ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ
ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
«ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΑΑΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΕ ΒΑΡΙΑ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΕΤΡΕΑΑΙΟΕΙΑΩΝ»
Θί2
Εκπόνηση Εργασίας: Μεταλληνού Μαρκέλλα, Α.Μ;2259
Υπεύθυνος Καθηγητή<:: Μαρμάνης Δημήτριος
ΚΑΒΑΛΑ 2008
ΠοόλοΎος-Ευγαριστίες
Ζούμε σε μια εποχή όπου τα περιβαλλχ)ντικά προβλήματα έχουν πάψει να είναι τηθανά σενάρια του μακρινού μέλλοντος αλλά είναι ορατοί κίνδυνοι που απειλούν τον πλανήτη μας και απαιτούν άμεση και αποτελεσματική αντιμετώτηση. Γι’ αυτό το λόγο κάθε βαριά βιομηχανία-εταιρεία θα πρέπει με τη σειρά της να αναγνωρίζει την ευθύνη που έχει για την προστασία του περιβάλλοντος και να φροντίζει για τη συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών ετππτώσεων των διαφόρων δραστηριοτήτων της, υιοθετώντας έτσι τις βέλτιστες τεχνικές, έχοντας ως στόχο την υπερκάλυψη της ισχύουσας νομοθεσίας και κανονισμών.
Προκειμένου λοιπόν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να καταστούν ικανές να μεγιστοποιήσουν τα πλεονεκτήματα της περιβαλλοντικής διαχείρισης ξεκίνησε μια νέα ευρωπαϊκή πρωτοβουλία η οποία ονομάστηκε Σύστημα οικολογικής διαχείρισης και ελέγχου (Eco Management and Andit Scheme) ή EMAS που σ’ αυτή τη φάση έχει εθελοντικό χαρακτήρα.
Αυτό με τη σειρά μου θα προσπαθήσω να ανατιτύξω, στη συνέχεια, στην εργασία μου προσπαθώντας πάντα να πλησιάσω όσο το δυνατόν τιερισσότερο το θέμα και να προκαλέσω την ευαισθητοποίηση όλων όσων το διαβάσουν.
π ρόλογος-Ευγαριστίες
^ η θ Ο ί(Ρ Ι ^ Ί Ί < Ε (Σ
Αισθάνομαι επίσης την ανάγκη να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες σε όλους, για την πολύτιμη βοήθεια και συνεισφορά τους για την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης εργασίας.
Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου τον κ. Μαρμάνη Δημήτριο που μου έδωσε αυτή τη δυνατότητα να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο θέμα και να ανατιτύξω τις ιδέες και τις προτάσεις μου, αλλά και για όλη την βοήθεια του σε ότι χρειαζόμουν κατά τη διάρκεια της συγγραφής της. Επίσης τους εξωτερικούς παράγοντες όπως την κ. Παπαχρήστου Χαρίκλεια, προϊσταμένη του τμήματος του Χημείου των Ελληνικών Πετρελαίων Ελευσίνας, που μου έδωσε την άδεια για την παροχή πολύτιμου υλικού, τον κ. Παλαιοκρασσά Μιχάλη, προϊστάμενος του τμήματος περιβάλλοντος για τις συμβουλές του και για τον σωστό προσανατολισμό στο πως θα συντάξω την εργασία μου, καθώς επίσης και τον κ. Μηζύθρα Αναστάσιο, μόνιμο προσω^κό του διυλιστηρίου και δοκιμαστής Χημείου, για τη συνεχή βοήθεια του και για την αφιέρωση του πολύτιμου χρόνου του.
Δεν θα μπορούσα φυσικά να παραλείψω να ευχαριστήσω την οικογένεια μου, που σε αυτό το δύσκολο σημείο της ολοκλήρωσης της εκπαίδευσης μου, μου συμπαραστάθηκε και με βοήθησε με την παρουσία της, όχι μόνο κατά την διάρκεια της εγγραφής της εργασίας, αλλά και για όλα αυτά τα χρόνια που σπούδαζα και που χωρίς αυτήν δεν θα είχα πραγματοποιήσει τίποτα από όλα αυτά.
Σας ευχαριστώ τέλος όλους όσους θα διαβάσετε την εργασία μου και με την σειρά σας αφιερώσετε το δικό σας πολύημο χρόνο σε ‘μένα. Σας ευχαριστώ πολύ.
Με εκτίμηση Μεταλληνού Μαρκέλλα
η Έ Φ ΐΈ Χ Ο Μ Έ ΰ ^ Λ
Περιεγόμενα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ/ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... σελ. 1 ΟΡΙΣΜΟΙ/ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ... σελ.7-10
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1“: Κοινοτικό Σύστηίΐα Οικολογικής Αιαγείρκτης <&
Ελέγγου
1.1 Τι είναι το ΕΜAS... σελ. 11-12 1.2 Διαδικασία Συμμετοχής & Διατήρηση Καταχώρησης στο EMAS... σελ. 12-16 1.2.1Χώροι Δραστηριότητας Οργανισμών... σελ.16-18 1.3 Σύστημα Διατήστευσης...σελ.18-19 1.3.1 Σκοπός Επαλήθευσης...σελ.20 1.3.2 Διαδικασία Επαλήθευσης... σελ.20-21 1.4 Τα οφέλη του EMAS...σελ.21-22 1.5 Δείκτες Περιβαλλοντικών Ετιιδόσεων... σελ.22-23 1.5.1 Κατηγορίες Δεικτών Περιβαλλοντικών Επιδόσεων...σελ.23-26 1.5.2 Κατευθυντήριες Γραμμές... σελ.27-28 1.6 Χρηματοδοτικά Προγράμματα για την εφαρμογή του EMAS...σελ.28-29 1.7 Αογότυπο του EMAS...σελ.30 1.7.1 Σχέση μεταξύ λογότυπου EMAS & Συστημάτων Οικολογικής Σήμανσης.σελ.31 1.7.2 Χρήση του λογότυπου για την προώθηση του EMAS...σελ.32-33 1.8 Που πάμε από εδώ & ‘μπρος;... σελ.34
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2“ : Εγγειρίδιο Περιβαλλοντικής Αιαγείρισης
2.1 Αντικείμενο & Πεδίο Εφαρμογής... σελ.35 2.2 Απαιτήσεις Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης...σελ.36 2.3 Πολιτική... σελ.36-37 2.4 Σχεδιασμός... σελ. 3 7 2.4.1 Περιβαλλοντικά Θέματα... σελ.37-39
2.4.2 Νομοθετικές & άλλες απαιτήσεις... σελ.39 2.4.3 Περιβαλλοντικοί Σκοποί & Στόχοι... σελ.39-40 2.4.4 Προγράμματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης... σελ.40 2.5 Εφαρμογή & Λειτουργία...σελ.40 2.5.1 Οργανωτική Δομή & Υπευθυνότητες... σελ.40-42 2.5.2 Εκπαίδευση, Ενεργοποίηση & Ανάπτυξη Ικανοτήτων...σελ.42-43 2.5.3 Ετηκοινωνία & Πληροφόρηση... σελ.43-44 2.5.4 Τεκμηρίωση του ΣΠΔ...σελ.44-46 2.5.5 Έλεγχος Εγγράφων & Δεδομένων... σελ.46 2.5.6 Λειτουργικός Έλεγχος...σελ.46-47 2.5.7 Ετοιμότητα & Απόκριση σε καταστάσεις έκτακτου ανάγκης... σελ.47 2.6 Έλεγχος & Διορθωτικές Ενέργειες... σελ.48 2.6.1 Μέτρηση Ετηδόσεων & Παρακολούθηση... σελ.48-49 2.6.2 Μη Συμμόρφωση-Διορθωτική & Προληπτική Δράση...σελ.49 2.6.3 Αρχεία Συστήματος...σελ.50 2.6.4 Επιθεώρηση Συστήματος Περιβαλλονπκής Διαχείρισης...σελ.51 2.7 Ανασκόττηση από τη διοίκηση...σελ.52
