Π ^ Υ Χ ί λ κ ^ Ρ Γ Α ΐ ύ
θ£μα: Διαχρονική κοα)Δΐξ^χεφι^^αψή Ανάλυση των Xphj- ιατοοικονομικ(^^α^αστάσεω ν τω^/^τιιχειρήσεων:
Χαλυβουργική Λ . Β ί )
^ Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χή^υ/.
Ελληνική Χαλυβουργία Α .Ε ./
Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ
£rv<.p) (s J e ifil i 8 ) i o ) 3 6 '
ο Κϊ^ΘΗΓΗΤ^υ:
1
Π Τ ΥΧΙΛΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Θέμα: Διαχρονική & Διεταχειρησιακή Ανάλυση των Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων των ετηχειρήσεων:
Χαλυβουργική Α.Ε.
Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χάλυβος Ελληνική Χαλυβουργία Α.Ε.
του σπουδαστή Μπλάνα Παντελή
εισηγητής: Δρ. Αρβανιτίδης Κων/νος
Κ Α Β Α Λ Α 1996
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ... 2
1.1. Γενικά... 2
1.2. Ισολογισμός Έννοια - Χαρακτηριστικά του Ισολογισμού...3
1.3. Βασικές αρχές του Ισολογισμού... 7
1.4. Βασικά Είδη Ισολογισμών.... 8
1.5. Αττογραφή · Σχέση απογραφής και ισολογισμού...9
1.6. Αποτελέσματα Χρήσεως....10
2. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ... 2.1. Γενικά... .. 11
2.2. Σκοπός της αναλύσεως των λογιστικών καταστάσεων.... 13
2.3. Βασικές κατηγορίες και σκοποί αναλυτών...13
2.3.1. Σκοττοί επενδυτών - μετόχων... 14
2.3.2. Σκοποί των δανειστών μιας επιχείρησης... 15
2.3.3. Σκοποί της διοίκησης της επιχείρησης... 16
2.3.4. Σκοποί των αναλυτών σε περιτπώσεις εξαγορών ή συγχωνεύσεων... 16
2.3.5. Σκοποί των ελεγκτών λογιστικών καταστάσεων... 17
2.3.6. Σκοποί λοιπών ομάδων ενδιαφέρων... 17
2.4. Είδη αναλύσεως λογιστικών καταστάσεων... 18
2.4.1. Ανάλογα με τη θέση του αναλυτή... 18
2.4.2. Ανάλογα με τα στάδια διενέργειας της ανάλυσης... 19
2.5. Μέθοδοι αναλύσεως των λογιστικών καταστάσεων.... 19
2.5.1. Διαστρωματική ή κάθετη ανάλυση... 20
2.5.2. Ανάλυση «Κοινού Μεγέθους»... 20
2.6. Διαχρονική Ανάλυση...20
2.6.1. Συγκριτική ανάλυση... 21
2.6.2. Αριθμοδείκτης τάσεως...21
2.6.3. Διαχρονική ανάλυση κοινών μεγεθών...21
2.6.4 Διαχρονική ανάλυση χρηματοοικονομικών αριθμοδεικτών... 22
3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ... 23
3.1. Γενικά...23
3.2. Είδη αριθμοδεικτών ρευστότητας...25
3.2.1. Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας ή κεφαλαίου κινήσεω ς...26
3.2.2. Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας... 26
3.2.3. Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας...27
3.3. Αριθμοδα'κτες Δραστηριότητας....28
3.3.1. Αριθμοδείκτης ταχύτητας εκτπράξεως απαιτήσεων... 28
3.3.2. Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων...29
3.4. Αριθμοδα'κτες Αποδοτικότητας.... 30
3.4.1. Αριθμοδείκτης μικτού περιθωρίου κέρδους...31
3.4.2. Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κ έρδους... 32
3.4.3. Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας απασχολουμένων κεφαλαίων...33
3.4.4. Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων... 35
3.4.5. Αριθμοδείκτης Οικονομικής Μοχλεύσεως... 35
3.5. Αριθμοδείκτης Κεφαλαιακής Διαρθρώσεως... 36
3.5.1. Αριθμοδείκτης Ιδίων προς Συνολικά Κεφάλαια...38
3.5.2. Αριθμοδείκτης ιδίων προς δανειακά κεφάλαια...39
3.5.3. Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς ττάγια...40
3.5.4. Αριθμοδείκτης κυκλοφορούντος ενεργητικού προς συνολικές υποχρεώσεις41 3.5.5. Αριθμοδείκτης τταγίων προς μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις...41
4. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ...43
4.1. Η επιχείρηση κΧαλυβουργική Α.Ε.»...43
4.1.1. Ανάλυση τρέχουσας οικονομικής κατάστασης... 43
4.1.2. Ανάλυση μακροχρόνιας οικονομικής κατάστασης...46
4.1.3. Ανάλυση αριθμοδεικτών αποδοτικότητας...49
4.1.4. Συμπεράσματα... 52
4.2. Η επιχείρηση κΑνώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χάλυβας*... 58
4.2.1. Ανάλυση τρέχουσας οικονομικής κατάστασης... 58
4.2.2. Ανάλυση μακροχρόνιας οικονομικής κατάστασης...61
4.2.3. Ανάλυση αριθμοδεικτών αποδοτικότητας...64
4.2.4 Συμπεράσματα... 65
4.3. Η επιχείρηση ·Ελληνική Χαλυβουργία Α.Ε.»... 72
4.3.1. Ανάλυση της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης... 72
4.3.2. Ανάλυση μακροχρόνιας οικονομικής κατάστασης... 74
4.3.3. Ανάλυση αριθμοδεικτών αποδοτικότητας... 77
4.3.4. Συμπεράσματα...80
5. ΔΙΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ■ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ... 87
5.1. Σύγκριση των επιχαρήσεων κΧαλυβουργική Α.Ε.» και ^Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χάλυβας»... 87
5.2. Σύγκριση των επιχειρήσεων εΑνώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χάλυβας» και •Ελληνική Χαλυβουργία Α.Ε.»... 89
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Α. Κατάλογος ICAP...91
Β. Ισολογισμοί & Αποτελέσματα Χρήσης των Επιχειρήσεων... 92
ΒΙΒΛΙΟ ΓΡΑΦΙΑ... 105
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Σκοπός αυτής της εργασίας είναι η παρουσίαση των σύγχρονων μεθόδων χρηματοοικονομικής αναλύσεως των λογιστικών καταστάσεων των επιχειρήσεων, προκειμένου τα πορίσματα της να αποτελέσουν γνώμονα στη λήψη αποφάσεων οικονομικού περιεχομένου, βασιζομένων σε επιστημονικά κριτήρια. Στα πλαίσια της φοίτησης μου στο τμήμα Λογιστικής διαπίστωσα ότι το αντικείμενο της αναλύσεως των χρηματοοικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων αποτελεί ένα αρκετά ενδιαφέρον κομμάτι της Λογιστικής, όχι μόνο διότι η χρηματοοικονομική ανάλυση αποτελεί σήμερα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια διαφόρων φορέων αλλά και γιατί περιλαμβάνει όλες εκείνες τις γνώσεις που πρέπει να κατέχει ένας φοπητής της Λογιστικής ώστε να είναι σε θέση βγαίνοντας στην παραγωγή να έχει την ικανότητα να κατανοήσει όλα τα μεγέθη που περιλαμβάνονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις, να μπορεί να συντάξει, να ελέγξει και βεβαίως να τις αναλύσει.
