[PENDING] Διαχείριση φυσικών πόρων για παραγωγή ενέργειας

(1)

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ΢

΢ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΩΝ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤ΢ΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ

ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑ΢ΙΑ

` Σποσδαστές: Δμπλιούκ Δμράχ

Μαλκότς Υασάν

Επιβλέπων Καθηγητής ΜΑΡΜΑΝΗ΢ ΓΗΜΗΣΡΙΟ΢

Καβάλα, Νοέμβριος 2014

ΘΕΜΑ:

«Διαχείριςη φυςικών πόρων για παραγωγή

ενέργειασ»

(2)

ΕΜΠΛΙΟΤΚ ΕΜΡΑΦ – ΜΑΛΚΟΣ΢ ΦΑ΢ΑΝ 2014

΢ελίδα

3

ΕΓΚΡΙΝΕΣΑΙ Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ

(3)

΢ελίδα

4

(4)

΢ελίδα

5

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ΢

΢ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΩΝ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤ΢ΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ

ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑ΢ΙΑ

ΘΕΜΑ: «Διαχείριςη φυςικών πόρων για παραγωγή ενέργειασ»

` ΢πνπδαζηέο: Δμπλιούκ Δμράτ

Μαλκόηζ Υαζάν

Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο ΜΑΡΜΑΝΗ΢ ΓΗΜΗΣΡΙΟ΢

Καβάια, 2014

(5)

΢ελίδα

6

Σ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑ΢

΢ΧΟΛΗ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΣΜΗΜΑ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ΢ ΠΕΣΡΕΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤ΢ΙΚΟΤ ΑΕΡΙΟΤ

Οι υπογραφόμενοι, δθλώνουμε υπεφκυνα ότι θ παροφςα Πτυχιακι Εργαςία είναι εξ ολοκλιρου δικό μασ ζργο και ςυγγράφθκε ειδικά για τισ απαιτιςεισ του προγράμματοσ ςπουδών του Σμιματοσ Σεχνολογίασ Πετρελαίου και Φυςικοφ Αερίου. Δθλώνουμε υπεφκυνα ότι κατά τθ ςυγγραφι ακολουκιςαμε τθν πρζπουςα ακαδθμαϊκι δεοντολογία αποφυγισ λογοκλοπισ. Ζχουμε επίςθσ αποφφγει οποιαδιποτε ενζργεια που ςυνιςτά παράπτωμα λογοκλοπισ. Γνωρίηουμε ότι θ λογοκλοπι μπορεί να επιςφρει ποινι ανάκλθςθσ των πτυχίων μασ.

Δμπλιούκ Δμράτ Μαλκόηζ Υαζάν

(6)

΢ελίδα

7

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Με ηελ παξνχζα εξγαζία καο ζα αζρνιεζνχκε κε ηνπο θπζηθνχο πφξνπο θαη ηε δηαρείξηζή ηνπο, ψζηε λα παξαρζεη ελέξγεηα. Αξρηθά κειεηνχκε ηελ έλλνηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ, πνηνη νλνκάδνληαη θπζηθνί πφξνη θαη ηέινο ζα πξνζπαζήζνπκε λα αλαιχζνπκε ηνπο ηξφπνπο ηεο δηαρείξηζεο απηψλ θαη ηνπο ηξφπνπο ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο.

Καηαιήγνπκε ζην γεγνλφο φηη ε ηαρχηαηε αχμεζε ηνπ αλζξψπηλνπ πιεζπζκνχ ζεσξείηαη ε θχξηα πεγή θαη αηηία ηεο κείσζεο ηεο «θέξνπζαο ρσξεηηθφηεηαο» ηνπ πιαλήηε θαη γηα ηνλ άλζξσπν θαη γηα ηα άιια είδε.

Ζ δηεζλήο θνηλφηεηα ζπλεηδεηνπνηψληαο ηα ηειεπηαία ρξφληα ηνπο θηλδχλνπο πνπ εγθπκνλεί ε ζπλέρηζε κηαο ηέηνηαο αιφγηζηεο ρξήζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο έρεη πξνρσξήζεη ζε ζεζκηθά κέηξα γηα ηε δηαηήξεζε θαη πξνζηαζία ηνπο ζε παγθφζκην αιιά θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν.

ΘΔΜΑΣΙΚΗ ΠΔΡΙΟΥΗ:

ΛΔΞΔΙ΢ ΚΛΔΙΓΙΑ: Φπζηθνί πφξνη, αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε, θέξνπζα ρσξεηηθφηεηα, πεξηβάιινλ, δηαρείξηζε, παξαγσγή ελέξγεηαο.

(7)

΢ελίδα

8

(8)

΢ελίδα

9

ABSTRACT

With this project we are going to concern ourselves with the natural resources and their management, so that energy will be produced. Firstly, we are studying the meaning of natural resources, which are named natural resources and finally we will try to analyse the ways of their management and the ways of energy production.

We conclude at the fact that the rapid increase of the human population is considered to be the main source and cause of the decrease of the “bearing capacity” of the planet for the human and the other species.

The international community realizing the last years the dangers dissembled by the continuation of such a thoughtless use of natural resources and the environment, has continued to institutional measures in order to conserve and protect in an international and regional level.

(9)

΢ελίδα

10

(10)

΢ελίδα

11

ΕΤΧΑΡΙ΢ΣΙΕ΢

Για τθ διεκπεραίωςθ τθσ παροφςασ πτυχιακισ εργαςίασ μασ, κα κζλαμε να ευχαριςτιςουμε

(11)

΢ελίδα

12

(12)

΢ελίδα

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

΢ελ.

 ΠΡΟΛΟΓΟ΢... 20

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΦΤ΢ΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ 1.1. Γενικά... 22

1.2. Μερικά παραδείγματα φυςικών πόρων ... 26

1.3. Ι΢ΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ………. 28

1.4. ΢ΤΝΣΕΛΕ΢ΣΕ΢ ΠΑΡΑΓΩΓΗ΢ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ΢ ……….. 31

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2^ο 2.1. Η ΕΞΑΝΣΛΗ΢Η ΣΩΝ ΦΤ΢ΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ………. 33

2.2. ΑΠΟΣΕΛΕ΢ΜΑΣΑ ΧΡΗ΢Η΢ ΜΗ ΑΝΑΝΕΩ΢ΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢ – ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΚΡΙ΢Η – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΕΠΙΒΑΡΤΝ΢Η……… 34

2.3. ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΟΤ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΤ……… 36

2.4. ΑΝΑΓΚΑΙΟΣΗΣΑ ΧΡΗ΢Η΢ ΕΝΑΛΛΑΚΣΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢……… 40

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο ΦΤ΢ΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΗΓΕ΢ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢………. 41

3.1.Ανανεώςιμεσ πθγζσ ενζργειασ ……….. 41

3.1.1. ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ……….. 41

3.1.1.1.Σο θλιακό δυναμικό ςτθν Ελλάδα……….. 45

3.1.1.2. Πλεονεκτιματα Ηλιακισ Ενζργειασ ……… 46

3.1.1.3.ΦΩΣΟΒΟΛΣΑΙΚΑ ………. 49

3.1.2. ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ……… 53

3.1.3. ΤΔΑΣΟΠΣΩ΢ΕΙ΢……… 57

3.1.3.1. ΤΔΑΣΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙ΢Η ΣΟΤ΢……… 58

Η ΚΑΣΑ΢ΣΑ΢Η ΢ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ……… 62

3.1.4. Βιομάηα ……… 66

3.1.5. Γεωκερμικι ενζργεια……… 68

3.1.6. Τδροδυναμικι ενζργεια………... 70

3.1.7. Ενζργεια των καλαςςών………. 72

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4^ο ΜΗ ΑΝΑΝΕΩ΢ΙΜΕ΢ ΠΗΓΕ΢ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢……… 75

 Γαιάνκρακεσ: (λιγνίτθσ, ανκρακίτθσ,τφρφθ, κτλ.)……….. 75

(13)

΢ελίδα

14

 Πετρζλαιο : (μαηοφτ, πετρζλαιο, βενηίνθ, κθροηίνθ κλπ.)………. 77

4.1. Φυςικό αζριο……… 80

4.2. Πυρθνικι Ενζργεια……… 82

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο ΔΙΑΧΕΙΡΙ΢Η ΦΤ΢ΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ……….. 85

5.1. ΕΔΑΦΟ΢ - ΔΑ΢Ο΢ - ΕΔΑΦΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ……….. 85

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο ΟΡΤΚΣΟ΢ ΠΛΟΤΣΟ΢……….. 93

6.1. ΜΕΣΑΛΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΗ ΜΕΣΑΛΛΙΚΑ ΟΡΤΚΣΑ (ΕΚΣΟ΢ ΑΠΟ ΚΑΤ΢ΙΜΑ)………… 93

6.2. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΟΡΤΚΣΑ………. 98

6.3. Ορυκτόσ Πλοφτοσ και τοπικζσ κοινωνίεσ……… 103

6.4. Βαςικοί Άξονεσ ΢τρατθγικισ………. 105

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο ΣΑ ΢ΤΜΒΑΣΙΚΑ ΚΑΤ΢ΙΜΑ ΚΑΙ ΣΟ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΢Τ΢ΣΗΜΑ……… 109

 ΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΑ ………. 113

 ΠΗΓΕ΢………... 117

(14)

΢ελίδα

15

ΚΑΣΑΛΟΓΟ΢ ΢ΧΗΜΑΣΩΝ

΢χιμα 1: Χωρικι κατανομι τθσ εγκατεςτθμζνθσ ιςχφοσ ςτο διαςυνδεδεμζνο ΢φςτθμα.

