Τ.Ε.Ι. Π ΕΙΡΑ ΙΑ
ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛ ΟΓΙΚ ΩΝ ΕΦ ΑΡΜ Ο ΓΩΝ ΤΜ ΗΜ Α ΠΟΛΙΤΙΚ ΩΝ ΔΟΜ ΙΚ ΩΝ ΕΡΓΩΝ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:
«Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ»
ΣΠΟΥΔΑΣ ΤΡΙΑ:
ΑΝΑΣ ΤΑΣ ΙΑ Κ ΑΤΣΑΓΑ ΝΗ ΕΠΙΒΛ ΕΠΟΥΣ Α:
ΕΛΕΝΗ Κ ΑΝΕΤΑΚ Η, ΔΡ Α ΡΧ ΙΤΕΚ ΤΩΝ Μ ΗΧΑΝΙΚ ΟΣ ΕΜ Π
ΠΕΡΙΕΧΟΜ ΕΝΑ
1 . ΕΙΣ ΑΓΩΓΗ...(σελ.3) 2 . ΙΣΤΟ ΡΙΚ Η ΑΝΑ ΔΡΟΜ Η...(σελ.7) 3 . ΘΕΣΗ ΤΟ Υ ΟΙΚ ΙΣΜ ΟΥ ΣΤΟ ΕΥ ΡΥ ΤΕΡΟ Γ ΕΩΓ ΡΑΦ ΙΚ Ο
ΧΩΡΟ Κ ΑΙ ΤΟΠΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ...(σελ.17) 4 . ΟΙΚ ΟΔΟΜ ΗΣΗ ΤΕΙΧ ΩΝ Κ ΑΙ ΠΕΡΙΟ ΔΟ Ι ΑΚ Μ ΗΣ Κ ΑΙ
ΠΑΡΑΚ Μ ΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ (ΟΧΥΡΑ). ... (σελ.22) 5 . ΠΟΛΙΤΙΣ ΤΙΚ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ (ΠΝΕΥΜ Α ΤΙΚ Η Κ Α Ι
Κ ΑΛΛΙΤΕΧΝ ΙΚ Η) ...(σελ.30) 6 . ΠΡΟΒΛΗΜ ΑΤΑ ΤΗΣ ΝΑ ΥΠΑΚ ΤΟ Υ...(σελ.43) 7 . ΠΟΛΕΟ ΔΟΜ ΙΚ Α ΧΑ ΡΑΚ ΤΗ ΡΙΣ ΤΙΚ Α...(σελ.46) 8 . ΑΡΧ ΙΤΕΚ ΤΟ ΝΙΚ Η Π ΕΡΙΓ ΡΑΦΗ ΤΟΥ Φ ΡΟΥ ΡΙΟΥ Κ Α Ι ΙΣΤΟ ΡΙΚ ΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ Κ ΑΙ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟ Υ
ΠΑΡΑΔΟΣ ΙΑΚ ΟΥ ΤΜ Η Μ ΑΤΟΣ ΤΗΣ
ΝΑΥΠ ΑΚ ΤΟΥ...(σελ.60) 9 . ΠΡΟ ΤΑΣ ΕΙΣ ΠΑ ΡΕΜ ΒΑΣΕΙΣ... (σελ.74) 1 0 . ΧΑΡΤΕΣ ΠΟΛ ΕΟΔΟΜ ΙΑΣ, Κ ΑΤΟ ΨΕΙΣ , Ο ΨΕΙΣ ,
ΤΟΜ ΕΣ ΤΩ Ν ΕΞ ΕΤΑ ΖΟΜ ΕΝΩ Ν ΤΕΤΡΑΓΩΝ ΩΝ… … (σελ.79 ) ΒΙΒΛΙΟΓ ΡΑΦΙΑ
1.Εισαγωγή
Η Ναύ πα κτο ς είν αι μ ία μικρή ισ το ρικ ή κα ι γρ αφ ική πό λη σ ε α πό στασ η 8 χιλ ιο μέτρων α πό το Αντίρρ ιο και 2 16 χιλιο μέτρ ων από την Αθ ήν α ,βρίσκε τα ι στο νο μό Αιτωλο ακ αρνα νίας κα ι σύμφων α με τη ν απο γραφ ή το υ 2 0 0 1 ο δήμο ς Ναυπάκτο υ έχε ι πλ ηθυσμό 18.23 1 κατο ίκων. Είν αι κ τισ μένη αμφ ιθε ατρ ικά στην π λαγ ιά το υ λό φο υ πο υ ακο υμπάε ι στ η θάλ ασσ α, απέναντ ι α πό την Πελο πό ννησο , ανάμεσ α στο υς Δελφο ύς και σ το Μεσο λό γγι.
Εικόνα 1. Χάρ της της Ναυ πάκτ ου (προ έλευ ση διαδικτ υακ ό σύστ ημα, Δήμο ς Ναυ πάκτο υ).
Περπ ατώντ ας ανάμε σα στα π λα κό στρω τα σο κ άκ ια της πό λης έχ εις τ ην αίσ θησ η ό τι θα ανταμ ώσε ις το υς ήρωε ς το υ 1821, ό τι θα συναντη θε ίς με το ν Τζαβέλα, το ν Μπό τσαρη, το Φαρμά κη, θ α δε ις το νεαρό
πυρπο λη τή Ανεμο γιάννη μ ε τ η δάδ α σ τ ο χέρι ή θα α κο ύσεις τη βρ αχν ή φωνή το υ μπάρμπ α Γιάννο υ Βλαχο γ ιάν νη.
Κο ιτάζο ντας α πό την κο ρυφή το υ κάστ ρο υ της Ν αυπ άκτο υ το πανό ραμα το υ Κο ρινθ ια κο ύ και τ η ς απέναν τι Π ελο πο ννησιακή ς λωρ ίδας χάνε ις το μέτρο των πραγμά των. Κά τω, μπρο στά στ α πό δια σο υ βλέπε ις το μικρό γραφ ικό , βενετ σιάν ικο λ ιμανά κ ι, να λικνίζ ετα ι ανάμεσ α στο χθες κα ι στο σήμε ρα.
Εικόνα 2. Ά πο ψη της πόλης και τ ου λιμανιού α πό ψηλά ( προέλ ευσ η από το αρ χείο το υ φ ωτο γράφ ου Πανα γιώτ η Τσού ση).
Στα τ ρεισήμ ισ ι χ ιλιάδες χρό νια τ ης ιστο ρίας τ ης πό λης αυτή ς γράφτ ηκ αν πο λ λές από τ ις κα θο ριστ ικ ές γ ια την πο ρε ία το υ Έθνο υς μας, σελ ίδες ιστο ρ ίας. Από την κάθο δο των Δωριέων μέχρ ι σήμερ α η Ναύπ ακ το ς βρισ κό ταν πάν τα στ ην πρ ώτη γρ αμμή το υ αγώνα κα ι το υ πο λιτ ισμο ύ. Άνθρω πο ι γεμά το ι η ρ ωισμό , μεγ αλε ίο , φαντ ασία, ρο μαντισμό κ αι λε πτό τη τα γεννήθ ηκ αν, μεγ άλωσ αν ή έδρ ασαν σ ε το ύτο το χώρο , ό πως ο Μέναιχμο ς, ο Σο ϊδας, ο Ησίο δο ς, ο Καρ κίνο ς,
ο Άπ ις, ο Κέως, ο Αγέ λαο ς, ο Θερβάντες, ο Βλ αχο γ ιάννης, ο
Τζαβέ λας, ο Φαρμά κης κ.ά .
Η Ναύπ ακ το ς, το , ό πως την ο νό μασα ν ο ι Ενετο ί, κτυπ ήθη κε άπε ιρ ες φο ρές από ε ισβο λε ίς, κατ ακ τητ ές, πε ιρα τές, λο ιμο ύς κα ι το υ ς σεισμο ύς. Το ιστο ρικό ημερο λό γιο της Ναυπ άκ το υ είνα ι γεμά το με σημαδ ιακ ές ημερο μηνίες. Από τα λαμπρό τερ α συμβάντα τ ης πο λυτάρ αχη ς ισ το ρίας της ε ίνα ι το κο σμο ϊστο ρικ ής σημ ασίας γε γο νό ς, πο υ έλα βε χώρα στο ν ευρύτε ρο θαλ άσ σιο χώρο της, η Ν αυμαχ ία τη ς Ναυπ άκ το υ το 1571, ό πο υ νίκησαν ο ι χρισ τιανικές δυνάμε ις κ α ι αναχ αιτίσθη κε η προ έλ αση των Μωαμεθ ανών προ ς την Ευρώπ η
διασώζο ντας το ν Ευρωπα ϊκό πο λ ιτ ισμό .
Η Ναύπ ακτο ς έχε ι ό λα ε κε ίνα τ α στο ιχε ία πο υ συγκρο το ύν αυτό πο υ ο νο μάζο υμε γραφικό . Αρκε τό πράσ ινο , άφθο να νερά, γιγ άντ ια αιωνό βια π λατ άνια, καθ αρή θά λασ σα, π εντα κάθ αρες αυ λές μ ε ό μο ρφο υς κήπο υς, πανέμο ρφο ο χυρό λιμανάκ ι, πο υ ε ίνα ι το μικρό τερο κα ι το ωρα ιό τερο της Μεσο γείο υ κ αι το ισχυρό κά στρο της πο υ είνα ι μάρτυρ ας τη ς πο λυκύμ αντης ισ το ρίας τ ης. Το κλίμα της θ εωρε ίτ αι από τα κα λύτε ρα της χ ώρας. Είνα ι εύκ ρατ ο μεσο γειακό με ήπιο σχετ ικ ά χειμ ώνα κα ι δρο σερό καλο κα ίρ ι. Έχει αυ ξημ ένες βρο χο πτώσ εις , σύντο μες περιό δο υς καλο κα ιρ ινής ξη ρ ασίας κα ι με γάλ η ηλ ιο φάνε ια.
