ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΣΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΟΤΡΗΣΗΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ & ΟΡΓΑΝΗΜΧΝ
Γηπισκαηηθή Δξγαζία
ΒΙΧΙΜΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΟΤΡΙΣΙΚΟΤ ΠΡΟΟΡΙΜΟΤ:
Η ΠΔΡΙΠΣΧΗ ΣΟΤ “AGUA DE VALENCIA”
ηεο
ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΑ ΓΖΜΖΣΡΗΟΤ
Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο
ππξίδσλ Αβδεκηψηεο
Τπνβιήζεθε σο απαηηνχκελν γηα ηελ απφθηεζε ηνπ κεηαπηπρηαθνχ δηπιψκαηνο εηδίθεπζεο ζηε δηνίθεζε ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ & νξγαληζκψλ
Θεζζαινλίθε, Ηαλνπάξηνο 2019
Ζ παξνχζα Γηπισκαηηθή Δξγαζία θαιχπηεηαη ζην ζχλνιφ ηεο λνκηθά απφ δεκφζηα άδεηα πλεπκαηηθψλ δηθαησκάησλ Creative Commons:
Αλαθνξά Γεκηνπξγνχ - Με Δκπνξηθή Υξήζε - Παξφκνηα Γηαλνκή
Μπνξείηε λα:
Μνηξαζηείηε: αληηγξάςεηε θαη αλαδηαλέκεηε ην παξφλ πιηθφ κε θάζε κέζν θαη ηξφπν
Πξνζαξκφζηε: αλακείμηε, ηξνπνπνηήζηε θαη δεκηνπξγήζηε πάλσ ζην παξφλ πιηθφ Τπφ ηνπο αθφινπζνπο φξνπο:
Αλαθνξά Γεκηνπξγνχ: Θα πξέπεη λα θαηαρσξίζεηε αλαθνξά ζην δεκηνπξγφ, κε ζχλδεζκν ηεο άδεηαο, θαη κε αλαθνξά αλ έρνπλ γίλεη αιιαγέο. Μπνξείηε λα ην θάλεηε απηφ κε νπνηνλδήπνηε εχινγν ηξφπν, αιιά φρη κε ηξφπν πνπ λα ππνλνεί φηη ν δεκηνπξγφο απνδέρεηαη ην έξγν ζαο ή ηε ρξήζε πνπ εζείο θάλεηε.
Με Δκπνξηθή Υξήζε: Γε κπνξείηε λα ρξεζηκνπνηήζεηε ην πιηθφ γηα εκπνξηθνχο ζθνπνχο.
Παξφκνηα Γηαλνκή: Αλ αλακείμεηε, ηξνπνπνηήζεηε, ή δεκηνπξγήζεηε πάλσ ζην παξφλ πιηθφ, πξέπεη λα δηαλείκεηε ηηο δηθέο ζαο ζπλεηζθνξέο ππφ ηελ ίδηα άδεηα Creative Commons φπσο θαη ην πξσηφηππν.
Αλαιπηηθέο πιεξνθνξίεο λνκηθνχ θψδηθα ζηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode
Τπεύζπλε Γήισζε
Με αηνκηθή κνπ επζχλε θαη γλσξίδνληαο ηηο θπξψζεηο πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηνλ Καλνληζκφ
πνπδψλ ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ Πξνγξάκκαηνο ζηε Γηνίθεζε Σνπξηζηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ &
Οξγαληζκψλ ηνπ Αιεμάλδξεηνπ ΣΔΗ Θεζζαινλίθεο, δειψλσ ππεχζπλα φηη:
Ζ παξνχζα Γηπισκαηηθή Δξγαζία απνηειεί έξγν απνθιεηζηηθά δηθήο κνπ δεκηνπξγίαο, έξεπλαο, κειέηεο θαη ζπγγξαθήο.
Γηα ηε ζπγγξαθή ηεο Γηπισκαηηθήο κνπ Δξγαζίαο δελ ρξεζηκνπνίεζα νιφθιεξν ή κέξνο έξγνπ άιινπ δεκηνπξγνχ ή ηηο ηδέεο θαη αληηιήςεηο άιινπ δεκηνπξγνχ ρσξίο λα γίλεηαη ζαθήο αλαθνξά ζηελ πεγή πξνέιεπζεο (βηβιίν, άξζξν απφ επηζηεκνληθφ πεξηνδηθφ, ηζηνζειίδα θιπ.).
Θεζζαινλίθε, 21/1/2019
Ζ Γεινχζα: Κσλζηαληίλα Γεκεηξίνπ
ΠΔΡΙΛΗΦΗ
Ζ παξνχζα εξγαζία επηρεηξεί λα απνδείμεη φηη ηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε βηψζηκε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ησλ επηκέξνπο πξννξηζκψλ έδξαο ηνπο, πέξαλ απφ ηελ ακηγψο επηζηεκνληθή θαη εξεπλεηηθή δηάζηαζή ηνπο.
Γηα ην ζθνπφ απηφ, αλαδεηθλχεη ην ξφιν ηνπ Παλεπηζηεκίνπ σο θνξέαο ζρεδηαζκνχ θαη πινπνίεζεο λέσλ ελαιιαθηηθψλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ, κε ηε κνξθή ζεκαηηθψλ εβδνκάδσλ επηκφξθσζεο, ελζσκαηψλνληαο ζηνηρεία βηψζηκνπ ηνπξηζκνχ ζε αθαδεκατθέο θαη κε δξαζηεξηφηεηεο. Αξσγφο ζηελ ζπγθεθξηκέλε θαηεχζπλζε είλαη ηα δηαζέζηκα πξνγξάκκαηα δηα βίνπ κάζεζεο θαη θηλεηηθφηεηαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ε νπνία ρξεκαηνδνηεί αληίζηνηρεο κεηαθηλήζεηο ηεο αθαδεκατθήο θνηλφηεηαο θαη παξέρεη εξγαιεία γηα ηελ πξνβνιή ζρεηηθψλ πξσηνβνπιηψλ Παλεπηζηεκίσλ ηεο Δπξψπεο.
Τπφ απηφ ην πξίζκα, ζρεδηάζηεθε έλα λέν ζεκαηηθφ ηνπξηζηηθφ πξντφλ, ην “Agua de Valencia”, γηα ηνλ πξννξηζκφ ηεο Βαιέλζηα ηεο Ηζπαλίαο, ην νπνίν θαη πινπνηήζεθε απφ ηελ ηνπηθή Πνιπηερληθή ρνιή ζηα πιαίζηα κηαο εβδνκάδαο επηκφξθσζεο δηνηθεηηθνχ πξνζσπηθνχ Δπξσπατθψλ Παλεπηζηεκίσλ κε ην πξφγξακκα Erasmus+. Ζ θηινζνθία ηνπ
“Agua de Valencia” δηέπεηαη απφ ηηο βαζηθέο αξρέο ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, φπσο απηέο δηακνξθψζεθαλ κεηά ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ζηξαηεγηθήο «Δπξψπε 2020» θαη ησλ 17 ζηφρσλ ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε. Γηα ηνλ άξηην ζρεδηαζκφ ηνπ πξντφληνο θαη ηελ πξνβνιή ηνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ νξηζκέλα ζηνηρεία ηεο κεζνδνινγίαο ηνπ επθπψο εμεηδηθεπκέλνπ ηνπξηζκνχ θαη εξγαιεία ησλ Γεσγξαθηθψλ πζηεκάησλ Πιεξνθνξηψλ.
Ζ επξεία απνδνρή ηνπ “Agua de Valencia”, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απνπζία αληίζηνηρσλ πξνγξακκάησλ ζηελ Διιάδα θαη κε δεδνκέλε ηελ απμεκέλε δήηεζε γηα ελαιιαθηηθέο θαη εηδηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ θαη ηελ ζπλεπαγφκελε αλάγθε δηαθνξνπνίεζεο ζηα πθηζηάκελα παξερφκελα ηνπξηζηηθά πξντφληα, νδήγεζε ζηελ ηδέα ηεο ελεξγνχ ζπκκεηνρήο ησλ Διιεληθψλ Παλεπηζηεκίσλ ζην ρψξν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ/επηζηεκνληθνχ ηνπξηζκνχ.
πγθεθξηκέλα γηα ηελ πεξηνρή ηεο βφξεηαο Διιάδαο, ε δηάρπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ
“Agua de Valencia” απαηηεί ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ θεθαιαίνπ γλψζεο ηνπ εξεπλεηηθνχ εξγαζηεξίνπ “Tourlab” γηα ηνλ ζρεδηαζκφ παξφκνησλ πξνγξακκάησλ γηα φινπο ηνπο επηκέξνπο πξννξηζκνχο έδξαο ηνπ λεντδξπζέληνο Γηεζλνχο Παλεπηζηεκίνπ Διιάδνο, ζε ζπλεξγαζία κε ηα επηκέξνπο Σκήκαηα θαη Γξαθεία Δπξσπατθψλ Πξνγξακκάησλ. Σα νθέιε ηεο πινπνίεζεο αλακέλνληαη πνιιαπιά γηα ην Παλεπηζηήκην, ην πεξηβάιινλ, ηελ νηθνλνκία θαη ηελ ηνπηθή θνηλσλία ησλ επηκέξνπο πξννξηζκψλ, κεγηζηνπνηψληαο ηαπηφρξνλα ηελ
ηθαλνπνίεζε ησλ εθπαηδεπκέλσλ θαη ππεχζπλσλ πιένλ ηνπξηζηψλ ηεο δηεζλνχο αθαδεκατθήο θνηλφηεηαο.