΢χιμα 2: Επιρροι αποδοτικότθτασ PV ςε ςχζςθ με τθ κερμοκραςία

΢χιμα 3: Κατανομι ςτθν Ελλάδα τθσ εγκατεςτθμζνθσ ιςχφοσ ςτο διαςυνδεδεμζνο ΢φςτθμα

΢χιμα 4: Κατανάλωςθ νεροφ ςτθν Ελλάδα.

(15)

΢ελίδα

16

(16)

΢ελίδα

17

ΚΑΣΑΛΟΓΟ΢ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα 1: Ανανεώςιμοι Φυςικοί πόροι Εικόνα 2: Μορφζσ Φυςικών πόρων

Εικόνα 3: Ηλιακι ενζργεια – Σρόφιμα – Καφςιμα Εικόνα 4: Φαινόμενο του κερμοκθπίου

Εικόνα 5: Παγκόςμιοσ χάρτθσ Ηλιακισ Ενζργειασ Εικόνα 6: Ηλιακό Δυναμικό ςτθν Ελλάδα

Εικόνα 7: Ηλιακά φωτοβολταϊκά

Εικόνα 8: Αιολικι Ενζργεια - Ανεμογεννιτριεσ Εικόνα 9: Τδατοπτώςεισ

Εικόνα 10: Βιομάηα και ενζργεια

Εικόνα 11: Μονάδα παραγωγισ ενζργειασ που λειτουργεί με βιομάηα

Εικόνα 12: Χριςθ γεωκερμικισ ενζργειασ για παραγωγι θλεκτρικοφ ρεφματοσ Εικόνα 13: Θερμότθτα από τθν καφςθ γαιανκράκων

Εικόνα 14: Θερμότθτα από τθν καφςθ γαιανκράκων Εικόνα 15: Πωσ ςχθματίςτθκε το πετρζλαιο

Εικόνα 16: Άντλθςθ αργοφ πετρελαίου

Εικόνα 17: Διφλυςθ (επεξεργαςία) πετρελαίου

(17)

΢ελίδα

18

(18)

΢ελίδα

19

ΚΑΣΑΛΟΓΟ΢ ΠΙΝΑΚΩΝ

Πίνακασ 1: Σαξινόμθςθ φυςικών πόρων

Πίνακασ 2 : Ηλιακι ενζργεια και θλιακά ςυςτιματα

Πίνακασ 3: Ποςοςτά παραγωγισ θλεκτρικισ ενζργειασ από τθ χριςθ γαιανκράκων Πίνακασ 4: Εκπεμπόμενοι ρφποι κατά τθν καφςθ διαφόρων καυςίμων ςε μονάδα Πίνακασ 5: Αποδεδειγμζνα αποκζματα Φυςικοφ Αερίου

(19)

΢ελίδα

20

ΠΡΟΛΟΓΟ΢

Οη θπζηθνί πφξνη είλαη έλαο πξσηεχσλ ζπληειεζηήο παξαγσγήο, καδί κε ηελ αλζξψπηλε εξγαζία θαη ην θεθάιαην.

Απμήζεηο ζηελ πνζφηεηα θαη βειηίσζε ζηελ πνηφηεηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ πνπ είλαη δηαζέζηκνη ζε κηα νηθνλνκία, ζα αλπςψζνπλ ηελ παξαγσγηθή ηθαλφηεηα κηαο ρψξαο κεηαθηλψληαο ηελ θακπχιε ησλ παξαγσγηθψλ δπλαηνηήησλ ηεο.

Οη θπζηθνί πφξνη πεξηιακβάλνπλ ηελ άγξηα δσή, ηελ θαιιηεξγνχκελε γε, ηα δάζε, ηα νξπθηά, ην λεξφ θαζψο θαη ηηο ελεξγεηαθέο πεγέο πνπ είλαη δηαζέζηκεο γηα ηελ αλζξσπφηεηα.

Αθφκε ε αηκφζθαηξα θαη ν θαηξφο κπνξνχλ λα ζσξεζνχλ κέξνο ησλ θπζηθψλ πφξσλ, αθνχ πξνζδηνξίδνπλ ην πεξηβάιινλ πνπ κνηξάδνληαη νη άλζξσπνη, ηα θαηνηθίδηα δψα θαη ηα θαιιηεξγνχκελα θπηά.

Ο ζεκεξηλφο πνιηηηζκφο απαηηεί ηελ θαηαλάισζε φιν θαη κεγαιχηεξεο ελέξγεηαο. Ζ παιαηφηεξε πεγή ελέξγεηαο γηα ηνλ άλζξσπν είλαη ε βηνκάδα, δειαδή ππνπξντφληα ηεο δαζηθήο, δσηθήο θαη θπηηθήο παξαγσγήο, φπσο επίζεο ηα απνξξίκκαηα θαη αζηηθά απφβιεηα. Σα πιηθά απηά ρξεζηκνπνηνχληαη φπσο έρνπλ ή θαηφπηλ θαηεξγαζίαο, φπσο ππξφιπζεο ή δχκσ ζεο.

Οη νξπθηνί άλζξαθεο απνηεινχλ αθφκε θχξηα πεγή ελέξγεηαο γηα ηνλ άλζξσπν. Πξφθεηηαη γηα θπηηθή χιε πνπ ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ ζηελ επίδξαζε κεγάισλ πηέζεσλ θαη ζεξκνθξαζηψλ έδσζε ηνλ νξπθηφ άλζξαθα ζηελ κνξθή ηεο ηχξθεο, ηνπ ιηγλίηε, ησλ ππνπηζζνχρσλ αλζξάθσλ, ησλ πηζζνχρσλ αλζξάθσλ ηνπ αλζξαθίηε θαη ηνπ εκηαλζξαθίηε.

(20)

΢ελίδα

21

Σν πεηξέιαην απνηειεί θαη απηφ νξπθηφ θαχζηκν.

Κνηηάζκαηα πεηξειαίνπ έρνπλ αλαθαιπθζεί ζε πνιιά κέξε ηνπ θφζκνπ. Σν πεηξέιαην ησλ δηαθφξσλ θνηηαζκάησλ ραξαθηεξίδεηαη απφ ζχζηαζε ραξαθηεξηζηηθή ηεο πεξηνρήο πξνέιεπζεο. Καηά ηε δηχιηζε ηνπ πεηξειαίνπ ιακβάλνληαη αέξηα θαχζηκα, βελδίλε, θεξνδίλε, πεηξέιαην diesel θαη πεηξέιαην εμσηεξηθήο θαχζεο.

΢ηα θαχζηκα αέξηα ππάγνληαη ην γαηαέξην ή γεγελέο θπζηθφ αέξην, ην θσηαέξην, ην πγξαέξην, ην ειαηαέξην, ην πδαηαέξην, ην πησρφ αέξην, ην αλζξαθαέξην, ην αέξην ησλ πςηθακίλσλ, ε αζεηπιίλε θαη ην βηαέξην. ΢ήκεξα κε ηελ πξφνδν ηεο ηερλνινγίαο ν άλζξσπνο άξρηζε λα εθκεηαιιεχεηαη θαη ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Οη κνλάδεο πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί εί λαη κηθξήο ηζρχνο, αιιά κε ηε ζπλερηδφκελε έξεπλα ειπίδεηαη φηη νη πεγέο απηέο ζα δψζνπλ θάπνηε ην ζχλνιν ηεο απαηηνχκελεο ελέξγεηαο θαη έηζη ζα ζηακαηήζνπκε λα ξππαίλνπκε ην πεξηβάιινλ θαίγνληαο ηα νξπθηά θαχζηκα. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ν ήιηνο κέζα ζε δέθα δεπηεξφιεπηα ζηέιλεη ζηε γε ηφζε ελέξγεηα, φζε θαηαλαιψλνπλ νη άλζξσπνη ζε έλα εηθνζηηεηξάσξν. Ζ ελέξγεηα ησλ πνηακψλ, ε ελέξγεηα ησλ θπκάησλ, ε ελέξγεηα ησλ παιηξξνηψλ, ε αηνιηθή ελέξγεηα, ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα, ε ελέξγεηα ησλ σθεαλψλ θαη ε ειηαθή ελ έξγεηα απνηεινχλ ηε ιχζε ηνπ κέιινληνο. Ζ ππξεληθή ελέξγεηα ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο απνηειεί ιχζε ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο αιιά δεκηνπξγνχληαη πνιιά πξνβιήκαηα γηα ηελ απνκάθξπλζε ησλ ππξεληθψλ απνβιήησλ αιιά θαη θίλδπλνη απφ ιάζε.

