[PENDING] Διαχείριση υδατικών πόρων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

(1)

ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ΢

΢ΧΟΛΗ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΣΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ΢ ΠΕΣΡΕΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤ΢ΙΚΟΤ ΑΕΡΙΟΤ Σ.Ε.

ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑ΢ΙΑ

«ΔΙΑΧΕΙΡΙ΢Η ΤΔΑΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΢ΣΗΝ ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ»

Φοιτητής : Μπαργκάν ΢αμπρή (ΑΕΜ : p 3806)

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ΢ : ΜΑΡΜΑΝΗ΢ ΔΗΜΗΣΡΙΟ΢

ΚΑΒΑΛΑ, 2015

(2)

(3)

3

ΕΓΚΡΙΝΕΣΑΙ

Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ

ΜΑΡΜΑΝΗ΢ ΔΗΜΗΣΡΙΟ΢

(4)

4

(5)

5

ΙΔΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ΢

ΣΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ΢ ΠΕΣΡΕΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤ΢ΙΚΟΤ ΑΕΡΙΟΤ Σ.Ε.

ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑ΢ΙΑ

«ΔΙΑΧΕΙΡΙ΢Η ΤΔΑΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΢ΣΗΝ ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ»

Φοιτητής: Μπαργκάν ΢αμπρή (ΑΕΜ : p 3806)

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ΢ : ΜΑΡΜΑΝΗ΢ ΔΗΜΗΣΡΙΟ΢

ΚΑΒΑΛΑ, 2015

(6)

6

(7)

7

Σ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑ΢

ΣΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ΢ ΠΕΣΡΕΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤ΢ΙΚΟΤ ΑΕΡΙΟΤ

Ο υπογραφόμενοσ, δθλώνω υπεφκυνα ότι θ παροφςα Πτυχιακι Εργαςία είναι εξ ολοκλιρου δικό μου ζργο και ςυγγράφθκε ειδικά για τισ απαιτιςεισ του προγράμματοσ ςπουδών του Σμιματοσ Σεχνολογίασ Πετρελαίου και Φυςικοφ Αερίου. Δθλώνω υπεφκυνα ότι κατά τθ ςυγγραφι ακολοφκθςα τθν πρζπουςα ακαδθμαϊκι δεοντολογία αποφυγισ λογοκλοπισ. Ζχω επίςθσ αποφφγει οποιαδιποτε ενζργεια που ςυνιςτά παράπτωμα λογοκλοπισ. Γνωρίηω ότι θ λογοκλοπι μπορεί να επιςφρει ποινι ανάκλθςθσ του πτυχίου μου.

Ο Δθλών φοιτθτισ

Μπαργκάν ΢αμπρι

(8)

8

(9)

9

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Με ηελ παξνύζα εξγαζία καο ζα αζρνιεζνύκε κε ηνπο Υδαηηθνύο Πόξνπο (ΥΠ) γεληθά, θαη εηδηθά κε ηελ δηαρείξηζή ηνπο ζηελ Ειιάδα θαη ηδηαίηεξα ζηελ Πεξηθέξεηα ηεο Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο.

Αξρηθά ζα αζρνιεζνύκε κε ηελ έλλνηα «πδάηηλνη» ή

«πδαηηθνί» πόξνη, πνηεο νη δηαθνξέο ησλ δύν όξσλ, πνηνη νλνκάδνληαη πδαηηθνί πόξνη θαη ηέινο ζα πξνζπαζήζνπκε λα αλαιύζνπκε ηνπο ηξόπνπο δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθώλ πόξσλ.

Θεσξνύκε όηη ην γεγνλόο ηεο αύμεζεο ηνπ αλζξώπηλνπ πιεζπζκνύ ζεσξείηαη ε θύξηα πεγή θαη αηηία ηεο κείσζεο ηεο

«θέξνπζαο ρσξεηηθόηεηαο» ηνπ πιαλήηε θαη γηα ηνλ άλζξσπν θαη γηα ηα άιια είδε.

Τν λεξό κπνξεί λα ζεσξεζεί σο θσζικός πόρος, σο οικονομικό αγαθό θαη σο περιβαλλονηικό ζηοιτείο, αλάινγα κε ην θύξην θξηηήξην θαη ην είδνο ηεο δηαρείξηζεο. Σε ζρέζε πάλησο κε άιινπο θπζηθνύο πόξνπο θαη κε άιια νηθνλνκηθά αγαζά έρεη κία ηδηαηηεξόηεηα: είλαη μοναδικό θαη ανανηικαηάζηαηο. Επηπιένλ, ην λεξό είλαη έλα από ηα πιένλ πνιύ ηηκα θαη επαίζζεηα πεξηβαιινληηθά αγαζά, σο αλαλεώζηκνο θπζηθόο πόξνο, ελώ ζπγρξόλσο ζπκκεηέρεη ελεξγά ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία, απνηειώληαο πξνϋπόζεζε γηα θάζε κνξθή νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο.

Η πνιιαπιή ρξήζε ηνπ λεξνύ γηα δηάθνξνπο ζθνπνύο (ύδξεπζε, άξδεπζε, παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, κέζα κεηαθνξάο) ηνπ δίλεη κηα ηδηαίηεξε ζέζε κεηαμύ ησλ θπζηθώλ πόξσλ. Γη΄απηό, έλα από ηα ζπνπδαηόηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπκε ζηε ζεκεξηλή βηνκεραληθή επνρή, είλαη ε πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιινπκε λα δηαηεξήζνπκε θάπνηα ζρεηηθή ηζνξξνπία κεηαμύ ηεο θπζηθήο πξνζθνξάο λεξνύ θαη ηεο θαηαλάισζήο ηνπ ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο ηεο ρξήζεο ηνπ. Πξέπεη

(10)

10

λα πξνζπαζνύκε δειαδή λα δηαρεηξηδόκαζηε ην πεξηνξηζκέλν από ηε θύζε πδάηηλν δπλακηθό κηαο πεξηνρήο, όζν ην δπλαηόλ νηθνλνκηθόηεξα.

ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ:

ΛΕΞΕΙ΢ ΚΛΕΙΔΙΑ: Υδαηηθνί πόξνη, λεξό, δηαρείξηζε, νηθνλνκηθή αμηνιόγεζε, Ειιάδα, Αλαηνιηθή Μαθεδνλία θαη Θξάθε.

(11)

11

ABSTRACT

This work aims to deal with water supplies in general and specifically how they are administrated in Greece, especially in the region of eastern Macedonia and Thrace.

At first, we will deal with the terms <water> or<aqueous> sources, set the differences between the terms, which of them are called<aqueous> and finally we will try to analyze the ways of administrating them.

We assume that an increase of the globe’s population is the main source and cause for the reduction in the<existing capacity> of the globe, not only for humans but also for other livings.

Water can be thought as: a natural source, economical or environmental element, depending on to the criteria and the type of administration. In relation with other natural sources and economic blessings it has a specific characteristic: it is precious and not replicable. In addition to, water is one of the most valuable and delicate renewable environmental source that simultaneously has an active role in the procedure of improvement and is a must for any type of economical development.

The multiple usage of water for different reasons such as

(household water supply, watering, production of electricity and

transportation) gives to it a special place among the natural

resources. For this one of the main problems which we are facing

with in nowadays industrial century is the attempt that is given to

preserve a balance between its natural offer and consumption in a

variety of usage. We have to try to maintain not only a limited

amount from natural water dynamics of a region but also as

economically as it can be.

(12)

12

(13)

13

(14)

14 ΕΤΧΑΡΙ΢ΣΙΕ΢

Γηα ηε δηεθπεξαίσζε ηεο παξνύζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο κνπ, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ πξσηίζησο ηνπο γνλείο κνπ, νη νπνίνη όια απηά ηα ρξόληα βνήζεζαλ αδηακαξηύξεηα θαη αθνύξαζηα ζην λα ηειεηώζσ κε επηηπρία ηηο ζπνπδέο κνπ θαη ύζηεξα ηνπο θαζεγεηέο κνπ θαη ηδηαίηεξα ηνλ θ. Μαξκάλε Δεκήηξην, ν νπνίνο κνπ αλέζεζε ηελ εθπόλεζε ηεο εξγαζίαο απηήο θαη κνπ έδσζε ηηο απαξαίηεηεο ζπκβνπιέο θαη θαζνδήγεζε ώζηε λα ηελ ηειεηώζσ κε επηηπρία.

Μπαξγθάλ Σακπξή

(15)

15

(16)

16

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

΢ελ.

