«ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ»
ΜΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ Ν.ΚΙΛΚΙΣ
ΤΣΑΡΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ ΑΕΜ 1353
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011
ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΑΤΖΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
Εκπονηθείσα πτυχιακή εργασία απαραίτητη για την κτήση του βασικού πτυχίου
Θέλω να ευχαριστήσω όλους τους ανθρώπους που με στήριξαν αυτά τα χρόνια όπου μέσα από αυτούς έγινα αυτό που είμαι σήμερα.
Η ζωή είναι άθροισμα στιγμών ευχαρίστησης & απόλαυσης!
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το Διαδίκτυο, γνωστό συνήθως και με την αγγλική ονομασία ίπίθΓΠθί, είναι ένα μέσο μαζικής επικοινωνίας , όπως για παράδειγμα η τηλεόραση αν και είναι πιο περιορισμένη, το Διαδίκτυο δημιουργεί εικονικούς
"χώρους", όπου δεν υπάρχουν οι κοινωνικές και πολιτιστικές διαχωριστικές γραμμές που υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο και που τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας αδυνατούν να ξεπεράσουν εύκολα.
Στην έρευνα που ακολουθεί θα δούμε κατά πόσο είναι ασφαλή τα παιδία ηλικίας 12 με 16 χρονών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στη περιοχή του Νομού Κιλκίς και κατά πόσο γνωρίζουν τους κινδύνους που τους επιφυλάσσει. Θα δούμε κατά πόσο το μορφωτικό επίπεδο των γονιών συμβάλει στη σωστή χρήση και ενημέρωση των παιδιών τους καθώς και πόση ελευθερία παρέχετε σε αυτά.
Θα εξετάσουμε επίσης από που έχουν πρόσβαση τα παιδιά στο διαδίκτυο, πόση "προστασία” έχουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές τους, πόση επαφή έχουν με τους γονείς τους και αν τους κρατάνε ενήμερους για ότι τους προβληματίζει σε σχέση με το ίπίθηθί. Καθώς και το πόσο συχνά επικοινωνούν ηλεκτρονικά με γνωστά και αγαπημένα πρόσωπα και πως διαχειρίζονται τα προσωπικά τους δεδομένα σε αυτό. Επίσης θα μάθουμε την άποψη των παιδιών και τι είναι γι’ αυτούς το διαδίκτυο.
Τέλος θα δούμε την γενική εικόνα όλων αυτών και φυσικά το συμπέρασμα που δημιουργήθηκε από την έρευνα. Όσο πιο σωστά ενημερωμένος είσαι δεν έχεις να φοβάσαι και να καταδικάζεις τίποτα σε σχέση με την τεχνολογία. Από την στιγμή που υπάρχει η εξέλιξη στη ζωή μας θα πρέπει να υπάρχει και στις γνώσεις μας.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 1.1 Εισαγωγικά για το διαδίκτυο... 11
1.2 Ιστορία του διαδικτύου...12
1.3 Η κουλτούρα του διαδικτύου... 14
1.4 Οι κυριότερες υπηρεσίες του διαδικτύου... 14
1.5 Χρήση του ίπίθΓΠθί από παιδιά και έφηβους...17
1.6 Νομικά και ηθικά ζητήματα...20
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ 2.1 Εισαγωγικά... 22
2.2 Σημάδια κινδύνου... 22
2.3 Οι πιθανοί κίνδυνοι...23
2.3.1 Παρενόχληση... 24
2.3.2 Παιδική πορνογραφία... 25
2.3.3 Παιχνίδια και Τζόγος...26
2.3.4 Λήψη σεξουαλικών μηνυμάτων...28
2.4 Αντιμετώπιση γονέων... 30
2.5 Κακόβουλοι Χρήστες και συμβουλές αντιμετώπισης... 31
2.6 Ιοί Υπολογιστών... 33
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 3.1 Εισαγωγικά... 43
3.2 Η Ανασφάλεια στο Διαδικτύου...44
3.3 Η Οικογένεια και ο ρόλος της... 45
3.4 Φίλτρα και Μέτρα Προστασίας... 48
3.4.1 Τι είδους φίλτρα διατίθενται... 49
3.4.2 Τρόποι προστασίας με το Φίλτρο ηλεκτρονικού ψαρέματος"... 50
3.5 Πολιτική Απορρήτου των Παιδιών... 51
3.6 Ο Νόμος... 52
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο
Ο ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
4.1 Εισαγωγή... 55
4.2 Η χρησιμότητα του υπολογιστή... 55
4.3 Δραστηριότητες σύμφωνα με την ηλικία...57
4.4 Οδηγίες προς τον εκπαιδευτικό... 59
4.5 Γονείς και διαδίκτυο... 61
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 5.1 Σκοπός της έρευνας...65
5.2 Ταυτότητα της έρευνας... 65
5.3 Στατιστικά και ανάλυση...66
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΕΡΕΥΝΑΣ... 86
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ... 87
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α’ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ...90
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β’ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ... 102
Τα τελευταία χρόνια το ΙπίθΓΠθί επιτάχυνε σε εκπληκτικό βαθμό την ταχύτητα διάδοσης πληροφοριών δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για ένα παγκόσμια διάλογο, χωρίς περιορισμούς .Παράλληλα το Διαδίκτυο συντελεί θετικά στην οικονομική, πολιτιστική και τεχνολογική πρόοδο κάθε κοινωνίας. Αλλά πρέπει να επισημανθεί ότι το Διαδίκτυο από τη φύση του δεν εγγυάται ασφάλεια για τον ανήλικο χρήστη, καθώς οι δημοσιευμένες πληροφορίες δεν χαρακτηρίζονται απαραίτητα από καταλληλότητα και εγκυρότητα ενώ οι ταυτότητες και οι σκοποί των συντακτών δεν είναι πάντα εμφανείς.
Οι χρήστες του Διαδικτύου σε μεγάλο ποσοστό είναι παιδιά ηλικίας κάτω των δεκαοκτώ ετών. Το Διαδίκτυο προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες για ενημέρωση και ψυχαγωγία αλλά μπορεί να αποτελέσει και παγίδα, εάν δεν το χειριστεί κανείς σωστά. Τα παιδιά παρακολουθούν την ανάπτυξη της τεχνολογίας πιο γρήγορα από τους γονείς, οι οποίοι έχουν ως μείζων θέμα την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των παιδιών τους. Η παρούσα εργασία πραγματεύεται την Ασφάλεια των Παιδιών στο Διαδίκτυο διεξάγοντας έρευνα για αυτό το θέμα. Η Ασφάλεια των Παιδιών στο Διαδίκτυο είναι ένα θέμα ευαίσθητο για την κοινωνία το οποίο χρίζει άμεση αντιμετώπιση.
Στη συνέχεια θα ενημερωθούμε στο Κεφάλαιο 1 για το Διαδίκτυο, για το τι είναι πως χρησιμοποιείται, ποια είναι η κουλτούρα του και τι μας παρέχει.
