ. ομολαγίερ), δεδουλευμένουρ τόκουρ γραμματίων ε ισπρακταίων, καβώρ κα κέρδη που πραγματοποιούνται από πωλήσειρ συμμετοχών και χρεωγρέ(φων.
ραγματοποιε ί η V τηρ σε εια που χορηγεί
R. ΣΑΚΕΛΛΗ:ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΗΙΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ .(σ ε λ 710-728)
QlfiKPIEEIE T9N EEQQQN
1. QIRKPIEH TQN EE0Q9N ME BREH THN ΠΗΓΗ ΠΡΟΕΠΕΥΣΗΕ ΤΟΥΣ Με βάοη το παραπάνω κριτήοιο τα έοοδα διακοίνονται α ε :
- οργανικά και - ανόργανα.
σ. Οργανικά είναι τα έαοδα τα οποία προέρχονται π αποκτώνται από την εκπλήρωοπ των αντικειμενικών άκοπών τηο οικ. μονάδαρ π αλλιώς των λειτουργιών της, γ ι ’αυτό λέγονται και λειτουργικά έοοδα.
Έ τ ο ι , για μια εμπορική επιχεΙρηαη, οργανικό έαοδο αποτελεί κάθε αξία που εισέρχεται σ ’αυτή από την πώληση εμπορευμάτων τηρβιομηχανικήρ επιχεΙρησηρ, από την πώληση των προϊόντων και υποπροϊόντων τηρ, καθώρ και προϊόντα τρίτων, δηλ. εμπορευμάτων, εφόσον αυτά ανήκουν στουρ σκοπούρ και τιρ λειτουργίες τηρ. Ρνέίλογα, για μια οικοδομική επιχείρηση, τα ενοίκια καθώς και η αξία των εκποιούμενων ακινήτων, δ ιαμερισμιάτων κ.λ.π., αποτελούν τακτικά και οργανικά έσοδα, ενώ αντίθετα για μια οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση ^ α έσοδα αυτά θα χαρακτηριστούν ωρ έκτακτα ή ανόργανα.
Β. Ονόργανα έσοδα είναι εκείνα που προέρχονται από τυχαίες και συμπτωμιατ ι κέρ πράξεις, συναλλαγές ή άλλες δραστηριότητες τηρ οικ. μιονέ(δαρ, όπως π.χ. τα έσοδα από εκποίηση ενσωμιάτων ή ασωμιάτων παγίων στοιχείων και τα έσοδα από λαχεία ή λαχνούς ομιολογιακών δανείων.
Στην κατηγορία των ανόργανων εσόδων περιλαμβάνονται και τα έκτακτα έσοδα, που αν και έχουν σχέση μιε την βασική και τις δευτερεύουσερ δραστηριότητες τηρ οικ. μιονέίδας, η πραγμιατοποίησή τους οφείλεται σε έκτακτα περιστατικέι και γεγονότα, όπως π.χ. οι πιστωτικές συναλλαγμιατ ι κές διαφορές και οι καταπτώσεις εγγυήσεων ή ποινικών ρητρών υπέρ της οικ.
μιονάδας.
Βασικό λοιπόν κριτήριο διάκρισης εσόδου σε οργανικό ή ανόργανο είναι οι λειτουργικοί σκοποί της οικ. μιονάδας.Αλλαγή ή μιεταβολή αυτών, μιεταβάλλει και τη βάση κρίσεως. Σύμιφωνα μιε τα παραπάνω, η διάκριση εσόδων ως οργανικά ή ανόργανα δεν αποτελεί στατική έννοια, αλλά δυναμιική ή μιεταβλητή. τα δε οργανικά έσοδα μιιας επιχείρησης μιπορε ί να είναι ανόργανα για μιια άλλη, βάσει πέιντα μιε τις αρχές τους. Έ τ σ ι συμπεραίνεται ότι, τα οργανικά ή τα ανόργανα έσοδα είναι έννοιες υποκε ιμιεν ι κές που εξαρτώνται από τους σκοπούς της οικονομιικής μιονάδας.