Η εργασία αυτή θα προσπαθήσει να δώσει κάθε πληροφορία που είναι απαραίτητη έτσι ώστε να γίνει κατανοητό το αντικείμενο της αναλύσεως και κυρίως να αποτελέσει ένα βοήθημα για τους συναδέλφους μου και συμφοπητές μου.
Η ύλη αυτού του βιβλίου διαιρείται σε πέντε κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο περιλαμβάνει τις ατταραίτητες α σ α γ ω γ ικ ές ένν ο ιες για την καλύτερη κατανόηση του θέματος. Το δεύτερο κεφάλαιο περιλαμβάνει την έννο ια κα ι το σκοπό της αναλύσεω ς καθώς και όλα εκείνα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την εισαγωγή στην ανάλυση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Στο τρίτο κεφάλαιο περιέχεται το θεωρητικό μέρος της εργασίας που αναλύει του αριθμοδείκτες σύμφωνα με τους οποίους γίνεται η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων. Στο τέταρτο κεφάλαιο το οποίο αποτελεί το βασικό κομμάτι της εργασίας θα γίνει η εφαρμογή των αριθμοδεικτώ ν σε τρ εις ε π ιχειρ ήσεις οι οποίες θα αναλυθούν διαχρονικά και τέλος στο πέμτπο κεφάλαιο θα γίνει η δ ιεπ ιχειρ ησιακή ανάλυση τω ν χρ η μ α το ο ικο νο μ ικώ ν καταστάσεω ν καθώς και π ροτάσεις πολιτικής.
Τελειώνοντας αυτόν τον πρόλογο θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγήτη κύριο Α ρ β α ν ι τ ί δ η Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο για την πολύτιμη συνεργασία που είχα μαζί του.
Κ£φ 1 ΕΙΣΑΤαπΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
1.1. Γενικά
Ο ρόλος της Λογιστικής, από τεχνικής απόψεως, τελειώνει με την κατάρτιση των χρηματοοικονομικών ή λογιστικών καταστάσεων. Από το σημείο όμως αυτό και μετά αρχίζει ένας άλλος πιο σπουδαίος ρόλος, ο οποίος αναφέρεται στη διερεύνηση, ερμηνεία και αξιολόγηση των στοιχείων των λογιστικών αυτών καταστάσεων.
Οι λογιστικές καταστάσεις παρέχουν πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν τους ενδιαφερόμενους για τις επιχειρηματικές μονάδες να λάβουν σωστές αποφάσεις. Αποτελούν, ως εκ τούτου, σημαντική πηγή πληροφοριών. Η πραγματική, όμως, εικόνα μιας επιχείρησης δίνεται σε συνδυασμό και με άλλες συμπληρωματικές πληροφορίες που περιλαμβάνονται στους ετήσιους απολογισμούς που καταρτίζουν οι επιχειρήσεις, καθώς και σε άλλα εξωλογιστικά δεδομένα.
Για το λόγο αυτό οι σημειώσεις που συνοδεύουν τις λογιστικές καταστάσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτών και πρέπει να μελετώνται προσεκτικά κατά την ανάλυση και αξιολόγηση των δεδομένων μιας επιχειρηματικής μονάδας.
Η εργασία αυτή αναφέρεται κυρίως στη χρηματοοικονομική ανάλυση των δημοσιευμένων λογιστικών καταστάσεων των επιχειρήσεων και επομένως περιορίζεται, κατά κύριο λόγο, στην ανάλυση που μπορούν να κάνουν οι
«εξωτερικοί» αναλυτές, εκείνοι δηλαδή που δεν έχουν πρόσβαση στα μη δημοσιευμένα στοιχεία. Σημειώνεται όμως ότι οι τράπεζες είναι σε θέση να εξασφαλίζουν περισσότερες και λετπομερέστερες πληροφορίες από ότι οι
«εξωτερικοί» αναλυτές, προκειμένου να αποφασίσουν για τη χορήγηση ή μη δανείων στις επιχειρήσεις.
Έτσι η πλέον σημαντική πηγή πληροφοριών για τη δραστηριότητα μιας επιχείρησης είναι οι βασικές λογιστικές καταστάσεις οι οποίες ως γνωστό είναι ο Ισ ολογισ μός και η Κατάσταση Α ποτελεσμάτω ν Χρήσεως. Εκεί εμφανίζονται τα περιουσιακά στοιχεία, οι πηγές προελεύσεως των κεφαλαίων της, καθώς και τα οικονομικά αποτελέσματα από τις δραστηριότητες της. Οι παραπάνω όμως λογιστικές καταστάσεις παρουσιάζουν ορισμένα μειονεκτήματα, τα οποία δυσχεραίνουν αρκετά το έργο του αναλυτή. Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι:
1. Τα στοιχεία που περιλαμβάνονται είναι πολύ συνο-πτικά και ανομοιόμορφα καταταγμένα, δεδομένου ότι, για την κατάρτιση τους δεν υπάρχει ένας ενιαίος τύπος υποχρεωτικός για όλες τις επιχειρήσεις.
2. Ο χρόνος που συνήθως μεσολαβεί από το τέλος της χρήσεως στην οποία αναφέρονται, μέχρις ότου δημοσιευθούν και γίνουν γνωστές στο ευρύ κοινό, είναι αρκετά μακρύς.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω μειονεκτημάτων χρησιμοποιείται η χ ρ ηματοο ικονομική ανάλυση, η οποία ασχολείται με τον υπολογισμό των κατάλληλων μεγεθών και σχέσεων που είναι σημαντικές και χρήσιμες για τη λήψη οικονομικής φύσεως αποφάσεων. Έτσι μπορεί να λεχθεί ότι με την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων επιτελείται μια σημαντική λειτουργία μετατροπής πολυποίκιλων στοιχείων, από απλούς αριθμούς σε χρήσιμες πληροφορίες, που σπάνια προσφέρονται αυτούσιες.
Kt9 1: ΕΙΣΑΓΟΠΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
1.2. Ισολογισμός
Έννοια - Χαρακτηριστικά του Ισολογισμού
Ισολογισμός είναι η λογιστική κατάσταση με την οποία εμφανίζονται συνοτπικά κατά είδος και αξία, τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης σε ορισμένη χρονική στιγμή, αποτιμημένα με το ίδιο νόμισμα.
Ο ισολογισμός προκύτττει από την απογραφή, της οποίας αποτελεί περίληψη και εμφανίζει τη χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης συνοτττικά, μόνο κατά είδος και αξία, ενώ η απογραφή την εμφανίζει αναλυτικά κατά είδος, ποιότητα, ποσότητα και αξία.