ABSTRACT
This dissertation aims to demonstrate that academic institutions can play a major role in sustainable tourism development of the destinations where they are located, beyond their mere scientific and research dimension. For this purpose it highlights the role of the University as an organisation that can design and implement new alternative tourism products, such as international training weeks, incorporating sustainable tourism elements into academic or non-academic activities. The EU Lifelong Learning Programmes, Mobility schemes and promoting tools assist towards this direction, such as Erasmus+, which supports the mobility of the academic community and iMotion platform, which promotes such initiatives of European Universities.
In this regard, a new tourism product was designed for the destination of Valencia, Spain, which was implemented by the local Faculty of Engineering (UPV), within the framework of an Erasmus+ staff training week. The philosophy of “Agua de Valencia” is based on the principles of sustainable development as they were formed after the „Europe 2020 Strategy‟
and the United Nations‟ 17 Sustainable Development Goals. Elements of methodology of smart tourism specialization as well as tools of Geographic Information Systems were used in order to properly design and promote this new sustainable and alternative tourism product.
The wide acceptance of “Agua de Valencia”, combined with the absence of similar programs in Greece, as well as the increasing demand for special interest tourism and the need to differentiate the existing tourist products, has lead to the idea of Greek Universities‟ active participation into the field of educational/ scientific tourism. More specifically, for the region of Northern Greece, the dissemination of “Agua de Valencia” results requires the exploitation of knowledge capital of the research laboratory “Tourlab” for designing similar programmes for all specific destinations in the location area of the recently established International University of Greece, in cooperation with the other Departments and European Programmes Offices. Multiple benefits of such programmes are expected for the University, the environment, the economy and the local community of the specific destinations, maximizing at the same time the satisfaction of educated and thus responsible tourists of the international academic community.
ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ
Δηζαγσγή ... 12
1 Θεσξεηηθή πξνζέγγηζε ... 16
1.1 Βηψζηκε αλάπηπμε ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ ... 16
1.1.1 ηφρνη ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηελ βηψζηκε αλάπηπμε ... 16
1.1.2 Βαζηθέο έλλνηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ... 18
1.1.3 Μειέηεο πεξίπησζεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζηηο Βαιεαξίδεο Νήζνπο 20 1.2 Υσξηθή νξγάλσζε ηνπ ηνπξηζκνχ κε ζθνπφ ηε βησζηκφηεηα ... 22
1.2.1 Δηζαγσγή ... 22
1.2.2 Δπθπψο εμεηδηθεπκέλνο ηνπξηζκφο ... 23
1.2.3 Ζ ζπκβνιή ηνπ βαζηθνχ εξγαιείνπ ρσξηθήο νξγάλσζεο ζηε βηψζηκε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ... 26
1.2.4 Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ θαη ζρεδηαζκφο ελαιιαθηηθψλ ηνπξηζηηθψλ δηαδξνκψλ ... 28
1.3 Δηδηθέο θαη Δλαιιαθηηθέο Μνξθέο Σνπξηζκνχ ... 28
1.3.1 Δηζαγσγή ... 28
1.3.2 Βαζηθέο έλλνηεο ... 29
1.3.3 Ζ πεξίπησζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ/επηζηεκνληθνχ ηνπξηζκνχ ... 30
1.4 Ο ξφινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο... 32
1.4.1 Ζ ζηξαηεγηθή αλάπηπμεο «Δπξψπε 2020» ... 32
1.4.2 Αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή ηεο ΔΔ γηα ηνλ ηνπξηζκφ ... 33
1.4.3 Υξεκαηνδνηηθά Πξνγξάκκαηα ηεο ΔΔ – Σν Erasmus+ ... 35
1.4.4 Οξγαλσκέλεο εβδνκάδεο επηκφξθσζεο πξνζσπηθνχ επξσπατθψλ Παλεπηζηεκίσλ ... 36
1.5 Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα θαη ζηφρνη ... 39
2 Μειέηε πεξίπησζεο ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο “Agua de Valencia” ... 42
2.1 «Σν πέκπην ζηνηρείν» σο ζεκείν αθεηεξίαο ... 42
2.2 Ηζηνξηθφ - Πιαίζην εθαξκνγήο ... 42
2.3 πλεξγαδφκελα κέξε ... 44
2.4 Αλαιπηηθή πεξηγξαθή ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ... 46
2.5 Μεζνδνινγία ζρεδηαζκνχ θαη πξνβνιήο ... 60
2.5.1 Α΄ Φάζε: Δκπεηξηθή πξνζέγγηζε θαη βηβιηνγξαθηθή αλαδήηεζε ... 60
2.5.2 Β΄ Φάζε: Σερληθή πξνζέγγηζε κε ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ GIS ... 63
3 πκπεξάζκαηα – Πξνηάζεηο ... 79
3.1 Βησζηκφηεηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο “Agua de Valencia” ... 79
3.2 Καηλνηνκία ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο “Agua de Valencia” ... 82
3.3 Κεληξηθά ζπκπεξάζκαηα ... 83
3.4 Γηάρπζε απνηειεζκάησλ ζηνλ πξννξηζκφ ηεο Βφξεηαο Διιάδαο ... 84
3.4.1 Τθηζηάκελε θαηάζηαζε ζην ΑΣΔΗΘ ... 86
3.4.2 Πξνηάζεηο ... 87
Βηβιηνγξαθία ... 94
Λεμηθφ Δλλνηψλ ... 99
Παξάξηεκα Η... 103
Παξάξηεκα ΗΗ ... 105
ΠΙΝΑΚΑ ΔΙΚΟΝΧΝ, ΥΑΡΣΧΝ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΧΝ Δηθόλεο Δηθφλα 1: Οη 17 ηφρνη ηνπ ΟΖΔ γηα ηε Βηψζηκε Αλάπηπμε (Πεγή: Πεξηθεξεηαθφ Κέληξν Πιεξνθφξεζεο ηνπ ΟΖΔ-UNRIC, 2015) ... 17
Δηθφλα 2: Καηεδάθηζε απζαίξεησλ θαη αζπληήξεησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ζηε Μαγηφξθα ... 21
Δηθφλα 3: Ζ ζπκβνιή ησλ GIS ζηελ βηψζηκε αλάπηπμε (Πεγή: esri, sustainability 2018)... 26
Δηθφλα 4: Βαζηθά ζηνηρεία απφ ηα νπνία απνηειείηαη έλα χζηεκα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ ... 27
Δηθφλα 5: ηηγκηφηππν ηεο ειεθηξνληθήο πιαηθφξκαο iMOTION πξνβνιήο εβδνκάδσλ επηκφξθσζεο πξνζσπηθνχ (Πεγή: iMotion Erasmus Staff Training Data Base, 2019) ... 38
Δηθφλα 6: H νκάδα IRO-ETSIAMN ηνπ UPV, πξφηππν ζπλεξγαζίαο θαη θαηλνηνκίαο ... 45