Δ. ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ: ΘΕΰΡΙΑ ΤΟΤ ΚΟΣΤΟΥΣ (σελ 50-5 2 )
2. QlftKPIEH TON ELOQSN ME BREH TON BfiBMO OMftnOTHTOL THE nOPEIRE THE QPflETHPIOTHTRE THE OIK. MONRQRE
1 παραπάνω κριτήριο τα έσοδα διακρίνονται σε:
- ομαλέ( και
α. Ομαλά έσοδα είναι εκείνα που πηγάζουν από την κανονική, ομαλή και κατά κανόνα προγραμματισμένη πορεία
β. Rvώμαλα είναι απότομερ μεταβολέρ τηρ
γεγονότα και περιστατικά που κέ(τω από κανονικέρ συνθήκερ δεν αναμένονται και η χρονική διέίρκειά τουρ είναι
περιορισμένη, όπωρ π.χ. τα έσοδα που προέρχονται
και έκτακτερ, μερικέρ ή γενικέρ, διακυμάνσειρ των τιμών από συγκυριακά γεγονότα, οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά ή φυσικά που επηρεάζουν ή δημιουργούν πρόσκαιρη στενότητα στα μεγέθη προσφοράρ και ζήτησης ή από την αξιοποίηση για μικρό χρονικό διέιστημα καταστέισεων μονοπωλιακής θέσης στην αγορά λόγω τυχαίων περιστατικών. Ετην τελευταία αυτή περίπτωση
του προσωπικού της μιας α π ό ^ ι ρ δύο πυρκαγιά των εγκαταστάσεων της, γεγονότα που δημιουργούν, την άλλη, μια δυνατότητα σπμιαντικής αύξησης των τιμών του προϊόντος και πραγμιατοποίησης ανώμαλων κερδών για μικρό χρονικό δ ιάστημα.
3. DIRKPIEH TSN EEQD9N ΜΕ BREH ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥΕ Με κριτήριο το περιεχόμιενό τους τα έσοδα διακρίνονται ;
— μι ι κ τά ή ακσθάρι ι στα και - καθαρά έσοδα.
α. Τα ακαθάριστα ή μιικτά έσοδα μιιαρ οικ. μιονάδαρ αποτελούν τη συνολική αξία των προσφερόμιενων αγαθών και υπηρεσιών πριν από διορθωτικέρ εγγραφές κατά την εκκαθάριση των λογαριασμών.
Οι διορθώσεις αυτές επιβάλλονται ή λόγω μιείωσης των τ ιμιολογ ιακών τιμιών επειδή έγινε ταχύτερος διακανονισμός, ή λόγω ένταξης αυτών στην κλίμακα των ποσοτικών εκπτώσεων κ.λ.π., ή επειδή έγιναν επιστροφές ακατάλληλων ή ελατωμιατ ι κών Παράδειγμα Ιο
Rκσθάριστα έσοδα (ορισμένης χρονικής περιόδου) 10.000.000
κ.λ.π. 500.000
Καθαρά έσοδα 9.500.000
Πολλές; φορές; ο όροο ( λανθασμένα αντί του όρου ι αντί του όρου μικτά κέρδη.
Η δι Καθαρά έσοδα
Με ίον
Μικτό εισόδημα ή μικτέ( κέρδη Μείον: Ι.Οαπάνερ πώλησης
2. " διαχείρησης 3. " διοίκησης Καθαρό εισόδημα ή καθαρό κέρδοο
300.000 δρχ 100.000 100.000
1.000.000
500.000 V ό ρ ω ν " κ έ ο δ η
I ερμηνία. 0 όρος έσοδο έχει ευρύτερη έννοια, αφού μπορεί να είναι μεγαλύτερη του κόστους, αλλά μπορεί να είναι και φορέας ζημιάς εφόσον η
είναι μικρότερη του κόστους του
Τέλος, η ύπαρξη εσόδων δεν προϋποθέτω δημιουργία κερδών. Αντίθετα,
τιμή ^ιάθεσ νου αγεΤθού.
Β. Καθαρέ( έσοδα είναι ο συνολικός Κύκλος Εργασιών αφού έχουν γίνει οι διορθωτικές εγγραφές. Χαρακτηριστικό στοιχείο των εσόδων είναι ότι αυτά αναφέρονται πέιντα σε μια χρονική περίοδο.
3ηκε και παραπάνω, η ύπαρξη καθαρών εσόδ 5ς ή I
διάκρι.
καθαρού κέρδους.
Τέλος, υπάρχει ακά
α. Πραγματοποιηθέντα έσοδα, που είνα προέρχονται από την δραστηριότητα της οικ μιια χρονική περίοδο και,
β. Υπολογιστικά ή τεκμαρτά έσοδα, τα οποία δεν οφείλονται σε συγκεκριμένο λογιστικό γεγονός και δεν εί καταχωρημένα στα λογιστικά βιβλία της επιχείρησης.
