Τ.Ε.Ι. Κ Λ Β Α .\ Α Σ
ΣΧΟΛΗ ΛΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑ! ΟΙΚΟΝΌΜΕΛΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ
πτυγιακη ερνασια
Θ έ α α :
^'Βιβλία και Στ οι χ ε ί α Κ α τ ηγ ορ ί α ς του Κ.Β.Σ.^^
Εισηνήτοια Κ ε ρ ε ν ίό ο υ Ε λ ε υ θ έ ρ ια
Σπον'δάστοια Στοΐκάκη Σοφία
ΚΑΒΑΛΑ 1998
Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ
ΣΧΟΛΗ ΛΙ01ΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ
2
πτυχιακή εργασίαΘ έ α α :
^^Βιβλία και Σ τ οι χ ε ί α Κ α τ η γ ορ ί α ς του Κ.Β,Σ.*^
Εισηγήτοια Κ ερ ενίδ ο ί) Ε λ ε υ θ έ ρ ια
Σποι>δάστρια Σ τ ο ϊκ ά κ η Σ ο φ ία
ΚΑΒΑΛΑ 1998
L^NTO μ o r ΡΑΦΙΕΣ
Α.Λ.ΙΙ. Απόδειξη Λιανικής Πώλησης
Λ .ΙΙ.ν. Απόδειξη Παροχής Υπηρεσιών Λ.Φ.Μ. Αριθμός Φορολογικού Μητρώου
Λ.Λ. Δελτίο Α ποστολής
Λ.ΟΛ. Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία
ΗΑ Η λεκτρονικός Υπολογιστής
K.B.L. Κώδικας Βιβλίων και Στοιχείων
Κ.Φ.Σ. Κώδικας Φορολογικών Στοιχείων Λ.Κ.Φ. Γ.Λ.Σ. “ Λ ογιστικά Κοστολόγηση Φοροτεχνικά &
Γενικό Λ ογιστικό Σ χέδιο”
\ .Π . Νομικά Πρόσωπα
Ν.Π.Λ.Λ. Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου
Φ.Ν. & Π. “ Φορολογική Νομοθεσία Πρακτική”
φ.τ.μ. Φορολογική Ταμειακή Μ ηχανή
Φ.Π.Λ. Φόρος Προστιθέμενης Αξίας
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
I. I Αντικείμενο του Κ.οί)δικα Βιβλίων και Στοιχείων 1.2 Υπόχρεοι στην τήρηση βιβλίων και στοιχείων
1.3 Διάκριση επιτηδευματιών. Έντοια χονδρικής και λιανικής πώλησης 1.4 Υποχρέωση των επιτηδευματιών - Η τήρηση βιβλίων
Κ Ε Φ Α .\Α ΙΟ Λ ΕΥ Τ ΕΡΟ 2.1 Τρόπος προσδιορισμού της κατηγορίας βιβλίων 2.2 Ένταξη επιτηδευματιών σε κατηγορίες τήρησης βιβλίων
2.2.1 Με βάση το αντικείμενο εργασιών
2.2.2 Με βάση τον πληθυσμό της πόλης ή του χωριού καθώς και ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως τουριστική 2.2.3 Με βάση το ύψος των ακαθάριστων εσόδων
του προηγούμενου διαχειριστικού έτους 2.2.4 Με βάση την νομική μορφή της εταιρείας 2.3 Η διάκριση σε κατηγορία τήρησης βιβλίων ασκεί επιρροή
14 15
Κ ΕΦ Α Λ Α ΙΟ Τ Ρ ΙΤ Ο 3.1 Βιβλία δεύτερης κατηγορίας - Τρόπος τήρησης γε\ικά 3.2 Ερμηνευτικές παρατηρήσεις - Συμπεράσματα 3.3 Τρόπος εγγραφής των πωλήσεων κατά
Σ.Κ.Κ. όταν χρησιμοποιείται φ.τ.μ.
3.4 Υποδείγματα βιβλίου εσόδων-εξόδων 3.5 Παραδείγματα τήρησης βιβλίου εσόδων-εξόδων
Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ Τ Ε Τ Α Ρ Τ Ο 4.1 Θεωρούμενα βιβλία και στοιχεία
4.1.1 Θεωρούμενα βιβλία
4.1.2 Θεωρούμενα στοιχεία...
4.2 Βιβλία και στοιχεία που εκδίδο\ται αθεώρητα ...
4.2.1 Βιβλία που δεν θεωρούνται 4.2.2 Στοιχεία που δεν θεωρούνται
4.3 Χρόνος ενημέρωσης των βιβλίων...
4.4 Πίνακες χρόνου ενημέροκτης βιβλίων και στοιχείων.
4.4.1 Πίνακας χρόνου ενημέρωσης βιβλίων...
4.4.2 Πίνακας χρόνου ενημέρωσης στοιχείων...
29 30
ΚΕΦ Α Λ Α ΙΟ IIE M IIT O Π ρόσθετα βιβλία και στοιχεία επιτηόευματιώ ν 5.1 Πρόσθετα βιβλία
5.1.1 Πίνακας πρόσθετων βιβλίων 5.1.2 Υποδείγματα πρόσθετων βιβλίων 5.2 Απογραφή
5.2.1 Έννοια απογραφής - Είδη απογραφής 5.2.2 Υπόχρεοι στην τήρηση βιβλίου απογραφών 5.2.3 Απαλλάσονται από την τήρηση βιβλίου απογραφών 5.2.4 Κατηγορίες επιτηδευματιών οι οποίες απαλλάσονται
από την υποχρέωση τήρησης βιβλίου απογραιρών 5.2.5 Αποτίμηση στοιχείων απογραφής...
5.3 Εννοιολογικός προσδιορισμός των τιμών
5.3.1 Διευκρινίσεις - Επισημάνσεις...
5.4 Τόπος τήρησης βιβλίων και στοιχείων - Χρόνος διαφύλαξης αυτών 5.5 Έννοια υποκαταστήματος - Βιβλία υποκαταστήματος 5.6 Συγκεντρωτικές καταστάσεις...
5.6.1 Ποιοι υποχρεού\ται να υποβάλλουν συγκε-ντρωτική κατάσταση πελατών και προμηθευτών
5.6.2 Συγκεντρωτική κατάσταση πελατών...
5.6.3 Συγκεντρωτική κατάσταση προμηθευτών...
54 58 58 48
ΚΚΦΛΛΑΙΟ ΚΚTO
Σ το ιχ εία επιτηδευματιοίν Β’ κατηγορίας βιβ/.iojv
6.1 Δελτίο Αποστολής
6.Ι.Ι Επισημάνσεις - Ερμηνειττικές παρατηρήσεις 6.2 Συγκεντρωτικό δελτίο αποστολής
6.3 Τιμολόγιο...
6.4 Τιμολόγιο για παροχές υπηρεσιών 6.5 Τιμολόγιο αγοράς αγροτικών προϊόντων 6.6 Πιστωτικό τιμολόγιο...
6.7 Απόδειξη .Λιανικής Πώλησης (ΑΛΠ) 6.8 Απόδειξη παροχής υπηρεσιών (Α.Π.Υ.)
6.8.1 Ερμηνευτικές παρατηρήσεις για τις Α.\Π και τις ,ΛΠΥ 6.9 Φορολογικές ταμειακές μηχανές (φ.τ.μ.)
6.10 Αποδείξεις δαπανών...
6.10.1 Κατηγορίες δαπανών για τις οποίες εκδίδεται απόδειξη δαπάνης 6.11 Αποδείξεις αυτοπαράδοσης...
6.11.1 Πράξεις θεωρούμενες ως παράδοση αγαθών -
Έκδοση αποδείξεως αυτοπαράδοσης ...
6.12 Έγγραφα μεταφοράς...
