ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ
TTT" i r X I Α Κ Η Ε Ρ ^ Γ Α Σ Ι Α
ΘΕΜΑ: "ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ"
(IσχΟουσα νομοθεοΐα, ivvota μισθού - νόμιμος, συμθαχικός, και ειθισμένος μισθός κ.λ.π. Επιδόματα, χρόνος και τόπος πληρωμΛς - κρατήσεις - προστασία έναντι τρίτων - κυρώ
σεις κ . τ . λ .)
εισηγητής ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣ
σπουδόστρια ΟΛΓΑ ΚΕΜΕΝΤΣΕΤΖΗ
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1992 ΚΑΒΑΛΑ
ΤΤΕΡ I Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
ΙΤΡΟΛΟΓΟΣ...1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΤΡΩΤΟ: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 1.1 Οι. ερκστυκοί μυσθμοί στη πρωτόγονη ουκονομία... 3
1.2 Τα ημερομϋσθυα στην σύγχρονη Bi-opnxavCa... 4
1.3 Βασικός μυσθός... 8
1.4 Επιδόματα... 11
1.5 Προστασία των μι,σθών... 14
1.6 Kpατf1σεLς από τι,ς αποδοχές γ ι-α πλημμελή εργασία... 15
1.7 Εγγυημένα κατώτατα ημερομίσθια... 17
1.8 Κυρώσεις... 18
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΓΕΝΙΚΑ 2.1 Γενικά... 21
2.2 Τρόπος καθορισαοΟ των οτποδοχών... 23
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΜΙΣΘΟΣ 3.1 Εννοια U ισθοΟ... 34
3.2 Νόμιμος μισθός και συμΒατικός μισθός...37
3.3 Ειθισμένος μισθός... 40
3.4 Χρονικός μισθός... 41
3.5 Μισθός κατά μονάδα παραγωγής ή εργασίας... 41
3.6 Μισθός σε ποσοστό επί των κερδών ή των εισποάΐεων... 43
3.7 Μισθός από φιλοδωρήματα... 44
3.3 Χρηματικός μισθός...45
3.9 Μισθός σε είδος... 47
3.10 Τακτικός k q l έκτακτος μισθός... 49
3.11 Μερική απασχόληση των εργα^ζομένων... 51
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ 4.1 Βασικός μισθός και επιδόματα...52
4.2 Επιδόματα προϋπηρεσίας ή πολυτεΐας...54
4.3 ΟικογενειακόΕ επιδόματα... 57
4.4 Επιδόματα ανθυγιεινής ή επικίνδυνης εργασίας... 65
4.5 Επίδομα αδείας... 67
4.6 Επίδομα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα...70
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΑΠΟΔΟΧΩΝ 5.1 Χρόνος πληρωμής, υπερημερία εργοδότη... 75
5.2 Τόπος πληρωμής του μισθού... 77
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ 6.1 Εκκαθαριστικό σημείωμα... 79
6.2 Εΐοφλητική α π ό δ ε ι ξ η ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΡΙΤΩΝ 7.1 Δικαιώματα του μισθωτού επί μη καταβολής του μισθού.... 81
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ: ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΣ - ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ 8.1 Συμψηφισμός του μισθού με ανταπαίτηση του εργοδότη... 83
8.2 Παραγραφή των μισθό λογικών απαιτήσεων...85
8.3 Καταχραστική α1 ίωση του μισθού προ της παοαγοσφής...88
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ: ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ
9.1 ΚρατΛσει,ς από χον μισθό... 89 9.2 Εκπτώσεις από τσν μισθό... 92
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ: ΚΥΡΩΣΕΙΣ
10.1 ΤΤοινικές ευθύνες εργσδοτών... 94
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ: ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
11.1 ΔιαχάΙεις προστασίας αποδοχών μισθωτών... 98 11.2 Νόμος 1876/1990 "ΕΛεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις
και όλλες διατόίεις... 99 11.3 Προεδρικό διάταγμα υπ ' αριθμ. 198/1990... 125 11.4 Προεδρικό διάταγμα υπ ' αοιθυ. 147/1991... 125 11.5 Κανονισμός οργανώσεως και λειτουργίας του οργανισμού
μεσολάβησης και διαιτησίας (Ο.ΜΕ.Δ.)... 125
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ...126
ΤΤΡ>ΟΑΟΓΌ2:
Ol εργατι,κοί puo0oC <ιποτελοΟν ένα από τους κυρι,ώτερους παρόγοντες στπν ocKovopcKfi Kat κοι.νωνοκή ·ζωίι κόθε χώρας.
θεμεΛιώδες Kpcxfipto για τον καθορισμό των μυσθών εLvαt η ανάγκη να εΐαοφαλι,σθεΐ στον εργάτη k o l την οι-κογένει,α του, πληρωμή που να επυτρέπευ ανεκτό τρόπο ·ζωής.
Στυς δι,απραγματεύσε υς γ ua τυς συλλογι.κές συμBάσεtς, τα ημερομίσθι,α που κσπταΒάλλονταο στις 6Lάφopες απασχολήσει,ς Kac επιχε ι,ρησε υς αποτελοάν ένα δεύτερο κpLτήρ^,o γ ι,α τον προσδιο
ρισμό των εργατικών μισθών.
Το τρίτο από τα κριτήρια για τον καθορισμό των εργατικών μισθών είναι π ικανότητα πληρωμής. η οποία ποικίλλει από την μια Βιομηχανία ή επιχείρηση στην άλλη.
Επίσης υπάοχουν υεταθλητοί εογατικοί μισθοί αναλογως των τιμών των ειδών. Η ικανότητα πληρωυής μιας επιχειοήσεως ή ενός κλάδου Βιομηχανίας εξαρτάται από τις διακυμάνσεις των τιμών των ειδών που παράγει. Οταν αυτοί ανεβαίνουν. οι μισθοί θ' αυξηθούν και αντιθέτως. Σαν συνέχεια έχουμε τα τιμαριθμικά ημερομίσθια κατά τα οποία για να διατηρηθεί π αγοραστική δύναμη των εργατών, θα πρέπει οι εργατικοί υισθοί να αυξο- μειώνονται μα^ί υε τον τιμάριθμο.
Σκοπός της παοούσας εργασίας είναι να δώσει μια εύκολη νοητή επισκόπηση των αποδοχών των μισθωτών ουυπεριλαυΒανουενων και των επιπέδων των μισθών και των μεθόδων καθορισαού των υποδοχών.
Η εργασία πεοιέχει την ισχύουσα νομοθεσία και θέυατα όπως
ivvota μυσθοΰ, δι,ώφορα είδη μυσθών όπως eCvaL ο etθtσμέvoς μισθός, ο νόμιμος μισθός, επίσης επιδόματα τα οποία αποτελούν μέρους του μισθού. κρατίισεις. κυρώσεις και γενικό οτιδίιποτε θέμα το οποίο αφορό μισθούς και ημερομίσθια.
Στην αρχή της εργασίας ιπιόρχει μια ιστορική ανασκόπηση σχε
τικό με την πορεία των οτποδοχών των εργατών. η οποία Ιεκινόει από πολύ παλιό όπου οι εργότες πληρώνονταν σε είδος ή δεν πληρώνονταν καθόλου, συνεχί^ζει στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και φτόνει μέχρι την σύγχρονη κοινωνία.
Για να πραγματοποιηθεί η παρούσα εργασία χρησιυοποιήθηκαν εκτός από Βοηθήματα, και Δελτία Εργατικής Νομοθεσίας καθώς και τεύχη της Επιθεωρήσεως Ι.Κ.Α. Ασφαλιστικού και Εογατικού Δικαίου, έτσι ώστε η εργασία να κινείται στα πλαίσια των νόμων που ισχύουν σήμερα.
