Γυναικεία επιχειρηματικότητα στη Eλλάδα. Σύγκριση και διαφορές με τους άντρες. Στατιστική έρευνα στο Νομό Θεσσαλονίκης

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΙΗΧΕΙΡΗΣΕίίΝ

Πτυχιακή Εργασία της φοιτήτριας ΗΣΑΪΛΛΟν ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ

με θέμα;

« Γυναικεία Επιχειρηματικότητα στη E/JASa.

Σύγκριση και διαφορές με τους ΆχΎρες.

Στατιστικέ] Έρευνα στο Νομό Θεσσα/.ονίκης »

Επιβλέπων Καθηγητής κ. Χρι<ΓΓθδού>Λυ Δημήτριος

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Πτυχιακή Εργασία της φοιτήτριας ΗΣΑΙΑΔΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ

με θέμα:

« Γυναικεία Επιχειρηματικότητα στη Ελ/Λδα.

Σύγκριση και διαφορές με τους Άντρες.

Στατιστική Έρευνα στο Νομό Θεσσα/.ονίκης »

Επιβλέττων Καθηγητής κ. Χριστοδούλου Δη μητριός

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

I. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Εισαγωγή

Κεφάλαιο 1

Δείκτης GEM

Κεφάλαιο 1.1

Κεφάλαιο 2

Υπάρχουσα κατάσταση και συνθήκες γυναικείας απασχόλησης σε Ε.Ε. και Ελλάδα

Κεφάλαιο 2.1 Επιχειρηματικότητα και σχετικοί παράγοντες κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας σε επίπεδο Ε.Ε.

και των κρατών-μελών της

Κεφάλαιο 3

Γυναικεία επιχειρηματική δράση στην Ελλάδα

Κεφάλαιο 4

Συμπεράσματα - προτάσεις σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών της γυναικείας απασχόλησης

II. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Μ εθοδολογία και Ε μπειρικά Α ποτελέσματα

• Υποθέσεις

• Συλλογή Δεδομένων

• Μεθοδολογία

• Μετρήσεις

• Ανάλυση των Δεδομένων

• Αποτελέσματα

• Αποτελέσματα Παλινδρομήσεων

Γυναικεία Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Ησαϊάδου Χριστίνα

Γ υναικεία Επιχειρηματικότητα στην E>J'iioa - Σύγκριση και ί·'»·;''' Στατιστική έρειη’α στο Νομό 0 >:.τ.^..ϊ...ίκης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.1

Δείκτης GEM

Κεφάλαιο 1; Εισαγωγή

Στις μέρες μας τα θέματα ισότητας και ειδικότερα της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, έχουν αναδειχθεί σε θέματα άμεσης προτεραιότητας, με σημαντική διεθνή και ευρωπαϊκή διάσταση. Η προαγωγή μιας ισόρροτιης παρουσίας αντρών και γυναικών στην αγορά εργασίας ατωτελεί βασικό οικουμενικό ανθρώπινο δικαίωμα και ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Πέρα από αυτά, η ισότητα των φύλων εμφανίζει τιολιτικό, οικονομικό και ανατττυξιακό ενδιαφέρον και καθιστά την προώθησή της κατ’ εξοχήν εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης, ανταγωνιστικότητας και κοινωνικής συνοχής. Οποιοδήποτε κράτος, βεβαίως και η Ελλάδα, δεν μπορεί να τιροσδοκά πιο ικανοποιητική και ανταγωνιστική οικονομία και καλύτερη κοινωνία αν δεν έχει αναδείξει την γυναίκα.

Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος ως προς το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην αμειβόμενη απασχόληση, στα εργατικά δικαιώματα αλλά και στις προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης. Παρόλα αυτά οι γυναίκες εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις που έχουν ως αφετηρία το ιρύλο. Οι διακρίσεις εντοπίζονται κυρίως στην πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εξέλιξη, στον συνδυασμό των οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων, στους όρους αμοιβής.

Η ισότητα των γυναικών και των ανδρών ατιοτελεί θεμελιώδη αρχή της δημοκρατίας. Ωστόσο στην πράξη, οι διακρίσεις με βάση το φύλο εξακολουθούν να υφίστανται, ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας. Έτσι παρατηρείται ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ανεργίας συχνότερα από τους άντρες. Κατά ένα μεγάλο ποσοστό καταλαμβάνουν προσωρινές θέσεις εργασίας και αποτελούν την πλειονότητα των ατόμων που εργάζονται με συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης.

Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μέχρι και σήμερα πολλά προβλήματα στον εργασιακό χώρο. Βρίσκονται διαρκώς αντιμέτωττες με ττολλά εμπόδια σε όλη τη διάρκεια της επαγγΛματικής τους πορείας, από το αρχικό στάδιο της εισόδου τους στην αγορά εργασίας μέχρι και την οριστική τους έξοδο. Ανημετωπίζουν διαςιορετική αντιμετώπιση από τους άνδρες συναδέλφους σε θέματα όπως προσλήψεις, μεταθέσεις, συμπεριφορά των ανωτέρων (υποβιβασμός), συνθήκες εργασίας, αμοιβή και προαγωγές. Με βάση τα νέα δημογραφικά δεδομένα, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαρκώς συρρικνώνεται, και οι γυναίκες που αποτελούν το μισό και ττλέον του τιληθυσμού, αρχίζουν να αποτελούν την πιο σημαντική και ίσως αναξιοποίητη δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού. Από την δεξαμενή αυτή, επιχειρείται να τροφοδοτηθεί, μεταξύ άλλων, και η διατήρηση της κοινωνικής ευημερίας της Ένωσης.

Η γυναικεία απασχόληση και το θέμα της ισότητας στον εργασιακό χώρο χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Η αύξηση της γυναικείας απασχόλησης τις τελευταίες δεκαετίες, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επύιεδο, έχει απ οτε^ σει αντικείμενο διερεύνησης και ανάλυσης λόγω των οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών που επιφέρει.

Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν προβλήματα επαγγελματικής κατάρτισης, εργάζονται συνήθως στα κατώτερα κλιμάκια στην ιεραρχία των επαγγελμάτων, απασχολούνται ευκαιριακά και προσωρινά (μειωμένο ωράριο, συμβάσεις ορισμένου χρόνου), αμείβονται λιγότερο σε σχέση με τους άνδρες συναδέρφους τους και υφίστανται στερεότυπα και διακρίσεις εις βάρος τους.

Έτσι παρά την γενικά ανοδική τάση, η γυναικεία παρουσία στην αγορά εργασίας εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά της συμμετοχής των ανδρών. Το γεγονός ότι υπάρχει ακόμη σχετικά περιορισμένη συμμετοχή των γυναικών σημαίνει ότι υτιάρχουν αρκετά περιθώρια αξιοτιοίησης του γυναικείου τιληθυσμού σπ ς παραγωγικές διαδικασίες καθώς και ότι αυτή η ανοδική τάση αναμένεται να συνεχισθεί.