104 107
Κ ΕΦ Α Λ Α ΙΟ Ε Β Δ Ο Μ Ο -Ακαθάριστα Έ σ οδα 7.1 Έντοια των ακαθάριστων εσόδων...
7.1.1 Διευκρινίσεις για τα ακαθάριστα έσοδα...
7.1.2 Συγκεκριμένα στα ακαθάριστα έσοδα δεν συμπεριλαμβάνονται τα ακόλουθα ποσά εσόδων 7.2 Προσδιορισμός ακαθάριστων εσόδων της Β' κατηγορίας βιβλίων
7.2.1 Λογιστικός προσδιορισμός των καθαρών κερδών...
7.2.2 Εξωλογιστικός προσδιορισμός καθαρών κερδών
122
122
ΚΚΦΛΛΛΙΟ Ο Γ Λ Ο Ο
8.1 Κύρος και αποδεικτική δύναμη των βιβλίων και στοιχείων 129 8.2 Απόρρητο βιβλίων και στοιχείων ... 131 8.3 Πρόστιμα για παραβάσεις του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείω\· 132 8.3.1 Καθιέριοση του αντικειμενικού συστήματος 132 8.3.2 Παράμετροι του αντικειμένου σιχττήματος -
Εννοιολογικοί προσδιορισμοί 132
8.4 Ορίζονται δύο βάσεις υπολογισμού 133
8.5 Οι παραβάσεις διακρίνονται στις γενικές και αυτοτελείς γενικές παραβάσεις 134 8.5.1 Γενικές παραβάσεις... 134 8.5.2 .Αυτοτελείς παραβάσεις... 135
ΚΕΦ.Α.Α.ΑΙΟ ΕΝ.ΑΤΟ Π ρα κτικ ά Π αραδείγματα
•Μέρος Ιο
Εμπορική Επιχείρηση...
Επιχείρηση Παροχής Υπηρεσιών Μέρος 2ο
Υποδείγματα στοιχείων Β’ κατηγορίας
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Σκοπός της πτυχιακής αυτής εργασίας είναι η παρουσίαση των βιβλίων και τω\
στοιχείων της Β’ κατηγορίας του Κ.Β.Σ..
Επέλεξα το θέμα αυτό προκειμένου να διευρύνω και να εμβαθύνω τις γνώσεις μου , θεωρώντας ως δεδομένο ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις στην πλειονότητα τους, τηρούν βιβλία και στοιχεία αυτής της κατηγορίας.
Στην διάρκεια διεκπαιραίωσης της πτυχιακής μου. παρακολουθούσα τις συνεχείς τροποποιήσεις των διατάξεων του Κ.Β.Σ.. στα βιβλία και τα στοιχεία της Β' κατηγορίας τα οποία συμπεριέλαβα αφού προηγουμένως ερμήνευσα και ανάλυσα.
Η εργασία μου αυτή δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την καθοδήγηση και την πολύτιμη βοήθεια που μου προσέφερε η Κα. Κερενίδου στα πλαίσια της εισηγήτριας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
1.1 Αντικείμενο του Κώ δικα Β ιβλίω ν και Σ το ιχείω ν
Με τις διατάξεις του Κ.Β.Σ. ορίζονται οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των επιτηδευματιών, σχετικά με την τήρηση των βιβλίων και την έκδοση των στοιχείων, για την εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων.
1.2 Υ πόχρεοι στην τήρηση βιβλίω ν και στοιχείω ν
Κάθε ημεδαπό ή αλλοδαπό φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή κοινωνία .-λστικού κώδικα* , που ασκεί δραστηριότητα στην Ελληνική Επικράτεια και αποβλέπει στην απόκτηση εισοδήματος από εμπορική ή βιομηχανική ή βιοτεχνική ή γεωργική επιχείρηση ή από ελεύθερο επάγγελμα" ή από οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση, καθώς και οι αστικές κερδοσκοπικές ή μη εταιρείες, αναφερόμενοι στον εξής με τον όρο “επιτηδευματίας” τηρεί, εκδίδει, παρέχει, ζητά, λαμβάνει, υποβάλλει, διαφυλάσσει τα βιβλία, τα στοιχεία, τις καταστάσεις και κάθε άλλο μέσο σχεπκό με την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων που ορίζονται από τον Κ.Β.Σ., κατά περίπτωση.
' Φυσικό πρόσωπο: ο Κ.Β.Σ. εννοεί την ατομική επιχείρηση.
,\οιιικό πρόσωπο: είναι η ένωση προσώπων για την επιδίωξη ορισμένου σκοπού ή συνόίον περιουσίας που έχει ταχθεί στην εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού και αποκτά νομική προσωπικότητα. Τα νομικά πρόσωπα Ιδιωτικού δικαίου έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα, ιδίαις οι εμπορικές επιχειρήσεις.
Κοινωνία .4στικού Κώδικα: 4 ν ένα δικαίωμα ανήκει σε περισσότερους από κοινού, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, υπάρχει ανάμεσα τους κοινωνία κ α τ ' ιδανικά μέρη. Σ ε περίπτωση αμφιβολίας λογίζεται 0Ώ τα μέρη είναι ίσ α
■■ ΕισόάηΜα α χό ειιποβοπί j h o m a va cn ή Λ πηετηκή e x m in a w : Είναι το κέρδος που αποκτάται από μια ή περισσότερες ατομικές ή ετω ρικές επιχειρήσεις εμπορικές βιομηχανικές ή βιοτεχνικές ή από την άσκηση οποιουδήποτε κερδοσκοπικού επαγγέλματος που δεν υπάγεται στα ελεύθερα επ αγγέλμα τα
Εκτόόψια από νεωβνική εκΐΎείβπση:Είναι το κέρδος που αποκτάται από την εκμετάλλευση μ ια ς ή περισσοτέρων γεωργικών επιχειρήσεων πάσης φύσεως όπω ς αγροτικών, κτηνοτροφικών.
τττηνοτροφικών. μελίσσοκομικών. θηροτροφικών. δασικών, αλεευτικών κλπ.
Εισόδψια από ελεύθερα επαγνέλΜ οτα· Είναι οι αμοιβές από την άσκηση του ελεύθερου επαγγέλματος του ιατρού, δικηγόρου, συμβολαιογράφου, δημοσιογράφου, συγγραφ έα καλλιτέχνη, λογιστή ή φοροτέχνη κλπ
Τις υποχρεώσεις της προηγούμενης παραγράφου έχει και η κοινοπραξία επιτηδευματίων*, που θεωρείται επιτηδευματίας για την εφαρμογή των διατάςεωι του Κώδικα, εφόσον έχει ορισμένη επαγγελματική διεύθυνση, αποβλέπει στη διενέργεια συγκεκριμένης πράξης, αποδεικνύεται με έγγραφη συμφωνία, που κατατίθεται στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία (Δ.Ο.Υ.) πριν από την έναρξη των εργασιών της, και τα μέλη της είναι φυσικά ή νομικά που το καθένα ασκεί δική του επιχείρηση ή ελεύθερο επάγγελμα ή είναι ομόρρυθμο μέλος διαφορετικής ομόρρυθμης ή ετερρόρυθμης εταιρείας. Η προϋπόθεση της διενέργειας συγκεκριμένης πράξης δεν απαιτείται προκειμένου για κοινοπραξία επιτηδευματιών που έχει ως αντικείμενο εργασιών την αποκλειστικά εκτός της χώρας πώληση αγαθώς ή παροχή υπηρεσιών ή προβολή και προώθηση Ελ>.ηνικών προϊόντων με οποιοδήποτε τρόπο, καθώς και την εκμετάλλευση συγκοινωνιακών γραμμών πλοίων.