Η μέση θερμο κρασ ία της π εριο χ ής είν αι 18ο
Εικόνα 3. Ρυμοτο μικό σχ έδιο, ανα τολ ικό προάσ τιο της πόλ ης.
2 . Ιστορική Αναδρομή
Το ταξίδ ι της Ν αυπ άκτο υ στην Ιστ ο ρία ξεκ ινά, ε πίσημα, το 110 4 π.Χ., ό ταν ο ι Δωριείς κ ατ αφθάνο υν στη Ναύπ ακ το και κ ατα σκευ άζο υν πλο ία (ναυς+ πήγνυμ ι = κ ατ ασκ ευάζ ω πλο ίο ), για να πε ράσο υν
απέναν τι, στ ην Πε λο πό ννησο .
Χάρη σ τη γεω γραφ ική της θ έση, κ αθώς ήλ εγχ ε την είσο δο το υ Κο ριν θιακο ύ κό λπο υ, βρισκό ταν π άντ α στο επίκεντρο της προ σο χής των δυνατών κάθ ε επο χ ής. Για το ν λό γο αυτό , το 454 π.Χ., ο ι Αθηνα ίο ι, με αρ χηγό το ν ναύαρχο Το λμίδη, κατα λαμ βάνο υν τη Ναύπ ακ το και εγκ αθ ιστο ύν στην πό λη το υς συμμάχο υς το υς Μεσσ ήνιο υς.
Εικόνα 4. Γκραβούρα του έτο υς 1 68 4 (Παντ αζής Ν., Η Να ύπακτο ς μέσα στο υς αιώ νες. Μύθο ς και πραγ ματικότ ητα, Ν αύπακτος 19 91, ιδιωτική σ υλλογή Θ.Ν. Ζησιμόπουλου ).
Στην π ρο ηγο ύμενη σε λίδ α 8, Εικόνα 5. Πα νορα μική ά πο ψη τ ης Ναυπάκ του με πλοίο πο υ διέσ χιζε τον Κ ορινθιακό κόλπο (S.
P o m a r d i , 1 8 2 0 ) .
Οι Μεσ σήνιο ι ανα γκ άστ ηκ αν να εγκ α ταλ είψο υν την Ναύπ ακ το μετ ά την ήττ α των Αθ ηνα ίων στο υς Αιγό ς π ο ταμο ύς.
Πο λλο ί ήταν εκε ίνο ι πο υ είχ αν τη δια χε ίριση της Ν αυπ άκ το υ κατ ά την μ ακρ αίων η ιστο ρία της, ό πως ο ι Αθηνα ίο ι, ο ι Αχα ιο ί, ο ι Θη βα ίο ι, ο ι Μα κεδό νες, ενώ, λό γω της σπο υδαίας στ ρατ ηγ ικ ής τ ης θέ σης , απο τέλε σε, γ ια κά πο ια περ ίο δο , την πρώτ η πό λη της Αιτω λική ς Συμπο λιτε ίας, τό πο συγ κέντρω σης των αντ ιπρο σώπων των πό λεων πο υ απο τελο ύσαν την Συμ πο λιτε ία.
Εικόνα 6. Προο πτικό σχ έδιο της πό λης ( Τσο νακίδ ης). (Χαλατζ ής Γ., ό.π., σ.182).
Σημαντ ικό σημε ίο στην πο ρεία της ισ το ρίας της ε ίνα ι το έτο ς 217 π.Χ., ό ταν, στα Κο ίλα τ ης Ναυ πά κτο υ, πραγ ματο πο ιή θηκ ε συνέδριο
ειρ ήνης κα ι κ άλ εσμα ενό τητ ας, κα ι α κ ο ύστηκε ο λό γο ς το υ Αγέλ αο υ, πο υ προ ειδο πο ιο ύσε για τη θύε λλ α πο υ ερχό ταν από τη Δύσ η.
Εικόνα 7. Γκραβούρα του έτου ς 187 6 με τίτλο «Δυτική είσοδο τ ης πόλης της Ναυ πάκτ ου» (προέλ ευση διαδικτ υακό σ ύστ ημα, γκραβούρες Ναυ πάκτ ου)
Η Ναύπα κτο ς, τελικά, τέθ ηκε υ πό την κατο χή των Ρωμα ίων. Στο υς μετα χριστ ιαν ικο ύς αιώνες, πο λλο ί βά ρβα ρο ι, ό πως Ούννο ι, Σλά βο ι, Βο ύλγαρο ι, Σ αρα κηνο ί, λεη λα το ύν την περιο χή τ ης Ναυ πά κτο υ, με απο τέλε σμα να ο δηγηθ εί σ την αφ άνεια κα ι το ν ο ικο νο μικό μαρασμό . Το 1210, η πό λη προ σαρτ άτ αι σ το Δεσπο τά το της Ηπε ίρο υ, ο πό τε
κα ι αρ χίζ ει η ανάπ τυξ ή τ ης.
Το 1407, η Ναύπα κτο ς κυρ ιεύετ α ι από το υς Ενετο ύς (λαό ς πο υ εμφανίστη κε από τ α προ χριστ ιαν ικά χρό νια κ εγκ ατ αστ άθη κε σ ε διάφο ρα μέ ρη το υ αρχ αίο υ κό σμο υ) κ αι πα ραμένε ι στην κα το χή το υς για 92 χ ρό νια. Το χρο νικό αυτό διάστη μα, στ ην πό λ η κατ ασκ ευάζο ντα ι νέα κ τίρια, εμπο ρικ ο ί σταθμο ί, α πο θήκες, ενώ το κάστ ρο συντηρε ίτα ι, ενισχύε τα ι, κα ι α πο κτά την σ ημερ ινή το υ μο ρφή.
Είναι το μο ναδικό κ άστ ρο στην Ευρώπη με πέντ ε αμυν τικ ά διαζώμ ατα, π έντε αμυντ ικές ζώνες, δηλ αδή.
Εικόνα 8. Η πόλ η και το φ ρούρ ιο της Ναυ πάκτο υ. Ενετικ ή χαλκογραφ ία του 168 7. (Ισ τορι κόν Λε ύκωμα τ ης Ελλ ην ικής
Το 1499, η πό λ η π ερ ιέρχ ετα ι στ α χ έρ ια των Οθωμ ανών. Ο Σο υλτάνο ς Βαγ ιαζήτ Β ΄, θέ λο ντας να ε ξασφ αλ ίσ ει την ε ίσο δο το υ Κο ρινθ ια κο ύ από ενδεχό μενη δυτική ε πίθ εση, έ χτ ισ ε τα δύο κάστρ α το υ Ρίο υ κα ι το υ Αντ ιρρ ίο υ, τα «Μικρ ά Δαρδ ανέλ λια ».
Στην προ ηγο ύμενη σελ ίδα 13, Ει κόνα 9. Μ ικρογραφ ία τ ης Ναυπάκ του του N. M at ra kci αρ χές 16ο υ αιώνα. Π εριέχ ετ αι στ ο χειρό γραφ ο με τίτλο «Ιστορία τ ου Βαγιαζήτ Β' Χαν» και βρίσκ ετα ι στη Βιβλιοθήκ η τ ου Μ ουσ είου στο Σαράϊ Το π Κ απί σ τη ν Κ ωνστα ντι νού πολη.
Σταθμό ς στ ην ιστο ρία τη ς Ναυ πά κτ ο υ είναι το έτο ς 1571. Σ τη ν θαλ άσσ ια π εριο χή, πο υ τό τε ήτα ν γνωστή ως «Κό λπο ς τη ς Ναυπ άκ το υ», διεξ άγετ α ι μια α πό τις μεγα λύτερ ες ναυμ αχ ίες τ η ς παγ κό σμιας ναυ τικής ιστο ρίας, η «Ν αυ μαχ ία τ ης Ναυ πά κτο υ».
Εικόνα 10. Η «Να υμα χία της Ναυ πά κτου» Πίνακας τ ου Φερ νάντ ο Μ περτ έλι, Ναυτικό Μ ουσείο Βενετία ς.
Η γρήγο ρη κ ατ άκτ ηση των ελ εύθερω ν περιο χών τ ης Μεσο γείο υ α πό το υς Οθωμανο ύς άρχ ισε ν α δη μιο υργεί προ βλήμ ατα στο υς Χρισ τιανο ύς ηγ εμό νες. Μπ ρο στά στο θανάσ ιμο κ ίνδυνο πο υ παρο υσιαζό ταν γ ια τη Δύση, τ α ναυ τικ ά κ ράτ η τ ης Β ενετ ίας, τη ς Ισπαν ίας, το υ Βατ ικανο ύ , της Μάλ τας ένωσαν το υς στό λο υς το υς κα ι με τις ευλο γίες το υ Πά πα Π ίο υ το υ Ε΄, ε το ιμάσ τηκ αν ν α αντιμ ετω πίσο υν το ν Οθωμανικό στό λο. Οι δύο στό λο ι συναντ ήθη καν , στις 7 Ο κτω βρ ίο υ 1571, στο ν Κό λπο τη ς Ναυπ άκτο υ.