Ακολουθούν Κεφάλαιο 2 οι Διαδικτυακοί κίνδυνοι ,τι πρέπει να προσέχουμε ,τι είναι οι λεγόμενοι ιοί στον υπολογιστή και πως πρέπει να τα αντιμετωπίσουν όλα αυτά οι γονείς. Παρακάτω στο Κεφάλαιο 3 θα γνωρίσουμε την Προστασία και Ασφάλεια των Παιδιών στο Διαδίκτυο πως μπορούν να προστατευτούν και τι είδους "φίλτρα” υπάρχουν. Μετά στο Κεφάλαιο 4 θα δούμε το Υπολογιστής και Διαδίκτυο εδώ υπάρχουν
διάφορες δραστηριότητες ανάλογα την ηλικία καθώς και οδηγίες προς τον εκπαιδευτικό και τους γονείς.
Τελειώνοντας στο Κεφάλαιο 5 θα δούμε την Έρευνα και στατιστική ανάλυση, τα αποτελέσματα της έρευνας και κάποιες συγκρίσεις μεταξύ κάποιων μεταβλητών για να βρούμε την εξάρτηση τους καθώς και το συμπέρασμα όλων των παραπάνω.
Όλη η έρευνα είναι βασισμένη σε παιδιά ηλικίας 12 με 16 χρονών από το 10 Αθλητικό Γυμνάσιο του Νομού Κιλκίς.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο
ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
1.1 Εισαγωγικά για το Internet
Το Διαδίκτυο ή Ιντερνέτ (Internet) είναι ένα επικοινωνιακό δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών, που επιτρέπει την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ οποιουδήποτε διασυνδεδεμένου υπολογιστή. Η τεχνολογία του είναι κυρίως βασισμένη στην διασύνδεση επιμέρους δικτύων ανά τον κόσμο και πολυάριθμα τεχνολογικά πρωτόκολλα, με κύριο το TCP/IP.
Στην πιο εξειδικευμένη και περισσότερο χρησιμοποιούμενη μορφή του, με τους όρους Διαδίκτυο, Ιντερνέτ ή Ιντερνέτ (με κεφαλαίο το αρχικό γράμμα) περιγράφεται το παγκόσμιο πλέγμα διασυνδεδεμένων υπολογιστών και των υπηρεσιών και πληροφοριών που παρέχει στους χρήστες του. Το Διαδίκτυο χρησιμοποιεί μεταγωγή πακέτων (packet switching) και τη στοίβα πρωτοκόλλων TCP/ IP.
Μερικά από τα πιο γνωστά διαδικτυακά πρωτόκολλα είναι το ]P, TCP, το UDP, το DNS, το PPP, το SLIP, το ICMP, το POP3, IMAP, το SMTP, το HTTP, το HTTPS, το SSH, το Telnet, το FTP, το LDAP και το SSL.
Μερικές από τις πιο γνωστές Διαδικτυακές υπηρεσίες που χρησιμοποιούν αυτά τα πρωτόκολλα είναι:
• Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail),
• Οι ομάδες συζητήσεων (newsgroups),
• Ο Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web).
Από αυτές, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και ο Παγκόσμιος Ιστός είναι οι πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες, ενώ πολλές άλλες υπηρεσίες έχουν βασιστεί πάνω σε αυτές, όπως οι ταχυδρομικές λίστες (mailing lists) και τα αρχεία καταγραφής ιστού (blogs). Το Διαδίκτυο καθιστά δυνατή τη διάθεση υπηρεσιών σε πραγματικό χρόνο, υπηρεσίες όπως το ραδιόφωνο μέσω Ιστού και οι προβλέψεις μέσω Ιστού, που είναι προσπελάσιμες από οπουδήποτε στον κόσμο.
1.2 Ιστορία του διαδικτύου.
Οι πρώτες απόπειρες για την δημιουργία διαδικτύου ξεκίνησαν στις ΗΠΑ κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Θέλοντας λοιπόν να προστατευτούν από μια πιθανή πυρηνική επίθεση των Ρώσων δημιούργησαν την υπηρεσία προηγμένων αμυντικών ερευνών ARPA (Advanced Research Project Agency) γνωστή ως DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) στις μέρες μας. Αποστολή της συγκεκριμένης υπηρεσίας ήταν να βοηθήσει τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ να αναπτυχθούν τεχνολογικά και να δημιουργηθεί ένα δίκτυο επικοινωνίας το οποίο θα μπορούσε να επιβιώσει σε μια ενδεχόμενη πυρηνική επίθεση.
Το αρχικό θεωρητικό υπόβαθρο δόθηκε από τον Τζ. Λικλάιντερ (J.C.R.
Licklider) που ανέφερε σε συγγράμματά του το "γαλαξιακό δίκτυο". Η θεωρία αυτή υποστήριζε την ύπαρξη ενός δικτύου υπολογιστών που θα ήταν συνδεδεμένοι μεταξύ τους και θα μπορούσαν να ανταλλάσσουν γρήγορα πληροφορίες και προγράμματα. Το επόμενο θέμα που προέκυπτε ήταν ότι το δίκτυο αυτό θα έπρεπε να ήταν αποκεντρωμένο έτσι ώστε ακόμα κι αν κάποιος κόμβος του δεχόταν επίθεση να υπήρχε δίοδος επικοινωνίας για τους υπόλοιπους υπολογιστές. Τη λύση σε αυτό έδωσε ο Πολ Μπάραν (Paul Baran) με τον σχεδιασμό ενός κατανεμημένου δικτύου επικοινωνίας που χρησιμοποιούσε την ψηφιακή τεχνολογία. Πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξε και η θεωρία ανταλλαγής πακέτων του Λέοναρντ Κλάινροκ (Leonard Kleinrock), που υποστήριζε ότι πακέτα πληροφοριών που θα περιείχαν την προέλευση και τον προορισμό τους μπορούσαν να σταλούν από έναν υπολογιστή σε έναν άλλο.
Στηριζόμενο λοιπόν σε αυτές τις τρεις θεωρίες δημιουργήθηκε το πρώτο είδος διαδικτύου γνωστό ως ARPANET. Εγκαταστάθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1969 με 4 κόμβους μέσω των οποίων συνδέονται 4 μίνι υπολογιστές (mini computers 12k): του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στην Σάντα Μπάρμπαρα του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος
Άντζελες, το SRI στο Στάνφορντ και το πανεπιστήμιο της Γιούτα. Η ταχύτητα του δικτύου έφθανε τα 50 kbps και έτσι επιτεύχθηκε η πρώτη dial up σύνδεση μέσω γραμμών τηλεφώνου. Μέχρι το 1972 οι συνδεδεμένοι στο ARPANET υπολογιστές έχουν φτάσει τους 23, οπότε και εφαρμόζεται για πρώτη φορά το σύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικού ταγυδρομείου^ - mail).
Παράλληλα δημιουργήθηκαν και άλλα δίκτυα, που χρησιμοποιούσαν διαφορετικές μεθόδους και τεχνικές(όπως το x.25 και το UUCP) τα οποία συνδέονταν με το ARPANET, όμως, είχε το μειονέκτημα ότι λειτουργούσε μόνο με συγκεκριμένους τύπους υπολογιστών. Έτσι, δημιουργήθηκε η ανάγκη στις αρχές του 1970 για ένα πρωτόκολλο που θα ένωνε όλα τα δίκτυα που είχαν δημιουργηθεί μέχρι τότε. Το 1974 λοιπόν, δημοσιεύεται η μελέτη των Βιντ Σερφ (Vint Cerf) και Μπομπ Κάαν (Bob Kahn) από την οποία προέκυψε το πρωτόκολλο TCP (Transmission Control Protocol) που αργότερα το 1978 έγινε TCP/IP, προστέθηκε δηλαδή το Internet Protocol (IP), και τελικά το 1983 έγινε το μοναδικό πρωτόκολλο που ακολουθούσε το ARPANET.
