Τ Μ Η Μ Α Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ ΙΑ Σ Π Ε Τ Ρ Ε Λ Α ΙΟ Υ ΚΑΙ Φ Υ Σ ΙΚ Ο Υ Α Ε Ρ ΙΟ Υ
Π Τ Υ Χ ΙΑ Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ ΙΑ Α Ν Α Κ Υ Κ Λ Ω Σ Η Α Λ Ο Υ Μ ΙΝ ΙΟ Υ
Σ Π Ο Υ Δ Α Σ Τ Η Σ : Μ Ο Ρ Φ ΙΔ Η Σ Θ Ε Ο Δ Ω Ρ Ο Σ
Α .Ε .Μ . :2411
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
• ΠΡΟΛΟΓΟΣ 5
• ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6
A. H ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΟ Μ Η ΧΑΝ ΙΑ...9
• ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΓΟΡΑΣ 10 Α. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟ ΡΑ... 10
1.1 Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΕΝΤΟΝΟΥΣ ΡΥΘΜΟΥΣ... 10
1.1.1 ΒΩΞΙΤΗΣ...11
1.1.2 ΑΛΟΥΜΙΝΑ...12
1.1.3 ΠΡΩΤΟΧΥΤΟ Α Λ Ο Υ Μ ΙΝ ΙΟ ...12
1.2 ΠΡΩΤΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ... 13
1.2.1 Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ 'ΕΛΑΣΗΣ... 13
1.2.2 Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗ Σ Δ ΙΕ Λ Α Σ Η Σ ...14
1.2.3 ΤΕΛΙΚΑ Π Ρ Ο ΪΟ Ν Τ Α ...15
1.3 ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ Α Γ Ο Ρ Α ..16
1.4 ΟΙ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΦΙΛ ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ... 17
1.5 Η ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΥΠΕΡΟΧΗ ΤΩΝ ΚΟΥΦΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΚΑΙ Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ... 18
1.6 ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ICAP ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΛΑΔΟΥΣ ΕΛΑΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΛΑΣΗΣ... 25
Β. ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟ ΡΑ...26
2.1 ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ ΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΠΡΩΤΟΧΥΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΤΟ LME.. 27
2.2 EAFA: ΑΙΣΙΟΔΟΞΕΣ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ 2004 ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΦΟΪΛ... 28
2.3 ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΑΓΟΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΛΑΣΗΣ ΤΟ Δ' ΤΡΙΜΗΝΟ ΤΟΥ 2002.29 2.4 EUROWINDOOR: ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ Η ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΟΥΦΩΜΑΤΩΝ ΤΟ 2003... 31
2.5 ΣΕ ΣΥΝΕΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΣΤΑΤΙΚΗΣ ΒΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΝΟΔΙΩΣΗΣ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ...33
2.6 ΑΥΞΗΤΙΚΗ Η ΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΥΤΙΩΝ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ... 35
2.7 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ... 37
2.8 ΟΙ ΧΩΡΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ... 39
2.9 ΣΕ ΑΝΟΔΙΚΗ ΤΡΟΧΙΑ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΤΟ 2002... 41
2.10 ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ALUFOIL 2001 ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΙΟ ΕΞΥΠΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ.... 43
• ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ 45
Α. ΟΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΡΑΜΑΤΩΝ Τ Ο Υ ... 46
1.1 ΚΡΑΜΑΤΑ ΧΥΤΩΝ... 48
1.2 ^ΑΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ... 49
Β. ANTOXH TOY ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΠ Σ EΞΩTEPIKEΣ ΣYNΘHKEΣ...50
• Ο Ι Κ Α Τ Η Γ Ο Ρ Ι Ε Σ Τ Ω Ν Κ Ρ Α Μ Α Τ Ω Ν ...51
Α . ΚΡΑΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΣΚΛΗΡΥΝΟΜΕΝΑ... 51
Β. ΚΡΑΜΑΤΑ ΜΗ ΘΕΡΜΟΣΚΛΗΡΥΝΟΜΕΝΑ...52
Γ. ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗ ΡΙΣΤΙΚΑ... 54
Δ. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ...54
Ε. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ - Π Α Χ Ο Σ ... 54
• Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ε Σ ... 55
1.1 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΩΤΟΧΥΤΟΥ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΧΥΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ : ...55
1.2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΛΑΣΗΣ : ... 57
1.2.1 ΘΕΡΜΗ ΕΛΑΣΗ ... 57
1.2.2 ΨΥΧΡΗ ΕΛΑΣΗ... 57
1.3 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΔΙΕΛΑΣΗΣ... 59
Α. ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ...60
Β. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ... 62
1.1 ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΚΑΙ ΑΛΟΥΜΙΝΕΝΙΩΝ ΚΟΥΤΙΩΝ... 62
Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΛΟΥΜΙΝΕΝΙΩΝ ΚΟΥΤΙΩΝ ...64
• Α Ν Α Κ Υ Κ Λ Ω Σ Η - Α Ε Ι Φ Ο Ρ Ι Α ... 66
Α. ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΙΣΚΟΜΕΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΜΕΣΩΝ ΣΥ Σ ΚΕΥ Α ΣΙΑ Σ... 68
Β. ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΥΛΙΚΩΝ-ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ... 69
1.1 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ (PRIMARY RECYCLING)...69
1.2 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ (SECONDARY RECYCLING)... 69
Γ. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Α Ν Α Κ Τ Η Σ Η Σ ...70
Δ. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝ ΕΡΓΕΙΑ Σ... 75
Ε. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΚΟΥΤΙΩΝ Α Λ Ο Υ Μ ΙΝ ΙΟ Υ ... 75
ΣΤ. ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Α Λ Ο Υ Μ ΙΝ ΙΟ Υ ... 80
Ζ. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ Ε Λ Λ Α Δ Α ... 81
1.1 ΚΑΝΑΔΑΣ... 84
1.2 ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ... 87
1.3 ΕΛΛΑΔΑ...92
Η. ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΑΝ Α Κ ΥΚ Λ Ω Σ Η Σ...96
Θ.ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ-ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Α Λ Ο Υ Μ ΙΝ ΙΟ Υ ... 101
1.1ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ...101
1.2 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ... 102
• Ε Π ΙΛ Ο Γ Ο Σ ... 103
• Ε ΙΣ Η ΓΗ Σ Ε ΙΣ ...105
• Β ΙΒΛ ΙΟ ΓΡΑ Φ ΙΑ ... 106
^ ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η εργασία αυτή έχει ω ς σκοπό την διάδοση της ανακύκλωσηςτου αλουμινίου και άλλων αγαθών . Σκοπός μας είναι μέσω της ανακύκλωσης να προστατέψουμε το φυσικό μας περιβάλλον να αναπτύξουμε την αειφορία και να εξοικονομήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερη ενέργεια .
Αρχικά αναφέρουμε κάποια ιστορικά στοιχεία ως εισαγωγή και έπειτα αναλύουμε στοιχεία αγοράς , ιδιότητες του μετάλλου τρόπους παρασκευής και επεξεργασίας του αλουμινίου , τελικά αναλύουμε την ανακύκλωση του αλουμινίου , τους τρόπους που μπορεί να πραγματοποιηθεί , κάποιες χώρες στις οποίες εφαρμόζεται με κύρια αναφορά στην Ελλάδα και τέλος τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μέσω της ανακύκλωσης.
Χρησιμοποιήθηκανγια την ανάπτυξη τω ν διαφόρων θεμάτων ω ς κύρια πηγή το
"internet" μελέτες από διάφορες βιομηχανίες Ελληνικές και Ξένες που σαν σκοπό έχουν την διάδοση της ανακύκλωσης ω ς προς όφελος του περιβάλλοντος της εξοικονόμησης ενέργειας του πλανήτη αλλά και την αύξηση των κερδών τους.