Το Δημόσιο και κάθε άλλο νομικό πρόσωπο μη επιτηδευματίας, οι επιτροπές και οι ενώσεις προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι ξένες αποστολές και οι διεθνείς οργανισμοί, υποχρεούνται μόνο στην έκδοση, υποβολή και διαφύλαξη των στοιχείων που ορίζονται ρητά από τον Κ.Β.Σ.. Τα πρόσωπα αυτά, εκτός από το Δημόσιο, όταν ενεργούν πρόιξεις παράδοσης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών που υπάγονται στον Φόρο Προστιθέμεντις .λξίας (Φ.Π..Λ.).
θεωρούνται επιτηδευματίες μόνο για την δραστηριότητα τους αυτή και έχουν πς υποχρεώσεις της πρώτης παραγράφου.
Δεν υποΎρεούνται στην τήρηση των βιβλίων και στην έκδοση των στοιχείων του Κώδικα, με εξαίρεση το ημερολόγιο μεταφοράς και το δελτίο αποστολής (στην περίπτωση που αποστέλουν αγαθά σε επιτηδευματία λόγω πώλησης ή για να πωληθούν για λογαριασμό τους), οι αγρότες και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις που ορίζονται από τα άρθρα 33 και 34 του Νόμου 1642/1986 για την εφαρμογή του Φ.Π.Α. (ΦΕΚ ΑΊ25), εφ’ όσον δεν έχουν ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς του νόμου αυτού.'
■ KotPOKoacia επτηδευματίω ψ : Είναι η σύμβαση ήδη επιτηδευβΜτίων )ΐα την αχό κοτνοό άσκηση συγκεκριμένης πράξης μ ε σκοπό το κέρδος.
' Χ Ρ Η Σ Τ Ο Σ Δ. Μ Ε Λ Α Σ . "Κ. Β. <& Σ. Σελ. 13-14.
Ε κδόσειςΑ Ν Τ . Ν. Σ Α Κ Κ Ο Υ Λ Α . Αθήνα 1992.
Απαλλάσσονται από την υποχρέωση της τήρησης των βιβλίων του κώδικα και της έκδοσης των αποδείξεων λιανικής πώλησης αγαθών και παροχή:
υπηρεσιών οι επιτηδευματίες φυσικά πρόσωπα, που πραγματοποίησαν κατά την προηγούμενη ετήσια διαχειριστική περίοδο ακαθάριστα έσοδα μέχρι ένα εκατοααύοιο OKtaK6aiec γιλιάδ&: Π .800.000) όοατιιές από την πώληση αγαθών ή μέχρι το αυτό ποσό από την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών, εφόσον στην περίπτωση αυτή τα ακαθάριστα έσοδα από την παροχή υπηρεσιών όε\
υπερβαίνουν τις ε£ακόσι&: γιλιαάκ: (600.000) ooaYufc. ή μέχρι εί,ακόσιε^ γιλιάoεc (600.000) όραγιιές από την παροχή υπηρεσιών, καθώς και τα φυσικά πρόσωπα που εκμεταλλεύονται φορτηγά πλοία του Ν. 27/75 (ΦΕΚ Α’ 77). των οποίων η συνολική χωρητικότητα δεν υπερβαίνει τους πεντακόσιους (500) κόρους. Οι διατάξεις της παραγράφου αυτής δεν εφαρμόζονται επί ελευθέρων επαγγελματιών.
επί επιτηδευματιών που πραγματοποιούν ακαθάριστα έσοδα από χονδρικές πωλήσεις κατά ποσοστό τουλάχιστον εξήντα τοις εκατό (60®ο) ή εξοη^ωγές ανεξάρτητα από ποσοστό, ως και επιτηδευματιών που υποχρεούνται στην τήρηση πρόσθετων βιβλίων.-
Οι περιστασιακώς απασχολούμενοι, φυσικά πρόσωπα (ιδίως νοικοκυρές, φοιτητές, σπουδαστές κλπ.) που αναλαμβάνουν περιστασιακά και όχι κατά σύστημα διάφορες εργασίες (πλέξιμο, ράψιμο, διάθεση βιβλίων, συμπλήρωση στατιστικών δελτίων κλπ.) λαμβάνουν δε για την απασχόληση τους αυτή, μικροποσά και δεν είναι επιτηδευματίες και δεν υποχρεούνται να τηρούν τα βιβλία και τα στοιχεία του κώδικα.
Δημόσιοι υπάλληλοι που πέρα από την κύρια εργασία τους απασχολούνται και με τη συγγραφή διαφόρων έργων (βιβλίων κλπ.) ή και με την έκδοση αυτών, δεν θεωρούνται επιτηδευματίες, για την εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα.
Επομένως για τις εισπράξεις από συγγραφικά δικαιώματα ή από πωλήσεις βιβλίων τους δεν υποχρεούνται στην τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων του Κώδικα.^
- Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ ΠΑΡ. Σ Τ Α Μ A Τ Ο Π Ο Υ ΛΟ Σ. ‘Κ.Φ.Β. ά Σ .'\ Σ ε /. 82.
Εκδόσεις A NT. Ν. Σ Α Κ Κ Ο Υ Λ Α . Έκτη έκδοση. Αθήνα 1996.
’ ΓΡ Η Γ Ο Ρ Η Σ ΣΠ. Μ Ε Ν ΤΗ Σ . "Φορολογικ-ή Νομοθεσία κ ω Πρακτική ". Σελ. 125-129.
Εκδόσεις ΕΛΛ Η Ν . Δ ' Εκδοση Ανανεωμένη. Νοέμβριος 1997. Αθήνα.
- 4 -
Η αμοιβή που καταβάλλεται στους δικαιούχους εισηγητές επιμορφοττικών σεμιναρίων, που είναι αποκλειστικά μισθωτοί του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα και δεν έχουν από άλλη αιτία την ιδιότητα του επιτηδευματία. μπορεί να εκδίδεται από τον καταβάλλοντα την αμοιβή απόδειξη επαγγελματικής δαπάνης αντί της έκδοσης από τον δικαιούχο της αμοιβής θεωρημένης απόδειξης παροχής υπηρεσιών.
Ο επιχειρηματίας - καλλιεργητής προϊόντων που διατηρεί κατάστημα όπου διαθέτει τα προϊόντα του (δενδρύλλια) δεν απαλάσσεται από την υποχρέωση τηρήσεως βιβλίων και στοιχείων (δεν είναι αγροτής).
Ειδικά, ανεξάρτητα από το ύψος των ακαθάριστων εσόδων απαλλάσσονται;
α) Από την τήρηση βιβλίων, οι πράκτορες κρατικών λαχείων και παιγντων (Προ- πο. Λόττο και συναφή), μόνο για τη δραστηριότητα αυτή, επιφυλασσομένων των διατόιξεων της παραγράφου 2 του άρθρου 4 και της περίπτωσης Ιβ’ της παραγράφου 5 του άρθρου 10 του Κ.Β.Σ. καθώς και οι εφημεριδοπώλες (υποπράκτορες εφημερίδων και περιοδικών).
β) Από την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων, τα φυσικά πρόσωπα που δεν θεωρείται ότι ασκούν δραστηριότητα υπαγόμιενη στο Φόρο Προστιθέμεντις Αξίας (Φ.Π.Α.), σύμφωνα με την παράγραφο Ι του άρθρου 3 του Ν. 1642/1986 (ΦΕΚ Α’ 125) με την προϋπόθεση ότι τα πρόσωπα αυτά δεν έχουν την ιδιότητα του επιτηδευματία από άλλη αιτία και παρέχουν υπηρεσίες προς τα πρόσωπα της παραγράφου 3 του άρθρου αυτού. (Η παράγραφος 5 τίθεται όπως ανπκατεστάθη με την §3 του άρθρου 2 του Π.Δ. 134/96 και ισχύει από 1-1-1996).
