Αποτίμηση στοιχείων ισολογισμού

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΘΕΜΑ: Αποτίμηση Στοιχείων Ισολογισμού

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Υποβληθείσα στην καθηγήτρια ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΓΕΣΘΗΜΑΝΗ από την σπουδάστρια ΚΑΠΕΤΑΝ ΚΩΣΤΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ από Χρυσοστόμου Σμύρνης 8, 654 03 Καβάλα

Εναρξη: 9.5.2000 Παράδοση: 9.11.2000

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ *

Γ

^6YeC'P/ΛΛOr

Κ

I

I

)

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΘΕΜΑ: Αποτίμηση Στοιχείων Ισολογισμού

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Υποβληθείσα στην καθηγήτρια ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΓΕΣΘΗΜΑΝΗ από την σπουδάστρια ΚΑΠΕΤΑΝ ΚΩΣΤΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ από Χρυσοστόμου Σμύρνης 8, 654 03 Καβάλα

Εναρξη: 9.5.2000 Παράδοση: 9.11.2000

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Αποτίμηση - Περιουσία_

1.1. Α ποτίμηση_______

1.2. Ανάλυση της έννοιας της περιου σίας_

1.3. Προέλευση της περιουσίας__________

1.4. Λογιστική άποψη της περ ιου σ ία ς________ _ 2. Ισολογισμός _______________________ _

2.1. Έννοια και χαρακτηριστικά του Ισολογισμού _ 2.2. Εμφάνιση των λογαριασμών του Ισολογισμού_

ΟΜΑΑΑ 1": ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ____________

ΟΜΑΔΑ 2'ΆΠ ΟΘ ΕΜ ΑΤΑ___________________

ΟΜΑΔΑ 3'^: ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ___________________ _____

ΟΜΑΔΑ 4’’: ΚΑΘΑΡΗ ΘΕΣΗ - ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ - ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ__________ ________________________________________

ΟΜΑΔΑ 5": ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ__________________

3. Απογραφή _____________________________ ________________________

3.1. Έννοια της απογραφής__________

3.2. Τρόποι διενέργειας της απογραφής, 3.3. Έκταση της απογραφής_________

3.4. Η απογραφή σύμφωνα με το Νόμο _ 3.5. Σημασία της Γενικής Απογραφή__

4. Αποτίμηση - Κανόνες αποτίμησης_ 4.1. Έννοια και ορισμός Αποτιμήσεως_

4.2. Κανόνες Αποτίμησης ____________

4.2.2. Κανόνας Αποτίμησης στην τρέχουσα τιμή ή τιμή ημέρας_

4.2.3. Κανόνας αποτίμησης στην χαμηλότερη τιμή μεταξύ κτήσεως κ 5. Αποτίμηση περιουσιακών στοιχείων σύμφωνα με τον Κ.Φ.Σ._

5.1. Αποτίμηση των αποθεμάτων____________________________

5.1.1. Αποτίμηση των αγοραζόμενων αποθεμάτων______

5.1.2. Αποτίμηση των έτοιμων και ημιτελών προϊόντων _ 5.1.3. Αποτίμηση των συμπαράγωγων προϊόντων_______

5.1.4. Αποτίμηση των ελαττωματικών προϊόντων ______

5.1.5. αποτίμηση των υποπροϊόντων__________________

5.1.6. Αποτίμηση υπολειμμάτων_____________________

5.2. Αποτίμηση Πάγιων Περιουσιακών στοιχείων _ 5.3. Αποτίμηση συμμετοχών και χρεογράφων_____

5.4. Αποτίμηση απαιτήσεων, υποχρεώσεων, διαθέσιμων ι στοιχείων που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα___________

5.5. Αποτίμηση λοιπών λογαριασμών του Ενερ-/ητικοΰ κ

ιι λοιπών περιουσιακών

U Παθητικού _ 6. Γενικές αρχές και αποτελέσματα εφαρμογής μεθόδων αποτίμησης _

6.1. Γενικές αρχές κατά την αποτίμηση_____________________________

6.2. Αποτέλεσμα από την εφαρμογή των μεθόδων αποτιμήσεως________

ΜΕΡΟΣ Β ___________________________ _____________________

7.1. Απογραφή 3 '’’'= Δεκεμβρίου 2000 της ε π ιχείρ η σ η ς________________

7.2. Αποτίμηση εμπορευμάτων της επιχείρησης με τη μέθοδο L I.F O ___

7.3. Αποτίμηση χρεογράφων της επιχείρησης ___________________

ΚΑ ΤΑΛ ΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑ ΦΙΑΣ _____________________________

ΜΕΡΟΣ A 1. Αποτίμηση - Περιουσία^

1.1. Αποτίμηση

Κατά τη χρήση γίνονται πλήθος οικονομικών πράξεων στα πλαίσια της επιχείρησης οι οποίες καταγράφονται και παρακολουθούνται στα λογιστικά βιβλία. Προκειμένου όμως να αποφευχθούν πιθανά σφάλματα κατά την καταγραφή και εκτροπή από την πραγματική εικόνα των στοιχείων της επιχείρησης απαιτείται στο τέλος της χρήσης να γίνει απογραφή των περιουσιακών στοιχείων.

Μέρος της απογραφής είναι η αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων με την οποία προσδιορίζεται η αξία των στοιχείων της επιχείρησης και στοχεύει στον προσδιορισμό της πραγματικής εικόνας της περιουσίας της επιχείρησης.

1.2. Ανάλυση της έννοιας της περιουσίας

Η περιουσία του οικονομικού οργανισμού αποτελείται από το σύνολο των συντελεστών της παραγωγής που διαθέτει για την παραγωγή και διάθεση οικονομικών αγαθών (υλικών ή άϋλων) ή υπηρεσιών. Είναι το σύνολο των έννομων σχέσεων και καταστάσεων. Έννομες σχέσεις και τα δικαιώματα κυριότητας, χρήσεως, εκμεταλλεύσεως, οι απαιτήσεις, οι υποχρεώσεις, ενώ καταστάσεις είναι η πελατεία, φήμη, η πίστη, ο τόπος εγκατάστασης.

Η συγκρότηση της περιουσίας αποτελείται από διάφορα στοιχεία, τα οποία ονομάζονται περιουσιακά στοιχεία. Οι σχέσεις μεταξύ των στοιχείων αυτών πρέπει να είναι αρμονικές, γιατί αποτελούν ένα οργανικό σύνολο που χρησιμοποιεί ο οικονομικός οργανισμός για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του.

' βλ. ΚΟΝΤΑΚΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Γ., Γενική Λογιστική, Εκδ. ΕΛΛΗΝ, Αθήνα 1993, σελ. 31-32 και 35-36

Τα περιουσιακά στοιχεία διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, σε αυτά που είναι δεκτικά άμεσης χρηματικής αποτιμήσεως και σ' αυτά που η αξία τους υπολογίζεται με έμμεσο τρόπο.

1. Περιουσιακά στοιχεία δεκτικά άμεσης χρηματικής αποτιμήσεως, αποτελούν π.χ. οι πρώτες ύλες, τα εμπορεύματα, τα προϊόντα, οι υπηρεσίες, οι απαιτήσεις, οι υποχρεώσεις, τα μηχανήματα, τα μεταφορικά μέσα κ.λπ. Τα στοιχεία αυτά καταγράψει και παρακολουθεί κατά είδος, χρηματική αξία και άλλα χαρακτηριστικά η λογιστική.