Η επίτευξη της ίσης αντιμετώπισης των γυναικών στα εργασιακά θέματα εκλαμβάνεται συνήθοος σαν μια προσπάθεια να αυξηθεί αριθμητικά η συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση. Η άποψη αυτή επιβεβαιώθηκε και στην Σύνοδο της Ευρωτιαϊκής Επιτροττής στην Λισσαβόνα τον Μάρτιο του 2000 όπου τέθηκε ο στόχος να φτάσει η συμμετοχή των γυναικών στην ατιασχόληση στο 60% μέχρι το 2010. Η αριθμητική αύξηση όμως δεν είναι αρκετή για να ανημετωττισθεί το πρόβλημα της ίσης μεταχείρισης. Χρειάζονται πολλές αλλαγές στην φύση των εργασιών και στις συνθήκες υπό τις οποίες απασχολούνται οι γυναίκες.

Ένας από τους παράγοντες που θεωρείται ότι συμβάλλει στην αυξανόμενη είσοδο των γυναικών στη αγορά εργασίας είναι η βελτίωση του εκπαιδευτικού τους επιπέδου. Από εξέταση των στατιστικών στοιχείων για το 2000, (ραίνεται ότι η συμμετοχή των γυναικών στο σύνολο του εργατικού δυναμικού σχετίζεται άμεσα και θετικά με το εκπαιδευτικό τους επίπεδο Όσο υψηλότερο είναι το εκπαιδευτικό επίπεδο, τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό.

Ένας άλλος παράγοντας που διευκόλυνε την είσοδο των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι ίσως και οι ευκαιρίες απασχόλησης τιου προσέφεραν διαχρονικά οι αναπτυσσόμενοι κλάδοι των υτιηρεσιών.

Η κοινωνική δραστηριότητα, παρά την παγκόσμια εμβέλεια των δικτύων, συνεχίζει να δομείται γύρω απ’τις πρωταρχικές, τις βασικές ταυτότητες που προσδίδονται από την εθνικότητα, τη γλώσσα, η θρησκεία, τις σεξουαλικές προτιμήσεις, το φύλο. Σε ό,τι αίρορά τη διαδικασία αλλαγής της κοινωνικής θέσης των γυναικών, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια, είναι γεγονός ότι η πατριαρχία έχει υποστεί σοβαρό τιλήγμα, και έχει κλονιστεί σε μία σειρά από κοινωνίες, με αποτέλεσμα τον ριζικό επαναπροσδιορισμό των σχέσεων μεταξύ ανδρών, παιδιών και οικογένειας. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής, στο δημ<κιιο διάλογο, όπου κυριαρχεί ο ανδρικός διάλογος, αλλά και στις συζητήσεις μεταξύ των ειδικών, σχετικά με την ανάπτυξη και τις συνέπειες των νέων τεχνολογιών, το ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στις οικονομικές ετππτώσεις, αγνοώντας την ανάλυση που εξετάζει τη διάσταση του φύλο, με συνέπεια τα ζητήματα της τεχνολογίας να ερμηνεύονται λανθασμένα ως ουδέτερα ως προς το φύλο.

Ορισμένες κατηγορίες γυναικών, όπως εκείνες με αναπηρία, οι μετανάστριες, οι γυναίκες αρχηγοί σε μονογονεϊκές οικογένειες, οι πολύτεκνες μητέρες κλπ, αντιμετωπίζουν ακόμη περισσότερα προβλήματα όσον αφορά την πρόσβασή τους και την παραμονή τους στον εργασιακό, κοινωνικό και πολιτικό χώρο. Σε περιόδους οικονομικής κι κοινωνικής κρίσης. Οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο από άλλους εργαζόμενους ή υποψήφιους εργαζόμενους και χ(ίνοντας την οικονομική τους ανεξαρτησία, περιθωριοποιούνται οικονομικοκοινωνικά.

Σε κάθε χώρκ) δρά<της, οι δυσκολίες που αντιμετωτιίζουν οι γυναίκες σε σύγκριση με τους (ίντρες, είναι πολλές και αρκετές φορές ανυπέρβλητες.

Συχνά, οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα ότι η δουλειά ή η ενασχόληση με τα κοινά είναι για τους άντρες, το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές αντικειμενικές δυσκολίες στην κ(ϊλυψη των αναγκών της οικογένειας, οι αναγκαίες και πολλές μετακινήσεις, τα άστατα ωράρια που μπλοκάρουν τις πολύπλοκες ανάγκες της

μητρότητας, ατιοθαρρύνουν τις γυναίκες ατιό το να δραστηροΜίοιηθοΰν στον πολιτικό τομέα. Τα στατιστικά στοιχεία όμως, αποδεικνύοιη' ότι υτιάρχουν τιολλές γυναίκες τιου είναι επιτυχημένες και ότι οι παράγοντες που συμβάλλουν στην επιτυχία ή αποτυχία μιας προσπάθειας, δεν έχουν να κάνουν με το φύλο, αλλά με την ατομική δύναμη, το πάθος, την επιμονή και τη γνώση του αντικειμένου.

Σε αυτό το σημείο κρίνεται αναγκαίο να τονίσουμε περισσότερο τρία από τα προβλήματα της γυναικείας απασχόλησης. Το πρώτο από αυτά, είναι η δυσκολία πρόσβασης στην αγορά εργασίας γενικότερα, η εξέλιξη τους σε ανώτερες θέσεις, ενώ το τρίτο βασικό πρόβλημα, είναι το μισθολογικό χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στα δύο φύλα. Τα προβλήματα αυτά είναι μεταξύ τους αλληλένδετα και το ένα προκαλεί το άλλο.

Το πρώτο, λουων, πρόβλημα με το οποίο έρχονται συνέχεια αντιμέτωτιες οι γυναίκες είναι η είσοδος τους στην αγορά εργασίας. Στις περισσότερες χώρες, το τιοσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό είναι χαμηλότερο και το ποσοστό ανεργίας υψηλότερο από αυτό των ανδρών, παρόλο που υπάρχουν έντονες διακυμάνσεις από χώρα σε χώρα. Σε γενικές γραμμές, πολύ μεγαλύτερος αριθμός γυναικών από ότι ανδρών απασχολούνται σε θέσεις μερικής απασχόλησης και πολλές εργαζόμενες διαθέτουν περισσότερα προσόντα από αυτά που απαιτούνται στην δουλειά τους. Επιπρόσθετα, πολλές γυναίκες δεν συνυττολογίζονται στα στατιστικά ανεργίας της χώρας τους, τιαρόλο τιου επιθυμούν να εργαστούν, διότι είτε πιστεύουν ότι δεν τους αρμόζει κάποια δουλειά είτε υφίστανται διακρίσεις και κοινωνικά, οργανικά, πολιτιστικά εμπόδια. Ετιομένως, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν την σκληρή πραγματικότητα αττό τα πρώτα τους κιόλας βήματα.