K E q P A T V A I O Τ Τ Ρ Ω Τ Γ Ο Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Κ Η Α Ν Α Σ Κ Ο Τ Τ Η Σ Η
1.1 01 ΕΡΓΑΤΙΚΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΓΓΗ ΤΤΡΟΤΟΓΟΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Στους παλυούς χρόνους π μεγόλτι πΛε uovntp La του εργαζόμενου πληθυσμού ασχολεΐτο με την γεωργία ti με όλλες αγροτικές εργα
σίες, μεταχε ι,ρι,ζόμενη τα πατροπαράδοτα εργαλεία και, μεθόδους για την κατασκευή σπtτLU)v. επίπλων ή υφασμόπτων.
Σε πολλές κουνωνίες μεγάλο μέρος των εργασιών εκτελούνταν από δούλους, o l onoLot δεν ευσέπραταν ημερομίσθυα όπως τα εννούμε σήμερα. αλλά o l K0puOL τους παοείχαν τροωή. στέγη Kat τα λοιπά στοιχειώδη.
Μερικοί κύριοι υεταχειρίζονταν τους δούλους τους καλά. με την ελπίδα ότι έτσι θ' αποδώσουν καλύτερα στην εργασία τους, άλλοι πάλι ήταν σκληροί και προσπαθούσαν να τους εΐαναγκασουν με τον ωό3ο και την τιυωρία να εογάζονται πεοισσότερο. Η καταναγκαστικη εογασία αποτελεί τον κανόνα. Επίσης πολλοί εργαζόμενοι, αν και δεν ήταν δούλοι, απασχολούνταν ως δουλοπά
ροικοι, συνδεδεμένοι με την γη. και έπαιρναν σαν αυοιθπ της εργασίας τους ένα μέρος της σοδειάς. Ακόμη και στα μέρη όπου οι εργάτες είχαν την ευχέρεια να αλλάζουν εογοδότη. οι εργοδότες τους προσλάμΒαναν για την περίοδο ενός έτους και πάνω.
Αντιθέτωο προς τα σημερινά συστήματα των γοηματυικών παοο- χών. οι εργάχες της εποχής εκείνης έπαιονσν πολύ λίγα. ή και καθόλου χρήματα, αλλά πληρώνονταν σε είδος. δηλαδή τους παρειχετο τροωή. στέγη και άλλα είδη ποώτης ανάγκης. Σε πολλές
υπό ανότπτυΐη χώρες χης σπμερι,νΛς μας εποχής, Kat ιδίως σε αγροτικές περυοχές της Ασίας, της Αφρι-κής και, της Λατι,νι-κής Αμερικής, η πΛηρωμή σε είδος οποτεΑεί ακόμα τον κανόνα και καΛΟπτει το μεγαλύτερο μέρος των ημερομισθίων, ενώ τα μετρητά παί"ζουν δευτερεύοντα ρόΑο.
1.2 ΤΑ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Στις ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες, καθώς και στις αστικές περιοχές των υπό ανάπτυξη χωρών, το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος των ημερομισθίων καταβάλλεται σήμερα σε μετρητά και οι εργάτες είναι ελεύθεροι να αγοράσουν τα τρόιριυα τους ή άλλα είδη από τα εμπορικά. τα οποία ανταγωνίζονται μεταΐύ τους για να προσελκύσουν πελατεία.
Οι εργάτες είναι επίσης ελεύθεροι να αλλάΐουν επάγγελμα και να ειδοποιήσουν τον εργοδότη ότι εγκαταλείπουν την εργασία.
Συνήθως αυτό γίνεται όταν βρίσκουν αλλού μεγαλύτεοο ημεοο—
μίσθιο, όταν δεν τους αρέσουν οι όροι εργασίας ή όταν για οποιανδήποτε άλλο λόγο επιθυυούν να μεταψερθούν σε άλλη περιφέοεια ή άλλη βισμηχανία.
Οι εργοδότες μπορούν να απολύοουν τους ανίκανους εογάτες ή να μειώσουν τον αριθυό του προσωπικού που απασνολούν, όταν υπάρχει κρίση στην αγοοά. Η ελευθερία όμως αυτή των εργοδοτών υπόκειται ολοένα και περισσότερο σε περιορισυούς, με την υποχρέωση που τους επιβάλλεται να τηρήσουν προθεσαία για την καταγγελία της σύμβασης. να καταβάλλουν απο^ζησίωση. π οποία ποικίλλει αναλόγως των ετών εργασίας του μισθωτού. Ακόμη και κατά τον μεσαίωνα, ιδίως σε εποχή μεγάλης ζητησεως εριγασίας.
Αόγω επίδημι,ών κ.Α.π.. o l εργάτες είχαν κάποι,α ελευθερία επι,λογίις, γυαχί o l γαι,οκτίιμονες και άλλοι, εργοδότες συνα- γωνί^ζονταί για να τους πάρουν, προσφέροντας καλύτερα ημερομίσθυα καυ όρους εργασίας.
Κατά τα πρώτη έτη της Βι,ομηχανυκΥις Επανάστασης. τον Ιθον αιώνα. ou εργάτες εγκαταλείπαν την ύπαυθρο σε ολοένα μεγαλύ
τερο αροθμό. για να βρουν εργασία στα εργοστάσι,α όπου τους προσέλκυαν τα υ^ηλά ημερομίσθι,α Kat η μεγαλύτερη ελευθερία.
Στα χώρι.α είχαν συνηθίσει να λανθάνουν το μεγαλ\/τερο μέρος του ημερομισθίου σε είδος. Ηταν επομένως εύκολο για τους εργοδότες στις νέες Βιομηχανίες να καταβάλλουν ένα μέρος των αποδοχών σε πατάτες, ^άχαοη, αλεύρι ή άλλα είδη και το υπόλοιπο σε χοημα.
Ενας άλλος τρόπος πληρωμής ήταν με κουπόνια η διατακτικές, τα οποία έδιναν στους εργάτες το δικαίωυα να αποκτήσουν ορισυένα είδη σε καθοοισυένη ποσότητα από τα καταστήματα που ανήκαν στον εργοδότη. Το σύστημα αυτό το ονόμασαν αογότεοα Truck System.
Δεν υπάρχει αντίρρηση ο εογοδότης να παρέχει στους εργάτες του τρόφιμα και άλλα είδη σε λογικές τιμές. εφ' όσον όμως οι εργάτες δεν είναι υποχρεωμένοι να τα αγοράσουν. Εν τούτοις αυτό το σύστημα είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε καταχρήσεις και ε 1 ' άλλου εμποδί·ζει τους εργόπτες να δαπανήσουν όπου και όπως θέλουν τα ημερομίσθια τους. Γι' αυτό άλλωστε και φηφίσθηκαν. σε πολλές χώρες, ειδικοί νόμοι, που αποσκοπούν να προστατεύσουν τους εργάτες από την κατάχρηση του συστήματος αυτού και να καθορίσουν κανόνες, βάσει των οποίων και μόνον θα επιτρέπεται π πληρωμή σε είδος.