... Περιεγόαενα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3" : Παράρτημα Διαδικασιών Περιβαλλοντικής Διαχείρισης
Παράρτημα I
Α/Α Διαδικασίες Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης... σελ.53 Παράρτημα II
Α/Α Διαδικασίες Εταιρείας... σελ.54-59
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4": Διαδικασίες Περιβάλλοντος
4.1 Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων... σελ.60-61 4.1.1 Σχεδιασμός-Προγραμματισμός Διεργασίας... σελ.61 4.1.2 Διαχείριση Επικινδύνων Στερεών Αποβλήτων...σελ.61-62 4.1.3 Παρακολούθηση των Στερεών Αποβλήτων... σελ.63
4.1.4 Υτιευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ.64 4.2 Διαχείριση Υγρών Αποβλήτων... σελ.64-66 4.2.1 Μετρήσεις... σελ.66-68 4.2.2 Υπευθυνότητες/Έντυπα αρχεία... σελ.68 4.3 Διαχείριση Χημικών Ουσιών... σελ.68-70 4.3.1 Υπευθυνότητες/Έντυπα αρχεία... σελ.70 4.4 Διαχείριση Αέριων Ρύπων... σελ.71 4.4.1 Προγραμματισμός Μετρήσεων... σελ.72-75 4.4.2 Υτιευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ.75 4.5 Έλεγχος Στάθμης Θορύβου... σελ.76-77 4.5.1 Υπευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ.77 4.6 Διαχείριση Ηλεκτρικής Ενέργειας & Καυσίμων... σελ.78 4.6.1 Μέθοδος... σελ.78-79 4.6.2 Υπευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ.80 4.7 Έλεγχος Δειτουργίας Αεβήτων... σελ.80 4.7.1 Μέθοδος... σελ.80-81 4.7.2 Υπευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ.81 4.8 Διαχείριση Νερού... σελ.82 4.8.1 Μέθοδος... σελ.82-83 4.8.2 Υπευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ.83 4.9 Έλεγχος Οργάνων Ελέγχου & Μετρήσεων... σελ.84 4.9.1 Μέθοδος... σελ.84-85 4.9.2 Υπευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ.86 4.10 Εκπαίδευση, Ευαισθητοποίηση & Ικανότητα...σελ.86-87 4.10.1 Μέθοδος... σελ.87-88 4.10.2 Υπευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ.88-89 ___________________________________________________________ Περΐ£γόαενα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5“ : Αιαγείρκηι Yyieiviic & Ασφάλειας
5.1 Γενικά... σελ.90-91 5.2 Πολιτική... σελ.91-92 5.3 Σκοποί & Στόχοι Υγιεινής & Ασφάλειας...σελ.92
5.4 Μοντέλα Διαχείρισης...σελ.92-93 5.4.1 Αλληλετήδραση ανάμεσα στην Οικολογική Διαχείριση & αυτήν για την Υγιεινή και Ασφάλεια της εργασίας...σελ.93-94 5.5 Ετοιμότητα και Απόκριση σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης... σελ.94-95 5.5.1 Κίνδυνοι για την Υγεία & Ασφάλεια των εργαζομένων... σελ.95-96 5.6 Βιομηχανικά Ατυχήματα Μεγάλης Έκτασης... σελ.96-100 5.6.1 Νομοθεσία Αντιμετώπισης Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης... σελ.100-101 5.7 Διαδικασίες Υγιεινής & Ασφάλειας/ Διαχείριση Σήμανσης... σελ.102 5.7.1 Μέθοδος... σελ.102-103 5.7.2 Υπευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ.104 5.7.3 Πίνακας Επεξήγησης Κωδικών Σημάτων... σελ.104-106 5.8 Διαχείριση Μέσων Ατομικής Προστασίας... σελ.106 5.8.1 Μέθοδος & Διαχείριση των Μέσων Ατομικής Προστασίας... σελ.106-107 5.8.2 Υπευθυνότητες/Εντυπα αρχεία... σελ. 108 5.9 Διαχείριση Επικινδυνότητας... σελ.108-111 5.9.1 Υπευθυνότητες... σελ.111
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...σελ.112-115 ___________________________________________________________ Πεοιεγόίίενα
_ Ορνσιχοί/Συντϋήσεις
w m m m m m m m m w .m F -d
«ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ»
Οι γενικοί στόχοι και οι αρχές της δράσης της βιομηχανίας σε θέματα περιβάλλοντος, συμπερΛαμβανομένης της συμμόρφωσης προς όλες τις απαιτήσεις που αφορούν το περιβάλλον και της δέσμευσης για συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων. Η περιβαλλοντική πολιτική προσφέρει το πλαίσιο για τη θέστηση και την αναθεώρηση των περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων.
ΣΥΝΕΧΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ»
Η διεργασία ετήσιας βελτίωσης των μετρήσιμων αποτελεσμάτων του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης και των σημαντικών περιβαλλοντικών του πτυχών με βάση την περιβαλλοντική του πολιτική και τους περιβαλλοντικούς του σκοπούς και στόχους. Η βελτίωση των αποτελεσμάτων δεν είναι απαραίτητο να πραγματοποιείται ταυτόχρονα σε όλους τους τομείς δράσης.
«ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗ»
Οποιαδήποτε αλλαγή στο τιεριβάλλον είτε αρνητική είτε θετική, η οποία οφείλεται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει στις δραστηριότητες, τα προϊόντα ή τις υττηρεσίες μιας εταιρείας.
«ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ»
Ο γενικός περιβαλλοντικός σκοπός, τον οποίο επιδιώκει η εταιρεία και ο οποίος απορρέει από την περιβαλλοντική πολιτική και όπου είναι εφικτό ποσοτικοποιείται.
«ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ»
Μια λετττομερής απαίτηση επίδοσης η οποία εφαρμόζεται στην εταιρεία ή σε τμήματα αυτής, προκύπτει από τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και πρέπει να καθοριστεί και να τηρηθεί προκειμένου να υλοποιηθούν οι σκοποί αυτοί.
Ooiauoi/ZuvTmiaeic
«ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ»
Η περιγραφή των μέτρων, συμπεριλαμβανομένου τις αρμοδιότητες και τα μέσα, τα οποία έχουν ληφθεί ή μελ^τώνται για την πραγματοποίηση των περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων, και ο καθορισμός προθεσμιών για την επίτευξη αυτών.
«ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ»
Ένα μέσο διαχείρισης που περιλαμβάνει συστηματική, τεκμηριωμένη, περιοδική και αντικειμενική αξιολόγηση των επιδόσεων του οργανισμού, του συστήματος διαχείρισης και των διεργασιών για την προστασία περιβάλλοντος, και το οποίο αποσκοπεί:
ί.Στη διευκόλυνση του διαχειριστικού ελέγχου των πρακτικών οι οποίες ενδέχεται να έχουν συνέπειες στο τιεριβάλλον και
ϋ.Στην αξιολόγηση της συμμόρφωσης με την περιβαλλοντική πολιτική συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων του οργανισμού.
«ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ»
Αφορά το τμήμα του συνολικού συστήματος διαχείρισης, το οποίο με την σειρά του περιλαμβάνει την οργανωτική διάρθρωση, το σχεδίασμά, τις ευθύνες, τις πρακτικές, τις διαδικασίες, τις διεργασίες και τους πόρους για τη χάραξη, την εφαρμογή, την επιτυχία, την αναθεώρηση και τη διατήρηση της περιβαλλοντικής πολιτικής.
ΕΠΑΛΗ0ΕΥΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Πρόσωπο ή οργανισμός ανεξάρτητο της υπό επαλήθευσης εταιρείας, το οποίο έχει διαπιστευθεί σύμφωνα με τους όρους και τις διαδικασίες του κανονισμού EMAS.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
Είναι η διαχείριση εκείνων των δραστηριοτήτων ενός οργανισμού που έχουν, είχαν ή μπορεί να έχουν εττιπτώσεις στο τιεριβάλλον. Ο σκοπός του είναι να διατηρήσει τους φυσικούς πόρους, να ελαττώσει τις εκπομπές των ρύπων και των περιβαλλοντικών κινδύνων και να παράσχει ασφαλή χώρο εργασίας.
Ορισαοί/Συντίίτίσεκ:
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Οι γενικοί στόχοι και αρχές της δράσης της εταιρείας σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης προς όλες τις κανονιστικές απαιτήσεις που αφορούν θέματα επαγγελματικού κινδύνου και της ανάληψης δέσμευσης για συνεχή βελτίωση των εταδόσεων σ’ αυτά. Η Πολιτική Υγιεινής και Ασφάλειας προσφέρει το πλαίσιο για τη θέστηση και αναθεώρηση των αντίστοιχων σκοπών και στόχων.
1ΥΝΕΧΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ Υ& A Είναι η διεργασία ετήσιας βελτίωσης των μετρήσιμων αποτελεσμάτων του συστήματος διαχείρισης υγιεινής και ασφάλειας και των σημαντικών επαγγελματικών κινδύνων με βάση την πολιτική για την Υ &Α και τους σκοπούς και στόχους της. Η βελτίωση των αποτελεσμάτων δεν χρειάζεται να γίνεται ταυτόχρονα σε όλους τους τομείς δράσης.
ΕΠΙΔΟΣΗ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Τα μετρήσιμα αποτελέσματα ενός Συστήματος Διαχείρισης Υγιεινής και Ασφάλειας, που σχετίζονται με τον έλεγχο των κινδύνων Υ & Α, με βάση την Πολιτική και τους Σκοπούς. Η μέτρηση της ετήδοσης ^ριλαμβάνει μέτρηση των ενεργειών και των αποτελεσμάτων της διαχείρισης Υγιεινής και Ασφάλειας.
ΠΑΡ’ ΟΛΙΓΟΝ ΣΥΜΒΑΝ
Ανετηθύμητο γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ατύχημα.
Οοισαοί/Συντίίήσεις
ΣΠΔ : Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης
ΠΔ : Περιβαλλοντική Διαχείριση
Υ. EMAS : Υπεύ&υνος για το EMAS
Ε.Π.Σ : Επιτροττή Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού
Υ.Α.ΠΕ : Υγεία , Ασφάλεια, Περιβάλλον
E.M.A.S : Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης
Υ & A ; Υγιεινή και Ασφάλεια
Σ.Δ.Υ.Α : Σύστημα Διαχείρισης Υγιεινής και Ασφάλειας
Υ.Α.Π.ΠΕ:Υγεία,Ασφάλεια,Πυρασφάλεια,Περιβάλλον
Κοινοτικό Σύστηαα Οικολσνικτίς Διαγείρισης & Ελέγγου
Κ ^ Φ Λ Λ Λ Ι Ο 1 °
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ EMAS
Το Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου, το οποίο είναι γνωστό ως EMAS, είναι ένα δημόσιο σήμα ποιότητας για εθελοντική περιβαλλοντική διαχείριση αλλά και επικοινωνία. Είναι ένα σύστημα σύγχρονης περιβαλλοντικής διαχείρισης, έχοντας διαφάνεια σε όλους τους τομείς του και συμμετοχή. Το Σύστημα EMAS δημιουργήθηκε αρχικά το 1993 με Κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΟΚ) αριθμ. 1836/93/ΕΟΚ για την εκούσια συμμετοχή των επιχειρήσεων του βιομηχανικού τομέα σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου. Στην συνέχεια όμως αντικαθίσταται στις 19 Μαρτίου 2001 από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 761/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εκούσια συμμετοχή των οργανισμών στο (EMAS). Συνεπώς ο προηγούμενος Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθμ. 1836/93 καταργείται.
Με τον σημερινό αναθεωρημένο Κανονισμό 761/2001, οι οργανισμοί που είναι εγγεγραμμένοι στο EMAS οφείλουν να συμμορφώνονται και να υπακούουν στην περιβαλλοντική νομοθεσία, να εφαρμόζουν με τη σειρά τους ένα σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης καθώς επίσης να κάνουν γνωστές τις συνεχείς βελτιώσεις της περιβαλλοντικής τους επίδοσης μέσω δημοσίευσης. Ακόμα με την αναθεώρηση του Κανονισμού προσθέστηκαν νέα στοιχεία στο σύστημα όπως η ελεύθερη πρόσβαση των οργανισμών απ’ όλους τους τομείς της οικονομίας, ένα νέο ελκυστικό και ιδιαίτερο έμβλημα καθώς και ενσωμάτωση του EN/ISO 14001 ως του διαχειριστικού συστήματος του EMAS, το οποίο είναι λιγότερο απαιτητικό όσον αφορά στους περιβαλλοντικούς του στόχους και είναι διαθέσιμο όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά διεθνώς. Έχει ανατιτυχθεί πολύ περισσότερο από το EMAS και έχει κατακτήσει μεγαλύτερο ποσοστό από τη διεθνή αγορά (με περίπου 35,000 πιστοποιήσεις σήμερα στην Ευρώπη).
Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα μελέτες, η περιορισμένη υιοθέτηση του συστήματος που παρατηρείται οφείλεται, κατά ένα μικρό ποσοστό, στην αυξημένη γραφειοκρατία, στη νομοθετική ασφάλεια, στην έλλειψη επαρκούς αναγνώρισης των οργανισμών EMAS, αλλά και στο γεγονός ότι δεν δίνει την εικόνα του συστήματος εκείνου που θα βελτιώσει την υπάρχουσα κατάσταση σε σύγκριση με άλλα συστήματα. Είναι απαραίτητο το Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου να καταστεί διαθέσιμο σε όλους τους οργανισμούς που με την λειτουργία τους προκαλούν σημαντικές περιβαλλοντικές συνέπειες, παρέχοντας σ’ αυτούς ένα μέσο για να τις διαχειρίζονται και έτσι ανάλογα να βελτιώσουν τη συνολική περιβαλλοντική τους ετάδοση.
Ο αναθεωρημένος κανονισμός έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται στην εξασφάλιση μιας ισότιμης εφαρμογής του EMAS σε όλη την Κοινότητα τηρώντας κοινούς κανόνες , διαδικασίες και βασικές απαιτήσεις γι’ αυτό, ενώ αντίθετα τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν σε εθνικό επίτιεδο, αφορά και τα αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη.
Για τους οργανισμούς που λειτουργούν και υπάρχουν στον βιομηχανικό τομέα, θα πρέπει να υπάρξει ένα κίνητρο ώστε να ενθαρρυνθούν να συμμετάσχουν στο EMAS έχοντας έτσι ως αποτέλεσμα και κέρδος να αποκομίσουν προστιθέμενη αξία από απόψεως ρυθμιστικού ελέγχου, μείωσης του κόστους και βελτίωσης της δημόσιας εικόνας τους. Ανάλογη περίπτωση ισχύει και για τις μικρομεσαίες ετηχειρήσεις, όπου η συμμετοχή τους θα πρέπει να προωθηθεί με βάση την πληροφόρηση καθώς και με τη θέσπιση μέτρων τεχνικής συνδρομής. Γενικότερα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι το EMAS δίνει περισσότερη σημασία στην βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης καθώς και στην εξωτερική επικοινωνία και συμμετοχή των εργαζόμενων.
______________________ Κοινοτικό Σύστn^α Οικολογικής Διαγείοισηο & Ελέγγου
Σκοπός του συστήματος αυτού είναι η προώθηση της συνεχούς βελτίωσης των τιεριβαλλοντικών ετηδόσεων όλων των ευρωπαϊκών οργανισμών όπως προαναφέραμε, καθώς και της πληροφόρησης του κοινού και άλλων ενδιαφερομένων. Επίσης, στόχος του συστήματος EMAS είναι η αναγνώριση των οργανισμών οι οποίοι έχουν υιοθετήσει συστήματα ^ριβαλλοντικής διαχείρισης και η γνωστοποίηση της προόδου των επιχειρήσεων αυτών στο ευρύτερο κοινό.
Κοινοτικό Σύστηαα Οικολογνκτις Διαγείονσης & ΕλέΎΥου
Η βελτίωση των τιεριβαλλοντικών ετηδόσεων όλων των οργανισμών των τομέων αυτών ετητυγχάνεται μέσω:
♦ Κατάρτισης και εφαρμογής συστημάτων τιεριβαλλοντικής διαχείρισης από τους οργανισμούς,
^ Αντικειμενικής και περιοδικής αξιολόγησης των συστημάτων αυτών, Φ Ετημόρφωσης και ενεργού συμμετοχής του προσωτηκού των οργανισμών και Φ Ενημέρωσης του κοινού και των άλλων ενδιαφερομένων.
1.2 ΑΙΑΑΙΚΑΣίΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΣΤΟ EMAS
Η συμμετοχή στον Κανονισμό EMAS είναι εθελοντική και δικαίωμα συμμετοχής έχει οποιοσδήποτε οργανισμός κινείται στον βιομηχανικό τομέα και επιθυμεί να βελτιώσει τη περιβαλλοντική του επίδοση.
Με το νέο Κανονισμό, η εφαρμογή του συστήματος άρχισε να διευρύνεται όλο και περισσότερο από τους διάφορους βιομηχανικούς αλλά και κατασκευαστικούς τομείς που κάλυπτε, προς όλους τους οργανισμούς με περιβαλλοντικές επιπτώσεις, με αποτέλεσμα να καταστεί εφικτή η συμμετοχή στο EMAS οργανωτικών ενοτήτων με πολλές διαφορετικές οργανωτικές δομές. Η οργανωτική ενότητα που θα καταχωρηθεί ως οργανισμός στο EMAS δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα όρια ενός κράτους μέλους. Εάν ο κάθε οργανισμός τιεριλαμβάνει έναν ή και περισσότερους χώρους δραστηριοτήτων, τότε κάθε χώρος θα πρέπει να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του EMAS εφόσον λειτουργεί με βάση αυτόν, συμπεριλαμβανομένης της συνεχής βελτίωσης των περιβαλλοντικών ετηδόσεων, όπως ορίζονται βέβαια απ’τον Κανονισμό.
Ένας οργανισμός λοιπόν ο οποίος με την σειρά του επιθυμεί να καταχωρηθεί στο EMAS θα πρέπει να θέσει ανώτερους στόχους βελτίωσης για τις περιβαλλοντικές του επιδόσεις(μείωση ρύπανσης, ανακύκλωση απορριμμάτων, εξοικονόμηση ενέργειας κ.α.), προβλήματα που δημιουργούνται από την ύπαρξη των βιομηχανιών και που πρέπει να επιληφθούν και έπειτα να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές για να το πετύχει.
Αρχικά έτσι ο κάθε οργανισμός θα πρέπει να σιγουρευτεί ότι ο χώρος δραστηριοτήτων του είναι κατάλληλος, να ακολουθήσει τα βήματα του EMAS και τέλος να απευθυνθεί στον Αρμόδιο Φορέα για την καταχώρηση της επικυρωμένης περιβαλλονηκής δήλωσης.
Ανακεφαλαιώνοντας, ο κάθε οργανισμός θα πρέπει:
ϊ'ΐ Να θεστιίσει Περιβαλλοντική Πολιτική, η οποία με τη σειρά της θα ορίζει την απαραίτητη συμμόρφωση με όλες τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν το περιβάλλον και συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών της ετηδόσεων.
Ξ Να πραγματοποιήσει Περιβαλλοντική Ανάλυση του Χώρου Δραστηριοτήτων.
Ε‘3 Να υιοθετήσει Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα που θα ορίζει ποσοτικούς στόχους ανάλογα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης.
Σ-ΐ Να εισάγει Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ή να βελτιώσει το ήδη υπάρχον, έτσι ώστε να συμτιίπτει και να συμμορφώνεται με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα και την πολιτική της επιχείρησης.
Σ’3 Να διενεργεί ή να αναθέτει σε άλλους αρμόδιους όσο αφορά τους Περιβαλλοντικούς Ελέγχους στο χώρο των δραστηριοτήτων, ώστε να ετητευχθεί έτσι μια πλήρης ενημέρωση για την πρόοδο αλλά και για την μετέτιειτα εξέλιξη του προγράμματος.