(21)

΢ελίδα

22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο

ΦΤ΢ΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

1.1. ΓΕΝΙΚΑ

Με ηνλ φξν θπζηθνί πφξνη ραξαθηεξίδνληαη δηάθνξεο θπζηθέο νπζίεο πνπ είλαη ρξήζηκεο ζηνλ άλζξσπν θαιχπηνληαο "σο έρνπλ" αλάγθεο ηνπ. ΢πλεπψο πξφθεηηαη γηα θπζηθά αγαζά εχθνια πξνζβάζηκα θαη δηαζέζηκα, ηα νπνία ν άλζξσπνο έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα ηα ρξεζηκνπνηήζεη γηα θάιπςε αλαγθψλ ηνπ.

Οη θπζηθνί πφξνη κηαο ρψξαο ή άιιεο γεσπνιηηηθήο ελφηεηαο αλαθέξνληαη ζπλήζσο ζηηο νηθνλνκηθά αμηνπνηήζηκεο άκεζεο (πξσηνγελείο) χιεο, θάπνηεο απφ ηηο νπνίεο ραξαθηεξίδνληαη πεγέο ελέξγεηαο πνπ καο πξνζθέξεη ε βηφζθαηξα, ην έδαθνο, ην ππέδαθνο, ην λεξφ, ε αηκφζθαηξα , σο θαη ην θσο ηνπ ήιηνπ πνπ επηδξά ζηελ πεξηνρή αλαθνξάο.

Πξνθεηκέλνπ φκσο, θάπνηα απ΄ απηά, λα ραξαθηεξηζηνχλ θπζηθνί πφξνη ζα πξέπεη λα θαιχπηνπλ ηξεηο βαζηθέο πξνυπνζέζεηο:

1. Να ηθαλνπνηνχλ αλζξψπηλε αλάγθε, ρσξίο θακία κεηαηξνπή, ή λα είλαη εχθνια ζρεηηθά πξνζαξκφζηκα ζηηο αλάγθεο ηνπ.

2. Σα ζπγθεθξηκέλα αγαζά λα είλαη εχθνια δηαζέζηκα, ή έζησ κε θάπνηα ινγηθή δαπάλε ελέξγεηαο ή αληαιιαγήο.

3. Ο άλζξσπνο λα βξίζθεηαη ζε αλάινγν πνιηηηζκηθφ επίπεδν ψζηε κε ηηο ηθαλφηεηέο ηνπ λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη απηά^.

Ζ έλλνηα ηνπ θπζηθνχ πφξνπ είλαη επξχηεξε ηεο ελεξγεηαθήο πεγήο θαη πεξηιακβάλεη θαζεηί πνπ ρξεηάδεηαη έλαο νξγαληζκφο γηα ηελ επηβίσζή ηνπ θαη πξνέξρεηαη απφ ηε θχζε. Ηδηαίηεξα γηα ηηο αλζξψπηλεο θνηλσλίεο ζαλ θπζηθνί

(22)

΢ελίδα

23

πφξνη νξίδνληαη φια ηα ππάξρνληα ζηε γε πιηθά ή πξντφληα πνπ είλαη ρξήζηκα γηα ηε δσή θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ αλζξψπνπ.

Δπεηδή νη πεξηζζφηεξνη θπζηθνί πφξνη είλαη θαη απνζεκαηηθνί, δεκηνπξγνχλ δειαδή αξρηθά απφζεκα χιεο θαη ελέξγεηαο πνπ πεξηθιείεηαη κέζα ζ' απηή, κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε αλαλεψζηκνπο θπζηθνχο πφξνπο, πνπ δηαξθνχλ γηα πάληα ή αλαλεψλνληαη ζπλερψο, φηαλ γίλεηαη ζσζηά ε δηαρείξηζή ηνπο, θαη κε αλαλεψζηκνπο πνπ εμαληινχληαη ζε ηέηνην ζεκείν ψζηε ε αλαλέσζή ηνπο είλαη αδχλαηε ή πνιχ δαπαλεξή.

Οη αλαλεψζηκνη πφξνη δεκηνπξγνχληαη ζπλήζσο απφ ηα ζχγρξνλα βηνηηθά ζπζηήκαηα (γεσξγηθέο θαιιηέξγεηεο, αιηεχκαηα, δαζηθή μπιεία θιπ.) θαη καδί κε ηελ ειηαθή, ηελ αηνιηθή, ηε γεσζεξκηθή θαη ηελ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα απνηεινχλ ηνπο ελεξγεηαθνχο αλαλεψζηκνπο πφξνπο. Αληίζηνηρα νη κε αλαλεψζηκνη πφξνη είλαη απνζέκαηα πνπ πξνέξρνληαη απφ αβηνηηθά ζπζηήκαηα (κέηαιια, λεξφ, κάξκαξα) ή απφ πξψελ βηνηηθά ζπζηήκαηα (θάξβνπλν, πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην).

΋ινη νη θπζηθνί πφξνη δηαθξίλνληαη ζε αλαθπθιψζηκνπο θαη κε αλαθπθιψζηκνπο, αλάινγα κε ην αλ κπνξνχλ ή φρη λα αλαλεσζνχλ κε ηερλεηέο δηεξγαζίεο αλαθχθισζεο ή κέζα απφ ηνπο θπζηθνχο θχθινπο. ΢ηνλ πίλαθα 2 πνπ αθνινπζεί γίλεηαη ε ηαμηλφκεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ. (πίλαθαο 1).

Φυσικοί πόποι Ανανεώζιμοι Μη ανανεώζιμοι

Ανακσκλώζιμοι Νεξφ, ραξηί, μπιεία, θπζηθά πθαληνπξγηθά

πξντφληα Μέηαιια, γπαιί, κάξκαξα

Μη ανακσκλώζιμοι Καπζφμπια, θπηηθά θαχζηκα, ηξνθέο Πεηξέιαην, θάξβνπλν, νπξάλην, πιαζηηθά

(Πίνακασ 1 Σαξινόμθςθ φυςικών πόρων)

 Αλαλεψζηκνη θπζηθνί πφξνη νλνκάδνληαη απηνί πνπ αλαλεψλνληαη κε θπζηθέο ή ηερληθέο δηεξγαζίεο. Π.ρ. ηα δέληξα , πνπ κπνξνχλ λα δψζνπλ μπιεία. Κφβνληαη γηα λα ιεθζεί ε πξψηε χιε (μπιεία) αιιά κπνξνχλ λα αληηθαηαζηαζνχλ κε θπζηθή ή ηερλεηή αλαδάζσζε. Δθείλνη πνπ

(23)

΢ελίδα

24

πξνέξρνληαη απφ ηε θχζε, αλαλεψλνληαη απφ κφλνη ηνπο θαη είλαη δηαξθψο θαη αζηακάηεηα δηαζέζηκνη ζε κεγάιεο πνζφηεηεο.

΢ηε θαηεγνξία απηή αλήθνπλ νη παξαθάησ κνξθέο ελέξγεηαο :

 ειηαθή,

 αηνιηθή,

 πδξαπιηθή

 γεσζεξκίαο

 θπκάησλ, παιηξξνηψλ θαη ζαιάζζησλ ξεπκάησλ

(Εικ. 1) ΑΝΑΝΕΩ΢ΙΜΟΙ ΦΤ΢ΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

Δπηπιένλ ζαλ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ινγίδνληαη θαη εθείλεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο (δαραξνθάιακν, δαραξφηεπηιν, θαιακπφθη, ειίαλζνο, θ.α.). Σα θπηά απηά κεηά ηελ θαιιηέξγεηα ηνπο κπνξνχλ λα γίλνπλ πεγέο ζεξκηθήο ελέξγεηαο.

Αληίζεηα κε ηηο ζπκβαηηθέο πεγέο ελέξγεηαο, δειαδή ηα νξπθηά θαχζηκα απφ απνιηζψκαηα, νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο δελ είλαη εμαληινχληαη, άξα ζα ππάξρνπλ γηα εθαηνκκχξηα ρξφληα αθφκα.

(24)

΢ελίδα

25

(Εικ. 2 ) Μορφζσ φυςικών πόρων

 Με αλαλεψζηκνη θπζηθνί πφξνη νλνκάδνληαη απηνί πνπ δελ αλαλεψλνληαη κε θπζηθέο ή ηερληθέο δηεξγαζίεο (ηνπιάρηζηνλ ζην νξαηφ κέιινλ), αιιά απιά ππάξρνπλ ζε θνηηάζκαηα (θπζηθά απνζέκαηα) πνπ θαηαλαιψλνληαη θαη εμαληινχληαη θάπνηε. Π.ρ. ην πεηξέιαην. Μεξηθέο θνξέο ηα πξντφληα ηνπο κπνξνχλ λα αλαθπθισζνχλ γηα λα θαζπζηεξήζνπλ ηελ επηθείκελε εμάληιεζε ησλ θνηηαζκάησλ ηνπο (π.ρ.