 ΠΡΟΛΟΓΟ΢... 21

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΣΟ ΝΕΡΟ 1.1.Γενικά για το νερό……….. 23

1.2.Ιςτορικι Αναδρομι……….. 24

1.3. Χαρακτθριςτικά και ιδιότθτεσ του νεροφ……….. 28

1.4. Ο κφκλοσ του νεροφ……….. 30

1.5. Σα αποκζματα του νεροφ ………. 31

1.6. Η κατάςταςθ ςτθν Ελλάδα ………. 33

1.7. Σο WWF Ελλάδασ για το νερό……….. 37

1.8. Σο νερό ωσ περιβαλλοντικό αγακό………. 39

1.9. Σο νερό ωσ οικονομικό αγακό………. 40

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2^ο ΤΔΑΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ 2.1. Οριςμόσ ……….. 43

2.2. Η ταξινόμθςθ των υδατικών πόρων……….. 46

2.3. Προζλευςθ και ταξινόμθςθ………. 49

2.4. Εκμεταλλεφςιμοι υδατικοί πόροι: Μετακινιςιμοι και χρθςιμοποιιςιμοι 51

2.5. Οι υδατικοί πόροι τθσ Ελλάδασ………... 54

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3^ο ΔΙΑΧΕΙΡΙ΢Η ΤΔΑΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ 3.1. Η ζννοια τθσ διαχείριςθσ υδατικών πόρων……….. 59

3.1.1 Η νομοκεςία ςτθν Ε.Ε. και τθν Ελλάδα……… 60

3.2. Βιώςιμθ διαχείριςθ υδατικών πόρων ………. 71

3.3. Ορκολογικι διαχείριςθ υδατικών πόρων……… 74

3.3.1. Βαςικζσ αρχζσ τθσ ορκολόγικισ διαχείριςθσ υδατικών πόρων………… 77

3.4. Προγραμματιςμόσ ………. 78

3.5. ΢τόχοι τθσ διαχείριςθσ ……… 82

3.6. Διαχείριςθ και εναλλακτικζσ λφςεισ……… 87

3.7. Ενιαίο διαχειριςτικό όργανο………. 91

3.8. Αξιοποίθςθ υδατικών πόρων………. 93

(17)

17

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΤΔΑΣΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙ΢ΜΑ ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ΢ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ΢

4.1. Γενικά χαρακτθριςτικά ΤΔ Ανατολικισ Μακεδονίασ ……… 97

4.1.1. Μορφολογία, κλίμα και υδατικοί πόροι………. 99

4.1.2. Επιφανειακοί υδατικοί πόροι………. 102

4.1.3. Τπόγειοι υδατικοί πόροι……… 103

4.1.4. Λεκάνεσ απορροισ ποταμών……… 103

4.1.5. Κφριοι ποταμοί και λίμνεσ ΤΔ………. 105

4.1.6. Θαλάςςια διείςδυςθ……… 108

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5^ο ΤΔΑΣΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙ΢ΜΑ ΘΡΑΚΗ΢ 5.1. Γενικά χαρακτθριςτικά ΤΔ Θράκθσ……….. 111

5.1.1. Μορφολογία, κλίμα και υδατικοί πόροι……… 114

5.1.2. Επιφανειακοί υδατικοί πόροι ……….. 117

5.1.3. Τπόγειοι υδατικοί πόροι ……… 118

5.1.4. Λεκάνεσ απορροισ ποταμών……… 119

5.1.5. Κφριοι ποταμοί και λίμνεσ ΤΔ………. 121

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6^ο ΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΑ……….. 129

ΠΗΓΕ΢ ………. 133

(18)

18

ΚΑΣΑΛΟΓΟ΢ ΢ΧΗΜΑΣΩΝ

Σρήκα 1 : Οη ρξήζεηο ηνπ λεξνύ ζηελ Ειιάδα

(19)

19

ΚΑΣΑΛΟΓΟ΢ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εηθόλα 1 : Τν λεξό

Εηθόλα 2 : Υδξνινγηθόο θύθινο ηνπ λεξνύ Εηθόλα 3 : Καηαλνκή ηνπ λεξνύ ζηνλ πιαλήηε Εηθόλα 4 : Μνξθνινγία ΥΔ Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο

Εηθόλα 5: Φάξηεο ηνπ Υ.Δ. Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο (ΥΔ 11) Εηθόλα 6 : Φάξηεο ηνπ ΥΔ Θξάθεο

Εηθόλα 7 : Μνξθνινγία ΥΔ Θξάθεο Εηθόλα 8: ΥΔ Θξάθεο

(20)

20

ΚΑΣΑΛΟΓΟ΢ ΠΙΝΑΚΩΝ

Πίνακασ 1 : Ανκρωπογενείσ επιδράςεισ ςτο υδατικό ιςοηφγιο Πίνακας 2 : Νομοκετικό πλαίςιο διαχείριςθσ υδάτινων πόρων Πίνακασ 3 : ΢τάδια προγράμματοσ διαχείριςθσ υδατικών πόρων

Πίνακασ 4 : Περιοχζσ εφαρμογισ υδρολογικών ομοιωμάτων ΤΔ Ανατολικισ

Μακεδονίασ

Πίνακασ 5 : Φυςικά χαρακτθριςτικά λεκάνθσ απορροισ ποταμών Ανατ.

Μακεδονίασ

Πίνακασ 6 : Κφριοι ποταμοί ΤΔ Ανατολικισ Μακεδονίασ Πίνακασ 7 : Λίμνεσ ΤΔ Ανατολικισ Μακεδονίασ

Πίνακασ 8 : Χαρακτθριςτικά Λίμνθσ Κερκίνθσ

Πίνακασ 9: Περιοχζσ εφαρμογισ υδρολογικών ομοιωμάτων ΤΔ Θράκθσ Πίνακασ 10 : Λεκάνεσ απορροισ ποταμών ΤΔ Θράκθσ

Πίνακασ 11: Κφριοι ποταμοί Θράκθσ Πίνακασ 12: Λίμνεσ ΤΔ Θράκθσ

(21)

21

(22)

22

ΠΡΟΛΟΓΟ΢

Η αλζξσπόηεηα ζηεξίδεηαη, γηα ηε βηώζηκε αλάπηπμε θαη ηελ επηβίσζή ηεο, ζηνπο θπζηθνύο πόξνπο, πνιινί εθ ησλ νπνίσλ, είλαη κε αλαλεώζηκνη. Έλαο από ηνπο ζεκαληηθόηεξνπο, θπζηθνύο πόξνπο, αλ όρη ν πην ζεκαληηθόο, είλαη ην λεξό. Οη πδαηηθνί πόξνη, απνηεινύλ πνιύηηκν αγαζό γηα ηελ ύπαξμε δσήο, όκσο, ε αιόγηζηε θαη αδόθηκε ρξήζε ηνπο θαζώο θαη ε έιιεηςε ππνδνκήο κπνξεί λα ηνλ θαηαζηήζεη σο ην κεγαιύηεξν ερζξό γηα ηνλ άλζξσπν. Η εκθάληζε πιεκκπξηθώλ θαηλνκέλσλ θαη ιεηςπδξίαο παξαηεξείηαη κε νινέλα απμαλόκελν ξπζ κό, γεγνλόο πνπ απνδίδεηαη κεηαμύ άιισλ ζηελ έιιεηςε νπζηαζηηθώλ πξνζπαζεηώλ γηα ηνλ πεξηνξηζκό ησλ θαηλνκέλσλ απηώλ ή αθόκα θαη ηελ πιήξε απνηξνπή ηνπο.

Είλαη γεγνλόο, όηη έλα από ηα ζεκαληηθόηεξα δεηήκαηα πνπ απαζρνινύλ ζήκεξα ηε δηεζλή θνηλόηεηα είλαη ε νξζνινγηθή ρξήζε ησλ πδαηηθώλ πόξσλ. Γλσξίδνληαο όηη, ε δηαζεζηκόηεηα ησλ πδαηηθώλ πόξσλ είλαη πεξηνξηζκέλε επηβάιιεηαη λα γίλνπλ πξνζπάζεηεο γηα ηε ζσζηή δηαρείξηζή ηνπ, ηόζν πνζνηηθά αιιά θαη πνηνηηθά. Δπζηπρώο, ζεκαληηθέο πνζόηεηεο ύδαηνο, ηηο νπνίεο έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ ν άλζξσπνο, δελ είλαη δπλαηόλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ, εμαηηίαο ηεο ξύπαλζεο κε βαθηεξίδηα, ρεκηθέο ελώζεηο, αθόκε θαη κε ξαδηελεξγά πιηθά.

Έλα άιιν ζεκαληηθό δήηεκα, όζνλ αθνξά ηελ δηαρείξηζε ησλ πδαηηθώλ πόξσλ, είλαη απηό ηεο νηθνλνκηθήο αμηνιόγεζεο θαζώο θαη ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο πνπ είλαη αλαγθαίν λα εθαξκνζηεί.

Η Ειιεληθή νηθνλνκία, ζηεξίδεηαη ζε κεγάιν βαζκό, ζηε δηαζεζηκόηεηα ησλ πδαηηθώλ πόξσλ, όζνλ αθνξά ηηο αγξνηηθέο δξαζηεξηόηεηεο, ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο, ηελ αλαςπρή θ.ιπ.

(23)

23

Οη πεξηζζόηεξεο ρξήζεηο ηνπ λεξνύ είλαη κε εκπνξεύζηκεο, κε απνηέιεζκα ε εθηίκεζε ησλ νηθνλνκηθώλ σθειεηώλ λα είλαη εθηθηή κόλν κε ζπλζεηηθέο κεζόδνπο θαη όρη κε ηελ παξαηήξεζε αγνξαίσλ ηηκώλ. Γηα ηε βειηίσζε απηώλ ησλ κεζόδσλ

απαηηνύληαη νηθνλνκεηξηθέο κέζνδνη, κέζνδνη ζπιινγήο δεδνκέλσλ πξνθεηκέλνπ λα βειηηώζνπλ ηελ αμηνπηζηία θαη ηελ απνδνρή ησλ εθηηκήζεσλ ησλ κε εκπνξεύζηκσλ σθειεηώλ. Μία ηέηνηα πξνζπάζεηα εζηηάδεηαη θπξίσο ζηελ εθηίκεζε πεξηβαιινληηθώλ δεκνζίσλ αγαζώλ εμεηα δόκελα από ηελ πιεπξά ηνπ θαηαλαισηή θαη ηνπ λνηθνθπξηνύ.