Ε.ΣΑΚΚΛΛΗ: ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΗΙΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΣΧΒΔΙ0( σελ 71 ^ Δ.ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ: ΘΕΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ(σελ53)
Ε.ΒΑΣΙΛΑΤ0Υ*ΘΑΝ0Π0ΥΛ0Υί ΒΙΣΑΓΟΓΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΟΓΙΣΤΙΚΗ(σελ15ΐ-152)'
ΤΑ ETOQA ΑΠΟ ΦΟΡΟΑΟΓΙΚΗ ΑΠΟΨΗ Ακαθάριστα
σ) το τίμημα τω' β) το εισόδημα ( κινητές α^Ιες, ( επιχειρήσεις, αι από οποιαδήποτε 9ς ακαθάριι
λαμβάνεται το σύνολο των ακαθέιρ προέρχονται από το σύνολο των πράξι
έσοδα των ημεδαπών ανωνύμων εταιριών ι ' πωλήσεων που πραγματοποιήθηκαν οριστ ιπό οικοδομές, από εκμίσθωση γαιών, απι [πό συμμετοχές σε άλλες εμπορικές γενιι [ό γεωργικές επιχειρήσεις και κάθε εισι έ(λλη πηγή.
σόδημα της εμιπορικής επιχείρπσηο σόδων της που που έγιναν ορισ μέσα στο διαχειριστικό έτος, σε μετρητά( '
αυτά που προκειπτουν από τα βιβλία της ε βιβλία τηρούνται νομότυπα και κανονικέί.
Από τα παραπάνω προκείπτει ότι ο φορολογικόο νομοθέτης ακολουθεί τη Βασική λογιστική αρχή της πραγματοποίησης των εσόδων και δέχεται ότι τα έσοδα πρέπει να προέρχονται από ολοκληρωμένες (οριστικές) συναλλαγές και γενικότερα πράξεις και επομένως αποκλείει τις προβλέψεις εσόδων. Ευμπίπτει, συνεπώς, η έννοια των φορολογητέων εσόδων με την ^ ο γ ι σ τ ι κ ή
Φορολογητέα, λοιπόν, είναι, αρχικά, τα λ ο γ ι σ -rcKct έσοδα.
Ορισμένα όμως έσοδα, ή απαλλάσονται από τη φορολογία εισοδήματος με βά(ση ειδικές διατάξεις, όπως είναι λ.χ. οι τόκοι των καταθέσεων σε τράπεζες, οι τόκοι των ομιολογιακών δανείων οικονομικής ανάπτυξης, ή φορολογούνται κατά ειδικό τρόπο, όπως λ.χ. είναι τα έσοδα από μερίσματα ανωνύμων εταιριών, τα έσοδα (κέρδη) από την εκμετέιλευση πλοίων κ.λ.π..
Τα συνολικά, επομένως, φορολογητέα έσοδα της χρήσης είναι δυνατό να μη συμπίπτουν με τα συνολικό λογιστικέ! έσοδα αυτής, και συνεπώς, να απαιτείται φορολογική αναμόρφωση αυτών.
Β.ΣΑΚΗίΛΗ» ΤΟ HUVH ΝΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ (σελ 713-7 1 4 )
ENOTHTfi II
ΓΕΝΙΚΟ ΠΕΡΙ ΕΞ0Ω9Ν
Κατά το Ελληνικό Γενικό Πογιστικό Εχέδιο, έξοδο είναι το κόοτοο που βαιούνε ι τα έοοδα της χρήοης (εξαφανιζόμενο κόοτος) . Οηλαδή, έξοδο είναι η θελημιένη ανέ(λωοη κεφαλαίου (παγίου, κυκλοφοριακού) αναξάρτητα οκοπού, μορφής κ.λ.π..
Το κόοτος εξαφανίζεται (εκπνέει) όταν πωλείται το αγαθό οτο οποίο είναι ενσωματωμένο. Τότε το κόστος του αγαθού αυτού μετατρέπεται σε έξοδο και Βαρύνει το έσοδο που προκείπτει από την πώληση του.'Ρρα, έξοδο είναι το κόστος που εξέπνευσε (the expired cost) με την προσδοκία δημιουργίας εσό δ ο ^ ή, κ α τ ’άλλη διατύπωση, έξοδο είναι η χρησιμοποίηση ή ανάλωση αγαθών και υπηρεσιών στη διαδικτ(σία τ(πόκτησης εσόδων.
