ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΥΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ
Διπλωματική Εργασία
Κατασκευή διαδραστικού και επαυξημένου φυσικού βιβλίου για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση
Ζήσης Δημητριάδης
Επιβλέπων καθηγητής: Κωνσταντίνος Χωριανόπουλος
Πάτρα, Ιούνιος 2018
Ζήσης Δημητριάδης
Επιτροπή Επίβλεψης Διπλωματικής Εργασίας
Επιβλέπων Καθηγητής:
Κωνσταντίνος Χωριανόπουλος Επίκουρος Καθηγητής
Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Συν-Επιβλέπων Καθηγητής:
Δαμιανός Γαβαλάς Αναπληρωτής Καθηγητής
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Πάτρα, Ιούνιος 2018
Ευχαριστίες ή Αφιέρωση
Ευχαριστώ την γυναίκα μου για την τεράστια υπομονή που επέδειξε σε όλη την διάρκεια των σπουδών μου. Επίσης ευχαριστώ πολύ τον επιβλέποντα Καθηγητή μου κ. Χωριανόπουλο, για τις έγκαιρες και έγκυρες κατευθύνσεις του.
Χωρίς τις οδηγίες του δεν θα τα είχα καταφέρει.
“The most technologically efficient machine that man has ever invented is the book”
(Η αποτελεσματικότερη τεχνολογικά μηχανή που εφηύρε ποτέ ο άνθρωπος είναι το βιβλίο)
Northrop Frye
Περίληψη
Αδιαμφισβήτητα η σημερινή εποχή μπορεί να χαρακτηριστεί από «έκρηξη» της τεχνολογίας σε όλους τους τομείς της ζωής του ανθρώπου. Η ψηφιακή τεχνολογία έχει διεισδύσει πλέον σε όλους τους τομείς της έντυπης ε- πικοινωνίας, βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, ψυχαγωγία. Ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης της τεχνολογίας είναι και η δημιουργία των λεγόμενων διαδραστικών βιβλίων. Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η δημιουρ- γία ενός συστήματος δημιουργίας ενός διαδραστικού βιβλίου για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ένα σύστημα που διατηρεί την παραδοσιακή φυσική μορφή του βιβλίου, αλλά ταυτόχρονα με την χρήση ενός έξυπνου κινητού τη- λεφώνου ή τάμπλετ θα προσφέρει στον αναγνώστη πρόσβαση σε μεγάλο όγκο ψηφιακού υλικού που σχετίζεται με αυτό. Η προσπάθεια μας είναι να δημιουργήσουμε μια ακολουθία από βήματα, τα οποία μπορεί εύκολα να ακολουθήσει κάποιος και να δημιουργήσει - επαυξήσει το δικό του βιβλίο. Στο Α΄μέρος υπάρχει μια βιβλιογρα- φική ανασκόπηση σχετικά με υπάρχοντα διαδραστικά βιβλία καθώς και τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούν. Στο Β’ μέρος περιγράφουμε την δημιουργία τους δικού μας συστήματος, του PiBook συστήματος. Περιγράφουμε την παραγωγή του ίδιου του βιβλίου κάνοντας χρήση HTML και CSS, τον τρόπο εξαγωγής πληροφορίας από την ι- στοσελίδα του βιβλίου με την τεχνολογία jekyll και τέλος την σύνδεσή τους με την εφαρμογή που θα εκτελείται στο κινητό τηλέφωνο του χρήστη. Έχουμε δημιουργήσει στο github, ειδικό αποθετήριο όπου ο χρήστης μπορεί να βρει αναλυτικές πληροφορίες για το πως μπορεί να δημιουργήσει το δικό του σύστημα από την αρχή. Στο Γ’
μέρος, το σύστημα αξιολογήθηκε συνολικά από μια ομάδα πέντε χρηστών, καθώς και από έναν εμπειρογνώμο- να. Τα αποτελέσματα ήταν ικανοποιητικά, με τους χρήστες να μένουν ευχαριστημένοι τόσο από την εφαρμογή στο κινητό τηλέφωνο, όσο και από το σύστημα γενικότερα. Φυσικά υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και ελπίζω η εργασία αυτή να αποτελέσει κινητρο για μελλοντική έρευνα.
Λέξεις – Κλειδιά
android, διαδραστικό βιβλίο, jekyll, αναγνώριση σελίδας
of this diploma thesis is to create a system for creating an interactive book on Higher Education. A system that maintains the traditional physical form of the book, but at the same time using an intelligent mobile phone or tablet will give the reader access to a large volume of digital material associated with it. Our endeavor is to create a sequence of steps that one can easily follow and create - augment his own book. In Amos there is a bibliographic review of existing interactive books and the technologies they use. In the second part we describe the creation of our own system, the PiBook system. We describe the production of the book itself by using HTML and CSS, how to extract information from the book’s website with jekyll technology and finally linking them to the application that will be run on the user’s mobile phone. We have created a special repository at github, where the user can find detailed information on how to create his own system from scratch. In Part Three, the system was evaluated by a team of five users as well as by an expert. The results were satisfactory, with users being pleased with both the application on the mobile phone and the system in general. There is, of course, room for improvement and I hope that this work will be an incentive for future research.
Keywords
android, interactive book, jekyll, page recognition
Περιεχόμενα
Περίληψη v
Abstract vi
Κατάλογος Εικόνων ix
Κατάλογος Πινάκων x
1 Εισαγωγή 1
1.1 Επαύξηση φυσικού βιβλίου, μια ενδιαφέρουσα περιοχή . . . 1
1.2 Στόχοι και μεθοδολογία. . . 1
1.3 Δομή εργασίας . . . 2
2 Βιβλιογραφική Ανασκόπηση 3 2.1 Φυσικό ή ηλεκτρονικό βιβλίο; . . . 3
2.2 Ανάγνωση . . . 4
2.3 Γράψιμο . . . 6
2.4 Βιβλία με ενσωματωμένη τεχνολογία . . . 9
3 Μεθοδολογία - Σχεδιαστική Λογική 15 3.1 Μεθοδολογία . . . 15
3.1.1 Πλαίσιο Χρήσης . . . 15
3.1.2 Πλαίσιο Χρήσης PiBook συστήματος . . . 15
3.1.3 Πλαίσιο Χρήσης PiBook App . . . 16
3.1.4 Περιεχόμενο βιβλίου . . . 17
3.1.5 Προσδιορισμός απαιτήσεων με χρήση σεναρίων . . . 17
3.1.6 Ανάλυση απαιτήσεων. . . 21
3.2 Σχεδιαστικές επιλογές. . . 22
3.2.1 Τεχνικές αναγνώρισης σελίδας . . . 22
3.2.2 Δημιουργία έντυπου βιβλίου - Περιεχόμενο . . . 25
3.2.2.1 Απευθείας από το github . . . 25
3.2.2.2 Χρήση συστήματος Tex . . . 26
3.2.2.3 HTML και CSS . . . 27
4 Υλοποίηση PiBook Συστήματος 31 4.1 Βασικές οντότητες του συστήματος . . . 31
4.1.1 Περιεχόμενο Βιβλίου. . . 31
4.1.2 Ιστοσελίδα του βιβλίου. . . 32