Το παρόν σύγγραμμα γράφτηκε για έναν σκοπό , την "ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ" και για να επιδείξει ότι μέσω απλών κινήσεων όπως είναι η ανακύκλωση μπορούμε να κερδίσουμε πολλά για τον εαυτό μας αλλά και τον πλανήτη με αποτέλεσμα καλύτερες και αρμονικότερες συνθήκες ζωής .
5
^ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί μέταλλα εδώ και περίπου 7 χιλιάδες χρόνια. Τα 200 χρόνια από την βιομηχανική επανάσταση και τα περίπου 100 από την βιομηχανική παραγωγή του αλουμινίου, μοιάζουν σαν ένας κόκκος άμμου στην κλεψύδρα της ιστορίας. Σε αντίθεση με τον χαλκό, τον χρυσό και τον σίδηρο, το αλουμίνιο δεν υπάρχει στην φύση σε απλές χημικές ενώσεις εύκολα διασπάσιμες, έτσι η απομόνωση του μετάλλου αυτού καθυστέρησε ιδιαίτερα. Η ανακάλυψή του αλλά και η παραγωγή του, έγινε δυνατή μόνον μετά την ανακάλυψη και ευρεία χρήση του ηλεκτρισμού και μόνον όταν η χημεία αποχωρίστηκε από το φάντασμα της αλχημείας.
Ο Δανός φυσικός Hans
Christian Oersted που παρήγαγε το πρώτο καθαρό αλουμίνιο το 1825.
Ο Γερμανός Friedrich
Wohler πετυχαίνει το 1827 την παραγωγή αλουμινίου μέσω της αντίδρασης ποτάσας με άνυδρο χλωρίδιο του
αλουμινίου.
Η πρώτη εγκατάσταση βιομηχανικής παραγωγής αλουμινίου το 1888 ικανότητας 20 κιλών ημερησίως, στο
Ηλεκτρολυτική κυψέλη
που χρησιμοποιή
θηκε στη διαδικασία αναγωγής
Πίτσμπουργκ των Η.Π.Α.
Αν και το αλουμίνιο δεν έγινε γνωστό παρά μόνο στις αρχές του 19ου αιώνα, παρόλα αυτά χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα με την μορφή του αργίλου σαν πρώτη ύλη για την κατασκευή αγγείων, άλατα περιέχοντα αλουμίνιο για βαφές και φαρμακευτικά παρασκευάσματα. Οι αρχαίοι Κινέζοι, οι Αιγύπτιοι, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι, χρησιμοποίησαν το αλουμίνιο στις φυσικές του ενώσεις χωρίς κατά πάσα πιθανότητα να έχουν πλήρη γνώση της ύπαρξης ενός μετάλλου που έδινε τις ειδικές αυτές ιδιότητες στις δημιουργίες τους. Στον μεσαίωνα οι επιστήμονες - αλχημιστές της εποχής, υποπτεύθηκαν την ύπαρξη ενός μετάλλου στον κοινό και τόσο φτηνό άργιλο, που θα τους έδινε την πολυπόθητη λύση δημιουργίας χρυσού με την μετάλλαξή του. Έπρεπε να φτάσει το 1761 για να προταθεί πρώτη φορά στην Ιστορία το όνομα "alume" από τον de Morveau, ως η βάση του "alum", δηλαδή του μετάλλου που δεν υπήρχε ακόμη στην καθαρή του μορφή. Αργότερα, το 1807, ο Sir Humphrey Davy πρότεινε το όνομα "alumium" για το μέταλλο, αν και λίγο αργότερα συμφώνησε με το όνομα "aluminum", όρος που χρησιμοποιείται και σήμερα ακόμα για το αλουμίνιο στην βόρεια Αμερική. Λίγο αργότερα το όνομα "aluminium"
(αλουμίνιο) καθιερώθηκε για να μην διαφέρει το όνομα του νέου μετάλλου από τα άλλα καθιερωμένα ονόματα τω ν φυσικών στοιχείων που έχουν κατάληξη σε "-ium".
Η διεθνής, λοιπόν, χημική ονομασία του νέου μετάλλου είναι "αλουμίνιο" μέχρι και τις μέρες μας. Το ίδιο ίσχυσε και στις ΗΠΑ μέχρι το 1925, όταν η Αμερικανική Εταιρία Χημείας αποφάσισε να αλλάξει το όνομα ξανά σε "aluminum", έτσι ακόμα και σήμερα οι Αμερικάνοι χρησιμοποιούν αυτή την ονομασία, σε αντίθεση με τον υπόλοιπο κόσμο. Ας επιστρέψουμε, όμως, στην ιστορική μας διαδρομή. Ο Hans Christian Oersted ήταν ο πρώτος επιστήμονας που παρήγαγε καθαρό αλουμίνιο το 1825, με την χρήση χλωριδίου του αλουμινίου (AlCL) και αμάλγαμα ποτάσας, ένα κράμα δηλαδή ποτάσας και ψευδαργύρου. Ο Oersted ανεβάζοντας την θερμοκρασία του μίγματος, σε κατάσταση χαμηλής πίεσης πέτυχε την απομάκρυνση του ψευδαργύρου, το εναπομείναν δε υλικό ήταν το αλουμίνιο. Έτσι γεννήθηκε το μέταλλο που άλλαξε την ιστορία και οδήγησε τον άνθρωπο στο φεγγάρι, δίνοντάς του παράλληλα την δυνατότητα να μπορεί να εκσφενδονίζει πυραύλους μαζικής καταστροφής κατά του εαυτού του. Η ανακάλυψη αυτή δεν δημιούργησε παρά "ένα πολύτιμο" μέταλλο, μια και ήταν πολύ δύσκολη και ακριβή η παραγωγή του. Όντως για αρκετά χρόνια το αλουμίνιο θεωρούνταν πολύτιμο μέταλλο, που χρησιμοποιούσαν μόνον πάμπλουτοι για την κατασκευή των πιάτων τους ας πούμε, κάτι σαν πιάτα από χρυσάφι θα λέγαμε.
Α ς δούμε όμως με μια γρήγορη ματιά πως εξελίχθηκε η παραγωγή του μετάλλου από τις αρχές του 19ου αιώνα:
• 1808: O Βρετανός Davy ανακαλύπτει την ύπαρξη του μετάλλου
• 1821: Ο P. Berthier ανακαλύπτει κοντά στο χωριό Les Baux στην Γαλλία μια σκληρή, κοκκινωπή ουσία που περιέχει 52 %αλουμίνιο και την ονομάζει Βωξίτη.
• 1825: Ο Δανός Hans Christian Oersted παράγει μια μικρή ποσότητα αλουμινίου χρησιμοποιώντας διάλυμα ποτάσας.
• 1827: Ο Γερμανός Friedrich Wohler ανακοινώνει την ανακάλυψή του για την παραγωγή αλουμινίου μέσω της αντίδρασης ποτάσας με άνυδρο χλωρίδιο του αλουμινίου.
• 1845: Ο Wohler ανακάλυψε και κατέγραψε την πυκνότητα του αλουμινίου και μία από τις βασικές του ιδιότητες, την ελαφρότητα.
• 1854: Ο Γάλλος Henri Saite-Claire Devil e βελτιώνει την μέθοδο του Wohler και παράγει βιομηχανικά αλουμίνιο, για πρώτη φορά στην ιστορία. Η τιμή του μετάλλου ξεπερνά αυτή του χρυσού και της πλατίνας.