Στον ισολογισμό εικονίζεται η περιουσιακή συγκρότηση της επιχείρησης με την ισότητα: Ε=Π ή πιο αναλυτικά Ε = Π + ΚΘ. Σύμφωνα με την νομοθεσία που ισχύει και τη λογιστική επιστήμη, στον ισολογισμό πρέπει να εμφανίζεται, με σαφήνεια, ειλικρίνεια και ακρίβεια, η χρηματοοικονομική συγκρότηση της επιχείρησης, ταξινομημένη αρμονικά, τόσο από τη λογιστική, όσο και από την οικονομική και νομική άποψη του κάθε περιουσιακού στοιχείου. Έτσι ο μελετητής του ισολογισμού μπορεί να τον συγκρίνει με ισολογισμούς προηγουμένων χρήσεων και ισολογισμούς άλλων ομοειδών επιχειρήσεων. Ο ισολογισμός αποτελεί την επίσημη εικόνα της περιουσιακής συγκροτήσεως της επιχείρησης για τους τρίτους, που ενδιαφέρονται για τη θέση και την εξέλιξη της επιχείρησης, επειδή δημοσιεύεται.
Πρέπει να έχει τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα:
• Να προκύπτει από ειλικρινή απογραφή και αποτίμηση,
• Η ονοματολογία των περιουσιακών στοιχείων να είναι σαφής.
• Η κατάταξη των περιουσιακών στοιχείων να γίνεται κατά ομοειδές κατηγορίες.
• Να μην συμψηφίζονται ανόμοια περιουσιακά στοιχεία.
• Να δημοσιεύεται μαζί με τις αναλύσεις των λογαριασμών της γενικής εκμεταλλεύσεως και αποτελεσμάτων χρήσεως, καθώς και με απαραίτητες επεξηγηματικές σημειώσεις’ .
Όπως αναφέραμε παραπάνω ο Ισολογισμός είναι πίνακας που εμφανίζει σε μία δεδομένη στιγμή την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης με την αντιπαράθεση των περιουσιακών στοιχείων (ενεργητικό) προς τις υποχρεώσεις έναντι τρίτων και προς τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης (παθητικό).
Ενεργητικό είναι οτιδήποτε κατέχει και μπορεί να διαθέσει κατά βούληση η επιχείρηση και οτιδήποτε έχει να παίρνει από τρίτους. Πρόκειται για τα διάφορα οικονομικά αγαθά τα οποία η επιχείρηση κατέχει και τα οποία έχουν ορισμένη αξία (π.χ. εγκαταστάσεις, μηχανήματα, κτίρια, έπιπλα, εμπορεύματα, χρεόγραφα, μετρητά, διάφορες απαιτήσεις κ.λπ.).
Παθητικό της επιχείρησης είναι οτιδήποτε η επιχείρηση οφείλει σε τρίτους, δηλαδή τα χρέη της, το σύνολο των υποχρεώσεων της σε τρίτους (π.χ.
οφειλές της επιχείρησης σε προμηθευτές, σε δανειστές κ.λπ,). Λογιστικώς πρόκειται για το πραγματικό παθητικό ή ξένο κεφάλαιο.
Η διαφορά μεταξύ ενεργητικού και παθητικού (ξένου κεφαλαίου) καλείται
"καθαρή θέση' ή καθαρή περιουσία ή ίδιο κεφάλαιο της επιχείρησης, πρόκειται για υποχρέωση της επιχείρησης στο φορέα της.
Το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο διακρίνει τα στοιχεία του ενεργητικού και παθητικού στις ακόλουθες περιτπώσεις.
Κίφ 1 ΕΙΣΑΓΩΠΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ
Οφειλόμενο Κεφάλαιο. Περιλαμβάνονται οι δόσεις του οφειλόμενου κεφαλαίου της οικονομικής μονάδας που είναι καταβλητέες μετά το τέλος της επομένης του ισολογισμού χρήσεως.
Έξοδα Εγκαταστάσεως. Περιλαμβάνονται τα έξοδα ιδρύσεως και πρώτης εγκαταοτάσεως, συναλλαγματικές, διαφορές δανείων για κτήσεις παγίων στοιχείων, τόκοι δανείων κατασκευαστικής περιόδου και λοιπά έξοδα
' Αριστοτέλη Γ. Κοντάκου - Τ ενική Λογιστική' - Αθήνα 1989, σελ. 35-36
Κιφ 1: ΕΙΣΑΓΩΠΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
εγκαταστάσεως. Τα έξοδα που αναφέραμε είναι αποσβεστέα σε περισσότερες από μία χρήσεις.
Γ.Ι. Ασώματες Ακινητοποιήσεις. Περιλαμβάνονται κατά κατηγορίες τα άυλα πάγια περιουσιακά στοιχεία όπως έξοδα ερευνών και ανατττύξεως, παραχωρήσεις και δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, υπεραξία επιχείρησης, διάφορες άλλες ασώματες ακινητοποιήσεις,
Γ.1Ι. Ενσώματες Ακινητοποιήσεις. Περιλαμβάνονται κατά κατηγορίες οι ενσώματες ακινητοποιήσεις της οικονομικής μονάδας, όπως γήπεδα-οικόπεδα, ορυχεία- μεταλλεία, αγροφυτείες - δάση, κτίρια και τεχνικά έργα, μηχανήματα και τεχνικές εγκαταστάσεις, μεταφορικά μέσα κ.α. Περιλαμβάνονται ακόμη και οι τυχόν προβλέψεις για απαξιώσεις και υποτιμήσεις γηπέδων-οικοπέδων, οι οποίες εμφανίζονται αφαιρετικά από τα γήπεδα οικόπεδα.
Γ.ΙΙΙ. Συμμετοχές και άλλες Μακροπρόθεσμες Χρηματοοικονομικές Απαιτήσεις.
Περιλαμβάνονται κατά κατηγορίες οι κάθε είδους συμμετοχές της οικονομικής μονάδας σε άλλες οικονομικές μονάδες, οι τίτλοι που έχουν χαρακτήρα ακινητοποιήσεως και οι κάθε είδους μακροπρόθεσμες απαιτήσεις, δηλαδή οι απαιτήσεις που είναι εισπρακτέες μετά τη λήξη του επομένου του ισολογισμού έτους.
Δ.Ι. Αποθέματα. Περιλαμβάνονται κατά κατηγορίες τα αποθέματα της οικονομικής μονάδας και οι τυχόν προκαταβολές για την απόκτησή τους, όπως εμπορεύματα, προϊόντα έτοιμα και ημιτελή, πρώτες και βοηθητικές ύλες κ.α.
Δ.II. Απαιτήσεις. Περιλαμβάνονται κατά κατηγορίες οι βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις της οικονομικής μονάδας, εκείνες δηλαδή που είναι απαιτητές μέσα στον επόμενο του ισολογισμού έτους. Όπως πελάτες γραμμάτια εισπρακτέα, επισφαλείς πελάτες κ.α. Τυχόν μη δεδουλευμένοι τόκοι των γραμματίων εισπρακτέων, λήξεως μέσα στο επόμενο έτος, εμφανίζονται αφαιρετικά από τα γραμμάτια εισπρακτέα. Οι τυχόν προβλέψεις για επισφαλείς χρεώσεις εμφανίζονται αφαιρετικά από τους επισφαλείς πελάτες.