Κατά το Ρ.Ρ.Β (statement No Λ), έξοδο είναι κάθε μείωση των στοιχείων του ενεργητικού ή κάθε αύξηση των υποχρεώσεων, που αναγνωρίζονττ(ΐ και μιετρούνται σύμιφωνσ μιε τις γενικά πτίραδεγμιένες λογιστικές τ(ρχές, προέρχονται τ(πό τις δραστηριότητες της επιχεί ρησης και μιετσβάλλουν την κειθαρή της θέση. Οι σπουδεότερες κατηγορίες των εξόδων είναι:
α) το κόστος των στοιχείων που χρησιμιοποιήθηκαν για την παραγωγή των εσόδων (π.χ. κόστος πωλημιένων, έξοδα διοίκησης ?<
διάθεσης, τόκοι ξένων κεφαλτιίων) , Β) τα έξοδα από ετεροβαρείς μιεταβ ιβέ(σε ις στοιχείων από τις οποίες δεν αναμιένονται έσοδα και τα ατυχήματα (π.χ. φόροι, πυρκαγιές, κλοπές), γ)το κόστος στοιχείων άλλων εκτός από προιόντει (π.χ. πάγια ή συμιετοχές σε άλλες εταιρίες) που μιεταβ ιβέιστηκαν, δ) το κόστος που πραγμιατοποιήθηκε σε ανεπιτυχείς προσπάθειες και ε) οι πτώσεις στις τρέχουσες τιμιές των αποθεμιέ(των που κστέχονται για πώληση. Ωεν περιλαμΒέ(νονται στα έξοδα : οι καταβολές έντίντ ι δανείων, οι δαπάνες για απόκτηση στοιχείων ενεργητικού, τα ποσά που διανέμιονται στους μιετόχους και οι προσαρμιογές σττ(
έξοδα προηγούμιενων χρήσεων.
Σύμφωνα μιε τα πτ(ραπέ(νω, έξοδο υφίστςιτσι:
α ) ’Οταν το κόστος σχημιατ ίζεται και ταυτόχρονα εκπνέει χάριν της πραγμτίτοποίησης εσόδων και όχι χάριν της παραγωγής ενσώματων προϊόντων ή πάγιων επεν δ ύ σ ε ω ν .Έ τ σ ι λ.χ. το κόστος της εργασίτ(ς ενός τεχνίτη παραγωγής υποδημιάτων σ ’ένα εργοστέισιο υποδημιατοποι ίας, δεν εκπνέει accv στοιχείο του ενεργητικού, γιατί δημιιουργήθηκε λόγω της παραγωγής των
υποδημάτων και ενώνεται με τα υπόλοιπα οτοιχεία του κόοταυο αυτών, βντίθετα, το κοοτος της εργασίας μιας πωλήτριας, το οποίο κόστος αναλώθηκε για την πραγματοποίηση της πώλησης των υποδημάτων, δεν υπάρχει σαν στοιχείο του ενεργητικού και γ ι ’αυτό δεν ενσωματώνεται στο κόστος των υποδημάτων. Το κόστος αυτό εκπνέει ταυτόχρονα με την παροχή της υπηρεσίας από την πωλήτρια και πρέπει να Βαρύνει τα αποτελέσματα της χρήσης τα οποία ευνοούνται από τα έσοδα που προέρχονται από την πώληση των υποδημάτων.
β>'Οταν μια επένδυση, πάγια <λ.χ. μηχάνημα) ή τρέχουσα
<λ.χ. προϊόντα) πωλείται, το κόστος αυτής εκπνέει με την πώληση, αφού η επένδυση παύει πια να υπάρχει σαν στοιχείο του ενεργητικού της ε π ι χείρησης.Έ τ σ ι το κόστος της πάγιας επένδυσης (λ.χ. του μιηχανήματος) που πωλείται, μετατρέπεται σε έ^οδο κατά τη στιγμιή'της πώλησης, όπως επίσης μετατοέπετσι σε έξοδο το κόστος των προϊόντων που πωλούνται κατά τη στιγμή της πώλησης.
Επειδή τα πάγια δεν προορίζονται για πώληση και πωλούνται μόνο κ α τ ’εξαίρεση, κυρίως μετά τη διαπύστωση ακαταλληλότητάς τους για την επιχείρηση, ενώ τα προϊόντα και εμπορεύματα παράγονται ή αγοράζονται με σκοπό τ η # π ώ λ η σ η , όταν λέμε κόστος πωλημένων εννοούμε το κόστος παραγωγής των προϊόντων ή το κόστος αγοράς των εμπορευμάτων τα οποία πωλήθ η κ α ν .
ΟΡΙΠΡΝΕΕ - ΕΞΟΟΩ (ΕΝΝΙΟΠΟΓΙΚΕΕ ΩΙΟΦΟΡΕΕ) Οαπάνη είναι η αξία των αγαθών, οποία καταναλώνονται ομαλά για ■ τηνδημιουργία εσόδων.