Δηθφλα 7: Γείγκα ηνπηθήο παξαδνζηαθήο αξρηηεθηνληθήο ζηελ γεηηνληά ησλ ςαξάδσλ “El Cabanyal”, πνπ ζπλήζηδαλ λα αλαπαξηζηνχλ ηε δσή ηνπο ζηε ζάιαζζα ζηηο φςεηο ησλ
ζπηηηψλ ηνπο ... 52 Δηθφλα 8: Σν group ζπκκεηέρεη ζηελ πξνεηνηκαζία ηνπ παξαδνζηαθνχ πηάηνπ ηεο πεξηνρήο
“Paella Valenciana” ... 52 Δηθφλα 9: Οη ζπκκεηέρνληεο ηνπ πξνγξάκκαηνο θαηά ηε δηάξθεηα επίζθεςεο ζηε
ιηκλνζάιαζζα ηεο Albufera ... 53 Δηθφλα 10: Γηεθδίθεζε ησλ ρψξσλ πξαζίλνπ απφ ηνπο πνιίηεο γηα ηνπο πνιίηεο: “Jardín del Turia”(Πεγή: UBLA, 2015) ... 55 Δηθφλα 11: “Plan Sur”: ππνδεηγκαηηθφο ζρεδηαζκφο γηα ηελ κεηαηξνπή κηαο θπζηθήο
θαηαζηξνθήο ζε ρψξν αλαςπρήο θαη πξαζίλνπ γηα ηνπο πνιίηεο(Πεγή: Phelps, B.,2012) ... 55 Δηθφλα 12: Μαζαίλνληαο ηελ ηζηνξία ηεο κεγάιεο πιεκκχξαο ηεο Βαιέλζηα ζηελ « πξάζηλε»
θνίηε ηνπ πνηακνχ Turia ... 56 Δηθφλα 13: Άπνςε ηνπ ηζηνξηθνχ ιατθνχ δηθαζηεξίνπ γηα ηελ ππεξθαηαλάισζε ηνπ λεξνχ
“Tribunal de las Aguas” (UNESCO Intangible Cultural Heritage, Nomination file No. 00171) ... 57 Δηθφλα 14: Μνλαδηθά ηνπηθά πξντφληα αγξνδηαηξνθήο (Chufa, Πνξηνθάιηα Βαιέλζηα, Σφπνο Παξαγσγήο: Huerta de Valencia) θαη κεηαπνίεζεο (Horcata de Chufa, ηζηνξηθφ θνθηέηι
“Agua de Valencia”, Πεγή: Curet, 2015) ... 58 Δηθφλα 15: Οη ζπκκεηέρνληεο ζηνλ ηειεπηαίν πεξίπαην ζην UPV, έλα πξάζηλν παλεπηζηήκην ... 59 Δηθφλα 16: Ζ πφιε ησλ ηερλψλ θαη ησλ επηζηεκψλ, ηειεπηαίν πάξθν ηεο «πξάζηλεο θνίηεο»
ηνπ πνηακνχ Turia, πνπ ζρεδηάζηεθε απφ ηνλ ληφπην αξρηηέθηνλα αληηάγν Καιαηξάβα (Πεγή: CAC, 2018) ... 60 Δηθφλα 17: Δκβαδνκεηξηθά ηνηρεία ηνπ Γήκνπ ηεο Βαιέλζηα (Πεγή: Γήκνο Βαιέλζηα, 2019) ... 65 Δηθφλα 18: ηηγκηφηππν εηθφλαο απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ ινγηζκηθνχ QGIS θαηά ηε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ζεκεηαθνχ ραξηνγξαθηθνχ επηπέδνπ ζπληεηαγκέλεο θαηά X (long) θαη Y (lat) . 71 Δηθφλα 19: ηηγκηφηππν εηθφλαο απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ ινγηζκηθνχ QGIS θαηά ηε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο δψλεο επηξξνήο-θάιπςεο κε αθηίλα 1 Km γχξσ απφ θάζε ζεκείν ελδηαθέξνληνο ηνπ “Agua de Valencia” ... 72
Υάξηεο
Υάξηεο 1: ρεκαηηθή απνηχπσζε ηεο πεξηνρήο ηεο Βαιέλζηα θαη ησλ πδάηηλσλ δηαδξνκψλ
ηεο πνπ αθνινπζεί ην πξφγξακκα “Agua de Valencia” ... 47
Υάξηεο 2: Δπξσπατθφ δίθηπν ecoports ιηκέλσλ πηζηνπνηεκέλσλ γηα ηελ πεξηβαιινληηθή ηνπο επίδνζε ... 50
Υάξηεο 3: Θεκαηηθφο ράξηεο ηνπ Γήκνπ ηεο Βαιέλζηα, φπνπ απεηθνλίδνληαη νη «πξάζηλνη» ρψξνη θαη νη αληαγσληζηηθέο θαιιηέξγεηεο ηεο πεξηνρήο (πνξηνθαιεψλεο θαη νξπδψλεο) (Πεγή : Gómez, Jabaloyes, Montero, De Vicente and Valcuende, 2011) ... 62
Υάξηεο 4: Θεκαηηθά επίπεδα ελδηαθέξνληνο ζηελ πεξηνρή ηεο Βαιέλζηα ... 64
Υάξηεο 5: ηηγκηφηππν εηθφλαο απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ ινγηζκηθνχ QGIS φπνπ εκθαλίδνληαη νη δψλεο επηξξνήο ησλ ζεκείσλ ελδηαθέξνληνο ηνπ “Agua de Valencia” κε αθηίλα δξάζεο 1km θαη νη θαζεκεξηλέο δηαδξνκέο ησλ ζπκκεηερφλησλ ... 74
Υάξηεο 6: Γεκηνπξγία ηνπ πιεξνθνξηαθνχ ζεκαηηθνχ ράξηε “Agua de Valencia” κε απνηχπσζε ησλ πεξηνρψλ δηεμαγσγήο ηνπ πξνγξάκκαηνο ... 76
Υάξηεο 7: Με θιηθ ζην ζχκβνιν ιίκλε “el lago” πνπ αληηζηνηρεί ζηελ δεχηεξε κέξα δηεμαγσγήο ηνπ workshop Green Valencia εκθαλίδεηαη αλαδπφκελν παξάζπξν κε θσηνγξαθίεο απφ ηελ επίζθεςε ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ιίκλε ηεο Albufera θαη κε ππεξζπλδέζε ζε ηζηνζειίδεο γηα πεξαηηέξσ πιεξνθφξεζε ... 77
Υάξηεο 8: Με επηινγή ησλ αληίζηνηρσλ ζεκείσλ ζηνλ Θεκαηηθφ Υάξηε “Agua de Valencia” εκθαλίδνληαη pop-up windows κε πιεξνθνξίεο γηα ην ζεκείν κε θσηνγξαθίεο απφ ηελ δηεμαγσγή ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη παξαπνκπέο γηα πεξαηηέξσ πιεξνθφξεζε ... 78
Πίλαθεο Πίλαθαο 1: Δκβαδνκεηξηθά ζηνηρεία κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο ηεο Βαιέλζηα (Πεγή: Gómez, Jabaloyes, Montero, De Vicente, Valcuende, 2011) ... 66
Πίλαθαο 2: Υαξαθηεξηζηηθά ησλ επηιερζέλησλ ζεκείσλ ηνπ “Agua de Valencia” ... 70
Πίλαθαο 3: Παξνπζίαζε ζπλνπηηθψλ ζηνηρείσλ “Northern Nymphs” ... 89
Πίλαθαο 4: Παξνπζίαζε ζπλνπηηθψλ ζηνηρείσλ “Tracing Dionysos” ... 91
Πίλαθαο 5: Παξνπζίαζε ζπλνπηηθψλ ζηνηρείσλ “Smoke on the Water” ... 92
Δπραξηζηίεο
Ζ παξνχζα εξγαζία εθπνλήζεθε ράξε ζηελ έκπλεπζε πνπ δφζεθε απφ ηνλ επηβιέπνληά ηεο θαη ηελ θα Μπνπξλαηδή ζηα πιαίζηα ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ ζεκαηηθνχ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο πνπ ζρεδηάζηεθε γηα ηελ Υαιθηδηθή
«Αξηζηνηέιεο - ην 5ν ζηνηρείν».
Δπραξηζηψ ηνλ θν Αβδεκηψηε γηα ηελ ηδέα, αιιά θαη γηα ηελ ακέξηζηε ππνζηήξημή ηνπ θαη ηελ εηιηθξηλή εκπηζηνζχλε πνπ δείρλεη ζηνπο θνηηεηέο ηνπ.
Ζ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο “Agua de Valencia” ζα ήηαλ αδχλαηε ρσξίο ηελ ηερλνγλσζία ηνπ γξαθείνπ δηεζλψλ ζρέζεσλ IRO-ETSIAMN ηνπ Πνιπηερλείνπ ηεο Βαιέλζηα ηεο Ηζπαλίαο (UPV). Δπραξηζηψ φιε ηελ νκάδα γηα ηελ πνιχηηκε ζπλεξγαζία καο θαη θπξίσο ηνλ ππεχζπλφ ηεο θν Benavent πνπ κνπ έδσζε ηελ επθαηξία λα πινπνηήζσ ηελ ηδέα ελφο
«βηψζηκνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο» γηα ηελ πεξηνρή ηεο Βαιέλζηα ζηα πιαίζηα ηνπ Erasmus+. Δπραξηζηψ επίζεο φιε ηελ νκάδα ηνπ Γξαθείνπ Πεξηβάιινληνο ηνπ UPV γηα ηελ πξφζπκε ζπλδξνκή ηνπο ζηελ νξγάλσζε θαη ζηελ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο.
Υάξε ζην Board of European Students of Technology (BEST), κέινο ηνπ νπνίνπ ππήξμα θαηά ηα θνηηεηηθά κνπ ρξφληα, απέθηεζα ηελ εκπεηξία θαη ηε ραξά ηεο ζπκκεηνρήο θαη ηεο δηνξγάλσζεο αληίζηνηρσλ ζεκαηηθψλ εβδνκάδσλ επηκφξθσζεο γηα επξσπαίνπο θνηηεηέο ηερληθψλ ζρνιψλ.
Έλα κεγάιν επραξηζηψ ζηελ νηθνγέλεηά κνπ γηα ηελ ππνκνλή θαη ηε ζηήξημε ηεο πξνζπάζεηάο κνπ γηα ελαζρφιεζε κε ην εξεπλεηηθφ αληηθείκελν ηνπ απφιπηνπ ελδηαθέξνληφο κνπ, αθφκα θη αλ δηαθνξνπνηείηαη απφ ην αξρηθφ αληηθείκελν ζπνπδψλ θαη εξγαζίαο κνπ.