Στην προ ηγο ύμενη σ ελ ίδα 15, Εικόνα 11. Χ άρτ ης «Η Ναυμαχία της Ναυπάκ του»
Οι δυνάμε ις το υ Χρ ισ τιανικο ύ σ τό λο υ κέρδισ αν μ ια α πό τ ις μεγα λύτερ ες νίκες κα τά των Ο θωμαν ών. Το 1699 πρ αγμ ατο πο ιήθ ηκ ε ανακ ατά λη ψη της Ναυ πά κτο υ από το υς Οθωμανο ύς κ αι η πό λη αρχ ίζε ι να παρ ακμάζ ει. Η Ναύ πα κτο ς ελευ θερώνετ αι το 1829 α πό το ν Αυ γο υστίνο Κα πο δίστρ ια, το ν αδε λφ ό το υ Κυβε ρνήτ η Ιωάννη. Η Ναύπ ακ το ς, ό μως, πέρα από τη ανέγ γιχτη ισ το ρία της, ε ίνα ι μ ια πό λ η -πο λιτ ισμό ς.
Είναι γ αλ άζιο , είνα ι π ράσ ινο , είναι ήλ ιο ς. Κάνο ντας έναν π ερ ίπα το στο βενετσ ιάν ικο κάσ τρο της, φτάνο ντας μέχρ ι το γραφ ικό της λ ιμάν ι κα ι περνών τας α πό το Ασ κλη π ιε ίο , το Ρο λό ι, το ν Πύργο το υ Μπό τσα ρη, την Οικε ία Τζα βέ λλ α, έχε ις τη δυνα τό τητ α ν α ανακ αλύ ψε ις τα χνάρ ια των Βυζαντ ιν ών, των Ενετών, των Οθωμ ανών κα ι ό λων των λ αών πο υ πέ ρασαν από τη Ναύ πακ το . Η Ναύπα κτο ς, τιμώντ ας το παρε λθό ν της κα ι σε βό μενη το υς προ γό νο υς της, πραγματο πο ιε ί κ άθε χ ρ ό νο μια σειρά α πό εκδηλ ώσε ις, για να κ ρατ ήσε ι ζωντ ανή σ τη μν ήμη τ ων πο λιτ ών της την ιστο ρ ία κα ι το ν πο λιτισμό της.
Εικόνα 1 2. Λαμπρές επετειακ ές εκ δηλώσει ς (προ έλευ ση α πό τ ο αρχείο το υ φ ωτο γράφ ου Παναγι ώτ η Τσούσ η).
3 . Θέση του οικισμού στο ευρύτερο γεωγραφικό χώρο και τόπος ίδρυσης και εξέλιξης της πόλης
Η Ναύπα κτο ς απο τέ λεσε α πό την αρ χα ιό τητα έ ως κα ι τ α σύγχ ρο να χρό νια μ ια σημ αντ ική πό λη με ο ικο νομικ ή κ αι πο λ ιτ ιστ ικ ή αν άπ τυξ η, κυρίω ς λό γω της στρ ατη γικής τ ης θ έσης. Η θέσ η στ α δυτ ικά τη ς εισό δο υ το υ Κο ρινθ ιακο ύ κό λπο υ τ ην κα θισ το ύσαν μο ναδικ ή καθ ώς υπήρ ξε μέχ ρι το τέλο ς το υ 19ο υ α ιώνα, ο πό τε και διανο ίχτ ηκε η διώρυγ α της Κο ρίνθο υ, η μο ναδική είσο δο ς στο ν κό λπο αυτό. Επίσης η θέση πο υ κατ αλ αμβάνε ι στο έξα ρμα ενό ς λό φο υ, ο ο πο ίο ς καταλ ήγε ι σε ένα πο λύ α σφα λές φυσ ικό ο χυρό λιμ άνι, τ ην καθ ισ το ύν ικαν ά ο χυρή κα ι από την π λευρά της ξ ηράς.
Κατ αλ αμβάνει το νο τιο ανατο λ ικό τμ ήμ α το υ νο μο ύ Αιτω λο ακαρν ανίας κα ι τ α φυ σικά ό ρια πο υ σχ ημα τίζο υν ο ι πο ταμο ί Μό ρνο ς κα ι Εύηνο ς ο ριο θετο ύν ταυτό χρο να και τα γεωγ ρα φικ ά της ό ρια. Η Ναυπ ακ τία δεν απο τελε ί π λέο ν τμήμα τ ης διο ικη τικής δια ίρε σης της χώρ ας. Απο τελε ί απλ ώς ένα το πωνύμιο , με μεγά λη π αρό λα αυτ ά α ξία στη σ κέψ η ό λων.
Ο ό ρο ς Ναυπακτ ία προ σδιό ριζε κατ ά το παρε λθό ν την ο μώνυμη επαρ χ ία, θεσμό ς πο υ πλέο ν έχει κατ αρ γηθε ί.
Η περιο χή τ ης Ναυπ άκ το υ έχει ό λα εκείν α τα στο ιχε ία πο υ συγκρο το ύν αυτό πο υ ο νο μάζο υμε γραφικό . Αρ κετό πρ άσ ινο , άφθο να νερά, γιγάντ ια α ιωνό βια π λα τάν ια, κ αθαρ ή θά λασ σα, πεν τα κάθ αρε ς αυλές μ ε ό μο ρφο υς κήπο υς, πανέμο ρφο ο χυρό λιμανά κ ι, πο υ είνα ι το μικρό τερο κ αι το ωρα ιό τερο της Με σο γείο υ κ αι το ισ χυρό κάσ τρο τη ς πο υ είνα ι μά ρτυρ ας της πο λυκύμ αντη ς ιστο ρ ίας τ ης. Το κλ ίμα τ η ς θεωρε ίτ αι α πό τα κα λύτε ρα τ ης χώρ ας . Είναι εύκ ρατο μεσο γειακό με ήπ ιο σχετικά χε ιμών α κα ι δρο σερό καλο καίρ ι. Έχε ι αυξ ημένε ς βρο χο πτώσε ις, σύντο μες π ερ ιό δο υς καλο καιρ ινής ξηρ ασ ίας κα ι με γάλ η ηλ ιο φάνεια.
Εικόνα 13. Δορ υφ ορικός χάρτ ης (πρ οέλευ σ η διαδικτυακό σύ στ ημα G o o g l e E a r t h ) .
Η Ναυπ ακτ ία ε ίνα ι ίσως μ ια από τ ις πιο πο λυσ χιδε ίς περ ιο χές τ ης Ελλάδας. Συνδυάζ ει το ατ ίθ ασο φυσικό περιβά λλο ν με τα π ανύψη λ α βο υνά ελ άτης κ αι κ αστ ανιάς με τ ις βε λο ύδινες π αρα λίες τ ων δεκ άδων χιλιο μέτρ ων στο νό τιο μέρο ς της. Η γέφυρ α Ρ ίο υ Αντ ιρρ ίο υ πο υ κατ ασκ ευάσ τηκ ε τ α τελ ευτα ία χρό νια κα ι συνδέε ι ό μο ρες πε ριο χέ ς προ σφέρε ι νέες ευκα ιρ ίες ανά πτυ ξης και προ βο λή ς της περ ιο χής.
Η περιο χή πο υ προ σδιο ρίζετ αι ως Ν αυπα κτ ία, πε ριλαμ βάνε ι σήμ ερ α 6 Κα πο διστρ ια κο ύς Δήμο υς κα ι 66 δημο τικά δ ιαμ ερ ίσμα τα. Τ α σημερ ινά δ ημο τικ ά δ ιαμε ρίσματ α δε ν είνα ι τ ίπο τα άλ λο από τ ις χθεσ ινές κο ινό τητες. Κάθε χω ριό , κάθε μο ναστήρ ι, κάθ ε αξ ιο θέα το αυτο ύ το υ ό μο ρφο υ τό πο υ παρο υσιάζετα ι δ ιε ξο δικά. Ε κα το ντάδες ενό τητες κ αι φω το γραφ ίες παρο υσιάζ ο υν μια από τις ο μο ρφό τερες
περ ιο χές τ ης Ελλ άδας.
Η ο ρεινή Ναυπα κτ ία, μια περ ιο χή με έντο νο μο ρφο λο γικό ανάγλυφο , πο υ συνδυάζει απ έραντ α δά ση, λίμ νες κα ι κα κο τράχ αλ α βο υνά, απο τελε ί ιδ ανικό προ ο ρισμό για αυτο ύς πο υ έλκο νται από το βο υνό κα ι τη φύση . Κάπο ιες α ξ ιο σημε ίωτες περ ιο χές είν αι ο ι π αρα κά τω:
Εικόνα 14. Χάρτ ης τ ης Να υπάκ τ ου (προέλ ευσ η διαδικτυακ ό σύστ ημα, χάρτ ης Νο μού Αι τωλίας κα ι Ακαρνανία ς).
Κ ΟΥΤΣΟΝΙΚ Α ΙΝΑ: Π εριο χ ή στην α ρ χή το υ βο υνο ύ, ανατο λικά το υ κάστ ρο υ, ανάμεσα στ ην Ο βρυό λακ α κα ι την Βαρνα ρά χη. Το όνο μα της περ ιο χής π ιθανό ν να προ έρχετ α ι από ό νο μα ιδιο κτησ ίας.
ΛΑΓΚ ΑΔΟΥΛΑ: Περ ιο χή στο δυτικό τμήμα τ ης πό λης, ανάμεσ α στο Γυμνάσιο κα ι το Γήπεδο . Παλ ιό τερα υ π ήρχε κ α ι μικρό ς χείμ αρρο ς.