Όσον αφορά το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα, αυτό αναφέρεται στη δυσκολία πρόσβασης τιου αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε υψηλές διοικητικές θέσεις. Γενικά, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μια άνιση συμπεριφορά στον τομέα των τφοαγωγών. Όσο πιο υψηλόβαθμη θεωρείται μια θέση, τόσο λιγότερες πιθανότητες έχει μια γυναίκα να προαχθεί ή να προσληφθεί σε αυτήν. Η επαγγελματική εξέλιξη πολλών αξιόλογων και ταλαντούχων γυναικών μάνατζερ, ακόμη και αν αυτές είναι πιο αξιόλογες από τους άνδρες συναδέλφους τους, διακόπτεται από διάιρορους εξωτερικούς παράγοντες, όπως στερεότυτιες ανδρικές απόψεις και προκαταλήψεις. Γι’αυτό, ακόμη και σήμερα, τα ποσοστά των γυναικών που συμμετέχουν στην ανώτατη διοίκηση των ετηχειρήσεων, είναι πολύ χαμηλά και τα ποσοστά αυτά ακολουθούν τττωτική πορεία όσο ανεβαίνει το επίπεδο ιεραρχίας. Ακόμη και σε τομείς που θεωρούνται γυναικοκρατούμενοι και ο αριθμός των απασχολούμενων γυναικών είναι τιολύ μεγάλος, στις ανώτερες θέσεις παρατηρείται μια δυσανάλογη αύξηση των ανδρών.

Το τρίτο, και ίσως σημαντικότερο πρόβλημα, είναι το μισθολογικό χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στα δύο φύλα.

Όσον αιρορά το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το ποσοστό της αμοιβής των γυναικών κατά μέσο όρο είναι μόλις το 80,8% της αμοιβής των ανδρών. Φικπκά διαφέρει από χώρα σε χώρα. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του ΟΟΣΑ (OECD 2002), το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών-γυναικών ανέρχεται σε 13 ποσοστιαίες μονάδες κι είναι το έβδομο μικρότερο μεταξύ των 19 πιο αναπτυγμένων χωρών του ΌΌΣΑ και το έκτο μικρότερο μεταξύ χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1 ;ΐΓ/ειρηματικ-ότηταστηνΕ>^^χδα-ΣύγκρΐΓ:ΐ| » ... .. '.'"μό Θεσσυ.'

1.1 Αείκτη;; GEM

GEM

Global Entrepreneurship Monitor Δείιοτης Διεθνούς E7nχειpημιατικό■Γητou;

Ο δείκτης ερευνά τη γυναικεία ετηχειρηματικότητα σε 34 χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας και στοχεύει στην μέτρηση της ανά τις συμπεριλαμβανόμενες στη μελέτη χώρες, στην κατανόηση των αιτιών ττου ωθούν τις γυναίκες στην εκδήλωση επιχειρηματικού ενδιαφέροντος και στη σύνταξη προτάσεων που ενδεχομένως θα ενισχύσου την γυναικεία επιχειρηματικότητα.

Γυναικείες επιχειρήσεις έχουν συσταθεί σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν είναι όμως ομοιόμορφη η κατανομή τους, οι συνθήκες σύστασής τους και τα αποτελέσματά τους, τόσο στις γυναίκες όσο και στις οικονομίες των χωρών. Για παράδειγμα, στο Περού, οι γυναικείες ετηχειρήσεις αγγίζουν το 39,1% της εγχώριας ετηχειρηματικότητας, αντίθετα με την Ιαπωνία όττου μόνο το 1,2% των επιχειρήσεων ανήκουν σε γυναίκες.

Στις χώρες με υψηλό κατά κεςκιλήν εισόδημα, οι γυναίκες ασχολούνται με την επιχειρηματικότητα σε ηλικία 35-44, ενώ στις χώρες με μέτριο και χαμηλό κατά κειραλήν εισόδημα, σε ηλικία 25-34. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι γυναίκες διατηρούν μια παράλληλη δουλειά όπως και οι άντρες, διαφέρουν όμως σημαντικά στο αρχικό κεφάλαιο ττου επενδύουν. Πιο συγκεκριμένα, οι άντρες τείνουν να ξεκινούν με το διπλάσιο κειράλαιο (65000$) ατιό αυτό των γυναικών (33200$).

Κάθε προσττάθεια κατανόησης της γυναικείας ε^χειρηματικότητας συνάδει με υποκειμενικούς ασιραλώς αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες που πολλές φορές είναι ίδιοι με εκείνους των αντρών. Στις χώρες με χαμηλό εισόδημα, ενισχύεται η εκδήλωση επιχειρηματικού ενδιαφέροντος αςιού επιτείνεται η ανάγκη απόκτησης ή αύξησης του εισοδήματος. Όσο η οικονομία προοδεύει και οι επ ιχ^ ή σ εις μεγαλώνουν, το ετηχειρηματικό ενδιαφέρον μειώνεται αφού υτιάρχουν περισσότερες δυνατότητες εύρεσης σταθερής και αποδοτικής εργασίας. Ακολούθως, αν το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξηθεί περισσότερο, τότε περισσότερες ετηχειρήσεις συστήνονται αφού υπάρχει διαθέσιμο κεφάλαιο.

Γενικότερα, οι άντρες δραστηριοποιούνται ετηχειρηματικά σε ποσοστό 50%

περισσότερο από τις γυναίκες, με την Ελλάδα, τη Γαλλία και την Ισπανία να προπορεύονται στη διαφορά του ποσοστού συμμετοχής αντρών-γυναικών σε επιχειρηματική δραστηριότητα και στην Ιαπωνία, Φιλανδία και Η.Π.Α. ουραγούς.

Συνεπώς, οι υποκειμενικοί και ανηκειμενικοί τιαράγοντες που επηρεάζουν την ανθρώπινη ετηχειρηματική δραστηριότητα, δεν έχουν τα ίδια ατιοτελέσματα σε άντρες και γυναίκες.

Σημανηκός είναι επίσης και ο παράγοντας κίνητρο. Για παράδειγμα το 77,9%

των αντρών ξεκινούν επιχειρηματική δραστηριότητα προκειμένου να εκμεταλλευτούν ή να αξιοποιήσουν μια ευκαιρία, αντίστοιχα υψηλό είναι και το ποσοστό των γυναικών, 71,4%. Εξάλλου, το 19,4% των αντρών επιλέγουν την επιχειρηματική δραστηριότητα από ανάγκη ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών είναι 24,8%.