Το 1984 υλοποιείται το πρώτο DNS (Domain Name System) σύστημα στο οποίο καταγράφονται 1000 κεντρικοί κόμβοι και οι υπολογιστές του διαδικτύου πλέον αναγνωρίζονται από διευθύνσεις κωδικοποιημένων αριθμών. Ένα ακόμα σημαντικό βήμα στην ανάπτυξη του Διαδικτύου έκανε το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (National Science Foundation, NSF) των ΗΠΑ, το οποίο δημιούργησε την πρώτη διαδικτυακή πανεπιστημιακή ραχοκοκαλιά (backbone), το NSFNet, το 1986. Ακολούθησε η ενσωμάτωση άλλων σημαντικών δικτύων, όπως το Usenet, το Fidonet και το Bitnet.
Ο όρος Διαδίκτυο/Ίντερνετ ξεκίνησε να χρησιμοποιείται ευρέως την εποχή που συνδέθηκε το APRANET με το NSFNet και Ιντερνέτ σήμαινε οποιοδήποτε δίκτυο χρησιμοποιούσε TCP/IP. Η μεγάλη άνθιση του Διαδικτύου όμως, ξεκίνησε με την εφαρμογή της υπηρεσίας του
Παγκόσμιου Ιστού από τον Τιμ Μπερντές-Λι στο ερευνητικό ίδρυμα CERN το 1989, ο οποίος είναι, στην ουσία, η πλατφόρμα, η οποία κάνει εύκολη την πρόσβαση στο Ιντερνέτ, ακόμα και στη μορφή που είναι γνωστό σήμερα. [Τσίτσικα Α, 2005]
1.3 Η κουλτούρα του διαδικτύου
Το Άντερματ επίσης έχει μία μεγάλη επίδραση στην γνώση και τις απόψεις. Μέσα από την αναζήτηση Κλειδιών χρησιμοποιώντας Μηχανές Αναζήτησης, όπως το Google, εκατομμύρια ανθρώπων έχουν εύκολη και άμεση παγκόσμια πρόσβαση σε ένα τεράστιο πλήθος και ποικιλία από online πληροφορίες. Συγκρινόμενο με Εγκυκλοπαίδεια και παραδοσιακές Βιβλιοθήκες, το Ιντερνέτ αντιπροσωπεύει μία ξαφνική και απότομη αποκέντρωση των πληροφοριών και δεδομένων.
Η πιο χρησιμοποιούμενη γλώσσα για επικοινωνία στο Ιντερνέτ είναι η Αγγλική κυρίως λόγω της καταγωγής του Ιντερνέτ, της χρήσης της Αγγλικής στον προγραμματισμό λογισμικού και στην αδυναμία των πρώτων γενιών υπολογιστών να χρησιμοποιήσουν άλλους χαρακτήρες πέραν του δυτικού Αλφάβητου.
Το δίκτυο μεγάλωσε αρκετά τα τελευταία χρόνια και επαρκές περιεχόμενο είναι διαθέσιμο για τις γλώσσες των περισσότερο ανεπτυγμένων χωρών.
Ωστόσο υπάρχουν ακόμα δυσλειτουργίες και τεχνικά προβλήματα όπως το mojibake. [Φιλιππούσης Γιώργος, 2006]
1.4 Οι κυριότερες υπηρεσίες του διαδικτύου
Οι χρήστες Internet σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν μια ποικιλία υπηρεσιών. Αυτό που είναι σημαντικό να κατανοήσουμε είναι ότι όλοι οι χρήστες, δεν έχουν πρόσβαση στις ίδιες υπηρεσίες.
Οι κυριότερες υπηρεσίες του Internet είναι:
a E-mail (Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο)
Υποστηρίζει την ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ χρηστών χάρη στην προσωπική ηλεκτρονική διεύθυνση του καθενός. Το περιεχόμενο του μηνύματος μπορεί να είναι κείμενο, ήχος, εικόνα, video ή δεδομένα.
a Mailing lists (Λίστες E-mail)
Καθορισμένη ομάδα απομακρυσμένων μεταξύ τους χρηστών που ανταλλάσσουν μηνύματα σχετικά με κάποιο θέμα ορισμένο από κοινού, με κάποιον από αυτούς ως υπεύθυνο για την καλή λειτουργία της λίστας.
a Remote Login (Τηλεσύνδεση)
Ένας χρήστης "υπάρχει”, δηλαδή έχει δικαίωμα χρήσης σε έναν ή περισσότερους υπολογιστές του δικτύου. Αν αυτοί είναι απομακρυσμένοι μεταξύ τους τότε, εργαζόμενος σε έναν από αυτούς, μπορεί να συνδεθεί με οποιονδήποτε από τους υπόλοιπους και να (τηλε-) εργαστεί σαν να ήταν παρών, δηλαδή να χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες του απομακρυσμένου υπολογιστή σαν να βρίσκονταν στον ίδιο φυσικό χώρο με αυτόν.
a Finger
Αναζήτηση της ύπαρξης ενός συγκεκριμένου χρήστη σε κάποιο σημείο του δικτύου.
a FTP (File Transfer Protocol)
Μεταφορά αρχείων από απομακρυσμένο υπολογιστή σε τοπικό υπολογιστή και αντίστροφα.
a Archie
Αναζήτηση υπολογιστών στο Internet που προσφέρουν την υπηρεσία FTP και περιέχουν πληροφορίες με περιεχόμενο οριζόμενο από το χρήστη.
a Usenet
Ανταλλαγή μηνυμάτων οργανωμένη σε "οικογένειες ηλεκτρονικών συζητήσεων” με εξαιρετική ποικιλία θεμάτων προς συζήτηση και παγκόσμια συμμετοχή (πάνω από 10000 ηλεκτρονικές συζητήσεις).
a Talk
Ανταλλαγή μηνυμάτων κειμένου σε πραγματικό χρόνο μεταξύ δύο χρηστών που βρίσκονται σε απομακρυσμένα σημεία του Internet.
a IRC (Internet Relay Chat)
Παρόμοιο με το Talk αλλά υποστηρίζει μεγαλύτερο αριθμό χρηστών ταυτόχρονα και οργανώνει τις ομαδικές συνομιλίες ανάλογα με το θέμα τους.
a WAIS (Wide Area Information Service)
Έρευνα μέσα σε επιλεγμένες από το χρήστη βάσεις δεδομένων του Internet σχετικά με λέξεις - κλειδιά που ορίζει ο χρήστης.
a WWW (World Wide Web)
Διαδικτυωμένες ηλεκτρονικές σελίδες με πληροφορίες σε γραφικό παραθυρικό περιβάλλον, οι οποίες αλληλοσυνδέονται μέσω λέξεων - κλειδιών. Αυτή η υπηρεσία ενοποιεί μέσα στο ίδιο λογισμικό τις FTP, Archie, Gopher, E-mail, Usenet, κλπ.