• 1855: Μία ράβδος αλουμινίου εκτίθεται στην Διεθνή Έκθεση των Παρισίων μαζί με άλλα πολύτιμα μέταλλα.
• 1886: Δύο νέοι και άγνωστοι επιστήμονες, ο Γάλλος Paul Louis Toussaint Heroult και ο Αμερικάνος Charles Martin Hall, εφευρίσκουν την μέθοδο παραγωγής αλουμινίου μέσω της ηλεκτρόλυσης διαλύματος αλουμίνας. Οι δύο επιστήμονες εργάστηκαν ξεχωριστά, χωρίς να ξέρουν ο ένας την εργασία του άλλου.
• 1888: Οι πρώτες εταιρίες παραγωγής αλουμινίου γεννήθηκαν στην Γαλλία, την Ελβετία και τις ΗΠΑ.
• 1889: Ο Αυστριακός Friedrich Bayer, γιος του ιδρυτή της περίφημης εταιρίας χημικών ουσιών, εφευρίσκει την μέθοδο παραγωγής μεγάλων ποσοτήτων αλουμίνας από τον βωξίτη.
• 1900: Η ετήσια παραγωγή αλουμινίου σπάει κάθε ρεκόρ, φτάνονταςτους 8 τόνους σε ετήσια βάση.
A. H ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Το αλουμίνιο άρχισε να δημιουργεί την δική του αγορά καθώς η παραγωγή του στις αρχές του αιώνα έβγαλε το μέταλλο αυτό από τους πίνακες των πολυτίμων μετάλλων. Τότε, λοιπόν, στις αρχές του αιώνα η παραγωγή έφτασε σε μερικούς χιλιάδες τόνους, δικαιώνοντας την «προφητεία»του Ιουλίου Βερν, "Από την Γη στη Σελήνη" (φωτογραφία δεξιά).
Οι πρώτες χρήσεις του αλουμινίου σε βιομηχανικές εφαρμογές ξεκίνησαν:
• 1908, με την παραγωγή καλωδίων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσης
• 1910, με την παραγωγή καλωδίων για χρήση σε υπόγειες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρική ενέργειας, μονωμένες με μολύβι και χαρτί. Χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στην Βοστόνη.
• 1912, με την παραγωγή κουπαστών εσωτερικών χώρων από αλουμίνιο για το επιβατικό πλοίο AQUITANA
• 1917, με την παραγωγή καλωδίου για μετασχηματιστές ηλεκτρικής ενέργειας.
• 1920, με την παραγωγή μηχανικών μερών για μηχανές.
Η πρώτη μεγάλη βιομηχανική μονάδα παραγωγής αλουμινίου που δημιουργήθηκε από την A LC A N το 1925
Η πρώτη μονάδα παραγωγής πρωτόχυτου αλουμινίου σε βιομηχανικές ποσότητες δημιουργήθηκε στον Καναδά από την Northern Aluminium Company, που αργότερα έγινε η γνωστή σε όλους Alcoa. Η μονάδα παρήγαγε έναν τόνο αλουμινίου την ημέρα από το 1901, όταν ξεκίνησε παραγωγή. Η πατρίδα της πρώτης αυτή μονάδας ήταν το Shawinigan Falls Quibec, κοντά στον ποταμό Saint Maurice, ιδανική τοποθεσία για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Το 1925, καθώς η ζήτηση για αλουμίνιο αυξάνονταν, η Alcan αύξησε την παραγωγή της κατασκευάζοντας νέα μονάδα παραγωγής αλουμινίου και ηλεκτρικής ενέργειας στην πόλη Arvida της ίδιας Καναδικής πολιτείας.
Λ Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΓΟΡΑΣ
Α. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
1.1 Η δυναμική της ελληνικής βιομηχανίας αλουμινίου συνεχίζεται με έντονους ρυθμούς
Κατά την διάρκεια της τελευταίας 12ετίας, κλάδος του αλουμινίου πέτυχε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, που ήταν από τους υψηλότερους στην Ευρώπη.Ο κλάδος του αλουμινίου στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από έντονο δυναμισμό, από την εποχή τω ν ^ νηπιακών του βημάτων της δεκαετίας του
1960. Οι ρυθμοί ανάπτυξής του ήταν και είναι από τους σταθερότερους κα υψηλότερους της ελληνικής οικονομίας.
την ίδρυση της βιομηχανικής μονάδας παραγωγής πρωτόχυτου Αλουμινίου της Ελλάδος, στις αρχές της δεκαετίας του
1960, που επέτρεψε την εκμετάλλευση του μεγάλου όγκου εγχώριων κοιτασμάτων βωξίτη, ο κλάδος γνώρισε μια συνεχή δυναμική άνοδο, φτάνοντας σήμερα να αντιπροσωπεύειτο 1,7% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (Α.Ε.Π.) παρέχοντας πάνω από 50.000 θέσεις εργασίας στον ευρύτερο εργασιακό χώρο. Οι συνεχείς επενδύσεις σε τεχνολογία και τεχνογνωσία, κατέστησαν τον κλάδο αφ' ενός πρότυπο για την εσωτερική οικονομική ανάπτυξη και επιχειρηματική δράση και αφ' εταίρου
κατέστησαν τα προϊόντα της ελληνικής βιομηχανίαςανταγωνισπκά,όχι μόνον στην εσωτερική αγορά, αλλά και στην απαιτητική ευρωπαϊκή αγορά. Οι εξαγωγές αφορούν κυρίως τον πλεονάζοντα βωξίτη, αλουμίνα, πρωτόχυτο αλουμίνιο και προϊόντα πρώτης μεταποίησης, ενώ πρόσφατα διελάσεις προωθούν ολοκληρωμένα συστήματα κουφωμάτων, ακόμη και σε πολύ ανταγωνιστικές αγορές, όπως αυτή της Γερμανίας, ενώ έχουν κατακτήσει μεγάλο μέρος των αγορών στις χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Τα βασικά προϊόντα πρώτης μεταποίησης που εξάγονται είναι αυτά της έλασης καλωδίων και χυτών , που συνολικά αφορούν περίπου το 58% της συνολικής εγχώριας παραγωγής. Αναλυτικότερα, η σημερινή κατάσταση του κλάδου αποτυπώνεται με διαύγεια στα παρακάτω στοιχεία.
1.1.1 Βωξίτη
Ο βωξίτης, η βασική πρώτηύλη για την παραγωγή πρωτόχυτου αλουμινίου υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στο υπέδαφος της ελληνικής επικράτειας. Με βεβαιωμένα αποθέματα 120 εκατ. τόνων, η Ελλάδα κατέχει παγκοσμίως την 8η θέση των περιοχών με τα μεγαλύτερα αποθέματα βωξίτη (πρώτη ύλη για παραγωγή αλουμίνας) και πρακτικώς είναι η μόνη βωξιτοπαραγωγός χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, το έτος 2002 παρήχθησαν 2.492.000 τόνοι βωξίτη παρουσιάζοντας ετήσια αύξηση 21% σε σχέση με το 2001. Τα κύρια χαρακτηριστικά του Ελληνικού βωξίτη είναι:
• Πλούσιος σε περιεκτικότητα αλουμίνας
• Δύσκολα κοιτάσματα ορυκτού (υψηλή σκληρότητα)
• Μικρά και διασκορπισμένα κοιτάσματα
• Υψηλότερο κόστος εξόρυξης από αυτό άλλων παραγωγών χωρών (Αυστραλίας, Τζαμάικας, Ινδιών, Βραζιλίας), όπου το βάθος εξόρυξης ξεκινά στο ένα μέτρο του υπεδάφους, πολλές φορές.