Επηπιένλ, ζηηο αξρέο ηνπ 21^{ν π}αηώλα ε παγθόζκηα θνηλόηεηα αληηκεησπίδεη κία ζεκαληηθή θξίζε λεξνύ ε νπνία δείρλεη λα ρεηξνηεξεύεη (UNEP, 1999). Η θξίζε δελ απνξξέεη από ηελ ζπαληόηεηα ηνπ πόξνπ αιι ά από ηελ θαθή δηαρείξηζε ηνπ πόξνπ απηνύ από έλαλ κεγάιν αξηζκό αηόκσλ. Η δηαρείξηζε ηνπ λεξνύ είλαη εθείλε πνπ δεκηνπξγεί ην πξόβιεκα θαη όρη ν ζπγθεθξηκέλνο θπζηθόο πόξνο (Falkenmark and W idstrand, 1980). Η Δηαρείξηζε ησλ Υδαηηθώλ Πόξσλ, σο επηζηεκνληθ ή πξνζέγγηζε, αιιά θαη σο επηρεηξεζηαθή πξαθηηθή, ζρεηίδεηαη άκεζα ελώ εκπιέθεηαη ελεξγά ηόζν κε ηε δηαδηθαζία ηεο αλάπηπμεο, όζν θαη κε εθείλε ηεο πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο. Οπζηαζηηθά ην πξόβιεκα πνπ δεκηνπξγείηαη, είλαη ε κε ελζσκάησζε ησλ εμσηεξηθνηήη σλ νη νπνίεο θαη ραξαθηεξίδνπλ ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα. Η κε εζσηεξίθεπζε κέζσ ηνπ κεραληζκνύ ηεο αγνξάο ή κε ηε ρξήζε άιισλ πεξηβαιινληηθώλ εξγαιείσλ (θόξνη, επηδνηήζεηο, εξγαιεία άκεζεο ξύζκηζεο) νδεγνύλ ζε ππνηίκεζε ηεο αμίαο ηνπ λεξνύ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο γεληθόηεξα. Γηα ηελ νξζνινγηθή επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο, πξνεγείηαη ε εθηίκεζε ηεο νηθνλνκηθήο ζεκαζίαο ησλ πόξσλ ώζηε λα επηιεγνύλ νη ζσζηέο πνιηηηθέο γηα ηελ καθξνρξόληα νηθνλνκηθή θαη πεξηβαιινληηθή αεηθνξία.

(24)

ΜΠΑΡΓΚΑΝ ΢ΑΜΠΡΗ

2015

23

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

^ο

ΤΟ ΝΕΡΟ

1.1. Γενικά για ηο νεπό:

Απφ πνιχ παιηά ν άλζξσπνο ρξεζηκνπνηνχζε ην λεξφ γηα δσηηθέο, σο πξνο ηελ επηβίσζή ηνπ, παξαδνζηαθέο ρξήζεηο. ΄Οηαλ ν άλζξσπνο δνχζε απφ ην θπλήγη, θαηνηθνχζε ζε πεξηνρέο θνληά ζην λεξφ, ζηηο νπνίεο πήγαηλαλ ηα ζεξάκαηα ηνπ γηα λα μεδηςάζνπλ. Αξγφηεξα κε ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ εδάθνπο, ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ην λεξφ είλαη απφιπηα αλαγθαίν γηα ηηο ζνδεηέο ηνπ, γεγνλφο πνπ κα ξηπξείηαη απφ ηα εξείπηα παιαηψλ αξδεπηηθψλ δηθηχσλ, πνπ αμηνπνηνχζαλ κε θάζε δπλαηφ κέζν ηε κέγηζηε δπλαηή ρξήζε ηνπ δηαζέζηκνπ λεξνχ. Με ηε ζπγθξφηεζε ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ θαη ηελ εγθαζίδξπζε ησλ κφληκσλ νηθηζκψλ, δεκηνπξγήζεθε έλαο αληαγσληζκφο γηα ηελ θαηνρή ηνπ επηζπκεηνχ δσηηθνχ ρψξνπ πνπ ραξαθηεξηδφηαλ απφ ηελ αθζνλία ηνπ γιπθνχ λεξνχ θαη επνκέλσο απφ ηελ επάξθεηα ηεο ηξνθήο.

Δμάιινπ, ην λεξφ σο κέζν κεηαθνξάο, θαιχπηνληαο ηελ αλάγθε ηεο αληαιιαγήο ησλ πξνηφλησλ θαη ηνπ εκπνξίνπ, κεηέηξεςε ηελ αλζξψπηλε απηή δξαζηεξηφηεηα ζε ζπληειεζηή νηθνλνκηθήο θαη πνιηηηζηηθήο πξνφδνπ. ΄Οπσο γλσξίδνπκε, ζηελ θνηιάδα ηνπ Νείινπ, βάξθεο θαη ζρεδίεο ζπλέ δεαλ ηνπο αλζξψπηλνπο θαηαπιηζκνχο γηα πνιινχο αηψλεο, ελψ ε ζεκαζία ηνπ λεξνχ γηα ηηο κεηαθνξέο θαίλεηαη θαη απφ ηα αθηεξψκαηα πνπ βξίζθνληαη ζηνπο βαζηιηθνχο ηάθνπο ηεο αξραίαο Αηγχπηνπ.

(25)

2015

24

Δηθφλα 1: Νεξφ

1.2. Ιζηοπική αναδπομή:

Οη αξραηφηεξνη πνιηηηζκνί δεκηνπξγήζεθαλ ζηηο πεδηλέο πεξηνρέο ηεο Β .Αθξηθήο θαη λνηηνδπηηθήο Αζίαο, ζηηο νπνίεο ην λεξφ είλαη πνιχηηκν. ΢ηηο πεξηνρέο απηέο, νη άλζξσπνη αλαγλσξίδνληαο ηε ζεκαζία ησλ πδαηηθψλ πφξσλ, αμηνπνίεζαλ κεζνδνινγηθά ηηο ρξήζηκεο ηδηφηεηεο ηνπο θαη εθάξκνζαλ ηε γλψζε θαη ηε ηερλνινγία ηεο επνρήο εθείλεο ζην πεξηβάιινλ ηεο πεξηνρήο ηνπο θαη εηδηθφηεξα ζηηο πξαθηηθέο ά ξδεπζεο θαη απνζηξάγγηζεο ησλ θαιιηεξγεηψλ ηνπο.

Πξνυπφζεζε αιιά θαη απνηέιεζκα ηεο εκθάληζεο κεγάισλ πνιηηηζκψλ ζηελ Αίγππην, ζηε Μεζνπνηακία θαη ζηελ Κίλα ήηαλ ε χπαξμε ηνπ λεξνχ. Οη πξψηεο αλζξψπηλεο θνηλσλίεο, απφ ηελ 4ε ρηιηεηία, δεκηνχξγεζαλ ζεκαληηθ ά ηερληθά έξγα γηα ηε ρξήζε θαη ηελ αμηνπνίεζε ηνπ λεξνχ. Δπίζεο, έξγα χδξεπζεο αλαθέξνληαη ηε δεχηεξε ρηιηεηία ζηελ Αίγππην, ζηελ Κίλα, ζηελ Πεξζία, ζηελ Κξήηε, θά. Γλσζηά απφ ηε κπζνινγία είλαη ηα αξδεπηηθά έξγα ζηελ πεξηνρή ηεο Κσπατδαο, ζηνλ Αρειψν θαη ζηνλ Αιθεηφ, θαηά ηελ πξντζηνξηθή πεξίνδν ζηελ Διιάδα. Απφ ην 1250 κέρξη ην 800

(26)

2015

25

π.ρ., αθνινχζεζε κηά αβέβαηε πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία εκθαλίδνληαη ηα πξψηα ζπζηεκαηηθά έξγα αμηνπνίεζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ ζηελ Αζήλα ηελ πεξίνδν ηνπ Πεηζίζηξαηνπ. Απφ ην ΢φισλα ην λνκνζέηε, ζπληάζζνληαη ζρεηηθνί Νφκνη γηα ηε δηαρείξηζε ησλ λεξψλ φπνπ απαγνξεπφηαλ ε δηάλνημε πεγαδηνχ ζηελ ίδηα πεξηνρή φηαλ ζε νξηζκέλε απφζηαζε πξνππήξρε άιιν πεγάδη. Οη Ρσκαίνη, σο άξηζηνη κεραληθνί θαηαζθεχαζαλ ζε νιφθιεξε ηελ απηνθξαηνξία ηνπ ο έξγα κεγάιεο θιίκαθαο θαη έηζη εμαζθάιηζαλ ππνδεηγκαηηθέο γηα ηελ επνρή ηνπο ζπλζήθεο πγηεηλήο θαη θαζαξηφηεηαο. Αξγφηεξα, ν Μεζαίσλαο ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιε νπηζζνδξφκεζε κε ζπλέπεηα ηηο κεγάιεο επηδεκίεο θαη ηελ θαηάξξεπζε ηνπ αλαπηπμηαθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ επηπέδνπ ηεο επνρήο. Σφηε, ρξεζηκνπνηνχληαλ ηα ξπάθηα ζηηο πφιεηο, σο αγσγνί γηα ηα ιχκαηα. ΢πλήζηδαλ λα ξίρλνπλ ζην δξφκν ηα ζθνππίδηα θαη ηα αθάζαξηα λεξά θαη λα πεξηκέλνπλ ηηο βξνρέο γηα λα ηα παξαζχξνπλ καθξχηεξα. Υνιέξα, δπζεληεξία θαη ηχθνο ππήξμαλ νη ζπλέπεηεο, ελψ κφιηο ζηα κέζα ηνπ πξνεγνχκελνπ αηψλα άξρηζαλ λα θαηαζθεπάδνληαη απνρεηεπηηθνί αγσγνί.