Σ'ΐ Να συντάσσει Περιβαλλοντική Δήλωση για κάθε χώρο των δραστηριοτήτων που ελέγχεται, η οποία θα αποσκοπεί στην περιγραφή της προόδου με όσο πιο απλό και σαφή τρόπο για να γίνεται κατανοητή από το ευρύ κοινό και τέλος
1*3 Να φροντίσει για την τηστοποίηση της πολιτικής, του προγράμματος, του συστήματος διαχείρισης, της ανάλυσης, των ελέγχων αλλά και την επικύρωση της δήλωσης από ανεξάρτητο διαπιστευμένο επαληθευτή περιβάλλοντος.
______________________ Κοινοτικό Σύστπΐία Οικολογικήο Διαγείοισης & Ελέγγου
Αφού λοιπόν πραγματοποιηθεί η πρώτη επαλήθευση του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης του οργανισμού, ο Κανονισμός του EMAS υποχρεώνει τον αρμόδιο επαληθευτή, σε συμφωνία με τον οργανισμό ή την επιχείρηση, να συντάσσει ένα πρόγραμμα επαλήθευσης για χρονικό διάστημα που δεν θα ξεπερνάει του 36 μήνες. Ύστερα από την πρώτη ετηκύρωση της περιβαλλοντικής δήλωσης, το EMAS απαιτεί οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο σύστημα να ενημερώνονται ετησίως και οποιαδήποτε αλλαγή χρειαστεί να ετηκυρώνεται.
Κοινοτικό Σύστηαα OiKoXxmioic AiaYeioicmc & Ελέγγου To σχεδιάγραμμα δίνει μια γενική εικόνα των παραπάνω βημάτων.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, αλλά και με τα όσα θα ακολουθήσουν θα πρέτιει να διευκρινίσουμε τις έννοιες κάποιων σημαντικών ορισμών. Όπου σύμφωνα με τον Κανονισμό, ως «οργανισμός» εννοείται μια εταιρεία, επιχείρηση ή και συνδυασμών αυτών με ή χωρίς νομική προσωπικότητα, του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα όπου η λειτουργία τους και ο τρόπος διοίκησης τους είναι ο ίδιος.
Ως «χώρος δραστηριοτήτων» εννοείται μια ολόκληρη έκταση σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική θέση, κάτω από τον έλεγχο ενός οργανισμού, ο οποίος θα καλύπτει δραστηριότητες, προϊόντα και υπηρεσίες. Σε αυτές βέβαια συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των υποδομών, του εξοτιλισμού και των υλικών.
15
Και τέλος ως «οργανωτική ενότητα» εννοείται ο χώρος εκείνος των διαφόρων δραστηριοτήτων ή υποδιαίρεση αυτού, που ετηθυμούν να καταχωρηθούν στο σύστημα με κάποιο αριθμό καταχώρισης.
1.2.1 ΧΩΡΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ
Οργανισαοί που δραστηριοποιούνται σε έναν u6vo γώοο
Ένας οργανισμός που δραστηριοποιείται σε έναν μόνο χώρο είναι η ατιλούστερη περίπτωση που συναντάται, καθώς το πεδίο διαχείρισης του αντιστοιχεί σε αυτό της γεωγραφικής του θέσης. Υπάρχουν όμως και άλλες περιπτώσεις όπου τα δεδομένα αλλάζουν ανάλογα με το χώρο που κυμαίνονται. Έτσι αναφερόμενοι στην πρώτη περίπτωση τα θετικά είναι ότι μια τέτοια εταιρεία όπου μπορεί για παράδειγμα να παράγει αγωγούς και ραδιόφωνα, μπορεί να καταχωρίσει έναν μόνο από αυτούς τους κλάδους. Ενώ αντίθετα σε μια εταιρεία φαρμακευτικών προϊόντων δεν είναι δυνατό να καταχωρηθεί μόνο το τμήμα του εργοστασίου που παράγει το τελικό προϊόν το οποίο καταλήγει στον καταναλωτή, παραλείποντας τη βασικά διαδικασία της βιομηχανικής παραγωγής που αφορά στα ενδιάμεσα προϊόντα στον ίδιο χώρο δραστηριοτήτων.
______________________ Κοινοτικό Σύστηαα Οικολογιιοής Διαγείρισπς & Ελέγγου
Οργανισαοί που καταγωοούνται σε οργανωτιιαι ενότητα αικρότεοης από ένα U0VO γώρο δοαστΐΐριοτήτων
Η τιερίπτωση ενός οργανισμού να καταχωρείται σε μια οργανωτική ενότητα μικρότερης από ένα μόνο χώρο δραστηριοτήτων δεν επιτρέπει την καταχώρηση των τμημάτων μιας ενιαίας παραγωγικής διαδικασίας, με σκοπό έτσι την εξαίρεση των τμημάτων εκείνων τα οποία δεν μπορούσαν να καταχωρισθούν σύμφωνα με το EMAS. Ένας οργανισμός τέτοιος θα πρέπει να είναι σε θέση να ελέγχει τις περιβαλλοντικές πτυχές του, ώστε να μπορεί να αποδείξει στη συνέχεια ότι η οργανωτική ενότητα προς καταχώριση δεν έχει διαχωριστεί ειδικά από άλλα χαμηλής απόδοσης τμήματα του ευρύτερου χώρου δραστηριοτήτων. Επίσης θα πρέπει να τηρούνται οι ανάλογες αρχές της «τοπικής ευθύνης» και «δημόσιας ευθύνης» και η ετηκοινωνία με το κοινό να ατιοτελεί το σημαντικότερο παράγοντα στο EMAS. Βάσει των αρχών αυτών, μια οργανωτική ενότητα μικρότερη από ένα χώρο δραστηριοτήτων μπορεί να καταχωρηθεί ειρόσον τηρεί τα εξής;
Να υπάρχουν σαφείς αρμοδιότητες της υποδιαίρεσης, ώστε να πληρούνται οι απαιτήσεις των ^ριβαλλοντικών αδειών οι οποίες εκδίδονται για αυτήν.
·*■ Η υποδιαίρεση να έχει ορίσει με σαφήνεια τα δικά της προϊόντα και υπηρεσίες και οι τιεριβαλλοντικές πτυχές να μπορούν να προσδιοριστούν ώστε να γίνονται κατανοητές και να μπορούν να ξεχωρίσουν από εκείνες των μη καταχωρισμένων τμημάτων.
»■ Και τέλος να έχει τις δικές της διαχειριστικές και διοικητικές λειτουργίες, οι οποίες να την καθιστούν αργότερα ικανή να οργανώνει και να ελέγχει το δικό της σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης και επιπτώσεις και να μπορεί να προβαίνει σε διορθωτικές ενέργειες σχετικά πάντα με τις ευθύνες της.
Οογανισαοί που δραστηοιοποισόνται σε didoopovc γώρους
Οι οργανισμοί όπου μπορούν να δραστηριοποιούνται σε διάφορους χώρους θα πρέπει να αποδεικνύουν συνεχώς τη βελτίωση τους στις ετηδώσεις των πτυχών και ετηπτώσεων τους. Διαχωρίζονται σε εκείνους με ίδια προϊόντα ή υπηρεσίες και σ’
αυτούς με διαφορετικά προϊόντα.