4.1.3 PiBook App - Βιβλιοθήκη ΑΒΒΥΥ . . . 32
4.1.4 Σύνδεση της εφαρμογής PiBookApp με την ιστοσελίδα. . . 35
4.1.5 Δημιουργία έντυπου βιβλίου - Περιεχόμενο . . . 37
4.1.5.1 Αρχείο επαύξησης σελίδων . . . 39
4.1.6 Κατασκευή βάσης για το κινητό τηλέφωνο . . . 42
Κατάλογος Εικόνων
1 Book with Voices . . . 5
2 The Magic Book . . . 5
3 Listen Reader . . . 6
4 LeapPad . . . 6
5 Sony LIBRI ́e . . . 7
6 A-book . . . 7
7 Digital Desk. . . 8
8 PapierCraft scopes and eraser command (1): crop marks, (2): lasso, (3): underline, (4):margin bar, (5): stitching mark across two papers, (6): ”Z” eraser gesture). . . 8
9 Paper Buttons . . . 9
10 Blink Project . . . 9
11 Mobile Into Books . . . 10
12 Electrolibray . . . 11
13 Fujitsu FingerLink . . . 11
14 Sensory Fiction Project . . . 11
15 3D Pop-Up Book . . . 12
16 AR Books in Kickstarter . . . 12
17 SmourtBound Interactive Book. . . 13
18 Ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός. . . 16
19 Ο χρήστης χρησιμοποιεί την εφαρμογή . . . 19
20 Ενδεικτικές εικόνες σεναρίου. . . 20
21 Image detection in Turning Page project . . . 23
22 RFID tags in Sequence Book . . . 23
23 Book cover type for flip page . . . 24
24 Flip Page recognised by PC. . . 24
25 Page Media Model with Margins . . . 28
26 From md files to pdf . . . 30
27 PiBook system . . . 31
28 Osmo iPad mirror . . . 33
29 Δοκιμές με την μπροστινή κάμερα . . . 34
30 Προσανατολισμός σελίδας της βιβλιοθήκης Abbyy . . . 34
31 Αντιστροφή εικόνας για χρήση από την βιβλιοθήκη αναγνώρισης. . . 35
32 From md files to pdf . . . 40
33 Mobile paper stand . . . 42
34 Βήματα για την δημιουργία χάρτινης βάσης για το κινητό. . . 43
3.2 Συγκριτικός Πίνακας PiBook System με άλλες διαθέσιμες επιλογές. . . 30
4.1 Οι 3 δοκιμαστικές μορφές αρίθμησης σελίδας . . . 32
4.2 Συγκριτικός Πίνακας βιβλίων - πρότζεκτ με αναγνώριση σελίδας . . . 36
4.3 Συγκριτικός Πίνακας PiBook System με άλλες διαθέσιμες επιλογές. . . 39
4.4 Συσχέτιση εικόνων-σελίδας. . . 41
1. Εισαγωγή
Στην σημερινή εποχή, πολλά πράγματα που χρησιμοποιούμε σταμάτησαν να εκτελούνται με συμβατικούς τρό- πους (κινητά τηλέφωνα, έξυπνες οικιακές συσκευές, αυτοκίνητα κ.λ.π). Το ίδιο έγινε και με το συμβατικό βιβλίο και την μετατροπή του σε ψηφιακό. Όμως παρά την ομολογουμένως αύξηση παραγωγής ηλεκτρονικών βιβλίων, το έντυπο φαίνεται να αντέχει και να σταθεροποιεί τη θέση του στις πωλήσεις βιβλίων. Η Waterstones, η βρετα- νική αλυσίδα βιβλιοπωλείων, επέστρεψε σε κέρδη έπειτα από ζημιές έξι ετών. Οι πωλήσεις των έντυπων βιβλίων στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 3%, ενώ εκείνες των ηλεκτρονικών βιβλίων υποχώρησαν. Η ψηφιακή τεχνολογία δεν έφερε την ίδια επανάσταση στις εκδόσεις, όπως συνέβη με τη μουσική, την τηλεόραση και τις ειδήσεις, ενώ στον κόσμο φαίνεται ακόμα να αρέσει να διαβάζει έντυπα βιβλία . Όπως αναφέρει στο άρθρο του στο Βήμα ο Μπου- κουράκης, «Είμαστε στο σημείο που οι άνθρωποι που διαβάζουν ψηφιακά επιστρέφουν στο μελάνι των χάρτινων βιβλίων. Είναι φανερό ότι η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων που διαβάζουν ψηφιακά διαβάζει και έντυπα».
«Μπορούμε να πούμε ότι ακόμη και στα επόμενα 100 χρόνια το έντυπο θα είναι σημαντικό» [51].
1.1 Επαύξηση φυσικού βιβλίου, μια ενδιαφέρουσα περιοχή
Πλέον οι χρήσεις και οι χρήστες του GitHub κινούνται πέρα από τη βασική κοινότητα των προγραμματιστών, με αποτέλεσμα ολοένα και περισσότεροι συγγραφείς να το χρησιμοποιούν προκειμένου να γράψουν ή και να εκ- δώσουν τα βιβλία τους [30]. Έχοντας το περιεχόμενο του βιβλίου στο github, αυτό μετατρέπεται σε ένα ”ζωντανό”
έγγραφο. Πόσο μάλλον ένα βιβλίο Τριτοβάθιας εκπαίδευσης, το περιεχόμενο του οποίου οι φοιτητές μπορούν να επεξεργάζονται, εμπλουτίζουν και να διορθώνουν μέσω των υπηρεσιών του GitHub. Κίνητρο για την εκπόνηση της εργασίας αποτέλεσε η δημιουργία ενός συστήματος που θα ξεκινά από το διαθέσιμο υλικό του συγγραφέα και θα καταλήγει σε ένα επαυξημένο διαδραστικό φυσικό βιβλίο. Ενός συστήματος που έυκολα θα μπορεί να χρησιμο- ποιήσει κάποιος, να το παραμετροποιήσει και να επαυξήσει το δικό του βιβλίο. Από την αναζήτηση στο διαδίκτυο είδαμε πως δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο. Υπάρχει πληθώρα ”έτοιμων” διαδραστικών βιβλίων και εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα, όχι όμως ένα ενιαίο ολοκληρώμένο σύστημα που θα επιτρέψει σε κάποιον να δημιουργήσει το δικό του διαδραστικό βιβλίο. Αυτό λοιπόν ήταν το ισχυρότερο κίνητρό μας και σε προς αυτή την κατεύθυνση κινηθήκαμε.
1.2 Στόχοι και μεθοδολογία
Οι στόχοι της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι οι εξής:
• Η μελέτη υπαρχόντων διαδραστικών βιβλίων, ο τρόπος δημιουργίας τους και οι τεχνολογίες που χρησιμο- ποιούν.
• Η μελέτη τεχνολογιών που σχετίζονται με την δημιουργία ενός βιβλίου κάνοντας χρήση του GitHub.
• Αξιοποίηση τεχνολογιών για την εξαγωγή πληροφορίας από μια ιστοσελίδα, σε μορφή κατάλληλη για χρήση από εφαρμογή σε κινητό τηλέφωνο.
• Χρήση τεχνολογιών που επιτρέπουν την αναγνώριση σελίδας του βιβλίου και ελαχιστοποιούν την αλληλε- πίδραση του χρήστη με αυτήν κατά την διάρκεια της ανάγνωσης.
• Η ανάπτυξη συστήματος (PiBook System) που θα επιτρέπει σε κάποιον χρήστη να δημιουργήσει - επαυ- ξήσει το δικό του βιβλίο. Το περιεχόμενο της εφαρμγής θα μπορεί να αλλάζει δυναμικά, κάθε φορά που ο
• Εξαγωγή πληροφορίας από την ιστοσελίδα του βιβλίου, σε μορφή κατάλληλη για ”κατανάλωση” από την εφαρμογή που θα εκτελείται στο κινητλό τηλέφωνο.
• Ανάπτυξη λειτουργικού προτύπου της εφαρμογής (PiBook App) που θα εκτελείται σε κινητό με λειτουργικό σύστημα Android.
• Αναλυτική καταγραφή βημάτων που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος τρίτος για να δημιουργήσει και να επαυξήσει το δικό του βιβλίο.