Δ .III. Χρεόγραφα. Περιλαμβάνονται κατά κατηγορίες μετοχές ομολογίες, και λοιπά διαθέσιμα.
Δ.IV. Διαθέσιμα. Περιλαμβάνονται τα χρηματικά διαθέσιμα όπως ταμείο, λήξαντα τοκομερίδια, καταθέσεις όψεως.
Ε. Μεταβατικοί Λογαριασμοί Ενεργητικού. Περιλαμβάνονται τα έξοδα επομένων χρήσεων, έσοδα χρήσεως εισπρακτέα κ.α.
Κ£φ 1 ΕΙΣΑΓΟΠΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
Λογαριασμοί Τάξείος Χρεωστικοί. Περιλαμβάνονται τα αλλότρια περιουσιακά στοιχεία, οι χρεωστικοί λογαριασμοί εγγυήσεως και εμπράγματων ασφαλειών, απαιτήσεις από αμφοτεροβαρείς συμβάσεις κ.α. Οι Λογαριασμοί τάξεως (χρεωστικοί και πιστωτικοί") γράφονται στο τέλος του Ισολογισμού μετά από κάθε άθροισμα των ενεργητικών και παθητικών στοιχείων.
ΠΑΘΗΤΙΚΟ
Α.Ι. Κεφάλαιο (μετοχικό κ.τ.λ.). Περιλαμβάνεται το κεφάλαιο της οικονομικής μονάδας. Για τις ανώνυμες εταιρείες αναφέρεται ο αριθμός των μετοχών και η ονομαστική τους αξία. Για τις ίδιες εταιρείες το μετοχικό κεφάλαιο διαχωρίζεται σε καταβλημένο, οφειλόμενο και αποσβεσμένο.
Α.ΙΙ. Διαφορά από Έκδοση Μετοχών υπέρ το Άρτιο. Περιλαμβάνεται η διαφορά η οποία χωρίζεται σε καταβλημένη και τυχόν οφειλόμενη.
Α.Ι1Ι. Διαφορές Αναπροσαρμογής. Περιλαμβάνονται κατά κατηγορία οι διαφορές αναπροσαρμογής της αξίας στοιχείων του ενεργητικού.
Α .ΐν. Αποθεματικά Κεφάλαια. Περιλαμβάνονται κατά κατηγορίες τα αποθεματικά κεφάλαια όπως τακτικό αποθεματικό, αποθεματικά καταστατικού ειδικά αποθεματικά, έκτακτα αποθεματικά κ.α.
Α .ν. Αποτελέσματα εις Νέο. Περιλαμβάνεται το υπόλοιπο κερδών εις νέο, το υπόλοιπο ζημιών εις νέο, το υπόλοιπο ζημιών προηγουμένων χρήσεων.
Α.ν.Ι. Ποσά Προορισμένα για Αύξηση Κεφαλαίου. Περιλαμβάνονται τα διάφορα ποσά που προορίζονται για αύξηση του κεφαλαίου της οικονομικής μονάδας, όπως καταθέσεις μετόχων ή εταίρων, διαθέσιμα μερίσματα χρήσεως για αύξηση μετοχικού κεφαλαίου.
Β. Προβλέψεις για Κινδύνους και Έξοδα. Περιλαμβάνονται οι προβλέψεις που γίνονται για την κάλυψη εξόδων και ζημιών από κινδύνους.
Γ.Ι. Μακροπρόθεσμες Υποχρεώσεις. Περιλαμβάνονται οι μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις της οικονομικής μονάδας, δηλαδή οι υποχρεώσεις εκείνες οι οποίες λήγουν μετά τη λήξη της επομένης του ισολογισμού χρήσεως. Όπως ομολογιακά δάνεια, δάνεια Τραπεζών, δάνεια ταμιευτηρίων, γραμμάτια πληρωτέα μακροπρόθεσμου λήξεως, τυχόν μη δεδουλευμένοι τόκοι γραμματίων πληρωτέων μακροπρόθεσμης λήξεως, εμφανίζονται αφαιρετικά από τα γραμμάτια πληρωτέα μακροπρόθεσμου λήξεως κ.α.
Γ.ΙΙ. Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις. Περιλαμβάνονται οι υποχρεώσεις εκείνες που λήγουν μέσα στην επόμενη του ισολογισμού χρήση όπως προμηθευτές, γραμμάτια πληρωτέα, προκαταβολές πελατών, ασφαλιστικοί οργανισμοί κ,α.
Δ. Μεταβατικοί Λογαριασμοί Παθητικού. Περιλαμβάνονται οι μεταβατικοί λογαριασμοί του παθητικού όπως έσοδα επομένων χρήσεων, έξοδα χρήσεως δεδουλευμένα κ.α.
Λογαριασμοί Τόξεως Πιστωτικοί. Περιλαμβάνονται οι λογαριασμοί τάξεως του παθητικού όπως, δικαιούχοι αλλοτρίων περιουσιακών στοιχείων, πιστωτικοί λογαριασμοί εγγυήσεων και εμπραγμάτων ασφαλειών, υποχρεώσεις από αμφοτεροβαρείς συμβάσεις κ.α.^
Κ£φ 1 ΕΙΣΑΓΩΠΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
1.3. Βασικές αρχές του Ισολογισμού.
Η σύνταξη του Ισολογισμού διέπεται από ορισμένες βασικές λογιστικές αρχές με τις οποίες επιδιώκεται ο ισολογισμός να απεικονίζει κατά τρόπο μεθοδικό και εύληπτο την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης.
Οι βασικές αρχές τις οποίες θα πρέπει να συγκεντρώνει ο ισολογισμός είναι: Η αρχή της απόλυτης σαφήνειας και η αρχή της πραγματικής εικόνας.
Η αρχή της απόλυτης σαφήνειας.
Με τον ισολογισμό πρέπει να παρέχονται στο μελετητή του, αναλυτικές πληροφορίες για όλα τα επιμέρους περιουσιακά στοιχεία. Για τη διασφάλιση της πληρότητας αυτής επιβάλλεται, οι τίτλοι των λογαριασμών να έχουν πληρότητα και σαφήνεια και ακόμη οι λογαριασμοί οι οποίοι εμφανίζουν τα διάφορα περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει να κατατάσσονται στον ισολογισμό συστηματικά και μεθοδικά και να ομαδοποιούνται σε ομοειδείς κατηγορίες ώστε να καθίσταται δυνατή και εύκολη η μελέτη του ισολογισμού. Την αρχή της απόλυτης σαφήνειας, την έχει καθιερώσει και η διάταξη του άρθρου 42α, παρ. 2, του Ν. 2190 /1920.
Η αρχή την πραγματικής εικόνας
Σύμφωνα με την αρχή αυτή, θα πρέπει να υπάρχει απόλυτη ειλικρίνεια κατά τη σύνταξη της απογραφής, την αποτίμηση αλλά και κατά την ποιοτική εκτίμηση των
’ Γ. Ν. Καφούση - Ανάλυση και κριτική διφεύνηση χρηματοοικονομικών καταστάσεων" - Αθήνα 1991, σελ. 15-17
στοιχείων έτσι, ώστε να εμφανίζεται μια ειλικρινής προσπάθεια προσεγγίσεως προς την πραγματικότητα.