Στην πρώτη τιερίπτωση οι οργανισμοί όπου συμτιεριλαμβάνονται σ’ αυτή τη κατηγορία χαρακτηρίζονται συχνά από κοινές διαδικασίες διαχείρισης για τις λειτουργίες τους σε διάφορους χώρους δραστηριοτήτων. Εξαιτίας αυτού μπορεί να προκληθεί τιεριορισμός της επαλήθευσης στους μεμονωμένους χώρους, εάν ο οργανισμός μπορεί να επιδείξει πλήρη διαχειριστικό έλεγχο σε όλους τους χώρους.
Ένας χώρος δραστηριοτήτων μπορεί να επαληθευτεί ξεχωριστά εάν:
ί.Το μέγεθος, η κλίμακα και η φύση των δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στο χώρο έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικές,
ϋ.Οι εσωτερικοί έλεγχοι και η επαλήθευση της διαχείρισης έδειξαν την ανάγκη για διορθωτικές ενέργειες,
ϋΐ.Εάν προέκυψαν ουσιαστικές αλλαγές στο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης ή στις λειτουργίες στο χώρο δραστηριοτήτων από την τελευταία επαλήθευση και ΐν.Εάν ο χώρος δραστηριοτήτων διαφέρει από τους υτιόλοιπους στο μέγεθος, στην ευαισθησία του περίγυρου, στις ισχύουσες νομικές απαιτήσεις καθώς και στις άμεσες/έμμεσες περιβαλλοντικές πτυχές.
Στην δεύτερη περίπτωση με διαφορετικά προϊόντα ή υπηρεσίες ο οργανισμός μπορεί να επιλέξει να καταχωρήσει κάθε χώρο δραστηριοτήτων ξεχωριστά ή όλους μαζί με ένα κοινό αριθμό καταχώρισης.
______________________ Κοινοτικό Σύσττιυα Οικολοταιαις Διαγείοισης & Ελέγγου
17
Θα πρέτιει όμως να ληφθούν υπόψη οι τιεριβαλλοντικές πτυχές και ετηπτώσεις που σχετίζονται με όλες τις διαφορετικές τοποθεσίες, ο αντίστοιχος διαχειριστικός τους έλεγχος και η ύπαρξη περιβαλλοντικής πολιτικής και προγραμμάτων που λαμβάνουν υπόψη την αρχή της το^κής ευθύνης.
Οργανισιιοί που ελέγγουν προσωρινούς γώρους δραστηριοτήτων
Στην περίπτωση αυτή όπου οι οργανισμοί ελέγχουν χώρους δραστηριοτήτων που στην ουσία δεν τους ανήκουν, ο επαληθευτής θα μπορεί να ελέγχει το σύστημα διαχείρισης και τις περιβαλλοντικές ετηδόσεις σε συγκεκριμένους χώρους δραστηριοτήτων, οι οποίοι με τη σειρά τους να είναι αντιπροσωπευτικοί της ικανότητας της τιεριβαλλοντικής διαχείρισης του οργανισμού.
Όπου εφαρμόζονται οι διαδικασίες αυτές θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα εξής σημεία;
^ Στην κατάλληλη τεχνολογία και εκπαίδευση
Στην κατάλληλη περιβαλλοντική ανάλυση των χώρων δραστηριοτήτων πριν από την έναρξη της δραστηριότητας
Στην ανάλυση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα προκόψουν
^ Στις ανακοινώσεις των κατοίκων των περιοχών όπου θα διεξαχθούν οι ανάλογες διεργασίες και οι αντίστοιχες λύσεις που έχουν οριστεί και τέλος
Στην εκπόνηση σχεδίων αποκατάστασης ή λύσεων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών της εμπλεκόμενης τιεριοχής στο τέλος της λειτουργίας.
1.3 ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗΣ
______________________ Κοινοτικό Σύστηιια ΟικολοΎΐκτία Διαγείοισης & Ελέγγου
Τα κράτη μέλη ανατττύσσουν ένα σύστημα για τη διατιίστευση των ανεξάρτητων επαληθευτών περιβάλλοντος και επίσης για την εποπτεία των δραστηριοτήτων τους.
Για το λόγο αυτό, για να ετητεύξουν τον στόχο τους, χρησιμοποιούν είτε τα ανάλογα υφιστάμενα ιδρύματα διατήστευσης, ή τους αρμόδιους φορείς που αφορά έναν δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα, που επιβλέπει την ομοιογενή εφαρμογή και λειτουργία του EMAS σε κάθε χώρα-μέλος ξεχωριστά της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή ακόμα ορίζουν οποιοδήποτε άλλο φορέα με το κατάλληλο νομικό καθεστώς.
Γενικότερα τα απαραίτητα προσόντα που αποτελούν και τις ελάχιστες απαιτήσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκρίνεται ένας επαληθευτής, άτομο ή οργανισμός κυμαίνονται στο πλαίσιο της γνώσης και κατανόησης του κανονισμού, της γενικής λειτουργίας των συστημάτων τιεριβαλλοντικής διαχείρισης, των σχετικών προτύπων καθώς και των νομοθετικών και διοικητικών απαιτήσεων που καλύτιτουν τη δραστηριότητα η οποία υπόκειται σε επαλήθευση. Επίσης στην γνώση και στην κατανόηση των τεχνικών πτυχών, των απαιτήσεων και της μεθοδολογίας του περιβαλλοντικού ελέγχου.
Ένας επαληθευτής περιβάλλοντος θα πρέτιει να είναι ανεξάρτητος κυρίως όταν έρχεται σε επαφή με τον ανάλογο κάθε φορά ελεγκτή ή σύμβουλο οργανισμού, να παραμένει αμερόληπτος και αντικειμενικός κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του και να διαθέτει, προτείνει τεκμηριωμένες μεθόδους και διαδικασίες ώστε να εξασφαλίζει έτσι την εμπιστοσύνη των οργανισμών.
Ο Αρμόδιος Φορέας με τη σειρά του είναι υπεύθυνος για την καταχώρηση του οργανισμού στο αντίστοιχο Μητρώο και για τη θέστηση των μέτρων προώθησης και εφαρμογής του συστήματος. Μεταξύ άλλων:
Ελέγχει τις προϋποθέσεις καταχώρησης των καταχωρημένων ή υπό καταχώρηση οργανισμών στο Μητρώο EMAS όπως αναφέραμε και παραπάνω και εισηγείται στον Υπουργό ΥΠΕΧΩΔΕ την καταχώρηση, διαγραφή ή αναστολή της καταχώρησης των οργανισμών και τη χορήγηση λογότυπου.
Διατηρεί και ενημερώνει πάντα το μητρώο των οργανισμών που είναι καταχωρημένοι και στο EMAS και το ανακοινώνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Εισηγείται την ανάθεση ελέγχων, μελετών και προγραμμάτων τεχνικής και επτστημονικής υποστήριξης για τις απαραίτητες διαδικασίες εφαρμογής του συστήματος, την προώθηση εφαρμογής του και για την ενθάρρυνση της συμμετοχής και των υπόλοιπων οργανισμών στο EMAS και τέλος.