ΛΕΒΑΝ ΤΗ: Π ερ ιο χή Νο τ ιο δυτικ ά τ ης Εβρ αιό λα κας. Π ιθανό τατ α από το όνο μα το υ ιδιο κτήτ η.
ΛΕΠΤΟΚ ΑΡΥ ΤΙΚ Α: Περ ιο χή στο αν ατο λικό τμήμα της πό λης, πίσω από το ν λό φο το υ Άγ ιο υ Γεωργ ίο υ. Μετά την κ ατο λ ίσθη ση το υ χωρ ιο ύ Λεπ το καρυά αρκε το ί κά το ικο ι το υ εγκ ατασ τάθ ηκ αν εκε ί μό νιμα.
ΛΕΥΚ Α: Ονο μάζετ αι η περ ιο χή βό ρεια της ο δο ύ Θέρμο υ και δυ τικ ά της περ ιο χής «Στενό ».Στην π ερ ιο χή α υτή έχε ι δημ ιο υργηθε ί ο ικ ισμό ς από κατο ίκο υς ο ι ο πο ίο ι κατά γο νται κυρ ίως α πό τα Κρυο νέρ ια Ναυπ ακ τίας.
ΛΙΜ ΝΗ: Ονο μάζετα ι η πε ριο χή βο ρειο δυτικά της πλα τε ίας Ησ ίο δο υ, στο Κεφ αλό βρυσο ό πο υ παλα ιο τέρα σ χ ηματ ιζό ταν μικρή λίμν η.
ΛΥΓΙΑΣ: Ονο μάζετα ι η περ ιο χή α νατο λικά το υ χειμ άρρο υ Σκά . Προ φανώς πή ρε το ό νο μα από τις πο λ λές λυ γαρ ιές πο υ υπή ρχαν στ η περ ιο χή.
Μ ΠΟΥΛΤΕΪΚ Α: Π αρα λιακ ή π ερ ιο χή στα ανατο λ ικ ά τ ης πό λης κο ντ ά στο Πο ύντο.
ΞΥΡΟΒ ΡΥΣΗ: Ονο μάζετα ι η περ ιο χή γύρω από το ν ναό των Αγ ίω ν Απο στό λων βό ρε ια της Οδο ύ Θέρμο υ. Όπως μ αρτυρο ύν ο ι π αλ ιό τερο ι, στη θ έση, ό πο υ σήμερ α βρίσκε τα ι η κατο ικία το υ Φώτη Πανο υργ ία , υπήρ χε λιθό κτ ισ τη το ξο ειδής βρύσ η με πέ τρ ινη κο ύπ α, α λλ ά χω ρίς νερό (ξηρή). Σύμφ ωνα με την π αράδο ση η βρύ ση αυτ ή κ τίσ θηκ ε σ τ α χρό νια τ ης το υρκο κρ ατ ίας κα ι έ φερνε νερό με αγω γό από την πη γ ή ό πο υ βρίσκε τα ι στη θ έση «Συ κο ύλα » τ ης Μαμο υλ άδας.
ΠΑΛΑ ΙΟΠΑ ΝΑΓ ΙΑ: Ονο μάζετ α ι η συνο ικία πο υ εκτε ίνε τα ι στ ην πεδιάδα δυτικά της Ν αυπ άκτο υ, από το χείμαρρο Βαρ ιά μέχρ ι το ν Πλα ταν ίτη.
4. Οικοδόμηση τειχών και περίοδοι ακμής και παρακμή ς της πόλης (οχυρά)
4.1 Ιστορική εξέλιξη
Οι Π ελα σγο ί ο χύρω σαν για πρώτ η φο ρά την Ναύ πα κτο με τ είχο ς τεράσ τιων ο γκό λιθων στην κο ρυφή το υ λό φο υ , την Ακρό πο λη . Π άν ω στο υς πελώ ριο υς αυ το ύς ο γκο λίθο υς π ρό σθεσαν ο χυρωμα τικά έργ α κ α ι άφησ αν βαθ ιά χ αρα γμένα τα χν άρ ια το υς Δ ωριείς , Ρωμ αίο ι , Βυζαντ ινο ί , Φρά γκο ι κα ι Το ύρκο ι. Από μαρτυ ρία το υ Ιωάνν η Από καυκο υ , μητρο πο λίτ ης της Ν αυ πάκ το υ το 1202 προ κύπτε ι ό τι μέχρ ι την βυζ αντ ινή πε ρίο δο η ο χύρωση της πό λης περ ιο ριζό ταν στη ν κο ρυφή το υ λό φο υ.
Οι Φρά γκο ι επέ κτε ιναν τα τε ίχ η μ έχρ ι τ ην θά λα σσα . Η τελ ικ ή σημερ ινή μο ρφή το υ κάστ ρο υ δό θηκε από το υς Ενετο ύς στα 1204, ό ταν έκτ ισ αν ψ ηλό τερ α κ αι επ ιβλ η τικό τε ρα τείχη . Πρό σθεσ αν πύργο υς κα ι ο χύρωσαν το λιμ άνι , έ κτισαν το υς δυο πύργο υς πο υ προ στατεύο υν το στό μιο , το ο πο ίο κλείνο νταν με χο νδρή αλυσ ίδα.
Το 1924 ο Φίλιππο ς Ταρν τινό ς βελ τίωσ ε α κό μα π ερ ισσό τερο τη ν ο χύρωση το υ κάσ τρο υ κα ι την επ ιγ ραφή «Β ασ ιλ ικό Φρο ύριο τ η ς Ναυπ άκ το υ».
Η Το ύρκικη κα το χή άφησ ε κ α ι αυ τή πάνω το υ τα ίχνη της μ ε επιδ ιο ρθώσε ις κα ι κατ ασκ ευές τζαμ ιώ ν κα ι ά λλ ων κ τισμ άτων στο υς κό λπο υς το υ.
Σήμερα ε ίνα ι το «σ ήμα κα τατ εθέν » τ ης πό λης κα ι το μο ναδικό στ ην Ευρώπη κά στρο με πέντε αμυντ ικές ζ ώνες , από το λιμάνι μέχρ ι τη ν κο ρυφή το υ λό φο υ.
4.2 Περιγραφή- Οι κοδομι κή ανάλυση
Η κο ρυφή το υ λό φο υ πο υ δεσπό ζει την πό λη σε υψό μετ ρο περίπο υ 2 0 0 m περ ικ λε ίετ α ι α πό κυκ λ ικό τε ίχο ς διαμέ τρο υ 100 m.Δυο βρα χ ίο νες κατε βαίνο υν μέχρ ι την θ άλα σσα , ό πο υ με δυο πύργο υς κλε ίνο υν τη ν είσο δο το υ μικρο ύ λιμανιο ύ κα ι συμπλ ηρώνο υν την εξωτ ερ ικ ή ο χύρωση τ ης πό λης. Τρε ις κ άθετ ες π ρο ς το υς δυο βραχ ίο νες σε ιρ ές
τειχών δημιο υργο ύν πέντε διαζώματ α, πο υ είναι το καθέν α έν α ανεξ άρτη το φρο ύριο , των ο πο ίων η έκ τασ η με ιώνετ α ι ό σο πλη σιάζο υμε προ ς την κο ρυφή. Κο ινό χαρ ακ τηρ ιστ ικό κάθ ε διαζώμ ατο ς είνα ι μ ια πύλ η πο υ π ά νω της π αραμο νεύε ι κ αι μια ξεθερμ ίσ τρα, έτο ιμη ν α λο ύσε ι με καυτό νερό κά θε παρ άτο λμο πο λιο ρκη τή.
Εικόνα 15. Το κάσ τρο τ ης Να υπάκτ ου α ποτ ελού μενο α πό διαζώματα και πύρ γου ς, κυκλικούς και τετράγωνου ς (πρ οέλ ευσ η διαδικτυακό σύ στ ημα, Τερα τοθ ήκη: Το Κ άστρο τ ης Ναυ πάκτ ου).
Οι πύργο ι, συνο λικ ά 25 στο εξωτερ ικό τείχο ς, είναι το πο θετημ έν α σε διάφο ρα σ ημε ία το υ φρο υρίο υ αν άλο γα μ ε τ ην προ σ ιτό τητ α το υ εδάφο υς και το βα θμό ασφάλ ειας της π εριο χής.
Στο τείχο ς της θ άλ ασσ ας υπ άρχο υν τέσσερ ις πύ ργο ι α πό το υς ο πο ίο υς δυο ελέγχο υν τη είσο δο στο λιμάν ι. Η αρχιτε κτο νικ ή εντυπωσ ιάζ ει ιδιαίτερ α με το υς επικ λινε ίς π ρο μαχώνες, γ ια να μη ν πλή ττο ντα ι κάθε τα α πό τις μπ άλε ς των κανο νιών. Θ έλο ντας ν α γνωρίσο υμε κ αλύτ ερα το κάσ τρο θα αναφερθο ύμε χωρ ισ τά σε κ άθ ε διάζωμ α.
Εικόνα 1 6. Η δυτική ντά πια του λιμανιού με τα κα νό νια τ ης (προέλ ευσ η διαδικτυ ακό σύ στ ημα, Κ άστρα-Κ άστρο Να υπάκ του).