ηα κέηαιια) ή λα δεκηνπξγεζνχλ κε ηερλεηφ ηξφπν απφ άιιεο θπζηθέο πξψηεο χιεο (π.ρ. ην πεηξέιαην), αιιά απηφ δελ ηα θαζηζηά αλαλεψζηκα.

 Γπλεηηθά αλαλεψζηκνη θπζηθνί πφξνη νλνκάδνληαη απηνί πνπ απφ ηε θχζε ηνπο είλαη αλαλεψζηκνη, αιιά ε ππεξθαηαλάισζή, ηνπο θάλεη κε αλαλεψζηκνπο. Π.ρ ην γιπθφ λεξφ, ν θαζαξφο αέξαο, ε βηνπνηθηιφηεηα θ.α

Σνλ φξν «δπλεηηθά αλαλεψζηκνη θπζηθνί πφξνη» θαζηέξσζε ν G. Tyler Miller, jr γηα λα ππνδειψζεη κε έκθαζε φηη θάπνηνη πφξνη κπνξνχλ λα εμαληιεζνχλ αλ ηνπο ρξεζηκνπνηνχκε γξεγνξφηεξα απφ ηελ ηαρχηεηα ηεο θπζηθήο αλαλέσζήο ηνπο. Έλαο δπλεηηθά αλαλεψζηκνο θπζηθφο πφξνο κπνξεί λα αλαλεσζεί ζρεηηθά ζχληνκα (ιίγεο ψξεο έσο κεξηθέο

(25)

΢ελίδα

26

δεθαεηίεο) κέζσ ησλ θπζηθψλ δηεξγαζηψλ. Παξαδείγκαηα ηέηνησλ πφξσλ είλαη ηα δάζε, ε ριφε ησλ ιηβαδηψλ, ηα άγξηα δψα, νη ιίκλεο θαη ηα πνηάκηα, ην ππφγεην λεξφ θαη ην γφληκν έδαθνο.

 Βηνηηθνί θπζηθνί πφξνη νλνκάδνληαη απηνί πνπ παξάγνληαη απφ ηνπο δσληαλνχο νξγαληζκνχο ηεο ρψξαο (πνπ δνπλ ζ’ απηήλ ή πεξηνδηθά ηε δηαζρίδνπλ). Π.ρ. ηα δέληξα ησλ δαζψλ, πνπ κπνξνχλ λα δψζνπλ μπιεία, ξεηζίλη θαη άιια πξσηνγελή πξντφληα.

 Αβηνηηθνί θπζηθνί πφξνη νλνκάδνληαη απηνί πνπ δελ παξάγνληαη απφ ηνπο δσληαλνχο νξγαληζκνχο ηεο ρψξαο. Π.ρ. δηάθνξα νξπθηά πνπ δηαζέηεη κηα ρψξα.

 Δλεξγνί θπζηθνί πφξνη νλνκάδνληαη απηνί πνπ ήδε ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή νηθνλνκηθνχ εηζνδήκαηνο ηεο ρψξαο. Π.ρ. ηα νξπθηά πνπ εθκεηαιιεχνληαη ήδε εγθαηεζηεκέλα νξπρεία πνπ ιεηηνπξγνχλ.

 Δλ δπλάκεη θπζηθνί πφξνη νλνκάδνληαη απηνί πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ παξαγσγή νηθνλνκηθνχ εηζνδήκαηνο ηεο ρψξαο θαη πνπ είλαη πηζαλφ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζην νξαηφ κέιινλ.

Π.ρ. θνηηάζκαηα νξπθηψλ πνπ βξέζεθε φηη ππάξρνπλ, αιιά δελ έρνπλ αμηνπνηεζεί αθφκα.

1.2. Μεξηθά παξαδείγκαηα θπζηθψλ πφξσλ είλαη ηα αθφινπζα:

 Αηκνζθαηξηθφο αέξαο: Σα αέξηα πνπ ηνλ απνηεινχλ είλαη νηθνλνκηθά αμηνπνηήζηκα απφ δηάθνξεο βηνκεραλίεο. Δπηπιένλ ν άλεκνο απνηειεί αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο, αμηνπνηήζηκε νηθνλνκηθά άξα θαη θπζηθφο πφξνο.

 Νεξφ: Θάιαζζα, πνηάκηα, ιίκλεο, πεγέο ππεδάθνπο:, αθφκε θαη απνζέκαηα πάγνπ ή ζεξκνπίδαθεο. Σν ίδην ην λεξφ θαη ηα δηαιπκέλα ζ’

απηφ ζπζηαηηθά είλαη νηθνλνκηθά αμηνπνηήζηκα απφ δηάθνξεο βηνκεραλίεο. Δπίζεο, ην θηλνχκελν λεξφ (πδαηνπηψζεηο, παιίξξνηεο) θαη ην ππέξζεξκν (ζεξκέο πεγέο) απνηεινχλ θη απηά αμηνπνηήζηκεο νηθνλνκηθά αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη άξα θπζηθνί πφξνη.

 Έδαθνο: Σα ζπζηαηηθά ηνπ εδάθνπο είλαη άκεζα νηθνλνκηθά αμηνπνηήζηκα, αιιά, αλ είλαη γφληκα, ρξεζηκεχνπλ γηα ηελ αγξνηηθή θαη

(26)

΢ελίδα

27

ηελ θηελνηξνθηθή παξαγσγή, απφ ηελ νπνία πξνθχπηνπλ πνιιέο πξψηεο χιεο, πνπ επίζεο απνηεινχλ θπζηθνχο πφξνπο.

 Φπζηθή ρισξίδα θαη παλίδα: Πνιιά είδε δψσλ θαη θπηψλ είλαη νηθνλνκηθά αμηνπνηήζηκα. Σα ίδηα ή θάπνηα πξντφληα πνπ ηπρφλ παξάγνπλ (π.ρ. ην κέιη ησλ κειηζζψλ) απνηεινχλ θπζηθνχο πφξνπο.

 Οξπθηφο πινχηνο ππεδάθνπο. Σα απνζέκαηα νηθνλνκηθά αμηνπνηήζηκσλ νξπθηψλ, αεξίσλ, πγξψλ ή ζηεξεψλ απνηεινχλ ηνπο θαηεμνρήλ θπζηθνχο πφξνπο. ΢πρλά κάιηζηα αλαθέξνληαη θπξίσο ή θαη κφλν απηνί, γηαηί είλαη απηνί πνπ έρνπλ ηελ πην άληζε θαηαλνκή αλάκεζα ζηηο ρψξεο ή πεξηνρέο. Πεξηέρνπλ ρξήζηκα ζπζηαηηθά ζε κεγάιεο ζπγθεληξψζεηο, κε απνηέιεζκα λα είλαη νη νηθνλνκηθφηεξεο άκεζεο πεγέο πνιιψλ ρξήζηκσλ πξψησλ πιψλ θαη πεγψλ ελέξγεηαο, θπξίσο βέβαηα φηαλ δελ ζπλππνινγίδεηαη θαη ην θφζηνο ησλ παξελεξγεηψλ ηεο κε νξζνινγηθήο ρξήζεο ηνπο. Έλα κηθξφ πνζνζηφ απηψλ, νη πην ζεκαληηθέο θαη άληζα θαηαλεκεκέλεο νλνκάδεηαη κε ηνλ ηίηιν «ζηξαηεγηθέο πξψηεο χιεο» ή «ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο θπζηθνί πφξνη» θαη ε θαηνρή ηνπο απνηειεί κία απφ ηηο θχξηεο αηηίεο πνιέκσλ, παγθνζκίσο θαη φισλ ησλ επνρψλ, παξφιν πνπ ζπλήζσο φζνη ηνπο εμαπνιχνπλ επηθαινχληαη άιιεο αθνξκέο.

 Ζιηαθή αθηηλνβνιία. Απνηειεί νηθνλνκηθά αμηνπνηήζηκε αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο θαη άξα θπζηθφο πφξνο.

 Φπζηθή νκνξθηά θαη γεληθά νηηδήπνηε κε αλζξσπνγελέο είλαη δπλαηφ λα ηξαβήμεη ηνπξηζκφ είλαη έλα είδνο θπζηθνχ πφξνπ, πνπ ζπρλά δελ ζπλππνινγίδεηαη, ίζσο γηαηί ν ηνπξηζκφο απνδίδεηαη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο, αιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα εθηφο απφ ηελ παξνρή ππεξεζηψλ «πνπιάεη» θαη φηη φκνξθν ή ελδηαθέξνλ έρεη ε επξχηεξε ηνπξηζηηθή πεξηνρή. ΢πρλά θάπνηνη ην μερλνχλ απηφ θαη θηηάρλνπλ ηεξαηνπξγήκαηα πνπ πξνζθέξνπλ πηζαλφηαηα θαιχηεξεο ππεξεζίεο, αιιά ζπρλά ππνβαζκίδνληαο ή θαη θαηαζηξέθνληαο ηε θπζηθή ή άιιε νκνξθηά ηεο πεξηνρήο, πνπ έηζη πηζαλφηαηα παχεη πιένλ λα πνπιάεη ηνπξηζηηθά.