Παρακολουθεί τις κοινοτικές συναντήσεις των Αρμόδιων Φορέων του EMAS και τις κοινοτικές συναντήσεις της Νομοθετικής Ετητροτιής του.
_____________________ Κοινοτικό Σύστηαα Οικολογικής Διαχείρισης & Ελέγγου
1.3.1 ΣΚΟΠΟΣ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗΣ
Η Επαλήθευση της Περιβαλλοντικής Δήλωσης, η υποβολή της ΥΠΕΧΩΑΕ για καταχώρηση καθώς και τα ανοικτά κανάλια ετπκοινωνίας με εξωτερικούς Φορείς για Περιβαλλοντικά Θέματα εξασφαλίζει στην κάθε εταιρεία όσο αφορά την συνεχή προσπάθεια της για την βελτίωση των Περιβαλλοντικών της επιδόσεων την ανάλογη αναγνωρισιμότητα. Παράλληλα η εταιρεία φτάνει στο σημείο να αποκτήσει μια ξεχωριστή δυναμική και αυτονομία καθώς μ’ αυτό τον τρόπο συμμετέχει ως ενεργός παράγων στα Περιβαλλοντικά Δρώμενα τόσο σε Τοπικό Επίπεδο όσο και στο ευρύτερο εξωτερικό της Περιβάλλον.
Επίσης οι απαραίτητες επιθεωρήσεις που πραγματοποιούνται από τον Φορέα Επαληθευτή, εξασφαλίζουν στην εταιρεία αρκετά πλεονεκτήματα αλλά και ευκαιρίες που προκύπτουν από τις προτάσεις βελτίωσης αλλά και από τις ενημερωτικές πληροφορίες που λαμβάνουν συνεχώς από την Ομάδα των Επιθεωρητών Επαληθευτών.
1.3.2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗΣ
______________________ Κοινοτικό Σύστηαα Οικολογιιαίο Διαγείοισης & Ελέγγου
Η Επαλήθευση της Περιβαλλοντικής Δήλωσης όπως αναφέραμε και παραπάνω γίνεται από τον Φορέα Επαληθευτή, ο οποίος έχει οριστεί με την ιδιότητα αυτή του Φορέα Διαπίστευσης. Η εταιρεία στη συνέχεια που έχει αποφασίσει να ενταχθεί στον κανονισμό EMAS πρέπει να επιλέξει τον Φορέα Επαληθευτή και να υποβάλλει την κατάλληλη Αίτηση. Έπειτα ορίζεται η Ομάδα Επιθεωρητών Επαληθευτών και διενεργείται επιτόπια Επιθεώρηση Προαξιολόγησης του Συστήματος της Περιβαλ
λοντικής Διαχείρισης. Κατά την Επιθεώρηση ελέγχονται μεταξύ άλλων:
S Άδεια Λειτουργίας της Εταιρείας και τα συνοδεύοντα αυτή Έγγραφα Ε Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων
Β Οργανωτική Δομή/Οργανόγραμμα S Περιβαλλοντική Πολιτική S Περιβαλλοντικά Προγράμματα, στόχοι S Περιβαλλοντική Δήλωση καθώς και Ε Εξωτερικά Έγγραφα και αρχεία.
Η συχνότητα των ετιαληθεύσεων κατά την οτιοία ο επαληθευτής τιεριβάλλοντος σε συνεννόηση με τον οργανισμό, αναπτύσσει πρόγραμμα με σκοπό να διασφαλίσει ότι όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για την καταχώρηση EMAS επαληθεύονται δεν υτιερβαίνει τους 36 μήνες. Ετηπλέον, ο επαληθευτής ετηκυρώνει, ανά διαστήματα τα οποία δεν ξεπερνούν τους 12 μήνες, κάθε ενημερωτική πληροφορία της περιβαλλοντικής δήλωσης.
1.4 ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ EMAS
Η πραγματοποίηση ενός Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και η εν συνεχεία τηστοποίηση του κατά EMAS μπορούν να έχουν πολλά σημαντικά οφέλη κυρίως όσο αφορά την οργάνωση που θα το εφαρμόσει, τόσο ως προς την εσωτερική της λειτουργία όσο και ως προς τις σχέσεις με τρίτους.
Τα βασικότερα οφέλη από την συμμετοχή ενός οργανισμού στο EMAS είναι η μείωση ή και η αποφυγή του κόστους, η απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, ο περιορισμός των τηθανών κινδύνων καθώς και η τήρηση των κανονισμών.
______________________ Κοινοτικό Σύστηαα Οικολογιιοΐ€ Διαγείοισης & Ελέγγου
Αναλυτικότερα και σε συνδυασμό με τα παραπάνω θα μπορούσαμε έτσι να αναφερθούμε ό η τα οφέλη που προκύτττουν από την εφαρμογή του EMAS είναι;
@ Ενδυνάμωση των εργαζομένων μέσω της δημιουργίας κινήτρων για μεγαλύτερη συμμετοχή και υπευθυνότητα
@ Ενίσχυση της εικόνας της οργάνωσης τόσο προς τρίτους, συμπεριλαμβανο- μενού των πελατών, της κοινωνίας καθώς και των προμηθευτών, όσο και προς το ίδιο το προσωπικό της
@ Καλύτερη διαχείριση του ρίσκου που αφορά τα περιβαλλοντικά θέματα, μέσω της θεσμοθέτησης και ελέγχου κατάλληλων διαδικασιών
@ Εξοικονόμηση ενέργειας και πρώτων υλών
@ Πρόληψη νομοθετικών παραβάσεων και των συνετιειών τους
@ Φθηνότερα ασφάλιστρα καθώς και
@ Ευρωπαϊκή αναγνώριση.
Παραδείγιιατα
Τσιμεντοβιομηχανία ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για εξοικονόμηση ενέργειας νερού χρησιμοποιώντας τα απόνερα από το λατομείο στις κύριες παραγωγικές διαδικασίες.
Με αυτό τον τρόπο κατάφεραν να μειώσουν την κατανάλωση νερού κατά 53% και έτσι εξοικονομήθηκε ποσό των 118.000 ευρώ ετησίως.
Μια μεγάλη αυτοκινητοβιομηχανία ξεκίνησε ένα εξίσου παρόμοιο πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας αυτή τη φορά. Μεταξύ των άλλων επικοινώνησε με τους 16.000 εργαζόμενους με διάφορους τρόπους, ζητώντας τους ιδέες για τρόπους εφαρμογής του συστήματος. Με τον τρόπο αυτό είχε ως αποτέλεσμα η εταιρεία να κερδίσει την εμτηστοσύνη και τη δέσμευση τους για την μετέπειτα εφαρμογή του προγράμματος. Επίσης κατάφεραν να εξασφαλίσουν χωρίς μεγάλη επένδυση σε εξοπλισμό εξοικονόμηση του ποσού των 1.500.000 ευρώ, σε λιγότερο από 6 μήνες.