Οαπάνη = στοιχείο κόστους
Οιευρύνοντσς τον ορισμό μπορούμε να πούμε ότι δαπάνη είναι η αξία, των αγαθών, που καταναλώθηκε, απαραίτητη για την παραγωγή νέων προϊόντων, αναξάρτητα αν αυτή καταχωρήβηκε σαν "έξοδο" στα λογιστικά βιβλία της οικ.μονάδας ή όχι. Ο όρος "δαπάνες" συναντάται κυρίως στην Κοστολόγηση, ενώ ο όρος
"έξοδο" είναι όρος της Γενικής Πογιστικής.
Αντίθετα με τις δαπάνες, έξοδο είναι κάθε ανάλωση αξιών, η οποία γίνεται στα πλαίσια της οικ. μονάδας, ανεξάρτητα αν αυτή είναι θελημένη, παραγωγική ή σκόπιμη. Τόσα οι δαπάνες όσο και τα έξοδα οφείλουν την δημιουργία τους στα αγαθά που καταναλώθηκαν κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας.
Οι εννιολογικές διαφορές μεταξύ των δαπανών και των εξόδων και οι αποκλήσεις είναι κυρίως οι παρακάτω :
1. Η δαπάνη έχει παραγωγικό χαρακτήρα, ενώ το έξοδο, γενικά, οικονομικό. Οηλαδή, λέγοντας δαπάνες εννοούμε τα αγαθά που καταναλώθηκαν για την παραγωγή νέων προϊόντων, S.EAKmH: ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ (6 8 7 -6 8 9 )
ενώ λέγανταο έξοδα εννοούμε την αξία οε χρήματα, των αγαθών αυτών.
2. Η δαπάνη αποτελεί ατοιχείο του κόστουρ, ενώ το έξοδο μπορεί να είναι., όχι όμωρ οπωαδήποτε.
3. Η δαπέίνη είναι όρορ τηρ Κοστολογηοηρ, το έξοδο αντίθετα είναι όρορ τηρ Γενικήρ Πογιοτικπρ.
4 . 'Εξοδα και δαπάνερ οφείλουν την δημιουργία τουρ στην ανάλωση αξιών.
Τέλορ αναλύονταρ τα έξοδα, ωρ προρ τη σχέση τουρ μιε τιρ δαπάνερ, έχουμε :
α. Τα έξοδα = δαπάνερ, β. Τα έξοδα μη δαπέίνερ, γ. Τιρ δαπάνερ μη έξοδα.
Η διάκριση αυτή, σύμφωνα με τον S c h m alenbach, βασίζεται οτιρ διαφορετικέρ αρχέρ λειτουργίαρ και σκοπιμότηταρ τηρ Πογιστικήρ και τηρ Κοστολόγησηρ.Ενώ η Πογιστική απεικονίζει κάθε ανάλωση που συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με πληρωμές και με τιρ ισχύουσερ διατάξειρ περί λογιστικής και τήρησηρ λογιστικών βιβλίων, η Κοστολόγηση επεκτείνεται και πέρα από τους νομικούρ θεσμόυς και συνυπολογίζει αναλώσειρ οι οποίες δεν απεικονίζονται στα λογιστικά βιβλία.
Τις αναλώσεις αυτές τις γνωρίζουμε σαν "Πρό·^θετερ Οαπά
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, παραστατικά έχουμε
Ουδέτερα έξοδα έξοδα μη δαπάνες
Έ ξ ο δ α <·.β>
(α) Βασικές
Οαπεινερ
Πρόσθετερ δαπάνερ
<ν>
α. Τα σκόπιμα έξοδα ή βασικές δαπάνερ είναι εκείνα τα οποία εννιολογικώς, είναι ταυτόσημα των δαπανών δηλαδή έξοδα = δαπάνερ. Πέγονται σκόπιμα έξοδα γιατί γίνονται για την παραγωγή, αποτελούν δηλαδή το κυρίως ή το πρωτογενές κόστος ενός αγαθού.
β. Τα ουδέτερα ή έξοδα μη δαπάνες δεν αποτελούν στοιχείο του κόστους γ ι ’αυτό και λέγονται ανόργανα και
εξωεπιχειρηματικά έξοδα. Η δημιουργία τους δεν είναι απαραίτητη, αλλά άσκοπη για την παραγωγική διαδικασία. Τέτοια έξοδα είναι οι ζημιές από καταστροφές, από αποτιμήσεις, από υπερτιμήσεις, οι ποινές, τα πρόστιμα κ.λ.π.. Τα έξοδα αυτά μεταφέρονται α π ’ευθείας στο λογαριασμό "Οποτελέσματα Χρήσης"
και επειδή έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση των καθαρών εσόδων, λέγονται και αφαιρετικό στοιχείο των εσόδων.