^ ' Λ r '
ί·. . · ■ -ivr
«?ί·' ·■'i'· -ξ·ν* ’
^:Μ-..·._--ί·. V >i
Καυ σΐιμερα ακόμη, και ι,δίως κατΛ τα τελενηταΐα xp6vta, σε ορυσμένα μέρη της Ασΰας. της Αφρι,κΥις κα». της ΛατLvtκής AμεpLκf^ς. όπου ou εργότες εγκαταλείπουν σε ολοένα μεγαλύτερο αρι,θμό τα χωρι,ό fi τLς νομαδικές φυλές τους γ ua να ζητήσουν εργασία στα μεταλλεία, τα εργοστώσι,α fi τα μεγάλα εpγoστάσtα ti τα μεγάλα αγροκτήματα, αντομετωπίίοντας στα θέματα των ημερομισθίων ανάλογα προβλήματα προς αυτά που υπήρχαν κατά τα πρώτα βήματα της Βιομηχανικής Εποη/αστάσεως στις χώρες που τώρα πλέον είναι ανεπτυγμένες. Οι εργάτες αυτοί, πρώην νομάδες ή αγρότες δεν έχουν καμία πείρα ως προς τη πληρωμή σε χρήμα και δυσκολεύονται να καταλάβουν το σύστημα. Στα χωριά τους ασχολούνταν με την παραγωγή τροφίυων και έπαιοναν το μερίδιο τους από την παραγωγή και, σύμφωνα με την μακραιωνική παράδοση, κρατούσαν αποθέυατα για να τους φθάσουν έως την επΟμενη σοδειά. Τα κσταλυυατα ήταν πρωτόγονα και οι καλύβες τους χτί·ζονταν εύκολα ιτπό επιτόπια υλικά. όπως n Ίυλεια. η λάσπη κ.λ.π. Τα στοιχεία της κοινωνικής ασφάλισης τα παρείχαν η φυλή. ιδίως τη βοήθεια προς τους αρρώστους και τους γέροντες. Αυτού του είδους οι εργάτες δεν έχουν συνηθίσει στις κανονικές ώρες εργασίας και την πειθαρχία της βιομηχανικής παραγωγής και συχνά επιστρέφουν, κάποτε για μεγάλα διαστήματα, κοντά στους συγγενείς τους στο χωριό. όπου έχουν ακόμη τη μικρή αγροτική ιδιοκτησία τους και μπορούν να επανέλθουν στον τρόπο ·ζωής που γνωρί^ζαν ανέκαθεν από τα έθιυα και την παράδοση του τόπου τους.
Οταν πρωτοαρχ ί^ζουν δουλειά στην βιομηχανία. πολλοί από αυτούς τους εργάτες τρομάζουν με τους μισθούς σε χρήμα.
Αι.σθ<ϊνοντα(, nAoOotot όταν ε(.σπρότττουν τα χρήματα στο τέλος τον»
μήνα, δεν έχουν όμως πείρα πως να τα ΙοδεΟσουν. Συχνά θαμπώνονται, ocnp ιρανταχτερά είδη που Βλέπουν στίς βι,τρίνες των καταστημάτων. Με τα λειρτά στην τσέπη τους, Ιοδεύουν τόσο πολλά γ ι,α είδη δι,ατΓροφή4 καυ ενδυμασίαδ ώστε, μία ή δύο εβδομάδες μετά την ημέρα πληρωμής, να μην τους έχουν μείνευ παρά ελάχιστα ή τίποτε για να περάσουν τον υπόλοιπο μήνα. Γίνονται τότε εύκολη λεία των δανειστών. Για να αντοσιείέλθουν σ' αυτές τις δυσκολίες, πολλοί εργοδότες προμηθεύουν τρόφιμα δωρεάν, ή σε τιμές που καλύπτονται από επιδοτήσεις. Ορισμένοι παρέχουν μαγειρεμένη τροφή κατάλληλη και θρεπτική. Κατοικία. ιατρική περίθαλψη, αναψυχή και άλλες παροχές δίνονται. και αποτελούν μέρος των δαπανών προσωπικού του εργοδότη.
Σε πολλές χώρες n νομοθεσία προβλέπει την υποχρέωση των εργοδοτών να παρέχουν κατοικία. τροωή. ιατρική περίθαλψη, εκπαίδευση κ.λ.π. στους εργάτες.
Στις Βιομηχανικά ανεπτυγμένα χώρες επικρατεί η αντίληψη μεταΐύ των εργατών, αλλά και μερικών εργοδοτών, ότι. εκτός από την καντίνα του εργοστασίου. όλες οι άλλες παροχές. όπως αναψυχή κ.λ.π.. πρέπει να καταβάλλονται ε1 ολοκλήρου σε χρήμα, ώστε οι εργάτες να είναι ελεύθεροι να το Ιοδεύοουν όπως θέλουν.
Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όμως αυξάνει ολοένα και περισσότερο το ενδιάφερον για πρόσθετες παροχές. οι οποίες πολύ συχνά αποτελούν ουσιώδες ουυπληρωμα των u ισθών και ανεβά
ζουν τα έξοδα προσωπικού των εργοδοτών.
1.3 ΒΑΣΙΚΟΣ ΜΙΣΘΟΣ
ECvat κουνώς παραδεκτό σίιμερα, ότυ o l ερναζόμενοι, πρέπει να πληρώνονται μισθό, ο οποϋος να τους εΐασφαλίζει τα προς το
■ζην, και η πεποίθηση αυτή αποτελεί μία από τις Βασικές αρχές του καταστατικού της Διεθνούς Οργανώσεως Εργασίας. Η πρακτική όμως εφαρμογή της αρχής αυτής για τον καθορισμό των ημερο
μισθίων προσκόπτει σε δυσκολίες.
Αν, όπως συμβαίνει συνήθως, ο μισθός καθορί^ζεται για κανο
νική πλήρη απασχόληση, τότε οι εργόατες που απασχολούνται μόνο εποχιακή ή για μικρότερα χρονικά διαστήματα θα κερδί·ζουν λιγότερα απ' ότι τους χοειά^ζονται για να ·ζήσουν στοιχειωδώς.
Ε Ί ' άλλου, βασικός μισθός θεωρείται συνήθως το ποσό που επαρκεί για μια συνήθη οικογένεια, ως "συνήθη" θεωρείται στις περισσότερες χώοες οικογένεια αποτελούαενη από δύο συζύγους και δύο έως τρία συντηρούμενα παιδιά. Εν τούτοις υπάρχουν πολλές οικογένειες που είναι ποΑυμελέοτερες. με πέντε. έςΐ π περισσότερα παιδιά. Γι' αυτές ο υισθός που αρκεί για u ια τετραμελή οικογένεια δεν θα κάλυπτε τις ανάγκες τους. ενώ αντιθέτως για εργάτες χωρίς συντηρούμενα μέλη οικογένειας θα ήταν υπεραρκετός. Ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία. η Μεγάλη Βρετανία. ο Καναδάς. η Αυστοαλία και η Νέα Ζηλανδία, αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των πολυτέκνων με προγράμυατα επι
δομάτων για τα παιδιά. τα οποία επιδόμοπτα καταβάλλονται είτε από το Κράτος. είτε από ειδικά ταυεία προικοδοτούμενα αε εισφορές. και συμπληρώνουν κατ' αυτό τον τρόπο τους μισθούς που καταβάλλει, ο εργοδότης.
Εάν προσδιοοίσουμε το βασικό μισθό ως το ποσό που απαιτεί
ται γ ι,α να καλυφθούν o l Αογ ι,κές ανότγκες ενός ανε ιδίκεντυονι εργάτη με τον συνήθη αρι,θμό μελών οι,κογενεΐας, nPcAu θα υπάpχεL κάποι,α αορυστία.
TIpdtYpaTt, opLopivoL θεωρούν ως "λογικές ανάγκες" τα ποσά που επαρκούν γ ua την επLBCωσn κας μόνο Kau αρκούν γ ta να διατηρήσουν την σωματι,κή υγεία του εργάτη καί της οικογένειας του.