Ο ισολογισμός πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα περιουσιακά στοιχεία που στην πραγματικότητα είχε η οικονομική μονάδα την ημέρα κλεισίματος του ισολογισμού, ταξινομημένα συστηματικά και με λογαριασμούς απόλυτα σαφείς.
Η αρχή της πραγματικής εικόνας είναι θεμελιώδης, αρχή αφού και το άρθρο 42α, παρ 3, του νόμου 2190 / 1920 ορίζει ότι: «Σε περίπτωση που η εφαρμογή των διατάξεων, που διέπουν την κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων, δεν επαρκεί για την παρουσίαση της πραγματικής εικόνας, πρέπει να παρέχονται οι αναγκαίες συμπληρωματικές πληροφορίες για την επίτευξη των σκοπών του.»
Όταν σε εξαιρετικές περιτπώσεις, η εφαρμογή μιας από τις διατάξεις αυτές έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της πραγματικής εικόνας, επιβάλλεται να γίνει παρέκκλιση από αυτή τη διάταξη για να αποδοθεί η πραγματική εικόνα. Κάθε τέτοια παρέκκλιση αναφέρεται στο προσάρτημα μαζί με την αιτιολόγηση της και με πληροφορίες της πάνω στην περιουσιακή διάρθρωση, τη χρηματοοικονομική θέση και τα αποτελέσματα χρήσεως της εταιρείας.*
Κ£φ 1: ΕΙΣΑΓΟΠΚΗΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
1.4. Βασικά Είδη Ισολογισμών
Οι ισολογισμοί διακρίνονται βάσει διαφόρων κριτηρίων, στα ακόλουθα είδη:
1. Ανάλογα με το αν ο Ισολογισμός καταρτίζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα ή έκτακτα διακρίνονται σε:
α) Τακτικούς Ισολογισμούς ή Ισολογισμούς Εκμεταλλεύσεως, οι οποίοι συντάσσονται, τακτικά στο τέλος κάθε χρήσεως για τον προσδιορισμό των αποτελεσμάτων και της περιουσιακής καταστάσεως.
β) Έκτακτους Ισολογισμούς, οι οποίοι συντάσσονται όχι σε τακτά χρονικά διαστήματα αλλά σε έκτακτες περιτπώσεις, οι οποίες συμβαίνουν στη ζωή των επιχειρήσεων (πτώχευση, διάλυση, συγχώνευση). Έτσι στην κατηγορία αυτή υπάγονται ο:
- Ισολογισμός διαλύσεως ο οποίος συντάσσεται μετά τη ρευστοποίηση των ενεργητικών στοιχείων.
- Ισολογισμός συγχωνεύσεως, ο οποίος καταρτίζεται όταν γίνεται συγχώνευση δύο ή περισσοτέρων επιχειρήσεων.
* Γ. Ν. Καφούση - 'Γενική Λογιστική’ - Α' Τόμος, Εκδόσας Α. Σταμούλης, Παραιάς 1991, σελ 70 - 71.
- Ισολογισμός μετατροπής ο οποίος συντάσσεται όταν μετατρέπεται η μορφή των επιχειρήσεων π.χ. από ατομική σε εταιρική, ομόρρυθμη ή ετερόρρυθμη εταιρεία ή Κεφαλαιουχική ανώνυμη εταιρεία περιορισμένης ευθύνης.
2. Ανάλογα με εάν ο Ισολογισμός αφορά μια επιχείρηση ή περισσότερες, διακρίνονται σε:
α) Ισολογισμός διαφόρων οικονομικών μονάδων (ατομικών επιχειρήσεων, εταιρειών).
β) Ενοποιημένους Ισολογισμούς, οι οποίοι συντάσσονται για την απεικόνιση της οικονομικής καταστάσεως ομίλου συνδεδεμένων επιχειρήσεων.
Η ενοποίηση ισολογισμών περιλαμβάνει, την ενοποίηση χρεαπαιτήσεων και την απεικόνιση κερδοζημιών. Πρόκειται για ισολογισμούς, τους οποίους καταρτίζουν οι εταιρείες-μητέρες οι οποίες διατηρούν την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου πολλών άλλων εξαρτημένων επιχειρήσεων, τις οποίες ελέγχουν^.
1.5. Απογραφή - Σχέση απογραφής και ισολογισμού.
Απογραφή είναι το σύνολο των οργανωμένων ενεργειών, οι οποίες έχουν στόχο τον προσδιορισμό όλων των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης (καταγραφή) καθώς και την έκφραση της αξίας τους σε χρηματικές μονάδες (αποτίμηση) σε δεδομένη στιγμή.
Μεταξύ απογραφής και ισολογισμού υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές οι οποίες είναι:
1. Ο ισολογισμός αποτελεί περίληψη της απογραφής.
2. Τόσο η απογραφή, όσο και ο ισολογισμός εκφράζουν την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης σε δεδομένη χρονική στιγμή και σε ενιαίο νόμισμα.
3. Η απογραφή και ο ισολογισμός καταχωρούνται στο βιβλίο απογραφών.
4. Η απογραφή είναι λεπτομερής καταγραφή των περιουσιακών στοιχειών ενώ ο ισολογισμός αποτελεί περίληψη και εμφανίζει συνοπτικά την περιουσιακή κατάσταση της επιχείρησης.
5. Η απογραφή περιλαμβάνει ποσότητες και αξίες, ποιότητες ονόματα των επιμέρους χρεωστών κ.λ.π. ενώ ο Ισολογισμός εμφανίζει μόνο αξίες και μάλιστα κατά κατηγορίες των διαφόρων στοιχείων, μεθοδικά ομαδοποιημένες. * Κιφ 1 ΕΙΣΑΓΟΠΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
* Γ. Ν. Καφούση - ‘Γενική Λογιστική’- Α' Τόμος, Εκδόσεις Α. Σταμούλης, Παραιάς 1991, σελ.
6. Η σύνταξη της απογραφής προηγείται χρονικά από τη σύνταξη του ισολογισμού.
7. Στην απογραφή, αναγράφονται με λεπτομέρεια τα περιουσιακά στοιχεία του ενεργητικού που ακολουθεί σε κάθετη συνέχεια η αναγραφή των στοιχείων του παθητικού.®
1.6. Αποτελέσματα Χρήσεως
Ο προσδιορισμός των συνολικών καθαρών αποτελεσμάτων (κερδών ή ζημιών) που πραγματοποιούνται από το σύνολο των δραστηριοτήτων της οικονομικής μονάδας μέσα στη χρήση που κλείνει, γίνεται με το βασικό λογαριασμό
«Αποτελέσματα Χρήσεως». Ο λογαριασμός «Αποτελέσματα Χρήσεως»
χρησιμοποιείται μόνο στο τέλος της χρήσεως, οπότε καταρτίζεται υποχρεωτικά η Κατάσταση των Αποτελεσμάτων χρήσεως. Η κατάσταση αυτή, σύμφωνα με το Ε.ΓΛ.Σ. και το άρθρο 436 νόμου 2190 / 1920, δημοσιεύεται μαζί με τον ισολογισμό και τον πίνακα διαθέσεως αποτελεσμάτων.