Το 2004, από τα 73 εκατομμύρια επιχειρηματιών στις 34 υπό μελέτη χώρες, τα 30 εκατομμύρια ήταν γυναίκες. Σε αυτό το σύνολο, πολύ μικρό είναι τα ποσοστό τω γυναικών που διαθέτουν υψηλή μόρφωση αφού βρίσκουν ευκολότερα διέξοδο σε

η Κπιχειρηματικότητα στην E /j/io u ■ 1 υ/κ ΣτΗτιστική έρευνα στο Νομο ‘~

αξιόλογες θέσεις εργασίας. Αντίθετα, αυξάνονται οι τηθανότητες ανάληψης ετιιχειρηματικής δραστηριότητας ατιό τις γυναίκες τιου συναναστρέ(ρονται ετηχειρηματίες αφού γνωρίζουν, έστω και σε αρχικό στάδιο, τα βασικά βήματα εκκίνησης. Ειδικά στις χώρες με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, το 45,6% των γυναικών τιου ξεκίνησαν ετιιχειρηματική δραστηριότητα είχαν ανάλογα ακούσματα.

Πολύ σημαντική (ραίνεται να είναι η γνώμη συγκεκριμένων τεχνικών τιου μπορεί να σχετίζεται με κάποια μορφή ε^χειρηματικότητας. Στις τπο ανατττυγμένες οικονομίες οι γυναίκες αισθίίνονται μικρότερη ανασιράλεια για τις ικαν(ίτητές τους να ξεκινήσουν κάποια μορφή ετηχείρησης. Στην Ελλάδα. Το 55,6% των γυναικών αισθάνεται σιγουριά όταν το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών στην Ιαπωνία είναι 10%.το ποσοστό αυξ(ϊνεται σημαντικά σε χώρες όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς και ΟΙΗ.Π.Α.

Σε γενικές γραμμές οι γυναικείες επιχειρήσεις τείνουν να είναι μικρότερες από εκείνες των αντρών. Έ νας λόγος είναι η τάση των αντρών να δημιουργούν αυστηρή ιεραρχία με ατιοτέλεσμα να ε^τυγχίίνουν καλύτερη κατανομή και έλεγχο της επιχείρησης. Αντίθετα οι γυναίκες προτιμούν να αναπτύσσουν σχέσεις ισότητας στην επιχείρηση. Επίσης, οι περισσότεροι (ίντρες διστ(ίζουν να συνερτ/αστούν επιχειρηματικά με γυναίκες οτιότε αυτομάτως περιορίζονται οι τηθανότητες επέκτασης μιας γυναικείας ετηχείρησης από συνεργασία ή συγχώνευση.

Οι γυναίκες τιου έχουν εμτηστοσύνη στις ικανότητές τους και στη δυναμική της οικονομίας της χώρας τους έχουν τιερισσότερες τηθανότητες να ξεκινήσουν ειηχειρηματική δραστηριότητα ανεξαρτήτως χώρας κατοικίας. Ακόμη και στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες οι γυναίκες δε διστίΐζουν υπερβολικά να ρισκάρουν επιχειρηματικά αφού (ραίνεται αν είναι ο μόνος τρόπος να επιβιώσουν οικονομικά και να βοηθήσουν την οικογένειά τους. Αντίθετα, στις μέτρια αναπτυγμένες οικονομίες οι γυναίκες είναι τηο διστακπκές και για αυτό προτείνεται οι κυβερνήσεις των κρατών αυτών να τις βοηθήσουν εκπαιδεύοντάς τις μέσα από σεμινάρια. Αντίθετα, στις πιο ανατττυγμένες χώρες, οι πολύ μορφωμένες γυναίκες που σε ποσοστό ξεπερνάνε και τους άντρες δεν κατέχουν ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και είναι οι γυναίκες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που πρωτοστατούν στον επιχειρημαηκό τομέα. Για το λόγο αυτό, οι χώρες αυτές, όπως η Φιλανδία, πρέπει να εντιίξουν μαθήματα επιχειρηματικότητας ακόμη και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευιτη ώστε όλες οι γυναίκες να αποκτούν μια σχετική γνώση.

Σε τελική ανάλυση πρέπει να σημειωθεί ότι η γυναικεία ετηχειρηματικότητα πρέπει να είναι εξίσου σεβαστή με την αντρική, τουλάχιστον σε κρατικό επίπεδο. Μια κοινωνία στην οποία οι γυναικείες ετηχειρήσεις νοσούν, είναι λογικό και επόμενο να τιληγούν και οι ετηχειρήσεις που διοικούνται από άντρες και κατά συνέπεια, το σύνολο του επιχειρηματικού κόσμού της χώρας.

Γυναικεία Ιίπιχειρηματικότητα στην Ε>^Λδα - Σύγκρισιι t Στατιστική έρευί’α στο Νομό -

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Υπάρχουσα κατάσταση και συνθήκες γυναικείας απασχόλησης σε Ε.Ε. και Ελλάδα

Κεφάλαιο 2.1

Επιχειρηματικότητα και σχετικοί παράγοντες κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας σε επίπεδο

Ε.Ε, και Ελλάδας

Κεφάλαιο 2: Υπάργουσα κατάστασιι και συνθιίκες γυναικείας απασγόλησης σε Ε.Ε. και Ελλάδα

Σε αυτό το σημείο κρίνεται αναγκαίο να κάνουμε μια ανασκόττηση στις ενέργειες και τα μέτρα τιου έχει λάβει η Ευριοτιαϊκή Ένωση υτιέρ της ισότητας τοιν δύο φύλων στον εργασιακό χώρο. Ατιό την ε ^ χ ή της Συνθήκης της Ρώμης (αρ.119) ήδη η Ε υρω ^ϊκή Ένωση, τιαρόλο που η αρμοδιότητα της σε κοινωνικά θέματα ήταν τιεριορισμένη, εγκαινίασε την ευρωτιαϊκή πολιτική ισότητας των ςτύλων, θεσπίζοντας τη βασική αρχή της ισότητας των αμοιβών ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας για εργασία ίσης αξίας. Στη συνέχεια η Συνθήκη του Αμστερνταμ (αρ.3) εδραΰοσε την ανάπτυξη μιας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη απασχόληση εντάσσοντας την ισότητα σε όλες τις κοινοτικές δράσεις, με στόχο την εξάλειψη των ανισοτήτων ανάμεσα στα δύο ιρύλα.