• Επαναλαμβανόμενες δοκιμές ώστε να καταλήξουμε στην πρώτη μορφή του συστήματός μας.
• Αξιολόγηση από μια μικρή ομάδα χρηστών, σε όλο το πλαίσιο λειτουργίας και χρήσης του PiBook συστή- ματος (δημιουργία βιβλίου, εξαγωγή πληροφορίας από την ιστοσελίδα, παραμετροποίηση και χρήση της εφαρμογής).
• Εξαγωγή συμπερασμάτων και προτάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη και βελτίωση του συστήματος.
Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει σκοπό να παρουσιάσει ένα σύστημα δημιουργίας διαδραστικού βιβλίου για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση.
1.3 Δομή εργασίας
• Στο δεύτερο κεφάλαιο κάνουμε μια βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικά με υπάρχοντα διαδραστικά βιβλία καθώς και τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούν.
• Στο τρίτο κεφάλαιο αναφερόμαστε αναλυτικά στον τρόπο παραγωγής του φυσικού βιβλίου με χρήση HTML και CSS. Αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας μπορεί να μορφοποιήσει το κείμενο του φυσικού βιβλίου με τρόπο κατάλληλο για την περαιτέρω χρήση του από την εφαρμογή στο κινητό τηλέφωνο. Περι- γράφουμε επίσης τον τρόπο εξαγωγής πληροφορίας από την ιστοσελίδα του βιβλίου κάνοντας χρήση jekyll.
Η εξαγώμενη πληροφορία είναι σε μορφή json, γεγονός που επιτρέπει την εύκολη ”κατανάλωσή” της από την εφαρμογή στο κινητό τηλέφωνο του χρήστη - αναγνώστη. Τέλος παρουσιάζεται η τελική εφαρμογή (PiBook App), την οποία ο χρήστης μπορεί να παραμετροποιήσει σε κάποιο βαθμό ώστε να προσαρμοστεί στις δικές του ανάγκες και στο περιεχόμενο του δικού του βιβλίου.
• Στο τέταρτο κεφάλαιο υπάρχει η αξιολόγηση του συστήματός μας από μια ομάδα χρηστών με τα αντίστοιχα συμπεράσματα και προτάσεις.
• Στο Παράρτημα Α’, παρουσιάζονται αναλυτικά οι οδηγίες τις οποίες ακολουθώντας ο χρήστης, μπορεί να δημιουργήσει και να επαυξήσει το δικό του βιβλίο,
παραμετροποιώντας την εφαρμογή του κινητού τηλεφώνου στις δικές του ανάγκες.
2. Βιβλιογραφική Ανασκόπηση
2.1 Φυσικό ή ηλεκτρονικό βιβλίο;
Η ραγδαία αύξηση της τεχνολογίας έχει επηρεάσει όλα τα εμπλεκόμενα μέρη της διαδικασίας δημιουργίας ενός βιβλίου και φυσικά και τον τελικό παραλήπτη που είναι ο αναγνώστης. Έχει αλλάξει ο τρόπος συγγραφής του περιεχομένου από τη μεριά του συγγραφέα, ο τρόπος εκτύπωσης και βιβλιοδεσίας από τους εκδοτικούς οί- κους, και φυσικά ο τρόπος ανάγνωσης από το κοινό. Είναι ποικίλες οι προσπάθειες που έγιναν για επαύξηση της διαδικασίας ανάγνωσης ή συγγραφής σημειώσεων σε ένα βιβλίο. Πολλές οδήγησαν στην εξάλειψη του ίδιου του φυσικού βιβλίου με το τελικό αποτέλεσμα να είναι ένα πλήρως ηλεκτρονικό σύστημα-βιβλίο. Υπάρχει πληθώρα άρθρων και ερευνών σχετικά με το δίλημμα: Φυσικό βιβλίο ή ηλεκτρονικό; Ποιο είναι καλύτερο; Η δημοσίευση ηλεκτρονικών βιβλίων γνώρισε μια δεκαετία συνεχούς ανάπτυξης όμως τα τελευταία τρια χρόνια βρίσκεται σε πτώση όπως αναφέρεται στον απολογισμό του 2017 του Global eBook [38]. Το παραδοσιακό έντυπο βιβλίο φαί- νεται να αντιστέκεται στις αλλαγές με την έκδοση του να αποτελεί την δεύτερη πιο σημαντική βιομηχανία μεταξύ των βιομηχνιών περιεχομένου (πρώτη είναι η τηλεόραση) παράγοντας 150 δις δολάρια ετησίως όπως αναφέρεται στην παραπάνω έρευνα. Η έρευνα του Joan Ganz Cooney Center [11], έδειξε πως το φυσικό βιβλίο είναι αποτε- λεσματικότερο στην οικοδόμηση γραμματισμού στα παιδιά συγκριτικά με ένα ηλεκτρονικό, ενθαρρύνοντάς τα να εξερευνήσουν τη χρήση της γλώσσας και δίνοντας μια συνεχή ροή στην διαδικασία της ανάγνωσης. Η Guardian σε μια έρευνά της το 2014 [15], έδειξε πως οι αναγνώστες που χρησιμοποιούν το Kindle ήταν λιγότερο ικανοί στο να ανακαλέσουν από τη μνήμη τους γεγονότα ενός μυθιστορήματος, συγκριτικά με αυτούς που διαβάζουν ένα χάρτινο βιβλίο. Η Anne Mangen, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Stavanger στη Νορβηγία, που ήταν υπεύ- θυνη της έρευνας, επισήμανε πως η ανάγνωση στο χαρτί προσφέρει μια απτή αίσθηση προόδου της ανάγνωσης, πέρα από την οπτική. Αυτό προσέφερε στους αναγνώστες του χάρτινου βιβλίου μεγαλύτερη σταθερότητα στην αίσθηση σχετικά με την εξέλιξη και την πρόοδο της ιστορίας. Σε άλλη έρευνα που έλαβε χώρα στην Τουρκία [44]
συμμετείχαν καθηγητές και φοιτητές Πανεπιστημίων, στο ερώτημα αν προτιμούν να διαβάζουν φυσικά χάρτινα βιβλία ή ηλεκτρονικά κατά την διάρκεια των σπουδών τους. Το μεγαλύτερο ποσοστό, τόσο των καθηγητών όσο και των φοιτητών (70.9%) απάντησε πως προτιμά να διαβάζει χάρτινα βιβλία, γιατί όπως αναφέρουν τους αρέσει η αίσθηση του κρατήματος στα χέρια τους ενός χάρτινου βιβλίου. Ακόμα και οι φοιτητές και καθηγητές της σχολής της Επιστήμης των Υπολογιστών, δήλωσαν πως προτιμούν την ανάγνωση βιβλίου τυπωμένου σε χαρτί. Παιρνούν πολλές ώρες καθημερινά μπροστά σε μια οθόνη για την υλοποίηση των εργασιών τους και αυτό έχει σαν απο- τέλεσμα να προτιμούν για την μελέτη τους τα χάρτινα βιβλία, προστατεύοντας τα μάτια τους και την υγεία τους γενικότερα. Σχετικά με την υγεία, από μελέτη του τμήματος Ιατρικής στο Harvard [34], προέκυψε το συμπέρασμα πως η χρήση ηλεκτρονικού αναγνώστη πριν από τον ύπνο, προκαλεί προβλήματα στον ύπνο (χρειάζονται περισ- σότερο χρόνος για να κοιμηθούν) καθώς και μειωμένη επαγρύπνηση το επόμενο πρωί. Τέλος σημαντικό ρόλο στα αποτελέσματα της έρευνας στην Τουρκία έπαιξε και το κόστος αγοράς ηλεκτρονικών βιβλίων, με τον φόρο για τα έντυπα βιβλία να είναι 8% ενώ για τα ηλεκτρονικά 18%.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μεταστροφής στο έντυπο βιβλίο αποτελεί και η περιπτωση της Amazon. Έχει περάσει περίπου μια δεκαετία από τότε που η Amazon έβγαλε στην αγορά το πρώτο Kindle (ηλεκτρονικός ανα- γνώστης), ξεπουλώντας σε μόλις έξι ώρες όλες τις συσκευές. Σήμερα η Amazon αποτελεί τον πιο ισχυρό παίκτη στην πώληση ηλεκτρονικών βιβλίων έχοντας σαν στόχο την όσο το δυνατόν καλύτερη μίμηση του έντυπου βι- βλίου καθώς και την βελτίωση της εμπειρίας του αναγνώστη από την ανάγνωση του ηλεκτρονικού βιβλίου[35].