1.5 Χρήση του ίπίθΓΠθί από παιδιά και έφηβους
Στη σημερινή εποχή το διαδίκτυο αποτελεί έναν επιταχυντή γνώσης για τα παιδιά καθώς τα μαθαίνει να ερευνούν, να αξιολογούν πληροφορίες και να κατευθύνονται προς ένα στόχο. Επιπλέον, το διαδίκτυο προσφέρει στα παιδιά τη δυνατότητα να έχουν την δική τους ταυτότητα με τους όρους που καθορίζουν τα ίδια, μέσα από τις ομάδες κοινωνικής δικτύωσης. Τέλος, το διαδίκτυο αποτελεί ένα σύγχρονο μέσο ψυχαγωγίας και διασκέδασης.
Ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού, παρατηρούμε ότι παιδιά προσχολικής ηλικίας, υιοθετούν τη συμπεριφορά των γονιών απέναντι στον Η/Υ. Αρχίζουν να κατανοούν τον κόσμο των παιχνιδιών και της μάθησης καθώς και να δείχνουν ενδιαφέρον για προγράμματα μάθησης και παιχνιδιού. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους εικονικούς κόσμους αναζητώντας πληροφορίες για τα ενδιαφέροντά τους. Τέλος μεγάλος αριθμός έφηβων διαθέτει αρκετό χρόνο στο διαδίκτυο. Οι έφηβοι μαθαίνουν να το χρησιμοποιούν όλο και καλύτερα, να δημιουργούν εικονικές επαφές, να κατεβάζουν μουσικά κομμάτια, ταινίες, να επικοινωνούν μέσω ομάδων κοινωνικής δικτύωσης (facebook) και να ανταλλάζουν απόψεις.
Ενημέρωση παιδιών σχετικά με τους κινδύνους του Διαδικτύου:
Τα παιδιά φαίνεται να είναι ενημερωμένα για τους κινδύνους του Διαδικτύου αλλά και για τους τρόπους προστασίας από αυτούς.
Συγκεκριμένα τα ελληνόπουλα θεωρούν ότι οι πιο σοβαροί κίνδυνοι προέρχονται από ιούς, από δραστηριότητες σε ιστοχώρους που συνομιλούν με αγνώστους, από δημοσίευση προσωπικών δεδομένων και από ακατάλληλο περιεχόμενο που μπορεί να συναντήσουν μέσα από την πλοήγηση τους στο Διαδίκτυο.
Σε γενικές γραμμές, ο κίνδυνος εμφάνισης ιστοσελίδων που περιέχουν σοκαριστηκό περιεχόμενο και φωτογραφίες θεωρείται από πολλά παιδιά ιδιαίτερα σοβαρός. Τέτοια περιστατικά αφορούν τις περισσότερες φορές πορνογραφικό υλικό και όχι τόσο βία ή ρατσισμό.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που μπορεί να αντιμετωπίσει ένα παιδί στο διαδίκτυο;
Τα παιδιά μπορεί να παρέχουν ανεξέλεγκτα τα προσωπικά τους στοιχεία εξαιτίας της έλλειψης εμπειρίας και επίγνωσης των κινδύνων καθώς και να εκτίθενται σε ιούς ή σε ακατάλληλο για την ηλικία τους υλικό κατά την περιήγηση τους στο διαδίκτυο. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί κάποιος να κλέψει την διαδικτυακή ταυτότητα του παιδιού και να εκτελεί παράνομες online δραστηριότητες. Όσον αφορά στις ψυχολογικές επιπτώσεις, η πολύωρη χρήση Η/Υ μπορεί να υποδηλώνει συναισθηματικές δυσκολίες:
τάση για απόσυρση, αποφυγή διαπροσωπικής επαφής, αποφυγή συγκρούσεων, αναζήτηση νοήματος μέσα από την επαφή με την τεχνητή πραγματικότητα, δυσκολία στην ανάληψη ευθυνών και στη λήψη πρωτοβουλίας, άγχος, υποβόσκουσα κατάθλιψη.
H συμπεριφορά των παιδιών που ασχολούνται πολλές ώρες με τον υπολογιστή και το διαδίκτυο μπορεί να αλλάξει. Τα παιδιά συνήθως παρουσιάζουν συμπεριφορές τις οποίες οι γονείς πρέπει να λάβουν υπ’
όψιν τους.
Ποιος είναι ο ρόλος των γονέων;
Είναι καλό οι γονείς να εξετάσουν αν το παιδί τους ασχολείται υπερβολικά με το διαδίκτυο, ως μια πρώτη μέθοδος παρατήρησης και να του μιλήσουν για κρίσιμα θέματα του διαδικτυακού χώρου όπως θα έκαναν για αντίστοιχα θέματα της καθημερινής ζωής.
Από μικρή ηλικία θα πρέπει οι γονείς να θέτουν όρια (για πολλά θέματα) και τα οποία πρέπει να τηρούν τα παιδιά μέσα στην οικογένεια. Τα όρια
(όταν δεν είναι υπερβολικά ή ιδιαίτερα αυστηρά) δεν καταπιέζουν τα παιδιά, αλλά τα κατευθύνουν και δείχνουν ενδιαφέρον εκ μέρους των γονιών. Όσο το παιδί μεγαλώνει, είναι καλό τα όρια που θα ισχύσουν να συζητούνται από όλα τα μέλη της οικογένειας, ώστε να λαμβάνεται η γνώμη του παιδιού και του εφήβου. Ο σεβασμός της προσωπικότητας παιδιών και εφήβων από πολύ μικρή ηλικία, η συναισθηματική κάλυψη των αναγκών τους, η καλή σχέση και η επικοινωνία όλων των μελών οδηγούν σε σωστή εφαρμογή ορίων μέσα στο σπίτι.
Είναι σημαντικό οι γονείς να αφιερώνουν χρόνο στα παιδιά και τους εφήβους για να ασχοληθούν μαζί με θέματα διαδικτύου, έχοντας πάντα ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας. Οι γονείς θα μπορούσαν να μιλήσουν στο παιδί τους για τους on-line φίλους τους, να τον ρωτήσουν για τα δωμάτια συζητήσεων (chat rooms) και τους πίνακες μηνυμάτων (message boards) που επισκέπτεται και να το ενθαρρύνουν να αποκτήσει αθλητική δραστηριότητα και συναναστροφές με συνομήλικους. Επίσης είναι καλό να τοποθετούν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε να μην δίνεται η δυνατότητα απομόνωσης του εφήβου και να υπάρχει έλεγχος. Η ενημέρωση σχετικά με τον εθισμό στο διαδίκτυο είναι καλό να γίνεται από μικρή ηλικία ώστε τα παιδιά να είναι ενήμερα του φαινομένου.
Δυστυχώς η πλειοψηφία των γονιών στη χώρα μας είναι ψηφιακά αναλφάβητοι. Γι’ αυτό και οι ίδιοι οι γονείς πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τρόπους ασφαλείας (προγράμματα και φίλτρα προστασίας) ώστε να προστατεύσουν τον έφηβο από τυχόν ενοχλητικές παρεμβάσεις στο διαδίκτυο. Τέλος, οι γονείς πρέπει να έχουν στο νου τους και τις δικές τους διαδικτυακές συνήθειες, αναλογιζόμενοι ότι αποτελούν το πιο σπουδαίο πρότυπο για το παιδί τους.