Mε ην πέξαζκα πνιιψλ αηψλσλ θαη θηάλνληαο ζηε βηνκεραληθή επαλάζηαζε, δηαθνξνπνηνχληαη νη ρξήζεηο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ, εληαηηθνπνηνχληαη νη αλζ ξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε απηνχο θαη αξρίδνπλ λα εκθαλίδνληαη θίλδπλνη πνπ απεηινχλ θαη ηελ πνηφηεηα θαη ηελ επάξθεηά ηνπ. ΢’απηφ ζπλέβαιε ζεκαληηθά θαη ε απμεκέλε ρξήζε ησλ επηθαλεηαθψλ λεξψλ, ηδηαίηεξα ησλ ιηκλψλ θαη πνηακψλ, γηα χδξεπζε, άξδεπζε, ελέξγεηα, πδαηνθαιιηέξγεηα, αλαςπρή, ηνπξηζκφ θαη γηα πεξηβαιινληηθή ρξήζε.

Παιαηφηεξα, ε θπζηθή-δπλακηθή ιεηηνπξγία ηνπ βην -γεσ- θπζηθνχ ρψξνπ θαηφξζσλε λα αληηζηαζκίδεη (απηνθαζαξηζκφο) θαη λα εμηζνξξνπεί ηηο αλζξψπηλεο επεκβάζεηο θαη ζπκπεξηθνξέο

(27)

2015

26

πάλσ ζην λεξφ θαη ηνπο πφξνπο ηνπ. Η νξγάλσζε φκσο ηνπ ζχγρξνλνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο απμεκέλεο απαηηήζεηο γηα θαηαλαισηηθά αγαζά θαη λέεο αλάγθεο, νδήγεζαλ ζηελ έληαηηθνπνίεζε ησλ δηαθφξσλ δξαζηεξηνηήησλ νη νπνίεο δηαηάξαμαλ ηελ ηζνξξνπία ηεο θπζηθήο ιεηηνπξγίαο ησλ πδάηηλσλ πφξσλ. Κάπσο έηζη δεκηνπξγήζεθαλ ηα πξνβιήκαηα ηεο ξχπαλζεο ησλ λεξψλ. ΢ήκεξα, ζηηο ζνβαξφηεξεο κνξθέο ξχπαλζε ησλ λεξψλ ζπγθαηαιέγνληαη ε ρεκηθή ξχπαλζε, ξχπαλζε απφ βηνκεραληθά απφβιεηα, αζηηθά ιχκαηα θ αη γεσξγνθηελνηξνθηθέο απνξξνέο, ε ξαδηελεξγφο ξχπαλζε, ε ξχπαλζε απφ πεηξειαηνεηδή, θαζψο θαη ε ζεξκηθή ξχπαλζε.

Πξηλ απφ ιίγεο δεθαεηίεο, νη απαηηήζεηο ελφο πεξηζζφηεξν επαηζζεηνπνηεκέλνπ θνηλνχ γηα θαιχηεξεο ζπλζήθεο δσήο θαη γηα αλαβαζκηζκέλε πνηφηεηα λεξνχ, θαζψο θαη ε αλάγθε θάιπςεο πνιιαπιψλ ρξήζεσλ πνπ πξνζθέξνπλ νη πδαηηθνί πφξνη, ηδίσο ζε πεξηνρέο κε αλεπάξθεηα λεξνχ, δεκηνχξγεζαλ ηελ αλάγθε πξνζηαζίαο ηνπ. ΢ηηο κέξεο καο, πξνβάιιεη επηηαθηηθή ε αλάγθε γηα ζπλεηή δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ, ψζη ε λα εμαζθαιίδεηαη ε κφληκε θαη θαιή πνηφηεηα ηνπο. ΢εκαζία φκσο έρεη θαη ε επαξθήο πνζφηεηα ζε επηθαλεηαθνχο θαη ππφγεηνπο πδαηηθνχο πφξνπο, γηαηί είλαη πιένλ γλσζηφ φηη, ην λεξφ είλαη πνιχηηκνο θπζηθφο πφξνο ζε αλεπάξθεηα.

Σν λεξφ γεληθά είλαη βαζηθφ ζην ηρείν φρη κφλν γηα ηε δηαηήξεζεο θαη αλάπηπμεο ηεο δσήο ζηνλ πιαλήηε καο, αιιά θαη πνιηηηθφ φπιν. Γπζηπρψο φκσο, ελψ απμάλνληαη ζηαζεξά νη αλάγθεο εθκεηάιιεπζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ, κεηψλνληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ηα εθκεηαιιεχζηκα απνζέκαηά ηνπο. Παξάιιεια , απεηιείηαη ε πνηφηεηά ηνπο θαη δεκηνπξγνχληαη πξνβιήκαηα ιφγσ θαη ηεο εληαηηθήο εθκεηάιιεπζεο ηνπ εδάθνπο κε ηηο γεσξγηθέο θαιιηέξγεηεο. Δηζη, ηα ππφγεηα λεξά, απνηεινχλ απνζεκαηηθφ θπζηθφ πφξν ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο πνπ πνιχ δχζθνια αλαλεψλνληαη.

(28)

2015

27

΢ην παξειζφλ, ζε πνιιέο πεξηνρέο ζηελ Διιάδα ην ππφγεην λεξφ ήηαλ ηδηαίηεξα θαηάιιειν γηα πφζε. ΢ήκεξα, νη πηζαλφηεηεο ξχπαλζεο ησλ ππφγεησλ λεξψλ είλαη πνιιαπιέο θαη ζπλδένληαη κε ηηο αλεμέιεγθηεο απνξξίςεηο ησλ απνξξηκάησλ, ηελ ππεξ - ρξήζε ησλ γεσξγηθψλ ιηπαζκάη σλ θαη θαξκάθσλ, ηηο απνξξίςεηο βηνκεραληθψλ απνβιήησλ, ηελ απνπζία απνρέηεπζεο, ηελ απνζήθεπζε θαη κεηαθνξά επηθίλδπλσλ ρεκηθψλ νπζηψλ, ηηο εμνξπθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ηελ ππεξ -άληιεζε γηα αξδεπηηθνχο θπξίσο ζθνπνχο, ηελ ππεξβφζθεζε, ηελ ελεμέιεγθηε πινη νκία θ.ά.

Δπίζεο, γηα ηε ρψξα καο είλαη αξθεηά επίθαηξν ηα ηειεπηαία έηε, ε επείγνπζα ιήςε πξαθηηθψλ κέηξσλ, γηα ην πξφβιεκα πνπ έρεη αξρίζεη λα εκθαλίδεηαη απφ ηελ εηζρψξεζε -εηζβνιή ηνπ ζαιαζζηλνχ λεξνχ (πθαικχξπλζε) πξνο ηνπο

ππφγεηνπο πδξνθφξνπο νξίδνλη εο, ηδηαίηεξα ζηηο παξάθηηεο πεδηάδεο θαη ζηα λεζηά. Δμάιινπ, θαη νη εθηεηακκέλεο ππξθαγηέο δηαθνξνπνηνχλ πιένλ, πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν ην θιηκαηηθφ θαη πδαηηθφ θαζεζηψο ησλ πεξηνρψλ κε ζπλέπεηα λα αλακέλεηαη ε εκθάληζε αθξαίσλ θαηλνκέλσλ, φπσο πιεκκχξεο, μεξαζία, εξεκνπνίεζε θιπ.

Γελ είλαη ηπραίν φηη, ν πιαλήηεο ζηνλ νπνίν δνχκε έρεη ραξαθηεξηζζεί σο πδάηηλνο. Βιέπνληαο απφ ην δηάζηεκα, είλαη ην κπιε ρξψκα ηνπ λεξνχ θαη ην άζπξν απφ ηα θνξησκέλα κε πγξαζία ζχλλεθα πνπ θάλνπλ ηε γε καο λα μερσξίδεη απφ ηνπο άιινπο πιαλήηεο.