4.2, α. Πρώτο διάζωμα
Αρχ ίζε ι α πό το λιμάν ι κα ι κ ατ αλή γε ι στο τείχο ς πο υ απλ ώνετα ι κ ατ ά μήκο ς το υ ρο λο γιο ύ. Στο χώρο αυτό περικλε ίε τα ι το «ιστο ρικό κέντρο ». Το λιμ ανάκ ι έχε ι σχ ήμα πετ άλο υ με άνο ιγμα ε ισό δο υ 35 m.
Στο στό μιο το υ υπ άρχο υν δυο πυργ ίσ κο ι. Στο ν αν ατο λικό πυργ ίσ κο υπάρ χε ι ναυτ ικό ς φάρο ς κα ι εντο ιχ ισμέ νη μαρμαρό π λα κα ανα μνηστ ικ ή της ναυ μαχ ίας το υ 15 71. Π αρά πλ ευ ρα σώζ ετα ι το ύρκικο ς τέμενο ς (Τζαμί). Πιθ ανο λο γείτ α ι ό τι κτ ίσθ ηκε πάνω στα ερε ίπ ια το υ αρ χα ίο υ ναο ύ το υ Πο σειδώνα. Τώρα ανή κε ι στ ην Αρχ αιο λο γική υ πηρ εσ ία κα ι στεγ άζει αρχ αίες επ ιγρ αφές.
Εικόνες 17, 18. Η α νατ ολική πλευρά του λιμα νιού με το ν πυργίσκ ο και το φ άρο και η α να μνησ τική πλά κα πο υ αφ ιέρ ωσ ε η Πόλ η τ ης Βενετίας στ η Να ύπακ το σε ανά μνηση της ιστ ορικής Ναυ μαχία ς τ ης 7η ς Οκτ ωβρίου 1571 (προ έλευσ η α πό το αρχ είο το υ φ ωτ ογράφ ο υ Πανα γιώτ η Τσού ση).
Εικόνα 1 9. Τοπογρ αφ ικό διάγραμμα της ευρύτ ερης περιοχ ής το υ λιμανιού.
Δίπ λα από το ν δυτικό πυργ ίσ κο είναι ο ανδριάντας το υ ηρω ικο ύ πυρπο λη τή Γιώ ργο υ Ανεμο γιάννη-Πα ξ ινο ύ. Κατά μή κο ς το υ τείχο υς πο υ έχε ι μέτ ωπο στ η θά λασ σα υ πάρ χε ι με γάλο φυ λάκ ιο κ αι π ιο πάν ω κυκλ ικό ς προ μαχώνας. Στη συνέχε ια π αρεμ βά λλε τα ι ο δημό σιο ς δρό μο ς και αμέσ ως μετά υ ψώνετ αι η τάπ ια «Μπό ταση » κα ι η δυτικ ή πύλη τ ης πό λης κ αλυ πτό μενη με τό ξο διπ λής κ αμπυ λό τητ ας.
Εικόνα 20. Η δυτική πλευρά το υ λιμανιού με το ά γαλμα το υ Γιώργο υ Ανεμογιά ννη-Πα ξινο ύ (πρ οέλευ σ η από το αρ χείο το υ φ ωτογρ άφ ου Πανα γιώτη Τσο ύσ η).
4.2, β. Δεύτερο δι άζωμα
Χαρακ τηρ ισ τικό το υ δεύτερο υ διαζώμ ατο ς είνα ι τα π αλ ιά παρ αδο σιακ ά σπ ίτ ια κα ι κα λντερ ίμ ια . Στο χώρο αυτό κατο ίκη σα ν πο λλο ί Σο υλ ιώτ ες κα πετ ανα ίο ι κ α ι α ργ ό τερα α πό γο νο ι το υς. Το τείχο ς πο υ διαχωρ ίζε ι το πρώτο από το δεύτερο διάζωμα υψ ώνετα ι α πό το
1914,ό ταν κτ ίστ ηκε από το ν τό τε μητρο πο λίτη Σε ραφε ίμ Δο μβο ύς το ρο λό ι της πό λης, άγρυ πνο ς σύντρο φο ς κάθε Ν αυπ άκ τιο υ.
Δίπ λα υ πάρ χε ι το σπ ίτ ι των Τζα βελ αίων κα ι π ιο πάνω μικρή π λατ εί α με βρύσες κ αι έν α αιωνό βιο πλα τάν ι. Η περιο χή ο νο μάζεται Βεζύρ- Τζαμί. Κο ντά στο σημε ίο αυτό το τείχο ς π αίρνε ι μ ια κατ εύθυνσ η ανατο λ ική κ αι κ ατα λή γει σε μεγ άλ ο πύργο , το φαλτσο πό ρτ ι, μ ε καμπυ λωτ ή πό ρτα σ το λισ μένη με το λιο ντάρ ι το υ Αγ ίο υ Μάρ κο υ, σύμβο λο δύναμης της Βενε τίας.
Στο κέντρο το υ διαζώματο ς υψώνε τα ι κυκλ ικό ς προ μαχών ας πο υ ο νο μάζετα ι «Τσ αο ύς τάπ ια ».
Εικόνα 2 1. Το Ρολόι τ ης πόλης κτισμένο από το Μ ητρο πολίτ η Σεραφ είμ Δομβοϊτ η το 1914, πάνω στο βυζαντι νό κάσ τρ ο (προέλ ευσ η φ ωτ ογραφ ικό υλικό Μ ιχάλη Τζιώτη).
Εικόνα 22. Η βρ ύσ η στην κ εντρική πύλη του κάσ τρου (προ έλευ σ η φ ωτογρ αφ ικό υλικό Μ ιχάλη Τζιώτη).
4.2, γ. Τρίτο διάζωμα
Στο τμήμα αυτό δεν υπά ρχο υν σπ ίτ ια α λλ ά μό νο η δεξαμεν ή νερο ύ κα ι πα λ ιές α πο θήκες πο λεμο φο δίων. Στο δυτικό τμήμα το υ διαζώμ ατο ς τερμα τίζε τα ι ο αυτο κινη τό δρο μο ς, απ’ ό πο υ μπο ρο ύν ο ι επισκέ πτε ς το υ φρο υρίο υ να φτάσο υν συντο μό τερα στην κο ρυφή το υ λό φο υ. Στο σημε ίο αυτό υψώνεται τε ράστ ιο ς ο ρθο γώνιο ς πύργο ς κα ι καμπυ λο ειδής πυλών ας .
Εικόνα 2 3. Θέα τ ων τ ειχ ών α πό τ η θ έση σ τάθ μευ σ ης
των αυτοκι νήτ ων. (προ έλευ ση διαδικ τυακό σύ στ ημα, Τερατ οθ ήκη:
Το Κ άστρο τ ης Ναυ πάκτ ου).
4.2, δ. Τέταρτο δι άζω μα
Το τμήμα αυτό είν αι το περ ισσ ό τερο ο χυρωμένο τμήμα το υ φρο υρίο υ. Εδώ υπάρχο υν τεχνη τές σ τ ο ές, απο θήκες πυ ρο μαχικών κ α ι υπό γειες δε ξαμενές νερο ύ. Ανε ξα κρ ίβωτες πλη ρο φο ρίες αναφέρο υν την ύπαρ ξη υπό γε ιας στο άς με έξο δο σε μεγάλ η από στ αση δυτ ικά, έ ξω από το κάστρο .
Εικόνα 24. Η δ εξ αμενή νερο ύ με βάθο ς περίπο υ 8 μέτρ α (πρ οέλ ευσ η φ ωτογρ αφ ικό υλικό Μ ιχάλη Τζιώτη).
4.2, ε. Πέμπτο διάζωμα
Ο τελευτα ίο ς ο χυρωματ ικό ς περίβο λο ς το υ φρο υρίο υ έχει δυο επίπεδα. Στο πρώ το επίπεδο υπάρ χε ι υπό γεια δεξ αμενή νε ρο ύ καθώ ς κα ι δυο μεγάλες στο ές γ ια τ ις ανάγ κες στ ρατων ισμο ύ κα ι απο θήκευ σης. Η στο ά ο δηγεί σε μυσ τικό πέρασμα ε ξό δο υ στη βό ρεια πλά για το υ κάστ ρο υ.
Στο δεύτερο επίπεδο ακρ ιβώς π άνω από τις σ το ές είνα ι μια μ ικρ ή πλα τε ία ζ ωσμένη με ισχυ ρά κα ι πανύψ ηλα τε ίχ η. Το τμήμα αυτό ε ίνα ι το υψηλό τερο το υ φρο υρίο υ και ο ι Το ύρκο ι το ο νό μασαν «Ιτς Καλ έ ».
Εικόνα 2 5. Η θέα α πό το λιμάνι πρ ος το λόφ ο του Ιτ ς-Κ αλέ, με τ ην παλιά πόλ η μέσα στ ο κάστρ ο και τις πέντ ε οχυρ ωματικές το υ ζώνες, μέχρι τ ην κορυφ ή. . (προ έλευσ η διαδικτυακό σ ύστ ημα, Δήμος Ναυπάκτου).
5 . Πολιτιστική παράδοση (Πνευματική και Καλλιτεχνική)
Η Ναύπ ακ το ς έχε ι μ ια πλο ύσ ια πνευματ ική κα ι κ αλ λ ιτε χνικ ή παρ άδο ση πο υ αρχίζε ι μέσ α από τα βάθ η της π ανάρ χα ιας ιστο ρίας . ΗΣΙΟΔΟΣ: Στη Ν αύπ ακτο λ έγε τα ι ό τι έζησε ο περ ίφ ημο ς Ησ ίο δο ς (700 ή 80 0 π.Χ.) , ό πο υ μια Ησ ιό δεια σχο λή μ ας έδωσε μ αζί μ ε πο λλο ύς άλλο υς το ν πο ιητή Κα ρκ ίνο .