Οι γονείς χρειάζεται να συνειδητοποιήσουν δύο βασικά πράγματα που αφορούν την σχέση των παιδιών τους με τις νέες τεχνολογίες. Πρώτον, δεν χρειάζεται να δαιμονιούν το διαδίκτυο, καθώς αποτελεί τμήμα της κουλτούρας των εφήβων και δεύτερον καμία απαγόρευση της χρήσης του διαδικτύου δεν μπορεί να φέρει αποτέλεσμα, μιας και ο έφηβος έχει πλέον
εύκολη πρόσβαση σε αυτό. [Γιάννης Ελαφρής, Εθισμένοι έφηβοι, όμηροι του Ιντερνετ, http://www.edugate.gr, 1/12/2009]
1.6 Νομικά και ηθικά ζητήματα
Η παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων, η πορνογραφία, η ετεροπροσωπία και η προσφορά παρανόμων προϊόντων είναι φαινόμενα υπαρκτά στο Ιντερνέτ και ο περιορισμός τους είναι ιδιαίτερα δύσκολος.
Το Διαδίκτυο έχει κατηγορηθεί ως παράγοντας που έπαιξε ρόλο σε θανάτους. Ο Μπράντον Βέντας (Brandon Vedas) πέθανε από υπερβολική δόση ενός μίγματος νομίμων και παρανόμων ναρκωτικών παρακινούμενος από συνομιλητές του στο IRC. Ο Σων Γούλεϊ (Shawn Woolley) αυτοκτόνησε με πιστόλι για λόγους που σχετίζονται με τον εθισμό του με το EverQuest, ένα Μαζικά Πολυχρηστικό Διαδικτυακό Παιχνίδι Ρόλων (MMORPG), όπως ισχυρίστηκε η μητέρα του. Ο Άρμιν Μάιβες (Armin Meiwes) μαχαίρωσε μέχρι θανάτου και έφαγε μέρος του σώματος του Μπέρντ-Γιούργκεν Μπράντες (Bernd Jürgen Brandes) όταν ο τελευταίος απάντησε στην αγγελία του πρώτου που ζητούσε έναν «μεγαλόσωμο άνδρα έτοιμο να σφαγιαστεί και μετά να καταβροχθιστεί».
Επιπλέον, το Διαδίκτυο είναι μη ελεγχόμενο, με την έννοια ότι δεν υπάρχει κάποια ενιαία κυβερνητική ή άλλη, αντίστοιχη, αρχή, η οποία να ελέγχει το περιεχόμενό του πριν αυτό δημοσιευθεί. Όπως χαρακτηριστικά λέγεται "το Διαδίκτυο ελέγχεται από τους χρήστες του". Βεβαίως, οι κρατικές υπηρεσίες και αστυνομίες σε κάθε χώρα, καθώς και οι αντίστοιχες νομοθετικές ρυθμίσεις, παρεμβαίνουν για την αναστολή των αξιόποινων πράξεων που διαπράττονται μέσω Διαδικτύου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ
2.1 Εισαγωγικά
Το διαδίκτυο χωρίς αμφιβολία προσφέρει πληροφόρηση, γνώση, επικοινωνία, ψυχαγωγία και ελεύθερη έκφραση απόψεων κ.α.
Ωστόσο προσφέρει ευκολία στην πρόσβαση και ανωνυμία κάτι που μετατρέπεται πολλές φορές σε πρόσφορο έδαφος για την πραγματοποίηση παράνομων δραστηριοτήτων οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, όπως είναι τα παιδιά. Όμως, παρά όλα αυτά δεν θα πρέπει να εκφράζονται υπερβολές ως προς τη χρήση του διαδικτύου, υπερτονίζοντας μόνο τις αρνητικές πτυχές του και όχι την παραπληροφόρηση γονέων και παιδιών.
Στο κεφάλαιο αυτό θα συζητηθούν οι πιθανοί κίνδυνοι που μπορεί να αντιμετωπίσουν τα παιδιά κατά την διάρκεια ενασχόλησης τους με το Διαδίκτυο, καθώς και τα είδη των επιθέσεων που πιθανόν να αντιμετωπίσουν.
2.2 Σημάδια κινδύνου
Οι γονείς καλούνται να εστιάσουν με προσοχή τα σημάδια στην καθημερινότητα των παιδιών τους ώστε να εντοπίσουν και να αποφύγουν τα τυχόν προβλήματα δίνοντας άμεση λύση σε αυτά.
Μερικά από τα βασικά σημάδια κινδύνου στο διαδίκτυο είναι:
Περνάει μεγάλο διάστημα μπροστά στον υπολογιστή: μία ένδειξη ότι το παιδί έχει ανακαλύψει ένα χώρο στο Internet με τον οποίο έχει ενθουσιαστεί.
Ελαχιστοποιεί το παράθυρο στην οθόνη κάθε φορά που πλησιάζετε: αυτό το είδος συμπεριφοράς μπορεί να υποδείξει ότι έχει εμπλακεί σε ιστοχώρους με ανάρμοστο περιεχόμενο ή βίαιο υλικό.
Περνά αρκετό χρόνο μόνο του online: το παιδί μπορεί να δημιουργήσει σχέσεις από το διαδίκτυο.
Υπερβολική χρήση των chat rooms και του instant messaging: πιθανό το παιδί σας να συνομιλεί με ξένους που μπορεί να είναι ενήλικες με καχύποπτα κίνητρα.
Υπερβολική χρήση άλλης τεχνολογίας: το παιδί μπορεί ξαφνικά να αρχίσει να σκανάρει φωτογραφίες, να αντιγράφει δισκέτες, CD’s και DVD’s. Οι γονείς πρέπει να ελέγξουν εάν είναι απλά διασκέδαση.
[http://www.forthnet.gr, Οδηγός προς τους γονείς, Δεκέμβριος, 2009]
2.3 Οι πιθανοί κίνδυνοι
Το διαδίκτυο «φιλοξενεί» και πολλούς κινδύνους, καθώς αποτελεί εξαιρετικά ευρύ χώρο για την εξυπηρέτηση όχι πάντα σωστών σκοπών.