Όπως τονίζουν οι άνθρωποι της Amazon, οι πελάτες τους είναι τόσο ευχαριστημένοι γιατί το Kindle δεν είναι τίποτα άλλο παρά μόνο μια συσκευή ανάγνωσης. Αποτελεί μια ανάπαυλα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,
πλέον κυρίαρχη στις πωλήσεις του Kindle, δεν θεωρεί πλεόν απαραίτητη την έκπτωση στα ηλεκτρονικά βιβλία και κάνει δίνει μεγάλη βάση στα έντυπα βιβλία. Ήδη πέρυσι πούλησε 35 εκατομμύρια έντυπα βιβλία συγκριτικά με το 2015 κερδίζοντας μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς από τους ανταγωνιστές. Όσον αφορά την ελληνική αγορά, ό- πως αναφέρει ο Νίκος Πασχαλάκης, CEO του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου myebooks.gr, η αγορά ηλεκτρονικών βιβλίων είναι εξαιρετικά μικρή [3]. Παρά το γεγονός πως οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι εκδίδουν τους περισσότε- ρους νέους τίτλους σε ηλεκτρονική μορφή, η αγορά τους ξεπερνά μόλις το 1% της συνολικής αγοράς. Αξίζει να τονίσουμε και την τιμολογιακή πολιτική που ακολουθείται στην χώρα μας, μιας και η αγορά του ηλεκτρονικού βιβλίου θεωρείται ηλεκτρονική υπηρεσία και ως εκ τούτου εξαιρείται από το μειωμένο ΦΠΑ εμπίπτοντας στην κατηγορία του 23%, συγκριτικά με το έντυπο που θεωρείται πολιστισμικό αγαθό και έχει φορολογικό συντελεστή 6.5%. Έχουν γίνει πολλές και διαφορετικές προσπάθειες ενσωμάτωσης της τεχνολογίας στο έντυπο βιβλίο ειδικά, αλλά και στον τρόπο ανάγνωσης γενικότερων εγγράφων, με τα τελικά αποτελέσματα να ποικίλουν. Κάποιες προ- σπάθειες κατέληξαν στην δημιουργία μόνο ηλεκτρονικού περιεχομένου ενώ άλλες προσπάθησαν να συνδυάσουν και τα δυο χρησιμοποιώντας το ίδιο το φυσικό βιβλίο όσο και κάποιο ηλεκτρονικό μέσο. Στις επόμενο κεφάλαιο θα δούμε προσπάθειες που έγιναν με σκοπό την επαύξηση διαφορετικών πτυχών της διαδικασίας ανάγνωσης και συγγραφής σημειώσεων σε έγγραφα ή φυσικά βιβλία. Πολλές από αυτές τις ιδέες βρήκαν πρακτική εφαρμογή και βοήθησαν στην δημιουργία διαδραστικών βιβλίων.
2.2 Ανάγνωση
Οι προσπάθειες που περιγράφονται εδώ έδωσαν έμφαση στην βελτίωση της εμπειρίας της ανάγνωσης αυξά- νοντας το χαρτί με συμπληρωματικές ψηφιακές πληροφορίες. Κάποιες προσπάθησαν να συνδέσουν άμεσα την πληροφορία του φυσικού χαρτιού με επιπρόσθετη ψηφιακή πληροφορία μέσω μοναδικών αναγνωριστικών όπως γραμμωτούς κώδικες, ενώ άλλες έκαναν χρήση ”ηλεκτρονικού” χαρτιού εγκαταλείποντας το φυσικό χαρτί. Πρώτο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το PaperClick [39] που με την χρήση barcodes μέσα στο κείμενο οδηγεί τον αναγνώστη σε επιπλέον ψηφιακό περιεχόμενο στο διαδίκτυο. Η αναγνώριση του barcode μπορεί να γίνει ακόμα και από κινητό τηλέφωνο. Το Wiziway [32] διαφέρει από το PaperClick στον τρόπο που γίνεται η σύνδεση του χαρτιού με την ψηφιακή πληροφορία. Αντί για γραμμωτούς κώδικες γίνεται χρήση μικρών συμβόλων (εικονο- γράμματα) που εκτυπώνονται μέσα στο έγγραφο και αποκωδικοποιούνται από ειδική συσκευή ανάγνωσης. Το μειονέκτημα και των δυο ήταν πως οι γραμμωτοί κώδικες και τα εικονογραφήματα είναι ορατά μέσα στο κείμενο, και σε ένα βιβλίο ανάγνωσης ενοχλητικά για τον αναγνώστη. Κάτι αντίστοιχο παρουσίασε και το Book with Voices [26] με την επαύξηση του φυσικού χαρτιού να γινεται με γραμμωτούς κώδικες στο κείμενο που οδηγούσαν σε βί- ντεο συνεντεύξεις. Μια μικρή συσκευή με οθόνη, έξοδο ήχου και ενσωματωμένη συσκευή ανάγνωσης γραμμωτού κώδικα ήταν απαραίτητη για την πλοήγηση των βίντεο συνεντεύξεων όπως φαίνεται και στην επόμενη εικόνα.
Η ίδια ρύθμιση υλικού χρησιμοποιήθηκε και στο Video Paper [18] με τη διαφορά πως τα βίντεο προβάλλονταν επευθείας στον μικρό υπολογιστή τσέπης ή και σε οποιαδήποτε άλλη οθόνη. Το Magic Book [10] ήταν ένα κανο- νικό βιβλίο, με κείμενο και εικόνες, που παρείχε την δυνατότητα στον χρήστη να διαβάσει ¨απλά” το βιβλίο, να επαυξήσει το περιεχόμενο με τριασδιάστατες ψηφιακές πληροφορίες ή ακόμα και να μεταφερθεί σε ένα εντελώς εικονικό περιεχόμενο δημιουργημένο από υπολογιστή.