Άλλοί πάλι θεωρούν ότι ο βασικός μυσθός πρέπει να εΐασφα- λίσεί ένα κάπως υψηλότερο βίΟΤίκό επίπεδο και,. εκτός από την στοιχειώδη επιβίωση, να ε1ασφαλί·ζεο και, μερικές απλές ανέσεις.
Σε αρκετές χώρες ποοβλέπεται από τη νομοθεσία,ότι το κατώτατο όρυο των αποδοχών πρέπει να καλύπτει τις κανονικές φυσικές, ηθικές και πνευαατικές ανάγκες του εργάτη και να τον επιτρέπει να ανταπείέλθει στις υποχρεώσεις του οικογενειάρχη.
Στην Ινδία είεδόθει προ αρκετών ετών μια απόφαση δικα
στηρίου, η οποία χάραίε μια διάκριση μεταξύ των "μισθών απλής επιβιώσεως" ή κατώτατον ορίων και "δικαίων μισθών" και των
"βασικών μισθών".
Σύμφωνα προς την απόφαση αυτή, ο μισθός απλής επιθιώσεως είναι το ποσό που χρειάζεται ο εργάτης και η οικογένεια του για να επιζήσουν. διατηρούντες το χαμηλό επίπεδο ζωής, και κανένας εργάτης δεν θα έπρεπε να λαμβάνει λιγότερα από το κατώτατο αυτό όριο. Ο βασικός μισθός αντιπροσωπεύει πολύ ϋΐηλότεοο Βιοτικό επίπεδο. Την εποχή που εΙέδωσε την απόφαση το δικαστήριο διαπίστωσε ότι σχετικώς ελάχιστοι μόνο εργάτες στην Ινδία έπαιρναν Βασικούις μισθούς. Θεώρησε λοιπόν τους μισθούς αυτούς ως ένα ανώτερο στόχο. τον οποίο θα έφτανε η μεγάλη
πλείοψηφία των εργατών μόνον αφού επtτελεσθεC το έργο της ot- KovopuKiiq αναπτΟΙεως καυ αυΙηθεΙ στο μέΛΛον η παρσγωγ υκότητα.
Κατά τη γνώμη του δικαστηρίου, "δίκαι,ος μι,σθός'' είναι, κάτι, το ενδιάμεσο μεταΙΟ του κατώτατου ορίου και του βασικού μισθού. Έκρινε ότι κανείς εργοδότης δεν επιτρέπεται να πληρώνει μισθούς μικρότερους από τα κατώτατα όρια, και ότι όσες επιχειρήσεις ή βιομηχανίες είναι σε θέση να πληρώσουν περισσότερα, θα έπρεπε να το κάνουν.
Βάσει των παραπάνω αρχών, ο δίκαιος μισθός θα ποικίλλει αναλόγως της οικονομικής δυνατότητας της επιχειρήσεως. Οι ανειδίκευτοι εργάτες των επιχειρήσεων με χαμηλά κέρδη θα έπαιρναν ημερομίσθια περιορι^όμενα στα κατώτατα όρια, ενώ οι εργάτες της αυτής κατηγορίας των επιχειρήσεων που αποφέρουν κέρδη θα έπαιοναν πολύ καλύτεοους υισθούς.
Για τον υπολογισμό των στοιχείων που απαιτούνται για να προσδιορ ιοθεί ο Βασικός μισθός. χρησιμοποιήθηκαν διάφοροι μέθοδοι. τα αποτελέσματα όμως δεν είναι συνήθως ικανοποιητικά και μπορούν εύκολα να προσβληθούν ως διαβλητά. Διαφέρουν σημαντικά από τη μια χώρα σε άλλη. γιατί επηρεά^ζονται από το γενικό βιοτικό επίπεδο και τις συνήθειες της καταναλώσεως σε κάθε χώρα.
Στις φτωχότερες χώρες οι υπολογισμοί των στοιχείων για τον προσδιορισμό του βασικού μισθού θα είναι χαμηλοί. γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι εκεί περιορί·ζονται σε ιοθηνά τρόιοιμα και ενδύματα και κατοικούν σε φτωχικά σπίτια. Σε μια πλούσια χώρα υπάρχουν συνήθως ποικιλίες για καλύτερες ποιότητες στα τρόφιμα τα είδη ενδυμασίας και στην κατοικία. Το ποσό που χρειάζεται
γ ι.α ένα Βασι,κό μι,σθό γ ι.σ τυς κατώτερες βαθμίδες των εργατών επηρεάζεται, από το γενικό Βιοτικό επίπεδο της χώρας. Από πρακτικής λοιπόν απόψεως πρέπει οι υπολογισμοί να γίνονται χωριστό για κάθε χώρα, ακόμη και για κάθε περιοχή στις μεγόλες χώρες.
1.4 ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ
Πριν τελειώσουμε αυτό το κεφάλαιο, πρέπει να είετάσουμε δυο ειδικούς παράγοντες. που συχνά παίζουν ρόλο στο καθορισμό των μισθών:
Σε πολλές απασχολήσεις και ιδίως σε κρατικές υπηρεσίες, στους εκπαιδευτικούς και τους υπαλλήλους των ιδιωτικών επιχειρήσεων, καθορίζεται μια κλίμακα αποδοχών που ποοΒλέπει ετησίως αυζήσεις. οι οποίες καλύπτουν συχνά μια δεκαετία ή και περ ιοσότερο.
Κάποτε ποοβλέπεται ότι τα επιδόματα αυτά ετών υπηρεσίας δεν θα δοθούν στους υπαλλήλους εκείνους που παρουσιάζουν αειωμένη υπηρεσιακή απόδοση, αλλά συχνότερα χορηγούνται σχεδόν αυτομά
τως. Σε ορισυένες οργανώσεις υπάρχει ένα όριο καλής αποδόσεως στο μέσο της κλίμακας των ουζήσεων. και μόνοι οι υπάλληλοι που έχουν απολύτως ικανοποιητική απόδοση Ιεπερνούν το όριο αυτό. Ο έλεγχος αποδόσεως είναι αυστηρός σε ορισμένες περιπτώσεις, σε άλλες όμως φέρει σχετικώς ελάχιστα προσκόμματα για την συνέ
χιση της πληρωμής των επιδομάτων.
0 κύριος δικαιολογητικός Λόγος για την καθιέρωση των επιδομάτων πολυετούς υππρεσιας είναι, ότι σε πολλές εργασίες ο υπάλληλος αποκτά πείρα με κάθε έτος που περνά και. ως εκ
τοΟχου, cmo5L5eL nepL000xepo στον εργοδότπ του και. npineu να ap£t(p8eC αναλόγως. Σε εργασίες όμως με σχετική ρουτίνα, υπόρχουν όρι,α για την απόκτηση πείρας Kat ο αρι,θμός των ετών που καλύπτουν τα επιδόματα θα έπρεπε να καθορισθεί αναλόγως της πείρας που αποκτόται κατό την διάρκεια της υπηρεσίας.
Σε ορισμένες αποσχολήσεις μπορεί να είναι επτά ή δέκα έτη, σε άλλες όμως μόνο τρία fi πέντε. Υπάρχει Βέβαια πάντοτε κάποια αμφιβολία, κατά πόσο μπορούν να συμβαδίσουν τα επιδόματα με την καλύτερη ααιόδοση την μεγαλύτερη πείρα. Πάντως, όταν ένας υπάλληλος ψθάσει στην κορυψίι της κλίμακας, δε λαμβότνει άλλα επιδόματα. Αν όμως έχει τα απαιτούμενα προσόντα. ποέπε ι να γίνει κάθε προσπάθεια να προαχθεί σε ανωτέρους Βαθυούς. ε ω ’ όσον υπάρχουν ευκαιρίες προς τούτο.