Δηζαγσγή
Ζ σξηκφηεηα ηνπ επηζηεκνληθνχ πεδίνπ ηνπ Σνπξηζκνχ πνπ επήιζε κέζσ νδπλεξψλ εκπεηξηψλ αιιά θαη θαιψλ πξαθηηθψλ γηα ηνπο πξννξηζκνχο, πξνθάιεζε ηελ απαίηεζε γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμή ηνπο. Ο θνξεζκφο ηνπ θιάδνπ, αιιά θαη ε εκθάληζε θνηλσληθά ππεχζπλσλ ηνπξηζηψλ θαηέδεημε ηε ζεκαζία ηεο δηαθνξνπνίεζεο, κέζσ ηεο πξνζθνξάο λέσλ πξντφλησλ εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Ο ζρεδηαζκφο ηέηνησλ πξντφλησλ, πξνθεηκέλνπ λα είλαη άξηηνο, πξέπεη λα γίλεηαη κε γλψκνλα ηηο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηα ζχγρξνλα πξφηππα ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, φπσο απηφ ηνπ «επθπψο εμεηδηθεπκέλνπ ηνπξηζκνχ». Απαξαίηεηε θξίλεηαη ε ζπκβνιή ησλ Παλεπηζηεκίσλ, πνπ ππνζηεξίδνπλ ην επηζηεκνληθφ πεδίν ηνπ Σνπξηζκνχ, ζην ζρεδηαζκφ θαη ζηελ πινπνίεζε αληίζηνηρσλ
«βηψζηκσλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ», αμηνπνηψληαο ηαπηφρξνλα θαη ηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξεη ε Δπξσπατθή Έλσζε ζηνπο ηνκείο δηά βίνπ κάζεζεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ηα πξνγξάκκαηα θηλεηηθφηεηαο θνηηεηψλ, αθαδεκατθνχ θαη δηνηθεηηθνχ πξνζσπηθνχ Παλεπηζηεκηαθψλ Ηδξπκάησλ Erasmus+.
Τπφ ην πξίζκα ησλ αλσηέξσ βαζηθψλ αμφλσλ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο ν ζρεδηαζκφο, ε νξγάλσζε θαη ε πινπνίεζε ελφο λένπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο, πιήξσο ελαξκνληζκέλνπ κε ηηο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο πξννξηζκψλ, ρξεζηκνπνηψληαο παξάιιεια θαη ζηνηρεία ηεο κεζνδνινγίαο ηνπ
«επθπψο εμεηδηθεπκέλνπ ηνπξηζκνχ». Σν λέν βηψζηκν ηνπξηζηηθφ πξντφλ ζρεδηάζηεθε γηα ηε Βαιέλζηα ηεο Ηζπαλίαο θαη εθαξκφζηεθε ζην πεδίν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ/επηζηεκνληθνχ ηνπξηζκνχ κε νκάδα/ζηφρν ηελ αθαδεκατθή θνηλφηεηα. Ζ πινπνίεζε ηνπ “Agua de Valencia”
δηελεξγήζεθε ζην Universitat Politècnica de València (UPV) θαη έγηλε ζηα πιαίζηα εβδνκάδαο επηκφξθσζεο δηνηθεηηθνχ πξνζσπηθνχ πνπ εξγάδεηαη ζε Δπξσπατθά Παλεπηζηεκηαθά Ηδξχκαηα.
Ζ απνδνρή πνπ είρε ην πξντφλ “Agua de Valencia” θαη ε επηηπρία ζηελ πινπνίεζή ηνπ ππξνδφηεζε ηελ ηδέα ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο εθαξκνγήο αληίζηνηρσλ πξνγξακκάησλ ζηελ Διιάδα. Ζ αμηνπνίεζε ηνπ θεθαιαίνπ γλψζεο ηνπ εξεπλεηηθνχ εξγαζηεξίνπ “Tourlab” είλαη απαξαίηεηε γηα ηνλ άξηην ζρεδηαζκφ θαηλνηφκσλ βηψζηκσλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ. Με ηελ επθαηξία ηεο ίδξπζεο ηνπ Γηεζλνχο Παλεπηζηεκίνπ Διιάδνο, ηα ελ ιφγσ πξντφληα κπνξνχλ λα αθνξνχλ κεκνλσκέλα ή ζπλδπαζηηθά φινπο ηνπο επηκέξνπο πξννξηζκνχο έδξαο ηνπ. Ζ ζπλεξγαζία ηνπ “Tourlab” κε ηα θαηά ηφπνπο Γξαθεία Δπξσπατθψλ Πξνγξακκάησλ θαη ηα
ελδηαθεξφκελα κέξε ησλ πξννξηζκψλ είλαη θαζνξηζηηθή γηα ηελ επηηπρή πινπνίεζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ.
Σα νθέιε γηα ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζπλνςίδνληαη ζηελ δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ηνπ παξερφκελνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο γηα ηελ δπλεηηθή κεηαηξνπή ηνπο ζε θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά ππεχζπλνπο ηνπξίζηεο. Απφ ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ζεκαηηθψλ πξνγξακκάησλ δηεζλνχο θηλεηηθφηεηαο ην Παλεπηζηήκην επσθειείηαη πνιιαπιά ζε επίπεδν αλαγλψξηζεο, βαζκνινγίαο, ζχλδεζεο κε ηα ελδηαθεξφκελα κέξε θαη ηελ ηνπηθή θνηλσλία ησλ πξννξηζκψλ, αιιά θαη ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν. Ζ ηνπηθή θνηλσλία επσθειείηαη νηθνλνκηθά, θαζψο ηα πξνγξάκκαηα απηά πξαγκαηνπνηνχληαη ζπλήζσο εθηφο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ θαη νη πξννξηζκνί πξνβάιινληαη κε κηα ελαιιαθηηθή, βηψζηκε νπηηθή. Καηφπηλ ηεο εθαξκνγήο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πξντφλησλ ζην πεδίν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπξηζκνχ δχλαηαη λα δηεπξπλζεί ε «νκάδα-ζηφρνο» θαη ζε άιινπο επηζθέπηεο ησλ πξννξηζκψλ, εάλ νη ηνπηθνί ελδηαθεξφκελνη θνξείο αμηνπνηήζνπλ ηα ελ ιφγσ πξνγξάκκαηα.
Γηα φινπο ηνπο αλσηέξσ ιφγνπο επηιέρζεθε ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. Σν βαζηθφ εξεπλεηηθφ εξψηεκα πνπ πξνθχπηεη είλαη ην εάλ ηα Παλεπηζηεκηαθά Ηδξχκαηα κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ θνξέα ζρεδηαζκνχ θαη πινπνίεζεο εηδηθψλ ζεκαηηθψλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ ζε νκάδεο-ζηφρνπο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνπο αθαδεκατθνχο θχθινπο (θνηηεηέο, αθαδεκατθφ, δηνηθεηηθφ, ηερληθφ θαη βνεζεηηθφ πξνζσπηθφ παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ). Ζ εξγαζία εκπίπηεη ζηελ γεληθφηεξε ζεκαηηθή θαηεγνξία Μειέηεο Πεξίπησζεο θαη ε δνκή ηεο αλαιχεηαη ζπλνπηηθά σο εμήο:
ην πξψην θεθάιαην πξνζεγγίδεηαη ζεσξεηηθά ην δήηεκα ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θαη ηεο ζπκβνιήο ησλ εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ ζε απηή.
Παξάιιεια, επηζεκαίλεηαη ε αλάγθε ζρεδηαζκνχ λέσλ βηψζηκσλ ζεκαηηθψλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ, πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζεί ν θιάδνο ζηελ απμαλφκελε δήηεζε γηα εηδηθέο θαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ. Πεξαηηέξσ, ππνζηεξίδεηαη φηη ε ρξήζε ζηνηρείσλ ηεο κεζνδνινγίαο ηνπ επθπψο εμεηδηθεπκέλνπ ηνπξηζκνχ θαη ησλ δπλαηνηήησλ πνπ παξέρνπλ νξηζκέλα εξγαιεία ησλ Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ ζα ζπκβάιιεη ζηελ ηεθκεξησκέλε ιήςε απνθάζεσλ θαη ζα εμαζθαιίζεη ηελ βησζηκφηεηα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πξντφλησλ. ε απηά ηα πιαίζηα γίλεηαη ηδηαίηεξε αλαθνξά ζηελ εηδηθή κνξθή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ/επηζηεκνληθνχ ηνπξηζκνχ θαη παξνπζηάδνληαη νη δπλαηφηεηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ κεηαθηλήζεσλ ησλ ελ ιφγσ νκάδσλ-ζηφρσλ πνπ παξέρεη ε Δπξσπατθή Έλσζε, κέζσ ηεο πινπνίεζε πξνγξακκάησλ αληαιιαγήο θαη ζπγθεθξηκέλα ηνπ Erasmus+.
Δπηιέγνληαο αηηηνινγεκέλα ηελ νκάδα-ζηφρν ηνπ πξνζσπηθνχ ησλ Παλεπηζηεκίσλ παξνπζηάδνληαη ηα δηαζέζηκα δηαδηθηπαθά εξγαιεία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πνπ
ζρεδηάζηεθαλ γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηελ πξνβνιή νξηζκέλσλ ζεκαηηθψλ εβδνκάδσλ επηκφξθσζεο πνπ δηνξγαλψλνπλ Αθαδεκατθά Ηδξχκαηα αλά ηελ Δπξψπε. Οη ζπγθεθξηκέλεο εβδνκάδεο επηκφξθσζεο κπνξνχλ λα επαλαζρεδηαζηνχλ ππφ ην πξίζκα ηνπ αλαιπζέληνο ζεσξεηηθνχ πιαηζίνπ θαη δπλεηηθά λα κεηαηξαπνχλ ζε λέα βηψζηκα ελαιιαθηηθά ηνπξηζηηθά πξντφληα γηα ηνπο πξννξηζκνχο έδξαο ησλ Παλεπηζηεκίσλ Τπνδνρήο.