Κ ΑΡΚ ΙΝΟΣ: Ναυ πά κτ ιο ς ήταν ο πο ιητής Κα ρκ ίνο ς (5ο αιών α π.Χ.) πο υ έγρα ψε τ α «Ναυ πά κτ ια έ πη » γ ια ν α υμνήσε ι άγνωσ τες η ρω ίδες. Ο Παυσαν ίας τα ο νο μάζει «έ πη π επο ιη μέ να εις γυν αίκας » Πρό κε ιτα ι γ ια παλ ιό επ ικό πο ίημα το υ γενεα λο γικο ύ κύκλο υ.
Μ ΕΝΑΙΧΜ ΟΣ-ΣΟΪΔΑΣ: Ναυ πά κτ ιο ι ε πίσης ήτ αν ο ι περ ίφημο ι γλύπ τες Μένα ιχμο ς κα ι Σό ϊδας πο υ φιλο τέχνησ αν το χρυσ ελεφ άντ ινο άγα λμα τ ης Λ άφρ ιας Αρτέμ ιδο ς. Το πο λυθρύλητο άγα λμα πο υ παρ ίστ ανε την θε ά Άρτ εμη Θ ηρεύο υσα, αφιέ ρωσε στο ναό της, στη ν Καλ ηδο νία τη ς Αιτω λίας, ο Λάφρ ιο ς ο αδελφό ς το υ Κασ ταλ ίο υ. Το άγα λμα κ ατ ά την ερ ήμωση τ ης Αιτω λίας επ ί Αυγο ύστο υ μεταφέ ρθη κ ε στην Π άτρ α. Ο Μένα ιχμο ς το 49 0 π.Χ. φ ιλο τέ χνησε κ αι το
χρυσε λεφάν τινο ά γα λμα της Αθ ηνάς, το ο πο ίο έδωσε στη Π άτρ α. Το έργο το ύτο το ν δό ξασε.
ΑΠΙΣ: Μια ά λλ η προ σωπ ικό τητα της α ρχα ίας Ναυ πάκ το υ με ιδια ίτερ η επιστημο νική, κο ινωνική, κ αι πο λιτ ισ τ ικ ή δράση ε ίνα ι ο ιατρο μάντ ης Άπ ις. Ο Άπις, γ ιο ς το υ Από λλωνα, ήρ θ ε από την Ναύπ ακτο στο Άργο ς για να ξ εκ αθαρ ίσε ι τη χ ώρα από τ α «κώνδα λα τα βρο το φθό ρα » δηλαδή τ ις λό γης μ άστ ιχ ες, πο υ βασάν ιζαν το υς ανθρώ πο υς.
Θεωρή θηκ ε Μεσ σίας της π εριο χ ής. Ο Σό ϊδας το ν αναγνωρίζε ι σα ν πρώτο γ ιατ ρό στην Ελ λάδα. Η νο μο θεσία πο υ συνέτα ξε γ ια τη ν απο κατ άστ αση τ ης κο ινωνικής ισο ρρο πίας το ν φήμισε σ αν το πρωτο πό ρο Έλληνα νο μο θέτη.
Κ ΕΩΣ: Το νησί των Κυ κλ άδων ΚΕ Α ή ΤΖΙ Α πήρε το ό νο μα της από το ν ήρωα Ναυπ άκ τιο ΚΕ Α πο υ την κ ατέκ τησ ε το 10 π.Χ. αιών α μ ε ο μάδα Λο κρών, και τ ην έκανε απο ικία της Ναυ πά κτο υ.
ΑΓΕΛΑ ΟΣ: Ναυ πά κτ ιο ς στρ ατη γό ς, περ ίφημο ς γ ια το ν πατ ριωτ ικό λό γο το υ περί ειρ ήνης κα ι ενό τητας, στη διάσκ εψ η των Αιτω λών – Μα κεδό νων -Αχ αιών το 217 π.Χ.
Κ ΛΕΟΝΙΚ ΟΣ : Ναυ πά κτ ιο ς με πο λλές ικ ανό τητες, σ πο υδαία διπλ ωματ ική δράσ η κα ι ο νο μαστό ς για την φιλο ξενία το υ.
Ταιριαστ ά με τ ην πα ρα πάνω π ερ ιγρ αφή συμ βαδ ίζε ι κα ι η γρα φικ ή απε ικό νισ η το υ χώρο υ με ο ικήμ ατ α, κιό σκ ια, τρ εχο ύμενα νερ ά, υδρο κίνητες βιο τεχν ίες κ α ι εγ κατ αστ ά σεις, πο υ απε ικο νίζο νται στ ην πανο ραμική ο θωμαν ικ ή μικρο γραφ ία τ ων μέσων το υ 16ο υ αιώνα, το υ ανώνυμο υ ζωγράφο υ, της ο πο ίας το αρχ ικό σχ έδιο βρ ίσ κετ αι στο Σερά ι Το π Καπ ί της Κωνσ ταντ ινο ύπο λης, ενώ π ιστό αν τίγραφο το υ υπάρ χε ι κα ι στο Μο υσείο Μπ ενάκ η.
5.1 Το λιμάνι
Το μικρό γραφικό λιμ ανά κι της Ναυ πάκ το υ είχε ανέκ αθεν πο λιτ ικ ή κα ι πο λιτιστ ικ ή σημ ασία. Δέσ πο ζε στην ε ίσο δο το υ κο ρινθια κο ύ κό λπο υ κα ι ε πέβλε πε ό λη την νό τια Αιτω λία. Γ ια το λό γο αυτό στο ν πελο πο ννησιακό πό λεμο (431-40 4 π.Χ .) χρησ ιμο πο ιήθη κε ως ναυτ ικ ή
βάσ η των Αθηνα ίων, έπ αιξε σημ αντ ικό ρό λο στο υς χρό νο υς της Αιτ ωλ ικ ής
Εικόνα 2 6. Ένα λιμά νι, μια αγκαλιά, γεμάτ ο χρώμα και
Ψαρ όβαρκ ες (προέλ ευσ η α πό το αρχείο του φ ωτ ογράφ ο υ Πανα γιώτ η Τσού ση).
Συμπο λιτε ίας κα ι το υ Βυζαντ ίο υ. Επίσ ης στ ην περ ίο δο της το υρκο κρατ ίας το λιμ ανά κι τ ης Ναυ πά κτο υ απο τέλεσ ε κα τά ε πο χές κα ι το ο ρμητήρ ιο πειρ ατών, ο ι ο πο ίο ι απείλησ αν σο βαρά πο λλ ές φο ρές το εμπό ριο των βενε τών, λό γο ς για το ν ο πο ίο είχε κ αι την επωνυμ ία
«Μικρό Αλγ έρ ι».
Κα τά την Το υρκο κρατ ία , το λιμάν ι της είχ ε κατ αστ ήσε ι την πό λ η της Ναυ πά κτο υ σημαν τικό εμπο ρικό κέντ ρο , γεγο νό ς πο υ επιβε βα ιώνε τα ι α πό την ύπ αρξ η στην Ν αύπ ακτο πο λυάρ ιθμ ων Εβρα ίων, ο ι ο πο ίο ι είχαν τρε ις συν αγω γές, γ ια τ ην ύπ αρ ξη τ ων ο πο ίων στην πό λη μας υ πάρ χο υν ιστο ρικ ές μαρ τυρίε ς.
Διάφο ρο ι περ ιηγη τές πο υ επ ισ κέφτ η καν, στο πέρ ασμα των α ιώνων, την πό λη της Ν αυπ άκτο υ δεν παρέ λειψαν να ανα φερθο ύν η να σχεδιάσο υν και το μικρό λιμ ανάκ ι τη ς Ναυπ άκ το υ .
Κα τά την π εριγρα φή το υ ο Γάλ λο ς γιατ ρό ς Ja co b S po n (1 675-16 76 ) επισκέφ τη κε, το δεύτερο μισό το υ 17ο υ α ιώνα, τη Ν αύπ ακ το κα ι γράφε ι γ ια το λ ιμάν ι της.