Σε μερικές χώρες. ιδίως της Ασίας και της Αφρικής, εφαρυό—
σθηκαν τα ετήσια επιδόματα υπηρεσίας και στους ηυερουίσθιους εργάτες, τόσο στις κρατικές υπηρεσίες, όσο και στις ιδιωτικές βιομηχανικές επιχειρήσεις. Οι ειδικευμένοι εργάτες υπορούν, μετά το τέλος της μαθητείας τους ή της εκπσιδεύσεως τους. να αυξήσουν την αξία τους,στην εργασία του
επόμενου έτους με την πείρα που απέκτησαν, και ετήσιες αυξήσεις για μια πενταετία είναι συνήθως απαίτηση λογική.
Οι ανιδείκευτοι όμως εργάτες αποκτούν όλη την πείρα που χρειάζονται εντός ολίγων εβδομάδων ή ενός έως δύο υηνών. Μετά από το οηυείο αυτό η απόδοση τους δεν αυξάνει και πολύ. Έ ν α ς ανιδείκευτος εογάτης 20 ετών είναι οε θέση να εργασθεί εξ'
ίσου καλά ή κοι καλύτερα από εναν εργάτη 30 ετών. Δεν ^οτελεί σωστή λύση να υπάρχει κλίμακα ημερομισθίων. που αρχίζει π.χ.
από 60 pounta και, αυΐώνεται, κατώ 5 ρονιπυα ετησίως γ ta να φθόσευ μετά δέκα έτη στο εΑάχι,στο 110 pountuv. θα ίιταν καλύτερο ο αρχι,κός μι,σβός να είναι. μξ.^αΛ·ΰχερο5 π . χ . 80 ρούπςα.
με τουλάχιστον δύο τρεις ετήοι,ες αυΙήσευς, κυρίως γ ta να πεptopLσθεL η εναλλαγή προσωπικού.
Στην ΕΣΣΔ ot εργάτες λαμβάνουν, ύστερα από μια ορισμένη περίοδο συνεχούς εργασίας σ' αυτήν την επιχείρηση, ετήσιες αυΙήσεις πολυετούς υπηρεσίας. Δικαιολογητικός λόγος του μέτρου αυτού είναι να ενθαρρυνθεί η σταθερότητα στην εργασία. Τα ποσοστά των επιδομέττων ποικίλλουν από τον ένα κλάδο Βιομηχανίας στον άλλο, αναλόγως των όρων εργασίας, του βαθμού ειδικεύσεως του εργάτη και της σημασίας της βιομηχανίας αυτής στην εθνική οικονομία. Όπ ω ς π.χ. στους μεταλλωρύχους και τους ειδικευμένους εργάτες της βιομηχανίας μετάλλων δίνονται σχετικώς μεγάλα επιδόματα πολυετιας. Το ίδιο συμβαίνει και για τους εργάτες που αλλάζουν επιχειοπση κατά σύσταση των εργοδοτών τους. Τα επιδόματα α^ίας καταβάλλονται κατ' επιλογή σε μερικούς από τους καλύτερους εργάτες σαν ένα είδος απασχο—
λήοεως. οι οποίοι με τον τρόπο οτυτό λαμβάνουν περισσότερα από τον μέσο όρο των εργατών. Ο βασικός μισθός για ένα είδος εργασίας προσδιοοίζεται βάσει της αποδόσεως ενός συνηθισμένου εργάτη.
Η πληρωμή των μεγαλύτερων αποδοχών σε εκείνους τους εογάτες που έδειχναν είαιρετική απόδοση αποτελεί αναγνώριση της μεγαλύτερης αξίας τους. και η αναγνώοιση αυιτή επενεργεί ως κίνητοο. Το σύστημα αν.'τύ εφαρμόζεται συνήθως για εργάτες αμοιβόμενους με τον χρόνο εργασίας και όχι κατ' αποκοπή, γιατί
OL χεΛευταϋοι, αυτοί, όταν έχουν μεγΛλτι απόδοση, λαμβότνοχτν αναλόγως καί περισσότερες αποδοχές.
1.5 ΙΤΡΟΓΤΛΣΙΑ Τ«Ν ΜΙΣβΟΝ
Εκτός της ανόγκης να καθορΓζονταί ot μισθοί σε Αογίκό επίπεδα, είναι ουσιώδες ou εργόπτες να πληρώνονται τακτικό τα ποσό που τους οφείλονται. Υπόρχουν όμως ασυνείδητοι εργοδότες, που αποφεύγουν τις υποχρεώσεις τους, για αυτό κατέστη ανόγκη να προστατευθοΟν οι εργότες εναντίον των καταχρΥισεων αυτών. Τα μέτρα προστασίας του μισθού έχουν α·ξία και για τους καλούς εργοδότες. που αλλιώς θα υπέφεραν από τον συναγωνισυό των επιχειρήσεων που καταΒόλλουν μισθούς κάτω του κσθωρισμένου κατωτότου ορίου.
ΚΑΤΑΧΡΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΜΗ ΣΕ ΕΙΔΟΣ
Μια από τις πρώτες καταχρήσεις στο ζήτημα των υισθών ήταν η εισαγωγή του συστήματος. κατά το οποίο ένα μεγάλο μεοος των αποδοχών καταβάλλονταν σε είδος. Οταν έπαιρναν μόνο ελάχιστο μέρος σε μετρητά. οι εργάτες δεν είχαν σχεδόν καθόλου την ελευθερία να αγοράσουν τα είδη που θα ήθελαν. Τα είδη που τους δίνονταν αντί πληρωμή ήταν κακής ποιότητας και ευτελούς α1ίας.
Αυτό συνέΒαινε συνήθως μετά τρόφιμα που αλλοιώνονταν. Υπό ομαλές συνθήκες δεν υπάρχει αντίρρηση και υπάρχουν ακόμη και ορισμένα προτεοήματα. όταν οι εργοδότες αγοράζουν τρόφιμα και άλλα είδη που είναι καλής ποιότητας και τα διανέμουν στους εργάτες σε τιυές χονδρικής πώλησης ή ακόμη και σε επιδοτού
μενες τιμές. Εν τούτοις πρέπει και οι εργάτες να
προστ<χτε·ύονταί εναντίον του εΐαναγκασμού, να Bixovxau μέρος του μυσβοϋ τους σε είδος fi να αγορώ^ζουν τα είδη από κοπταστίιματα του εργοδότη, τα οποία δι,αχευρίζεται, ο ίδΐ-ος με ατομι,κό του κέρδος.
Μερικοί εργότες πληρώνονται εν μέρει με τα είδη που παράγουν οι ίδιοι π.χ. οι ανθρακωρύχοι έπαιρναν μερικούς τόννους ανθρακίτου fi οι εργάτες γεωργίας πατάτες fi άλλα τρόφιμα. Ολες αυτές οι ποικίλες μορφές πληρωμής έλαβαν την ονομασία του "Τρακ". γινόταν δε τέτοια κατάχρηση του συστή
ματος αυτού, ώστε αρκετές χώρες να ψηφίσουν ειδικούς νόμους, για να ρυθμίσουν η ακόμα και να απαγορεύσουν την πληρωμή σε ε ίδος.
Μερικοί νόμοι ορι^ζουν ότι το σύνολο των μισθών θα καταβάλ
λεται σε χρήμα. Αλλοι προβλέπουν την καταβολή ενός μικρού ποσοστού σε είδη, τα οποία αποτιυώνται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε οι εργάτες να λαμβάνουν τπν πλήρη α1ία των αποδοχών τους ή ακόμη και να ωωελούνται από την πληρωμή σε είδος. όπως π.χ.