2. Περιουσιακά στοιχεία που η αξία τους υπολογίζεται έμμεσα αποτελούν η κοινωνικοοικονομική σημασία του οικονομικού οργανισμού, η ικανότητα του προσωπικού του, η εμπιστοσύνη σ' αυτούς που συναλλάσσεται, το φυσικό του περιβάλλον, οι προοπτικές αναπτύξεώς του και άλλα στοιχεία γενικά και ειδικά.

Τα στοιχεία αυτά, αν και η σημασία τους είναι πολύ πιο μεγάλη από τα δεκτικά άμεσης χρηματικής αποτιμήσεως, δεν καταγράφονται από τη λογιστική.

1.3. Προέλευση της περιουσίας

Η περιουσία του οικονομικού οργανισμού συγκροτείται από το ή τους φορείς της, αν είναι περισσότερα πρόσωπα και μπορεί να προέρχεται:

α. Από ιδιωτική περιουσία του φορέα του και από περιουσία τρίτων, ξένων προς την επιχείρηση, όπως π.χ. προμηθευτών, δανειστών. Η περίπτωση αυτή αποτελεί τον κανόνα της συνθέσεως της περιουσίας κάθε οικονομικού οργανισμού και ιδιαίτερα των επιχειρήσεων.

β. Μόνο από την περιουσία του φορέα του γ. Μόνο από περιουσία τρίτων

Με βάση τα παραπάνω η περιουσία της επιχειρήσεως, η οποία αποτελείται από αξίες (υλικές και άϋλες) και απαιτήσεις, προέρχεται από το φορέα της και από τρίτους ή μόνο από το φορέα της ή μόνο από τρίτους, δηλαδή από τις υποχρεώσεις της.

1.4. Λογιστική άποψη της περιουσίας

Από λογιστική άποψη η περιουσία της επιχείρησης ορίζεται ως ενεργητικό και παθητικό.

1. Ενεργητικό είναι τα μέσα δράσεως της επιχειρήσεως όπως μηχανήματα, πρώτες ύλες, πελάτες, μετρητά. Είναι το σύνολο των οικονομικών μέσων, τα οποία αποτιμούνται σε χρηματικές μονάδες και με τα οποία η επιχείρηση επιδιώκει να πετύχει τους σκοπούς της. Αποτελούν τα δεκτικά χρηματικής αποτιμήσεως μέσα δράσεως της επιχειρήσεως.

2. Παθητικό είναι οι πηγές από τις οποίες προέρχεται το ενεργητικό, όπως κεφάλαιο, προμηθευτές, γραμμάτια πληρωτέα. Το παθητικό δηλαδή δείχνει από πού προήλθαν τα κεφάλαια για να αποκτηθεί το ενεργητικό. Είναι οι υποχρεώσεις της επιχειρήσεως προς τον επιχειρηματία και τους τρίτους.

2.1. Έννοια και χαρακτηριστικά του Ισολογισμού

Ο Ισολογισμός είναι η λογιστική κατάσταση με την οποία εμφανίζονται συνοπτικά κατά είδος και αξία, τα περιουσιακά στοιχεία της επιχειρήσεως, σε ορισμένη χρονική στιγμή, αποτιμημένα με το ίδιο νόμισμα.

Ο ισολογισμός προκύπτει από την απογραφή, της οποίας αποτελεί περίληψη και εμφανίζει την χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης συνοπτικά, μόνο κατά είδος και αξία, ενώ η απογραφή την εμφανίζει αναλυτικά κατά είδος, ποιότητα, ποσότητα και αξία.

Στον ισολογισμό εικονίζεται η περιουσιακή συγκρότηση της επιχειρήσεως με την ισότητα:

Ε=Π ή πιο αναλυτικά Ε = Π+ΚΘ

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, που ισχύει και τη λογιστική επιστήμη, στον ισολογισμό πρέπει να εμφανίζεται με σαφήνεια, ειλικρίνεια και ακρίβεια, η χρηματοοικονομική συγκρότηση της επιχειρήσεως, ταξινομημένη αρμονικά τόσο από τη λογιστική, όσο και από την οικονομική και νομική άποψη του κάθε περιουσιακού στοιχείου. Έτσι ο μελετητής του ισολογισμού μπορεί να τον συγκρίνει με ισολογισμούς προηγούμενων χρήσεων και ισολογισμούς ομοειδών επιχειρήσεων^.

Οι λογαριασμοί του Ισολογισμού περιλαμβάνονται στις ομάδες 1 έως και 5 του Ε.Γ.Λ.Σ. Οι ομάδες 1 έως και 3 περιλαμβάνουν λογαριασμούς του Ενεργητικού και οι ομάδες 4 και 5 λογαριασμούς του Παθητικού^.

2. Ισολογισμός

" βλ. ΚΟΝΤΑΚΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Γ., ό.π. σελ. 50-51

^ βλ. ΡΟΔΟΣΘΕΝΟΥΣ ΜΑΡΙΑ, Οργάνωση Λογιστηρίου, Εκ. INTERBOOKS, Αθήνα, 1994 σελ.

Σύμφωνα με τον Ε.Γ,Λ.Σ. οι λογαριασμοί του Ισολογισμού εμφανίζονται ως εξής:''

ΟΜΑΔΑ ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ 2.2. Εμφάνιση των λογαριασμών του Ισολογισμού

10 Εδαφικές εκτάσεις

11 Κτίρια - εγκαταστάσεις κτιρίων - τεχνικά έργα

12 Μηχανήματα - Τεχνικές εγκαταστάσεις - Λοιπός Μηχανολογικός Εξοπλισμός

13 Μεταφορικά Μέσα 14 Έπιπλα και λοιπός Εξοπλισμός

15 Ακινητοποιήσεις υπό εκτέλεση και προκαταβολές κτήσης πάγιων στοιχείων 16 Ασώματες ακινητοποιήσεις και έξοδα πολυετούς απόσβεσης 17....

18 Συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις 18.00 Συμμετοχές σε συγγενείς επιχειρήσεις

18.00.00 Μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού 01 Μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού 02 Ανεξόφλητες μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού

03 Ανεξόφλητες μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού

04 Μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού 05 Μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού 06 Ανεξόφλητες μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού

07 Ανεξόφλητες μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού

08 Συμμετοχές σε λοιπές (πλην ΑΕ) επιχειρήσεις εσωτερικού 09 Συμμετοχές σε λοπές (πλην ΑΕ) επιχειρήσεις εξωτερικού 10 Προεγγραφές σε υπό έκδοση μετοχές εταιριών εσωτερικού 11 Προεγγραφές σε υπό έκδοση μετοχές εταιριών εξωτερικού 12 Μετοχές σε τρίτους για εγγύηση

18.00.19 Προβλέψεις για αποτιμήσεις συμμετοχών σε λοιπές (πλην ΑΕ) επιχειρήσεις

18.01 Συμμετοχές σε λοιπές επιχειρήσεις

18.01.00 Μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού 01 Μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού 02 Ανεξόφλητες μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού

03 ανεξόφλητες μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού

04 Μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού 05 Μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού 06 Ανεξόφλητες μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού

07 Ανεξόφλητες μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού

08 Συμμετοχές σε λοιπές (πλην Α.Ε.) επιχειρήσεις εσωτερικού 09 Συμμετοχές σε λοιπές (πλην Α.Ε.) επιχειρήσεις εξωτερικού 10 προεγγραφές σε υπό έκδοση μετοχές εταιριών εσωτερικού 11 Προεγγραφές σε υπό έκδοση μετοχές εταιριών εξωτερικού 12 Μετοχές σε τρίτους για εγγύηση

19 Προβλέψεις για αποτιμήσεις συμμετοχών σε λοιπές (πλην ΑΕ) επιχειρήσεις

18.02 Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις κατά συγγενών επιχειρήσεων σε δρχ.