Έκτοτε, και ιδιαίτερα κατά το διάστημα 1982-2000, η Ευριοπαϊκή Εττιτροπή υλοποίησε πολλά και διαφορετικά μεσοπρόθεσμα προγράμματα δράσης για την προώθηση των ίσων ευκαιριών ανδρών και γυναικών. Σήμερα, με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική, που αςτορά στους τομείς της οικονομίας, της ίσης συμμετοχής και εκπροσώπησης των κοινωνικών δικαιωμάτων, της αλλαγής των στερεοτύπων και των ρόλτον των δύο φύλων στην καθημερινή ζωή, στοχεύει στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές δράσεις. Τέλος, ο στόχος της Αισσαβόνας, δηλαδή η αύξηση του ποσοστού της γυναικείας απασχόλησης σε 60% μέχρι το 2010, έχει καταστεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση του συνολικού ποσοστού απασχόλησης στην Ένωση και την επίτευξη της ανταγωνιστικότητάς της.

Η προώθηση όλων αυτών των μέτρων καθώς και μιας σειράς σημαντικών αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν ως αφετηρία όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Ο χαμηλός δείκτης απασχόλησης στην Ε.Ε. (σε σύγκριση με τον αντίστοιχο των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας), οφειλόταν, κατά κύριο λόγο, στο χαμηλό δείκτη απασχόλησης του γυναικείου πληθυσμού.

Οι γυναίκες καταλαμβάνουν διαιρορετικές θέσεις στους διάφορους τομείς απασχόλησης, στα διάφορα επαγγέλματα και στις διάιρορες βαθμίδες σε σχέση με τους άνδρες. Καθώς ο ανταγωνισμός αυξάνεται, ολοένα και μεγαλύτερη σημασία καταλαμβάνουν στις χώρες της Ε.Ε. τα προσόντα που αφορούν την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Δεξιότητες και αυξημένα προσόντα παρέχουν στις γυναίκες τη βάση για συνεχή απασχόληση σε θέσεις εργασίας που είναι πιο ασφαλείς, καλύτερα αμειβόμενες και έχουν καλύτερες προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης. Η απουσία τέτοιων προσόντων δυσκολεύει τη θέση των γυναικών και τις ττεριθωριοποιεί από την αμειβόμενη απασχόληση. Παρά το γεγονός ότι η απασχόληση των γυναικών αυξάνεται και το γεγονός ότι οι γυναίκες βελτιώνουν συνεχώς τις δεξιότητές τους και τα προσόντα τους, εξακολουθούν να λαμβάνουν σημαντικά μικρότερες αμοιβές από ότι οι άντρες.

Η ζήτηση απασχόλησης από γυναίκες είναι συνεχής και πολύ έντονη, ακόμη και σε περιόδους ή και σε περιφέρειες που χαρακτηρίζονται από σοβαρή οικονομική ύφεση, καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες προσπαθούν να ενταχθούν στο επίσημο εργατικό δυναμικό. Όπου σημειώθηκε αύξηση της απασχόλησης, αυτή συνοδεύθηκε από ένα αυξημένο ποσοστό απασχόλησης γυναικών στις ομάδες μέσης ηλικίας.

Για τις γυναίκες, οι τομείς τιου τιαρουσιάζουν αυξημένες ευκαιρίες ατιασχόλησης είναι οι θέσεις παροχής επαγγελματικών τεχνικών και γενικών υττηρεσιών.

Αυτό σημαίνει ότι μια μειοψηφία γυναικών με υψηλό εττΰιεδο ετταγγελματικών προσόντων έχει εξασφαλίσει ισχυρές θέσεις στην αγορά εργασίας, ενώ άλλες γυναίκες περιορίζονται σε χαμηλόμισθες και περιστασιακές θέσεις εργασίας.

Ολοένα και μεγαλύτερα τιοσοστά γυναικών που ενδιαφέρονται να βελτιώσουν τη θέση τους στην αγορά εργασίας προσελκύονται από τη δημιουργία δικών τους ετηχειρήσεων, την αυτοατιασχόληση και την ανεξάρττιτη οικονομική δραστηριότητα.

Αυτοί είναι κάποιοι ατιό τους τομείς τιου μ ^ ρ ο ύ ν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της απασχόλησης στη χώρα μας και στην Ευρώπη.

Τα τελευταία χρόνια οι γυναίκες ενίσχυσαν το ρόλο τους στην ετιίσημη αγορά εργασίας τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωτιαϊκό ετππεδο. Αυτό καταγράφεται και στα αντίστοιχα ετιίσημα εθνικά και ευρωπαϊκά στοιχεία των υττηρεσιών που καταγράιρουν τους δείκτες ατιασχόλησης. Το μεγαλύτερο ποσοστό ανάτττυξης σττγν απασχόληση στην Ευρώτιη σημειώθηκε μεταξύ των γυναικών, όπως επίσης και το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας σημειώνεται μεταξύ των γυναικών. Καθώς το εργαηκό δυναμικό των χωρών τιεριλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερο τιοσοστό γυναικών, εξακολουθεί να υπόκειται σε διαρθρωτικές αλλαγές. Είναι εμφανή τα νέα πρότυπα της οικονομικής δραστηριότητας μεταξύ των γυναικών καθώς επίσης είναι εμςκινείς οι δημογραφικές και οι κοινωνικές αλλαγές. Τα μειωμένα ποσοστά γονιμότητας, η γήρανση του πληθυσμού, τα μικρότερα και διαφορετικά είδη νοικοκυριών, όλα επηρεάζονται και εττηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες συμμετέχουν στην οικονομική ζωή.

Με την επίδραση αυτών των τιαραγόντων εμφανίζονται και νέες διαιρορετικές μεταξύ των διαφορετικών γενεών-γυναικών στις διάφορες χώρες.

Στη χώρα μας όπως και στη Φιλανδία, στη Σουηδία, στο Βέλγιο και στην Πορτογαλία, το κυρίαρχο πρότυτιο είναι αυτό της πλήρους απασχόλησης και των δύο συζύγων. Η Γαλλία συνδυάζει το πρότυπο της τιλήρους απασχόλησης άνδρα και γυναίκας με αυτό του πλήρους απασχολούμενου άνδρα και της μη απασχόλησης για τη γυναίκα. Το πραγματικό μοντέλο τιλήρους ατιασχόλησης και για τους δύο γονείς είναι στη χώρα μας 42,2%, στην Πορτογαλία(η οττοία καταλαμβάνει την πρώτη θέση) 74,5%, στη Σουηδία 51,1%, στη Φιλανδία 49,3%, στο Βέλγιο 46% και στη Γαλλία 38,8%. Στην Ε.Ε. ο μέσος όρος είναι 34,4%.