Τα βιβλία και τα στοιχεία του Κ.Β.Σ. τηρούνται στην ελληνική γλώσσα και στο ελληνικό νόμισμα, εκτός αν έχει νομίμως επιτραπεί η τήρηση αυτών κατ' άλλον τρόπο. Τα στοιχεία που εκδίδονται για συναλλάγες με το εξωτερικό επιτρέπεται να διατυπώνονται σε ξένη γλώσσα και να αναγράφεται σ’ αυτά το ξένο νόμισμα στο οποίο γίνεται η συναλλαγή.
1.3 Δ ιάκριση επιτηόευματίϋ'ίν. 'tlvvoiu χονδρική ς και λια νική ς πώ λη ση ς
1. Οι επιτηδευματίες διακρίνονται ανάλογα με το αντικείμενο των εργασιών:
α) σε εκείνους που πωλούν αγαθά, χονδρικώς ή λιαντκώς. αυτούσια ή μετά από επεξεργασία, ιδίως κατεργασία ή εξευγενισμό ή συναρμολόγηση ή διασκευή ή συσκευασίας,
β) σε εκείνους που παρέχουν υπηρεσίες.
γ) σε εκείνους που πωλούν αγαθά και παρέχουν υπηρεσίες (μικτή δραστηριότητα).
2. Για την εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα θεωρείται:
α) χονδρική πώληση, ή πώληση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών σε άλλο επιτηδευματία και στα πρόσωπα των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 2 (Δημόσιο και αγρότες), για την άσκηση του επαγγέλματος τους ή την εκτέλεση του σκοπού τους, η πώληση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών εκτός της χώρας, καθώς και η πώληση εισαγωγικού δικαιώματος, β) λιανική πώληση, η πώληση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών σε φυσικό
πρόσωπο, για την ικανοποίηση ατομικών ή οικογενειακών αναγκών.
γ) χονδροπωλητής κατά κύριο λόγο, ο επιτηδευματίας του οποίου τα έσοδα από χονδρικές πωλήσεις υπερβαίνουν το εξήντα τοις εκατό (60" ο) του συνόλου των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων.
δ) ως παροχή υπηρεσιών και η περίπτωση κατά την οποία χρησιμοποιούνται υλικά, των οποίων το κόστος σε κάθε περίπτωση δεν υπερβαίνει το ένα τρίτο (1/3) της συνολικής αμοιβής, με την προϋπόθεση ότι από την χρησιμοποίηση των υλικών αυτών δεν παράγεται νέο είδος αγαθού^ (Ως είδος θεώρειται η ουσιώδης ποιοτική διάκριση των αγαθών, η οποία επηρεάζει σημαντικά τουλάχιστον την απόδοση ή το κόστος ή την τιμή πώλησης διαζευκ*τικά ή αθροιστικά.).
^ Χ Ρ Η Σ Τ Ο Σ Δ. Μ Ε Λ Α Σ . "Κ. Β. £ Σ. ". Σ ^± 17-h t Ε κδ ό σ α ςΑ Ν Τ . Ν. ΣΑ Κ Κ Ο Υ Λ Α . Αθήνα 1W2.
3. Η διάκριση των επιτηδευματιών μκ κριτήριο το αντικείμενο των εργασιών του;
(πωλούντες αγαθά, παρέχοντες υπηρεσίες και ασκούντες μικτή δραστηριότητα), ασκεί επιρροή:
α) στην απαλλαγή από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων,
β) στην υποχρέωση τήρησης ορισμέ;νων βιβλίων π.χ. βιβλίο αποθήκης τηρούν υπό ορισμένες προϋποθέσεις όσοι πωλούν αγαθά και όχι όσοι παρέχουν υπηρεσίες.
γ) στην υποχρέωση ένταξης των επιτηδευματιών σε κατηγορία τήρηση;
βιβλίων.
δ) στον προσδιορισμό του είδους των εκδιδομένων στοιχείων,
ε) στον προσδιορισμό του καθαρού κέρδους. Στις επιχειρήσεις που τηρούν βιβλίο Β’ κατηγορίας, αν αυτές παρέχουν αποκλειστικά υπηρεσίες και στερούνται αξιόλογων αποθεμάτων κατά τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου, το καθαρό κέρδος προκύπτει λογιστικώς, ενώ αν πωλούν αγαθέι, το κέρδος προκύπτει εξωλογιστικώς.
Ο χαρακτηρισμός μιας πράξης ως χονδρικής ή λιανικής πώλησης ασκεί επιρροή:
α) στην απαλλαγή από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων,
β) στις προϋποθέσεις τήρησης ορισμένων βιβλίων π.χ. διαφοροποιούνται τα όρια των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων ως προϋπόθεση υποχρέωσης τήρησης βιβλίου αποθήκης για τους επιτηδευματίες που πωλούν χονδρικώς ή λιανικώς.
γ) στον προσδιορισμό του είδους των εκδιδόμενων στοιχείων,
δ) στον προσδιορισμό του καθαρού κέρδους. Εφαρμόζονται διαφορετικοί συντελεστές καθαρού κέρδους για τους επιτηδευματίες που πωλούν χονδρικώς ή λιανικώς και τηρούν βιβλία πρώτης ή δεύτερης κατηγορίας.
1.4 Υποχρέωση τω ν επιτηοευματιοιν - Η τήρηση βιβλίο^ν
Συνοπτικά, οι επιτηδευματίες έχουν διαφορετικές υποχρεώσεις ανάλογα με την κατηγορία που εντάσσονται;
1. Στην Α’ κατηγορία όσοι επιτηδευματίες ανήκουν τηρούν σύμφωνα με τον Κ.Β.Σ., Βιβλίο Αγορών. Το καθεστώς του Φ.Π.Α. είναι τεκμαρτό (δηλ.
υπολογιστικό) και αποδίδεται στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. κάθε τρίμηνο.
2. Στην Β’ κατηγορία όσοι υπάγονται τηρούν βιβλίο Εσόδων-Εςόδων. Το καθεστώς του Φ.Π.Α. είναι κανονικό και αποδίδεται κάθε δίμηνο στην Δ.Ο.Υ'..
3. Στην Γ’ κατηγορία οι επιτηδευματίες τηρούν βιβλία με την μέθοδο της λογιστικής διπλογραφίας βάσει του λογιστικού σχεδίου. Το Φ.Π.Α. το αποδίδουν κάθε μήνα.
4. Οι επιτηδευματίες οι οποίοι απαλλάσονται από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων, απαλλάσονται και από την υποχρέωση απόδοσης Φ.Π.Α..
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΛΕΥΤΕΡΟ
2.1 Τρόπος προσδιορισμού της κατηγορίας βιβλίω ν
Για την τήρηση των βιβλίων του ο κάθε ετητηδευματίας εντάσσεται σε μια κατηγορία βιβλίων, από την έναρξη των εργασιών του.
Γενικά κριτήρια για την ένταξη σε κατηγορίες τήρησης βιβλίων είναι:
1. Το ανηκείμενο εργασιών.
2. Ο πληθυσμός της πόλης ή του χωριού στην περιφέρεια των οποίων ασκείται το επάγγελμα καθώς και ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως τουριστική.
3. Το ύψος των ακαθάριστων εσόδων του προηγούμενου έτους.
4. Η νομική μορφή της εταιρείας.
5. Το πρόσωπο που ασκεί το επιτήδευμα (φυσικό ή νομικό).
6. Το καθεστώς Φ.Π.Α. στο οποίο υποχρεωτικά ή προαιρετικά έχει ενταχθεί η επιχείρηση.