γ. Τέλος, ο αποτελούν στοίχε
δαπέίνες μη έξοδα του κόστους και I. Είναι πρό'^θετεςr δσπσνερ όπωρ :
1 . Οιτόκοι του1 ιδίου κεφαλαίο 2. Το τεκμαρτόενο ί κ LO.
3. Η αμοιβή του1 ε πιX ε L ρήμα τ Ι α -
Δ. Το ύψορ του αοφάλιοτρου που αναλογεί για τ :ασφάλισιπ ασφαλ ιζόμιενων κυνδύνων, που αναλαμβέ(νε ι ο επιχειρηματιας.
5. Η ανάλωση δωρεάν κτηθέντων αγαθών.
6. Οι κοστολογικές αποσβέσεις.
Τις πρόσθετες δαπάνες τις διακρίνουμε σε : 1. Φύσει πρόσθετες δαπάνες.
2. βποτιμικύς πρόσθετες δαπάνες.
Γτην πρώτη κατηγορία υπέιγονται οι δαπάνες εκείνες οι οποίες από τη φύση τους δεν μπορούν να είναι έξοδα, π.χ. π ανάλωση δωρεάν κτηθέντων αγαθών, το τεκμαρτό ενοίκιο, ο μισθός του επιχειρηματία, το αυτασφέίλιστρο και οι τόκοι το
Ιδιου κεφαλαίου.
Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν εκείνες οι δαπάνες που τη φύση τους είναι έξοδα π.χ. οι κοστολογικές απ&:?βέσεις.
Δ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ: ΘΒΒΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ (2 δ - 3 ΐ)
QlfiKPirEIE T9N ΕΞ0Ω9Ν
Με βάοη ■ παραπάνω κριτήριο τα έξοδα διακρίνονται σε : - άυεσα (direct expenses),
- έμμεσα (indirect expenses).
'Ομεσα έξοδα είναι αυτά που γίνονται αποκλειστικά για ένα μόνο είδορ προϊόντος ή λειτουργίας ή τμιήματος ή άλλης υποδιαίρεσης της επιχείρησης. D κοστολογικός χειρισμός των εξόδων αυτών είναι εύκολος γιατί, αφού αφορούν ένα μόνο προϊόν ή λειτουργία κ.λ.π., κατέ( συνέπεια 0C( Βαρύνουν α π ’ευθείας το αντίστοιχο προϊόν ή λειτουργία. Π.χ. πρώτη ύλη που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του fl προϊόντος, αμοιβές εργατών που χρησιμοποιήθηκαν για την εκτέλεση του X έργου (παραγγελία), καύσιμα αναλωθέντα για την τάδε πτή·::^, φάρμακα και άλλα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν σε κάποια εγχείρηση κ.ο.κ.,Τα άμεσα αυτά έξοδα στην περίπτωση που αφορούν ένα προϊόν (ή εμπόρευμα ή υπηρεσία) λέγονται και ειδικά έξοδα.
Έ μ μ ε σ α έξοδα είναι αυτέι που γίνονται ταυ τόχροναγ ια περισσότερα από ένα είδος προϊόντων ή λειτουργιών ή τμημάτων κ.λ.π. της επιχείρησης και κατά συνέπεια είναι αυτά που βαρύνουν κάθε ένα από τα παραπάνω προϊόντα, λειτουργίες με βάση μια υπολογιστική διαδικασία (γίνεται όμως από ορισμένους συγγραφείς και διάκριση σε s emi-directs). Ετην κειτηγορία των εξόδων αυχύν, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την απόσβεση και τα έξοδα φωτ ισμού-θέρμανσης του βιομηχανοστάσιου όταν σ ’αυτό παράγονται περισσότερα από ένα προϊόντα. Η ενσωμάτωση των δε(πανών αυτών αυτών στα περισσότερα του ενός είδη προϊόντων, θα γίνει αναγκαστικά, με τη χρήση κάποιου συντελεστή επιβάρυνσης.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η κατανομή των έμμεσων εξόδων στα επιμέρους είδη προϊόντων, ή στις λειτουργίες κ.λ.π., είναι η αχίλλειος φτέρνα της κοστολόγησης. Ουτό γιατί η κατανομή αυτή ανοίγει την πόρτα στην αυθαιρεσία και την υποκειμενικότητα.