για τις παροχές επαρκών γευμάτων στην καντίνα του εργοστασίου με τιμές κόστους ή κάτω του κόστους. Σε ορισμένες υπό ανάπτυΐη χώρες οι πληρωμές οε είδος αποτελούν ακόμη ουσιώδες μέρος των αμοιβών των εργατών. ιδίως στις αγροτικές περιοχές. ή δε εφαρμογή μέτρων εναντίον του συστήματος "Τρακ" δεν είναι πάντοτε σποτελεσυατική.
1.6 ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΓΙΑ ΠΛΗΜΜΕΛΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ενα άλλο είδος καταχρήσεως είναι οι κρατήσεις τις οποίες ενεργεί ο εργοδότης από τις αποδοχές των μισθωτών λόγω
πΛημμελοΟς εκτελέσεως της εργασϋας τους, ΒλώΒη στυς μηχανές, απώλεLας εργαλείων κ.λ.π.
Αυθαίρετες κρατίισεϋς μεγώλων ποσών κατά την κρίση του εργο
δότη fi των οργάνων του, προϊστάμενων τμημάτων ή εργαστηρίων, μπορούν να είναι, άδυκοι, γ ta τους εργάτες και. να μεLώvoυv σημαντυκά τι,ς αποδοχές τους.
Είναι, μάλιστα δυνατόν να επιΒαρυνθοΟν οι εργάτες και ζημιές που δεν έγιναν από δίκιά τους υπαιτιότητα. Αυτές οι κρατήσεις ή πρόστιμα καθορίζονται συχνά από τις συλλογικές συμΒάσεις. οι οποίες συνήθως τα απαγορεύουν εντελώς ή τα περιορί·ζουν σε ελάχιστα ποσά. π.χ. 5% του εβδομαδιαίου μισθού κατ' ανώτατο όριο, και αφήνουν τους εργοδότες ελεύθερους να απολύσουν τους εργάτες των οποίων η συνεχής απροσείία επιφέρει ζημιά ή πλημμελή παραγωγή. Ετσι π.χ. στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και στα εστιατόρια. συνεχής σπασίματα πιατικών από αποοσεξία του μισθωτού είναι δυνατό. υπό το κράτος ορισμένων συλλογικών συμβάσεων, να καταλογισθούν σε Βάρος του μισθωτού. αλλά συνήθως προβλέπεται ότι οι κρατήσεις από τους μισθούς θα είναι τόσο περιορισμένοι. ώστε να μην καλύπτουν παρά ένα πολύ μικρό ποσοστό της αξίας των θραυσθέντων αντικειμένων.
Επίσης και τα πρόστιμα για έλειφη πειθαρχίας απαγορεύονται σε ορισμένες χώρες. Βάσει συλλογικών συυΒάσεων. Εκεί όπου επιτρέπονται τα πρόστιμα, γίνονται συνπθως αντικείμενο αυστηρών ρυθμίσεων με περιορισμούς ως προς το ιύφος τους και με αναγνώριση του δικαιώματος του εργάτη να υποβάλλει ένσταση ενο,ντίον της επιβολής του προστίμου ενώπιον μικτής επιτροπής.
1.7 ΕΓΓΥΗΜΕΝΑ KATCTATA ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΑ
Οι. καχ' αποκοπή OMet.e0Mevot εργάτες είναο δυνατό να ζητήσουν να τους εζασφαΛ ι,σθε τι*» ^Λαχώτυυυ ^^<WL- (ΟλΛ ό|ιθί<>α>ν oiiuJ5 έ,χουν \Aacooi-(,'S^L,Ot^o «,ολΛον ikvS So\^fc»6S.i-5 <au <»f^0 οηΐ5
Εφ' όσον o l αποδοχές των εργαπτών αυτών εζαρτώνταυ από την απόδοση τους, κάθε τυ που δϋακόπτευ την εργασία τους μειώνει, την αππόδοση και επομένως την πληρωμή τους. Ενας υιραντής που εργάζεται ολόκληρη την βδομάδα χωρί,ς καμμ Ca διακοπή μπορεί π.χ. να κερδίζει 36 δολλάρια. Αν όμως η εργασία διακοπή για αρκετό χρόνο χωρίς δίκιά του υπαιτιότητα. η απόδοση του θα μειωθεί και η πληρωμή του μπορεί να μην υπερΒεί τα 24 δολλάρια.
Οι διακοπές είναι δυνατόν να προκληθοΰν από ελάττωμα της μηχανής ή από έλλειψη πρώτων υλών, θα ήταν άδικο να ζημιωθεί ο εργάτης από σιοάλματα της διευθύναεως. Για να προστατευθεί απ' αυτές τις σημαντικές μειώσεις των αποδοχών του, μπορεί να ζητήσει να του καταβάλλονται ως κατώτατο όριο αποδοχών 30 δολλάρια εβδομαδιαίως. Αυτές οι εγγυήσεις συντελούν επίσης ώστε οι εργοδότες. που απασχολούν εργάτες κατ' αποκοπή. να φροντίζουν εγκαίρως να ι.ρολΟ.αβάνουν τις διακοπές τις εργασίας ή να τις περιορίζουν στο ελάχιστο. για να υπν είναι υποχρεω- υένοι να καταβάλλουν ημερομίσθια και για τις ώρες που δεν εκτελείται καμμιά εργασία.
Σε ορισμένες απασχολήσεις υπάρχει αβεβαιότητα ως προς το ποσό της εργασίας που θα πρέπει να γίνει και. παραταύτα. θεω
ρείται αναγκαίο να υπάρχουν διαθέσιμοι εργάτες. Είναι δυνατόν να προβλέπεται από συλλογικές συμβάσεις ότι οι εργάτες
οικοδομών που παρουσι-ώ^ονταο το πρωί γ ta να αναλάβουν εργασία θα πληρωθούν π.χ. το ^pton του ημερομι.σθ(.ου, ακόμη καυ όταν η κακοκαιρία τους εμποδί^ζευ να εκτελέσουν εργασία υπαίθρου.
Ανάλογες 6 ι,απΓάΙει.ς υπάρχουν και. σε πολλούς λυμένες, γ υα την εργασία των φορτοεκφορτωτών.
Σε ορυσμένους κλάδους βυομηχανίας, π.χ. στυς βιομηχανίες αυτοκυνίιτων t\ ετοίμων ενδυμάτων, η εργασία είναι, εποχυακή, υπάρχουν δε χρονυκοί περίοδοι, όπου η εργασία ελλσπτώνεται. και, ορι,σμένου εργάτες απολύονται,. ενώ άλλου εργάζονταυ λυγότερο.
Σε άλλες πάλυ περυόδους ου εργασίες είναυ πολλές, καυ ου εργάτες απασχολούνταυ υπερωρυακά. Ως εκ τούτου γεννΐιθηκε το πρόβλημα. αν είναυ δυνατό να γίνουν δυαπραγματεύσευς γυα την παροχή εγγυησεως ενός κστωτάτου ορίου ετήσυων αποδοχών. Το σχήμα οαιτό εφαρμόσθηκε στυς ΗΤΤΑ γ υα την Βυομηχανία συτοκυ- νήτων. Θάσευ συλλογυκής σύμβασης. Συυφωνήθηκε ένα εγγυημένο κατώτιχτο όρυο ετήσυων αποδοχών. υπό την έννουα ότυ. εάν ου αποδοχές ενός εργάτη κατά την δυάρκευα του έτους αυτού, συμπερυλαμβανομένων καυ των τυχόν επυδομστων ανεργίας τα οποία λαυβάνευ, είναυ κατώτερες από το εγγυημένο κατώτατο όρυο. η επυχείρηση θα καταβάλλευ την επί πλέον δυαφορά.