Μια γενική διάταξη των πιθανών κινδύνων αποτελείται από τις εξής κατηγορίες:
a Privacy: τα παιδιά μπορεί να εμπιστεύονται το Internet και να παρέχουν προσωπικές πληροφορίες χωρίς ενδοιασμούς.
a Ασφάλεια: όταν είναι online, τα παιδιά μπορεί να εκτίθενται σε ιούς (κακόβουλα προγράμματα που προκαλούν βλάβες σε υπολογιστικά συστήματα) και hackers (άνθρωποι που προσπαθούν να εισβάλουν σε υπολογιστικά συστήματα) που γενικά εκθέτουν την ακεραιότητα του Η/Υ τους αλλά και την προσωπική τους ασφάλεια.
a Ανάρμοστο περιεχόμενο: τα παιδιά μπορεί να εκτεθούν σε υλικό που είναι ανάρμοστο και μπορεί να περιλαμβάνει πορνογραφία, διαφημιστικό υλικό, βία, εχθρικά μηνύματα.
a Online απάτες: απάτες που πραγματοποιούνται online όπως γίνονται και στον πραγματικό κόσμο, μόνο που οι απατεώνες με το πλεονέκτημα της ανωνυμίας και χωρίς να ενδιαφέρονται για την ηλικία του ατόμου που εξαπατούν δρουν άμεσα και γρήγορα.
a Ψυχολογικά προβλήματα: τα παιδιά μπορούν να εθιστούν στο Internet και να αποκτήσουν προβλήματα συμπεριφοράς είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι.
a Ηλεκτρονικό έγκλημα: τα παιδιά μπορεί να εμπλακούν σε παράνομες online ενέργειες μη γνωρίζοντας τα νομικά, ηθικά και δεοντολογικά θέματα.
a Identity theft: κάποιο άλλο άτομο μπορεί να υποκλέψει την ηλεκτρονική ταυτότητα ενός παιδιού και να εκτελέσει παράνομες online δραστηριότητες χρησιμοποιώντας τους κωδικούς πρόσβασης. [http://www.zenon-education.com, Παιδική ασφάλεια στο διαδίκτυο, Ιανουάριος, 2010]
2.3.1 Παρενόχληση
Παρενόχληση είναι η επιθετική συμπεριφορά από πρόθεση, που επαναλαμβάνεται με τον καιρό και περιλαμβάνει μια ανισορροπία δύναμης και εξουσίας πάνω σε κάποιον άλλον .Τα παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να υπερασπιστούν τον εαυτό τους σε τέτοιου είδους επιθετικές συμπεριφορές. Η διαδικτυακή παρενόχληση αναφέρεται συνήθως ως cyber bullying και παρατηρείται συνήθως σε ανήλικα παιδιά. Η παρενόχληση των παιδιών ή εφήβων στον κυβερνοχώρο είτε μέσω του Διαδικτύου είτε μέσω άλλων ηλεκτρονικών τεχνολογιών, περιλαμβάνει:
• Αποστολή e-mail με ανάρμοστο περιεχόμενο.
• Δημοσίευση ακατάλληλων φωτογραφιών ή μηνυμάτων σε ιστολόγια (blogs).
• Χρήση ξένου ονόματος χρήστη με σκοπό τη διάδοση φημών και συκοφαντιών για κάποιον τρίτο.
• Προσβλητικά μηνύματα. Μερικές φορές προσβλητικά και συκοφαντικά γραπτά μηνύματα στέλνονται προς κινητά τηλέφωνα μέσω ιστοσελίδων χρησιμοποιώντας ονόματα και τηλέφωνα ανθρώπων που δεν έχουν καμία σχέση με το μήνυμα αυτό, κατηγορώντας τους έτσι αδίκως.
[http://www.schools.ac.cy/pdf/web_safety_booklet.pdf, Οδηγός Παιδικής Ασφάλειας στο Διαδίκτυο, Νοέμβριος, 2009]
2.3.2 Παιδική πορνογραφία
Οι διαστάσεις έχει λάβει διεθνώς τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο διακίνησης παιδικής πορνογραφίας μέσω Διαδικτύου είναι ανεξέλεγκτες.
Οι άνθρωποι που με την ασυνειδησία τους εκμεταλλεύονται τις ψυχές των παιδιών και όσοι εμπλέκονται σε αυτή την αρρωστημένη συναλλαγή είναι όλοι κερδισμένοι.. Ο αριθμός των ιστοσελίδων που φιλοξενούν τέτοιο περιεχόμενο ανά τον κόσμο, σπανίως πέφτει κάτω από τις 100.000 και οι δημιουργοί αυτών των ιστοσελίδων είναι τις περισσότερες φορές οι ίδιοι που εκμεταλλεύονται τα ανυποψίαστα παιδιά.
Επίσης ένας άλλος λόγος που οδηγεί αρκετούς στη διακίνηση φωτογραφιών και βίντεο με παιδική πορνογραφία είναι προφανώς η κερδοσκοπία, καθώς ο τζίρος αγγίζει πολλές φορές νούμερα ρεκόρ, φτάνοντας και τα 600.000.000 ευρώ ετησίως καθώς για να δει κάποιος επισκέπτης των ιστοσελίδων το περιεχόμενο, θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την πιστωτική του κάρτα.
Οι ιστοσελίδες με υλικό παιδικής πορνογραφίας γίνονται γνωστές στους ενδιαφερομένους είτε μέσω δωματίων επικοινωνίας στο Διαδίκτυο (chat rooms), είτε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), είτε μέσω ομάδων συζήτησης (newsgroup).
Σύμφωνα με τη Σύμβαση για τα Διαδικτυακά Εγκλήματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, η παιδική πορνογραφία έχει τις εξής μορφές:
• Ένας ανήλικος που συμμετέχει σε σεξουαλική δραστηριότητα.
• Ένα άτομο που προσποιούμενο ότι είναι ανήλικο, συμμετέχει σε σεξουαλική δραστηριότητα.
• Ρεαλιστικές εικόνες που αναπαριστούν ένα ανήλικο να συμμετέχει σε σεξουαλικές δραστηριότητες και άλλα.
Το φαινόμενο αυτό παρουσιάζετε περισσότερο στις Η.Π.Α, όμως παρουσιάζει έξαρση και στην Ανατολική Ευρώπη, στη Βρετανία και στη Λατινική Αμερική.
[SafeWeb, Κίνδυνοι του Ίντερνετ, http://www.safeweb.org, Ιανουάριος 2010]
2.3.3 Παιχνίδια και Τζόγος
Πολλά παιδιά χρησιμοποιούν το Web για να παίξουν, διαφόρων ειδών, διαδικτυακά παιχνίδια. Δυστυχώς όμως, υπάρχει περίπτωση να ανακαλύψουν και site με ακατάλληλο, ίσως, περιεχόμενο αλλά και τυχερών παιχνιδιών .
Πολλά παιδιά εμπλέκονται σε δραστηριότητες παράνομου τζόγου, στοιχηματίζοντας χρήματα στο αποτέλεσμα κάποιου συμβάντος, το οποίο μπορεί να ελέγχεται από αυτόν που στοιχηματίζει ή να εξαρτάται από άλλους παράγοντες . Στοιχηματίζοντας υπάρχουν οικονομικές και ψυχολογικές επιπτώσεις τόσο στα παιδιά όσο και στην οικογένειά τους.
Αν αφαιρεθεί όμως το χρηματικό ενδιαφέρον, η δραστηριότητα μετατρέπεται από gambling σε gaming.
[ΕΘΝΟΣonline, Παιχνίδι και Τζόγος, http://www.ethnos.gr/artide, Σεπτέμβριος 2007]
Η χρήση των περισσότερων παιχνιδιών και δραστηριοτήτων από ανηλίκους είναι νόμιμη, η χρήση όμως, των τυχερών παιχνιδιών δεν είναι.