Κατά συνέπεια, ένε( συστημε( κοστολόγησης είγαι τόσο περισσότερο αντικειμενικό, όσο στη σύνθεση του κόστους κυριαρχούν τα έιμεσα έξοδεί, το αντίθετο δε συμβαίνει στην περίπτωση που κυριαρχούν τα έμιμεσα έξοδα.
Τέλος, κατά τη χρήση των όρων άμεσα - έμμεσα έξοδα, θα πρέπει να διευκρινίζεται αν τα εννοούμε σε σχέση προς ορισμένο προϊόν (ή προιόντε() ή σε σχέση προς ορισμένη λειτουργία (ή λειτουργίες) της επιχείρησης. Κι αυτό γιειτί
ΙΟ έ^οδο να είναι :
α λ ε η ο υ ρ γ ί α , τμήμα κ.λ.π. της; επιχείρησης;.
αλλά,
- έμμεσο ος προς τα προϊόντα ή υπηρεσίες της λειτουργίας ή του τμήματος. Q μισθός του επόπτη της παραγωγικής διαδικασίας είναι έ(μεση δαπάνη της παραγωγικής λειτουργίας, είναι όμως έμμεση όσον αφορά την ενσωμάτωση της στο κόστος των επιμέρους προ ιόντων.
Με βέ(ση I παραπανω κριτηρκ έξοδα διακρίνονται σε :
α> με τις μεταβολές του κό των σταθερών δαπανών αλλά ότι η^ιεταβολή I τις αυξομειώσεις του - μεταβλητά.
Σταθερά είναι τα έξοδα που σε σύνολο συμμεταβάλλονται (μέσα σε ορισμένα ό{
βαθμού δραστηριότητας. Το χαρακτηρισ' δεν είναι ότι παραμένουν αμετέιβλητες τους οφείλεται σε αίτια έιλλα εκτός αι
βαθμού δ ρ α σ τ η ριότητας.Έτσι, π.χ. το ενοίκιο του β ιομηχανοστασ ίου είναι σταθερή δαπέίνη για παραγωγή λ.χ. απ(
μηδέν μέχρι 100.000 μονέιδες. Για παραγωγή περισσότερων μιονάδων, η επιχείρηση θα αναγκαστεί να νοικιέισει κι άλλο κτήριο, έιρα το αντίστοιχο ποσό που καταβάλλει για ενοίκια I μεταβληθεί. Αλλά το ποσό που εμφανίζεται σαν δαπάνη για ενοίκια μπορεί επίσης να αυξηθεί και χωρίς να μισθωθεί δεύτερο κτήριο αν αυξηθεί το ενοίκιο του πρώτου κτηρίου.
Γενικέ(, το χαρακτηριστικό των σταθερών δαπανών είναι ότι η μεταβληκότητά τους έχει σχέση με το χρόνο κι όχι με τις μεταβολές του βαθμού δραστηριότητας. Σταθερά είναι κατέι κανόνα, οι χρονικές δαπάνες, δηλ. αυτές που η πραγματοποίη·
τους οφείλεται στην πέίροδο του χρόνου π.χ. τόκοι, ενοίκια, μιισθοί, συνδρομιές κ.α.λ..
Μεταβλητά είναι τα έξοδα που σε σύνολο συμιμιεταβάλλοντι (κατά κάποιο ρυθμιό) με τις μεταβολές του βαθμιού
δραστηριότητας. Ανάλογα με το ρυθμιό μιεταβολής του εξόδου, ( σχέση μιε το ρυθμιό μιεταβολής της δραστηριότητας τα μιεταβλητι έξοδα μιπορεί να είναι :
- Αναλογικά (-frais proport ionnels), όταν ο ρυθμιός της μιεταβολής τους είναι ο ίδιος μιε το ρυθμιό μιεταβολής της δραστηριότητας, δηλ. δ ιπλασ ιαζόμιενης , τετραπλασ ιαζόμιενης κ.ο.κ. της (π.χ. παραγωγικής) δραστηριότητας, αντίστοιχα διπλασιάζεται, τετραπλασιάζεται κ.ο.κ. και το έξοδο. Και αντίστροφα, υποδ ιπλασιαζόμιενης κ.ο.κ. δραστηριότητας, υποδιπλασιάζεται και το έξοδο. Βλέπουμιε, λοιπόν, ότι η ανέι
μονάδα αναλογική δαπάνη είναι μέγεθος? οταθερσ και ανεξάρτητο από το επίπεδο της δραστηριότητας.'Ετσι, η διαμόρφωση μιας απόλυτα αναλογικής δαπάνης θα είναι η εξής:
Παραγωγή 1.000 μον., δαπάνη 50.000 δρχ., ανά μον. = 50 δρχ.