Ορισμένες εικόνες είχαν ένα μαύρο παχύ περίγραμμα που χρησιμοποιούνταν ως ”σημάδι” παρακολούθησης από
Εικόνα 1: Book with Voices
Εικόνα 2: The Magic Book
μια συσκευή με κάμερα που τοποθοτούσε ο χρήστης στο κεφάλι του όπως φαίνεται και στην εικόνα2. Το σύστημα βασιζόταν στο ARToolKit λογισμικό δημιουργώντας τρισδιάστατες εικόνες που επικάλυπταν το έγγραφο, υπολο- γίζοντας την θέση και τον προσανατολισμό του κεφαλιού του χρήστη σχετικά με το έγγραφο. Με την χρήση ενός κουμπιού ο χρήστης μεταφερόταν σε έναν εικονικό κόσμο. Αξίζει να τονίσουμε πως στα πλαίσια του Magic Book σχεδιάστηκαν βιβλία ποικίλου θεματικού περριεχομένου όπως αρχιτεκτονικής, ψυχαγωγίας, επιστημών. Το Active Book [40] ήταν μια εφαρμογή point and click και επέτρεπε στον χρήστη να έχει πρόσβαση σε αρχεία ήχου ή ταινί- ες, επιλέγοντας αντικείμενα της ιστορίας του βιβλίου με μια ειδική συσκευή εισόδου, το FieldMouse. Ο χρήστης μπορούσε να δείχνει οπουδήποτε μέσα στο βιβλίο χωρίς τον περιορισμό που είχαν οι προηγούμενες προσπάθειες με τους γραμμωτούς κώδικες σε συγκεκριμένα σημεία του κειμένου. Για κάθε φυσική σελίδα του βιβλίου υπήρχε μια σελίδα HTML με συνδέσμους σε διαφορετικούς ψηφιακούς πόρους. Ο Listen Reader [7] που βλέπουμε στη εικόνα επαυξάνει την ανάγνωση βιβλίων με την έξοδο ήχων μορφής περιβάλλοντος. Ο αναγνώστης κάθεται σε μια πολυθρόνα έχοντας τοποθετημένο το βιβλίο μπροστά του. Κάθε σελίδα είναι χωρισμένη σε 4 τεταρτημόρια με το καθένα να αντιστοιχεί σε έναν ήχο που μπορεί να αναπαραχθεί παράλληλα με τους άλλους ανάλογα με το σημείο της ιστορίας που βρίσκεται ο αναγνώστης.
Κατά την αλλαγή της σελίδας ο ήχος του περιβάλλοντος αλλάζει σε ένα νέο σύνολο με την συνεχή ροή να μην διακόπτεται ποτέ. Η αυξομείωση της έντασης των ήχων επιτυγχάνεται με την απόσταση των χεριών από το βιβλίο.
Για την ανίχνευση της σελίδας που είναι ανοικτή, μια παθητική ετικέτα RFID είναι ενσωματωμένη σε κάθε μια από αυτές. Ο ανγνώστης ετικετών RFID που είναι τοποθετημένος στο ¨δέσιμο” του βιβλίου μπορεί να ανιχνεύ- σει τις ετικέτες που αποτελούν τη δεξιά πλευρά του. Σε κάθε αλλαγή σελίδας επομένως το σύστημα ανιχνεύει την σελίδα που αφήνει το εύρος της συσκευής ανάγνωσης. Για την παρακολούθηση των χεριών χρησιμοποιείται ανίχνευση ηλεκτρικού πεδίου. Στις τέσσερις γωνίες του βιβλίου τοποθετούνται ηλεκτρόδια που δημιουργούν η- λεκτρομαγνητικό πεδίο. Ένας αισθητήρας ανιχνεύει και παρακολουθεί το χέρι του αναγνώστη αντιστοιχίζοντάς το σε ένα από τα τέσσερα τεταρτημόρια. Το Interactive Textbook [27] αποτελούσε εγχειρίδιο φυσικής. Καθώς ο αναγνώστης διάβαζε το βιβλίο, δίπλα σε αυτό προβάλλονταν ψηφιακά δεδομένα και animations πειραμάτων. Ο
Εικόνα 3: Listen Reader
χρήστης μπορούσε με το χέρι του να χειριστεί και να αλλάξει τα δεδομένα του πειράματος (παραμέτρους) και να δει απευθείας τις αλλαγές αυτές στο πείραμα που εκτελούσε. Και στην περίπτωση αυτή έχουμε χρήση γραμμωτού κώδικα για την σύνδεση του περιεχομένου του βιβλίου με τις ψηφιακές εφαρμογές. Στο επόμενο σχήμα βλέπουμε το LeapPad. Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι στο οποίο το παιδί δείχνει σε περιοχές του βιβλίου και ως αποτέλεσμα αναπαράγονται αρχεία ήχου.
Εικόνα 4: LeapPad
Το βιβλίο τοποθετείται σε ειδικό τάμπλετ και η θέση που δείχνει το παιδί μέσα στη σελίδα καθορίζεται από τη θέση του ”μαγικού” στυλό. Για την ανίχνευση του ζεύγους σελίδας στην οποία βρίσκεται ο αναγνώστης υπάρχει ένα ειδικό κουμπί ”Go” το οποίο πρέπει να επιλεγεί πριν την διάδραση με τις σελίδες αυτές.
Το Sony LIBRI ́e [28] αποτέλεσε μια προσπάθεια βασισμένη στην τεχνολογία E- Ink (Electrionic Ink) και μπορ- σούσε να αποθηκεύει μέχρι και πεντακόσια βιβλία. Ο αναγνώστης μπορούσε να διαβάσει ακόμα και σε συνθήκες με έντονο ηλιακό φως. Η Sony καθόρισε το δικό της φορμάτ, κάνοντας αδύνατη την ανάγνωση βιβλίων που είχαν αναπτυχθεί από άλλους αναγνώστες ηλετρονικών βιβλίων (εικόνα5).
Στο επόμενο τμήμα θα δούμε κάποιες προσπάθειες που εκτός από την ανάγνωση, επαύξησαν την δυνατότητα γραφής σημειώσεων από την πλευρά του αναγνώστη.
2.3 Γράψιμο
Το Audio Book [41] αποτέλεσε έναν συνδυασμό σημειωματάριου και ηχογράφου. Σχεδιάστηκε ώστε να παίρ- νει τις σημειώσεις του χρήστη και να τις ”συνδέει” με την κατγραφόμενη ομιλία. Όλα τα ηχητικά αρχεία που απο- θηκεύονται στην διάρκεια μιας διάλεξης συγχρονίζονται με τις χειρόγραφες σημειώσεις του χρήστη και αποτελούν ουσιαστικά τον δείκτη για την μετέπειτα γρήγορη ανάκτηση τμημώτων των ηχητικών αρχείων. Το Dynomite [49]
Εικόνα 5: Sony LIBRI ́e
είναι ένα παρόμοιο με το Audio Notebook ηλεκτρονικό σημειωματάριο για την λήψη και ανάκτηση χειρόγραφων σημειώσεων. Η κύρια διαφορά τους είναι όμως πως πλέον το φυσικό χαρτί πλέον αντικαθίσταται με ψηφιακή συσκευή και χρήση γραφίδας. Πλέον οι σημειώσεις που λαμβάνονται μπορούν να τροποποιηθούν δυναμικά και να επισημανθούν με επιπλέον ιδιότητες (όνομα, url) βάσει των οποίων γίνεται γρηγορότερα και ευκολότερα η αναζήτηση και ανάκτησή τους.
Στο A - book [31] συνδυάζεται το φυσικό βιβλίο με ένα τάμπλετ και ένα PDA. Αποτέλεσε ένα ενισχυμένο εργα- στηριακό σημειωματάριο για βιολόγους ερευνητές. Ένα φορητό χαρτί τοποθετείται πάνω σε ένα τάμπλετ και ένα PDA λειτουργεί ως παράθυρο μεταξύ φυσικού και ηλεκτρονικού εγγράφου (φακός αλληλεπίδρασης). Το τάμπλετ εντοπίζει και καταγράφει τα σημεία στα οποία η πένα του χρήστη ακουμπά το χαρτί. Οι πρόσθετες ψηφιακές πληροφορίες επικαλύπτονται καθώς ο φακός αλληλεπίδρασης περνά πάνω από το χαρτί όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα (εικόνα6).
Εικόνα 6: A-book
Η παρουσίαση του Digital Desk [47] προσπάθησε να επαυξήσει το φυσικό χαρτί με χρήση βιντεπροβολικού μηχα- νήματος. Πρόκειται κυριολεκτικά για ένα κανονικό γραφείο που η οθόνη ενός υπολογιστή προβάλλεται σε αυτό και ένα σύστημα επεξεργασίας εικόνας μπορεί να αντιλαμβάνεται τι κάνει ο χρήστης. Και σε αυτή την περίπτωση η αναγνώριση της σελίδας γίνεται από οπτικούς αισθητήρες στο κάτω μέρος τους συστήματος που ανιχνεύουν μια σειρά από άσπρα και μαύρα τετράγωνα. Η σειρά των ττραγώνων αναπαριστά σε δυαδική μορφή τον αντίστοιχο αριθμό σελίδας.