Εικόνα 27. Σχ έδιο Ναυ πάκτου 19 76 του Γάλλου αρ χαιόφ ιλου γιατρού α πό τ η Λυ ών Ιάκ ωβο υ Σπο ν (Jacob Spon, 16 78)
Ο Spo n αναφέ ρε ι στο βιβλ ίο το υ ό τι η πό λη είχε με γά λη α κμή σα ν γεωργ ικό κ α ι εμ πο ρικό κ έντρο εξ αγω γής δερμ άτων, ελ αίο υ, κα πνο ύ,
σίτο υ, ό ρυζας, κρίθο υ, ο ίνο υ αρίστης πο ιό τητας, το ν ο πο ίο ο Spo n επα ινε ί «ως το ν κάλ λιστο ν της
Ελλάδο ς », ό πως κα ι πυρίτιδ ας, πο υ κατ ασκ ευαζό ταν α πό το υς Το ύρκο υς στο υς πυριτ ιδό μυλο υς, έξω από την πό λη. Όσο αφο ρά το λιμ άνι το βρίσ κε ι πο λύ μ ικρό , με είσο δο ό χι παρ απ άνω από 50 πο διά άνο ιγμα κ αι 5 00 πό δια διάμε τρο . Δεν μπο ρο ύσαν επο μένως να εισέ λθο υν, παρ ά μεσ α ίο υ κα ι μ ικρο ύ μεγέθο υς σκ άφη. Συνήθ ιζαν ν α κλε ίνο υν το στό μιο το υ με αλυσίδα, π ρο φανώς γιατ ί κ άθ ε ελλ ιμεν ισμένο πλο ίο έπρεπε να κ ατα βάλλ ει π ριν το ν από πλο υ κάπο ιο χρημ ατ ικό πο σό για το ν ελλ ιμεν ισμό το υ. Ο Γάλλο ς για τρό ς επισκέφ θηκ ε τ ην Ν αύπ ακ το την ε π ο χή το υ τρο μερο ύ κο υρσάρο υ Ντο ύρας Μπέη, ο ι μ ικ ρές γ αλέ ρες το υ ο πο ίο υ έμπαιναν σ το λιμάν ι, αλλ ά το λιμ άνι έπ ρεπ ε να κρ ατ ηθε ί π ιο κ αθαρό . Ο S po n εντυπωσ ιά στη κε πο υ ε ίδε κα ρά βια να μην μπο ρο ύν να βγο υν από το λιμ άνι, επ ειδ ή δεν υπήρχ ε πο λύ θά λασ σα στην ε ίσο δο , και έπρε πε ν α περ ιμένο υν την φο υσκο νεριά για να απο πλεύ σο υν. Το πρωί τα νερ ά εισέ ρχο ντα ι α πό το ν πο ρθμό των δυο φρο υρίων(Ρίο υ – Αντ ίρρ ιο υ) κα ι το βράδυ γυρνο ύν πίσ ω. Πάνω κ α ι στ ο υς δυο αυτο ύς πύργο υς, ό πως φαίνε τα ι σ την γκρ αβο ύρα, υ πή ρχε α πό μια σκο π ιά –κο ύκο ς- πο υ σήμερ α διασ ώζετα ι μό νο στο ν ανατο λικό πύργο , στην ο πο ία είνα ι στερεωμ ένο το Φανάρι το υ λιμαν ιο ύ.
Σε μια γ κρα βο ύρα πο υ υπάρ χε ι στο βιβλ ίο το υ L.Sa lvat o r (Γερμανό ς περ ιηγ ητή ς ,έζησε το 600μ.Χ.) με τίτλ ο ι «Ha fe n vo n Lep a nt o » - « Το λιμ άνι τ ης Ναυπ άκ το υ » φα ίνετα ι ένα κτίριο , περ ίπο υ εκε ί πο υ είναι η σκά λα, πο υ ο δηγεί στο πύργο αυτό . Στη θέση αυ τή, υπή ρχε ένα πο λ ύ παλ ιό κτ ίριο , πο υ στέγαζε το δασαρχε ίο .
Εικόνα 28. Το κά στρο της Ναυ πάκτ ου σε χαρτο γράφ ηση του 17 0 2 του Γάλλου χαρτ ογράφ ου F. de Wit.
Στην περ ιο χή το υ λ ιμαν ιο ύ, πλά ι στο σπίτι το υ Γ ιάννη Αρτ ινό πο υλο υ, στην ο δό Φο ρμίωνο ς αριθ.4, υ πά ρχ ο υν ακό μη, σχε τικά σε κα λ ή κατ άστ αση, τα κ ατ άλο ιπα ενό ς τζαμιο ύ, το υ Φετιχέ Τζαμ ί, πο υ έχτισ ε ο σο υλτάνο ς Βαγιαζήτ Βελ ής, γ ιο ς το υ σο υλτάνο υ Μωάμε θ Β ’ (14 46- 1512 μ.Χ).Ο θό λο ς το υ γράφει ο Sa lvat o r ήταν σκε πασμ ένο ς με το ύβλα προ εξε ίχε δε από τ α γύ ρω σ πίτια στ η ε ίσο δο το υ υπήρχε μι α το υρκικ ή επ ιγρ αφή.
Εικόνα 29. Το εσ ωτ ερικό του Φετι χέ Τζαμί α νακαι νισμένο πια, χρησι μο ποιείται σ ήμερα για την διεξα γωγή πολιτιστικ ών εκδηλ ώσ εων ( προ έλευ ση διαδικτ υακό σύστ ημα, Δήμος Ν αυπάκτου).
Πλάι σ το τζαμί είν αι ένα κ τίριο π ο υ ο νο μάζεται " Κο ύ ββα ", στην σκεπ ή το υ ο πο ίο υ ήταν φυτρωμέν η π ρασ ινάδα, τα παρ άθυρα κα ι ο ι θό λο ι ήταν π ερ ιτε ιχ ισμένο ι, χρησ ιμο π ο ιείτ αν δε ως κ ατ άστημ α, πο υ πο υλο ύσαν το αλάτι.
Κα ι τ α δυο αυτά κτ ίρ ια έχο υν διασ ωθεί, στ εγάζ ετα ι δε στο τζαμ ί αυτό το φυλάκιο Αρχ αιο τή των της πό λης, το δε πλα ϊνό κτίρ ιο , κενό σήμερ α, ήταν χ αμάμ.
Μετά την α πε λευθέρ ωση της πό λης ( 1829) το λ ιμάν ι τ ης Ν αυπά κτο υ εξα κο λο υθο ύσε να απο τελεί ση μαντ ικ ό συγκο ινωνιακό κα ι εμπο ρικό κέντρο πο υ έδινε ζ ωή κα ι κ ίνησ η σ την πό λη. Από το λιμάν ι γ ινό ταν η μεταφο ρά με κ αΐκια, προ ς την ακτ ή τ ης Αχα ΐα ς, το ν Ψαθό πυργο και την Πάτ ρα. Επίσης γ ια πο λλ ά χρ ό νια η συγκο ινωνία με τη ν πρωτεύο υσα το υ νό μο υ, το Μεσο λό γγι , γινό ταν με κα ΐκ ια από τη ν
Ναύπ ακ το στην Πά τρα, από κε ι στ ο Κρυο νέρι -Γ αλ ατά, κα ι στ η συνεχε ία μέσ ω ξηρ άς έφτ ανε καν είς σ τ ο Μεσο λό γγι.
Στο γραφικό λιμ ανά κι τ ης Ναυ π άκτο υ την πα λα ιό τερη ε πο χή λικνίζο νταν τ α κ αΐκια των Κ.Γ ρίβα, Κο κό για, Μαικάντ η, Σκο πε λ ίτη , Πατ άκ ια, Κο υλο ύρη, Π ερ ικλ ή Ο ικο νό μο υ, Σπ. κα ι Κ. Βο υτσ ινά, Πανο ύτσο υ, Ρέππα, κ.α.
Στην α πο βάθρ α το υ λ ιμ ανιο ύ άρ αζαν τ α βα πο ράκ ια «Ν ίνα »,
«Θάσο ς », «Ατρό μητο ς », «Κα λή τύ χη », «Αϊ Γιώ ργης », «Άγ ιο ς Νικό λ αο ς», «Άρη ς », «Αρά πης », «Πανω ραία », «Λο ύης », «Ν αυπ ακ τία », κα ι αργό τε ρα τ α ατμό π λο ια «Σο υλτάνα », με κα πετ άνιο το Γ. Τραγο ύδα κα ι «Έ λλη » το υ Ι. Ρο ύγκ α. Με α υτά γ ινό ταν το «Πέρ αμα », η συγκο ινωνία δηλ αδή, Ναυ πά κτο υ-Πάτρ ας κ αι Ν αυπ άκ το υ – Ψαθό πυργο υ, από ό πο υ περνο ύσε το τρένο για Αθήν α.
Η κατ άστ αση αυτή κρ άτη σε μέ χρ ι τα μέσ α το υ ε ικο στο ύ αιών α, συγκε κρ ιμένα το 1947, ό ταν δημιο υργήθ ηκε το πο ρθμείο Ρίο υ- Αν τιρ ρίο υ.
Τό τε η Ναύπ ακ το ς άρχ ισ ε να χάν ε ι δυο από το υς βασ ικό τερο υς παρ άγο ντες τ ης ο ικο νο μικής τ ης ζω ής . Την κ ίνησ η το υ λ ιμ ανιο ύ κ α ι το διαμε τακο μιστ ικό εμ πό ριο , πο υ διευκο λύνει π λέο ν η αύξ ηση το υ αριθμο ύ των αυτο κ ινήτων. Η δημ ιο υργηθε ίσ α, μετ ά α πό το γεγο νό ς αυτό , κατάσ τασ η ενέτε ινε το πρό βλ ημα της ανεργ ία ς.
Η πό λη κα ι η γύρω περ ιο χή άρ χισ ε κα ι αυτή σ ιγά- σιγά ν α εγκα τα λε ίπε τα ι από την νεο λα ία, πο υ έπα ιρνε το ν δρό μο προ ς τα μεγά λα α στ ικ ά κέντ ρα κα ι κύρ ια την Αθήνα, σ τη ο πο ία συγκεντ ρωνό ταν, δυστυχώς, η ο ικο νο μικ ή δρασ τηρ ιό τητ α κ αι προ ς το εξωτ ερικό .