18.03 Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις κατά συγγενών επιχειρήσεων σε Ξ.Ν.

18.04 Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις λοιπών συμμετοχικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεων σε δρχ.

* ΚΑΡΑΠΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ I., λογιστικά- Κοστολόγηση - Φοροτεχνικά - Γενικό Λογιστικό σχέδιο, Η' Εκδοση, Θεσσαλονίκη, 1993-1994, σελ. 13-60

18.05 Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις κατά λοιπών συμμετοχικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεων σε Ξ.Ν.

18.06 Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις κατά εταιριών 18.11 Δοσμένες εγγυήσεις

18.12 Οφειλόμενο κεφάλαιο

18.15 Τίτλοι με χαρακτήρα ακινητοποιήσεων σε δρχ.

18.16 Τίτλοι με χαρακτήρα ακινητοποιήσεων σε Ξ.Ν.

19. ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ή ΑΛΛΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

ΟΜΑΔΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

20 ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ 20.00 Είδος A 20.00. 00 Αποθέματα 20.00. 01 Αγορές χρήσης με 8%

20.01 Είδος Β 20.01.00 Αποθέματα 20.01.01 Αγορές χρήσης με 8%

20.02 Είδος Γ 20.02.00 Αποθέματα 20.02.01 Αγορές χρήσης με 186 κ.ο.κ.

21 ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΕΤΟΙΜΑ ΚΑΙ ΗΜΙΤΕΛΗ 22 ΥΠΟΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ

23 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ (Προϊόντα, υποπροϊόντα και υπολείμματα στο στάδιο της κατεργασίας)

24 ΠΡΩΤΕΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΥΛΕΣ - ΥΛΙΚΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ 25 ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ ΥΛΙΚΑ

25.00 Μικρά εργαλεία 25.01 Λιγνίτης 25.02 Πετρέλαιο 25.03 Μαζούτ

26 ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΠΑΓΙΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 27....

28 ΕΙΔΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ

29 ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ή ΑΛΛΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

ΟΜΑΔΑ a'’: ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ

30 ΠΕΛΑΤΕΣ 30.00 Πελάτες εσωτερικού 30.01 Πελάτες εξωτερικού 30.02 Ελληνικό Δημόσιο

30.03 ΝΠΔΔ και Δημόσιες Επιχειρήσεις 30.04 Πελάτες - Εγγυήσεις ειδών συσκευασίας 30.97 Πελάτες επισφαλείς

30.98 Ελληνικό Δημόσιο λογ. επίδικων απαιτήσεων 30.99 Λοιποί πελάτες λογ/σμός επίδικων απαιτήσεων

31. ΓΡΑΜΜΑΤΙΑ ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ 31.00 Γραμμάτια στο χαρτοφυλάκιο 31.01 Γραμμάτια στις Τράπεζες για είσπραξη 31.02 Γραμμάτια στις Τράπεζες σε εγγύηση 31.03 Γραμμάτια σε καθυστέρηση 31.07 Γραμμάτια σε Ξ.Ν. στο Χαρτοφυλάκιο 31.08 Γραμμάτια σε Ξ.Ν. στις Τράπεζες για είσπραξη 31.09 Γ ραμμάτια σε Ξ.Ν. στις Τράπεζες σε εγγύηση 31.10 Γραμμάτια σε Ξ.Ν. σε καθυστέρηση

32 ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 33 ΧΡΕΩΣΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΟΙ 33.00 Προκαταβολές Προσωπικού 33.01 Χρηματικές διευκολύνσεις προσωπικού 33.02 Δάνεια προσωπικού

33.03 Μέτοχοι λογ/σμός κάλυψης κεφαλαίου 33.04 Οφειλόμενο κεφάλαιο

33.05 Δόσεις μετοχικού κεφαλαίου σε καθυστέρηση 33.06 Προμερίσματα

33.07 Δοσοληπτικοί λογ/σμοι εταίρων

33.08 Δοσοληπτικοί λογ/σμοί διαχειριστών

33.09 Δοσολητττικοί λογ. ιδρυτών Α.Ε. και μελών διοικητικού συμβουλίου 33.10 Δοσολητττικοί λογ/σμοί γενικών διευθυντών ή διευθυντών Α.Ε.

33.11 Βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις κατά συγγενών επιχειρήσεων σε δρχ.

33.12 Βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις κατά συγγενών επιχειρήσεων σε Ξ.Ν.

33.13 Ελληνικό Δημόσιο - Προκαταβλημένοι και παρακρατημένοι φόροι 33.14 Ελληνικό Δημόσιο- Λοιπές απαιτήσεις

33.17 Λογαριασμοί δεσμευμένων καταθέσεων σε δρχ.

33.18 Λογαριασμοί δεσμευμένων καταθέσεων σε Ξ.Ν.

33.19 Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις εισπρακτέες στην επόμενη χρήση σε δρχ.

33.20 Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις εισπρακτέες στην επόμενη χρήση σε Ξ.Ν.

33.21 Βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις κατά λοιπών συμμετοχικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεων σε δρχ.

33.22 Βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις κατά λοιπών συμμετοχικού ενδιαφέροντος και επιχειρήσεων σε Ξ.Ν.

33.90 Επιταγές εισπρακτέες μεταχρονολογημένες 33.91 Επιταγές σε καθυστέρηση

33.97 Χρεώστες επισφαλείς

33.98 Επίδικες απαιτήσεις κατά Ελληνικού Δημοσίου 33.99 Λοιποί χρεώστες επίδικοι

34 ΧΡΕΟΓΡΑΦΑ

34.00 Μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού 34.01 Μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού 34.02 Ανεξόφλητες μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού 34.03 Ανεξόφλητες μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εσωτερικού

34.04 Μερισματαποδείξεις εισπρακτέες μετοχών εταιριών εσωτερικού 34.05 Ομολογίες ελληνικών δανείων

34.06 Ανεξόφλητες ομολογίες ελληνικών δανείων 34.07 Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων εσωτερικού 34.08 Έντοκα γραμμάτια Ελληνικού Δημοσίου

34.10 Μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού 34.11 Μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού 34.12 Ανεξόφλητες μετοχές εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού 34.13 Ανεξόφλητες μετοχές μη εισαγμένες στο Χρηματιστήριο εταιριών εξωτερικού

34.14 Μερισματαποδείξεις εισπρακτέες μετοχών εταιριών εξωτερικού 34.15 Ομολογίες αλλοδαπών δανείων

34.16 Ανεξόφλητες ομολογίες αλλοδαπών δανείων 34.17 Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων εξωτερικού

34.20 Προεγγραφές σε υπό έκδοση μετοχές εταιριών εσωτερικού 34.21 Προεγγραφές σε ομολογιακά δάνεια εσωτερικού 34.22 Προεγγραφές σε ομολογιακά δάνεια εσωτερικού 34.23 Προεγγραφές σε ομολογιακά δάνεια εξωτερικού 34.24 Χρεόγραφα σε τρίτους για εγγύηση 34.25 Ίδιες μετοχές