Οι κυριότερες διαφορές μεταξύ των τύπων των ιστοσελίδων αυτών είναι οι εξής:
Οι τοποθεσίες Παιχνιδιών συνήθως περιέχουν παιχνίδια με κάρτες, λέξεις, arcade ή πάζλ, με προβολή του σκορ. Επίσης υπάρχουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια όπου παίζονται με παραπάνω από ένα παίκτη και μοιράζονται την ίδια περιοχή (τα λεγόμενα multiplayer παιχνίδια). Οι παίκτες μπορούν είτε να δημιουργήσουν ομάδες που παίζουν μεταξύ τους είτε απλώς να βλέπουν ποιος μεμονωμένος παίκτης είναι ο καλύτερος. Μπορεί κανείς να παίξει multiplayer παιχνίδια μέσω υπολογιστών συνδεδεμένων σε τοπικό
δίκτυο ή μέσω Διαδικτύου. Δημοφιλή είναι τα παιχνίδια δράσης, τα παιχνίδια ρόλων και τα παιχνίδια στρατηγικής. . [http://www.iatronet.g, Φεβρουάριος, 2010]
Οι τοποθεσίες Τζόγου συνήθως αφορούν το κέρδος ή την απώλεια αληθινών χρημάτων. Ο συστηματικός τζόγος περιλαμβάνει τη συνάντηση δύο ή περισσότερων ατόμων με σκοπό την ανταλλαγή στοιχημάτων. Αυτό γίνεται είτε με φυσική παρουσία είτε με μεσάζοντες όπως τα παραδοσιακά γραφεία στοιχημάτων. Το Διαδίκτυο έχει κάνει τη συνάντησή τους πολύ πιο εύκολη είτε πρόκειται για απλό στοίχημα είτε για πόκερ, τάβλι, και σκάκι. Δεν είναι απαραίτητο να συναντήσει κανείς τους υπόλοιπους παίκτες. Π.χ. στο πόκερ οι παίκτες παίζουν σε πραγματικό χρόνο σε ένα κοινό ηλεκτρονικό περιβάλλον που ο κάθε παίκτης βλέπει στην οθόνη του.
Το βασικό πρόβλημα με τον τζόγο στο Διαδίκτυο είναι ο κίνδυνος χρηματικής απώλειας κάτι που συνδέεται ως ένα βαθμό με τον εθισμό στον τζόγο, στο σημείο αυτού του ψυχολογικού φαινομένου κάποιος στοιχηματίζει, με την ελπίδα ότι με έναν ακόμα γύρο θα πάρει πίσω τα χαμένα χρήματα. Για τον εθισμό στον τζόγο υπάρχουν θεραπευτικά προγράμματα σε πολλές χώρες, αλλά πέρα των θεμάτων υγείας όσοι ασχολούνται με τον τζόγο διατρέχουν κινδύνους δίνοντας τα στοιχεία τους και τους αριθμούς των πιστωτικών καρτών τους. Τα παιχνίδια και ο τζόγος είναι δύο εντελώς διαφορετικοί όροι. Ενώ το παιχνίδι έχει μόνο φανταστικούς δεσμούς με τον φυσικό κόσμο, ο τζόγος περιλαμβάνει το ρίσκο της πραγματικής οικονομικής απώλειας ή του κέρδους. Ψυχολογικά, αυτό οδηγεί σε δύο πολύ διαφορετικούς τρόπους παιχνιδιού: Αν κάποιος χάσει ένα γύρο στο αγαπημένο του παιχνίδι, μπορεί πάντα να θεωρήσει ότι έτυχε εκείνη την στιγμή και να επιστρέψει για ρεβάνς κάποια άλλη φορά, ενώ ο φόβος του να χάσει κανείς τα χρήματά του εξαιτίας μιας λανθασμένης κρίσης σε ένα γύρο πόκερ, ξυπνά ένα εντελώς διαφορετικό είδος συναισθημάτων.
[ΕΘΝΟΣοπΙΙπθ, Παιχνίδι και Τζόγος, http://www.ethnos.gr/article, Σεπτέμβριος 2007]
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο εθισμός στα online παιχνίδια μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα για ορισμένους. Γι αυτούς που δεν είναι ικανοί να διαμορφώσουν τακτικούς κοινωνικούς δεσμούς, αυτές οι διαδικτυακές κοινότητες μπορούν να δώσουν ώθηση στην αυτοπεποίθησή τους . Από την άλλη, υπάρχει ο πραγματικός κίνδυνος της υπερβολικής ενασχόλησης των παικτών με ένα παιχνίδι, σχεδόν όλη μέρα σε καθημερινή βάση, με αποτέλεσμα το υπόλοιπο της ζωής τους να επηρεάζεται σοβαρά. To σύστημα του Πανευρωπαϊκού οργανισμού «ΡΕGΙ - Α European Game
!nformation>> έχει σχεδιαστεί για να παρέχει βοήθεια στους αγοραστές των βιντεοπαιχνιδιών (ειδικά τους γονείς), σχετικά με το εάν ένα παιχνίδι είναι κατάλληλο για ένα παιδί ή έναν έφηβο. Το σύστημα αποτελείται από δύο μέρη: την κατάταξη του παιχνιδιού σε ηλικιακές ομάδες (3+, 7+, 12+, 16+, 18+) και τον χαρακτηρισμό του περιεχόμενου (βία, τζόγος, φόβος, σεξ, ναρκωτικά, ρατσισμός, χυδαία γλώσσα).
[http://www.edugate.gr, Εθισμένοι έφηβοι, 1/12/2009]
2.3.4 Λήψη σεξουαλικών μηνυμάτων
Η χρήση του Διαδικτύου είναι πλέον απολύτως ενσωματωμένη στην καθημερινότητα των παιδιών: Το 93% των χρηστών 9-16 ετών μπαίνουν στο Διαδίκτυο τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα (το 60% αυτών μπαίνουν στο διαδίκτυο καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά). Όσο όμως τα παιδιά «μπαίνουν» σε όλο και μικρότερη ηλικία στο Ιντερνέτ, τόσο αυξάνονται οι κίνδυνοι με τους οποίους μπορεί να έρθουν αντιμέτωπα. Η έκθεση του ευρωπαϊκού Δικτύου EU Kids Online, που η οποία δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, χρηματοδοτήθηκε από το κοινοτικό πρόγραμμα Safer Internet (Ασφαλέστερο Διαδίκτυο) και πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 25.142 παιδιών ηλικίας 9-16 ετών και των γονέων τους, σε 25 ευρωπαϊκές χώρες. Η έρευνα εξέτασε τους βασικούς διαδικτυακούς κινδύνους που είναι οι εξής: πορνογραφία, εξύβριση (εκφοβισμό), λήψη σεξουαλικών μηνυμάτων, επαφή με ανθρώπους που τα παιδιά δε γνωρίζουν από κοντά, δια ζώσης συναντήσεις με επαφές του διαδικτύου, δυνητικά
επιβλαβές υλικό που παράγεται από το χρήστη και παράνομη διαχείριση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Τα παιδιά αποκτούν πρόσβαση στο Διαδίκτυο σε όλο και μικρότερες ηλικίες - η μέση ηλικία για την έναρξη χρήσης του διαδικτύου είναι τα επτά έως οκτώ χρόνια στις Σκανδιναβικές χώρες. Σε όλες τις χώρες, το ένα τρίτο των παιδιών 9-10 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, μπαίνουν καθημερινά, και αυτό ισχύει για το 80% όσων είναι 15-16 ετών. Η πιο συνήθης τοποθεσία χρήσης του διαδικτύου είναι το σπίτι (87%) και αμέσως μετά το σχολείο (63%).