65,6% των συμβιούντων ατόμων με παιδιά κάτω των 6 ετών στην Ελλάδα ετηθυμούν το μοντέλο της τιλήρους απασχόλησης και για τους δύο γονείς. Στην πρώτη θέση της κατάταξης είναι πάλι η Πορτογαλία με ποσοστό 84,4% και ακολουθούν η Φιλανδία με 80,3%, η Σουηδία με 66,8%, η Ισπανία με 59,7%, το Βέλγιο με 54,8% και η Γαλλία με 52,4%. Στην Ε.Ε. ο μέσος όρος είναι 47,7%. Αντίθετα η Ιρλανδία με 42,3%, η Μ.Βρετανία με 41,8%, η Αυστρία με 39,9%, η Γερμανία με 42,9%, η Ολλανδία με 69,9% και το Αουξεμβούργο με 29,9% ανήκουν στις χώρες στις οποίες ο άνδρας επιθυμεί να εργάζεται με καθεστώς πλήρους απασχόλησης και η γυναίκα με μερική.

Οσον αφορά την ελληνική αγορά εργασίας και η θέση της Ελληνίδας εργαζόμενης σ ’ αυτήν, χαρακτηρίζονται από ιδιαιτερότητες, σε πολλά σημεία όμως παρουσιάζουν ομοιότητες με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Αλλωστε, σύμςκονα με την πρόσφατη έκθεση της Ευρωτιαϊκής Ετητροτιής για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών (Μάρτιος 2004), η Ελλάδα αναφέρετας από κοινού με την Ισπανία και την Ιταλία, ως αρνητικό παράδειγμα χωρών που παρουσιάζουν ποσοστά γυναικείας απασχόλησης κατώτερα του 50% και οι οποίες πρέπει να καταβάλλουν αυξημένες προσπάθειες προκειμένου να επιτύχουν το στόχο της Αισσαβόνας.

Γυναικεία Επιχειρηματικ'ότητα στην Ε/^τίδα Ιιατιπτικη'ι έ|.· ι.ν.ι ητη N.'r

Η προσφορά εργασίας των γυναικών στην Ελλάδα έχει αυξηθεί διαχρονικά.

Ωστόσο, οι γυναίκες αποτελούν το 51,4% του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας, αλλά μόνο το 39,4% του εργατικού δυναμικού και το 36,9% των απασχολούμενων.

Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, αν και διαχρονικά έχει αυξηθεί, τιαραμένει σημαντικά χαμηλότερο (50,1%) του μέσου τιοσοστού συμμετοχής των γυναικών για το σύνολο της Ε.Ε. (60,9%).

Το ™ σοστό απασχόλησης των γυναικών στην Ελλάδα (43,8%) υπολείπεται σημαντικά από το αντίστοιχο της Ε.Ε. (55,6%) και είναι ακόμη χαμηλότερο από το Ευρωτιαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας. Στην Ελλάδα η ανεργία πλήττει ιδιαίτερα τις γυναίκες και τους νέους. Σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα της Eurostat τον Ιούνιο του 2004 το ποσοστό ανεργίας των γυναικών στ χώρα μας είναι 16,2%, σημαντικά υψηλότερο ατιό το μέσο ποσοστό ανεργίας των γυναικών στην Ευρώτιη των 25 (9%).

Η δε τιαραμονή τους στην κατάσταση ανεργίας υπερβαίνει (για την πλειοψηφία των γυναικών) τους 12 μήνες. Ειδικότερα το ποσοστό ανεργίας των νέιον γυναικών ηλικίας 15-25 ετών στην Ελλάδα (34,3%) είναι υπερδιπλάσιο ατιό το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. (15,5%).

Δείκτες απασχόλησης στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Έ νω ση

-ποσοστό απασχόλησης -ποσοστό ανεργίας -ποσοστό μερικής απασχόλησης

56,7%

10,0%

4,5%

6 4 3 % 7,7%

18,1%

Λνόρες:

-ποσοστό απασχόλησης -ποσοστό ανεργίας -ποσοστό μερικής απασχόλησης

71,4%

6,6%

2,3%

72,8%

6,9%

6,5%

Γυναίκί:^:

-ποσοστό απασχόλησης -ποσοστό ανεργίας -ποσοστό μερικής απασχόλησης

42,5%

15,0%

8,1%

55,6%

8,7%

33,5%

Κεφάλαιο 2.1 Επιχειρηματικότητα και σχετικοί παράγοντες κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας σε επίπεδο Ε.Ε. και των κρατών-μελαόν της.

Αξιολογώντας την τιορεία όσον αφορά στην ετηχειρηματικότητα, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας σε επίπεδο Ε.Ε. και των κρατών-μελών της Ε.Ε., διαπιστώνονται τα παρακάτω:

Πρώτο: Η γυναικεία επιχειρηματικότητα έχει μικρότερη συμμετοχή, σε σύγκριση με αυτή των ανδρών στον κόσμο των ετηχειρήσεων. Ειδικά όσον αφορά στην Ελλάδα, παρόλη την αύξηση που τιαρατηρείται κατά τη διάρκεια 1990-2000, ο μέσος όρος συμμετοχής των γυναικείων επιχειρήσεων (1 στις 5 νέες επιχειρήσεις ιδρύονται από γυναίκες) παραμένει χαμηλότερος από αυτόν που διαμορφώνεται σε ετιίπεδο Ε.Ε. (2 στις 5 νέες ετηχειρήσεις ιδρύονται από γυναίκες).

Δεύτερο: Στην Ελλάδα, ο πληθυσμός εμφανίζει μια στάση αρνητική απέναντι στην αυτό-απασχόληση και μάλιστα εντονότερη όχι μόνο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωτιαϊκής Ένωσης, αλλά και αυτόν των ΗΠΑ.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας : (ί) Στην Ελλάδα, πάνω από το 80% του τιληθυσμού βρίσκει ως θετική προοττηκή σταδιοδρομίας την επιλογή της αυτό-απασχόλησης (ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι 50% και στις ΗΠΑ 70%). (ϋ) Στην Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία περισσότερα νέα άτομα, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και γενικά στην Ε.Ε. εκφράζουν την προτίμησή τους για αυτό-απασχόληση, (ϋί) Το φύλο επηρεάζει την πιθανότητα ετπλογής της αυτό-απασχόλησης, δεδομένου ότι σε επύιεδο Ε.Ε. το 57% των ανδρών και το 46% των γυναικών επιλέγουν ως προοπτική σταδιοδρομίας την αυτό- απασχόληση, μια ένδειξη που ενδεχομένως να εξηγεί εν μέρει το συγκριτικά χαμηλότερο επίπεδο της γυναικείας επιχειρηματικότητας.