Αλ έλαο πφξνο δελ είλαη αλαλεψζηκνο νχηε αλαθπθιψζηκνο, ηφηε ε εμαθάληζή ηνπ είλαη δήηεκα ρξφλνπ.

(27)

΢ελίδα

28

1.3. Ι΢ΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Ο άλζξσπνο "ηξνθνζπιιέθηεο" ησλ πξντζηνξηθψλ ρξφλσλ ζηεξηδφηαλ απνθιεηζηηθά ζηε κπτθή ηνπ ελέξγεηα (δχλακε) γηα λα βξίζθεη ηελ ηξνθή ηνπ θαη λα θηηάρλεη ηα θαηαθχγηά ηνπ. Με ηελ πάξνδν ησλ εηψλ ρξεζηκνπνίεζε πην απνδνηηθά ηε κπτθή ηνπ ελέξγεηα θηηάρλνληαο ηα πξψηα απιά εξγαιεία απφ μχιν, πέηξα, θφθαια. Αμηνπνίεζε επίζεο ηε κπτθή ελέξγεηα ησλ δψσλ είηε γηα ηε κεηαθνξά επηβαηψλ θαη αληηθεηκέλσλ είηε γηα φξγσκα θαη άληιεζε λεξνχ ζε ζπλδπαζκφ κε εξγαιεία (π.ρ. αιέηξη) θαη απιέο κεραλέο. Οη ζεκαληηθφηεξνη ζηαζκνί ζηελ ηζηνξία ηνπ αλζξψπνπ ππήξμαλ αλακθηζβήηεηα ε αλαθάιπςε θαη ρξήζε ηεο θσηηάο θαη ε επηλφεζε ηνπ ηξνρνχ.

Απφ ηελ ιίζηλε αθφκε επνρή, γλσξίδνπκε φηη νη θάηνηθνη ησλ ζπειαίσλ ρξεζηκνπνίεζαλ ηελ ελέξγεηα ηεο θσηηάο, αξρηθά γηα ην θσηηζκφ, ηε ζέξκαλζε θαη ηελ καγεηξηθή θαη κε ην πέξαζκα ησλ ρηιηεηηψλ γηα ηε κεηαιινπξγία θαη ηελ παινπξγία. Σα πξψηα θαχζηκα ήηαλ ηα μεξά ρφξηα, ην μχιν, ε θνπξηά θαη ζηε ζπλέρεηα ην θπηηθφ θαη δσηθφ ιίπνο (αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο).

Αξγφηεξα αλαθάιπςε ηε δχλακε ηνπ αλέκνπ - αηνιηθή ελέξγεηα - ηελ νπνία ρξεζηκνπνίεζε ζαλ "κεραληθή ελέξγεηα" γηα ηελ χδξεπζε θαη άξδεπζε, άιεζε δεκεηξηαθψλ, ζαιάζζηεο κεηαθνξέο. Ήδε απφ ην 3500 π.Υ. ν άλζξσπνο ρξεζηκνπνίεζε ηελ ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ ζηα ηζηηνθφξα πινία, ελψ νη πξψηνη αλεκφκπινη εκθαλίζηεθαλ ζηελ Πεξζία πεξίπνπ ην 3000 π.Υ. θαη ζηελ Δπξψπε, ζηε Γαιιία ζπγθεθξηκέλα, ην 1180 π.Υ.

Με ηελ αλαθάιπςε ηνπ ηξνρνχ ηνπ λεξνχ πεξίπνπ ην 200 π.Υ., αμηνπνηείηαη ε ελέξγεηα ηνπ λεξνχ πνπ έξξεε ή έπεθηε, γηα ηελ άιεζε ησλ ζπφξσλ - πδξαπιηθή ελέξγεηα - θαη ζήκεξα έρεη εμειηρζεί ζηνλ ζχγρξνλν πδξνζηξφβηιν γηα ηελ παξαγσγή ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο.

Βιέπνπκε ινηπφλ φηη ν πξσηφγνλνο άλζξσπνο αμηνπνίεζε ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο.

(28)

΢ελίδα

29

Οη πξψηεο πξνζπάζεηεο θαηαζθεπήο θαη ρξήζεο πην πνιχπινθσλ κεραλψλ πνπ απαιιάζζνπλ ηνλ άλζξσπν απφ επίπνλεο εξγαζίεο θαη αμηνπνηνχλ ηηο πην πάλσ πεγέο ελέξγεηαο, εκθαλίδνληαη πεξί ην 300 π.Υ.. Ο Αξρηκήδεο αλαθέξεηαη αλάκεζα ζηνπο πξψηνπο εθεπξέηεο, θαζψο ην 212 π.Υ. κε ηα θνίια θάηνπηξα πνπ θαηαζθεπάδεη, εθκεηαιιεχεηαη ηελ ειηαθή ελέξγεηα θαη θαηαθαίεη ηα ξσκατθά πινία θαηά ηελ πνιηνξθία ησλ

΢πξαθνπζψλ.

Ο Ήξσλ ν Αιεμαλδξεχο ην 130 π.Υ. θαηαζθεπάδεη ηελ πξψηε ζεξκηθή κεραλή πνπ απνηειείηαη απφ κηα πεξηζηξεθφκελε ζθαίξα κε δχν αθξνθχζηα θαη εθκεηαιιεχεηαη ηε δχλακε ηνπ αηκνχ.

Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Μεζαίσλα (467-1453 κ.Υ.) θαη ηεο Αλαγέλλεζεο (1454-1700 κ.Υ.) εκθαλίδνληαη κεξηθέο απφ ηηο ζπνπδαηφηεξεο εθεπξέζεηο, φπσο ην πγξφ ή ειιεληθφ ππξ (7νο αηψλαο-Καιιίληθνο), ε ππμίδα (1180), ην ηειεζθφπην (Γαιηιαίνο), ην ξνιφη εθθξεκέο (1673-Κξίζηηαλ Υφηρελο), ελψ δηαηππψλνληαη νη βαζηθνί λφκνη ηεο Φπζηθήο (λφκνο βαξχηεηαο, παγθφζκηαο έιμεο, λφκνη δηαηήξεζεο ηεο ελέξγεηαο θ.ιπ.). Οη πξψηεο ρξήζηκεο αηκνκεραλέο εκθαλίδνληαη κε ηε ρξήζε ησλ θαχζηκσλ απνιηζσκάησλ, νπφηε μεθηλά ε βηνκεραληθή επαλάζηαζε (1780-1850 κ.Υ.).

Ζ πξψηε κεραλή εζσηεξηθήο θαχζεο θαηαζθεπάδεηαη ην 1860 απφ ην Γάιιν εθεπξέηε Εαλ-Ενδέθ-Δηηέλ Λελνπάξ θαη ηειεηνπνηείηαη ην 1876 απφ ην Γεξκαλφ κεραληθφ Νηθνιάνπο ΋ηην, ν νπνίνο θαηαζθεπάδεη ηελ ηεηξάρξνλε κεραλή.

Σν πξψην εχρξεζην απηνθίλεην, κε ηξεηο ηξνρνχο θαη αλψηαηε ηαρχηεηα 15 ρηιηφκεηξα ηελ ψξα, θαηαζθεπάδεηαη ην 1885 απφ ην Γεξκαλφ κεραληθφ Καξι Μπεληο.

Σν 1901 γεληθεχεηαη ε πεηξειαηνθηλνχκελε κεηαθνξά, ελψ ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα αλαθαιχπηεηαη ν ειεθηξηζκφο πνπ κεηακνξθψλεη ηε δσή θαη ηελ εξγαζία ηνπ αλζξψπνπ θαη δεκηνπξγεί κηα παγθφζκηα βηνκεραλία κε ηεξάζηηα νηθνλνκηθά κεγέζε.

΢ηνλ εηθνζηφ αηψλα θαηαζθεπάδνληαη ζε κεξηθέο ρψξεο βηνκεραλίεο πνπ ζηεξίδνληαη ζηελ εληαηηθή ρξήζε πεηξειαίνπ θαη ειεθηξηζκνχ θαη δίλνπλ

(29)

΢ελίδα

30

ηεξάζηηα ψζεζε ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Σαπηφρξνλα φκσο δεκηνπξγνχληαη λέεο αλάγθεο πνπ απαηηνχλ θαηαλάισζε ελέξγεηαο, ελψ ζπζζσξεχνληαη πνιιά πξνβιήκαηα ζην πεξηβάιινλ, ηδηαίηεξα κε ηε ρξήζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970 θαη κεηά.