1.8 ΚΥΡΩΣΕΙΣ
Ου ανωτέρω τρόπου προστασίας των μυσθών δεν θα είχαν καυμυά αξία, αν δεν ποοβλέπονταυ κυρώσευς γυα τους μη συμμορωούμενους προς τυς σχετυκές δυατσ·ξευς. Ου εργατυκές οργανώσευς μπορούν να βοηθήσουν στην καλή εφαρμογή τους. καταγγέλοντας τους εργοδότες που τυς παραβαίνουν καυ επυμένουν στην τήρηση των
δυατάΙεων των νόμων Kat των συλλογικών συμβόσεων. Οταν η ευθύνη της καλής εφαρμογής βαρύνει την Κυβέρνηση, τότε τα συνδικότα μπορούν να την ειδοποιούν όταν υπ(ϊρχουν παραβόσεις και να ·ζητούν την εφαρμογή κυρώσεων.
Η κρατική αυτή ευθύνη υπόρχει σε εκείνες τις χώρες, όπου η προστασία των εργατών προβλέπεται ατπό τον νόμο, τις αποφόσεις των επιτροπών μισθών ή των διαιτητικών δικαστηρίων ή τέλος, από συλλογικές συμβώσεις, τις οποίες όμως το κρίττος περιβάλλει με ισχύ νόμου.
Οι κρατικές υπηρεσίες επιθεωρήσεως εργασίας έχουν τότε την υποχρέωση να εΐασφαλίζουν την τήρηση των νόμων με συχνές επισκέψεις στους τόπους εργασίας και να μελετούν τα τυχόν υποΒληθέντα παράπονα εκ μέρους των εργοηών ως ατόμων ή εκ μέρους συνδικαλιστικών οργανώσεων, που ενεργούν για λογαριασμό των εργατών. Σε ορισμένες χώρες υπάρχουν και ειδικοί επόπτες εργασίας. με αρμοδιότητα να επιβλέπουν την εφαομογπ των νόμων περί κατωτάτων ορίων αποδοχών, σε άλλες όμως χώρες η προστασία των μισθών εμπίπτει στην αρμοδιότητα της γενικής επιθεωρήσεως εργασίας. η οποία λαμβάνει τα καθήκοντα αυτά, μα·ζ ί με τις λοιπές τις υποχρεώσεις.
Η τήρηση είαρτάται κατά ποώτο λόγο από την καλή θέληση των εργοδοτών. Σε πολλές χώρες παρατηρείται η ομαλή λειτουργία των θεσμών σε μεγάλο βαθμό, α φ ' ενός γιατί υπάρχει η καλή θέληση των εργοδοτών και α φ ' ετέρου γιατί ενισχύεται αυτή από την επαγρύπνηση των συνδικάτων και τις κρατικής Επιθεωρήσεως Εργασίας. Σε ορισμένες όμως υπό ανάπτυΐη χώρες τα συνδικάτα είναι συνήθως πολύ αδύνατα ώστε να επευβαίνουν
σποτελεσμστυκώς, ο 5ε αρυθμός των KportKuv Eπtθεωpnxώv Ep^aoCaQ είναυ πολύ μικρός ώστε να εξασφαλίζεται π αυστηρό τήρηση των σχετικών διατόξεων.
Στις χώρες αυτές υπόρχει μεγόλη ανόγκη ενισχύσεως της επιθεωρήσεως εργασίας με αριθμό νέων προσώπων, με ποιότητα και με κύρος.
K E t P A T V A I O Δ Ε ^ Τ Τ Γ Ε Ι ^ Ο E E l S r I K A
2.1 ΓΕΝΙΚΑ
Από την εργασι.ακί) σύμβαση απορρέει η υποχρέωση του εργοδότη να καταβάλλει μισθό για την παρεχόμενη από τον μισθωτό εργασCα.
0 εργοδότης και ο μισθωτός συμφωνούν κατά τη σύναφη της εργασιακής συμβάσεως ή και μεταγενέστερα μεταΐύ άλλων, και την αμοιβή της εργασί,ας ως και τον τρόπο αυτής (μισθός ή ημερο
μίσθιο). Η συυΒατική των μερών ελευθερία, εν προκειμένω, περιορί·ζεται σημαντικά, από την έννοια ότι δεν είναι δυνατό να συμφωνήσουν αμοιβή κατώτερη από τις ισχύουσες για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Σ.Σ.Ε. ή Υ.Α. που καθορί·ζουνε τα όρια.
Μια τέτοια συυψωνία είναι άκυρη. Η συμφωνία όμως, για αποδοχές ανώτερες των νορ ίμων είναι έγκυρη σύυφωνα ρε τις διεττάίεις του Ν. 1876/1990 "Ελεύθερες συλλογικές δισπραγαατεύσεις και άλλες διατάξεις". Συνεπώς. εάν συμφωνηθεί μισθός (ή ημερομίσθιο) ανώτερος του νόμιμου. δεν είναι δυνατό αργότερα μονομερώς να μειωθεί από τον εργοδότη, γιατί αυτό θα αποτελεί μονουερή Βλαπτική μεταβολή των όρων της συμβάσεως εργασίας με συνέπεια καταγγελία της συμβάσεως.
Στην περίπτωση. όμως. κατά την οποία δεν συμφωνήθηκε μισθός. 'ή ημερομίσθιο) ούτε προβλέπεται αυιτός από Σ.Σ.Ε. ή Δ.Α. κ.λ.π., τότε οφείλεται ο καυωτατος μιοθός της Ε.Γ.Σ.Σ. ή ο ειθιομένος μισθός. ο οποίος προσδιορίζεται κατά δίκαια κρίση, αλλιώς από το δικαστήριο.
Νόμιμος μισθός eCvai αστός που καθορίζεται <ιπό Νόμο, Σ.Σ.Ε., Δ . Α . fi Υ . Α . και αποτελεί τα κατώτερα όρια αποδοχών, που υποχρεοϋται ο εργοδότης να καταβόλει στον εργαζόμενο.
Συμπεριλαμθώνει όλες τις παροχές που ορίζει ο Νόμος, Σ.Σ.Ε.,
Δ . Α . Υ . Α . που είναι πλην του βασικού μισθού fi ημερομισθίου
και τα κάθε είδους επιδόματα (οικογενειακά, τριετίες πολυετίες, ανθυγιειν/ις εργασίας, ειδικών συνθηκών και επικινδύνου εργασίας. διαχειριστικών λαθών, ισολογισμού, σπουδών κ .λ .π .).
Ο νόμιμος μισθός είναι υποχρεωτικός και όταν ο εργαζόμενος αμείβεται κατά μονάδα εργασίας. κατ’ αποκοπή (με το κομμόπτι).
με ποσοστά με φιλοδωρήματα κ.λ.π. υπό την έννοια ότι ποέπει να συγκεντρώνει τουλάχιστον το νόμιμα μισθό (ΑΠ 37/65. ATT 606/Θ8, Εφ.ΑΘ. 1801/71) .
0 χαρακτηρισμός μιας παροχής. η οποία καταβάλλεται στον μισθωτό, ως u ισθόΒ ποιρουσιάζει προβλήματα ως προς τον εννο ιο- λογικό προσδιορισμό του, ο οποίος δυσχεραίνεται από το γεγονός ότι δεν υπάρχει μια ενιαία έννοια γι' αυτόν, αλλά πολλοί, λόγω του διαφορετικού πορίσματος με τον οποίο αντιμετωπίζουν τον μισθό οι διάφοοοι κλάδοι του δικαίου.