35 ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΩΝ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ 36 ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ

38 ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ

39 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ή ΑΛΛΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

ΟΜΑΔΑ 4"^: ΚΑΘΑΡΗ ΘΕΣΗ - ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ - ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ

41 ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ - ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ - ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

42 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣ Νέο

43 ΠΟΣΑ ΠΡΟΟΡΙΣΜΕΝΑ ΓΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 44 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ

45 ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

45.00 Ομολογιακά δάνεια σε δρχ. μη μετατρέψιμα σε μετοχές 45.01 Ομολογιακά δάνεια σε δρχ. μετατρέψιμα σε μετοχές

45.02 Ομολογιακά δάνεια σε δρχ. με ρήτρα Ξ.Ν. μη μετατρέψιμα σε μετοχές 45.03 Ομολογιακά δάνεια σε δρχ. με ρήτρα Ξ.Ν. μετατρέψιμα σε μετοχές 45.04 Ομολογιακά δάνεια σε Ξ.Ν. μη μετατρέψιμα σε μετοχές 45.05 Ομολογιακά δάνεια σε Ξ.Ν. μετατρέψιμα σε μετοχές 45.10 Τράπεζες - λογ/σμοί μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων σε δρχ.

45.11 Τράπεζες - Λογ/σμοί μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων σε δρχ. με ρήτρα Ξ.Ν.

45.12 Τράπεζες - λογ/σμοί μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων σε Ξ.Ν.

45.13 Ταμιευτήρια - λογ/σμοί μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων

45.14 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις προς συνδεδεμένες επιχειρήσεις σε δρχ.

45.15 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις προς συνδεδεμένες επιχειρήσεις σε Ξ.Ν.

45.16 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις προς λοιπές συμμετοχικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεις σε δρχ.

45.17 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις προς λοιπές συμμετοχικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεις σε Ξ.Ν.

45.18 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις προς εταίρους και διοικούντες 45.21 Γραμμάτια πληρωτέα έκδοσης Ν.Π.Δ.Δ. και Δημόσιων Επιχειρήσεων 45.22 Ελληνικό Δημόσιο

45.23 Ασφαλιστικοί Οργανισμοί 4 6 ...

47 ...

48 ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΜΕ ΤΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

49 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ - ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ή ΑΛΛΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

50 ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ 50.00 Προμηθευτές εσωτερικού 50.01 Προμηθευτές εξωτερικού 50.02 Ελληνικό Δημόσιο

50.03 Ν.Π.Δ.Λ. και Δημόσιες Επιχειρήσεις 50.04 Προμηθευτές - Εγγυήσεις ειδών συσκευασίας

51 ΓΡΑΜΜΑΤΙΑ ΠΛΗΡΩΤΕΑ 51.00 Γραμμάτια πληρωτέα σε δρχ.

51.01 Γραμμάτια πληρωτέα σε Ξ.Ν.

51.02 Γραμμάτια πληρωτέα έκδοσης Ν.Π.Δ.Δ. και Δημοσίων Επιχειρήσεων ΟΜΑΔΑ δ'^: ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

52 ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ 53 ΠΙΣΤΩΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΟΙ

53.00 Αποδοχές προσωπικού πληρωτέες 53.01 Μερίσματα πληρωτέα 53.02 Προμερίσματα πληρωτέα 53.03 Οφειλόμενες αμοιβές προσωπικού 53.04 Ομολογίες πληρωτέες 53.05 Τοκομερίδια πληρωτέα 53.06 Οφειλόμενες δόσεις συμμετοχών

53.07 Οφειλόμενες δόσεις ομολογιών και λοιπών χρεογράφων 53.08 Δικαιούχοι αμοιβών

53.09 Δικαιούχοι χρηματικών εγγυήσεων

53.10 Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις προς συνδεδεμένες επιχειρήσεις σε δρχ.

53.11 Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις προς συνδεδεμένες επιχειρήσεις σε Ξ.Ν.

53.12 Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις προς λοιπές συμμετοχικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεις σε δρχ.

53.13 Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις προς λοιπές συμμετοχικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεις σε Ξ.Ν.

53.14 Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις προς εταίρους 53.15 Δικαιούχοι ομολογιούχοι παροχών επί πλέον τόκοι

53.16 Μέτοχοι - αξία μετοχών τους προς απόδοση λόγω απόσβεσης ή μείωσης του κεφαλαίου

53.90 Επιταγές πληρωτέες

54 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΦΟΡΟΥΣ - ΤΕΛΗ 55 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

56 ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ 5 7 ...

58 ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ

59 ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ή ΑΛΛΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

3.1. Έννοια της απογραφής

Απογραφή είναι η λεπτομερής καταμέτρηση, καταγραφή και αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της επιχειρήσεως, σε ενιαίο νόμισμα και σε ορισμένη χρονική στιγμή.

Με την απογραφή

Προσδιορίζονται αναλυτικά όλα τα περιουσιακά στοιχεία της επιχειρήσεως κατ' είδος, ποιότητα και ποσότητα

❖ Αποτιμούνται με την ίδια νομισματική μονάδα, με βάση τους κανόνες της αποτιμητικής

❖ Καταχωρούνται, αναλυτικά εκφρασμένα, στο βιβλίο απογραφών και έτσι εμφανίζεται η περιουσία της επιχειρήσεως κατά είδος, ποιότητα, ποσότητα και κατά αξία, σε μια ορισμένη χρονική στιγμή, δηλαδή στη στατική της μορφή.

3.2. Τρόποι διενέργειας της απογραφής 3. Απογραφή

Η απογραφή σε σχέση με τον τρόπο που διενεργείται διακρίνεται:

1. Φυσική (η πραγματική ή εξωτερική ή εξωλογιστική), όταν τα περιουσιακά στοιχεία αναγνωρίζονται και προσδιορίζονται πραγματικά, χωρίς δηλαδή να λαμβάνονται υπόψη τα δεδομένα των λογιστικών βιβλίων. Αφορά κυρίως τα εμπορεύματα, προϊόντα, πρώτες ύλες, βοηθητικές ύλες, χρεόγραφα 2. Θεωρητική (ή εσωτερική ή εσωλογιστική), όταν προκύπτει από τα λογιστικά βιβλία της επιχειρήσεως. Η εσωτερική απογραφή αφορά κυρίως απαιτήσεις και υποχρεώσεις.

Όταν διενεργείται θεωρητικά απογραφή, είναι σκόπιμο να γίνεται και πραγματικός έλεγχος συμφωνίας, έστω και δειγματοληπτικά, μερικών απαιτήσεων και υποχρεώσεων της επιχειρήσεως ή έλεγχος των λογιστικών

® βλ. ΚΟΝΤΑΚΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Γ., Γενική Λογιστική, Εκδ. ΕΛΛΗΝ, Αθήνα, 1993, σελ. 43-50

εγγραφών με παραστατικά έγγραφα. Για το λόγο αυτό πολλές επιχειρήσεις στέλνουν γράμματα με πληρωμένη απάντηση στους πελάτες και προμηθευτές τους, για να τους γνωρίσουν τα υπόλοιπα των λογαριασμών τους.