Ο επιτηδευματίας από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου, μπορεί να τηρήσει ανώτερης κατηγορίας από εκείνη στην οποία εντάσσεται, με την προϋπόθεση της τήρησης όλων των βιβλίων και των στοιχείων, που ορίζονται για την κατηγορία αυτή και για τα επόμενα 5 χρόνια.
2.2 Έ ν τα ξη επιτηδευματιο'^ν σε κατηγορίες τήρησης βιβλίουν
2.2.1 \ ί ε βάση το αντικείμενο εργασιών
Οι επιτηδευματίες από την έναρξη των εργασιών τους, εντάσσονται σε κατηγορία τήρησης βιβλίων σύμφωνα με τον Κ.Β.Σ..
Στην τρίτη κατηγορία οι ημεδαπές και αλλοδαπές ανώντιμες και περιορισμένης ευθύνης εταιρείες καθώς και οι κοινοπραξίες ή άλλης νομικής μορφής επιχειρήσεις κατασκευής δημοσίων έργων, εφόσον ο προϋπολογισμός του έργου που αναλαμβάνουν υπερβαίνει το όριο τήρησης βιβλίων τρίτης κατηγορίας.
Κατ’ εξαίρεση, μπορούν να τηρήσουν βιβλία δεύτερης κατηγορίας οι αλλοδαπές γενικά ετπχειρήσεις που εγκαθίστανται στην Ελλάδα με βάση πς διατάξεις των α.ν. 89/1967 (ΦΕΚ Α’ 132) και 378/1968 (ΦΕΚ Α’ 82). καθώς και τα υποκαταστήματα των αλλοδαπών αεροπορικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα και απαλλάσσονται από την φορολογία εισοδήματος με τον όρο της αμοιβαιότητας.
Στην δεύτερη κατηγορία, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρίϊγράφου 2, εντάσσεται:
α) ο ελεύθερος επαγγελματίας, β) ο εκτελωνιστής,
γ) ο εκμεταλλευτής αυτοκινήτου δημόσιας χρήσης, δ) ο παραγωγός ασφαλειών,
ε) ο μεσίτης,
στ) ο εκμεταλλευτής γεωργικών μηχανημάτων ή ελαιοτριβείου, ζ) ο εκμεταλλευτής εκπαιδευτηρίου ή φροντιστηρίου,
η) ο εκμεταλλευτής πλοίου της δεύτερης κατηγορίας (του άρθρου 3 του Ν.
27/1975),
θ) ο εκμισθωτής μηχανημάτων, αυτοκινήτων ή οποιονδήποτε άλλων κινητών πραγμάτων,
ι) ο πράκτορας εφημερίδων και περιοδικών.
ια) ο κατασκευαστής ιδιωτικών ή δημοσίων τεχνικών έργων, του οποίου τα καθαρά κέρδη προσδιορίζονται με ειδικό τρόπο, σύμφωνα με τη νομοθεσία περί φορολογίας εισοδήματος,
ιβ) ο πωλητής χρυσών και λοιπών νομισμάτων.
ιγ) ο πρατηριούχος χονδρικής πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων, ιδ) ο πωλητής πετρελαιοειδών ως αντιπρόσωπος εταιρείας διανομής των ειδών
αυτών, και
ιε) ο πρατηριούχος υγραερίου αυτοκινήτων.
Όποιος από τους παραπάνω επιτηδευματίες διατηρεί κλάδο παροχής άλλων υπηρεσιών ή πώλησης άλλων αγαθών τηρεί, για όλες του τις δραστηριότητες, τα βιβλία της κατηγορίας που ανπστοιχεί στο σύνολο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του. όχι όμως κατηγορία κατώτερης της δεύτερης.
Στην πρώτη κατηγορία, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 2.
εντάσσεται:
α) ο πρατηριούχος υγρών καυσίμων και λιπανηκών αυτοκινήτων, για την εμπορία βενζίνης και πετρελαίου,
β) ο επιτηδευματίας που διαθέτει τα είδη του αποκλειστικά λια\ικώς στις κινητές λαϊκές αγορές,
γ) ο εκμεταλλευτής περιπτέρου,
δ) ο λιανοπωλητής ψιλικών και συναφών ειδών, εφημερίδων, περιοδικών και τσιγάρων.
Όποιος από τους επιτηδευματίες των περιπτώσεων α’. β’. γ’ διατηρεί και κλάδο πώλησης άλλων αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, τηρεί για τον κλάδο αυτό τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα του κλάδου αυτού, όχι όμως κατηγορίας κατώτερης της δεύτερης.^
Στην περίτττωση αυτή οι αγορές και τα έξοδα του πρώτου κλάδου μπορεί να παρακολουθούνται στα βιβλία του δεύτερου κλάδου σε ιδιαίτερες στήλες ή σε ιδιαίτερο χώρο, αν τηρεί βιβλίο εσόδων-εξόδων ή σε ιδιαίτερους λογαριασμούς, αν τα βιβλία αυτά είναι τρίτης κατηγορίας.
^ Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ Π Α Ρ . Σ Τ Α Μ Α Τ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ . 'Κ.Φ.Β. S Σ ." Σελ. 123-124.
Ε κδ ό σ ε ιςΑ Ν Τ Ν . Σ Α Κ Κ Ο Υ Λ Α . Έκτη Έκδοση. Αθήνα 1996.
Για τον επιτηδευματία λιανοπωλητή ψιλικών και συναφών ειδών, εφημερίδων, περιοδικών και τσιγάρων (της δ’ περίπτωσης), που διατηρεί κλάδο παροχής υπηρεσιών ή παροχής άλλων αγαθών τηρεί για όλες του τις δραστηριότητες, τα βιβλία της κατηγορίας που αιτιστοιχεί στο σύνολο των ακαθάριστων εσόδων του, όχι όμως κατηγορίας κατώτερης της δεύτερης.
Στην κατηγορία που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα τους, όχι όμως σε κατηγορία κατώτερης της δεύτερης, οι λοιποί επιτηδευματίες. φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή ένωση προσώπων, για τους οποίους δεν προβλέπεται ένταξη με βάση τις διατάξεις Κ.Β.Σ. καθώς και οι νέοι επιτηδευματίες. κατά την έναρξη των εργασιών τους, για τους οποίους δεν προβλέπεται ειδική ένταξη.
Κατ’ εξαίρεση τα πρόσωπα της παραγράφου 3 του άρθρου 2’ , σε περίπτωση υποχρέωσης τήρησης βιβλίων τρίτης κατηγορίας, μπορεί να τηρήσουν βιβλία δεύτερης κατηγορίας.
2.2.2 .Με βάση τον πληθυσμό της πόλης ή του χωριού καθώς και ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως τουριστική
Οι επιτηδευματίες φυσικά πρόσωπα, που ασκούν την δραστηριότητα τους σε πόλη ή χωριό με πληθυσμό κάτω των πέντε χιλιάδων (5.000) κατοίκων, που δεν έχουν χαρακτηρισθεί ως τουριστικές περιοχές, εντάσσονται κατά την έναρξη των εργασιών τους στην πρώτη κατηγορία βιβλίων και στη συνέχεια στην κατηγορία βιβλίων που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα της προηγούμενης διαχειριστικής τους περιόδου, εκτός από τους επιτηδευματίες φυσικά πρόσωπα των περιφερειών αυτών που έχουν ως αντικείμενο εργασιών την παροχή υπηρεσιών ή την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών (μικτή δραστηριότητα) ή την εκμετάλλευση κέντρου διασκέδασης ή καταστήματος που υπόκειται σε αγορανομική κατάταξη, οι οποίοι εντάσσονται από την έναρξη των εργασιών τους στην κατηγορία που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα τους, όχι όμως σε κατηγορία κατώτερης της δεύτερης. *
* Δημόσιο και κάθε άλλο νομικό πρόσωπο μη επηηδεομανιχ;. οι επιτροπές και οι ε\·ώσεις προσώπων μη κερδοσκοπικού χο()ακτή(Ηΐ. οι ξενες αποστο/χς και οι διεθνείς ορ','ανισμοϊ.