ην δεχηεξν θεθάιαην αλαιχεηαη εθηελψο ε κειέηε πεξίπησζεο πνπ βαζίζηεθε ζην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν, ζρεδηάζηεθε κε ηε βνήζεηα ησλ ηερληθψλ εξγαιείσλ θαη αμηνπνίεζε ηα δηαζέζηκα πξνγξάκκαηα ηεο Δ.Δ. πνπ αλαιχζεθαλ ζην πξψην θεθαιαίν. Πξφθεηηαη γηα έλα βηψζηκν ελαιιαθηηθφ ηνπξηζηηθφ πξντφλ πνπ ζρεδηάζηεθε απφ ηελ κεηαπηπρηαθή θνηηήηξηα γηα ηνλ πξννξηζκφ ηεο Βαιέλζηα ηεο Ηζπαλίαο θαη πινπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ Πξνγξάκκαηνο κεηαθίλεζεο δηνηθεηηθνχ πξνζσπηθνχ Παλεπηζηεκίσλ ηεο Δπξψπεο, Erasmus+Staff Training Weeks, ην 2017. Αθνινπζεί ε πεξηγξαθή ηνπ πξνγξάκκαηνο- ζεκαηηθνχ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο “Agua de Valencia” θαη εμεγείηαη αλαιπηηθά ε κεζνδνινγία ζρεδηαζκνχ ηνπ. Αθνινχζσο ηεθκεξηψλεηαη ε ζρέζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνγξάκκαηνο κε ηηο βαζηθέο αξρέο ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θαη ηνπ επθπψο εμεηδηθεπκέλνπ ηνπξηζκνχ θαη ε ζχλδεζε ησλ επηκέξνπο ζπζηαηηθψλ ηνπ “Agua de Valencia”
κε νξηζκέλεο κνξθέο εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Απαξαίηεην ζηνηρείν θάζε κειέηεο πεξίπησζεο απνηειεί θαη ε δηάδνζε ησλ απνηειεζκάησλ θαη ν δηακνηξαζκφο ηεο ζρεηηθήο πιεξνθφξεζεο. Γηα ην ζθνπφ απηφ δεκηνπξγήζεθε ν αληίζηνηρνο ζεκαηηθφο ράξηεο πνπ πεξηιακβάλεη πνιπκεζηθέο (multimedia) πιεξνθνξίεο θαη είλαη δηαζέζηκνο ζε θάζε ρξήζηε ηνπ δηαδηθηχνπ.
Σν ηξίην θεθάιαην αθνξά ζηε δηάρπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο πεξίπησζεο ζηελ Διιάδα θαη ζπγθεθξηκέλα πξνηείλεηαη ν ζρεδηαζκφο θαη ε πινπνίεζε αληίζηνηρσλ βηψζηκσλ ελαιιαθηηθψλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ απφ ην λενζπζηαζέλ Γηεζλέο Παλεπηζηήκην Διιάδνο. ηφρνο είλαη λα δεκηνπξγεζνχλ ζεκαηηθά πξνγξάκκαηα ζε ζέκαηα επηζηεκνληθψλ πεδίσλ πνπ θαιχπηεη ην Παλεπηζηήκην, ηα νπνία ζα δηεμάγνληαη ζηνπο επηκέξνπο πξννξηζκνχο έδξαο ηνπ, πξνβάιινληαο ηνπο κε βηψζηκν ηξφπν. Αξσγφο ζε απηή ηελ πξνζπάζεηα δχλαηαη λα απνηειέζεη ην εξεπλεηηθφ εξγαζηήξην “Tourlab”, ιφγσ ηνπ επηζηεκνληθνχ ππνβάζξνπ πνπ δηαζέηεη ζε ζέκαηα βηψζηκνπ ηνπξηζκνχ, ζε ζπλεξγαζία κε ηα επηκέξνπο Σκήκαηα θαη ρνιέο αληίζηνηρεο κε ην πξντφλ ζεκαηηθήο θαη ζπληνληζηέο ηα επηκέξνπο γξαθεία επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ηεο επηηπρίαο θαη ηεο βησζηκφηεηαο ησλ λέσλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ είλαη ην άλνηγκα ησλ παλεπηζηεκίσλ ζηελ θνηλσλία κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο ηεο αθαδεκατθήο θνηλφηεηαο κε ηνπο ηνπηθνχο
παξάγνληεο θαη ηελ ηνπηθή θνηλσλία, κε γλψκνλα ηελ βηψζηκε αλάπηπμε ησλ πξννξηζκψλ έδξαο ησλ.
1 Θεσξεηηθή πξνζέγγηζε
ην παξφλ θεθάιαην επηρεηξείηαη ε ζχλδεζε ησλ αξρψλ ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ κε ηηο εηδηθέο θαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ θαη ππνγξακκίδεηαη ε ζεκαζία ζρεδηαζκνχ λέσλ ελαιιαθηηθψλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ ρξεζηκνπνηψληαο ζηνηρεία ηεο κεζνδνινγίαο ηνπ επθπψο εμεηδηθεπκέλνπ ηνπξηζκνχ. Απαξαίηεην ζηνηρείν ηεο ελ ιφγσ κεζνδνινγίαο απνηειεί ν πξνεγκέλνο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο πνπ ελζσκαηψλεη ηππηθά θαη εμεηδηθεπκέλα θξηηήξηα. Σα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ απνηεινχλ ην επηθξαηέζηεξν βνεζεηηθφ εξγαιείν Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη ππνζηεξίδνπλ ηελ ιήςε ηεθκεξησκέλσλ απνθάζεσλ απφ ηνπο ηνπηθνχο παξάγνληεο ησλ πξννξηζκψλ.
Οη αλσηέξσ έλλνηεο αλαιχνληαη ζεσξεηηθά, ελψ γίλεηαη ηδηαίηεξε κλεία ζηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη επηζηεκνληθφ ηνπξηζκφ πξνθεηκέλνπ λα απνδεηρζεί φηη ηα Αθαδεκατθά Ηδξχκαηα έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα δεκηνπξγήζνπλ ελαιιαθηηθά ζεκαηηθά ηνπξηζηηθά πξντφληα. Σα ελ ιφγσ πξντφληα κπνξεί λα έρνπλ ηελ κνξθή ζεκαηηθψλ εβδνκάδσλ επηκφξθσζεο θαη λα απεπζχλνληαη αξρηθά ζε νκάδεο-ζηφρνπο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ αθαδεκατθή θνηλφηεηα.
Παξάιιεια, αληρλεχνληαη νη δπλαηφηεηεο νηθνλνκηθήο ππνζηήξημεο ησλ κεηαθηλήζεσλ ησλ ελ ιφγσ νκάδσλ-ζηφρσλ πνπ παξέρεη ε Δ.Δ., αιιά θαη νη δηαζέζηκεο επηινγέο γηα ηελ πξνβνιή θαη ηε δηάδνζε πιεξνθνξηψλ γηα ηηο εβδνκάδεο επηκφξθσζεο/ηνπξηζηηθά πξντφληα πνπ ήδε δηνξγαλψλνπλ Δπξσπατθά Παλεπηζηήκηα, πξνθεηκέλνπ λα ζπλδεζεί ε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε κε ηελ πξαθηηθή εθαξκνγή.
Σα αλσηέξσ απνηεινχλ ην ππφβαζξν πάλσ ζην νπνίν βαζίζηεθε ε Μειέηε Πεξίπησζεο
“Agua de Valencia” πνπ αλαιχεηαη ζην επφκελν θεθάιαην.
1.1 Βηώζηκε αλάπηπμε ηνπξηζηηθώλ πξννξηζκώλ
1.1.1 ηόρνη ησλ Ηλσκέλσλ Δζλώλ γηα ηελ βηώζηκε αλάπηπμε
Ζ ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ε βηψζηκε αλάπηπμε απνηειεί ηελ κνλαδηθή επηινγή πξνθεηκέλνπ “λα θαιπθζνύλ νη αλάγθεο ησλ ζεκεξηλώλ γελεώλ, ρσξίο όκσο λα ηεζεί ζε θίλδπλν ε δπλαηόηεηα ησλ κειινληηθώλ γελεώλ λα θαιύπηνπλ ηηο δηθέο ηνπο αλάγθεο (Our Common Future - Brutland report, 1987)”, νδήγεζε ζηελ ζέζπηζε θαη ηελ πηνζέηεζε ησλ δεθαεπηά ηφρσλ γηα ηε Βηψζηκε Αλάπηπμε (ΒΑ) απφ ηα Ζλσκέλα Έζλε (25/9/2015). ηελ παξαθάησ εηθφλα παξνπζηάδνληαη νη 17 ΒΑ σο κέξνο ηεο λέαο Αηδέληαο γηα ηελ βηψζηκε αλάπηπμε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ, νη νπνίνη απαληνχλ ζηηο πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ηξείο άμνλεο
ηεο αεηθνξίαο (πεξηβάιινλ, νηθνλνκία, θνηλσλία) θαη αλακέλεηαη λα πινπνηεζνχλ κέρξη ην 2030.