Τρίτο: από την εξέταση του δείκτη που αφορά στα εμτιόδια για την άσκηση ετηχειρηματικότητας και ο οποίος περιλαμβάνει τους τιαράγοντες έλλειψη υποστήριξης στη χρηματοδότηση, πολύπλοκες διοικητικές / θεσμικές διαδικασίες και ετοιμότητα ανάληψης των κινδύνων αποτυχίας προκύπτουν τα εξής βασικά στοιχεία:

ΐ. Παρατηρούνται σημαντικές διαςτορές από χώρα σε χώρα. Γενικά, συγκρίνοντας τον σχετικό μέσο όρο σε επίπεδο Ε.Ε. με τον αντίστοιχο των ΗΠΑ, διαπιστώνεται ότι με εξαίρεση την Ολλανδία και την Ιρλανδία (ακολουθούν η Φιλανδία, η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο), όπου τα ερωτηθέντα άτομα δηλώνουν χαμηλότερο επίπεδο εμποδίων που προέρχονται από τα διοικητικά-θεσμικά μέτρα από το αντίστοιχο των ΗΠΑ, τα διοικηηκά- θεσμικά εμπόδια που ανημετωτιίζουν τα άτομα που ενδιαφέρονται να ιδρύσουν δική τους επιχείρηση είναι μεγαλύτερα από αυτά στις ΗΠΑ.

ϋ. Η έλλειψη υποστήριξης για την εξεύρεση χρηματοδότησης αποτελεί το πρώτο και πιο σημαντικό εμπόδιο για την άσκηση της επιχειρηματικότητας τόσο στην Ε.Ε. όσο και στις ΗΠΑ. Δηλώνεται πάνω από το 80% των ερωτηθέντων ατόμων στην Ελλάδα και σε τιερισσότερες από το ‘Λ των κρατών-μελών της Ε.Ε.(συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας).

IX Κπιχειρημϋτικ,'ότητ.τ στην Γ/

Στατιστική i\

iii. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, θεωρούνται το δεύτερο στη σειρά από άποψη σημασίας εμπόδιο για την άσκηση επιχειρηματικότητας, με μέση τιμή στην Ε.Ε. 77% (20% πάνω από τον αντίστοιχο μέσο όρο στις ΗΠΑ) και στην περύηωση της Ελλχχδας με μέσο όρο 70%.

ίν. Οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες θεωρούνται ως το τρίτο πιο σημαντικό εμπόδιο για την άσκηση ετηχειρηματικότητας με μέσο όρο που ανέρχεται στην Ε.Ε. σε ύψος 50%, στις ΗΠΑ 39% και στην Ελλάδα 79%.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε το 2000 και σύμφωνα με τις τότε εκτιμήσεις οι αντίστοιχες τιμές σήμερα θα ήταν δυσμενέστερες.

V. Η ανεπαρκής πληροφόρηση αποτελεί το τέταρτο σε σημασία εμπόδιο, με μέση τιμή στην Ε.Ε. 55%, και στην περίπτωση της Ελλάδας 52%.

νΐ. Ο κίνδυνος της αποτυχίας θεωρείται ως πέμπτο σε σημασία εμπόδιο, με μέσο όρο της τάξης του 45%, τον αντίστοιχο στις ΗΠΑ, γύρω στο 28% και στην Ελλάδα 39%.

Γενικά επιση μαίνεται ότι η αποφυγή ανάληψης κινδύνων εξακολουθεί να χαρακτηρίζει τον πληθυσμό της Ε.Ε.

Τέταρτο: Εξετάζοντας τον παράγοντα διάχυσης της Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), διαπιστώνονται τα εξής: (ϊ) Οι ΗΠΑ εμφανίζουν πολύ υψηλότερες δαπάνες στον τομέα αυτό σε σύγκριση με την Ε.Ε. Σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. (με εξαίρεση την Ιρλανδία που εμιρανίζει την υψηλότερη τιμή στις σχετικές δαπάνες το 1997) το μερίδιο δαπανών για την ΤΠΕ εμιρανίζει αύξηση μεγαλύτερη από αυτή στις ΗΠΑ. Οσον αφορά στην Ελλάδα, αυτή παρουσιάζει το χαμηλότερο ποσοστό πληθυσμού χρηστών (γύρω στο 1%, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι γύρω στο 11%), αλλά μαζί με την Ισπανία και την Ιταλία εμφανίζουν τη μεγαλύτερη τάση μεγέθυνσης των δαπανών στην ΤΠΕ. (ϋ) Στην Ελλάδα παρουσιάζεται σημαντική αύξηση του πληθυσμού των Μ.Μ.Ε. που συνδέονται με το διαδίκτυο (79% του συνολικού πληθυσμού των Μ.Μ.Ε. δηλώνει σύνδεση με το διαδίκτυο). Εξετάζοντας όμως τη χρήση του διαδικτύου από τις Μ.Μ.Ε. στην Ελλέιδα σε πληρωμές, διαπιστώνεται ένα πολύ χαμηλό επίπεδο χρησιμοτιοίησής τους προς την κατεύθυνση αυτή.

Συγκεκριμένα, περίπου το 12% του συνολικού πληθυσμού των Μ.Μ.Ε. χρησιμοποιεί διαδίκτυο για συναλλαγές με τις τράπεζες (το αντίστοιχο ποσοστό σε επίτιεδο Ε.Ε.

είναι 33%), γύρω στο 9% χρησιμοποιεί το διαδίκτυο για πληρωμές από πελάτες (στην Ε.Ε. 19%) και τέλος, γύρω στο 5% (στην Ε.Ε. το 20%) χρησιμοποιεί το διαδίκτυο για πληρωμές σε άλλες εγχειρήσεις

Με βάση τα παραπάνω, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ό η για τις σύγχρονες κοινωνίες της Ε.Ε. , αλλά και άλλων χωρών, τα κυριότερα θέματα και ταυτόχρονα προκλήσεις που έχουν να αντιμετωττίσουν τα επόμενα χρόνια είναι τα εξής:

• Η εκπόνηση και η εφαρμογή πολιτικών με τις οποίες θα επιδιώκεται, στα πλαίσια πάντα των ιδιαιτεροτήτων μιας χώρας, η δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ίδρυση, επιβίωση και επιτυχία νέων Μ.Μ.Ε. και ιδΰος μικρών επιχειρήσεων.

Προτεραιότητα και μόνιμο πρόβλημα γενικά, φαίνεται να αποτελεί η υποστήριξη των επιχειρήσεων για την εξεύρεση πηγών χρηματοδότησης.

ii/({πιχειρημίΐτικότητα στην Γ/ / ^ ρισηκίλΐ Ιτατιστική έ[ ' ι·να crtc ' 1 ’ ' σσα/ > .

Η διαμόρφωση και η εφαρμογή τιολιτικών too θα ατιοσκοτιούν συγκεκριμένα στην ενίσχυση και στην τιοιοτική αναβάθμιση της συμμετοχής των γυναικών στον κόσμο των ετηχειρήσεων και στην προβολή της εικόνας της επιτυχημένης επιχειρηματία.

Η διάχυση και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων και ευκαιριών που παρέχει η Τεχνολογία Πληροφορικής και Επικοινωνιών από τις Μ.Μ.Ε.