Πάλσ απφ 365 ζε έλα ζχλνιν 520 εθαηνκκπξίσλ ηεηξαγσληθψλ ρηιηνκέηξσλ πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηελ έθηαζε ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο θαιχπηνληαη απφ λεξφ.

Απηφ ζεκαίλεη φηη ην λεξφ θαιχπηεη ην 71% ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο. Σν κεγάιν πνζνζηφ απφ απηφ (97%) είλαη ην ζαιάζζην λεξφ ησλ σθεαλψλ. Σν λεξφ ησλ σθεαλψλ βνεζά ζηε ξχζκηζε ηνπ θιίκαηνο ηνπ πιαλήηε, ζηε δηάιπζε θαη ππνβάζκηζε θάπνησλ απνβιήησλ απφ ηηο δξαζηεξηφηεηέο καο θαη είλαη ν κεγαιχηεξνο

(29)

2015

28

ηφπνο δηακνλήο θαη δηαβίσζεο πνιιψλ δψλησλ νξγαληζκψλ ηνπ πιαλήηε.

Σν λεξφ απνηειεί ην θχξην ζπζηαηηθφ ησλ νξγαληζκψλ ηνπ πιαλήηε καο. Σν 60% πεξίπνπ ηνπ βάξνπο ελφο δέληξνπ αληηζηνηρεί ζε λεξφ, ελψ ζηα πεξηζζφηεξα δψα ην 65% πεξίπνπ είλαη λεξφ. ΢ηνπο αλζξψπνπο, ην 65% κε 70% ηνπ βάξνπο ηνπο είλαη λεξφ. Κάζε έλαο καο ρξεηάδεηαη θα ζεκεξηλά θάπνηεο κηθξέο πνζφηεηεο λεξνχ γηα λα επηδήζεη. Όκσο πνιχ κεγάιεο πνζφηεηεο λεξνχ απαηηνχληαη γηα λα έρνπκε ηελ ηξνθή καο ή γηα λα ηθαλνπνηήζνπκε άιιεο αλάγθεο θαη επηζπκίεο καο.

Σα εζσηεξηθά ή αιιηψο γιπθά λεξά είλαη δσηηθή ππφζεζε θαη πνιιέο θνξέο πξνυπφζεζε γηα ηε γεσξγία, ηε βηνκεραλία, ηηο κεηαθνξέο θαη γηα ακέηξεηεο άιιεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο.

Η έιιεηςε ηνπ λεξνχ ζε πνιιέο πεξηνρέο ηεο γεο είλαη ππεχζπλε γηα ηε ιηκνθηνλία ηνπ πιεζπζκνχ, γηαηί ζ' απηή νθείιεηαη ε αδπλακία παξαγσγήο ηξνθί κσλ. Σν λεξφ επίζεο παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο.

ζηε ξχζκηζε ηνπ θιίκαηνο θαη ζηε δηάιπζε ησλ ξππαληψλ. ΢ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ρσξίο λεξφ δσή δελ ζα κπνξνχζε λα ππάξμεη.

1.3. Υαπακηηπιζηικά και ιδιόηηηερ ηος νεπού

Σν λεξφ έρεη ηα εμήο βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία είλαη:

 Παληαρνχ παξφλ. ΢ε θάζε κέξνο ηεο επηθάλεηαο ηνπ πιαλήηε, φπνπ δψληεο νξγαληζκνί κπνξνχλ λα επηδήζνπλ, ππάξρεη λεξφ. Αθφκα θαη ζηνπο πιένλ μεξνχο ακκφινθνπο ησλ εξήκσλ ππάξρεη θάπνηα πνζφηεηα λεξν χ ηζρπξά πξνζθνιιεκέλε ζηηο επηθάλεηεο ησλ θφθθσλ ηεο άκκνπ.

 Αλνκνηνγελέο. Πάγνο, λεξφ θαη πδξαηκνί, δειαδή θαη νη ηξεηο θάζεηο (ζηεξεή, πγξή θαη αέξηα) ζηηο νπνίεο απαληάηαη

(30)

2015

29

ππάξρνπλ ηαπηφρξνλα ζην πεξηβάιινλ, κέζα ζε κηα πνηθηιία ζεξκνθξαζηψλ πνπ ζηεξίδεη θαη ζπληεξεί ηε δσή.

 Αλαλεψζηκν. Σν λεξφ είλαη άθξσο ζηαζεξή ρεκηθή έλσζε.

Πνιχ ιίγν λεξφ εηζέξρεηαη ζηηο ρεκηθέο αληηδξάζεηο θαη κεηαηξέπεηαη κφληκα ζε άιιε έλσζε. Σν κεγάιν κέξνο ησλ πνζνηήησλ ηνπ λεξνχ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο ρεκηθέο αληηδξάζεηο επηζηξέθεη ζρεδφλ ακέζσο ζηνλ πδξνινγηθφ θχθιν.

 Κνηλή πεξηνπζία. Σν λεξφ δελ είλαη έλαο αθίλεηνο πφξνο.

Βξίζθεηαη ζε δηαξθή θίλεζε. Γελ έρεη ζηαζεξά φξηα. Γελ αλήθεη ζε θάπνηνλ αηνκηθά, αιιά είλαη δηαζέζηκν γηα ηνλ θαζέλα ζηελ πεγή ηνπ. Δίλαη κηα θνηλή πεξην πζία, έλα θνηλφ αγαζφ.

 Υξεζηκνπνηήζηκν ζε κεγάιεο πνζφηεηεο. Οη άλζξσπνη ρξεζηκνπνηνχλ ην λεξφ πνιχ πεξηζζφηεξν απφ νπνηνλδήπνηε άιιν πφξν. Η παγθφζκηα παξαγσγή φισλ ησλ νξπθηψλ, ησλ ειαίσλ, ησλ γαηαλζξάθσλ θαη κεηάιισλ ππνινγίδεηαη ζρεδφλ ζηνπο 9 δηζεθαη νκκχξηα ηφλνπο ην ρξφλν. Η εηήζηα ρξήζε λεξνχ γηα φιεο ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο αλήιζε πεξίπνπ ζηα 3 ηξηζεθαηνκκχξηα ηφλνπο ην 1975.

 Πνιχ θζελφ. Σν γεγνλφο φηη γεληθά ην λεξφ είλαη θνηλή πεξηνπζία ζεκαίλεη φηη δελ θνζηίδεη ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο. Σν θφζηνο ηνπ λεξνχ είλαη απνηέιεζκα ησλ εμφδσλ πνπ απνξξένπλ απφ ηε ζπιινγή, ηε κεηαρείξηζε, ηε κεηαθνξά, ηελ απνζήθεπζε θαη ηε δηαλνκή ηνπ.

Η κεγάιε ζεκαζία ηνπ λεξνχ γίλεηαη πην θαλεξή, αλ εμεηάζεη θαλείο ηηο πνιιέο κνλαδηθέο -ζρεδφλ καγηθέο- ηδηφηεηεο πνπ δηαζέηεη θαη πνπ πνιιέο απφ απηέο νθείινληαη ζηηο ηζρπξέο ειθηηθέο δπλάκεηο (δεζκνί πδξνγφλνπ) κεηαμχ ησλ κνξίσλ ηνπ.

(31)

2015

30

Μεξηθέο απφ απηέο είλαη:

 Σν λεξφ ππάξρεη κε ηελ πγξή ηνπ κνξθή ζε κεγάιν εχξνο ζεξκνθξαζηψλ. Σν πςειφ ζεκείν βξαζκνχ ησλ 100"C θαη ην ρακειφ ζην νπνίν παγψλεη ησλ 0°C ζεκαίλεη φηη ην λεξφ παξακέλεη πγξφ ζηα πεξηζζφηεξα ησλ θιηκάησλ ηεο πδξνγείνπ.

 Σν λεξφ αιιάδεη ζεξκνθξαζία πνιχ αξγά γηαηί κπνξεί λα απνζεθεχεη κεγάιν πνζφ ζεξκφηεηαο ρσξίο κεγάιε αιιαγή ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ. Απηή ε κεγάιε ζεξκνρσξεηηθφηεηα ηνπ λεξνχ βνεζά ζηελ πξνζηαζία ησλ δψλησλ νξγαληζκψλ απφ ην ζνθ ησλ απφηνκσλ αιιαγψλ ηεο ζεξκνθξαζίαο.

Δπίζεο κεηξηάδεη, ην θιίκα ηεο πδξνγείνπ θαη θάλεη ην λεξφ λα έρεη πνιιέο εθαξκνγέο ζηε βηνκεραλία

1.4. Ο Κύκλορ ηος Νεπού

Σα λεξά ηεο βξνρήο θαη γεληθφηεξα ηα αηκνζθαηξηθά θαηαθξεκλίζκαηα ζπκβάιινπλ ζηηο επηθαλεηαθέο απνξξνέο θαη ζπιινγέο ηνπ λεξνχ. Με ηελ θαηείζδπζή ηνπο ηξνθνδνηνχληαη κε λεξφ ηα έεδάθε, νη ξίδεο ησλ θπηψλ, ηα ππφγεηα πδξνθφξα ζηξψκαηα, ελψ κε ηηο απψιεηεο ηνπ λεξνχ κέζσ ηεο δηαπλνήο ησλ θπηψλ θαη ηεο εμάηκηζεο λεξνχ απφ θάζε ειεπζεξε επηθάλεηα εκπινπηίδεηαη ν αηκνζθαηξηθφο αέξαο κε πδξαηκνχο θαη πγξαζία.