1.1.2 Αλουμίνα
Η αλουμίνα είναι το βασικό ενδιάμεσο προϊόν για τη μεταλλουργία αλουμινίου. Όπως σε όλο τον κόσμο, έτσι και στην Ελλάδα, το 90% της παραγωγής αλουμίνας, χρησιμοποιείται για την παραγωγή αλουμινίου και το υπόλοιπο στη χημική βιομηχανία πυριμάχων. Με παραγωγή ένυδρης αλουμίνας 750.000 τόνων - κατά 31.000 τόνους ανώτερη της περσινής - από την Αλουμίνιον της Ελλάδος, επετεύχθη ρεκόρ παραγωγής κατά το 2002. Σε αυτό συνετέλεσε η διαδικασία του sweetening, που είχε ξεκινήσει το 2000 και λειτούργησε επιτυχώς. Οι βελτιώσεις της χημικής διαδικασίας και της ακρίβειας τω ν μηχανολογικών εξοπλισμών, αποτέλεσαν τους παράγοντες αυτής της επιτυχίας. Κατά τη διάρκεια του 2002 πωλήθηκαν από την Αλουμίνιο της Ελλάδος, τη μοναδική παραγωγό στη χώρα μας, 433.000 τόνοι αλουμίνας, και οι οποίοι είναι αυξημένοι κατά 9% σε σχέση με το 2001. Όπως και τα προηγούμενα χρόνια, κατά την περσινή χρονιά το μεγαλύτερο μέρος του όγκου των πωλήσεων εσωτερικού - κυρίως σε ένυδρη μορφή - αντιπροσωπεύει μόλις το 1% του συνολικού όγκου των πωλήσεων. Η αύξηση της παραγωγής πρωτόχυτου αλουμινίου είχε ως αποτέλεσμα την απορρόφηση του πλεονάσματος στην αγορά αλουμίνας, γεγονός που σε συνδυασμό με τις καλύτερες προοπτικές ζήτησης οδήγησε σε σημαντική αύξηση τω ν τιμών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ήμισυ της παραγωγής εξάγεται, ενώ οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες εισάγουν το 35% τω ν αναγκών τους σε αλουμίνα.
1.1.3 Πρωτό/υτο Αλουμίνιο
Οι πωλήσεις πρωτόχυτου αλουμινίου σύμφωνα^με στοιχεία της Αλουμίνιον της Ελλάδος, έφτασαν τους 163.900 τόνους το 2002, σημειώθηκε δε ρεκόρ παραγωγής στην ηλεκτρόλυση για την εταιρία καθώς αυτή αυξήθηκε κατά 1%
με το 2001, οπότε η εταιρία είχε πετύχει άλλο ένα '
, , , , 1997
ρεκόρ παραγωγής. Σημειώνεται ότι το 1990 ο πωλήσεις πρωτόχυτου αλουμινίου, τόσο στην
2000
σε σχέση
εσωτερική αγορά όσο και στις εξαγωγές, ήταν 1994 155.000 τόνοι. Παράλληλα, η παραγωγή κολώνων
1993
ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΛΟΣ:
Πωλήσεις αλουμινίου (χιλ.τον.)
25___50
____________________75 100 125 150 175 200
έφτασε στους 108.500 τόνους, άλλο ένα ρεκόρ. Η ' ...
βιομηχανία πρωτόχυτου αλουμινίου είναι επίσης μια βαριά βιομηχανία εντάσεως κεφαλαίου που υπόκειται στην κυκλικότητα τω ν χρηματιστηριακών τιμών του
μέταλλου και κατ' εξοχήν ενεργοβόρος βιομηχανία. Το κόστος ενέργειας κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 30 - 40% του κόστους παραγωγής.
1.2 ΠΡΩΤΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ
Από τις αρχές της δεκαετίας του '70, η ελληνική βιομηχανία πρώτης μεταποίησης αλουμινίου (έλαση, διέλαση, καλώδια, χυτήρια) αναπτύχθηκε με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Στην εξέλιξη αυτή επέδρασαν από την μια πλευρά η ύπαρξη εγχώριας πρώτης ύλης αλουμινίου και από την άλλη η ευρεία χρήση του αλουμινίου σε διάφορες εφαρμογές. Η παραγωγή του κλάδου, από μερικές χιλιάδες τόνους προϊόντων το 1970, έφτασε το 2002 στους 297 χιλ. τόνους. Οι πωλήσεις προϊόντων πρώτης μεταποίησης αλουμινίου κατά το 2002 απευθύνθηκαν κατά 41,6% στην εσωτερική αγορά και το υπόλοιπο 58,4% σε εξαγωγές. Σημειώνεται ότι η έλλειψη εγχώριας αυτοκινητοβιομηχανίας και ανεπτυγμένων κλάδων μηχανολογικών και ηλεκτρολογικών κατασκευών στη χώρα μας, έχει περιορίσει τη βιομηχανία πρώτης μεταποίησης αλουμινίου σε δύο βασικούς τομείς: την έλαση και την διέλαση.
1.2.1 Ο κλάδος της ‘Ελασης
Με εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξη κινείται η εγχώρια αγορά έλασης αλουμινίου
140
την τελευταία 12ετία, καθώς παρουσιάζει
. . , 1 0 °
μέσο ρυθμό αύξησης σε ποσοστό 13,09%.
Πιο συγκεκριμένα, από τους 57.000 τόνους που ήταν η παραγωγή στις αρχές του 1990, το 2002 ανήλθε στους 163 χιλ. τόνους,
Εξέλιξη πωλήσεων προϊόντων Έλασης (ΐιλ . τον.)
90 91 93 0$ 94 95 96 97 98 99 00 01 03
Α γο ρ ά €ξ<Γγύ>νϊς | Π η γ ή : "A ivm n tu m “
παρουσιάζοντας ετήσια αύξηση σε ποσοστό
15,4% έναντι του 2001. Σε μεγάλο βαθμό, η εξέλιξη αυτή οφείλεται στις υψηλές επενδύσεις που έχει πραγματοποιήσει ο μοναδικός εκπρόσωπος του κλάδου στην Ελλάδα, η ΕΛΒΑΛ, η οποία για το 2003 αναμένεται να αυξήσει την παραγωγή της στους 200.000 τόνους. Οι εξαγωγές του 2002 αντιπροσωπεύουντο 73,9% των συνολικών πωλήσεων και ανήλθαν στους 97,9 χιλ. τόνους. Όσον αφορά στις προοπτικές, ο κλάδος, τουλάχιστον στην εγχώρια αγορά, δεν αναμένεται να δώσει στοιχεία περαιτέρω ανόδου την αμέσως προσεχή περίοδο, καθώς η αγορά δεν έχει περαιτέρω περιθώρια απορρόφησης περισσότερων τελικών προϊόντων. Η αναμενόμενη περαιτέρω ανάπτυξη έχει επικεντρωθεί στην συνεχή αύξηση της παραγωγής ημι-προϊόντων προς εξαγωγή. Επενδύσεις στο εξωτερικό (Βρετανία,
εξαγορά της Mardon Star από τον βασικό παραγωγό ΕΛΒΑΛ) διευρύνουν τους ορίζοντες της ελληνικής έλασης σε Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, με αξιώσεις ποιότητας και αντοχές στον ανταγωνισμό.
1.2.2 Ο κλάδος της Διέλασης
Η εξέλιξη πωλήσεων του κλάδου της διέλοσης (χιλ. τον.)