Μεγάλη εταιρεία απορρυπαντικών έβγαλε στην αγορά μια νέα σύνθεση σκόνης καθαρισμού και ειδική δοσιμετρική μπάλα χρησιμοποιώντας 30% λιγότερα συστατικά, ειδική συσκευασία μειωμένη κατά 70% και πλαστικό ανακυκλώσιμο κατά 30%. Το αποτέλεσμα αυτή τη φορά ήταν αύξηση 5% του μεριδίου αγοράς σε μια ιδιαίτερη ανταγωνιστική αγορά.
Τα παραδείγματα αυτά επιλέχτηκαν από τον «Οδηγό για την Εφαρμογή Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης & Ελέγχου (EMAS)», που συντάχθηκε από τις εταιρείες ΕΥΡΩΣΥΜΒΟΥΛΟΙ Α.Ε & ALTEREN με τη συνεργασία του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος.
15 ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ ______________________ Κοινοτικό Σύστηιια Οικολοηιαία Διαγείοισης & Ελ^ΎΥου
Έχοντας υπόψη τον κανονισμό 761/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19''^ Μαρτίου 2001, για τους οργανισμούς που ετηθυμούν ελεύθερα να συμμετάσχουν στο κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS), θέτονται οι βασικές απαιτήσεις συμμετοχής των οργανισμών στο EMAS. Με βάση λοιπόν τον κανονισμό αυτό, οι οργανισμοί που εφαρμόζουν το συγκεκριμένο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, θα μπορούν να χρησιμοποιούν δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων με στόχο τη βελτίωση της σαφήνειας, της διαφάνειας και της συγκρισιμότητας των πληροφοριών που τους παρέχονται από τον κάθε οργανισμό.
Η ετπλογή και η χρήση των δεικτών αυτών θα μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση και σαφώς βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων και της περιβαλλοντικής διαχείρισης των οργανισμών, καθώς επίσης και στην αποτελεσματική αξιοποίηση των δαπανών και των αναγκών των οργανισμών.
Παράλληλα, θα πρέπει να είναι αρκετά ευαίσθητοι ώστε να μπορούν να διακρίνουν και να αντιμετωπίζουν τις σημαντικές αλλαγές των τιεριβαλλοντικών επιπτώσεων και στη συνέχεια οι οργανισμοί με τη σειρά τους να αξιοποιούν κατά τον βέλτιστο δυνατό τρόπο τις τιεριβαλλοντικές πληροφορίες που συγκεντρώνουν. Γι’ αυτό το λόγο οι δείκτες καλούνται να εξυπηρετήσουν τόσο τη διευκόλυνση της διαχείρισης του κάθε οργανισμού όσο και την παροχή πληροφοριών στους ενδιαφερόμενους.
Ανάλογα με τις ικανότητες και τους πόρους που διαθέτει ο κάθε οργανισμός, η χρήση των δεικτών περιβαλλοντικών επιδόσεων μπορεί αρχικά να περιοριστεί σε θέματα που θεωρούνται κατ’ εξοχήν ουσιαστικά, προβλέποντας τη σταδιακή διεύρυνση του αρχικού πεδίου εφαρμογής τους.
Οι βασικές αρχές των συστημάτων περιβαλλοντικών δεικτών έχουν ως εξής:
Ο Συγκριωμότητα: οι δείκτες πρέπει να επιτρέπουν τις συγκρίσεις και τη διάγνωση των μεταβολών σε ό,τι αφορά τις περιβαλλονπκές επιδόσεις
Ο Εξισορρότΐηση μεταξύ κακών και πολλά υποσχόμενων (καλών) τομέων Ο Συνέχεια: οι δείκτες θα πρέπει να βασίζονται στα ίδια κριτήρια και σε συγκρίσιμα
χρονικά διαστήματα και
Ο Ενημέρωση-σαφήνεια: οι δείκτες θα πρέτιει να ενημερώνονται συχνά ώστε να γίνεται δυνατή η έγκαιρη ανάληψη δράσης και να είναι κατανοητοί.
1.5.1 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ
______________________ ΚοινοΏκό Σύστηαα Οικολογιιαις Διαγείρισηο & Ελέγγου
Λέγοντας κατηγορίες δεικτών περιβαλλοντικών επιδόσεων, αναφερόμαστε στις τρεις εκείνες κατηγορίες όπου αφορούν την αξιολόγηση και την υποβολή εκθέσεων για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις ενός οργανισμού. Οι κύριες κατηγορίες ΟΡΙ, 1ΜΡΙ και ECI, καθώς και οι περισσότερες των υποκατηγοριών αντιστοιχούν στις αντίστοιχες κατηγορίες δεικτών στο EN/ISO 14031:1999 «Περιβαλλοντική διαχείριση- Αξιολόγηση περιβαλλοντικών ετηδόσεων- Κατευθυντήριες γραμμές».
Οι υποκατηγορίες «προϊόντα που υποστηρίζουν την επιχειρησιακή λειτουργία του οργανισμού», «μεταφορές», «συμμετοχή εργαζομένων», «διοίκηση και προγραμματισμός», «αγορές και επενδύσεις» και «υγεία και ασφάλεια» απευθύνονται αποκλειστικά και μόνο στο EMAS.
Δείκτες επιγειοτισιακών επιδόσεων (ΟΡΠ
Οι δείκτες αυτοί επικεντρώνονται σε θέματα που έχουν σχέση με τις διάφορες λειτουργίες των οργανισμών μεταξύ των οποίων και οι δραστηριότητες, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες και έχουν την ιδιότητα να καλύπτουν θέματα όπως οι εκπομπές, η ανακύκλωση των προϊόντων και πρώτων υλών, η ανάλωση καυσίμου των οχημάτων ή ■'ης ΧΡή^ζ ενέργειας. Ετήσης μπορούν να υποδιαιρεθούν σε περισσότερους δείκτες, όπως εισερχομένων, εξερχομένων, εγκαταστάσεων καθώς και ειδών εξοπλισμού. Έχουν ως στόχο τον σχεδιασμό, τον έλεγχο και την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των λειτουργιών του οργανισμού και αποτελούν μέσο για την κοινοποίηση των περιβαλλοντικών δεδομένων μέσω περιβαλλοντικών εκθέσεων, σύμφωνα με τον κανονισμό EMAS.
______________________ Κοινοτικό Σύστηαα Οικολογικής AiaYeipicmc & Ελένγου
Δείκτες επιχειρησιακών επιδόσεων (ΟΡΙ) Δείκτες εισερχομένων Δείκτες εγκαταστάσεων
και ειδών εξοπλισμού
Δείκτες εξερχόμενων
Υλικά Δείκτες εισερχομένων
Σχεδιασμός
Δείκτες εγκαταστάσεων και ειδών εξοπλισμού
Προϊόντα που παράγει ο οργανισμός Δείκτες εξερχόμενων
Ενέργεια Εγκαταστάσεις Υττηρεσίες που παρέχονται από τον οργανισμό Υπηρεσίες που υποστηρίζουν
την επιχειρησιακή λειτουργία του οργανισμού
Λειτουργία Απόβλητα
Προϊόντα που υποστηρίζουν την επιχειρησιακή λειτουργία
του οργανισμού
συντήρηση Εκπομπές
Χρήση γης Μεταφορές