3.3. Έκταση της απογραφής

Η απογραφή ανάλογα με την έκτασή της διακρίνεται σε:

α. Μερική, όταν αναφέρεται μόνο σε μερικά περιουσιακά στοιχεία. Η μερική απογραφή πρέπει να είναι φυσική. Χρησιμεύει βασικά, για τον έλεγχο των αποθεμάτων και λοιπών υλικών αξιών.

Με τη συχνή διενέργεια μερικών απογραφών, αποφεύγονται ή διορθώνονται λογιστικά λάθη, διαχειριστικές ανωμαλίες, προσλαβαίνονται ατασθαλίες και ακόμη δημιουργείται έντονα το αίσθημα ευθύνης των διαχειριστών των διάφορων περιουσιακών στοιχείων της επιχειρήσεων, β. Γενική, όταν αναφέρεται σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία. Η γενική

απογραφή είναι κατά κανόνα φυσικά για ορισμένα περιουσιακά στοιχεία και θεωρητική για τα υπόλοιπα.

Η απογραφή ενάρξεως της λειτουργίας της επιχειρήσεως, οι απογραφές των χρήσεων και η απογραφή διαλύσεως, μετατροπής, συγχωνεύσεως είναι γενικές.

3.4. Η απογραφή σύμφωνα με το Νόμο

Η απογραφή, σύμφωνα με τη νομοθεσία που ισχύει, είναι γενική και η αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων γίνεται με τους κανόνες της αποτιμητικής και των νομικών διατάξεων που ισχύουν.

Διακρίνεται σε;

α. Απογραφή ιδρύσεως, που συντάσσεται κατά την έναρξη της λειτουργίας της επιχειρήσεως

β. Απογραφή Χρήσεως, που συντάσσεται κάθε δώδεκα μήνες, κάθε μία δηλαδή διαχειριστική ή λογιστική χρήση. Η απογραφή μιας χρήσεως

λέγεται τελική απογραφή της χρήσεως και αρχική της επόμενης χρήσεως.

γ. Τελική απογραφή της επιχειρήσεως, που συντάσσεται σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή, όταν δηλαδή η επιχείρηση διαλυθεί, μετατραπεί, συγχωνευθεί και γενικά, όταν πάψει να λειτουργεί ως αυτόνομη λογιστική μονάδα.

Η απογραφή της επιχειρήσεως καταχωρείται σε ειδικό βιβλίο, θεωρημένο από τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. Στο βιβλίο αυτό καταχωρείται και ο ισολογισμός, η ανάλυση τσυ λσγαριασμού γενικής εκμεταλλεύσεως και η ανάλυση του λογαριασμού αποτελέσματα χρήσεως. Το βιβλίο αυτό ονομάζεται βιβλίο Απογραφών και Ισολογισμών.

3.5. Σημασία της Γενικής Απογραφή

Η διενέργεια της γενικής απογραφής, παρά το γεγονός ότι προκαλεί αναταραχή στον ομαλό ρυθμό των εργασιών της επιχειρήσεως, χαλάρωση των συναλλαγών ή και της παραγωγής, καθώς και πρόσθετα έξοδα, αποτελεί ενέργεια πολύ μεγάλης σημασίας και πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια να είναι πραγματική και εξαντλητική. Ορισμένα λογιστήρια, ακόμη και σήμερα, αρκούνται στην εσωλογιστική απογραφή για τα περισσότερα περιουσιακά στοιχεία, με επακόλουθο να δίνουν ψευδή εικόνα της περιουσίας και του αποτελέσματος, πράγμα που θεωρείται απαράδεκτο και έχει άσχημες συνέπειες.

Η πραγματική και εξαντλητική απογραφή εξασφαλίζει, την ακριβή εικόνα της περιουσιακής συγκροτήσεως της επιχειρήσεως, τον έλεγχο της ακρίβειας των λογιστικών καταχωρήσεων και τη δυνατότητα στη διοίκηση να παίρνει ορθές αποφάσεις. Επίσης αποτελεί μέσο πραγματικό ελέγχου των διαχειριστών των διάφορων περιουσιακών στοιχείων.

4. Αποτίμηση - Κανόνες αποτίμησης

4.1. Έννοια και ορισμός Αποτιμήσεως

Η αποτίμηση είναι το σπουδαιότερο και δυσκολότερο τμήμα της απογραφής.

Γενικά αποτίμηση ενός αγαθού σημαίνει προσδιορισμό της παρούσας αξίας με την οποία πρέπει να εγγράφει την ημέρα της απογραφής. Πέρα από τον προσδιορισμό της παρούσας αξίας των διαφόρων περιουσιακών στοιχείων για τη σωστή αποτίμηση της οικονομικής καταστάσεως πρέπει στο σκέλος της αποτίμησης να περιλαμβάνεται και ο σαφής χαρακτηρισμός και προσδιορισμός των στοιχείων του κόστους για την εξαγωγή τους σωστού αποτελέσματος.

Η πραγματική οικονομική κατάσταση μιας επιχείρησης μπορεί να προκύψει με ακρίβεια μόνο με τη λήξη των εργασιών της και μάλιστα μετά τη ρευστοποίηση των ενεργητικών και παθητικών της στοιχείων.

Διάφοροι όμως λόγοι, λογιστικοί, οικονομικοί, φορολογικοί έχουν επιβάλει τη θέσπιση κανόνων για τον προσδιορισμό της οικονομικής καταστάσεως σε μικρότερα χρονικά διαστήματα και μάλιστα σε κάθε διαχειριστική περίοδο. Αυτό επιτυγχάνεται με τη σύνταξη απογραφής στην οποία περιλαμβάνεται η αποτίμηση.

Αποτίμηση είναι η εξεύρεση με ακρίβεια της αξίας της οικονομικής θέσεως της επιχείρησης σε δεδομένη στιγμή.

Από την επιτυχή αποτίμηση και μάλιστα από τον σαφή προσδιορισμό της αξίας των περιουσιακών στοιχείων και των στοιχείων που έχουν δαπανηθεί εξαρτάται και ο προσδιορισμός με ακρίβεια τόσο της οικονομικής καταστάσεως όσο και του πραγματικού οικονομικού αποτελέσματος.

Η αποτίμηση, εφόσον υπάρχει σχετική νομοθετική ρύθμιση γίνεται σύμφωνα με το νόμο, αλλιώς σύμφωνα με τα διδάγματα της λογιστικής.

Οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν τις νομοθετικές διατάξεις.

Έχουν όμως την ευχέρεια να ακολουθούν ένα οποιοδήποτε τρόπο αποτίμησης διαφορετικό απ' αυτό που προτείνεται από τον φορολογικό νόμο με υποχρέωση συντάξεως δύο ισολογισμών:

α. Του φορολογικού ισολογισμού σύμφωνα με τον φορολογικό νόμο β. Του ισολογισμού εκμεταλλεύσεως σύμφωνα με τους κανόνες που

ακολουθεί η διοίκηση της επιχειρήσεως®.

4.2. Κανόνες Αποτίμησης

Υπάρχουν διάφοροι κανόνες αποτίμησης. Αυτοί που εφαρμόζονται στην πράξη είναι οι ακόλουθοι:

α. Κανόνας αποτίμησης στην τιμή κτήσεως β. Κανόνας αποτίμησης στην τρέχουσα τιμή η τιμή ημέρας

γ. Κανόνας αποτίμησης στη χαμηλότερη τιμή μεταξύ κτήσεως και τρέχουσας

4.2.1. Κανόνας Αποτίμησης στην τιμή κτήσεως

Τιμή κτήσεως είναι η τιμολογιακή αξία αγοράς των αποθεμάτων αυξημένη με τα ειδικά έξοδα αγοράς και μειωμένη με τις εκπτώσεις.