90 91 η 93 94 95 9$ 97 Μ 99 00 01 02
€ λ * η ν . Α γ ο ρ ά C f c y w v t i I Π η γ ή ; ’A k jm n u tv M w u r tt*
Σημαντική αύξηση παρουσίασαν την τελευταία 12ετία οι πωλήσεις τω ν προϊόντων διέλασης, καθώς σημείωσαν αύξηση σε ποσοστό 157%. Συγκεκριμένα, από τους 52.000 τόνους που ήταν οι συνολικές πωλήσεις το 1990, ανήλθαν στους 134.000 τόνους το 2002, παρουσιάζοντας μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 11,9%. Οι πωλήσεις
του κλάδου στην εσωτερική αγορά από τους 31.000 τόνους που ήταν το 1990, το 2002 ανήλθαν στους 81 χιλ. τόνους. Οι εξαγωγές το 2002 αντιπροσωπεύουν το 39%
τω ν συνολικών πωλήσεων του κλάδου, ενώ το 1990 αντιπροσώπευαν το 43% των συνολικών πωλήσεων, γεγονός, που μαζί με την αλματώδη αύξηση της παραγωγής αποδεικνύει την έντονη κατάκτηση της εσωτερικής αγοράς από το αλουμίνιο. Τα προϊόντα διέλασης (προφίλ) στην εγχώρια αγορά αφορούν τις αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές εφαρμογές. Χαρακτηριστικά προϊόντα στον τομέα αυτό αποτελούν τα εξωτερικά κουφώματα αλουμινίου. Τα κουφώματα αλουμινίου για εξωτερικά ανοίγματα οικοδομών κατέχουν ποσοστό πάνω από το 75% σε σχέση με τα αντίστοιχα προϊόντα άλλων υλικών (ξύλο 10%, PVC 15%, εκτιμήσεις του περιοδικού μας). Η προτίμηση του ελληνικού καταναλωτικού κοινού για τα κουφώματα αλουμινίου δεν είναι τυχαία. Έχει αποδειχθεί ότι το αλουμίνιο είναι το πλέον κατάλληλο υλικό για εξωτερικά κουφώματα στις κλιματολογικές συνθήκες της Ελλάδος. Τα συστήματα κουφωμάτων αλουμινίου που κυκλοφορούν σήμερα στην ελληνική αγορά ικανοποιούν στο ακέραιο τις απαιτήσεις σε σχεδιασμό, λειτουργικότητα, αεροστεγάνωση, θερμομόνωση, ηχομόνωση και αντοχή στο χρόνο, με ελάχιστο κόστος συντήρησης. Στην εγχώρια αγορά , ο κλάδος της διέλασης αναμένεται να επωφεληθεί από την αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας, που παρατηρείται με την ένταση της λήψης στεγαστικών δανείων, αλλά και των νέων μέτρων που βρίσκονται υπό επεξεργασία από την κυβέρνηση και που έχουν στόχο την βελτίωση της καταναλισκόμενης ενέργειας από νέα και υπάρχοντα κτίρια. Επίσης,
επωφελείται και από τις αντικαταστάσεις παλαιών κουφωμάτων, αφού κατά την συντριπτική πλειοψηφία τους τοποθετούνται κουφώματα από αλουμίνιο, ακόμα και σε παραδοσιακές περιοχές λόγω των νέων βαφών αποχρώσεων ξύλου. Πάντως, για τα επόμενα χρόνια είναι σίγουρο ότι η αύξηση της κατανάλωσης στην ελληνική αγορά θα επιβραδύνεται. Όμως, ο σχεδόν μονομερής προσανατολισμός των εταιριών του κλάδου προς τα οικοδομικά προφίλ δημιουργεί ανησυχίες για πιθανά προβλήματα ανταγωνισμού. Οι εταιρίες του κλάδου της διέλασης θα πρέπει να αναζητήσουν (και μερικές έχουν αρχίσει αντίστοιχες κινήσεις) και άλλες λύσεις προς άλλους τομείς δραστηριότητας. Τέτοιου είδους δραστηριότητες είναι η παραγωγή ειδικών προφίλ και βιομηχανικού προφίλ. Τέλος, οι εξαγωγές θα πρέπει να αποτελούν - και αποτελούν ήδη - βασικό στόχο των εταιριών για την περαιτέρω αύξηση των πωλήσεών τους. Ήδη ένας σημαντικός αριθμός βιομηχανιών διέλασης έχει "πατήσει πόδι" σε χώρες, όχι μόνον τω ν Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά έχει εισβάλει και στην καρδία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύντομα και με όπλο το περίφημο CE, η κατάκτηση αυτή θα γίνει πιο εύκολη για τους παραγωγούς ποιοτικού προφίλ.
Επιπρόσθετα όπλα μπορούν να θεωρηθούν οι συνεχείς επενδύσεις σε τεχνογνωσία, τεχνολογία, σχεδίαση, μάρκετινγκ και φυσικά στην συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού.
1.2.3 Τελικά προϊόντα
Ο τομέας αυτός της δεύτερης μεταποίησης, αφορά την παραγωγή τελικών προϊόντων με χρήση στην οικοδομή, συσκευασία, μεταφορές, οικιακό εξοπλισμό κλπ. Εκτιμάται ότι πάνω από 8.000 επιχειρήσεις από μεγάλες βιομηχανίες μέχρι μικρές οικογενειακές βιοτεχνίες, δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν. Είναι δε αξιοσημείωτο ότι ο κύκλος εργασιών της δεύτερης μεταποίησης αντιπροσωπεύει το 42% του συνόλου του κλάδου. Ωστόσο, στην ελληνική αγορά υπάρχουν ακόμη μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης του κλάδου, ιδιαίτερα μέσω εξειδικευμένων προϊόντων. Η κατανάλωση αλουμινίου στην Ελλάδα είναι σήμερα 15 κιλά ανά κάτοικο, έναντι 21 κιλών κατά μέσο όρο στην Ευρώπη, 34 κιλών στις Η.Π.Α. και 27 κιλών στην Ιαπωνία. Η μειωμένη κατανάλωση αλουμινίου στην Ελλάδα οφείλεται στο γεγονός ότι στην χώρα μας δεν υπάρχουν βασικοί βιομηχανικοί τομείς απορρόφησης αλουμινίου, όπως της αυτοκινητοβιομηχανίας και της ναυπηγικής, που είναι πρακτικά ανύπαρκτοι, και οι τομείς του οικιακού εξοπλισμού, των μηχανολογικών και ηλεκτρολογικών εφαρμογών που παρουσιάζουν πολύμικρή ανάπτυξη. Αν και για τα επόμενα χρόνια τα εγχώρια
προϊόντα αλουμινίου θα απευθύνονταικυρίως στους τομείς τω ν οικοδομών και της συσκευασίας, ο κλάδος σίγουρα θα επωφεληθεί, μέσω των εξαγωγών, από τη διεύρυνση της χρήσης του αλουμινίου στις διεθνείς αγορές.