Στην σφαίρα του εργατικού δικαίου μισθός είναι το αντάλλα
γμα, το οποίο καταβάλλει ο εργοδότης στο μισθωτό για την παροχή της εργασίας του.
Κατ' αρχήν μισθός είναι όχι μόνο η κύρια παροχή. αλλά και πάσα πρόσθετη παμΌχή. η οποία κσπταβάλλεται κατά συυφωνία ή κατά νόμο από τον εργοδότη προς τον μισθωτό με αωοομή την εργασία.
Κατά τα νομολογ ίακά δεδομένα μίοθό αποτελεί κάθε τακτυκίι παροχή, η οποία δίνεται, ανεπιφύλακτα κατά την διάρκεια της εργασιακής σύμβασης από τον εργοδότη στον μισθωτό ως συμβατικό αντάλλαγμα των υπηρεσιών του, ανεξάρτητα από τον τρόπο καθορισμού της.
Το σύνολο των, πάσης, ψύσεως απολαβών, τις οποίες ο μισθωτός λαμβάνει ως αντάλλαγμα της παρεχόμενης εργασίας του συνιστά την έννοια του μισθού με ευρεια έννοια, η οποία είναι ταυτόσημη με τον όρο "αποδοχές".
2.2 ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΙΏΝ ΑΠΟΔΟΧΟΝ
Ο καθορισμός των αποδοχών γίνεται σύμψωνα με την διαδικασία του νόμου 1Θ76/90.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 το οποίο αναφέρεται στο "περιεχόμενο της συλλογικής συμΒάσεως εργασίας" η διάταξη της παρ. 1 αφορά στη σύναφη, στους όρους λειτουργίας και στην λήμη των ατομικών συμβάσεων εργασίας, θέματα τα οποία μπορεί να ρυθμίζει η συλλογική σύμβαση εργασίας. Ειδικότεοα περιέχει στοιχεία που αφορούν δικαιώματα και υποχρεώσεις των μερών, το αντικείμενο της εργασίας. το ωράριο εργασίας, πρόσθετες και λοιπές παροχές. προσλήμεις αποζημιώσεις. καταγγελία η προειδοποίηση καταγγελίας, συστήματα αμοιβής εργασίας κ.λ.π.
Η παραγρ. 2 αποτελεί προέκταση των σχετικών διατάξεων του Ν. 1264/82 (άρθρο 18) με τις οποίες προβλέπεται ευνοϊκότερη ρύθμιση με συλλογική σύμβαση εργασίας οε σχέση με τα ελάχιστα δικαιώματα των άρθρων 14-17 του Νόμου αι,ιτού. όπως για τη διαδικασία εισπράξεως των συνδικαλιστών εισφορών των εργαζο
μένων, με σύστημα παρακρατήσεως από τον εργοδότη (Αρθρο 6 παρ.
2.3) .
Με τΐ-ς δι,απ:ώ^ε(.ς της παρσγρ. 3 είναι δυνατίι η συμπληρωμα- τικίι ασφΑΛιση των εργα^ζομένων με ουλΛογική σύμβαση εργασίας σε φορείς ιδιωτικής ασφαΛίσεως με δαπόνες του εργοδότη ή και του εργαζομένου, για την κόλυφη κινδύνων σχετικών με την υγεία και την επαγγελματική ζωή των εργαζομένων. Επίσης μπορεί να προβλεφθεί η χορήγηση παροχών ε φ ’ Απαζ σε μισθωτούς που αποχωρούν από εργοδότες. ή η σύσταση λογαριασμού αλληλοβοήθειας. όπως και πρόσθετες παροχές ασθένειας, μητρότητας. ίδρυση λογαριασμού αθλήσεως. ψυχαγωγίας. ίδρυση βρεφονηπιακών σταθμών κ.λ.π.
Δεν είναι όμως δυνατή η σύσταση ειδικού λογαριασμού ή επικουρικού ασφαλιστικού οργανισμού. ή ταμείου προνοίας με σκοπό την καταβολή συνταζιοδοτικών παροχών.
Με την παρΑγοαφο 4 ειοάγεται το νέο πεδίο διαπραγυατεύσεως που αφορά στην άσκηση της επιχειρηματικής πολιτικής στο μέτρο που αυτή επηρεάζει άμεσα τις εργασιακές σχέσεις, όπως π.χ. οι επενδύσεις για την αιύζησπ ή μείωση των θέσεων απασχολήσεως. οι προσλήψεις, οι απολύσεις, η εισαγωγή νέων τεχνολογικών μεθόδων παραγωγής κ.λ.π.
Με την παράγρ. 5 παρέχεται η δυνατότητα στα συμβαλλόμενα μέρη να ερμηνεύουν αυθεντικά τους όρους των συλλογικών συμβά
σεων εργασίας όταν και όποτε υπάρζει αμφισβήτηση ως προς την έννοια τους.
Οι διατάζεις της παραγρ. 6 συνδέονται άμεσα με τις διατά
ζεις του άρθοου 12 του Ν. 1767/88. με τις οποίες προβλέπεται η
poepuon θεμ<ϊτων που σναφέροντσο σχο ώρθρο αυχό από χα συμβούλια χων εργα^ζομένων, όταν δεν υπώρχει συνδικα^ισχικίι οργώνωση χων εργαζομένων σχην 'επιχείρηση που να μπορεί να επιδιώκει χην ρύθμιση χους με επιχειρησιακή Σ.Σ.Ε., χωρίς βέβαια ν' αναιρείχαι η Λειχουργία χων συμβουλίων, οπόχε χα συμβούλια χων εργα^ζομένων έχουν χην αρμοδιόχηχα να ρυθμίσουν χα θέμαχα όχαν δεν υπΟρχει συλλογική σύμβαση εργασίας.
Με χην παραγρ. 7 μπορεί να περιληφθούν ως όροι (ρήχρες) σχη Σ.Σ.Ε. δικαιώμαχα και υποχρεώσεις χων εργα^ζομένων, όπως π.χ.
υποχρέωση εφαρμογής χων κανονισχικών όρων από χον εργοδόχη, ή η υποχρέωση χων συνδικαλισχικών οργανώσεων να ασκούν επιρροή σχα μέλη χους για να συμμορφώνονχαι με χους όρους Σ.Σ.Ε.. όπως και μέχρα για να παραλείπεχαι κάθε ενέργεια που χείνει σχη μαχαίωση χης εκχελέσεως χους, και κάθε άλλη αμοιβαία ανάληψη υποχρεώσεων παρά χων μερών.
Με χις διαχάΙεις χης παραγρ. 8 παραχωρειχαι όχι μόνο η δυναχόχηχα αλλά και η προχεραιόχηχα σχα συμβαλλόμενα μέρη να ρυθμίζουν οποιοδήποχε θέμα αφορά σχη διαδικασία χων διαπραγμα- χεύσεων, χης μεσολαΒήσεως και χης διαιχησίας. ακόμα και για χον ορισμό μεσολαβηχών, διαιχηχών. ώσχε να μην προκαλούνχαι διαφωνίες ή αμφιοΒηχησεις καχά χο σχάδιο χων διαπραγμαχεύσεων.
Με χις δισχάΙεις χης παραγρ. 9 η Σ.Σ.Ε. απλά και μόνο μπορεί να περιέχει ρήχρα ειρήνης.
Αρθρο 3
Με χις διαχάζεις χου άρθρου 3 που αναφέρεχαι σχα "είδη χων συλλογικών συμβάσεων εργασίας και οχην αρμοδιόχηχα συνάψεως