Τιμολογιακή αξία είναι η αξία αγοράς που αναγράφεται στα τιμολόγια μειωμένη με τις εκπτώσεις που κάθε φορά χορηγούνται από τους προμηθευτές και απαλλαγμένη από τους φόρους και τα τέλη που δεν βαρύνουν τελικά την επιχείρηση.

Ειδικά έξοδα αγοράς είναι οι άμεσες δαπάνες αγοράς, που γίνονται μέχρι την παραλαβή και αποθήκευση του αγαθού, όπως π.χ. μεταφορικά, δασμοί και λοιποί φόροι κ.λπ.

Αν πρόκειται για αγαθά που παράγει ή κατασκευάζει η επιχείρηση ως τιμή κτήσεως παίρνεται το ιστορικό κόστος που αποτελείται από το άθροισμα:

® βλ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΒΑΣ. Δ., Λογιστική III, Εκδ. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΑΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ, Αθήνα, 1994, σελ. 70-72

α. To κόστος αγοράς των ττρώτων υλών και των διαφόρων υλικών που χρησιμοποιήθηκαν.

β. Των γενικών εξόδων παραγωγής και γ. Των άμεσων και έμμεσων δαπανών παραγωγής^

Ο κανόνας αποτίμησης στην τιμή κτήσεως θεωρείται ο πιο ασφαλής και απλός και χρησιμοποιείται περισσότερο από όλους στην πράξη.

Επειδή όμως οι τιμές κτήσεως αναφέρονται στο παρελθόν απέχουν από την πραγματικότητα, πράγμα που θεωρείται μειονέκτημα.

Επιπλέον το ίδιο προϊόν εισέρχεται στις αποθήκες κατά διάφορα χρονικά διαστήματα και με διάφορες τιμές και είναι δύσκολο να καθοριστεί με ακρίβεια η τιμή κτήσεως των μενόντων εμπορευμάτων στο τέλος της διαχειριστικής περιόδου.®

Ο προσδιορισμός της τιμής κτήσεως γίνεται στην επιχείρηση με οποιαδήποτε από τις ακόλουθες μεθόδους, καθώς και με οποιαδήποτε άλλη παραδεγμένη μέθοδο, με την προϋπόθεση ότι τη μέθοδο που θα επιλέξει θα την εφαρμόζει πάγια. Σε περίπτωση αλλαγής των συνθηκών λειτουργίας της επιχειρήσεως ή υπάρξεως σοβαρών λόγων, επιτρέπεται η αλλαγή της μεθόδου αποτιμήσεως με την προϋπόθεση ότι στις οικονομικές καταστάσεις που θα δημοσιεύονται, θα δηλώνονται οι λόγοι που οδήγησαν στην αλλαγή καθώς και η επίδραση που είχε η αλλαγή αυτή στη διαμόρφωση των αποτελεσμάτων®.

4.2.1.1. Μέθοδος μέσης τιμής κτήσεως

Η μέθοδος αυτής έχει τους πιο πολλούς υποστηρικτές και μάλιστα αυτούς που τηρούν τον λογαριασμό εμπορεύματα ως αμιγή αξίας.

Κατά τη μέθοδο αυτή βρίσκουμε ένα μέσος όρο είτε από το σύνολο των ποσοτήτων που έχουν εισαχθεί στην αποθήκη είτε ύστερα από κάθε νέα εισαγωγή.

^ Βλ. ΚΟΝΤΑΚΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Γ., Γενική Λογιστική, Αθήνα, 1988, σελ. 228

® Βλ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΒΑΣ. Δ., Ο.Π. σελ. 72-73

® βλ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΒΑΣ. Λ., ό.π. 72-73

'° βλ. ΣΑΚΕΛΛΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ I., Κοστολόγηση (εσωλογιστική και Εξωλογιστική εναρμονισμένη με ελληνικό Λογιστικό Σχέδιο και Κ.Φ.Σ.), Εκδ. ΒΡΥΚΟΥΣ, Αθήνα 1992, σελ.

499-501

α) Σταθμικός μέσος όρος ή σταθμική μέση τιμή.

Κατά τη μέθοδο αυτή η μέση σταθμική τιμή κτήσεως υπολογίζεται με τον εξής τύπο:

[Αξία αποθέματος [Αξία αγορών της περιόδου ενάρξεως της περιόδου] στην τιμή κτήσεως]_______

[Ποσότητα αποθέματος [Ποσότητα που αγοράζεται ενάρξεως της περιόδου] στην περίοδο]

Η κατ' αυτόν τον τρόπο προσδιορισμένη μέση σταθμική τιμή μονάδας χρησιμοποιείται για την αποτίμηση των αποθεμάτων λήξεως και του κόστους των πωληθέντων.

Η παρούσα μέθοδος χρησιμοποιείται ευρύτατα στην πράξη, γιατί είναι εύκολης εφαρμογής, προσδιορίζει το κόστος μονάδας με μια αντικειμενική βάση, είναι απαλλαγμένη από περιθώρια υποκειμενικών χειρισμών και ελαχιστοποιεί τις επιδράσεις των ακραίων τιμών στην αγορά. Σε μια αγορά που οι τιμές παρουσιάζουν ανυψωτική τάση το μέσος κόστος είναι χαμηλότερο από το τρέχον κόστος, ενώ σε μια αγορά που οι τιμές παρουσιάζουν πτωτική τάση το μέσο κόστος είναι υψηλότερο από το τρέχον κόστος. Γι αυτό η μέθοδος αυτή κατακρίνεται, αφού στα τρέχοντα έσοδα πωλήσεων δεν αντιπαραθέτει το τρέχον κόστος κτήσεως των πωληθέντων.

Η εφαρμογή της μεθόδου ενδείκνυται στις περιπτώσεις που η επιχείρηση εφαρμόζει το σύστημα της περιοδικής απογραφής των αποθεμάτων, οπότε στο τέλος της περιόδου που προσδιορίζεται η αξία αυτών και το κόστος των πωλημένων. Αν η επιχείρηση εφαρμόζει το σύστημα της διαρκούς απογραφής, επειδή το μέσο σταθμικό κόστος δεν είναι δυνατό να υπολογιστεί πριν την τελευταία αγορά της περιόδου, οι εξαγωγές (αναλώσεις - πωλήσεις) και τα υπόλοιπα των αποθεμάτων παρακολουθούνται τη διάρκεια της περιόδου μόνο κατά ποσότητα. Η περίοδος σταθμίσεως δυνατό να είναι: α) ετήσια, οπότε μιλούμε περί μέσου ετήσιου σταθμικού κόστους ή β) μικρότερη του έτους, συνήθως μηνιαία αλλά και τριμηνιαία, κ.λπ. οπότε μιλούμε περί μέσου μηνιαίου ή τριμηνιαίου κ.λπ. σταθμικού κόστους.

Παράδειγμα:

Έχουμε τα ακόλουθα δεδομένα:

Συναλλαγές μονάδες Κόστος μονάδας Αξία Αναλωμένες (ή πωλ.