Το Digital Desk μπορούσε να σαρώσει και να αναγνωρίσει τα έγγραφα που τοποθετούσε ο χρήστης σε αυτό, να προβάλλει εικόνες πάνω στο γραφείο καθώς και στα έγγραφα και τέλος να ανταποκρίνεται στην αλληλεπίδραση με στυλό και με γυμνά δάχτυλα. Το XLibris [36] χρησιμοποιεί έναν αναγνώστη στον οποίο ο χρήστης μπορεί να
Εικόνα 7: Digital Desk
σημειώσει με ”ψηφιακό” μελάνι. Το σύστημα παρακολουθεί τις σημειώσεις του χρήστη και τις χρησιμοποιεί για την οργάνωση και αναζήτηση πληροφοριών. Αν βρει υλικό που σχετίζεται με τις σημειώσεις του χρήστη, δημιουρ- γεί και εμφανίζει συνδέσμους, διακριτικά στο περιθώριο. Στο PADD (Paper Augmented Digital Documents) [19]
ο χρήστης με ειδικό στυλό σημειώνει τις σημειώσεις που επιθυμεί και συγχρονίζει το στυλό με τον προσωπικό του υπολογιστή. Άμεσα οι σημειώσεις του αποτελούν κομμάτι του ηλεκτρονικού εγγράφου. Το PapierCraft [29]
αποτελεί συνέχεια του PADD προσφέροντας ένα σύστημα εντολών με αναγνώριση ”χερονιμιών” (gesture based command system) που επιτρέπει τον χειρισμό του ηλεκτρονικού περιεχομένου απευθείας στο χαρτί. Σε ειδικό εκτυπωμένο χαρτί ο χρήστης σημειώνει με ειδική πένα, και μετά τον συγχρονισμό της πένας με το αντίστοιχο έγγραφο, τα δεδομένα που καταγράφηκαν στο χαρτί συγχωνεύονται με τις αρχικές ψηφιακές σελίδες. Το παρα- γόμενο επαυξημένο έγγραφο μπορεί να επεξεργαστεί περαιτέρω, να διαμοιραστεί ή και να τυπωθεί ξανά ώστε να συμμετάσχει σε επόμενους κύκλους μεταξύ χάρτινης και ψηφιακής μορφής. Οι χειρονομίες που αναγνωρίζει το σύστημα ήταν εύκολες για τον χρήστη να τις εφαρμποσει καθώς και να τις θυμάται όπως φαίνεται στο επόμενο σχήμα.
Εικόνα 8: PapierCraft scopes and eraser command (1): crop marks, (2): lasso, (3): underline, (4):margin bar, (5): stitching mark across two papers, (6): ”Z” eraser gesture)
Η Xerox παρουσίασε το PaperWorks [24] όπου ειδικά σύμβολα (τα ονομάζει DataGlyph) τοποθετούνται πάνω στο φυσικό χαρτί και χρησιμοποιούνται για την ανάκληση κατάλληλων ενεργειών πάνω σε αυτό (για παράδειγμα ένα ειδικό σύμβολο μπορεί να περιέχει τα ονόματα των παραληπτών στους οποίους θα διανεμηθεί το έγγραφο). Στο Intelligent Paper στο φυσικό χαρτί τυπώνονται σημάδια πλήρως αόρατα στο ανθρώπινο μάτι αλλά αναγνώσιμα από μια ειδική συσκευή ανάγνωσης. Το φυσικό χαρρτί είναι πλήρως συγχρονισμένο με ένα ψηφιακό και κάθε ενέργεια που θα μπορούσε να γίνει με ένα κλίκ του ποντικιού στο ψηφιακό έγγραφο, μπορεί να γίνει και στο φυ-
σικό, με τη βοήθεια ειδικής γραφίδας. Στο PaperButtons [33] την θέση των γραμμωτών κωδικών πάνω στο χαρτί έχουν πάρει ηλεκτρονικά κουμπιά που ενργοποιούν διαφορετικές ενέργειες. Το πάτημα του κουμπιού πυροδοτεί την αποστολή ενός μοναδικού αναγνωριστικού (ασύρματα) σε έναν δέκτη ο οποίος με την σειρά του προβάλλει τις αντίστοιχες πληροφορίες.
Εικόνα 9: Paper Buttons
2.4 Βιβλία με ενσωματωμένη τεχνολογία
Το 2006 ο Μανόλης Κελαίδης παρουσίασε το Blink (Book + link) [25]. Πρόκειται για ένα βιβλίο που το δά- κτυλο του αναγνώστη ουσιαστικά κλείνει ένα κύκλωμα και μέσω μιας κρυμμένης Bluetooth μονάδας στο πίσω μέρος του, αποστέλλεται μια εντολή σε κάποιο κοντινό ηλεκτρονικό υπολογιστή. Έτσι ο χρήστης έχει πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόμενο όπως βίντεο, μουσική, ιστοσελίδες. Η χρήση αγώγιμου μελανιού και η απόκρυψη της μο- νάδας Bluetooth στο κάλυμά του, κάνουν το βιβλίο να μοιάζει με ένα τυπικό βιβλίο, που μεταφέρεται όπου θέλει ο αναγνώστης, έχει σκληρό εξώφυλλο και μπορεί να διαβαστεί ακόμα και χωρίς την επαύξηση του περιχομένου του.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο δημιουργός του, είναι σημαντικό το γεγονός πως η προσπάθεια αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την δημοσίευση οποιουδήποτε άλλου είδους βιβλίου, ανεξαρτήτου περιεχομένου. Ιδιαίτερος είναι και ο τρόπος βιβλιοδεσίας (σχήμα102). Αφού τυπωθούν οι σελίδες με το αγώγιμο μελάνι, συνδέονται έτσι ώστε τα αγώγιμα ίχνη τους να σχηματίζουν συνεχείς γραμμές κατά μήκος της ”σπονδυλικής στήλης” του.
1: Blink :touch and search. 2: Blink Binding
Εικόνα 10: Blink Project
Το 2009 η Mobile Art Lab [8] παρουσίασε το PhoneBook, ένα βιβλίο για παιδιά (σχήμα111). Ήταν ουσιαστικά ένα ”υβριδικό” βιβλίο, καθώς αποτελούνταν από ένα κλασικό βιβλίο και ένα κινητό τηλέφωνο (iphone συγκεκρι- μένα) που ο χρήστης τοποθετούσε μέσα στο βιβλίο. Καθώς ο αναγνώστης γυρίζει μια σελίδα, το περιεχόμενο της οθόνης στο κινητό τηλέφωνο αλλάζει και τα παιδιά μπορούν να αλληλεπιδράσουν με την οθόνη του. Η λογική
1: Mobile Art Lab combines iPhone and a book
into PhoneBook 2: Next Ten AppBook
Εικόνα 11: Mobile Into Books
του PhoneBook ήταν να φέρει πιο κοντά γονείς και παιδιά διαβάζοντας ιστορίες μαζί αλλά και να εξοικειώσει τα παιδιά με την τεχνολογία. Διατηρώντας αναλλοίωτο το περιεχόμενο του φυσικού βιβλίου, οι ψηφιακές πληροφο- ρίες μπορούν να αλλάξουν πλήρως και να εγκατασταθούν εκ νέου στο κινητό τηλέφωνο. Ακριβώς την ίδια λογική ακολουθεί και το The Next Ten AppBook [1]. Το περιεχόμενό του είναι προβλέψεις 10 Ολλανδών στοχαστών για το ποια θα είναι η κατάσταση τα επόμενα δέκα χρόνια σε διάφορους τομείς (επιχειρήσεις, κοινωνία, εργασία, υγεία) (εξού και το όνομα). Στο φυσικό βιβλίο υπάρχει θέση για το κινητό τηλέφωνο (iphone) που περιέχει και προβάλλει όλο το ψηφιακό περιεχόμενο (σχήμα112).