Δηθόλα 1: Οη 17 Σηόρνη ηνπ ΟΗΔ γηα ηε Βηώζηκε Αλάπηπμε (Πεγή: Πεξηθεξεηαθό Κέληξν Πιεξνθόξεζεο ηνπ ΟΗΔ-UNRIC, 2015)
Μεηαμχ ησλ ζηφρσλ απηψλ είλαη θαη νη δξάζεηο γηα πνηνηηθή εθπαίδεπζε, βηψζηκεο πφιεηο θαη θνηλφηεηεο, γηα ην θιίκα, ηε δσή ζην λεξφ θαη ζηε ζηεξηά θαη θπξίσο ε ζπλεξγαζία φισλ γηα ηελ επίηεπμή ηνπο. Αθνινχζσο, αλαθέξνληαη επηγξακκαηηθά ζπγθεθξηκέλεο επηδηψμεηο νξηζκέλσλ ζηφρσλ ζηελ θηινζνθία ησλ νπνίσλ βαζίζηεθε ε παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία.
Έηζη, ζην αλαιπηηθφ θείκελν ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηνπο 17 ΒΑ θαη ηηο 169 επηδηψμεηο γηα ηε Βηψζηκε Αλάπηπμε, αλαθέξνληαη κεηαμχ άιισλ (Πεξηθεξεηαθφ Κέληξν Πιεξνθφξεζεο ηνπ ΟΖΔ (UNRIC), 2015):
ηόρνο 4: Πνηνηηθή εθπαίδεπζε
«Έσο ην 2030, δηαζθάιηζε όηη όινη νη εθπαηδεπόκελνη ζα απνθηήζνπλ ηε γλώζε θαη ζα θαιιηεξγήζνπλ ηηο δεμηόηεηεο πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα πξνάγνπλ ηε βηώζηκε αλάπηπμε, κέζσ, κεηαμύ άιισλ, ηεο εθπαίδεπζεο γηα ηε βηώζηκε αλάπηπμε θαη ηνλ βηώζηκν ηξόπν δσήο, ηα αλζξώπηλα δηθαηώκαηα, ηελ ηζόηεηα ησλ θύισλ, ηεο πξναγσγήο ηεο θνπιηνύξαο ηεο εηξήλεο θαη ηεο κε-βίαο, ηεο ηαπηόηεηαο ηνπ παγθόζκηνπ πνιίηε, θαζώο θαη κέζσ ηεο αλαγλώξηζεο ηεο πνιηηηζηηθήο πνηθηινκνξθίαο θαη ηεο ζπκβνιήο ηνπ πνιηηηζκνύ ζηε βηώζηκε αλάπηπμε.»
(Παξάγξαθνο 4.7)
ηόρνο 8: Αμηνπξεπήο εξγαζία θαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε
«Έσο ην 2030, ζρεδηαζκόο θαη εθαξκνγή πνιηηηθώλ πνπ πξνσζνύλ ηνλ βηώζηκν ηνπξηζκό, ν νπνίνο δεκηνπξγεί ζέζεηο εξγαζίαο θαη πξνάγεη ηνπο ηνπηθνύο πνιηηηζκνύο θαη πξντόληα.»
(Παξάγξαθνο 8.9)
ηόρνο 11: Βηώζηκεο πόιεηο θαη θνηλόηεηεο
«Ελίζρπζε ησλ πξνζπαζεηώλ γηα ηελ πξνζηαζία θαη ηε δηαθύιαμε ηεο παγθόζκηαο πνιηηηζηηθήο θαη θπζηθήο θιεξνλνκηάο.» (Παξάγξαθνο 11.4)
«Έσο ην 2030, κείσζε ηνπ δπζκελνύο, θαηά θεθαιήλ, πεξηβαιινληηθνύ αληίθηππνπ ησλ πόιεσλ, δίλνληαο ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηελ πνηόηεηα ηνπ αέξα θαη ηε δηαρείξηζε ησλ αζηηθώλ θαη άιισλ απνβιήησλ.» (Παξάγξαθνο 11.6)
«Υπνζηήξημε ζεηηθώλ νηθνλνκηθώλ, θνηλσληθώλ θαη πεξηβαιινληηθώλ δεζκώλ κεηαμύ ησλ αζηηθώλ, πεξηαζηηθώλ θαη αγξνηηθώλ πεξηνρώλ, κέζσ ηεο ελδπλάκσζεο ηνπ εζληθνύ θαη πεξηθεξεηαθνύ αλαπηπμηαθνύ ζρεδηαζκνύ. (Παξάγξαθνο 11.α)»
ηόρνο 12: Τπεύζπλε θαηαλάισζε θαη παξαγσγή
«Αλάπηπμε θαη ρξεζηκνπνίεζε εξγαιείσλ παξαθνινύζεζεο ηνπ αληίθηππνπ ηεο βηώζηκεο αλάπηπμεο ζηνλ βηώζηκν ηνπξηζκό, ν νπνίνο δεκηνπξγεί ζέζεηο εξγαζίαο θαη πξνσζεί ηελ ηνπηθή θνπιηνύξα θαη πξντόληα.» (Παξάγξαθνο 12β)
Απφ ηα αλσηέξσ, εμάγεηαη ην ζπκπέξαζκα φηη ε βηψζηκε αλάπηπμε απνηειεί πξνηεξαηφηεηα θαη ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ, κεηψλνληαο ην πεξηβαιινληηθφ αληίθηππν ησλ πξννξηζκψλ θαη ελζαξξχλνληαο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ εθπαίδεπζε ζηελ θαηεχζπλζε ηεο αεηθφξνπ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο κε έκθαζε ζηελ ηνπηθή θνπιηνχξα θαη πξντφληα.
1.1.2 Βαζηθέο έλλνηεο βηώζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο
Ζ αεηθφξνο ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ελφο πξννξηζκνχ δελ απνηειεί λενζχζηαηε έλλνηα, αληίζεηα απαζρφιεζε πιήζνο εξεπλεηψλ απφ ηηο απαξρέο ηεο ζχγρξνλεο ηνπξηζηηθήο βηβιηνγξαθίαο. ηα πιαίζηα ηεο πξνζπάζεηαο δηαζαθήληζεο ηεο έλλνηαο ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο γελλήζεθαλ ηα πξψηα εμειηθηηθά κνληέια, ηα νπνία δηεξεχλεζαλ ηηο επηδξάζεηο ηεο κεηαβνιήο ηνπ αξηζκνχ ησλ ηνπξηζηψλ ζηελ δηαρξνληθή εμέιημε ηνπ πξννξηζκνχ θαη ζηε ζπκπεξηθνξά ησλ θαηνίθσλ ηνπ. Σφζν ην κνληέιν ηνπ θχθινπ δσήο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ (Butler, 1980), φζν θαη ην κνληέιν Irridex (Doxey, 1975) θαηέδεημαλ ηε ζεκαζία ηεο δηαρείξηζεο ηεο ηνπξηζηηθήο ξνήο θαη ηελ άκεζε επηξξνή ηεο ζηνπο βαζηθνχο ππιψλεο ηεο αεηθνξίαο, εηζάγνληαο ηαπηφρξνλα ηελ έλλνηα ηεο θέξνπζαο ηθαλφηεηαο ηνπ πξννξηζκνχ.
Ζ δηαρξνληθά ηζνξξνπεκέλε ζπζρέηηζε ησλ βαζηθψλ κεηαβιεηψλ ηεο αεηθνξίαο, ήηνη πεξηβάιινλ-νηθνλνκία-θνηλσλία-πνιηηηζκφο, ηαπηφρξνλα κε ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ηνπξηζηψλ θαη ηελ θεξδνθνξία ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο απνηειεί ηελ ζεκειηψδε αξρή ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ελφο πξννξηζκνχ. Ζ ράξαμε ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο θαη ε δεκηνπξγία ζηξαηεγηθνχ ζρεδίνπ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο κηαο πεξηνρήο ζηε ζχγρξνλε επνρή απαηηεί νιηζηηθή πξνζέγγηζε θαη ελζσκάησζε ησλ αξρψλ ηεο αεηθνξίαο. Ζ δπζθνιία έγθεηηαη ζηελ εθηίκεζε ησλ νξίσλ ηεο θέξνπζαο ηθαλφηεηαο ζηνλ ηνπξηζκφ (Tourism Carrying Capacity Assessment - TCCA), ε νπνία απνηειεί ην απαξαίηεην εξγαιείν ζρεδηαζκνχ γηα ηελ επίηεπμε Βηψζηκνπ Σνπξηζκνχ ζε νπνηνδήπνηε πξννξηζκφ (Coccosis H., Mexa A., 2004).
Πέξαλ ηεο ελζσκάησζεο ηεο αεηθνξίαο ζηελ επξχηεξε θιίκαθα ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο θαη ζρεδηαζκνχ, είλαη απαξαίηεηε ε εμνηθείσζε ησλ ηνπξηζηψλ κε ηηο έλλνηεο ηνπ αεηθφξνπ ηνπξηζκνχ, κέζσ εθπαηδεπηηθψλ δηαδηθαζηψλ ή πξνζθνξάο λέσλ βηψζηκσλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ.