Ο πινχηνο ησλ θπζηθψλ πφξσλ δηαθέξεη κεηαμχ ησλ θξαηψλ.

Δθηεηακέλα θνηηάζκαηα νξπθηψλ (πρ. ραιθνχ, ζηδεξνκεηαιιεχκαηνο, δηακαληηψλ) θαη ζεκαληηθά απνζέκαηα πεηξειαίνπ, άλζξαθα θαη θπζηθνχ αεξίνπ ηείλνπλ λα βξίζθνληαη ζπγθεληξσκέλα ζε ζπγθεθξηκέλα κέξε ηνπ πιαλήηε. Σα παξάθηηα θξάηε έρνπλ ζαθψο κεγαιχηεξε πξφζβαζε ζηα ςάξηα θαη ζηνπο πφξνπο ησλ σθεαλψλ. Σξνπηθά δάζε βξίζθνληαη θπξίσο ζηε Λαηηληθή Ακεξηθή θαη ζηελ Αθξηθή. Ζ αληζνθαηαλνκή ηνπ πινχηνπ ησλ θπζηθψλ πφξσλ ζεκειηψλεη ηε βάζε γηα ην δηεζλέο εκπφξην. Πξαγκαηηθά, γηα κεξηθά θξάηε ε εμαγσγή ησλ θπζηθψλ πφξσλ είλαη ν θχξηνο ηνκέαο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο.

Ζ ρξήζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ ζηελ παξαγσγή αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ απαηηεί ηε ζπκκεηνρή θαη εθαξκνγή ησλ παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ ηεο αλζξψπηλεο εξγαζίαο θαη ζπλήζσο ηνπ θεθαιαίνπ, φπσο πρ. γηα λα θαιιηεξγεζεί ε γε, λα αιηεπζνχλ ηα ςάξηα ή λα εμνξπρζνχλ ηα νξπθηά είλαη απαξαίηεηε ε ζπκκεηνρή απηψλ ησλ ζπληειεζηνχλ. Οη θπζηθνί πφξνη κπνξνχλ λα γίλνπλ αληηθείκελν θαηεξγαζίαο ψζηε λα πξνθχςνπλ ελδηάκεζα αγαζά, θεθαιαηνπρηθά αγαζά θαη ηειηθά αγαζά.

Ζ πνηφηεηα ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ πξνζδίδεη ηελ πξαγκαηηθή ηνπο αμία ζηελ παξαγσγή θαη ηελ θαηαλάισζε. Ζ αμία ησλ απνζεκάησλ πεηξειαίνπ π.ρ. δηαθέξεη αλάινγα κε ην θφζηνο πνπ δηακνξθψλεη ε δηχιηζε ηνπ. Οξηζκέλα θξάηε, ιφγσ ησλ επλντθψλ θιηκαηνινγηθψλ ζπλζεθψλ θαη ηεο γεσγξαθηθήο ηνπο ζέζεο, έρνπλ ηδηαίηεξα γφληκε θαιιηεξγήζηκε γε, ελψ γηα άιια θξάηε ε θπζηθή νκνξθηά ησλ βνπλψλ θαη ησλ αθηψλ ηνπο δίλεη πιενλεθηήκαηα ζηνλ ηνπξηζκφ θαη ζηελ αλαςπρή.

(30)

΢ελίδα

31

1.4. ΢ΤΝΣΕΛΕ΢ΣΕ΢ ΠΑΡΑΓΩΓΗ΢ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ΢

Απηή ε θαηεγνξία πφξσλ πεξηιακβάλεη ηνπο ελεξγεηαθνχο πφξνπο (άλζξαθα, πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην, νπξάλην θ.ιπ.), ηνπο κεηαιινθφξνπο νξπθηνχο πφξνπο (ραιθφ, ζίδεξν, αινπκίλην θ.ιπ.) θαη ηνπο κε κεηαιινθφξνπο - νξπθηνχο πφξνπο (αιάηη, θσζθνξηθά θ.ιπ.)

Ζ ειηαθή ελέξγεηα είλαη έλαο αλαλεψζηκνο θπζηθφο πφξνο, επεηδή δελ εμαληιείηαη, αλ ππνινγηζζεί κε ηνπο ρξνληθνχο νξίδνληεο ηνπ αλζξψπηλνπ είδνπο. Τπνινγίδεηαη λα δηαξθέζεη ην ιηγφηεξν 6,5 δηζεθαηνκκχξηα ρξφληα κέρξηο φηνπ ν ήιηνο ζα ζπκπιεξψζεη ηνλ θχθιν χπαξμήο ηνπ.

Οη δπλεηηθά αλαλεψζηκνη θπζηθνί πφξνη κπνξνχλ λα εμαληιεζνχλ, αλ ηνπο ρξεζηκνπνηνχκε γξεγνξφηεξα απφ ηελ ηαρχηεηα ηεο θπζηθήο αλαλέσζήο ηνπο. Έλαο δπλεηηθά αλαλεψζηκνο θπζηθφο πφξνο κπνξεί λα αλαλεσζεί ζρεηηθά ζχληνκα (ιίγεο ψξεο έσο κεξηθέο δεθαεηίεο) κέζσ ησλ θπζηθψλ δηεξγαζηψλ. Παξαδείγκαηα ηέηνησλ πφξσλ είλαη ηα δάζε, ε ριφε ησλ ιηβαδηψλ, ηα άγξηα δψα, νη ιίκλεο θαη ηα πνηάκηα, ην ππφγεην λεξφ θαη ην γφληκν έδαθνο.

Ζ πνηφηεηα θαη ε πνζφηεηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ επεξεάδεηαη απφ ηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά. Γηα παξάδεηγκα ηα ιηπάζκαηα πξνάγνπλ ηελ παξαγσγηθφηεηα ηνπ εδάθνπο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά φκσο ε ππεξβνιηθή ρξήζε ή ε θαθή δηαρείξηζε ή ε ξχπαλζε κπνξεί λα κεηψζεη ηελ πνζφηεηα θαη ηελ πνηφηεηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Ζ ππεξβφζθεζε κπνξεί λα κεηαηξέςεη έλα δσηηθφ βνζθφηνπν ζε ζηείξα θησρή γε. Ζ ξχπαλζε ηεο αηκφζθαηξαο θαη ε φμηλε βξνρή κπνξεί λα ππνβαζκίζεη ηα δάζε. Ζ εζθαικέλε δηάζεζε ησλ βηνκεραληθψλ απνβιήησλ κπνξεί λα "δειεηεξηάζεη" ηα απνζέκαηα λεξνχ.

Σέηνηεο πεξηβαιινληηθέο ππνβαζκίζεηο φρη κφλν κεηψλνπλ ηηο παξαγσγηθέο δπλαηφηεηεο κηαο ρψξαο, αιιά κπνξεί λα κεηψζνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο κε ηελ πξφθιεζε βιαβψλ ζηελ πγεία θαη ηε κείσζε ηεο αηζζεηηθήο.

(31)

΢ελίδα

32

(32)

΢ελίδα

33

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο

2.1. Η ΔΞΑΝΣΛΗ΢Η ΣΩΝ ΦΤ΢ΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

Οη θπζηθνί πφξνη ηεο Γεο δελ είλαη απεξηφξηζηνη θαη αλεμάληιεηνη. Σν θπξίαξρν ζήκεξα «δπηηθφ» κνληέιν αλάπηπμεο βαζίδεηαη ζηελ αιφγηζηε θαηαζπαηάιεζε ησλ κε αλαλεψζηκσλ πφξσλ θαη ζην θπλήγη ηνπ θέξδνπο κε θάζε ηίκεκα (πεξηβαιινληηθφ ή θνηλσληθφ). Οη θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο απηνχ ηνπ κνληέινπ γίλνληαη πιένλ αηζζεηέο ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν: κφιπλζε ησλ πδάησλ θαη ηνπ αέξα, ππνβάζκηζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ, πεξηνξηζκφο ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, θαηαζηξνθή ησλ δαζψλ, εξεκνπνίεζε ησλ εδαθψλ, κείσζε ησλ θαιιηεξγήζηκσλ εθηάζεσλ, έιιεηςε ηξνθίκσλ θαη πφζηκνπ λεξνχ, κείσζε ησλ απνζεκάησλ πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ θ.ν.θ.

΢ήκεξα θαηαλννχκε πην θαζαξά φηη ν δπηηθφο ηξφπνο δσήο θαη θαηαλάισζεο δελ κπνξεί λα επεθηαζεί ζηνλ ππφινηπν θφζκν ρσξίο λα απεηιεζεί ζνβαξά ην κέιινλ ηνπ πιαλήηε. Ζ ζπλερηδφκελε ιεειαζία ηνπ πεξηβάιινληνο καο ζέηεη κπξνζηά ζηελ νξαηή πιένλ απεηιή ηεο εμάληιεζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ.