Το Electrolibrary [14] είναι ένα πρότζεκτ του Waldek Węgrzyn και βασίστηκε σε μια ιδέα ενός Ρώσου σχεδια- στή, του El Lissitzky, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Merz το 1923. Στην περίπτωση αυτή το βιβλίο πρέπει να συνδεθεί μέσω usb θύρας με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (σχήμα12). Το βιβλίο αποτελεί το σύστημα ελέγχου του υπολογιστή. Ο αναγνώστης αλλάζει σελίδες στο βιβλίο και ταυτόχρονα βλέπει την αλλαγή αυτή και στην η- λεκτρονική μορφή του βιβλίου στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ενώ οι εικόνες έχουν ενσωματωμένους αισθητήρες που επιτρέπουν την ενεργοποίηση βίντεο και animations στην οθόνη. Αξίζει να τονίσουμε πως το Electrolibrary κατέκτησε πολλά βραβεία και μελέτησε πολλές πτυχές παραγωγής ενός βιβλίου πέρα από το προγραμματιστικό κομμάτι όπως ο σχεδιασμός των γραφικών, η εκτύπωση και φυσικά η βιβλιοδεσία.
Τον Αύγουστο του 2013 η Fujitsu παρουσίασε το FingerLink [22] , ένα πρότζεκτ που καθιστούσε δυνατή την σύν- δεση οποιουδήποτε φυσικού βιβλίου (και γενικότερα αντικειμένου) με τον ψηφιακό κόσμο. Με την βοήθεια ενός βιντεοπροβολικού μηχανήματος και μιας κάμερας το σύστημα μπορεί να ανιχνεύσει και να εξάγει οποιαδήποτε πληροφορία από το φυσικό βιβλίο, είτε πρόκειται για κείμενο είτε για εικόνα. Εντοπίζει με πολύ μεγάλη ακρίβεια την θέση των δαχτύλων του χρήστη (ταχύτητα ανίχνευσης 300 χιλιοστά ανά δευτερόλεπτο) επιτρέποντας δηλαδή την παρακολούθηση της φυσικής κίνησης τους.
Όπως φαίνεται και στην εικόνα (σχήμα13), ο χρήστης με κίνηση παρόμοια με αυτή του ποντικιού στον υπολογι- στή, επιλέγει με τα δάχτυλα σε πλαίσιο, το τμήμα της σελίδας που επιθυμεί να εξάγει-επεξεργαστεί.
Το Sensory Fiction [20] πηγαίνει ένα βήμα μπροστά τον τρόπο ανάγνωσης ενός βιβλίου. Το φυσικό βιβλίο συν- δυάζεται με ένα φορετό σύστημα που έχει ο αναγνώστης στο σώμα του ώστε να βιώνει τα συναισθήματα του πρωταγωνιστή. Κάθε αλλαγή στα συναισθήματα του πρωταγωνιστή, προκαλεί την αντίστοιχη ανατροφοδότηση στο φορετό σύστημα (αλλαγή καρφιακού παλμού, διακυμάνσεις στην θερμοκρασία, δόνηση). Ακόμα και το ε- ξώφυλλο ”ζωντανεύει” αντικατροπτίζοντας την μεταβαλλόμενη ατμόσφαιρα διαθέτοντας 150 λυχνίες LED που αλλάζουν χρώμα ανάλογα με το σημείο της ιστορίας.
Η DawnPublications παρουσίασε στις αρχές του 2014 δυο βιβλία που κάνουν χρήση επαυξημένης πραγματικότη- τας [45] και απευθύνονταν σε μικρά παιδιά. Καθώς τα παιδιά διάβαζαν την ιστορία του βιβλίου, όταν επιθυμούσαν έστερφαν την κάμερα ενός κινητού τηλεφώνου ή τάμπλετ πάνω από την σελίδα. Η εφαρμογή που ”έτρεχε” στην
Εικόνα 12: Electrolibray
Εικόνα 13: Fujitsu FingerLink
1: Sensory Fiction: Book 2: Sensory Fiction: Wearable
Εικόνα 14: Sensory Fiction Project
συσκευή αναγνώριζε το αναγνωριστικό (marker) της σελίδας και εμφάνιζε το αντίστοιχο 3D περιεχόμενο στον αναγνώστη (σχήμα153). Ο χρήστης είχε την δυνατότητα να επιλέξει για τον προσανατολισμό ανάμεσα στις τρεις
1: Marker on Top 2: Marker on face 3: Without marker Εικόνα 15: 3D Pop-Up Book
επιλογές:
1. Μπροστά στο αναγνωριστικό, κρατώντας το αναγνωριστικό μπροστά στην κάμερα (εικόνα151) 2. Πάνω στο αναγνωριστικό, προσαρμόζοντας την κάμερα (εικόνα152)
3. Πάντα στην οθόνη, χωρίς καμία αναωγνώριση οποιουδήποτε αναγνωριστικού (εικόνα153)
Το Wuxia the Fox, ήταν μια πετυχημένη πρσοπάθεια στο Kickstarter [9] που πρόσφερε περισσότερα χαρα- κτηριστικά από αυτά της Dawn Publications που είδαμε προηγουμένως. Πλέον η εφαρμογή που τρέχει σε iPad
”αντιδρά” και προσαρμόζεται στην συμπεριφορά του χρήστη. Έτσι για παράδειγμα διαφορετικά ηχητικά εφέ θα ακουστούν ανάλογα με τον ρυθμό και τόνο της φωνής του αναγνώστη που διαβάζει δυνατά το βιβλίο. Με την βοήθεια φορετού εξοπλισμού, και συγκεκριμένα μιας μάσκας, είναι δυνατή η εμφάνιση επιπλέον οπτικουακου- στικών στοιχείων. Σκοπός του δημιουργού ήταν η δημιουργία ενός ”υβριδικού” βιβλίου που θα βοηθήσει γονείς και παιδιά να βιώσουν διαδραστικές ιστορίες (σχήμα161). Επίσης στο Kickstarter παρουσιάστηκε το 2014 η προ- σπάθεια ενός Αυστραλού σχεδιαστή με θέμα ένα επαυξημένο κόμικ, το Modern Polaxis [42]. Το θέμα του ήταν η ζωή ενός ταξιδιώτη και ο αναγώστης με χρήση iPone ή iPad μπορούσε να ζωντανέψει και να ξεκλειδώσει μυστικά της ιστορίας προβάλλοντας στην οθόνη τρισδιάστατες εικόνες και βίντεο. Η επαύξηση μπορούσε να γίνει και στο τυπωμένο βιβλίο αλλά και σε μορφή pdf (σχήμα162).
1: Wuxia : AR Book 2: Modern Polaxis: AR Book
Εικόνα 16: AR Books in Kickstarter
Η SmartBound Technology [43] παρουσίασε το 2015 ένα παιδικό διαδραστικό βιβλίο που δεν απαιτούσε κά- ποια επιπλέον εφαρμογή ή εξωτερική τεχνολογία για να ενεργοποιηθούν τα διαδραστικά του στοιχεία. Στο πίσω μέρος του βιβλίου υπάρχει κρυμμένη η μονάδα που τροφοδοτείται με ρεύμα από μπαταρία μακράς διάρκειας και
Εικόνα 17: SmourtBound Interactive Book
είναι υπεύθυνη για την επαύξηση του (σχήμα17). Πρόκειται ουσιαστικά για ένα βιβλίου ήχου για μικρά παιδιά.