Τα φυσικά πρόσωπα που έχουν ως αντικείμενο εργασιών την εκμετάλλευση παραδοσιακού καφενείου σε πόλη ή χωριό με πληθυσμό κάτω των πέντε χιλιάδων κατοίκων, που δεν έχουν χαρακτηρισθεί ως τουριστικές περιοχές, τηρούν τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα τους.
2.2.3 Με βάση το ύψος των ακαθάριστων εσόόίον του προηγούμενου διαχειριστικού έτους
Τα όρια για την κατηγορία τήρησης βιβλίων, ορίζονται με βάση το ύψος των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων της προηγούμενης διαχειριστικής περιόδου, ακολούθως:
Κατηγορίες βιβλίων Όρια ακαθάριστων εσόδων Πρώτη
Δεύτερη Τρίτη
μέχρι και 18.000.000 δρχ.
μέχρι και 250.000.000 δρχ.
άνω των 250.000.000 δρχ.
Αν η προηγούμενη διαχειριστική περίοδος είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη του 12μηνου τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα βρίσκονται με αναγωγή.*
Όταν πωλούνται αγαθά για λογαριασμό τρίτου ως ακαθάριστο έσοδο για την τήρηση βιβλίων θεωρείται η αξία των αγαθών που πωλήθηκαν.
Ο επιτηδευματίας από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου, μπορεί να τηρήσει βιβλία ανώτερης κατηγορίας από εκείνη στην οποία εντάσσεται, με την προϋπόθεση της τήρησης όλων των βιβλίων και στοιχείων που ορίζονται για την κατηγορία αυτή.
Σε περιπτώσεις μετασχηματισμού επιχειρήσεων, η νέα εταιρεία έχει όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του Κ.Β.Σ.. που είχε οποιαδήποτε από τις επιχειρήσεις ή κλάδους που μετασχηματίστηκαν.
^Εφημερίδα "Κ Α Θ Η Μ Ε Ρ ΙΝ Η ". "Φορολογία Εισοδήματα; - Αντικεμιενικά KpivjfHa". Σε/- 74.
Χορηγός: Τ^χίπεζα Εργασίας.
2.2.4 Με (1<χση την νομική μορφτ\ της εταιρείας
Ο τρόπος προσδιορισμού της κατηγορίας τήρησης βιβλίων γίνεται αφού εξετάσουμε τη νομική μορφή της επιχείρησης. Αν αυτή είναι Ανώνυμη Εταιρεία ή Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης, δεν εξετάζουμε τίποτα άλλο. Η επιχείρηση αυτή, με επιφύλαξη της εξαίρεσης (ΑΝ 89/1967 και 378/1968) θα τηρήσει βιβλία τρίτης κατηγορίας. Αν η επιχείρηση έχει τη νομική μορφή της κοινοπραξίας ή άλλη νομική μορφή και ασχολείται με τη κατασκευή δημοσίων έργων, εφόσον ο προϋπολογισμός του έργου που αναλαμβάνει υπερβαίνει το όριο τήρησης βιβλίων τρίτης κατηγορίας, θα τηρήσει βιβλία τρίτης κατηγορίας.
Αν η επιχείρηση δεν έχει νομική μορφή της .Α.Ε. ή της Ε.Π.Ε. ή κοινοπραξίας αλλά έχει την μορφή ατομικής επιχείρησης ή Ο.Ε. ή Ε.Ε.. τότε εξετάζουμε το ανπκείμενο εργασιών της επιχείρησης;
1. Για τους επιτηδευματίες όπως τον πρατηριούχο υγρών καυσίμων και λιπαντικών, τον λιανοπωλητή στις κινητές λαϊκές αγορές, τον εκμεταλλευτή περιπτέρου και τον λιανοπωλητή ψιλικών και συναφών ειδών (§4 άρθρο 4) για την επιχείρηση τους αυτή μπορεί να τηρήσουν βιβλία πρώτης κατηγορίας, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να αλλάξουν κατηγορία τήρησης βιβλίων αν τα ακαθάριστα έσοδα τους υπερβούν τα όρια που ορίζονται (από τον Κ.Β.Σ.).
2. Αν το αντικείμενο εργασιών της επιχείρησης είναι ένα από τα οριζόμενα στην
§3 του άρθρου 4 (π.χ. ο ελεύθερος επαγγελματίας, ο εκτελωνιστής, ο μεσίτης, ο εκμεταλλευτής φροντιστηρίου κλπ.) τότε η επιχείρηση αυτή εντάσσεται στη δεύτερη κατηγορία τήρησης βιβλίων, χωρίς να είναι υποχρεωμένη να αλλάξει κατηγορία τήρησης βιβλίων (να τηρήσει βιβλία τρίτης κατηγορίας) αν τα ακαθάριστα έσοδα της υπερβούν το όριο τήρησης.
3. Αν το αντικείμενο εργασιών της επιχείρησης δεν είναι ένα από (τα παραπάνω) των περιπτώσεων 1 και 2 (δηλαδή §3 και §4 του άρθρου 4 του Κ.Β.Σ.). τότε η επιχείρηση, με την επιφύλαξη για τις επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητα σε πόλη ή χωριό με πληθυσμό κάτω των 5.000 κατοίκων, εντάσσεται στη δεύτερη κατηγορία τήρησης βιβλίων. Αν όμως η ετηχείρηση υπερβεί το όριο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων, οφείλει να αλλάξει κατηγορία τήρησης βιβλίων (να τηρήσει βιβλία τρίτης κατηγορίας).
2.3 II διάκριση σε κατηγορία τήρησης βιβλίω ν ασκεί επιρροή
Η κατηγορία τήρησης βιβλίων ασκεί επιρροή;
1. Στην υποχρέωση έκδοσης ορισμένων στοιχείων π.χ. απόδειξη λιαηκή:
πώλησης αγαθών ή απόδειξη παροχής υπηρεσιών υποχρεούνται να εκδίδουν οι επιτηδευματίες που τηρούν βιβλία δεύτερης ή τρίτης κατηγορίας και όχι πρώτης.
2. Στη διάρκεια και το κλείσιμο της διαχειριστικής περιόδου.
3. Στην υποχρέωση απογραφής.
4. Στην υποχρέωση σύνταξης ισολογισμού, λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσης και πίνακα διάθεσης αποτελεσμάτων.
5. Στον τρόπο τήρησης των βιβλίων.
6. Στο κύρος και στην αποδεικτική δύναμη των βιβλίων και στοιχείων.
7. Στο ύψος του προστίμου σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων του Κ.Β.Σ..
8. Στον προσδιορισμό του ακαθάριστου εισοδήματος και του καθαρού κέρδους (εσωλογιστικός και εξωλογιστικός προσδιορισμός ακαθάριστων εσόδων).
9. Στον προσδιορισμό του φόρου προστιθέμενης αξίας.
10. Στις προθεσμίες υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος.
11. Στις προθεσμίες υποβολής των προσωρινών δηλώσεων και των εκκαθαριστικών δηλώσεων Φ.Π.Α..