5.2 Μονή Παναγιάς Γοργοε πηκόου
Ιδρύθηκε το 1951 από το ν αρχιμανδ ρίτ η Αρσέν ιο Κο μπο ύγια, μετ ά της αδε λφής το υ, κατά σάρ κα, Μακρ ίνης Κο μπο ύγια. Το 196 2 αναγνωρ ίσ τηκ ε με το Β.Δ. 16 1 από 1 7-3-1962, τ ευχ. Α’ ΦΕ Κ 43, μ ε την επωνυμ ία Ιε ρή μο νή Πανα γιάς Γο ργο επηκό ο υ, στη θέση Δένδρο
είνα ι ένα πρα γματ ικό ησυχ αστ ήριο με σ ημαντ ικό κο ινων ικό κ α ι θρησκ ευτ ικό έργο . Σήμερ α υπη ρετο ύν σε διάφο ρα δ ια κο νέματα τ η ς μο νής 12 μο ναχές. Το μο ναστήρ ι εο ρτά ζει την 1η Οκ τω βρ ίο υ .
Ο ιδρυτής π. Αρσέν ιο ς κατά γετ α ι από το καταφύγ ιο Ναυπα κτ ίας . Υπηρ έτη σε ως εφημέ ριο ς στο Μητρο πο λιτ ικό ναό Ναυ πά κτο υ, το ν Άγιο Δ ημήτ ριο , το 1948-19 49 κ α ι το 1955-19 60. Δ ιε τέλ εσε βο ηθό ς ιερο κήρυ κας τ ης Απο στο λικής Δ ιακο νίας κ αθώς επ ίσ ης κα ι πνευματ ικό ς.
Εικόνα 30. Η Ιερ ή μο νή Παναγιά ς Γοργο επηκ όου ( προέλ ευσ η διαδικτυακό σύσ τημα χριστιανικά μνημεία, Δημό σια Κ εντρικ ή Βιβλιοθήκη Ν αυπάκτου).
5.3 Μποτσαρέϊκα
Κο ντά σ τη δυτική ε ίσο δο της πό λ ης πάνω στο φρο ύριο , υπ άρχε ι έν α κτιριακό συγκρό τημ α με επ ιβλη τική μο ρφή, το ο πο ίο προ καλεί τ ην προ σο χή κα ι το ενδιαφέρο ν το υ κα θ ένα πο υ το βλέ πε ι για πρώτ η φο ρά. Το συγκρό τημα αυτό ο νο μάζεται α ρχο ντικό των Μπο τσαρ αίων κα ι απο τε λε ίτα ι από δυο κτίρ ια, τ α ο πο ία, ό πως απο φάνθη κε ο αρχ αιο λό γο ς Κ.Ορ λάνδο ς κτ ίσθη καν σε διαφο ρετ ικές ε πο χές. Αυτό πο υ εφάπ τετ α ι σ το φρο ύριο κτ ίσθ ηκε το 15ο α ιών α, ενώ το ά λλο το 1 6ο αιώνα. Από τα αρχ ιτε κτο νικ ά στ ο ιχεία κ αι τ ην εσωτ ερ ική το υς δο μή ο δηγο ύμεθα στην ά πο ψη ό τι γ ια την κ ατ ασκ ευή το υ εργ άστ ηκ αν τεχν ίτες α πό την Βενετ ία κα ι την Φλω ρ εντία της Ιτ αλ ίας.
Εικόνα 31. Δυτικ ή εί σοδο ς τ ης πό λης. (πρ οέλ ευσ η διαδικτ υακ ό σύστ ημα, Δήμο ς Ναυ πάκτο υ).
Τα δυο αυτά κτίρ ια τ α χώρ ισε ο δρό μο ς πο υ οδηγο ύσε στη Σιδηρό πο ρτα κα ι στο Τζαμί. Αργό τερ α συνδέθηκ αν μετα ξύ το υς με μικρό κ τίσμα πάνω σε λιθό κτιστα τό ξ α έτσ ι ώστε να μ ην α πο κο πεί ο δρό μο ς.
Εικόνα 32. Η περίφ ημη Σιδηρόπο ρτα (προέλ ευσ η διαδικτυακ ό σύστ ημα, Τερ ατοθ ήκ η: Το Κ άστρο τ ης Ναυπάκτου).
Εικόνα 33. Το αρχο ντικό τ ων Μ ποτσ αραίων(πρ οέλ ευσ η διαδικτυακό σύ στ ημα, Δήμος Ν αυπάκ του).
Ο θό λο ς πο υ σχηματ ίζετ αι κά τω α πό το νέο κτίσμα απο κα λε ίτα ι
«Κάμ αρα ». Στο ν κ ήπο το υ αρ χο ντικο ύ Μπό τσα ρη στη Ναύ πα κτο σώζο νται τ α ερ είπια το υ κτ ίσμ ατο ς το υ 14 αιώνα, α πο τελο ύμενα α πό
ανάλ αφρα λιθό κτισ τα τό ξ α, ό μο ια με αυτά πο υ συναντάμε στ η δυτικο ευρω πα ϊκ ή αρχ ιτ εκτο νική το υ μεσαίωνα. Στο σημε ίο αυτό πρέπ ει να ήταν κτ ισμέν η η Κα θο λικ ή Αρχ ιεπ ισ κο πή κα ι τ α σωζό μεν α τό ξα θα πρ έπε ι να ή ταν μέρο ς το υ λαμπρο ύ κτιρ ίο υ, ό πο υ στεγαζό ταν.
Εικόνα 34. Ο Π ύργος τ ου «Μ άρκου Μ πότσαρ η» κ ατα σκευα σ μένο από τους Βενετ ούς το 1 5ο αιώνα. πρ οέλευ σ η διαδικτυακ ό σ ύστ ημα,
Το επιβλ ητ ικό αυτό βενετσ ιάνικο κτίριο χρ ησ ιμο πο ιήθη κ ε προ φανώς, κα ι ως έδρα το υ εκ άσ το τε Το ύρκο υ διο ικητή αφο ύ καλύ πτε ι ό λες τ ις «αυ ταρ χικές προ διαγρ αφές » ενό ς π ραγμ ατ ικο ύ ο χυρο ύ συγκρο τήματο ς, δίπ λα σ τα τε ίχη κ αι την πύλ η, με κ ατευθ είαν πρό σβασ η στ ην α κρό πο λη κ αι μ ε α υτάρκ εια σε νε ρό . Ο Εβλ ιγ ιά Τσελέμπ η το αναφέρε ι ως Σ αρά ι το υ φο βερο ύ πειρα τή Ν το υράκ Μπέη.
Αμέσω ς μετ ά την α πε λευθέ ρωση το υ φρο υρίο υ της Ναυ πάκ το υ, την 1 8η Απ ριλ ίο υ 1829, ο Αυγο υστίνο ς Καπο δίστρ ιας ε γκ ατα στάθ ηκ ε σ το μεγα λύτερο κτ ίσμ α μέσα σ το φρο ύριο , πο υ κατά π άσ α π ιθανό τητ α ήταν το το ύρκικο διο ικ ητή ριο .
Το κτίριο αυτό αργό τερ α π αρ αχωρ ήθηκ ε στο Σο υλιώτη στρ ατη γό Νο τη Μπό τσ αρη έν αντ ι τρ ιών χ ιλ ιάδω ν εξακο σ ίων (3.600) δρα χμών, σύμφωνα με στο ιχεία το υ Δημη τρίο υ Ν ό τη Μπό τσαρ η.
Το κτιρ ιακό αυτό συγκρό τημ α στο πέρασμ α των χρό νων υπέστ η φθο ρές, ιδια ίτε ρα α πό το ν καταστρ επ τικό σε ισμό το υ 1955. Κα τό πιν το ύτο υ ο στρατηγό ς Δημή τρ ιο ς Νό τη Μπό τσα ρη προ έ βη σε στ αδιακ ή ανακ αίν ιση. Με την αρ ιθ.8 2455/ 3 077/22- 12-197 2 α πό φαση το υ Υπο υργε ίο υ Πο λιτ ισμο ύ χαρ ακ τηρ ίστ η κε ως δ ιατ ηρη τέο μνημε ίο κα ι προ ο ρίζετα ι από το ν τελευτ αίο επ ιζών τα κλ ηρο νό μο Νο τη Δημητρ ίο υ Μπό τσα ρη γ ια ίδρυμα.
Συγκεκ ριμέν α συσ τήθ ηκε κο ινωφε λέ ς ίδρυμ α ιδ ιωτ ικο ύ δικ αίο υ μ ε την υπ α.αρ ιθμ.46 93/12- 11-198 5 συμ βο λα ιο γραφ ική πρ άξ η με τη ν επωνυμία «Ίδρυμ α Δημ ητρ ίο υ κα ι Αίγλ ης Μπό τσα ρη »με το ν π αρα κά τ ω σκο πό :
• Την απο κα τάσ τασ η κα ι συντ ήρη ση κα ι αν άδειξη τη ς ιστο ρική ς αξ ίας τ ης ο ικε ίας Μπό τσα ρη κ αι το υ π εριβά λλο ντο ς.
• Την παρο υσ ίασ η κ α ι π ρο βο λή, πο υ σ υνδέο νται με την ισ το ρία της Ναυ πά κτο υ.
• Την χρηματο δό τηση τη ς συγγρ α φής κα ι δημο σίευσ ης επιστημο νικών μελ ετών κ αι μ ετα φράσεων ε π ιστη μο νικώ ν κειμ ένων σχετ ικών με την πο λιτισ τική, θρ ησκευ τική , λο γο τεχνικ ή, κα ι κα λλ ιτ εχν ικ ή ιστο ρ ία το υ ελληνικο ύ έθνο υς.
• Την μελέτ η κα ι προ βο λή τ ων διεθνών σ υμβάσ εων της χώ ρας μας.