Τα παιδιά 9-16 ετών χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για σχολικές εργασίες (85%), για να παίζουν παιχνίδια (83%), να παρακολουθούν μουσικά βίντεο (76%) και για άμεσα μηνύματα (62%). Λιγότερα αναρτούν εικόνες (39%) ή μηνύματα (31%) για να τα μοιραστούν με άλλους, χρησιμοποιούν διαδικτυακή κάμερα (webcam) (31%), ιστοσελίδες ανταλλαγής αρχείων (16%) ή κάποιο ιστολόγιο-blog (11%).
Το 59% των παιδιών 9-16 ετών έχουν προφίλ σε ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης - συμπεριλαμβανόμενου του 26% των παιδιών 9-10 ετών, το 49% όσων είναι 11-12 ετών, το 73% όσων είναι 13-14 και το 82% εκείνων που είναι 15-16. Ανάμεσα στους χρήστες ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, το 43% κρατάει το προφίλ του «κλειστό» έτσι ώστε να έχουν μόνο οι φίλοι του πρόσβαση σε αυτό. Το 26% αναφέρουν ότι το προφίλ τους είναι ανοικτό, ώστε να μπορεί οποιοσδήποτε να το δει.
Το 12% των παιδιών ηλικίας 9-16 στην Ευρώπη λένε ότι έχουν ενοχληθεί ή αναστατώθηκαν από κάτι στο διαδίκτυο. Αυτό περιλαμβάνει το 9% των παιδιών 9-10 ετών. Οι κίνδυνοι (π.χ. επαφή με σεξουαλικό υλικό) δεν αντιμετωπίζονται απαραίτητα από τα παιδιά ως κάτι επιβλαβές ή που τα αναστατώνει. Η εξύβριση μέσω διαδικτύου μέσω της λήψης κακόβουλων ή επιβλαβών μηνυμάτων είναι πιο ασυνήθιστη, με ένα στα είκοσι παιδιά να έχουν αυτή την εμπειρία, η οποία είναι όμως πιο πιθανό να τα αναστατώσει.
Τα αγόρια, ειδικά οι έφηβοι, εκτίθενται περισσότερο στις εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου στο διαδίκτυο, ενώ οι έφηβες είναι σχετικά πιθανότερο να λάβουν κακόβουλα ή επιβλαβή μηνύματα μέσω διαδικτύου.
Τα κορίτσια είναι γενικά πιο πιθανό να αναστατωθούν από τους κινδύνους με τους οποίους έρχονται σε επαφή.
Οι κίνδυνοι αυξάνονται με την ηλικία: το 14% των παιδιών 9-10 ετών είχαν εμπειρίες με ένα ή περισσότερους από τους κινδύνους για τους οποίους ερωτήθηκαν, ποσοστό που ανεβαίνει στο 33% για τα παιδιά 11-12 ετών, στο 49% για τα παιδιά 13-14 ετών και στο 63% των παιδιών ηλικίας 15-16.
[http://www.healthyliving.gr/2011 ] 2.4 Αντιμετώπιση από τους γονείς
Η παρενόχληση είναι έγκλημα, τόσο στον πραγματικό κόσμο όσο και στον κόσμο του Διαδικτύου. Η επανειλημμένη επικοινωνία με κάποιο άτομο είναι παράνομη, εάν του προκαλεί φόβο για την ασφάλειά του.
Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι η ενημέρωση των ίδιων των γονέων και η ανοικτή συζήτηση με τα παιδιά, όσον αφορά οποιαδήποτε διαδικτυακή δραστηριότητα στην οποία εμπλέκονται.
Από μικρή ηλικία θα πρέπει να τίθενται όρια και για τη χρήση του διαδικτύου, όπως και για πολλά άλλα θέματα που αφορούν τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού και να τηρούνται μέσα στην οικογένεια. Τα όρια, δεν πρέπει να είναι υπερβολικά ή αυστηρά, ώστε να μην καταπιέζουν τα παιδιά και να μην τα κάνουν να νοιώθουν πιεσμένα.
Ενασχόληση και εκπαίδευση των γονέων σε θέματα Διαδικτύου. Καλό είναι να αφιερώνουν χρόνο στο Ιντερνετ, μαζί με τα παιδιά τους ώστε να αποφύγουν το χάσμα γενεών.
Τοποθέτηση του υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε να υπάρχει έλεγχος.
Χρήση ειδικών φίλτρων για τον αποκλεισμό ακατάλληλων ιστοσελίδων.
Μάθετε στα παιδιά σας ποτέ να μην δίνουν προσωπικές πληροφορίες χωρίς την άδειά σας όταν χρησιμοποιούν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τα κανάλια συνομιλίας ή όταν συμπληρώνουν φόρμες εγγραφής και προσωπικά προφίλ.
Διατήρηση της ψυχραιμία και υπενθύμιση στα παιδιά ότι δεν θα τιμωρηθούν εάν ενημερώσουν για οτιδήποτε. Είναι σημαντικό να μην θεωρήσει το έφηβο παιδί ότι μπορεί να στερηθεί το προνόμιο χρήσης του Η/Υ. [http//www.forthnet.gr, Οδηγός προς τους γονείς, Δεκέμβριος, 2009]
2.5 Κακόβουλοι Χρήστες και συμβουλές αντιμετώπισης
Όταν τα παιδιά χρησιμοποιούν εργαλεία επικοινωνίας στο Διαδίκτυο όπως δωμάτια συνομιλίας (chat rooms), ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail) και άμεσα μηνύματα (instant messages) διατρέχουν τον κίνδυνο με το να έρθουν σε επαφή με κακόβουλους χρήστες.
Η ανωνυμία του Διαδικτύου ευνοεί τη γρήγορη ανάπτυξη οικειότητας και οι διαφθορείς εκμεταλλευόμενοι αυτό το γεγονός, άγνωστοι επιδιώκουν να έρχονται σε επαφή με τα παιδιά, με απροσδιόριστες προθέσεις, είτε μέσω συζητήσεων σε δωμάτια συνομιλίας είτε μέσω ομάδων συζήτησης. Όταν πολλοί έφηβοι χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά φόρουμ υποστήριξης από συνομήλικους για να αντιμετωπίσουν διάφορα προβλήματα ή να ζητήσουν κάποιες οδηγίες, ορισμένοι κακόβουλοι χρήστες, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός, συχνά επισκέπτονται αυτές τις διαδικτυακές περιοχές, προσπαθούν να παρασύρουν σταδιακά το θύμα τους μέσω της ευγένειας, ακόμη και μέσω δώρων και συχνά επενδύουν σημαντικό χρόνο, χρήμα και ενέργεια σε αυτή την προσπάθεια. Γνωρίζουν τη μουσική και τα χόμπι που ενδεχομένως ενδιαφέρουν τα παιδιά. Ακούν και δείχνουν να κατανοούν τα προβλήματά τους και για να κάμψουν τις αναστολές των νεαρών ατόμων, σταδιακά εισάγουν σεξουαλικό περιεχόμενο στις συζητήσεις τους ή προβάλλουν σεξουαλικά ακατάλληλο υλικό. Εκεί, Ορισμένοι δρουν με πιο