Στο λογαριασμό “Αποτελέσματα Χρήσεως* μεταφέρονται τα μικτά αποτελέσματα εκμεταλλεύσεως και τα διάφορα άλλα έσοδα για να συσχετισθούν με τα έξοδα διοικητικής λειτουργίας, τα έξοδα λειτουργίας ερευνών και ανατττύξεως, τα έξοδα διαθέσεως. Στο λογαριασμό αποτελέσματα χρήσεως μεταφέρονται επίσης τα χρηματοοικονομικά αποτελέσματα (έσοδα - έξοδα) τα έκτακτα και ανόργανα αποτελέσματα (έσοδα, κέρδη, έξοδα, ζημίες) καθώς και οι αποσβέσεις παγίων οι οποίες δεν είναι ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος.
Από το συσχετισμό των παραπάνω στοιχείων προκύπτουν τα συνολικά καθαρά αποτελέσματα της κλεισμένης χρήσεως πριν από την αφαίρεση των φόρων (φόρος εισοδήματος και λοιποί μη ενσωματωμένοι στο λειτουργικό κόστος φόρου).®
Κ£φ 1 ΕΙΣΑΤαΠΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
Γ. Ν. Καφούση - Τενική Λογιστική’ - Α' Τόμος, Εκδόσεις Α. Σταμούλης, Παραιάς 1991, σελ.
Γ. Ν. Καφούση - Τ ενική Λογιστική" - Α' Τόμος, Εκδόσας Α. Σταμούλης, Παραιάς 1991, σελ.
91 - 92.
Κεφ. 2: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΕΟΣ
2 . ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ
2.1. Γενικά
Ο ρόλος της Λογιστικής, από τεχνικής απόψεως, τελειώνει με την κατάρτιση των χρηματοοικονομικών ή λογιστικών καταστάσεων. Από το σημείο όμως αυτό και μετά αρχίζει ένας άλλος, πιο σπουδαίος ρόλος, ο οποίος αναφέρεται διερεύνηση, ερμηνεία και αξιολόγηση των στοιχείων των λογιστικών αυτών καταστάσεων. Οι λογιστικές ή χρηματοοικονομικές καταστάσεις παρέχουν πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν τους ενδιαφερόμενους για τις επιχειρηματικές μονάδες να λάβουν σωστές αποφάσεις.
Η πραγματική όμως, εικόνα μιας επιχείρησης δίνεται σε συνδυασμό και με άλλες συμπληρωματικές πληροφορίες που περιλαμβάνονται στους ετήσιους απολογισμούς που καταρτίζουν οι επιχειρήσεις, καθώς και σε άλλα εξωλογιστικά δεδομένα. Για το λόγο αυτό οι σημειώσεις που συνοδεύουν τις λογιστικές καταστάσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτών και πρέπει να μελετώνται προσεκτικά κατά την ανάλυση και αξιολόγηση των δεδομένων μιας επιχειρηματικής μονάδας.
Η εργασία αυτή αναφέρεται κυρίως στη χρηματοοικονομική ανάλυση των δημοσιευμένων λογιστικών καταστάσεων των επιχειρήσεων και επομένως περιορίζεται κατά κύριο λόγο στην ανάλυση που μπορούν να κάνουν οι εξωτερικοί αναλυτές, εκείνοι δηλαδή που δεν έχουν πρόσβαση στα μη δημοσιευμένα στοιχεία.
Έτσι η πλέον σημαντική πηγή πληροφοριών για την δραστηριότητα μιας επιχείρησης είναι οι βασικές λογιστικές καταστάσεις, δηλαδή ο ισολογισμός και η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεως.
Εκεί εμφανίζονται τα περιουσιακά στοιχεία, οι πηγές προελεύσεως των κεφαλαίων της, καθώς και τα οικονομικά αποτελέσματα από της δραστηριότητές της.
Οι παραπάνω όμως λογιστικές καταστάσεις παρουσιάζουν ορισμένα μειονεκτήματα τα οποία είναι:
1. Τα στοιχεία που περιλαμβάνονται είναι πολύ συνοτπικά και ανομοιόμορφα καταταγμένα, δεδομένου ότι, για την κατάρτισή τους δεν υπάρχει ένας ενιαίος τύπος υποχρεωτικός για όλες τις επιχειρήσεις.
11
Κεφ 2: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ
2. Ο χρόνος που συνήθως μεσολαβεί από το τέλος της χρήσεως στην οποία αναφέρονται, μέχρις ότου δημοσιευθούν και γίνουν γνωστές στο ευρύ κοινό, είναι αρκετά μακρύς.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω μειονεκτημάτων χρησιμοποιείται η χρηματοοικονομική ανάλυση, η οποία ασχολείται με τον υπολογισμό των κατάλληλων μεγεθών και σχέσεων που είναι σημαντικές και χρήσιμες για την λήψη οικονομικής φύσεως αποφάσεων. Έτσι μπορεί να λεχθεί ότι με την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων επιτελείται μια σημαντική λειτουργία μετατροπής πολυποίκιλων στοιχείων, από απλούς αριθμούς σε χρήσιμες πληροφορίες, που σπάνια προσφέρονται αυτούσιες.
2.2. Σκοπός της αναλύσεως των λογιστικών καταστάσεων Η ερμηνεία και αξιολόγηση των στοιχείων των λογιστικών καταστάσεων απαιτεί μια κάποια εξοικείωση με τις βασικές μεθόδους χρηματοοικονομικής αναλύσεως. Φυσικά το είδος της χρηματοοικονομικής αναλύσεως των λογιστικών καταστάσεων εξαρτάται από το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και τις επιδιώξεις αυτών που πραγματοποιούν την ανάλυση (μέτοχοι, επενδυτές, πιστωτές, διοίκηση, κρατικές υπηρεσίες, εργαζόμενοι, χρηματιστές κ.λ.π.).
Για να μπορέσουν όλες οι παραπάνω ομάδες ενδιαφερομένων να προχωρήσουν στην χρηματοοικονομική ανάλυση των στοιχείων των επιχειρήσεων, είναι απαραίτητο να προβούν σε συγκρίσεις και να υπολογίσουν σχέσεις, οι οποίες θα αποτελέσουν τη βάση επί της οποίας θα στηρίξουν τις αποφάσεις τους.
Ως εκ τούτου, με την ανάλυση των στοιχείων των λογιστικών καταστάσεων, οι αποφάσεις των ενδιαφερομένων, σε κάθε περίτπωση, δεν στηρίζονται πλέον στη διαίσθηση ή στις υποθέσεις, αλλά σε συγκεκριμένα πορίσματα, οπότε μειώνεται με αυτόν τον τρόπο, κατά το δυνατόν, η αβεβαιότητα ως προς το αποτέλεσμα που υπάρχει σε όλες τις αποφάσεις .
Βέβαια η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων δεν αποδυναμώνει τον ανθρώπινο (υποκειμενικό) παράγοντα, ο οποίος πάντοτε σφραγίζει και χρωματίζει την λήψη αποφάσεων.