χκθσλα κε ην λέν λφκν πνπ εθδφζεθε πεξί εηδηθνχ θαη ζεκαηηθνχ ηνπξηζκνχ, ε αεηθφξνο ηνπξηζηηθή αλάπηπμε νξίδεηαη σο «ε βηώζηκε, ηζόξξνπε, θνηλσληθή, πνιηηηζηηθή θαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ε νπνία, κε ζεβαζκό ζην πεξηβάιινλ, εληζρύεη ηελ επηρεηξεκαηηθόηεηα, ηνλώλεη ηελ απαζρόιεζε, δεκηνπξγώληαο επθαηξίεο γηα ηνπο λένπο, ηνπο θνηλσληθά αδύλακνπο θαη καθξνρξόληα αλέξγνπο, ζπκβάιιεη ζηελ επεκεξία ησλ πνιηηώλ, αλαδεηθλύεη ηνπο ηνπξηζηηθνύο πξννξηζκνύο κε βάζε ηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα θαη ηελ πνιηηηζκηθή ηαπηόηεηα ηεο θάζε πεξηνρήο, σθειεί θαη σθειείηαη από ηελ αιιειέγγπα νηθνλνκία» [άξζξν 2 παξ.1 ηνπ Ν. 4582/2018 (ΦΕΚ 208/Α΄/11.12.2018)].
Οκνίσο, σο «θέξνπζα ηθαλόηεηα ηνπξηζκνύ νξίδεηαη o κέγηζηνο δπλαηόο αξηζκόο ηνπξηζηώλ- επηζθεπηώλ πνπ κπνξεί λα θηινμελήζεη έλαο ηνπξηζηηθόο πξννξηζκόο κε ηηο εθάζηνηε πθηζηάκελεο ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο θαη ππνδνκέο ηνπ, ρσξίο λα πξνθαιείηαη θαηαζηξνθή ηνπ θπζηθνύ ή δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο θαη ππνβάζκηζε ηεο πνηόηεηαο ησλ παξερόκελσλ ηνπξηζηηθώλ ππεξεζηώλ, δηαζθαιίδνληαο ηαπηόρξνλα ηελ ηθαλνπνίεζε ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο θαη ησλ επηζθεπηώλ – ηνπξηζηώλ» [άξζξν 2 παξ.1 ηνπ Ν. 4582/2018 (ΦΕΚ 208/Α΄/11.12.2018)].
Πξνθεηκέλνπ λα θαζνξηζηνχλ νη ζπληζηψζεο ηηο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο εξγαιείν γηα ηελ αλάπηπμε ηεο Μεζνδνινγίαο ηεο παξνχζεο εξγαζίαο επηιέρζεθε ν θάησζη νξηζκφο γηα ηνλ αεηθφξν ηνπξηζκφ.
χκθσλα κε ηνλ Κηιηπίξε (2006, ζ.55), «ε πξνζέγγηζε θαηά ηελ νπνία:
α) ιακβάλνληαη ππόςε νη αλάγθεο θαη νη επηζπκίεο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο ππνδνρήο ηνπξηζηώλ, αλαθνξηθά κε ηε βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο δσήο, κέζσ ηεο δηάρπζεο ησλ νηθνλνκηθώλ σθειεηώλ ηνπηθά,
β ) ηθαλνπνηνύληαη ζε δηαξθή βάζε νη πξνζδνθίεο θαη επηζπκίεο, ηόζν ησλ ηνπξηζηώλ όζν θαη ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο,
γ) δηαζθαιίδνληαη ζε βέιηηζην βαζκό νη πεξηβαιινληηθνί πόξνη, νη νπνίνη απνηεινύλ ηε βάζε ηνπ ηνπξηζκνύ, ελζσκαηώλνληαο ηαπηόρξνλα ηα δηάθνξα ζηνηρεία ηνπ θπζηθνύ, πνιηηηζηηθνύ θαη αλζξσπνγελνύο πεξηβάιινληνο
ραξαθηεξίδεη ηνλ αεηθόξν ηνπξηζκό».
χκθσλα κε ηνλ ζπγθεθξηκέλν νξηζκφ, νη βαζηθέο ζπληζηψζεο ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, νη νπνίεο πξέπεη λα βξίζθνληαη ζε απφιπηε ηζνξξνπία, είλαη επηγξακκαηηθά νη εμήο:
1. Γηαζθάιηζε αλαγθψλ ηνπηθήο θνηλσλίαο - Βειηίσζε πνηφηεηαο δσήο - Σνπηθή δηάρπζε νηθνλνκηθψλ σθειεηψλ
2. Γηαξθήο ηθαλνπνίεζε ηνπξηζηψλ θαη ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο
3. Γηαζθάιηζε Πεξηβαιινληηθψλ Πφξσλ - Δλζσκάησζε ζηνηρείσλ θπζηθνχ, πνιηηηζηηθνχ, αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο.
1.1.3 Μειέηεο πεξίπησζεο βηώζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζηηο Βαιεαξίδεο Νήζνπο Πξνθεηκέλνπ λα γίλεη θαιχηεξα θαηαλνεηή ε δηαρξνληθή εμέιημε ησλ πξννξηζκψλ, νη επηπηψζεηο θαη ηα νθέιε απφ ην είδνο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμήο ηνπο θαη ε ζεκαζία ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο πεξηγξάθνληαη ζπλνπηηθά θαη ζπγθξίλνληαη δχν κειέηεο πεξίπησζεο πνπ αθνξνχλ ηνπο πξννξηζκνχο ηεο Μαγηφξθα θαη ηεο Μελφξθα, λεζηά ηνπ ζπκπιέγκαηνο ησλ Βαιεαξίδσλ. Δπηιέρζεθαλ πξνο αλάιπζε νη ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο πεξίπησζεο, θαζψο ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο εθπαηδεπηηθφ πιηθφ πξνο ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζην πξφγξακκα “Agua de Valencia” ιφγσ ηεο εγγχηεηαο ησλ Βαιεαξίδσλ Νήζσλ ζηελ πφιε ηεο Βαιέλζηα.
Ζ Μαγηφξθα είλαη αλακθίβνια έλα απφ ηα πην αλεπηπγκέλα ηνπξηζηηθά λεζηά ηεο Δπξψπεο.
Ζ έιιεηςε ηνπξηζηηθνχ ζρεδηαζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηα γεσκνξθνινγηθά θαη θιηκαηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ λεζηνχ νδήγεζε κνηξαία ζηελ αλάπηπμε ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ ησλ 4S, κέρξη ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, φπνπ εκθαλίζηεθαλ νη πξψηεο ζνβαξέο επηπηψζεηο. Ζ άλαξρε δφκεζε πνπ πξνζπάζεζε λα θαιχςεη ηελ νινέλα απμαλφκελε ηνπξηζηηθή δήηεζε ζε θιίλεο θαη ε έιιεηςε βαζηθψλ έξγσλ ππνδνκήο (πρ. απνρεηεπηηθφ δίθηπν) νδήγεζε ζηελ απαμίσζε ηεο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο, ζηελ πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε ησλ παξάθηησλ
πεξηνρψλ θαη ζηελ ζηαδηαθή απψιεηα ηνπ ραξαθηήξα πξφηππνπ ζέξεηξνπ ηνπ λεζηνχ. Ζ αλαπφθεπθηε κείσζε ησλ ηνπξηζηηθψλ αθίμεσλ θαη δηαλπθηεξεχζεσλ θαη ν πεξηνξηζκφο ησλ εηζνδεκάησλ απφ ηνλ ηνπξηζκφ αθχπληζε ηα ηνπηθά ελδηαθεξφκελα κέξε, ηα νπνία ζπλεξγάζηεθαλ θαη ζρεδίαζαλ απφ θνηλνχ κηα ζεηξά κέηξσλ γηα ηελ αλάθακςε ηνπ πξννξηζκνχ. Σα ζεκαληηθφηεξα κέηξα ήηαλ ε θαηάξηηζε ελφο λένπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδίνπ γηα ην λεζί, φπνπ φιεο νη αδφκεηεο πεξηνρέο πξνζηαηεχηεθαλ σο εζληθά πάξθα, ζεζπίζηεθαλ απζηεξνί πεξηνξηζκνί ζηε δφκεζε λέσλ κνλάδσλ θαη θαζαηξέζεθαλ ππνρξεσηηθά παιαηφηεξεο αζπληήξεηεο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο (βι. παξαθάησ εηθφλα). Όια ηα αλσηέξσ κέηξα ζε ζπλδπαζκφ κε λέα παξερφκελα ηνπξηζηηθά πξντφληα πνπ εζηηάδνπλ ζην βηψζηκν ηνπξηζκφ, αλαγέλλεζαλ ηε Μαγηφξθα.
Δηθόλα 2: Καηεδάθηζε απζαίξεησλ θαη αζπληήξεησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ζηε Μαγηόξθα
ηνλ αληίπνδα ε γεηηνληθή Μελφξθα επέιεμε λα δηαθπιάμεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ λεζηνχ ραξαθηεξίδνληάο ην σο θπζηθφ πάξθν, πεηπραίλνληαο λα αλαθεξπρζεί ην 1993 σο Πάξθν ηεο Παγθφζκηαο Βηφζθαηξαο. Πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζνχλ νη δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο εληζρχζεθε ε ηνπηθή αγξνηηθή παξαγσγή, ε ρεηξνηερλία θαη ε ήπηα ηνπξηζηηθή αλάπηπμε εθηφο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. Απνηέιεζκα ήηαλ ε πξνζέιθπζε ηνπξηζκνχ εηδηθνχ ελδηαθέξνληνο θαη πςεινχ εηζνδήκαηνο, δηαηεξψληαο ηαπηφρξνλα αλέπαθν ην πεξηβαιινληηθφ θαη πνιηηηζηηθφ πξνθίι ηνπ λεζηνχ.