Φαίλεηαη πσο ζήκεξα έρνπκε θηάζεη ην αθξαίν φξην. Ζ θαηάζηαζε επηβάιιεη θάηη παξαπάλσ απφ κηαλ απιή αιιαγή πνξείαο. Δπηβάιιεη κηα ξηδηθή κεηαβνιή λννηξνπίαο, κηα πην πνιχπινθε ζθέςε, πεξηζζφηεξε ηαπεηλφηεηα θαη αίζζεκα επζχλεο απέλαληη ζην πεξηβάιινλ, ηα νηθνζπζηήκαηα, ηε κεηέξα Γε.

Παξαβηάδνληαο ηα φξηα αλαγέλλεζεο ηεο θχζεο, επηδεηλψλνπκε ηελ έιιεηςε ησλ πφξσλ. Οη πνηακνί ζηεξεχνπλ, ηα εδάθε ράλνπλ ηε γνληκφηεηα ηνπο, ν αέξαο γίλεηαη απνπληθηηθφο, ηα δάζε ράλνληαη. Γηαηί επηκέλνπκε λα ππεξβαίλνπκε ηα φξηα πνπ καο ζέηεη ε Γε; Ζ δηαρείξηζε ηνπ νξίνπ γίλεηαη ε πξψηε άζθεζε αεηθνξίαο, φρη κφλνλ πεξηβαιινληηθήο.

(33)

΢ελίδα

34

2.2. ΑΠΟΣΔΛΔ΢ΜΑΣΑ ΥΡΗ΢Η΢ ΜΗ ΑΝΑΝΔΩ΢ΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΔΝΔΡΓΔΙΑ΢

– ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΡΙ΢Η – ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΔΠΙΒΑΡΤΝ΢Η

Ζ ρξήζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ θαη ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο επεξέαζε ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηνπ πιαλήηε, ζπζζψξεπζε αέξηνπο ξχπνπο ζηελ αηκφζθαηξα, ξχπαλε ζε ζεκαληηθή έθηαζε ηα επηθαλεηαθά χδαηα ηνπ πιαλήηε, κείσζε ηε βηνπνηθηιφηεηα θαη αθφκε κφιπλε πεξηνρέο ιφγσ ησλ ππξεληθψλ απνβιήησλ.

Αλαθέξνπκε ελδεηθηηθά κεξηθά παξαδείγκαηα:

1) Σν 1952 ζην Λνλδίλν αλαθέξνληαη ρηιηάδεο ζάλαηνη, φηαλ ε άπλνηα παγίδεςε ηνπο αέξηνπο ξχπνπο ησλ εξγνζηαζίσλ πάλσ απφ ηελ πφιε θαη δεκηνχξγεζε ην ηξαγηθφ απηφ ζπκβάλ.

2) Σν 1973 εθδειψλεηαη ε πξψηε ελεξγεηαθή θξίζε φηαλ ε ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ πεληαπιαζηάζηεθε κέζα ζε κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα.

Γηαπηζηψλεηαη ε άκεζε ζρέζε ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο θαη ηεο εζληθήο αλεμαξηεζίαο κηαο ρψξαο, αιιά θαη ζπλεηδεηνπνηείηαη ην γεληθφηεξν πξφβιεκα ηνπ εμαληιήζηκνπ ησλ ελεξγεηαθψλ απνζεκάησλ.

Δμαγγέιινληαη πξνγξάκκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαδεηνχληαη άιιεο ελεξγεηαθέο πεγέο.

3) Σν 1982 εκθαλίδνληαη ηα πξψηα ζπκπηψκαηα θαηαζηξνθήο ησλ δαζψλ ηεο Κεληξηθήο Δπξψπεο ιφγσ ηεο φμηλεο βξνρήο. Αηηία ε θαχζε ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ή γαηαλζξάθσλ ζε κνλάδεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο.

4) Σν 1989, ην λαπάγην ηνπ πεηξειαηνθφξνπ Exxon Valdez ζηνλ θφιπν Prince William Sound ηεο Αιάζθαο, καο ππελζχκηζε ην θφζηνο ηεο ρξήζεο 60 εθ. βαξειηψλ πεηξειαίνπ ηελ εκέξα.

5) Σν 1986 ζηελ Οπθξαλία γίλεηαη έθξεμε ζηελ ππξεληθή κνλάδα ηνπ Σζέξλνκπηι. Σν ξαδηελεξγφ λέθνο, εθηφο απφ ηελ γχξσ πεξηνρή, έπιεμε ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο Κεληξηθήο θαη Γπηηθήο Δπξψπεο αιιά θαη κέξνο ηεο ρψξαο καο. Σα δπζκελή απνηειέζκαηα θαηακεηξνχληαη αθφκε θαη ζήκεξα.

(34)

΢ελίδα

35

΢ην δηάζηεκα 1989-1995 παξαηεξήζεθε ηδηαίηεξα κεγάινο αξηζκφο θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ, φπσο νη ζπειιψδεηο άλεκνη πνπ έπιεμαλ ην 1990 ηε Βφξεηα Δπξψπε, νη κεγάινη θπθιψλεο πνπ έπιεμαλ ηελ Αζία ην 1991, ε θαηαηγίδα " Andrew" ζηηο ΖΠΑ ην 1992, αιιά θαη νη ηξνκαθηηθέο πιεκκχξεο ζηελ πεξηνρή ηνπ Μηζηζηπή ην 1993. ΢χκθσλα κε ζηνηρεία πνπ αλαθέξνληαη ζηελ έθζεζε ηεο επηζηεκνληθήο νκάδαο εξγαζίαο ηεο IPCC ηνπ 1995 (IPCC:

Γηαθπβεξλεηηθή Δπηηξνπή γηα ηηο Κιηκαηηθέο Αιιαγέο πνπ απνηειείηαη απφ 2500 επηζηήκνλεο, ηδξχζεθε ην 1988 θαη ηειεί ππφ ηελ αηγίδα ηνπ ΟΖΔ) απνδεηθλχεηαη πιένλ θαζαξά φηη νη αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο επηδξνχλ ζην παγθφζκην θιίκα. Άιισζηε ε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαηά 0,3-0,6 0C απφ ην 1860 θαη κεηά δελ κπνξεί λα απνηειεί θπζηθφ θαηλφκελν.

- Οη βνκβαξδηζκνί ησλ ακεξηθαληθψλ θαη λαηντθψλ δπλάκεσλ ην 1991 ζηνλ Πεξζηθφ Κφιπν κε βφκβεο απεκπινπηηζκέλνπ νπξαλίνπ, κφιπλαλ ηηο πεξηνρέο κε ξαδηελεξγά ζηνηρεία θαη απνηέιεζαλ ηελ αηηία γηα ηελ εκθάληζε πνιιψλ θξνπζκάησλ ιεπραηκίαο θαη ηεξαηνγελέζεσλ. Αλάινγν θαηλφκελν έδεζε ηελ άλνημε ηνπ 1999 θαη ε γεηηνληθή καο Γηνπγθνζιαβία, κε ζπλέπεηεο πνπ δελ γλσξίδνπκε αθφκε πφζν ζα ζηνηρίζνπλ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ζηνλ άλζξσπν.

Δθηφο απφ ηα ζπγθεθξηκέλα γεγνλφηα πνπ ελδεηθηηθά αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, ε ρξήζε ησλ κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο πξνθάιεζε θαη ζπλερίδεη λα πξνθαιεί έληνλε πεξηβαιινληηθή επηβάξπλζε. Έηζη θαηά ηελ θαχζε ησλ γαηαλζξάθσλ (κίγκα πνιχπινθσλ ρεκηθψλ ελψζεσλ άλζξαθα θαη πδξνγφλνπ - ησλ ιεγφκελσλ πδξνγνλαλζξάθσλ), φπνπ κεηαηξέπεηαη ε ρεκηθή ελέξγεηά ηνπο ζε ζεξκηθή ελέξγεηα, παξάγεηαη αηζάιε θαη δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, ελψ ε θαχζε ηνπ πεηξειαίνπ παξάγεη επηπιένλ νμείδηα ηνπ αδψηνπ, ηνπ ζείνπ θαη ειεπζεξψλεηαη κφιπβδνο.

Ζ αηζάιε θαη ηα αέξηα απηά ζρεκαηίδνπλ ηελ αηζαινκίριε, πνπ ζπρλά ιφγσ ησλ ζεξκνθξαζηαθψλ αλαζηξνθψλ εγθισβίδεηαη ζηα θαηψηεξα ζηξψκαηα ηεο αηκφζθαηξαο, κε δπζάξεζηα απνηειέζκαηα. Ηδηαίηεξα ε αηζάιε εηζπλέεηαη αιιά θαη επηθάζεηαη παληνχ. ΋ζνλ αθνξά ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, κε ηελ αχμεζε ηεο πνζφηεηάο ηνπ ζηελ αηκφζθαηξα, απμάλεηαη θαη ε

(35)

΢ελίδα

36

δηαθνξά κεηαμχ ηεο εηζεξρφκελεο ζηελ αηκφζθαηξα ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ηεο εμεξρφκελεο απφ απηή κεηά ηελ αλάθιαζή ηεο ζηε Γε.

