[PENDING] Δικαιώματα και υποχρεώσεις των μισθωτών στην εργασία, στις αποδοχές, στην υγιεινή και ασφάλεια και στην ετήσια άδεια μετά του Ε.Α.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΘΕΜΑ:

"ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΣΤΙΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ,

ΣΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟΥ Ε.Α."

ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ:

ΠΑΠΠΟΥ ΜΕΛΠΟΜΕΝΗ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΚΑΜ ΠΑΝΤΑΗΣ

ΚΑ Β ΑΛ Α, 199 7

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ]

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΘΕΜΑ:

"ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΣΤΙΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ,

ΣΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟΥ Ε.Α."

ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ:

ΠΑΠΠΟΥ ΜΕΛΠΟΜΕΝΗ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΚΑΜ ΠΑΝΤΑΗΣ

ΚΑΒΑΛΑ, 1997

' Στους αγαπημένους μου γονείς Ά γγελο και Μαρία και αχόν Ιγνάτιο για ότι έκανε για μένα"

ΠΕΙΡΙΕΧϋΜΕΝΑ

ΣΥΝΤΟΜΟΓ ΡΑΦΙΕΣ ...

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ...

ΕΙΣΑΓΩΓΉ . ...

1. Ιστορική αναδρομή ...

2. Σημερινή εικόνα του εργατικού δικαίου ...

3 . Εργατικό δίκαιο ...

4 . Εργοδότης ...

5. Μ ισ θ ω τό ς...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ° 'ΕΡΓΑΣΙΑ"

1 .1 Γενικό - Έννοια ...

1 .2 Υποχρέωση παροχής εργασίας ...

1 .3 Υποχρέωση υπακοής ...

1 .4 Υποχρέωση πίστης ...

1 .5 Υποχρέωση πρόνοιας εργοδότη 1 .6 Υποχρέωση χορήγησης αδείας

1 .7 Δικαίωμα για ίση μεταχείρηση ...

1 .8 Δικαίωμα σεβασμού προσωπικότητας ...

1 .9 Εργατικό ατυχήματα ...

1 .1 0 Συνδικαλιστικά δικαιώματα ...

1 .11 Επίσχεση εργασίας ...

1 .1 2 Πιστοποιητικά υπηρεσίας (ή εργασίας] ...

1 .1 3 Συμβούλια εργαζομένων ...

1 .1 4 Αποζημίωση μισθωτού που απολύεται ...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2° "ΑΠΟΔΟΧΕΣ" ...

2.1 Γενικά - Έννοια ...

2 .2 Είδη μισθών (νόμιμος, συμβατικός, ειθισμένος] ...

2 .3 Συστήματα αμοιβής (χρονικός μισθός, μισθός κατά μονάδα παραγωγής ή κατ' αποκοπή, μισθός με ποσοστά στα κέρδη ή των εισπράξεων, φιλοδωρήματα] ... 1 8 2 .4 Η μορφή του μισθού (χρηματικός μισθός, μισθός σε είδος] ... 2 0 2 .5 Τακτικές και έκτακτες αποδοχές ... 21 1 2 3 3 3 4 4 4 7 7 7 8 8 9 9 10 10 11 1 1 1 2 13 1 4 1 4 17 1 7 1 7

2 .6 Επιδόμαχα ... 21 2 .7 Χρόνος - χρόπος - τόπος καταβολή μισθού ... 2 3 2 .8 Αμοιβή νυχτερινής εργασίας, Κυριακής και υπερωριών ... 2 4 2 .9 Κρατήσεις από το μισθό ... 2 5 2 .1 0 Κατάσχεση ή εκχώρηση μισθού ... 2 6 2.11 Συμψηφισμός μισθού ... 2 6 2.1 2 Παραγραφή μισθού ... 2 7 2 .1 3 Καθυστέρηση πληρωμής μισθού. Συνέπειες - Κυρώσεις ... 2 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3° 'ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ" ... 31 3.1 Γενικά ... 31 3 .2 Γενικές υποχρεώσεις εργοδοτών - εργαζομένων ... 31 3 .3 Υποχρέωση του εργοδότη από τον Α Κ . για την λήψη μέτρων

υγιεινής και ασφάλεια υπέρ των εργαζομένων... 3 2 3 .4 Υποχρέωση του εργοδότη από το Ν. 1 5 6 8 / 1 9 8 5 για την λήψη