1.3 Αυξάνεται η κατά κεφαλή κατανάλωση αλουμινίου στην ελληνική_____
αγορά
Τα περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης τω ν χρήσεων αλουμινίου στην ελληνική αγορά είναι ακόμη μεγάλα, παρόλο που η κατά κεφαλή κατανάλωση έχει αυξηθεί σημαντικά. Σήμερα οι μισές και πλέον ποσότητες που καταναλώνονται, προορίζονται για χρήσεις στην οικοδομή μέσω κυρίως της κατασκευής των κουφωμάτων. Υπάρχει δηλαδή μία μεγάλη εξάρτηση της εγχώριας κατανάλωσης προϊόντων αλουμινίου από την οικοδομή και την κατασκευή πορτοπαραθύρων, όπου στις δραστηριότητες αυτές πηγαίνει σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του 2000, το 60% περίπου των ποσοτήτων που απορροφούνται, όπως παρατηρούμε και στο παρατιθέμενο γράφημα. Η Ελλάδα, παρόλο που ήταν πριν μία 5ετία, μετά την Τουρκία ουραγός χώρα στην Ευρώπη στη κατά κεφαλή κατανάλωση αλουμινίου με 6 kg, έχει καταφέρει να ξεπεράσει την Ισπανία και έχει φθάσει στα 13 kg όπως χαρακτηριστικά φαίνεται στο κατωτέρω γράφημα. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια, έχει σχεδόν διπλασιαστεί η εγχώρια απορρόφηση αλουμινίου, ενώ με την αναμενόμενη ανάπτυξη και άλλων βιομηχανικών κλάδων όπως της ναυπηγικής, τω ν μηχανολογικών και ηλεκτρικών εφαρμογών, τω ν μεταφορών και της συσκευασίας που ήδη αναπτύσσονται διεθνώς, πιστεύεται ότι θα επιτευχθεί περαιτέρω δυναμική ανάπτυξη του κλάδου.
Κ α τ ά κ ε φ α λ ή κ α τ α ν ά λ ω σ η α λ ο υ μ ιν ίο υ σ τ η ν Ε υ ρ ώ π η τ ο 1 9 9 9 (σ ε k g )
13 20 25 30
Λτγή- *Τ0 Α ΛόΫ Μ ΙηΙό"
1.4 Οι πωλήσεκ οικοδομικού προφίλ δεν επηρεάζονται πλέον από την οικοδομική δραστηριότητα
Εδώ και δύο Ιϋετίες υπήρχε μία στενή σχέση στη κατανάλωση οικοδομικού προφίλ που προορίζεται για κουφώματα με τον όγκο της οικοδομικής
δραστηριότητας, όπου με μία χρονική υστέρηση δύο περίπου ετών, βλέπαμε την κατανάλωση προφίλ αλουμινίου να αυξάνεται ή να μειώνεται σε σχέση με τι κίνηση της οικοδομής. Υπήρχε δηλαδή μ άμεση εξάρτηση. Είναι όμως σαφές, ότι σύγκριση αυτή έχει πλέον
διαφοροποιηθεί.
Π ω λή σιις οικοδομικού προφ ίλ & οικοδομική δραστηριότητα
80 70 Μ
50
•ΤΓίΓΓΓΓΓ
Ι Ι Ι Ι 1Ι Ι Ι Ι
$5 ?$ ?7 5? $9 Μ 91 92 9? 9* 9ί 95 V 99 9? V)
η^γή:Πΐρ,·ύ6ι·ό "ΤΟ ΑΑΟΥΜΝΙΟ' : Οικ. Δραυτ. Προφλ
Παρατηρώνταςτην εξέλιξη της νόμιμης οικοδομικής δραστηριότηταςαπό τον 1985 έως και το 2000 και συγκρίνονταςτην πορεία της με την εξέλιξη τω ν πωλήσεων οικοδομικού προφίλ, βλέπουμε καθαρά ότι οι ρυθμοί αύξησης των πωλήσεων προφίλ στην ελληνική αγορά είναι σαφώς πιο αυξητικοί και συνεχείς σε σχέση με τους όγκους της οικοδομικής δραστηριότητας. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι έχει ήδη
«ανοίξει» σημαντικά και η αγορά της αντικατάστασης παλαιών κουφωμάτων, με νέα και ποιοτικά ανώτερα συστήματα κουφωμάτων αλουμινίου, μία αγορά από την οποία προσδοκάται ότι θα αποφέρει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στα αμέσως επόμενα
χρόνια για τον κλάδο των προϊόντων διέλασης και των τελικών προϊόντων (κουφώματα).
1.5 Η ποιοτική υπεροχή των κουφωμάτων του αλουμινίου και η κυριαρχία
tqoc στην ελληνική αγορά
1
ι <
κ ι m
Τα σημερινά συστήματα κουφωμάτων αλουμινίου που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, τουλάχιστον όσον αφορά τον αρχικό τους σχεδιασμό, εξασφαλίζουν καλή αεροστεγανότητα, επιτρέπουν με το κατάλληλο διπλό τζάμι να επιτυγχάνεται καλή θερμομόνωση και παράλληλα εξασφαλίζουν ένα καλό επίπεδο ηχομόνωσης για τις συνήθεις συνθήκες
μιας αστικής περιοχής. Κατά πόσον όμως αυτά ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις και προσδοκίες των καταναλωτών; Τα κουφώματα αλουμινίου στην ελληνική αγορά έχουν ένα μερίδιο που σήμερα εκτιμάται πάνω από 75% σε σχέση με τα άλλα ανταγωνιστικά υλικά. Εύλογα τίθενται κάποια ερωτήματα, δηλαδή κατά πόσο το ποσοστό αυτό είναι τυχαίο και κατά πόσο μπορεί να απειληθεί; Δύο είναι οι παράγοντες που μπορούν να το απειλήσουν: Η ποιότητα και η τιμή.Όσον αφορά την τιμή, πιστεύεται ότι ο κλάδος του αλουμινίου στην Ελλάδα είναι σε τέτοια κατάσταση σήμερα, που μπορεί να διαμορφώσει μια τέτοια πολιτική τιμών ώστε, τουλάχιστον σε μεσοπρόθεσμη βάση, να αντικρούσει τον ανταγωνισμό.Όσον αφορά την ποιότητα, έχει αποδειχθεί ότι το αλουμίνιο είναι το πλέον κατάλληλο υλικό για εξωτερικά κουφώματα στις κλιματολογικές συνθήκες τις Ελλάδας. Εκείνο που μένει να αναλύσει κανείς είναι κατά πόσον τα συστήματα κουφωμάτων αλουμινίου που κυκλοφορούν
σήμερα στην ελληνική αγορά ικανοποιούν τις απαιτήσεις τω ν καταναλωτών και ειδικότερα τις απαιτήσεις σε σχεδιασμό, λειτουργικότητα, αεροστεγάνωση, υδατοστεγάνωση, θερμομόνωση και ηχομόνωση.
Τα κουφώματα αλουμινίου αποτελούνται από ένα συνδυασμό προφίλ αλουμινίου με κατάλληλο σχεδιασμό. Η κατασκευή ολοκληρώνεται με άλλα υλικά και εξαρτήματα (τζάμια, λάστιχα και βουρτσάκια, ράουλα, μεντεσέδες κλπ) ώστε να επιτευχθεί καλό αισθητικό αποτέλεσμα, λειτουργικότητα, ασφάλεια, αεροστεγάνωση, υδατοστεγάνωση, θερμομόνωση, ηχομόνωση, κλπ. Το σύνολο όλων αυτών των στοιχείων που είναι απαραίτητα για την ολοκληρωμένη κατασκευή ενός αλουμινένιου κουφώματος, ονομάζεται "σύστημα". Τα κουφώματα αλουμινίου καθιερώθηκαν σαν το βασικό μέσο κατασκευής πορτοπαραθύρων στην ελληνική αγορά από τις αρχές της 10ετίας του 1980 και σήμερα αντιπροσωπεύουν πάνω από το 80% της αγοράς.