΄Οια ηα αηκνζθαηξηθά θαηαθξεκλίζκαηα (βξνρή, ρηφλη, ραιάδη, νκίριε θ.ά), εμαηηίαο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηε ο ζεκεξηλήο θνηλσλίαο (βηνκεραληθέο, αγξνηηθέο, αζηηθέο), πεξηέρνπλ ζεκαληηθέο πνζφηεηεο απφ αλφξγαλεο θαη νξγαληθέο ελψζεηο.

Δηζη, φηαλ απηφ ην λεξφ κε ηε κνξθή ηεο βξνρήο, ηνπ ρηνληνχ θαη ηεο πγξαζίαο αθφκε, πέθηεη πάλσ ζην έδαθνο, δηαιχεη έλα κέξνο απφ ηα ζπζηαηηθά ηνπ, δηαβξψλεη ην έδαθνο θαη ηειηθά ην ζπκπαξαζχξεη καθξχηεξα.

(32)

2015

31

Δηθφλα 2 Ο πδξνινγηθφο θχθινο ηνπ λεξνχ

Αθνινχζσο, ην λεξφ κε ηα πξνηφληα ηεο απνζάξζξσζεο ηνπ εδάθνπο, κέζα απφ επίγεηεο θαη ππφγεηεο νδνχο κεηαθνξάο εκπινπηηζκέλν κε δηαιπκέλα θαη αησξνχκελα ζπζηαηηθά, θαηαιήγεη ζηνπο δηάθνξνπο απνδέθηεο -πδαηνζπιινγέο φπσο είλαη ηα πνηάκηα, νη ρείκαξξνη, νη ιίκλεο, νη ιηκλνζάιαζζεο, θάζε πγξνηνπηθή πεξηνρή θαη ηειηθά νη παξάθηηεο πεξηνρέο ηεο ζάιαζζαο. Καηά ηελ πηφ πάλσ δηαδξνκή ηνπ, ζπκβαίλνπλ επηπιένλ βηνγεσρεκηθέο αληηδξάζεηο νη νπνίεο είλαη ππεχζπλεο γηα ηε κεηαβνιή ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο πνζφηεηαο ησλ ζξεπηηθψλ θαη άιισλ ζπζηαηηθψλ πνπ ήδε βξίζθνληαη ζηηο πδαηνζπιινγέο.

1.5. Σα Αποθέμαηα ηος Νεπού

Η παγθφζκηα ηζνξξνπία ηνπ λεξνχ ζηνλ πιαλήηε καο ζεσξείηαη φηη είλαη ζηαζεξή, αιιά είλαη δχζθνιν λα εθηηκεζεί ην παγθφζκην ηζνδχγην ηνπ θχθινπ ηνπ λεξνχ. Απφ ηνλ πηφ θάησ πίλαθα, πνπ αζθαιψο νη πνζφηεηεο αλαθέξνληαη ζε ηάμε κεγέζνπο, δηαπηζηψλεηαη φηη θάζε έηνο (UNESCO, 1978):

(33)

2015

32

 ε ζάιαζζα παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηνλ πδξνινγηθφ θχθιν γηαηί δέρεηαη κεγαιχηεξν φγθν βξνρνπηψζεσλ, ελψ παξάγνληαη απφ απηήλ πεξηζζφηεξνη ζε πνζφηεηα αηκνί, απ’φηη ζηελ εδαθηθή επηθάλεηα,

 -ε βξνρή κεηαθέξεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γήο φγθν λεξνχ ηεο ηάμεο ησλ 110000 Km3 (χςνο βξνρφπησζεο 762 mm) απφ ηα νπνία ηα 40000 Km3 απνξξένπλ πξνο ηε ζάιαζζα θαη ηα 70000 Km3 επηζηξέθνπλ ζηελ αηκφζθαηξα,

 -νη βξνρνπηψζεηο ζε φγθν ππεξέρνπλ ηεο εμαηκηζνδηαπλνή ο ζηε ζηεξηά, ελψ ε εμάηκηζε ππεξηζρχεη ησλ βξνρνπηψζεσλ ζηε ζάιαζζα.

Φαηλνκεληθά είλαη άθζνλν θαη ππάξρεη παληνχ. ΢ηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο, ην λεξφ είλαη έλαο πεξηνξηζκέλνο θπζηθφο πφξνο. Μφλν ην 2,5% ησλ παγθφζκησλ απνζεκάησλ είλαη γιπθφ, θαη ην πεξηζζφηεξν απφ απηφ βξίζθεηαη εγθισβηζκέλν ζηνπο παγεηψλεο θαη ζην ππέδαθνο. Σειηθά, ην λεξφ πνπ είλαη πξαγκαηηθά δηαζέζηκν ζηνλ άλζξσπν είλαη ειάρηζην (κφιηο 1%).

Γελ είλαη επνκέλσο ηπραίν, πνπ ε ιεηςπδξία απνηειεί ζεκαληηθφ θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ πξφβιεκα γηα πνιιέο ρψξεο - αθφκα θαη αηηία πνιέκσλ.

Δηθφλα 3 Καηαλνκή ησλ λεξψλ ζηνλ Πιαλήηε

(34)

2015

33

Γηα παξάδεηγκα, ζε πνιιέο πεξηνρέο ηεο Μεζνγείνπ ε έιιεηςε λεξνχ νδεγεί ήδε ζε θιηκαθνχκελεο ζπγθξνχζεηο αλάκεζα ζηηο δηάθνξεο ρξήζεηο ηνπ ησλ πδάηηλσλ πφξσλ, ελψ ην 35% ησλ θαηνίθσλ ηεο Μεζνγείνπ αληηκεησπίδνπλ ήδε πξφβιεκα έιιεηςεο ή αλεπάξθεηαο λεξνχ. Σ α θαηλφκελα μεξαζίαο, φζν θαη αλ είλαη αλακελφκελα ζηε ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ, εληείλνληαη ζε δηάξθεηα θαη ζπρλφηεηα θαη είλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζε επξσπατθφ επίπεδν νη εηήζηεο νηθνλνκηθέο απψιεηεο ιφγσ μεξαζίαο θηάλνπλ ηα 5,3 δηο . Σν 2003 κε κεγάιε μεξαζία ζηε δπηηθή Δπξψπε νη νηθνλνκηθέο απψιεηεο έθηαζαλ ηα 7,5 δηο.

Αιιά θαη ζε δηεζλέο επίπεδν ηα λνχκεξα είλαη αλεζπρεηηθά:

•1 ζηνπο 6 αλζξψπνπο (1,1 δηο) δελ έρεη πξφζβαζε ζε λεξφ

•1 ζηνπο 3 (2,4 δηο) ρσξίο βαζηθέο εγθαηαζηάζεηο πγηεηλήο

•4500 παηδηά (<5) πεζαίλνπλ ηελ εκέξα απφ αζζέλεηεο πνπ πξνθαινχληαη απφ κνιπζκέλν λεξφ

•΢ε 30 ρξφληα, ιφγσ αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ, άιια 2,1 δηο αλζξψπσλ ππνινγίδεηαη φηη ζα αληηκεησπίζνπλ πξνβιήκαηα αλεπάξθεηαο λεξνχ.

•Σν 54% ηνπ λεξνχ ηεο γεο έρεη εθηξαπεί απφ ηε θπζη θή ηνπ ξνή κε απνηέιεζκα ην λεξφ πνπ βξίζθεηαη ζε δεμακελέο θαη ηακηεπηήξεο λα είλαη 3-6 θνξέο πεξηζζφηεξν απφ ην ειεχζεξν λεξφ.

1.6. Η καηάζηαζη ζηην Δλλάδα

Η Διιάδα είλαη κηα κάιινλ πινχζηα ζε λεξφ κεζνγεηαθή ρψξα αθνχ ε κέζε εηήζηα βξνρφπησζε θηάλεη ηα 700mm/ρξφλν, κεγαιχηεξε απφ φηη ζηελ Ιζπαλία (636 mm/έηνο) ή ηελ Κχπξν (498mm/έηνο). Σν λνχκεξν απηφ θξχβεη, σζηφζν, ηηο κεγάιεο δηαθνξέο πνπ παξαηεξνχληαη ην πηθά, θαζψο ην θχξην

(35)

2015

34

ραξαθηεξηζηηθφ ησλ πδάηηλσλ πφξσλ ζηελ Διιάδα είλαη ε άληζε θαηαλνκή ηνπο ζην ρψξν θαη ην ρξφλν. Σν έληνλν αλάγιπθν, νη πνιιέο θαη ζρεηηθά κηθξέο ιεθάλεο απνξξνήο, ε άληζε θαηαλνκή ησλ βξνρνπηψζεσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζπγθέληξσζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ησλ θπξηφηεξσλ δξαζηεξηνηήησλ (κεγάιεο πφιεηο, γεσξγία, ηνπξηζκφο) ζηα μεξφηεξα κέξε ηεο ρψξαο, πξνθαινχλ ηειηθά πξνβιήκαηα δηαζεζηκφηεηαο θαη θάλνπλ δχζθνιε ηε δηαρείξηζε ησλ πδάηηλσλ πφξσλ. Έλα άιιν ραξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ην 20% ησλ επηθαλεηαθψλ λεξψλ ηεο ρψξαο είλαη εηζαγφκελν, αθνχ ηα κεγαιχηεξα πνηάκηα θηάλνπλ ζηελ Διιάδα απφ γεηηνληθέο ρψξεο.