μον.) Υπόλοιπο μονάδες

Ιανουάριος 1. Απόθεμα έναρξης 100X 10 = 1.000 - 100

Ιανουαρ. 10 Αγορά 400X 12 = 4.800 - 500

Ιανουαρ.11 Πώληση 300 200

Ιαουαρ. 13 Αγορά 500X 15 = 7.500 - 700

Ιαουαρ. 20 Πώληση - 600 100

Ιανουαρ. 25 Αγορά 200X 17 = 3.400 - 300

Ιανουαρ. 28 Πώληση

1.200 16.700

100 200

Η αξία των αναλωμένων και των μενόντων αποθεμάτων σύμφωνα με τη μέθοδο της σταθμικής μέσης τιμής προσδιορίζεται ως εξής:

Αποθέματα ενάρξεως 100X 10 = 1.000 Αγορές 10/1 400 X 12 = 4.800

13/1 500 X 15 = 7.500

25/1 1.100 200 X 17 = 3.400

1.000 + 15.700 16.700

- = 13,977 Μέσο σταθμικό κόστος μονάδας 100 + 1.100 1.200

Αρα

α) Η αξία των αποθεμάτων είναι μονάδες: 200 X 13,917 = 2.783 β) Η αξία των αναλωμένων είναι μονάδες: 1.000 X 13,917 = 13.917

1.200 16.700

β) Μέθοδος του κυκλοφοριακού μέσου όρου ή των διαδοχικών υπολοίπων

Κατά τη μέθοδο αυτή, μετά από κάθε εισαγωγή καθορίζεται η μέση τιμή του υπολοίπου με τον εξής τύπο;

[Αξία προηγούμενου + [ Αξία νέας αγοράς υπολοίπου] στην τιμή κτήσεως]

[Ποσότητα προηγούμενου + [Ποσότητα νέας

υπολοίπου] αγοράς]

Κατά την προηγούμενη μέθοδο, το ετήσιο μέσο σταθμικό κόστος προσδιορίζεται στο τέλος της χρήσεως και συνεπώς, αν η επιχείρηση εφαρμόζει το σύστημα της διαρκούς απογραφής, δεν είναι σε θέση στη διάρκεια της χρήσεως να προσδιορίζει το κόστος των αναλώσιμων ή των πωλήσεων. Για την αντιμετώπιση της δυσχέρειας αυτής, σαν μέσο κόστος της μονάδας μπορεί να χρησιμοποιείται εκείνο που προκύπτει μετά από κάθε αγορά αγαθών.

Η προκείμενη μέθοδος είναι αντικειμενική, γιατί δεν αφήνει περιθώρια προσωπικών χειρισμών και δίνει ένα αντιπροσωπευτικό μέσο κόστος, το οποίο πλησιάζει περισσότερο στο τρέχον παρά το μέσο σταθμικό.

Παράδειγμα:

Με βάση τα δεδομένα του προηγούμενου παραδείγματος και με το σύστημα της διαρκούς απογραφής θα έχουμε;

Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο Ημερομ. Αγορές -

Πωλήσεις Μονάδ. Κόστος μονάδ.

Συνολικό

κόστος Μονάδ. Κόστος

μονάδ.

Συνολικό

κόστος Μοναδ. Κόστος

μονάδ.

Συνολικό κόστος

Ιαν.1 Απόθεμα

ενάρξεως 100 10 1.000

Ιαν. 10 Αγορά 400 12 4.800 400 12 4.800

Μέαη τιμή 500 11,60 5.800

Ιαν. 11 Πώληση 300 11,60 3.480 200 11,60 2.320

Ιαν. 13 Αγορά 500 15 7.500 700 14.03 9.820

Ιαν. 20 Πώληση 600 14,03 8.417 100 14,03 1.403

Ιαν. 25 Αγορά 200 17 3.400 300 16,01 4.803

Ιαν. 28 Πώληση 100 16,01 16 01 200 16,01 3.202

1.000 + 4.800 _ 5.800

100 + 400 ~ 500 11,60 μέση τιμή υττολοίπου

Το ίδιο εφαρμόζουμε με τα δεδομένα ττου ττροκύπτουν ύστερα από κάθε συναλλαγή.

4.2.1.2. "Μέθοδος πρώτη εισαγωγή - πρώτη εξαγωγή (FIFO)

Η μέθοδος αυτή βασίζεται στην εκδοχή ότι η πρώτη εισαγωγή εξάγεται πρώτη (Fisrt In - First Out) και ότι τα αποθέματα τέλους χρήσεως προέρχονται από τις τελευταίες αγορές και αποτιμούνται στις τιμές που αντίστοιχα αγοράστηκαν. Η αρχή των υπολογισμών της αποτιμήσεως των αποθεμάτων γίνεται από την τελευταία αγορά. FI αποτίμηση των πωλημένων - αναλωμένων γίνεται σύμφωνα με τη σειρά εισαγωγής τους, γι αυτό και η μέθοδος αυτή λέγεται και "μέθοδος της σειράς εξαντλήσεως των αποθεμάτων".

FI παραπάνω εκδοχή της σειράς εξαντλήσεως στις περισσότερες επιχειρήσεις εναρμονίζεται με τη φυσική ροή των αποθεμάτων. Με τη μέθοδο αυτή τα αποθέματα τέλους χρήσεως αποτιμούνται σε τιμές που πλησιάζουν προς τις τρέχουσες τιμές αγοράς και συνεπώς η αξία των αποθεμάτων που εμφανίζεται στον ισολογισμό είναι ορθότερη σε σύγκριση με εκείνη που προκύπτει με την εφαρμογή άλλων μεθόδων και ειδικότερα με τη LIFO.

Εντούτοις, η μέθοδος παρουσιάζει βασική αδυναμία στην ορθή αντιπαράθεση των εσόδων με το κόστος των πωλήσεων, αφού στα τρέχοντα έσοδα από τις πωλήσεις δεν αντιπαραθέτει το τρέχον κόστος των πωλημένων, αλλά το κόστος κτήσεως των παλαιότερων αγορών. Αυτό σημαίνει ότι σε περιόδους πληθωρισμού η μέθοδος υπερεκτιμά τα λογιστικά κέρδη σε σχέση με άλλες μεθόδους και ειδικότερα τη LIFO, με περαιτέρω συνέπεια την πληρωμή αυξημένου φόρου εισοδήματος. Αντίθετα, σε περιόδους μειώσεως των τιμών το αποτέλεσμα υποεκτιμάται με συνέπεια και ο φόρος εισοδήματος να είναι μειωμένος.

Παρά το παραπάνω βασικό μειονέκτημα της μεθόδου, δηλαδή της απομακρύνσεως του κόστους των πωλήσεων από τις τρέχουσες συνθήκες αγοράς, η FIFO χρησιμοποιείται ευρύτατα στην κοστολόγηση αποθεμάτων, γιατί:

α) Είναι εύκολης εφαρμογής,

β) είναι εφαρμόσιμη, είτε με το σύστημα της περιοδικής απογραφής, είτε με το σύστημα της διαρκούς απογραφής.

" Βλ. ΣΑΚΕΛΛΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ I., ό.π. σελ. 501-503

γ) η ροή του κόστους συμβαδίζει με τη φυσική ροή των αποθεμάτων, δ) είναι συστηματική και αντικειμενική, αφού δεν επηρεάζεται από υποκειμενικούς υπολογισμούς και ε) η αξία των αποθεμάτων στον ισολογισμό προσεγγίζει το τρέχον κόστος αντικαταστάσεως.