Οι Έλληνες καταναλωτές έχουν να διαλέξουν μέσα από μια μεγάλη ποικιλία συστημάτων που καλύπτουν τις σύγχρονες ποιοτικές απαιτήσεις. Το τελικό επίπεδο της ποιότητας των κουφωμάτων αλουμινίου καθορίζεται από πολλές ιδιότητες και κάθε ιδιότητα εξαρτάται από πολλούς επιμέρους σύνθετους παράγοντες. Όμως, μεταξύ τω ν πολλών ιδιοτήτων και επιμέρους παραγόντων, υπάρχουν λίγοι που είναι καθοριστικοί για το τελικό επίπεδο της ποιότητας τω ν κουφωμάτων αλουμινίου.
Απομονώνοντας και εξετάζοντας τους πλέον σημαντικούς, μπορούμε να προσδιορίσουμε το επίπεδο της ποιότητας τω ν προσφερόμενων στην Ελλάδα συστημάτων για κουφώματα αλουμινίου και να εκτιμήσουμε κατά πόσον αυτά ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις και προσδοκίες τω ν καταναλωτών.
Εμφάνιση, λειτουργικότητα, ασφάλεια
Τα πρώτα συστήματα αλουμινίου, στη δεκαετία του '50 στην Ευρώπη και στη δεκαετία του '60 στην Ελλάδα, αποτελούνται από απλές διατομές και με μικρές ποιοτικές απαιτήσεις. Όμως, η φύση και οι χαρακτηριστικές ιδιότητες του αλουμινίου (εύπλαστο, αντοχή στις καταπονήσεις και στη διάβρωση, δυνατότητα χρωματισμού κλπ.) έδωσαν την ευχέρεια στους σχεδιαστές να
δημιουργήσουν «όμορφα» και «έξυπνα» συστήματα Στον τομέα αυτόν, ειδικότερα οι Έλληνες σχεδιαστές μπορούν να χαρακτηρισθούν ως πρωτοπόροι. Η ποικιλία τω ν εξαρτημάτων και η κατάλληλη προσαρμογή τους εξασφαλίζουν στα σημερινά συστήματα κουφωμάτων αλουμινίου λειτουργικότητα και ασφάλεια. Πολύ διαδεδομένα είναι σήμερα τα συστήματα που επιτρέπουν στα παράθυρα ή τις
πόρτες, εκτός από το κανονικό άνοιγμα και την ανάκλησή τους που προσφέρει επιπλέον αερισμό του χώρου με παράλληλη ασφάλεια.
Αεροστεγάνωση , υδατοστεγάνωση
Είναι πλέον πολύ μακριά η περίοδος (δεκαετία 80) που τα κουφώματα αλουμινίου ήταν «αεροκουρτίνες» παρά πόρτες ή παράθυρα. Παρο όλα αυτά αν εξετάσει κανείς τις κατασκευές κουφωμάτων με εκείνα τα συστήματα, σε πολλές περιπτώσεις θα διαπιστώσει ότι ενώ οι σχεδιαστές είχαν προβλέψει την προσαρμογή στεγανοποιητικών υλικών (λάστιχα, βουρτσάκια κλπ), αυτά δεν υπάρχουν. Εξ άλλου θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι σε κάθε κούφωμα αλουμινίου υπάρχουν υλικά (λάστιχα, βουρτσάκια, ράουλα) που χρειάζονται συντήρηση και από καιρό σε καιρό αντικατάσταση. Τα σημερινά συστήματα κουφωμάτων αλουμινίου έχουν βελτιωθεί πάρα πολύ στον τομέα της αεροστεγάνωσης και υδατοστεγάνωσης. Προβλέπουν περιμετρικά λάστιχα και βουρτσάκια, συγκολλημένα στις γωνίες, προβλέπουν νεροχύτες απορροής τω ν νερών, δίνουν τεχνικές οδηγίες και συμβουλεύουν τους κατασκευαστές για τον σωστό τρόπο συναρμολόγησης και τοποθέτησης στην οικοδομή. Η πλειοψηφία δε τω ν κατασκευαστών έχει βελτιωθεί πάρα πολύ στον τομέα αυτόν, δίνοντας την δέουσα προσοχή και επιμέλεια, ενώ συνεχώς διοργανώνονται από διάφορους κλαδικούς φορείς ειδικά επιμορφωτικά σεμινάρια.
Προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην επιλογή του κατάλληλου συστήματος για κάθε άνοιγμα κουφώματος. Για παράδειγμα, ένα «ελαφρύ» σύστημα έχει μεγαλύτερους περιορισμούς ως προς το άνοιγμα που μπορεί να τοποθετηθεί από ένα «βαρύ»
σύστημα.
Θερμομόνωση
Οι θερμομονωτικές ιδιότητες ενός κουφώματος καθορίζονται τόσο από την ικανότητά του να εμποδίζει το πέρασμα ζεστού ή κρύου αέρα μέσω τω ν αρθρώσεών του (ιδιότητα που αναφέρετ αεροστεγανότητα) όσο και από την ικανότητά του να εμποδίζει την διάδοση της θερμότητας μέσω τω ν υλικών από τα οποία είναι
κατασκευασμένο. *
Η θερμική μόνωση ενός κουφώματος εξαρτάται από :
• τον βαθμό αεροδιαπερατότητας της επιφάνειας του κουφώματος: Αν ένα παράθυρο επιτρέπει την διέλευση μεγάλης ποσότητας αέρα μέσα από τις αρθρώσεις του, θα προκαλέσει την έξοδο ζεστού αέρα ή την είσοδο κρύου αέρα (ανάλογα με τις διαφορετικές πιέσεις), με αποτέλεσμα την ψύξη του χώρου και επομένως αυξημένες απαιτήσεις θέρμανσης για να διατηρηθεί σταθερή η θερμοκρασία του εσωτερικού χώρου.
• τον τύπο του τζαμιού: Οι θερμικές απώλειες, λόγω μετάδοσης βρίσκονται σε άμεση συνάρτησημε την επιφάνεια, οπότε το γυαλί, που αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος ενός κουφώματος, παίζει σημαντικό ρόλο στην εκτίμηση τω ν θερμικών απωλειών.
• τον τύπο του προφίλ αλουμινίου: Θερμικές απώλειες έχουμε όχι μόνο μέσω του γυαλιού, αλλά επίσης και από το πλαίσιο του κουφώματος. Επομένως ένα προφίλ με μικρότερη θερμική αγωγιμότητα θα μειώσει τις απώλειες μέσα από το πλαίσιο.
Σαν θερμομονωτικό ορίζεται ένα προφίλ του οποίου το εσωτερικό μέρος και το εξωτερικό μέρος της τομής του χωρίζονται με την παρεμβολή ενός υλικού διαφορετικής υφής και που χαρακτηρίζεται από χαμηλές τιμές θερμικής αγωγιμότητας. Αυτός ο τύπος του προφίλ εμποδίζει την άμεση μεταβίβαση της θερμότητας λόγω αγωγιμότητας από το εσωτερικό περιβάλλον προς τα έξω και αντιστρόφως.
Τα θερμομονωτικά προφίλ αλουμινίου προσφέρουν επίσης και άλλα πλεονεκτήματα:
• μείωση (και κάτω από ορισμένες συνθήκες, εξαφάνιση) του φαινομένου της υγροποίησης. Αυτή η διαδικασία γίνεται όταν ο αέρας που περιέχει υγρασία ψύχεται ξαφνικά, για αυτό ο ατμός συμπυκνώνεται και εμφανίζεται με τη μορφή πολλών και μικρών σταγόνων πάνω στην κρύα επιφάνεια. Είναι σαφές ότι διατηρώντας πιο ψηλά τη θερμοκρασία στην εσωτερική επιφάνεια ενός προφίλ μειώνεται αυτή η πιθανότητα.