Όζνλ αθνξά ηηο ρξήζεηο ηνπ λεξνχ ζηε ρψξα καο, ε γεσξγία θαηαλαιψλεη ην 87%, ηα λνηθνθπξηά (αζηηθή ρξήζε) θαη ν ηνπξηζκφο ην 10% θαη ε βηνκεραλία ην 3%. Οη πςειέο αξδεπηηθέο αλάγθεο, ν ηνπξηζκφο πνπ απμάλεηαη ηελ μεξή θαινθαηξηλή πεξίνδν, θαη νη νηθηαθέο αλάγθεο αζθνχλ ζεκαληηθή πίεζε ζηα απνζέκαηα γιπθνχ λεξνχ.

΢ρήκα: 1 Οη ρξήζεηο ηνπ λεξνχ ζηελ Διιάδα.

΢ε πνιιέο πεξηπηψζεηο αλαγλσξίδεηαη φηη ην πξφβιεκα πξνθχπηεη απφ ηελ θαθνδηαρείξηζε ησλ πδάηηλσλ πφξσλ θαη ηελ θαθή αμηνιφγεζε ησλ αλαγθψλ, θαη φρη απφ ηελ πξαγκαηηθή ηνπ αλεπάξθεηα. Ο εθζπγρξνληζκφο ησλ δηθηχσλ άξδεπζεο, ψζηε λα

(36)

2015

35

κεησζνχλ νη ζεκεξηλέο απαξάδεθηεο απψιεηεο πνπ θηάλνπλ σο θαη ην 50%, ε επηινγή ησλ βέιηηζησλ κεζφδσλ άξδεπζεο αλά θαιιηέξγεηα, αιιά ηειηθά θαη ε ζσζηή επηινγή ησλ θαιιηεξγεηψλ αλάινγα κε ηελ πεξηνρή θαη ην πδαηηθφ δπλακηθφ ηεο είλαη ηα πιένλ πξνθαλή κέηξα ψζηε λα γίλεη νξζνινγηθή δηαρείξηζε ηνπ λεξνχ απφ ηε γεσξγία. Αιιά θαη ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζηελ νηθηαθή ρξήζε κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο, αλ αλαινγηζηεί θαλείο ηνλ πιεζπζκφ ηεο Αηηηθήο (κηαο ζρεηηθά άλπδξεο πεξηνρήο) ή ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ηνπ πιεζπζκνχ ζηα λεζηά, ιφγσ ηνπξηζκνχ ην θαινθαίξη (ην 2006 γηα ηηο αλάγθεο ησλ άλπδξσλ λεζηψλ ησλ Γσδεθαλήζσλ ρξεηάζηεθε ε κεηαθνξά 655.311 θπβηθψλ λεξνχ).

Σν πξφβιεκα ηνπ λεξνχ δελ είλαη έλα ηζνδχγην "δήηεζεο θαη πξνζθνξάο" ην νπνίν ιχλεηαη κε λέα έξγα. Γε λ αληηκεησπίδνπκε κηα ρξφληα "αλεπάξθεηα" λεξνχ, νχηε ηα πνηάκηα "ράλνληαη ζηε ζάιαζζα". Σν λεξφ είλαη έλαο αλαλεψζηκνο πφξνο θαη ππάξρεη αξθεηφ γηα φινπο καο. Σν πξφβιεκα είλαη φηη ζέινπκε φιν θαη πεξηζζφηεξν.

Απηφ πνπ πξέπεη λα θάλνπκε είλαη λα πεξηνξί ζνπκε ηελ θαηαλάισζή καο. Σα πξνβιήκαηα ηνπ λεξνχ είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλα κε ηελ θνηλσλία καο, ηηο θαηαλαισηηθέο ζπλήζεηεο θαη πξφηππά καο θαη ελ ηέιεη ηηο επηινγέο καο γηα ηνλ θφζκν ηνλ νπνίν ζέινπκε λα θηηάμνπκε. Η λέα θνπιηνχξα γηα ην λεξφ, ηελ νπνία πξνσζνχκε, δίλεη έκθαζε ζηηο ηνπηθέο ιχζεηο θαη ζηελ εμνηθνλφκεζε. Γίλεη έκθαζε ζηε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηηο απνθάζεηο θαη ζε θνηλφθηεηα κνληέια δηαρείξηζεο. Γελ αληηκεησπίδεη ην δήηεκα ηνπ λεξνχ απνκνλσκέλα σο έλα ηερληθφ ζέκα, αιιά ζε ζπλδπαζκφ κε επξχ ηεξεο αλαπηπμηαθέο επηινγέο θαη ηηο νηθνλνκηθέο, πεξηθεξεηαθέο, ρσξνηαμηθέο θαη θνηλσληθέο πνιηηηθέο, νη νπνίεο ηηο θαζνξίδνπλ.

(37)

2015

36

Απφ ην 2000, ε Διιάδα καδί κε ηηο άιιεο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαιείηαη λα εθαξκφζεη ηελ Δπξσπατθή Οδεγία γηα ην λεξφ, ε νπνία ζέηεη σο αδηαπξαγκάηεπην ζηφρν ηελ θαιή νηθνινγηθή πνηφηεηα φισλ ησλ πδάηηλσλ ζσκάησλ θαη ηελ αληηζηξνθή θαηλνκέλσλ ξχπαλζεο, πξνηάζζνληαο ηε δηαρείξηζε ζην επίπεδν ηεο ιεθάλεο απνξξνήο.

Σειηθά, ε κφλε καθξνπξφζεζκα βηψζηκε ιχζε είλαη ε

«δηαρείξηζε ηεο δήηεζεο». Έρεη ππνινγηζηεί φηη ε δηαρείξηζε ηεο δήηεζεο ζηε Μεζφγεην κπνξεί λα κεηψζεη ηελ θαηαλάισζε λεξνχ θαηά 28% ηα επφκελα 25 έηε (31 km3/έηνο).

Η Διιάδα, σο θξάηνο κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, έρεη ζηε δηάζεζή ηεο ζχγρξνλα εξγαιεία ψζηε λα ζρεδηάζε η θαη λα εθαξκφζεη καθξνπξφζεζκα ηηο θαηάιιειεο πνιηηηθέο. H θνηλνηηθή Οδεγία 2000/60/ΔΚ γηα ηε ζέζπηζε πιαηζίνπ θνηλνηηθήο δξάζεο ζηνλ ηνκέα ηεο πνιηηηθήο ησλ πδάησλ ζηνρεχεη ζηελ νινθιεξσκέλε δηαρείξηζε ησλ επηθαλεηαθψλ θαη ησλ ππφγεησλ λεξψλ, θαζψο θαη ζηελ πξνζηαζία, βειηίσζε θαη απνθαηάζηαζή ηνπο, έηζη ψζηε κέρξη ην ηέινο ηνπ 2015 φια ηα πδάηηλα ζπζηήκαηα λα βξίζθνληαη ζε θαιή νηθνινγηθή θαηάζηαζε. Χζηφζν, ε σο ηψξα πνξεία ηεο ρψξαο θάλεη εμαηξεηηθά ακθίβνιε ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο Οδεγίαο -πιαίζην γηα ην Νεξφ.

΢πγθεθξηκέλα ε Διιάδα:

Γελ έρεη νινθιεξψζεη, σο φθεηιε σο ηηο αξρέο ηνπ 2005, ηελ αλάιπζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ησλ επηπηψζεσλ ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ (πρ γεσξγία, ηνπξηζκφο) ζηελ θαηάζηαζε ησλ πδάησλ.

Γελ έρεη αζρνιεζεί θαζφινπ κε ηε λ νηθνλνκηθή δηάζηαζε ησλ δηαθφξσλ ρξήζεσλ ηνπ λεξνχ ψζηε λα κπνξεί λα πξνγξακκαηίζεη θαη λα επηιέμεη ζηελ θάζε πεξίπησζε ηε ιχζε κε ην κηθξφηεξν θφζηνο θαη γηα ηελ θνηλσλία αιιά θαη γηα ηνπο θπζηθνχο πφξνπο.

Μφιηο ζηηο αξρέο ηνπ 2007 δεκνζίεπζε ηελ πξνθήξ πμε ζρεηηθά κε

(38)

2015

37

ηελ αλάπηπμε πξνγξάκκαηνο παξαθνινχζεζεο ψζηε θάζε ζηηγκή λα ππάξρεη κηα ζπλεθηηθή θαη ζπλνιηθή εηθφλα ηεο θαηάζηαζεο, ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο πνζφηεηαο ησλ πδάησλ ζε φιεο ηηο ιεθάλεο.

Σα πξνγξάκκαηα απηά σζηφζν ζα έπξεπε λα έρνπλ ηεζεί ζε εθαξκνγή ήδε απφ ην 2006.