Η μέθοδος μπορεί να εφαρμόζεται είτε: α) σε τρέχουσα βάση, καθόλη τη διάρκεια της χρήσεως ή β) με το σύστημα της περισδικής απογραφής, με τα ίδια αποτελέσματα.

Παράδειγμα:

Με βάση τα δεδομένα των προηγούμενων παραδειγμάτων έχουμε:

α) Με το σύστημα της περιοδικής απογραφής:

Απόθεμα ενάρξεως μονάδες: 100 X 10 = 1.000 δρχ.

Πλέον: Αγορές ενάρξεως μονάδες: 400 X 12 = 4.800 500X 15 = 7.500

200 X 17 = 3.400 15.700 δρχ.

16.700 δρχ.

Μείον: Αποθέματα λήξεως μονάδες 200 X 17=3.400 δρχ.

Κόστος αναλώσεων (ή πωλήσεων) 13.300 δρχ.

β) Με το σύστημα της διαρκούς απογραφής

Η παρακολούθηση της ροής κόστους αποθεμάτων και των πωλημένων σε κάθε συναλλαγή (τρέχουσα κοστολόγηση) έχει ως εξής:

Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο Ημερομ Αγορές - Πωλήσεις Μονάδ. Κόστος

μονάδ.

Συνολικό

κόστος Μονάδ. Κόστος μονάδ.

Συνολικό

κόστος Μοναδ. Κόστος μονάδ.

Συνολικό κόστος

Ιαν.1 Απόθεμα ενάρξεως 100 10 1.000

Ιαν. 10 Αγορά 400 12 4.800 400 12 4.800

500 5.800

Ιαν. 11 Πώληση 100 10 1000

200 12 2.400 200 12 2.400

Ιαν. 13 Αγορά 500 15 7.500 500 15 7.500

Ιαν. 20 Πώληση 200 12 2.400

400 15 6.000 100 15 1.500

Ιαν. 25 Αγορά 200 17 3.400 200 17 3.400

300 4.900

Ιαν. 28 Πώληση 100 15 1500 200 17 3.400

1.100 15.700 1.000

Είναι δυνατό ο προσδιορισμός του κόστους των πωλημένων και του κόστους των μενόντων αποθεμάτων να μην γίνεται κατά το χρόνο κάθε συναλλαγής, αλλά στο τέλος της περιόδου. Στην περίπτωση αυτή θα έχουμε:

Αναλωμένες (ή πωλημένες) μονάδες δρχ.

100Χ 10 από απόθεμα ενάρξεως = 1.000 Πώληση 4/1 300 200 X 12 από την αγορά 10/1 = 2.400 200 X 12 από την αγορά 10/1 = 2.400 Πώληση 20/1 600 400 X 15 από την αγορά 13/1 = 6.000

Πώληση 28/1 100X 15 από την αγορά 13/1 = 1.500

Κόστος πωληθέντων 1.000 13.300

Μένοντα 200 X 17 από την αγορά 251 = 3.400

Σύνολο μονάδες: . 1.200= , 16.700

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι με τη μέθοδο FIFO το κόστος πωλήσεων και μενόντων προσδιορίζεται στο ίδιο ύψος, ανεξάρτητα από το σύστημα απογραφής που ακολουθεί η επιχείρηση και τον τρόπο που εφαρμόζει (τρέχουσα κοστολόγηση ή κοστολόγηση στο τέλος της περιόδου).

4.2.1.3 Μέθοδος τελευταία εισαγωγή - πρώτη εξαγωγή (LIFOy^

FI μέθοδος αυτή βασίζεται στην εκδοχή ότι η πρώτη εξαγωγή (πώληση ή ανάλωση) προέρχεται από την τελευταία εισαγωγή (last In - first Out) και ότι τα αποθέματα τέλους χρήσεως προέρχονται από τις παλιότερες εισαγωγές. FI αρχή των υπολογισμών της αποτιμήσεως των αποθεμάτων τέλους χρήσεως γίνεται από την πρώτη αγορά της χρήσεως. FI αποτίμηση των πωλημένων - αναλωμένων γίνεται αντίθετα με τη σειρά της εισαγωγής τους. FI μέθοδος αυτή είναι ακριβώς αντίθετη με τη μέθοδο FIFO.

Μολονότι για τις περισσότερες επιχειρήσεις η παραπάνω εκδοχή δεν είναι σύμφωνη με τη φυσική ροή των αποθεμάτων, εντούτοις η μέθοδος έχει υπε'ρ αυτής το ισχυρό επιχείρημα ότι για τη μέτρηση του αποτελέσματος η

ροή του κόστους είναι πιο σημαντική από τη φυσική ροή των αποθεμάτων. Οι υποστηρικτές της LIFO ισχυρίζονται ότι η μέτρηση του αποτελέσματος πρέπει να βασίζεται στις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς. Τα έσοδα από τις πωλήσεις, λοιπόν, πρέπει να συσχετίζονται με το τρέχον κόστος των πωλημένων. Με τη LIFO το κόστος των πωλημένων πλησιάζει το τρέχον κόστος αντικαταστάσεώς του, αφού πωλημένα αποτελούνται, κατά τη μέθοδο, από τις πρόσφατες αγορές. FI μέθοδος αυτή, συνεπώς, οδηγεί στον περιορισμό των κερδών που προσδιορίζονται λογιστικά και στον περιορισμό του επ' αυτών φόρου εισοδήματος.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η εφαρμογή της παραπάνω μεθόδου ενδείκνυται σε περιόδους έντονου πληθωρισμού.

Παράδειγμα:

Σύμφωνα με τα δεδομένα των προηγούμενων παραδειγμάτων έχουμε;

α) Με το σύστημα της περιοδικής απογραφής

Δρχ.

Απόθεμα ενάρξεως μονάδες 100 X 10 = 1.000

πλέον: Αγορές μονάδες 400X 12 = 4.800

500X 15 = 7.500 200 X 17 = 3.400 15.750

16.700 Μείον: Αποθέματα λήξεως

100 X 10 (από το απόθεμα ενάρξεως) 1.000 200 100 X 12 (από την αγορά 10/1 1.200 2.200

Κόστος πωλήσεων 14.500

β) Με το σύστημα της διαρκούς απογραφής

FI παρακολούθηση της ροής κόστους των αποθεμάτων και των πωλήσεων σε κάθε συναλλαγή (τρέχουσα κοστολόγηση) έχει ως εξής:

βλ. ΣΑΚΕΛΛΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ I., ό.ττ. σελ. 504-506

Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο Ημερομ Αγορές - Πωλήσεις Μονάδ. Κόστος

μονάδ.

Συνολικό

κόστος Μονάδ. Κόστος μονάδ.

Συνολικό

κόστος Μοναδ. Κόστος μονάδ.

Συνολικό κόστος

Ιαν.1 Απόθεμα ενάρξεως 100 10 1.000

Ιαν. 10 Αγορά 400 12 4.800 400 12 4.800

■ 500 5.800

Ιαν. 11 Πώληση 300 12 3.600 100 10 1.000

100 12 1,200

Ιαν. 13 Αγορά 500 15 7.500 500 15 7.500

700 9.700

Ιαν. 20 Πώληση 500 15 7.500

100 12 1.200 100 10 1.000

Ιαν. 25 Αγορά 200 17 3.400 200 17 3.400

300 4.400

Ιαν. 28 Πώληση 100 17 1.700 100 10 1.000

100 17 1.700

200 2.700