Όπως προαναφέρθηκε, η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων και η τεχνική που χρησιμοποιείται κάθε φορά, μπορεί να γίνει από διαφορετική σκοπιά, ανάλογα με τον επιδιωκόμενο σκοπό κάθε ενδιαφερομένου.
Για τον λόγο αυτόν, πριν από κάθε ανάλυση, πρέπει να γίνεται ανακατάταξη και ομαδοποίηση ορισμένων λογαριασμών των λογιστικών καταστάσεων με σκοπό:
• Τη μείωση των στοιχείων που θα τύχουν επεξεργασίας και μελέτης,
• Την κατάταξη αυτών σύμφωνα με τις επιδιώξεις του αναλυτή,
• Τη δυνατότητα επιλογής των μερικών αθροισμάτων, καθώς και των επί μέρους ποσών, ούτως ώστε να μπορούν να υπολογιστούν διάφοροι αριθμοδείκτες.
Κίφ 2: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ
2.3. Βασικές κατηγορίες και σκοποί αναλυτών
Αναφερθήκαμε παραπάνω ότι ανάλογα με το ποιος διενεργεί την ανάλυση και ποιους σκοπούς επιδιώκει, υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις σχετικά με τη συγκεκριμένη τεχνική που, ακολουθείται κάθε φορά.
Κιφ. 2: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΕΟΣ
Αυτοί που ενδιαφέρονται και χρησιμοποιούν την τεχνική της αναλύσεως των λογιστικών καταστάσεων, με σκοπό την λήψη αποφάσεων, μπορούν να καταταγούν σε διάφορες βασικές κατηγορίες όπως:
α) Επενδυτές - Μέτοχοι, β) Δανειστές της επιχείρησης, γ) Διοικούντες της επιχείρησης,
δ) Οικονομικοί αναλυτές, χρηματιστές, στελέχη τραπεζών επενδύσεων και χρηματηστηρίου,
ε) Αναλυτές σε περιτττώσεις εξαγορών και συγχωνεύσεων, στ) Ελεγκτές λογιστικών καταστάσεων,
ζ) Λοιπές ομάδες ενδιαφερομένων.
2.3.1. Σ κοπ οί επενδυτώ ν - μετόχω ν
Οι επενδυτές, που κατά κανόνα είναι και μέτοχοι μιας επιχείρησης, είναι εκείνοι που δίνουν τα επιχειρηματικά κεφάλαια τα οποία εκτίθενται σε πολλούς και ποικίλους κινδύνους.
Τα κεφάλαια αυτά αποτελούν την ασπίδα προστασίας των δανειακών κεφαλαίων της επιχείρησης.
Οι επενδυτές - μέτοχοι αποβλέπουν στην λήψη κάποιου ποσού από τη διανομή των κερδών (μέρισμα), εφόσον η επιχείρηση είναι κερδοφόρα και αφού προηγουμένως εξυπηρετηθούν οι δανειστές της. Οι ενδιαφερόμενοι αυτοί, προκειμένου να προβούν στην ανάλυση των στοιχείων μιας επιχείρησης, χρειάζονται πιο γενικές πληροφορίες από ότι οι ενδιαφερόμενοι των λοιπών κατηγοριών.
Έχοντας επενδύσει κεφάλαια στην επιχείρηση, οι μέτοχοι ενδιαφέρονται για την όλη δραστηριότητα της, την κερδοφόρα δυναμικότητα της, την οικονομική της κατάσταση και τη διάρθρωση των κεφαλαίων της, δεδομένου ότι για την εκτίμηση της αξίας των μετοχών μιας επιχείρησης είναι απαραίτητα όλα αυτά τα στοιχεία.
Παράλληλα ενδιαφέρονται και για τη σπουδαιότητα της μέσα στον κλάδο, για τα μελλοντικά της κέρδη και την εξέλιξη τους διαχρονικά. Ομοίως πρέπει να συνεκτιμήσουν και άλλους παράγοντες, που έμμεσα επηρεάζουν τη δραστηριότητα της επιχείρησης, όπως η γενική οικονομική κατάσταση, η θέση που κατέχει ο κλάδος μέσα στην όλη οικονομία, η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της και η ποιότητα και ικανότητα της διοικήσεως της.
Συγκεκριμένα ο επενδυτής - μέτοχος αποβλέπει: α) στην λήψη κάποιου μερίσματος στο μέλλον διαρκούσης της επενδύσεως των κεφαλαίων του, β) στην πιθανή λήψη κάποιων δικαιωμάτων από τη διανομή αποθεματικών της εταιρείας και γ) στην αυξημένη τιμή που ελπίζει ότι θα έχουν οι τίτλοι (μετοχές) στην Αγορά ώστε να πραγματοποίηση κέρδη κεφαλαίου.
2.3.2. Σκοπ οί τω ν δανειστώ ν μ ια ς επ ιχείρ ησης
Όπως αναφέραμε παραπάνω ο επενδυτής - μέτοχος ενδιαφέρεται κυρίως για τις προοπτικές και την κερδοφόρα δυναμικότητα της επιχείρησης διότι, εκεί στηρίζει όλες τις προσδοκίες του. Οι δανειστές - πιστωτές, από την άλλη πλευρά, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ασφάλεια που τους παρέχεται, τόσο για τους τόκους όσο και για την επιστροφή των κεφαλαίων τους. Γι’ αυτό οι τελευταίοι δίνουν βαρύτητα στην πραγματική αξία των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης καθ’ όσον, πολλές φορές αυτά αποτελούν ασφάλεια. Υπολογίζουν των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης με βάση τη δυνατότητα ρευστοποιήσεως τους, εκτιμώντας αυτά με χαμηλότερες γενικά τιμές από εκείνες που εμφανίζονται στον ισολογισμό ή που επιβάλλονται από τις λογιστικές αρχές.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αφήνω περιθώρια για ενδεχόμενες δυσμενείς καταστάσεις στο μέλλον.
Οι μέθοδοι αναλύσεως που εφαρμόζουν οι δανειστές, καθώς και τα κριτήρια εκτιμήσεως που χρησιμοποιούν, ποικίλλουν ανάλογα με την χρονική διάρκεια των παρεχομένων δανείων, την ασφάλεια που απολαμβάνουν και τον σκοπό για τον οποίο δόθηκαν.
Σε περίτπωση παροχής βραχυχρονίων δανείων στην επιχείρηση, οι δανειστές ενδιαφέρονται για την βραχυχρόνια οικονομική κατάσταση αυτής, το βαθμό ρευστότητας των κυκλοφοριακών στοιχείων της και την ταχύτητα κυκλοφορίας τους.
Αντίθετα, οι μακροχρόνιοι δανειστές επιδιώκουν μια πιο λεπτομερή ανάλυση των στοιχείων, η οποία περιλαμβάνει προβλέψεις των μελλοντικών εισροών κεφαλαίων, της οικονομικής θέσεως της επιχείρησης κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, της ικανότητας της να διατηρήσει αυτή την οικονομική κατάσταση κάτω από διαφορετικές οικονομικές συνθήκες και τέλος της δυναμικότητας των κερδών της. Τούτο διότι τα προ αποσβέσεων κέρδη μιας επιχείρησης αποτελούν την κύρια και πιο επιθυμητή πηγή εξυπηρετήσεως των δανειακών της κεφαλαίων.