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
3.1 Βιβλία δεύτερης κατηγορίας - Τρόπος τήρησης γενικά
1. Ο επχτηδευματίας που υπάγεται στην δεύτερη κατηγορία του Κ.Β.Σ.. για την άσκηση του επαγγέλματος του, τηρεί βιβλίο εσόδων-εξόδων. σε ξεχωριστές στήλες του οποίου καταχωρεί:
α) το είδος του δικαιολογητικού, τον αύξοντα αριθμό και τη χρονολογία έκδοσης ή λήψης του, καθώς και το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία του εκδότη των στοιχείων αγορών και εξόδων,
β) τα ακαθάριστα έσοδα μετρητοίς και με τήστωση, από την πώληση εμπορευμάτων, προϊόντων, πρώτων υλών, από την παροχή υπηρεσιώ\’ και από λοιπές πράξεις,
γ) τις δαπάνες για αγορά αγαθών, διακεκριμένα και ανάλογα με τον προορισμό τους για μεταπώληση ή παραγωγή προϊόντων, π ς δαπάνες λήψης υπηρεσιών, τα γενικά έξοδα και λοιπές πράξεις,
δ) τις επιστροφές και τις εκπτώσεις που γίνονται με ιδιαίτερο στοιχείο επί των πιο πάνω πράξεων, οι οποίες μπορεί να καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες,
ε) το Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί στις τηο πάνω πράξεις.
2. Το ποσό κάθε πράξης της προηγούμενης παραγράφου αναλύεται σε ιδιαίτερες στήλες του τηρούμενου βιβλίου ή σε καταστάσεις, ανάλογα με τις ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος και του Φ.Π.Α.. Η ανάλυση αυτή μπορεί να γίνει το αργότερο μέχρι τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων.
3. Τα ποσά των ακαθάριστων εσόδων και ο Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί σ’ αυτά μπορεί να καταχωρούνται καθημερινά στις στήλες που αφορούν, με ένα ποσό, για κάθε ένα είδος και σειρά στοιχείων που εκδόθηκαν την ίδια μέρα με αναγραφή του πρώτου και τελευταίου αριθμού.
Σε περίπτωση χρήσης ταμειακής μηχανής αναγράφεται ο αριθμός του ημερησίου δελτίου Ζ, όπως ορίζεται από σχετική απόφαση. Ο τρόπος αυτός καταχώρησης των ακαθάριστων εσόδων γίνεται ανεξάρτητα αν οι πωλήσεις διενεργούνται μετρητοί ή επι ^στώ σει, χονδρικώς ή λιανικώς.
Στις λιανικές πωλήσεις αγαθών και παροχής υπηρεσιών όταν ο Φ.Π.Α. είναι ενσωματωμένος σ’ αυτές τότε γίνεται αποφορολόγηση ώστε να διαχωριστεί η καθαρή αξία των πωλήσεων και ο Φ.Π.Α..
4. Σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου καταχωρούνται διακεκριμένα:
α) τα έσοδα και έξοδα που πραγματοποιούνται για λογαριασμό τρίτου, β) οι αυτοπαραδόσεις αγαθών ή ιδιοχρησιμοποίηση υπηρεσιών,
γ) η αξία αγοράς πάγιων στοιχείων, ο Φ.Π.Α. που αναλογεί σ’ αυτά, καθώς και οι αποσβέσεις τους όταν εξάγεται λογιστικό αποτέλεσμα,
δ) οι καταθέσεις και οι αναλήψεις κεφαλαίων, τα δάνεια που χορηγούντοα και λαμβάνονται, καθώς και οι εισπράξεις ή οι καταβολές που γίνονται για μερική ή ολική εξόφληση τους.’
5. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου και εντός του επόμενου μήνα από τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου (31/1) γίνεται ανάλυση:
α) των ακαθάριστων εσόδων από πώληση αγαθών και από παροχή υπηρεσιών ξεχωριστά ί) από λιανικές πωλήσεις, ii) από χονδρικές πωλήσεις.
β) των εξόδων ί) για αμοιβές προσωπικού (μισθούς, ημερομίσθια κλπ.), ιι) για αμοιβές τρίτων (αμοιβές, μεσιτείες, προμήθειες κλπ.), ίϋ) για τόκους, ίν) για ενοίκια και ν) για λοιπά γενικά έξοδα.
Δεν απαιτείται η καταχώρηση πιο πάνω ανάλυσης αν προκύπτει από τον τρόπο τήρησης του βιβλίου εσόδων - εξόδων.
■ Χ Ρ Η Σ Τ Ο Σ Δ. Μ Ε Α Α Σ . ICB. & Σ. ”, Σελ. 27-28.
Ε κδ όσειςΑ Ν Τ . Ν. Σ Α Κ Κ Ο Υ Α Α . Αθήνα 1992.
3.2 Ερμηνευτικές παρατηρήσεις - Συμπεράσματα
1. Ο τρόπος διακανονισμού της αξίας των αγορών ή των πωλήσεων (με μετρητά ή με πίστωση) δεν ασκεί καμμία επιρροή στον τρόπο καταχώρησης της οικονομικής πράξης.
2. Πρέπει να καταχωρούνται σε χωριστές στήλες τα ακαθάριστα έσοδα από πωλήσεις: ί) εμπορευμάτων, ϋ) προϊόντων, ίϋ) πρώτων υλών. ιν) παροχή υπηρεσιών και ν) από λοιπές πράξεις (π.χ. οικονομικές ενισχύσεις, πώληση παγίων κλπ.).
3. Καταχωρούνται σε χωριστές στήλες τα έσοδα από λιανικές και χονδρικές πωλήσεις. Η καταχώρηση αυτή δεν χρειόιζεται, όταν γίνεται ανοΛυση λιαντκών- χονδρικών πωλήσεων στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου και μέχρι 31 Ιανουαρίου του επόμενου χρόνου. Πρακτικά όμως αυτό που εξυπηρετεί είναι η άμεση διάκριση και καταχώρηση σε χωριστές στήλες των εσόδων αυτών.
4. Οι αγορές και γενικά τα έξοδα πρέπει να καταχωρούνται αναλυτικά, δηλαδή μια εγγραφή για κάθε ένα φορολογικό στοιχείο. Στο βιβλίο εκτός ότι αναγράφεται η χρονολογία έκδοσης ή λήψης, κατά περίπτωση, του καταχωρούμενου δικαιολογητικού, ο αύξων αριθμός και το είδος του, αναγράφεται το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία αν είναι επιχείρηση, του ανπσυμβαλλόμενου στο σκέλος των εξόδων.
5. Τα δελτία αποστολής δεν καταχωρούνται στο βιβλίο εσόδων-εξόδων.
α) Τα δελτία αποστολής πέραν του ότι είναι συνοδευτικά, δεν καταχωρούνται στα βιβλία γιατί δεν αναγράφουν την αξία των πωλούμενων αγαθών. Έτσι, στοιχεία προσδιορισμού των αγαθών και επομένως στοιχεία καταχώρησης και ενημέρωσης του βιβλίου εσόδων-εξόδων είναι τα τιμολόγια στα οποία και καταχωρείται στις σχετικές στήλες του βιβλίου αυτού.
β) ΠερίτΓτωση καταχώρησης των δελτίων αποστολής και στη συνέχεια με την παραλαβή, εκ των υστέρων, του σχετικού τιμολογίου (καταχώρηση των συμπληρωματικών στοιχείων (ποσό, αξία) κλπ.) δεν μπορεί να γίνει, γιατί έτσι είναι ενδεχόμενο να φαίνεται η καταχώρηση στο βιβλίο εσόδων- εξόδων με δεδομένα στοιχεία (δηλ. του τιμολογίου που θα φέρει ημερομηνία έκδοσης μεταγενέστερη από την ημερομηνία καταχώρησης, πράγμα που δεν επιτρέπεται από τις διατάξεις του Κ.Β.Σ.).
6. Τα έξοδα αναλύονται μέχρι την προθεσμία υποβολής των προσωρινών δηλώσεων Φ.Π.Α. σε έξοδα με ή χωρίς δικαίωμα έκτττωσης.