μέτρων υγιεινής και ασφάλειας υπέρ των εργαζομένων ... 3 3 3 .5 Προληπτικά μέτρα για την υγιεινή και ασφάλεια υπέρ των εργαζομένων 3 4 3 .6 Καθορισμός ωρών για την βελτίωση συνθηκών εργασίας ... 3 8 3 .7 Συνέπειες ... 4 0 3 .8 Κυρώσεις ... 41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4° "ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟΥ Ε Δ ." ... 4 3 4.1 Γενικά - Έννοια ... 4 3 4 .2 Προϋποθέσεις χορηγήσεως της άδειας ... 4 3 4 .3 Χρόνος της γέννεσης και της χορήγησης άδειας ... 4 4 4 .4 Ημέρες άδειας - αποδοχές και Ε Α... 4 4 4 .5 Ομαδική χορήγηση άδειας ... 4 8 4 .6 Τμηματική χορήγηση άδειας ... 4 9 4 .7 Απαγορεύσεις κατά την διάρκεια της άδειας ... 4 9 4 .8 Άδεια μισθωτών εποχιακών επιχειρήσεων ... 4 9 4 .9 Αποδοχές αδείας και επιδόματος αδείας επί λύσεως της σχέσεως

εργασίας... 5 0 4 .1 0 Άδεια με διαλείπουσα (διακοπές] ή εκ περιτροπής εργασίας ... 51 4 .1 1 Βιβλίο αδειών ... 5 2 4 .1 2 Κρατήσεις στις αποδοχές αδείας και του Ε Α ... 5 3 4 .1 3 Κυρώσεις μη χορήγησης άδειας ... 5 7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ... 5 8

ΣΥΝΤΟΜϋΓΡΑΦΙΕΣ

Ν. Νόμος

Ν.Δ. Νομοθετικό Διάταγμα

Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας Σ.Σ.Ε. Συλλογική Σύμβαση Εργασίας

Δ.A Διαιτητική Απόφαση

Δ.Ε.Ν. Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας Ν.Π.Δ.Δ. Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Α.Κ. Αστικός Κώδικας

Β.Δ. Βασιλικό Διάταγμα Α.Ν. Αναγκαστικός Νόμος Π.Δ. Προεδρικό Διάταγμα ΕΦ. ΑΘ. Εφερείο Αθηνών Α.Π. Άρειος Πάγος Υ.Α. Υπουργική Απόφαση ΑΠϋΦ. Απόφαση

Δ.Λ.ϋ.Ε.Μ. Διανεμιτικός Λογ/σμός Οικογενειακών Επιδομάτων Μισθωτών Δ.Δ.Δ.Δ. Δευτεροβάθμια Διοικητική Διαιτητικό Δικαστήριο

Ε.Ε.Δ. Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου Φ.Ε.Κ. Φύλλο Εργμερίδας Κυβερνήσεως

□ Τ .Α . Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κ.Π.Δ. Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τα νομικά βιβλία γράφονταν πάντα μάνα για όσους είχαν ειδική παιδεία, κά­

θε άλλο πολίτη τον κρατούσαν σε απόσταση με την ιδιόρρυθμη ορολογία και τη στρυφνή τους γλώσσα. Το περιεχόμενο των βιβλίων αυτών, δηλαδή οι νόμοι και η ερμηνεία τους, πρέπει να είναι κοινή γνώση και κτήμα όλων των πολιτών. Γιατί η επαφή όλων μας με τους νόμους είναι καθημερινή και αναπόφευκτη, αυτό ισχύει ιδιαίτερα για κανόνες του Εργατικού Δικαίου, που τους συναντάμε στη ζωή μας διαρκώς, είτε είμαστε εργαζόμενοι, είτε εργοδότες.

Η γνώση και η κατανόηση των νόμων, μας κάνει ουσιαστικούς φορείς των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών μας, συνειδητούς και ευσυνείδητους πολίτες που ζουν ελεύθερα με δικαιοσύνη.

Το εργατικό δίκαιο, περισσότερο από άλλους κλάδους του δικαίου, είναι καρπός αλλά και όργανο διαμορφώσεως των κοινωνικών συνθηκών. Η στεγνή παρουσίασή του θα το άφηνε αδικαίωτο, ίσως και ακατανόητο σε πολλά σημεία.