Παραγωγή 2.000 μον., δαπάνηΐ00.000 δρχ., ανά μονάδα των επι
πλέον = 50 δρχ.
- Αϋξοντα <-frais progress!-fs) είναι τα μεταβλητά έξοδα των οποίων ο ρυθμός μεταβολής είναι μεγαλύτερος από το ρυθμό μεταβολής της δραστηριότητας.'Ετσι, η διαμόρφωση των αύξοντων εξόδων θα ήταν η παρακάτω :
Παραγωγή 1.000 μον., δαπάνη 100.000 δρχ, ανά μον.= 100 δρχ Παραγωγή 2.000 μον., δαπάνη 205.000 δρχ, δαπέινη ανά μονάδα των επιπλέον 1.000 μονάδων = 105 δρχ.
- Φθίνοντσ (frais degress!-fs) , είναι τα μεταβλητέι έξοδα που σε σύνολο μεν μεταβάλλονται, αλλά ο ρυθμός μιεταβολής τους είναι μιικρότερος απο το ρυθμιό μιεταβολής της δραστηριότητας. Η διαμόρφωση των δαπανών αυτών θα ήταν :
Παραγωγή 1.000 μιον. , δαπάνη 100.000 δρχ, ανέι μ ο ν . = 100 δρχ Παραγωγή 2.000 μιον., δαπάνη 190.000 δρχ, δαπάνη ανά μιονάδα των επιπλέον = 90 δρχ.
- Παλίνδρομια ή ακανόνιστης μιεταβληκότητας <-fra!s regress!-fs), είναι τα έξοδα των οποίων η κατεύθυ'ήση της μεταβολής εναλλάσεται, π.χ. μιέχρι ορισμιένου σημιείου εμιφαν ίζοντα ι σαν αύξοντα και μετά φθίνοντα κ.ο.κ.
Τέλος είναι μιια άλλη κατηγορία, γνωστή ως κατηγορία των ημιιμιετσβλητών δαπάνων, που κατά ένα τμιήμια αποτελούνται από σταθερά και κατά το υπόλοιπο από μιεταβλητά έξοδα <fra!s sem!-f!K es>.Ετην κατηγορία αυτή ανοίκουν τα Γενικά Βιομιηχσνικά Έ ξ ο δ α .
Εε περίπτωση που μιια δαπάνη είναι ημιιμιεταβλητή, είναι ανάγκη, εκ των υστέρων, να την "σπάσουμιε" στο σταθερό και μεταβλητό τμιήμια της. 0 διαχωρισμός αυτός μιπορε ί να γίνει μιε διάφορους τρόπους.
MEBOQOI ΟΙΑΧΟΡΙΣΜΟΥ TSN ΜΕΤΑΒΠΗΤΟΝ Kfil ZTflBEPSN 0«Π0Ν9Ν
Κατά τη μέθι (αρχείο κόοτουρ
□δο αυτή, από τα δεδομένη του παρελθόντορ κ.λ.π.) κατσγρέ(φεται π εξέλιξη τπρ δαπέινηρ
διάοπαοη) ο ’ένα χρονικό διάστημα και βρίσκεται το μεγαλύτερο και το μικρότερο '
διάστημα αυτό. Η διαφορά τον δύο μεγεθών τον ί διαιρείται με τη διαφορά τον αντίστοιχον βαθμιόν
δραστηριότηταρ και το ποιλίκο δίνει το ανά μονάδα μεταβλητό τμήμα τηρ δ σ π άνηρ.Έ τ σ ι , στο παρακάτο παράδειγμα, σαν μέτρο δραστηριότηταρ τηρ οικ. μονάδαρ χρησιμοποιούνται οι όρερ άμεσηρ εργασίαρ, ενώ τα δεδομένα μιαρ δείχνουν ότι υπάρχει σχέση μιεταξύ επιπέδου δραστηριότηταρ και μιεγέθουρ δαπέινηρ.
Μήνες Ώ ρ ε ς άμεσης έργασίας Ήμιμεταβλητή Δαπάνη
■ Ιανουάριος ' 1.400 442.000
Φεβρουάριος 1.600 448.000
Μάρτιος 1.900 457.000
’Απρίλιος 1.580 447.400
Μάιος 1.750 452.500
’Ιούνιος 1.280 438.400
προσδιορισμό τηρ σχέσηρ αυτήρ ( I τα μικρότερα προρ τα μεγαλύτερα.
Πίνακσρ II