7. Ο λογαριασμός Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) παρακολουθείται στο τηρούμενο βιβλίο Εσόδων-Εξόδων ως ακολούθως:
α) Στο σκέλος των εσόδων του βιβλίου και σε ιδιαίτερη στήλη, γράφονται τα ποσά του φόρου που αναλογούν στην παράδοση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών (φόρος εκροών).
β) Στο σκέλος των εξόδων του βιβλίου και σε ιδιαίτερη στήλη, γράφονται τα ποσά του φόρου που επιβαρύνουν τις αγορές και εισαγωγές αγαθών, τη λήψη υπηρεσιών και λοιπές δαπάνες (φόρος εισροών),
γ) Ο φόρος που αναλογεί στις εκπτώσεις που λαμβάνει ή χορηγεί και στις επιστροφές που πραγματοποιεί ή δέχεται ο υποκείμενος, καταχωρείται αφαιρετικά στις αντίστοιχες στήλες του λογαριασμού.
Η διαφορά του αθροίσματος μεταξύ του φόρου εκροών και εισροών, για κάθε ημερολογιακό δίμηνο (δηλαδή Μαρτίου, Μαϊου, Ιουλίου, Σεπτεμβρίου.
Νοεμβρίου και Ιανουαρίου που υποβάλονται οι προσωρινές δηλώσεις Φ.Π.Α.), είναι το ποσό που πρέπει να αποδοθεί στο Δημόσιο ή αν προκύπτει πιστωτικό υπόλοιπο να μεταφερθεί στη δήλωση του επόμενου διμήνου.
Το τυχόν χρεωστικό ή τηστωτικό υπόλοιπο του λογαριασμού Φ.Π.Α.
τέλος της διαχειριστικής χρήσης, δεν θα μεταφέρεται στα αποτελέσματα χρήσης αλλά στη νέα διαχειριστική χρήση για έκπτωση ή επιστροφή σύμφωνα με η ς διατάξεις του Κ.Β.Σ..
8. Θεσπίζεται ρητή υποχρέωση ανάλυσης των καταχωρούμενων ποσών ή στο βιβλίο ή σε καταστάσεις ανάλογα με τους μοναδικούς συντελεστές φορολογίας εισοδήματος. Η υποχρέωση επίσης της καταχώρησης των πωλήσεων και αγορών κατά συντελεστή Φ.Π.Α. για πρώτη φορά αναφέρεται στις διατάξεις του Κώδικα, πλην όμως αναφερόταν ρητά στο Ν. 1642/86 (Φ.Π.Α.) κάτι που δεν συνέβαινε αντίστοιχα στις διατάξεις του εισοδήματος για τους μοναδικούς συντελεστές.
9. Δεν απαιτείται πλέον κατά την ημερήσια συγκεντρωτική καταχώρηση των εσόδων η αναγραφή του συνολικού αριθμού των εκδοθέντων στοιχείων.
Σημειώνεται ότι η ανόιλυση των εσόδων κατά συντελεστή φορολογίας εισοδήματος (ΣΚΚ) δεν είναι απαραίτητο να γίνεται όπως το πιο κάτω υπόδειγμα, αλλά ετπτρέπεται να γίνει ανάλυση των εσόδων σε καταστάσεις, οι οποίες είναι αθεώρητες σύμφωνα με το άρθρο 19 § 1 περ. A εδ. Ια
Πρακτικά αυτή η εκ των υστέρων ανάλυση σε καταστάσεις δεν εξυττηρετεί στο χειρόγραφο σύστημα, γιατί είναι διπλή εργασία Οταν όμως το βιβλίο Εσόδων-Εξόδων τηρείται μηχανογραφικά, τότε είναι δυνατόν να εισάγονται τα στοιχεία στον Η/Υ αναλυτικά, αλλά η εκτύπωση στο τέλος του μήνα να μην γίνεται αναλυτικά κατά συντελεστή Φ.Π.Α. ή Σ.Κ.Κ., οπότε τα δεδομένα παραμένουν στα ηλεκτρομαγνητικά μέσα αποθήκευσης του Η/Υ και η εκτύπωση τους σε αθεώρητες καταστάσεις, γίνεται για τις ανάγκες του Φ.Π..Λ..
κάθε δίμηνο και το αργότερο μέχρι τις 20 του επόμενου μήνα και όταν πρόκειται για τη φορολογία εισοδήματος (Σ.Κ.Κ.) στο τέλος της χρήσης και μέχρι το χρόνο υποβολής της δήλωσης εισοδήματος.
3.3 Τρόπος εγγραφής των πωλήσεων κατά Σ.Κ.Κ. όταν χρησιμοποιείται φ.τ.μ.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 του Κ.Β.Σ. τα έσοδα πρέπει να αναλύονται ημερήσια στο βιβλίο εσόδων-εξόδων ή σε αθεώρητες καταστάσεις κατά συντελεστή καθαρού κέρδους.
Όταν χρησιμοποιείται φ.τ.μ. δημιουργείται το ερώτημα πως θα πρέπει να εκδίδονται οι Α.Λ.Π. ούτως ώστε να γίνουν οι εγγραφές κατά Σ.Κ.Κ.
Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να ζητείται από την κατασκευάστρια εταιρεία να κάνει ανάλυση των εσόδων σε τμήματα. Οι φ.τ.μ. έχουν δυνατότητα ανάλυσης τουλάχιστον οκτώ τμημάτων τα οποία μερικοί τύποι μηχανών παρακολουθούν στο “Ζ ”. Όποιοι τύποι φ.τ.μ. δεν έχουν δυνατότητα ανάλυσης των εσόδων κατά τμήμα (Σ.Κ.Κ.) στο “Ζ” να προγραμματίζεται η ανάλυση αυτή στο δελτίο χειριστού “X”. Σημειώνουμε ότι η αναγραφή στο ‘·Χ” της ένδειξης
“παράνομη απόδειξη” σημαίνει ότι είναι παράνομη για τον πελάτη, αντίθετα για το χρήστη δίνει αξιόπιστες πληροφορίες. Στην περίπτωση αυτή ο λογιστής θα πραγματοποιήσει συνδυαστική εγγραφή εσόδων από το “X” και το “Ζ”.
Π.χ. μια επιχείρηση που πουλοιει υποδήματα, εσώρουχα, είδη λαϊκής τέχνης, ψευτοκοσμήματα, είναι υποχρεωμένη να αναλύσει τα έσοδα σε 4 τμήματα, σύμφωνα δηλαδή με τους Σ.Κ.Κ., οπότε μπορεί να προγραμματίσει στο τμήμα A τα υποδήματα, στο τμήμα Β τα εσώρουχα, στο Γ τα είδη λαϊκής τέχνης και στο Δ τα ψευτοκοσμήματα. Όταν εκδίδει την Α.Α.Π. θα πληκτρολογεί στη φ.τ.μ. το διακριτικό κάθε κατηγορίας και έτσι η φ.τ.μ. στο τέλος μιας ημέρας θα δώσει ημερήσια ανάλυση εσόδων σε κάθε τμήμα.
Όταν κάποια επιχείρηση έχει ετερρόκλητα είδη σε πολλούς Σ.Κ.Κ. και δεν μπορεί να τα παρακολουθήσει αναλυτικά σε όλες τις κατηγορίες, πιστεύουμε πως αν ομαδοποιήσει είδη π.χ. του Σ.Κ.Κ. 11% και Σ.Κ.Κ. 12% σε ένα τμήμα και υποβάλλει δήλωση εισοδήματος με το μεγαλύτερο Σ.Κ.Κ., δεν βλέπουμε το λόγο γιατί ο έλεγχος στην περίπτωση αυτή να δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα.
Σημειώνουμε όμως ότι αναφερόμαστε στις περιπτώσεις των καταστημάτων που έχουν είδη πολλών Σ.Κ.Κ., δημιουργούν τμήματα κατά Σ.Κ.Κ., αλλά κάποια είδη