Τα παιδιά αγγίζουν πάνω από 150 διαφορετικά στοιχεία του βιβλίου και σαν αποτέλεσμα ακούν ποικίλους ήχους που σχετίζονται με τη μουσική, τα ζώα, τις πόλεις, τα γράμματα του αλφάβητου. Διαθέτει επίσης υποδοχή για ακουστικά καθώς και θύρα usb για επαναφόρτιση.
Η Booke παρουσίασε μια εφαρμογή (για iPhone και iPad) που όπως τονίζει η ίδια μετατρέπει το φυσικό χάρ- τινο βιβλίο σε ψηφιακό [23]. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει η αντίστοιχη έκδοση του φυσικού βιβλίου σε ψηφιακό. Μέσω της εφαρμογής, ο χρήστης μπορεί στο φυσικό βιβλίο να προσθέσει σελίδοδείκτες, να επιλέξει κείμενο και να το μοιραστεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να αναζητήσει λέξη ή λέξεις σε ολόκληρο το κείμενο ή σε απόσπασμα αυτού, να δει σχόλια άλλων αναγνωστών για το βιβλίο, καθώς και του ίδιου του συγγραφέα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η εφαρμογή είναι δωρεάν και ολοένα και περισσότεροι εκδότες ενδιαφέρονται να προσθέσουν τα βιβλία τους στην ψηφιακή πλατφόρμα, που ήδη διαθέτει πάνω από 500 τίτλους βιβλίων. Πρόκει- ται για μια εφαρμογή όπου η φυσική και η ψηφιακή μορφή του βιβλίου συνυπάρχουν ταυτόχρονα. Δεν απαιτείται καμία σάρωση ή μετατροπή των σελίδων εκτύπωσης. Όπως αναφέρουν οι δημιουργοί της, η ”Booke δείχνει πως η κοινωνική διάσταση δεν περιορίζεται μόνο στα ηλεκτρονικά βιβλία, αλλά μπορεί να υπάρξει τέλεια και στα φυσικά χάρτινα βιβλία”.
Στον πίνακα2.1βλέπουμε για τις συνολικές προσπάθεις διαδραστικών βιβλίων που αναλύσαμε παραπάνω, τον βασικό τρόπο λειτουργίας τους, την προσθήκη ή όχι υλικού στο φυσικό βιβλίο, καθώς και τους περιορισμούς - μειονεκτήματά τους. Πολλές από αυτές έκαναν μεγάλες παρεμβάσεις στο φυσικό βιβλίο, με την ενσωμάτωση πρόσθετου υλικού (αισθητήρες, αγώγιμο μελάνι, ηλεκτρόδια κ.λ.π.), κάπιοες απαιτούσαν από τον αναγνώστη να φοράει ειδική συσκευή κατά την ανάγνωση (μάσκα, ειδικά γυαλιά κ.λ.π) ενώ άλλες απαιτούσαν την χρήση σταθερού ηλεκτρονικού υπολογιστή ή βιντεοπροβολικού μηχανήματος. Ακόμα και αυτές που διατήρησαν την φυσικότητα του βιβλίου και έκαναν χρήση κινητού τηλεφώνου, είχαν το μειονέκτημα η εφαρμογή που εκτελείται σε αυτό να έχει σταθερό και αμετάβλητο περιεχόμενο. Η δική μας προσπάθεια, με το PiBook System όπως θα δούμε παρακάτω, σκποεύει στην δημιουργία ενός απολύτως φυσικού βιβλίου, που θα περιορίζει (ή εξαλείφει) τους προαναφερθέντες περιορισμούς. θα διατηρεί το φυσικό βιβλίο, δεν θα απαιτεί προσθήκη υλικού και η εφαρμογή που θα τρέχει στο κινητό θα μπορεί δυναμικά να αλλάζει την πληροφορία που θα δείχνει στον αναγνώστη.
Magic Book εικόνες ως σημάδι παρακολούθησης
ΟΧΙ Ειδική συσκευή στο
κεφάλι του αναγνώστη
LeapPad
Ο χρήστης πατάει ένα ειδικό κουμπί ώστε να γίνει η ανίχνευση της
σελίδας στην οποία βρίσκεται
ΟΧΙ
Απαραίτητη η τοποθέτηση του βιβλίου σε ειδικό τάμπλετ καθώς
και η χρήση ειδικού στυλό
Sony LIBRI ́e
Πρόκειται ουσιαστικά για ειδικό αναγνώστη βιβλίου βασισμένο στην
τεχνολογία Electronic Ink
Δεν υπάρχει φυσικό βιβλίο
Η Sony καθόρισε δικό της φορμάτ καθιστώντας
αδύνατη την ανάγνωση από άλλους αναγνώστες
βιβλίων
Blink
Κρυμμένη bluetooth μονάδα επικοινωνεί με ηλεκτρονικό υπολογιστή
και παρέχει πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόμενο
ΝΑΙ. Έγινε χρήση αγώγιμου μελανιού και
ειδικής bluetooth μονάδας
Είναι απαραίτητη η σύνδεση του με Η/Υ
καθώς και η χρήση αγώγιμου μελανιού
The Next Ten AppBook, PhoneBook
Κινητό τηλέφωνο τοποθετείται μέσα στο βιβλίο και παρουσιάζει το ψηφιακό περιεχόμενο
ΟΧΙ
Ο ειδικός χώρος για την τοποθέτηση του κινητού έκανε το φυσικό βιβλίο
ογκώδες. Το ψηφιακό περιεχόμενο ήταν στατικό μέσα στο
κινητό.
Electrolibrary
Αισθητήρες ανιχνεύουν την σελίδα του αναγνώστη και προβάλλουν το περιεχόμενο στον ηλεκτρονικό υπολογιστή
ΝΑΙ. Οι εικόνες έχουν ενσωματωμένους
αισθητήρες
Είναι απαραίτητη η σύνδεση του με ηλεκτρονικό υπολογιστή
FingerLink
Με την βοήθεια βιντεοπροβολέα και κάμερας το σύστημα ανιχνεύει και εξάγει
οποιαδήποτε πληροφορία
ΟΧΙ
Απαραίτητη η χρήση βιντεοπροβολέα.
Πολύπλοκη υλοποίηση και με μεγάλο κόστος.
Sensory Fiction
Το σύστημα ανιχνεύει αλλαγές στα συναισθήματα του αναγνώστη και προκαλεί
ανατραφοδότηση σε ειδική φορετή συσκευή
ΝΑΙ. LED λυχνίες τοποθετούνται στο εξώφυλλο του βιβλίου
Απαραίτητη η ειδική φορετή συσκευή ώστε
να γίνει αντιληπτή η αλληλεπίδραση με το
βιβλίο.
Wuxia the Fox
Ειδικοί markers ανιχνεύονται από ένα iPad και ανάλογα με την
συμπεριφορά του χρήστη ενημερώνουν την ειδική μάσκα που
φορά
ΟΧΙ
Απαραίτητη η χρήση ειδικής μάσκας από τον
αναγνώστη για την εμφάνιση οπτικοακουστικού
υλικού
Modern Polaxis
Ο χρήστης σκανάρει πάνω από τη σελίδα,
ειδικοί markers αναγνωρίζονται και στο
κινητό εμφανίζεται ανάλογο περιεχόμενο.
ΟΧΙ
Ο χρήστης πρέπει να κρατά το κινητό με τα χέρια του πάνω από την
σελίδα.
Πίνακας 2.1: Πίνακας διαδραστικών βιβλίων με τα χαρακτηριστικά τους