(ραίνεται να αποτελεί κρίσιμης σημασίας παράγοντα για την προοπτική μιας επιχείρησης. Το πρόβλημα αυτό εμιρανίζεται ιδιαίτερα οξύ στις Μ.Μ.Ε. στην Ελλάδα.

Αναιρορικά με τις γυναίκες επιχειρηματίες, καθώς αυτές (ραίνεται να είναι ευρέως απούσες από την κοινωνία των πληροιροριών ακόμη και στις χώρες του Βορρά, η επιτάχυνση και η στήριξη για την ένταξή τους στην κοινωνία των πληροιροριών αναδεικνύονται σε ζωτικής σημασίας ανάγκες.

Η ανάπτυξη προγραμμάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης σχετικών με την ετηχειρηματικότητα, καθώς και δομών υποστήριξης της επιχειρηματικότητας γενικά της γυναικείας επιχειρηματικότητας ειδικότερα. Τα προγράμματα αυτά και οι δομές στήριξης θα επιδιώκουν την ανάπτυξη ή ενδυνάμωση γνώσεων ικανοτήτων, δεξιοτήτων, στάσεων, συμπεριφορών και προσωπικών χαρακτηριστικών απαραίτητων για την άσκηση επιχειρηματικής πρωτοβουλίας και εττιτυχίας (ττην προσπάθεια αυτή.

Θεωρείται επίσης σκόττιμο να γίνουν οι παρακάτω εττισημιίνσεις:

ϊ. Η εκπαίδευση-επιμόρφωση στην ετηχειρηματικότητα (ραίνεται να συνδέεται με την ίδρυση μικρών ετηχειρήσεων. Καθώς οι έννοιες και η φύση της ετηχειρημαηκότητας του ετηχειρηματία αλλά και αυτής καθεαυτής της μικρής ετηχείρησης τταραμένουν μάλλον ασαφείς και συχνά αντκρατικές, τα σχετικά προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρησης στην ετηχειρηματικότητα ενέχουν τον κίνδυνο να είναι επίσης ασαφή, αντκρατικά ή και ακατάλληλα

ϋ. Η ενθάρρυνιτη και η ενίσχυιτη της επιχειρημαηκότητας, του ετηχειρηματικού πνεύματος και της ετηχειρηματικής κουλτούρας μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις μια συγκεκριμένη αγορά όταν αυτή δεν μπορεί να απορροφήσει περισσότερες νέες επιχειρήσεις. Στην ττερίπηοση αυτή οι ετηχειρηματίες εκτίθενται στην τττώχευσης αποτυχία (οικονομικός κίνδυνος), στη μείωττη του εισοδήματος και του κοινωνικού status (κοινωνικός κίνδυνος) και ειρόσον η αποτυχία της ετηχείρησης θεωρείται ως προσωτηκή αποτυχία και σε ψυχολογικό κίνδυνο. [Hansemark, 1998].

iii. Η ετηχειρηματικότητα συνδέεται με αντιλήψεις, αξίες, πεποιθήσεις, συμπεριφορές και στάσεις, συνεπώς, η παρατηρούμενη στις σύγχρονες κοινωνίες τάση ενίσχυσης της επιχειρημαηκότητας, του επιχειρηματικού πνεύματος και γενικότερα της επιχειρηματικής κουλτούρας μπορεί να οδηγήσει σε μια μη επιθυμητή κουλτούρα- πολιτική ιδεολογία [Coffield, 1990] ή και κοινωνία [Burrows, 1991].

::νκίπ Ρ.τηχειρηματικ'ότητα στην ϊ.'/ΜΪδα - Σύγκριση και διαφορές με τους άνδρες Στατιστική έρείΛ’α στο Νομό Θεσσαλονίκης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Γυναικεία επιχειρηματική δράση στην Ελλάδα

1'.πΐ/εΐ|)ημιηιινοτητα σ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3; Γυναικεία Επιγειρΐΐματιιαί Δράση στην Ελλάδα

Αρκετά βήματα τήσω εξακολουθεί να βρίσκεται η γυναικεία ετηχειρηματικότητα στην Ελλάδα, σε σχέση με τις τιιο ανατττυγμένες χώρες της Ε.Ε.

Ο ρόλος των γυναικών εταχειρηματιών στην ανάτιτυξη του κλάδου των μικρομεσαίων εταχειρήσεων, οι οτιοίες ατιοτελούν ένα σημαντικό τροχό ανάτιτυξης της εθνικής οικονομίας αλλά και μια από τι κυριότερες πηγές προσφοράς νέων θέσειον εργασίας, αρχίζει να αναδεικνύεται καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες αναπτύσσουν δικές τους εταχειρήσεις.

Γενικά, τα ποσοστά της γυναικείας απασχόλησης στην Ελλάδα είναι χαμηλά (38,1%, 2° τρίμηνο 2002) σε σχέση με άλλες οικονομικά αναπτυγμένες χώρες.

Στον ακόλουθο τήνακα, (Πίνακας 3.1 ), ^ ρουσιάζονται, σε απόλυτους αριθμούς και ποσοστά, τα στατιστικά στοιχεία της γυναικείας απασχόλησης κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2002 κατά κλάδο. Για λόγους σύγκρισης, έχουν συμπεριληφθεί και τα συνολικά τιοσοστά απασχόλησης στη χώρα (τα στοιχεία προέρχονται ατιό το ΚΕΘΙ):

Πίνακας 3.1 : Συνολική απασχόληση κ κλάδο (στοιχεία 2"" τριμήνου 2002)

ι γυναικεία απασχόληση στην Ελλάδα κ

ΣΥΝΟΛΟ

610.255 267.554 43,7

Ορυχεία, λατομεία, μεταποιητικές 18.899 909 4,8

βιομηχανίες

1 ί’ί^ύμΟ!'· - 33.725 4.908 14,5

Χονδρικό και λιανικό εμπόριο 674.618 267.908 39,6

272.717 125.983 45,9

Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί. 92.871 45.199 48,9 διαχείριση ακίνητης περιουσίας, εκμισθώσεις

294.037 99.957 33,6

Υγεία, κοινωνική μέριμνα, άλλες 179.559 114.444 63,6 δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών

52.367 47.900 90,3

Από τα στοιχεία αυτά, προκύπτει ότι οι περισσότερες γυναίκες απασχολούνται σαν προσωτηκό σε ιδιωτικά νοικοκυριά, στην παροχή υπηρεσιών και στην εκπαίδευση. Αν λάβουμε όμως υπόψη τη θέση απασχόλησης, (Πίνακας 3.2), φαίνεται ότι οι περισσότερες γυναίκες επιχειρηματίες δραστηριοποιούνται στην γεωργία (19,7%), το εμπόριο (25%), ξενοδοχεία και εστιατόρια (14%), και τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας (14%).