Απφ ηα αλσηέξσ παξαδείγκαηα εμάγεηαη ην ζπκπέξαζκα ηεο αλαγθαηφηεηαο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ησλ πξννξηζκψλ, αιιά θαη ε δηαπίζησζε φηη ππάξρεη δπλαηφηεηα αλαζηξνθήο κηαο ππάξρνπζαο αξλεηηθήο θαηάζηαζεο κε ηελ πηνζέηεζε θαηάιιεισλ κέηξσλ.
1.2 Υσξηθή νξγάλσζε ηνπ ηνπξηζκνύ κε ζθνπό ηε βησζηκόηεηα
1.2.1 Δηζαγσγή
Σν ζηξεβιφ πξφηππν αλάπηπμεο ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ ησλ 3S (Sea, Sun, Sand) θαη ε θαηά ηφπνπο ηνπξηζηηθή «αζηηθνπνίεζε» πνπ αθνινπζήζεθε ηηο πεξαζκέλεο δεθαεηίεο, ρσξίο ηαπηφρξνλεο πξνζπάζεηεο πξνζθνξάο ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, νδήγεζε ζε πςειή ζπγθέληξσζε αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ππνδνκψλ ζηνλ παξάθηην ρψξν, αιιά θαη ζε αζηηθά θέληξα ηνπξηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο. Ζ άλαξρε αλάπηπμε θαη νη πςειέο ηνπξηζηηθέο πηέζεηο πξνθάιεζε, ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, αηζζεηηθή θαη πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε.
Σαπηφρξνλα, είλαη δεδνκέλν φηη ν Σνπξηζκφο απνηειεί έλαλ απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο ππιψλεο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο ησλ πξννξηζκψλ, θαζψο πξνζθέξεη λέεο δπλαηφηεηεο απαζρφιεζεο.
Χζηφζν, ε απνπζία ζρεδηαζκνχ νδήγεζε, πνιιέο θνξέο, ζηελ εγθαηάιεηςε ησλ παξαδνζηαθψλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ πξννξηζκψλ, έλαληη ηεο ηνπξηζηηθήο κνλνθαιιηέξγεηαο.
Πξνθεηκέλνπ λα δηαθπιαρζεί ν θπζηθφο θαη πνιηηηζηηθφο πινχηνο θαη λα απνθεπρζεί ε παξαθκή ησλ πξννξηζκψλ θξίλεηαη επηβεβιεκέλε ε ράξαμε εμεηδηθεπκέλεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο θαη ν ζρεδηαζκφο ππφ ην πξίζκα ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. χκθσλα θαη κε ηνλ 11ν ΒΑ ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ πνπ παξαηέζεθε ζε πξνεγνχκελε παξάγξαθν ελζαξξχλεηαη ε «ππνζηήξημε ζεηηθώλ νηθνλνκηθώλ, θνηλσληθώλ θαη πεξηβαιινληηθώλ δεζκώλ κεηαμύ ησλ αζηηθώλ, πεξηαζηηθώλ θαη αγξνηηθώλ πεξηνρώλ, κέζσ ηεο ελδπλάκσζεο ηνπ εζληθνύ θαη πεξηθεξεηαθνύ αλαπηπμηαθνύ ζρεδηαζκνύ.»
Βαζηθφ εξγαιείν γηα ηνλ αλαπηπμηαθφ ζρεδηαζκφ απνηειεί ε ρσξηθή νξγάλσζε ησλ πξννξηζκψλ θαη ε γεληθφηεξα ε θαηάξηηζε εηδηθψλ πιαηζίσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηνλ Σνπξηζκφ. Ηδαληθά, ηα ρσξνηαμηθά πιαίζηα πξέπεη λα ζρεδηάδνληαη αλά πεξηνρή ή αλά Πεξηθέξεηα θαη λα είλαη ζηνρεπκέλα αλά είδνο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, ιφγσ ησλ πνιχ δηαθνξεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ επηκέξνπο πξννξηζκψλ. χκθσλα θαη κε ηε κειέηε πεξίπησζεο ηεο Μαγηφξθα, πνπ πεξηγξάθεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, ε θαηάξηηζε ελφο λένπ εηδηθνχ ρσξνηαμηθνχ ζρεδίνπ γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή απνδείρζεθε ζσηήξηα γηα ηελ απνθπγή ηεο παξαθκήο ηνπ λεζηνχ.
πκπεξαζκαηηθά, ηκήκα ηνπ ηνπξηζηηθνχ ζρεδηαζκνχ επηβάιιεηαη λα απνηειέζεη ε αλάπηπμε κεζνδνινγίαο ρσξηθήο αλάιπζεο ηνπ πξννξηζκνχ. Απψηεξνο ζηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο κεζνδνινγίαο ζα είλαη ε ππνζηήξημε ζηε ιήςε ησλ απνθάζεσλ απφ ηνπο ηνπηθνχο παξάγνληεο θαη θαη‟ επέθηαζε ε απνθπγή ηεο ππέξβαζεο ησλ νξίσλ ηεο θέξνπζαο ηθαλφηεηαο ηνπ πξννξηζκνχ, κέζσ ηεο ζέζπηζεο ζπγθεθξηκέλσλ θαλνληζκψλ, ηεο νξζνινγηθφηεξεο θαηαλνκήο ησλ ρξήζεσλ γεο θαη ηεο παξαθνινχζεζεο θαηάιιεισλ πεξηβαιινληηθψλ θαη ηνπξηζηηθψλ δεηθηψλ.
Ζ ελζσκάησζε ζχγρξνλσλ αξρψλ ζην ζρεδηαζκφ, φπσο ε ηξαηεγηθή Δπθπνχο Δμεηδίθεπζεο (sections of excellence, local stakeholders & communities, local quality policies) θαη ε
ηξαηεγηθή αλάπηπμεο γηα ηελ Δπξψπε (Smart, Sustainable, Inclusive), κε θχξην κνριφ ηελ Έξεπλα, ηελ Σερλνινγία θαη ηελ Καηλνηνκία (Research and Innovation Strategies for Smart Specialization - RIS3), απνηειεί δήηεκα πξνηεξαηφηεηαο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ε αλάπηπμε ηεο ελ ιφγσ κεζνδνινγίαο, πεξηιακβάλνληαο ζπληζηψζεο φπσο (α) λέεο ηερλνινγίεο (GIS, IoT,), (β) παξαθνινχζεζε πεξηβαιινληηθψλ δεηθηψλ (environmental monitoring), (γ) πξνζβαζηκφηεηα, δχλαηαη λα απνηειέζεη έλα εξγαιείν ειέγρνπ θαη ιήςεο απνθάζεσλ, ζχκθσλσλ κε ηηο επηζπκίεο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο, θαη λα νδεγήζεη ηαπηφρξνλα ζηελ αχμεζε ηεο ηθαλνπνίεζεο ληφπησλ θαη κεγαιχηεξεο κεξίδαο ηνπξηζηψλ ππφ ην πξίζκα ηεο βησζηκφηεηαο.
1.2.2 Δπθπώο εμεηδηθεπκέλνο ηνπξηζκόο
χκθσλα κε ηνλ Αβδεκηψηε, ην κνληέιν ηνπ επθπψο εμεηδηθεπκέλνπ ηνπξηζκνχ απνηειεί πξφηππν ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ πνπ επηρεηξεί λα ζπλδέζεη ηνλ ηνπξηζκφ κε ην ζχλνιν ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο ηνπ πξννξηζκνχ, δίλνληαο έκθαζε ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ηελ κεηαπνίεζε (Αβδεκηψηεο, 2018). Ζ έκθαζε απηή ζηνρεχεη αθελφο ζηελ απνθπγή ηεο ηνπξηζηηθήο κνλνθαιιηέξγεηαο θαη αθεηέξνπ ζην ζπλδπαζκφ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ δηαθνξεηηθψλ ηνκέσλ ηεο νηθνλνκίαο, πρ. ε αγξνδηαηξνθή θαη ε κεηαπνίεζε, κέζσ ηεο έληαμεο ηνπηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζηελ επξχηεξε ηνπξηζηηθή αιπζίδα [άξζξν 2, παξ. 6 ηνπ Ν.4582/2018 (ΦΔΚ 208/Α΄/11.12.2018)].
Σν κνληέιν ηνπ επθπψο εμεηδηθεπκέλνπ ηνπξηζκνχ βαζίδεηαη ζηελ αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή
«Δπξψπε 2020» θαη ζπλίζηαηαη απφ ηξείο βαζηθέο δηαζηάζεηο (Αβδεκηψηεο, 2018):
1) Υσξνηαμηθή
ηφρνο: ε εχξεζε θαη ε αμηνπνίεζε ηνπ αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο ησλ πξννξηζκψλ