Η Κεληξηθή Τπεξεζία Τδάησλ αιιά θαη νη Πεξηθεξεηαθέο Γηεπζχλζεηο Τδάησλ ζπλερίδνπλ λα ππνιεηηνπξγνχλ ρσξίο ην απαξαίηεην πξνζσπηθφ, εμνπιηζκφ θαη ππνδνκέο.

Γηάθνξα ζεζκνζεηεκέλα φξγαλα πνπ πξνβιέπνληαη απφ ην λφκν 3199/2003 αθφκε θαη αλ έρνπλ ζηα ραξηηά ζπζηαζεί (φπσο ην Δζληθφ ΢πκβνχιην Τδάησλ ζην νπνίν ζπκκεηέρεη θαη ην WW F Διιάο) δελ έρνπλ αθφκε ζπγθιεζεί (Οθηψβξηνο 2007).

Δπηθχξσζε, ρσξίο λα ιακβάλεη ππφςε ηηο αξρέο ηεο Οδεγίαο-πιαίζην γηα ην Νεξφ, ηξνπνινγίεο ηεο λνκνζεζίαο θα η φια ηα απαξαίηεηα πξνθεηκέλνπ λα πξνρσξήζεη ε εθηξνπή ηνπ Αρειψνπ, έλα έξγν γηα ην νπνίν ην ΢ηΔ έρεη εθδψζεη επαλεηιεκκέλα θαηαδηθαζηηθέο απνθάζεηο.

1.7. Σο WWF Δλλάρ για ηο νεπό

Σν WWF Διιάο παξαθνινπζεί ζηελά ηε δηαδηθαζία ελζσκάησζεο ηεο Οδεγίαο-πιαίζην γηα ην Νεξφ ζηελ ειιεληθή λνκνζεζία, θαζψο θαη ηελ πινπνίεζή ηεο. Αλ θαη ν λφκνο ελζσκάησζεο ηεο Οδεγίαο-πιαίζην ζηελ ειιεληθή λνκνζεζία δεκνζηεχηεθε ην 2003 (Ν. 3199/2003) ε δηαδ ηθαζία νινθιεξψζεθε ην Μάξηην ηνπ 2006, πεξηζζφηεξα απφ 3 ρξφληα κεηά, θαη γηα άιιε κηα θνξά ππφ ηελ πίεζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Δπίζεο, ε νεγάλσζε έρεη πινπνίεζε ηηο εμήο δξάζεηο:

 Μειέηε "Ξεξαζία ζηε Μεζφγεην – πξνηάζεηο πνιηηηθήο γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηεο": Η κειέηε απηή πνπ εθπνλήζεθε ζε

(39)

2015

38

κεζνγεηαθφ επίπεδν εμεηάδεη ηηο επηδξάζεηο ηεο μεξαζίαο ζε δηαθνξεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηε Μεζφγεην θαη πξνηείλεη ιχζεηο γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηνπο . Γείηε εδψ νιφθιεξε ηελ αγγιηθή αλαθνξά θαη ηελ πεξίιεςε ζηα ειιεληθά.

 Πεξηβαιινληηθφο δείθηεο λεξνχ θαη πγξφηνπσλ:

Παλεπξσπατθή κειέηε ηνπ WW F ζηελ νπνία ζπκκεηείρε θαη ε Διιάδα. ΢ηελ πξψηε θάζε ηνπ πξνγξάκκαηνο (2001) αμηνινγήζεθε ε θαηάζηαζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ νηθνζπζηεκάησλ γιπθνχ λεξνχ (δείηε ηε κειέηε εδψ). ΢ηε δεχηεξε θάζε αμηνινγήζεθαλ ηξεηο πηπρέο ηεο πδαηηθήο πνιηηηθήο ζε θάζε ρψξα: α) ε εθαξκνγή ησλ αξρψλ ηεο νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ ζε επίπεδν Λεθάλεο Απνξξνήο Πνηακνχ, β) ε εθαξκνγ ή κέηξσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πην ζεκαληηθψλ πξνβιεκάησλ ηνπ πδαηηθνχ δπλακηθνχ ζε θάζε ρψξα θαη γ) ν βαζκφο ελζσκάησζεο θαη πινπνίεζεο ηεο Οδεγίαο -πιαίζην γηα ην Νεξφ.

 Αμηνιφγεζε ηνπ βαζκνχ ελζσκάησζεο ηεο Οδεγίαο -πιαίζην ζηελ αγξνηηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο, φπσο απηή εθθξάδεηαη απφ ηα Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα ηνπ Γʼ ΚΠ΢ (2000-2007). Γείηε ηηο ζρεηηθέο πξνηάζεηο.

 Ηκεξίδα "Γε θαη Ύδσξ": Η εκεξίδα πνπ δηνξγαλψζεθε ην 2005 είρε ζηφρν ηελ βειηίσζε ηνπ ζπληνληζκνχ αλάκεζα ζηελ Οδεγία-πιαίζην γηα ην Νεξφ θαη ηελ Κνηλή Αγξνηηθή Πνιηηηθή, ζε επίπεδν Λεθάλεο Απνξξνήο Πνηακνχ αιιά θαη εζληθά, θαη ηελ πξνζαξκνγή ησλ πξνγξακκάησλ Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο ζηηο αξρέο νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ. Γείηε ηηο παξνπζηάζεηο ηεο εκεξίδαο.

 Κάζε ζηαγφλα λεξνχ κεηξάεη": ελεκεξσηηθφ πιηθφ κε ζηφρν ηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ λνηθνθπξηψλ θαη ησλ ηνπξηζηψλ γηα ηελ νξζνινγηθφηεξε ρξήζε ηνπ λεξνχ.

(40)

2015

39

1.8. Σο νεπό ωρ πεπιβαλλονηικό αγαθό

Σν λεξφ είλαη έλαο απφ ηνπο πνιπηηκφηεξνπο θπζηθνχο πφξνπο, ν νπνίνο έρεη νπζηαζηηθή ζεκαζία γηα ηελ δσή, δηφηη απνηειεί βαζηθφ ζπζηαηηθφ φισλ ησλ νξγαληζκψλ, κεηαθνξηθφ κέζν θαη ζπνπδαίν θνξέα ελεξγείαο. Όκσο ηα απνζέκαηα ζε πφζηκν λεξφ αλέξρνληαη ζε 2,6% κνλφ ησλ ζπλνιηθψλ πδαηίλσλ απνζεκάησλ ηεο γεο (UNEP, 2006). Σηο ηειεπηαίεο δε θαεηίεο ε αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ ηεο γεο, ε εληαηηθνπνίεζε ηεο γεσξγίαο, ε αλάπηπμε ηεο βηνκεραλίαο θαη ηνλ ηνπξηζκφ έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο ηνπ λεξνχ. Δπίζεο ε κφιπλζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ απφ ζηεξεά απφβιεηα, νη θιηκαηηθέο αιιαγέο θαη νη επεκβάζεηο ηνπ αλζξψπνπ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ έρνπλ σο απνηέιεζκα ηε ζπλερή κείσζε ησλ πδαηηθψλ απνζεκάησλ.

΢χκθσλα κε ηελ Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ, UNEP, ηα αλαλεψζηκα παγθφζκηα απνζέκαηα γιπθνχ λεξνχ ππνινγίδνληαη ζήκεξα ζε 40.00 0 θπβηθά ρηιηφκεηξα. ΢ε θάζε άηνκν δειαδή αλαινγνχλ πεξίπνπ 7.000 θπβηθά κέηξα, πνζφηεηα πνιιαπιάζηα απφ απηή πνπ ρξεηάδεηαη κηα θνηλσλία γηα λα εμαζθαιίζεη έλα ινγηθφ κέζν επίπεδν δσήο ζηα κειή ηεο. Απηφ φκσο ην λεξφ θαηαλέκεηαη άληζα θαη δελ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί φιν απφ ηνπο αλζξψπνπο θαηά ηελ επηζηξνθή ηνπ ζηε ζάιαζζα. Σα θαηά θεθαιήλ απνζέκαηα λεξνχ παγθνζκίσο ζην ηέινο ηνπ εηθνζηνχ αηψλα είλαη ιηγφηεξα θαηά 30% απφ φηη ην 1970, ιφγν ηεο ζεκαληηθήο αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ (UNEP, 2006). Οη θαηαλαισηέο θαίλεηαη λα αγλννχλ ηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ θαζψο απαηηνχλ θαζαξφηεηα ηνπ λεξνχ ζηελ πεγή, αλεμάληιεηε πνζφηεηα θαη ζρεδφλ κεδεληθφ θφζηνο.

Όηαλ ην λεξφ αλαγλσξίζηεθε σο έλαο κε αλεμάληιεηνο θαη πνιχηηκνο θπζηθφο πφξνο ηφηε άιιαμε ε πνιηηηθή α ληηκεηψπηζεο

(41)

2015

40

ηνπ θαη ζηξαθήθαλ πξνο κέηξα πνπ είραλ λα θάλνπλ κε ηελ δηαηήξεζε ηνπ πφξνπ απηνχ.

Πνιιά απφ ηα ζεκεξηλά πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πξνέξρνληαη απφ ηελ απνηπρία ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ ππνηηκ