• μικρότερη αίσθηση του κρύου ή της ζέστης που προκύπτει ακουμπώντας το εσωτερικό αυτών των προφίλ ή του "κρύου ρεύματος" που γίνεται αισθητό κοντά στα κουφώματα κατά την χειμερινή περίοδο ή του ζεστού ρεύματος κατά την καλοκαιρινή περίοδο.
Πίνακας 1 Τύπος
τζαμιού K (W/m2K) απλό 4mm 5,8
απλό 6mm 5,7 απλό 10mm 5,6 απλό 12mm 5,5 Διπλό 4-12-4 2,9 Διπλό 6-12-6 2,8 διπλό 10-12
6 2,8
διπλό 12-12
6 2,8
Κατά γενική εκτίμηση οι μεγαλύτερες θερμικές απώλειες δια μέσου ενός κουφώματος αλουμινίου, γίνονται λόγω της κακής αεροστεγανότητας, ακολουθεί ο τύπος του τζαμιού και τέλος ο τύπος του προφίλ .Θεωρώντας ότι ο
αλουμινοκατασκευαστής έχει επιμεληθεί της κατασκευής (καλή συναρμολόγηση, τοποθέτηση όλων των απαραίτητων εξαρτημάτων και στεγανοποιητικών υλικών) και τοποθέτησης του κουφώματος στην οικοδομή με τον καλύτερο τρόπο και αγνοώντας προς το παρόν την επίδραση του προφίλ
αλουμινίου (απλό ή θερμομονωτικό) που έχει μικρή σχετικά συμμετοχή, τότε το κύριο βάρος για την επίτευξη της θερμομόνωσης πέφτει στον τύπο του τζαμιού.
Η θερμομόνωση που επιτυγχάνεται με τα τζάμια του κουφώματος εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το διάκενο που υπάρχει μεταξύ τους. Το πάχος των τζαμιών πρακτικά δεν επηρεάζει την θερμομόνωση. Για παράδειγμα στον πίνακα 1 δίνονται οι συντελεστές θερμοπερατότητας για κοινά απλά τζάμια και για κοινά διπλά τζάμια με διάκενο 12mm (Pilkingkton). Όσο πιο μικρός είναι ο συντελεστής K τόσο καλύτερη θερμομόνωση επιτυγχάνεται. Παρατηρούμε ότι με διάκενο 12mm (που συνήθως χρησιμοποιούμε στην πράξη) οι θερμικές απώλειες μέσω του τζαμιού μειώνονται στο μισό.
Ηχομόνωση
Η ακουστική μόνωση πρέπει να είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχουν τα κουφώματα για να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις για την αποφυγή θορύβου που μεταβιβάζεται μέσω του αέρα. Γ ια να αντεπεξέλθουν τα παράθυρα τις πιο πάνω απαιτήσεις, θα πρέπει να έχουν τις εξής ιδιότητες κατ' ελάχιστον.
• Καλή στεγανότητα στον αέρα.
• Μεγάλη αντοχή σε καταπονήσεις
• Τα τζάμια και τα λάστιχα να αποτελούνται από κατάλληλα υλικά και πάχη. Η συναρμολόγηση του κουφώματος αλλά και η τοποθέτηση στην οικοδομή να έχει πολύ καλή εφαρμογή.
Ό πως και στην περίπτωση της θερμομόνωσης έτσι και εδώ, θεωρώντας ότι ο αλουμινοκατασκευαστήςέχει επιμεληθεί της κατασκευής (καλή συναρμολόγηση, τοποθέτηση όλων τω ν απαραίτητων εξαρτημάτων και στεγανοποιητικών υλικών) και τοποθέτησης του κουφώματος στην οικοδομή με τον καλύτερο τρόπο, τότε το κύριο βάρος για την επίτευξη της ηχομόνωσης πέφτει στον τύπο του τζαμιού. Στον πίνακα 2 δίνονται οι συντελεστές ηχομείωσης (Rw) για κοινά απλά τζάμια και για κοινά διπλά τζάμια με διάκενο 12mm (Pilkingkton). Όσο πιο μεγάλος είναι ο συντελεστής Rw τόσο μεγαλύτερη ηχομείωση επιτυγχάνεται, άρα τόσο καλύτερη ηχομόνωση.
Σε αντίθεση με την θερμομόνωση, η ηχομόνωση που επιτυγχάνεται δεν εξαρτάται από το αν το τζάμι είναι διπλό, τριπλό κλπ., αλλά από το πάχος του τζαμιού. Με την αύξηση του πάχους του τζαμιού βελτιώνεται η ηχομόνωση. Για κατοικίες που είναι κτισμένες κοντά σε αεροδρόμια όπου οι απαιτήσεις μας σε ηχομείωση είναι πάνω από 40 dB, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν διπλά παράθυρα. Στη πράξη αυτό επιτυγχάνεται με διπλά παράθυρα απλών τζαμιών που το ένα απέχει από το άλλο 120 mm (12cm) τουλάχιστον.
Πίνακας 2
Τύπος τζαμιού Rw(dB)
απλό 4mm 31
απλό 6mm 32
απλό 10mm 36 απλό 12mm 37 Διπλό 4-12-4 31 Διπλό 6-12-6 1 33 Διπλό 10-12-6 38 Διπλό 12-12-6 39
Με απλά λόγια: Η αεροστεγάνωση στα κουφώματα αλουμινίου είναι σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τόσο την θερμομόνωση όσο και την ηχομόνωση. Η ηχομόνωση επηρεάζεται επίσης από το κατά πόσο η κατασκευή είναι «στιβαρή». Δηλαδή πολύ καλή και σταθερή συναρμολόγηση και σωστή τοποθέτηση στην οικοδομή. Και στην περίπτωση της θερμομόνωσης και στην περίπτωση της ηχομόνωσης το τζάμι είναι καθοριστικός παράγοντας. Όμως, στην περίπτωση της θερμομόνωσης σημασία έχει αν το τζάμι είναι απλό ή διπλό και στην περίπτωση του διπλού τζαμιού σημασία έχει το διάκενο. Το διάκενο των 12mm που χρησιμοποιείται σήμερα στην ελληνική αγορά μειώνει τις θερμικές απώλειες κατά 50% περίπου σε σχέση με την χρήση απλού τζαμιού.Στην περίπτωση της ηχομόνωσης, αυτή βελτιώνεται με το πάχος του τζαμιού. Στην πράξη, αν θέλουμε να μιλάμε για ηχομονωτικά κουφώματα αλουμινίου, θα πρέπει να μιλάμε για διπλά παράθυρα απλώντζαμιών με απόσταση
μεταξύ τους πάνω από 120mm (12cm). Σαν συμπέρασμα θα μπορούσε κανείς να αναφέρει ότι τα σημερινά συστήματα κουφωμάτων αλουμινίου που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, τουλάχιστον όσον αφορά τον αρχικό τους σχεδιασμό, εξασφαλίζουν καλή αεροστεγανότητα,επιτρέπουν με το κατάλληλο διπλό τζάμι να επιτυγχάνεται καλή θερμομόνωση και παράλληλα εξασφαλίζουν ένα καλό επίπεδο ηχομόνωσης για τις συνήθεις συνθήκες μιας αστικής περιοχής. Τα τυχόν προβλήματα
που προκύπτουν στην πράξη, οφείλονται στην κακή επιλογή υλικών (προφίλ, τζάμια, εξαρτήματα κλπ) και στην κακή συναρμολόγηση και τοποθέτηση στην οικοδομή.