Πέραν όμως των όσων αναφέραμε, οι δανειστές γενικά μιας επιχείρησης ενδιαφέρονται να γνωρίσουν τη διάρθρωση των κεφαλαίων της, δεδομένου ότι αυτή δείχνει τον βαθμό ασφαλείας που απολαμβάνουν. Έτσι η σχέση ιδίων προς ξένα Κ£φ. 2: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ
15
Κιφ 2: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΙΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ
(δανειακά) κεφάλαια παρέχει ένδειξη της επάρκειας ή όχι των ιδίων κεφαλαίων μιας επιχείρησης και του βαθμού ασφάλειας που απολαμβάνουν οι δανειστές της σε περίτπωση μελλοντικών ζημιών. Η σχέση αυτή αντανακλά επίσης τη συμπεριφορά της διοικήσεως μιας επιχείρησης και δείχνει αν αυτή προτιμά τον δανεισμό από τη προσφυγή στη κεφαλαιαγορά για άντληση κεφαλαίων με έκδοση νέων μετοχών.
2.3.3. Σκοπ οί της διοίκησ ης της επ ιχείρ ησης
Η οικονομική ανάλυση των στοιχείων μιας επιχείρησης αποτελεί το κυριότερο εργαλείο στα χέρια της διοικήσεώς της. Τούτο διότι οι διοικούντες ενδιαφέρονται για τον προορισμό της οικονομικής της καταστάσης, την κερδοφόρα δυναμικότητας και την μελλοντική της εξέλιξη.
Δεδομένου ότι οι διοικούντες μιας επιχείρησης συνδέονται άμεσα με αυτή και μπορούν να κάνουν συνεχή χρήση των βιβλίων της, βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση σε σύγκριση με τις δύο προηγούμενες κατηγορίες ενδιαφερομένων. Ως εκ τούτου, η ανάλυση αυτών μπορεί να προχωρήσει σε μεγαλύτερο βάθος και να περιλάβει τη συστηματική μελέτη των αριθμοδεικτών, που προκύτττουν από τις σχέσεις των διαφόρων οικονομικών της στοιχείων και την τάση τους ώστε να είναι δυνατός ο έγκυρος εντοπισμός και αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων.
Έτσι η διοίκηση στοχεύει κυρίως στο να ασκεί έλεγχο και στο να παρατηρεί την επιχείρηση από τη σκοπιά των εκτός αυτής τρίτων δηλ. των δανειστών και των επενδυτών - μετοχών. Η συνεχής παρατήρηση και ανάλυση του μεγέθους των μεταβολών των οικονομικών στοιχείων και των αριθμοδεικτών οδηγεί τη διοίκηση στη συναγωγή πολυτίμων συμπερασμάτων σχετικά με την οικονομική κατάσταση και τη δραστηριότητα της επιχείρησης και την καθιστά ικανή να προβαίνει στη λύση των κατάλληλων μέτρων για την αντιμετώπιση τυχόν δυσμενών συνθηκών.
2.3.4. Σ κοπ οί τω ν αναλυτώ ν σε περιπ τώ σεις εξαγορώ ν ή συγχω νεύσεω ν Στις περιπτώσεις εξαγοράς μιας επιχείρησης από άλλη ή για συγχώνευση δύο ή περισσοτέρων επιχειρήσεων θα πρέπει η ανάλυση να προχωρήσει στην εκτίμηση και των άυλων περιουσιακών στοιχείων, όπως είναι η φήμη και πελατεία, καθώς και τον υπολογισμό των υποχρεώσεών τους διότι όλα αυτά τα στοιχεία περιλαμβάνονται στο προϊόν της εξαγοράς ή της συγχωνεύσεως.
Έτσι, η πραγματοποιούμενη από τους ειδικούς ανάλυση των οικονομικών στοιχείων είναι πολύτιμη για τον προσδιορισμό της οικσνομικής και λειτουργικής αξίας των συγχωνευόμενων επιχειρήσεων ή της εξαγοραζόμενης επιχείρησης.
2.3.5. Σκοποί τω ν ελεγκτώ ν λο γισ τικώ ν καταστάσεω ν
Οι ελεγκτές ασχολούνται με τον έλεγχο των οικονομικών στοιχείων των επιχειρήσεων και τελικά διατυπώνουν τα πορίσματα τους σχετικά με την ακρίβεια αυτών. Ένας από τους βασικούς σκοπούς των ελεγκτών είναι ο εντοπισμός ηθελημένων ή μη σφαλμάτων και ατασθαλιών τα οποία αν δεν επισημανθούν και δεν αφαιρεθούν δίνουν μια εσφαλμένη εικόνα για την επιχείρηση πράγμα που είναι αντίθετο με τις γενικά παραδεκτές αρχές της λογιστικής.
Η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων με τον υπολογισμό ορισμένων αριθμοδεικτών και η παρακολούθηση των μεταβολών των οικονομικών στοιχείων μιας επιχείρησης και των τάσεων τους διαχρονικά, αποτελούν τα κύρια μέσα στο έργο των ελεγκτών. Τούτο διότι τυχόν σημαντικά λάθη και ατασθαλίες επηρεάζουν την εικόνα της οικονομικής θέσεως και τα αποτελέσματα μιας επιχείρησης. Τελικά η όλη ανάλυση αποτελεί συνολικό έλεγχο της ορθότητας των λογιστικών καταστάσεων.
2.3.6. Σκοπ οί λο ιπ ώ ν ομάδω ν ενδιαφέρω ν
Η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων χρησιμοποιείται και από άλλες ομάδες ενδιαφερομένων, οι οποίοι ανάλογα με τον σκοπό που επιδιώκουν, δίνουν και ανάλογη έμφαση στα επιμέρους στοιχεία. Έτσι είναι δυνατόν να ενδιαφέρονται για την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων οι εφοριακοί ελεγκτές, σε μια φάση ελέγχου των εσόδων του κράτους από φόρους των επιχειρήσεων.
Επίσης οι συνδικαλιστικές ενώσεις των εργαζομένων μπορούν να κάνουν χρήση των μεθόδων αναλύσεως των λογιστικών καταστάσεων για να αξιολογήσουν την οικονομική θέση της επιχείρησης, προκειμένου να υπογράψουν με αυτή συλλογική σύμβαση εργασίας και να προσπαθήσουν να πετύχουν καλύτερους όρους αμοιβών και εργασίας για τα μέλη τους.
Πέραν αυτών, και πελάτες της επιχείρησης μπορούν να χρησιμοποιούν την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων προκειμένου να προσδιορίσουν την κερδοφόρα δυναμικότητα αυτής, την απόδοση των κεφαλαίων της, ως και άλλα συναφή στοιχεία με σκοπό την προσφορότερη συνεργασία και την επίτευξη καλύτερων τιμών και όρων συναλλαγής.’^
Κεφ. 2: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΕΟΣ
ΑρβανιτΙδης Κων/νος, - ‘Ανάλυση Ισολογισμών" - σελ. 24 - 26, Διδακτικές Σημαώσας, Καβαλά 1988