2.3. ΦΑΙΝΟΜΔΝΟ ΣΟΤ ΘΔΡΜΟΚΗΠΙΟΤ

Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πιαλήηε, ην γλσζηφ θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, φπνπ ην ξφιν ηνπ γπάιηλνπ ζθέπαζηξνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, παίδεη ε βεβαξεκέλε αηκφζθαηξα θπξίσο κε δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, κεζάλην θαη νμείδηα ηνπ αδψηνπ (αέξηα ζεξκνθεπίνπ).

Δθηφο απφ ηελ αέξηα ξχπαλζε αθφκε θαη ε έξεπλα γηα αλαθάιπςε θνηηαζκάησλ θπζηθνχ αεξίνπ θαη ε εθκεηάιιεπζή ηνπο ζπλνδεχεηαη απφ ζνβαξά πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα. Κάζε θνξά πνπ γίλεηαη π.ρ. κηα γεψηξεζε ζηε ζάιαζζα γηα θπζηθφ αέξην, παξάγνληαη θαηά κέζν φξν 1.500 - 2.000 ηφλνη ηνμηθήο ιάζπεο πνπ πεξηέρεη πηεηηθέο νξγαληθέο ελψζεηο, πνιπθπθιηθνχο αξσκαηηθνχο πδξνγνλάλζξαθεο, αξζεληθφ, κφιπβδν θαη ξαδηελεξγά πιηθά, φπσο ην ξάδην. Ζ απφξξηςε ηεο ιάζπεο απηήο ζηε ζάιαζζα ή ε δηάζεζή ηεο ζηελ μεξά εγθπκνλεί ζεκαληηθνχο θηλδχλνπο.

Δίλαη ραξαθηεξηζηηθή ε πεξίπησζε ηνπ Κφιπνπ ηνπ Μεμηθνχ φπνπ ε εληαηηθή άληιεζε αεξίνπ έρεη θαηαζηήζεη κηα πεξηνρή 3.000 ηεηξαγσληθψλ κηιίσλ λεθξή δψλε.

΋ζνλ αθνξά ηελ έθιπζε ησλ νμεηδίσλ ηνπ ζείνπ θαη ηνπ αδψηνπ, πνπ αλαθέξζεθαλ πην πάλσ, ζρεκαηίδνπλ κε ηνπο πδξαηκνχο ηεο αηκφζθαηξαο νμέα πνπ κε ην λεξφ ηεο βξνρήο επηζηξέθνπλ ζηε γε σο φμηλε βξνρή, πξνθαιψληαο κεγάιεο δεκηέο ζηα δάζε ηνπ πιαλήηε καο, δηάβξσζε θαη εξεκνπνίεζε ησλ γφληκσλ εδαθψλ θαζψο θαη αιινηψζεηο ζηε ζχζηαζε ησλ ππφγεησλ θαη πφζηκσλ λεξψλ. Δπίζεο εκθαλείο είλαη νη θαηαζηξνθέο ζηα καξκάξηλα αξηζηνπξγήκαηα (γπςνπνίεζε) πνπ δηαζψζεθαλ σο ηηο κέξεο καο. ΢νβαξφ πξφβιεκα ζήκεξα απνδείρζεθε ε ρξήζε ησλ ρισξνθζνξαλζξάθσλ (CFC) σο ςπθηηθά ζε θιηκαηηζηηθά θαη ςπγεία, σο πξνσζεηηθά ζε ζπξέη, σο θαζαξηζηηθά ειεθηξνληθψλ ζπζθεπψλ, απνζηεηξσηηθά γηα λνζνθνκεηαθά φξγαλα θαη σο κνλσηηθά πιηθά θαη πιηθά ζπζθεπαζίαο. Αλ θαη δελ πξνέξρνληαη άκεζα απφ ηελ θαχζε ησλ κε

(36)

΢ελίδα

37

αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο (έλα κέξνο ηνπο παξάγεηαη απφ ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο), απνηεινχλ σζηφζν πξντφληα πνπ ε παξαζθεπή ηνπο απαηηεί ζεκαληηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο.

(Δηθ. 3) Ζιηαθή ελέξγεηα – Σξφθηκα - Καχζηκα

Ζ απειεπζέξσζε επίζεο ησλ αεξίσλ CFC ζηελ αηκφζθαηξα απφ ηα θνπηηά ησλ ζπξέη πνπ πεηηνχληαη ή απφ δηαξξνέο ησλ ςπθηηθψλ θαη θιηκαηηζηηθψλ ζπζθεπψλ ή απφ ηελ παξαγσγή θαη θαχζε πξντφλησλ κε πιαζηηθφ αθξφ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αλχςσζή ηνπο ζηε ζηξαηφζθαηξα.

Δθεί κε ηελ επίδξαζε ηεο ππεξηψδνπο αθηηλνβνιίαο δηαζπψληαη θαη απειεπζεξψλνληαη άηνκα ρισξίνπ, πνπ επηηαρχλνπλ ηε δηάζπαζε ηνπ φδνληνο (Ο3) ζε νμπγφλν (Ο2) θαη αηνκηθφ νμπγφλν (Ο). Με ηνλ ηξφπν απηφ θαηαζηξέθεηαη ηαρχηεξα απφ φηη ζρεκαηίδεηαη ην ζηξψκα ηνπ φδνληνο ηεο ζηξαηφζθαηξαο, πνπ καο πξνζηαηεχεη απφ ηελ επηθίλδπλε ππεξηψδε αθηηλνβνιία, δεκηνπξγψληαο ηελ ηξχπα ηνπ φδνληνο. Γελ ζα πξέπεη λα παξαβιέςνπκε επίζεο θαη ηα αηπρήκαηα θαηά ηε κεηαθνξά πεηξειαίνπ κε πινία, πνπ έρνπλ πξνθαιέζεη θαη πξνθαινχλ αλππνιφγηζηεο νηθνινγηθέο θαηαζηξνθέο ζηηο ζάιαζζεο θαη ζηηο αθηέο.

(37)

΢ελίδα

38

(Δηθ. 4) Φαηλφκελν ζεξκνθεπίνπ

΢ήκεξα, σο γλσζηφ, νη ελεξγεηαθέο καο αλάγθεο θαιχπηνληαη ζε κεγάιν βαζκφ ηφζν απφ ηε ζεξκηθή ελέξγεηα ηεο θαχζεο γαηαλζξάθσλ θαη πεηξειαίνπ, φζν θαη απφ ηελ ππξεληθή (ζεξκηθή) ελέξγεηα ηεο ζράζεο ησλ ππξήλσλ. Οη πεγέο ελέξγεηεο απηέο απνδεηθλχνληαη θαηαζηξνθηθέο γηα ην πεξηβάιινλ, ή ηνπιάρηζηνλ "κε θαζαξέο", αθνχ ην επηβαξχλνπλ. Θα πξέπεη λα αλαθέξνπκε επίζεο ηελ ερεηηθή αιιά θαη ηελ αηζζεηηθή επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο πνπ πξνθαιείηαη απφ ηηο κνλάδεο παξαγσγήο ελέξγεηαο, ηνπο κεραληζκνχο θαη ηα ζπζηήκαηα κεηαθνξάο ηεο, φπσο π.ρ. ηα εξγνζηάζηα, νξπρεία, ζπζηήκαηα άληιεζεο, δηπιηζηήξηα θαη ηνπο ειεθηξηθνχο ππιψλεο.

Ζ αλάγθε γηα παγθφζκην πεξηνξηζκφ ησλ εθπνκπψλ ησλ αέξησλ ξχπσλ νδήγεζε ζηελ Παγθφζκηα ΢πλδηάζθεςε ηνπ Ρίν ην 1992 φπνπ, ζην πιαίζην ηεο ΢πλζήθεο γηα ηηο Κιηκαηηθέο Αιιαγέο, νη 106 επηθεθαιήο ησλ βηνκεραληθψλ ρσξψλ δεζκεχηεθαλ κεηαμχ ηνπο λα κεηψζνπλ κέρξη ην 2000 ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηα επίπεδα ηνπ 1990. Ζ δέζκεπζε απηή σζηφζν δελ ηεξήζεθε απφ ηηο κηζέο πεξίπνπ ρψξεο πνπ αθνξνχζε ε ζπλζήθε. ΢ηηο ρψξεο απηέο ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη νη ΖΠΑ, πνπ καηαίσζαλ εμάιινπ θαη ηελ πξφζθαηε ζπλδηάζθεςε ηεο Υάγεο γηα ην πεξηβάιινλ εμαηηίαο ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπο ζπκθεξφλησλ. Δπηπρψο νη εθπνκπέο

(38)

΢ελίδα

39

ρισξνθζνξαλζξάθσλ (