Στις σελίδες που ακολουθούν περιλαμβάνεται ότι έχει σχέση με τα «δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μισθωτών στην εργασία, στις αποδοχές, στην υγιεινή και την ασφάλεια και στην ετήσιο άδεια μετά του Επιδόματος αδείας».

Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Αρχ. Καμπάνταη που μου εμπι­

στεύτηκε ένα από τα θέματα πτυχιακής εργασίας.

Μελπομένη Πάππου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Η πρωταρχική έννοια του εργατικού δικαίου είναι η εργασία. Πολλά χρόνια πριν οι εργαζόμενοι υποβάλλονταν σε εξαντλητική εργασία^ και η αμοιβή για την εργασία τους ήταν απαράδεκτα χαμηλή. Παιδιά και γυναίκες εργάζονται χωρίς δια­

κοπή για 1 6 ολόκληρες ώρες την ημέρα αλλά και τη νύχτα. Μέτρα υγιεινής και ανασφάλειας ήταν εντελώς ανύπαρκτα, ιδιαίτερα στους χώρους εργασίας που βρί­

σκονται κάτω από τη γη, δηλαδή σε στοές ορυχείων κσι μεταλλείων. Η κατάσταση αυτή προκαλεί αναταραχές οι οποίες περικλείουν κινδύνους γιο την κοινωνική ει­

ρήνη, αλλά και τις εθνικές οικονομίες των επιμέρους κρατών.

Έτσι, λοιπόν, άρχισε σιγά - σιγά να δημιουργείται το εργατικό δίκαιο όπου είναι ένας σχετικά καινούργιος κλάδος του δικαίου. Πράγματι το εργατικό δίκαιο είναι καρπός των πολιτικών και κοινωνικών διαμορφώσεων που ξεπήδησαν από τη Βιομηχανική επανάσταση και την ανάπτυξη της τεχνικής στα πλαίσια του οικονομι­

κού Φιλελευθερισμού του περασμένου αιώνα.

2. ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Η εποχή των σκληρών αγώνων των εργαζομένων για την απλή τους επι­

βίωση έχει πια περάσει. Σήμερα έχει αναγνωρισθεί ότι η εργασία δεν είναι ένα α­

πλό αντικείμενο οικονομικής συναλλαγής, αλλά αποτελεί δημιουργική εκδήλωση της σνθρώπινης προσωπικότητας. Συνεπώς η προστασία της εργασίας είναι ταυ­

τόχρονα και προστασία της προσωπικότητας. Παράλληλα έχει συνειδητοποιηθεί α­

πό όλες τις πλευρές ότι η εργασία είναι σημαντικότατος συντελεστής για τη δη- μιαυργία εθνικού πλούτου και επομένως πρέπει να προστατευθεί και ν' αξιοπαιηθεί προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Τέλος έχει φανεί καθαρά ότι η εξασφάλι­

ση δικαίων και ικανοποιητικών όρων εργασίας επιδρά καθοριστικά στη διστήρηση συνθηκών κσινωνικής ειρήνης και στη σταθερότητα της λειτουργίας του κοινωνι­

κού συστήματος.

' Επιτομή του σύγχρονου εργατικού δικαίου, Φώτη - Δονάτου Παπαγιάννη, Αθήνα 1988.

3. ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Εργοΐΐκό δίκαιο είναι το σύνολο των νομικών κανόνων που ρυθμίζουν τις σχέσεις οι οποίες διαμορφώνονται μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών από τη σύμβαση παρσχής εξαρτημένης εργασίας. Παράλληλα το εργατικό δίκαιο ρυθμίζει και τις σχέσεις που διαμορφώνονται μεταξύ των εργαζομένων των εργοδοτών και του κράτους με σύμβαση πάντοτε παροχής εξαρτημένης εργασίας.

Το εργατικό δίκαιο είναι ένας από τους κλάδους δικαίου και αποτελεί τμήμα του ιδιωτικού δικαίου. Ξεκίνησε αρχικά ως τμήμα του αστικού δικαίου - ειδικότερα του ενοχικού και σιγά-σιγά έγινε αυτοτελής κλάδος. Σε πολλά όμως σημεία έχει χαρακτηριστικά που το κάνουν να πλησιάζει και στο δημόσιο δίκαιο.

4. ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ^

Ως εργοδότης χαρακτηρίζεται από το νόμο κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ, το οποίο χρησιμοποιεί αμοιβή την εργασία άλλων φυσικών προσώπων, με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. 0 εργοδότης είναι ο αντισυμβαλλόμενος του μισθωτού στη σύμβαση εργασίας. Συνεπώς εργοδότες είναι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, τα νο­

μικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή δημοσίου δικαίου. Το δημόσιο, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης κ,λη. (Άρθρο 1 Ν . 3 2 3 9 / 1 9 5 5 και άρθρο Β, παρ. 5 ΑΝ.1 3 4 6 / 5 1 . Μ. Πρωτ. Αθην. 1 1 3 8 9 / 9 4 , ΔΕΝ 1 9 9 4 , σελ. 8 5 4 , Εφετ. Α - θην. 2 4 5 1 / 9 0 , ΔΕΝ 1 9 9 2 , σελ. 7 3 6 ].

5. ΜΙΣΘΩΤΟΣ

Μ ε τον όρο «μισθωτό» εννοούμε κάθε φυσικό πρόσωπο το οποίο παρέχει εξαρτημένη εργασία έναντι αμοιβής στην υπηρεσία ενός άλλου προσώπου, ε ίτε ε ί­

ναι φυσικό, είτε είναι νομικό. (Άρθρο 6 Ν. 7 6 5 / 1 9 4 3 , Άρθρο 1 Ν 3 2 3 9 / 1 9 5 5 , έγγραφο 1 5 8 5 / 6 5 , Υπουργ. Εργασίας Αρ. Πάγου 1 4 6 2 / 8 0 Ε- ΕΔ 1 9 8 1 , σελ. 7 7 ].

^ Νομοθεσία εργατική και ασφαλιστική, Κων. Δ. Λαναρά, Αθήνα 1997.

6. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ

ϋι μισθωτοί μπορούν να διακριθούν σε διάφορες κατηγορίες με βάση διά­

φορα κριτήρια άπως π.χ. τη μορφή της επιχείρησης ή τον κλάδο απασχάλησης. Η βασικάτερη όμως διάκριση είναι σε υπαλλήλους και εργάτες. Έτσι, λοιπόν, σύμφω­

να με το πόρισμα της νομολογίας, κυρίως μετά το ΝΑ 2 6 5 5 / 5 3 οι σχετικοί ο­

ρισμοί έχουν διαμορφωθεί ως εξής:

ο. Πς υπάλληλος θεωρείται σύμφωνα με το άρθρο 1 του ΝΑ 2 6 5 5 / 5 3 «παν πρόσωπο κατά κύριον επάγγελμα ασχολούμενον επ' οκτωμισθία ανεξαρτήτως τρό­

που πληρωμής, εις υπηρεσίαν ιδιωτικού καταστήματος, γραφείου ή εν γένει επι- χειρήσεως ή οποιοσδήποτε εργασίας και παρέχουν εργασίαν αποκλειστικώς ή κατά κύριον χαρακτήρα μη σωματικήν».

Επίσης^ . με νεώτερες αποφάσεις του Αρείου Πάγου για να χαρακτηριστεί ένας μισθωτός ως ιδιωτικός υπάλληλος δεν αρκεί μόνο η άσκηση στον χειρισμό και τη ρύθμιση μηχανικών μέσων, ούτε πάρεργη απασχόληση σε γραφική εργασία, αλλά απαιτείται εξειδιασμένη εμπειρία, μόρφωση και ανάπτυξη πρωτοβουλίας και ευθύνης κατά την εκτέλεση της εργασίας, οπότε προέχει το πνευματικό στοιχείο.

Ειδικότερα, ως ιδιωτικός υπάλληλος θεωρείται ο μισθωτός ο οποίος συνδέ­

εται με τον εργοδότη του με σχέση ιδιωτικού δικαίου, εφόσον βέβαια το προέχον στοιχείο των υπηρεσιών που προσφέρει είναι η πνευματική του εργασία, ανεξάρ­

τητα από τον τρόπο καθορισμού του μισθού.

ϋ χαρακτηρισμός ως ιδιωτικός υπάλληλος έχει μεγάλη σημοσία για το μισ­

θολόγιό του, την αποζημίωσή του καθώς και διάφοροι όροι εργασίας παυ ρυθμίζο­

νται από Σ Σ Ε. ή Δ.Α.

β. Πς εργάτης, θεωρείται ο μισθωτός που κατά κύριο λόγο παρέχει σωματική ερ­

γασία. Ειδικότερα το άρθρο ^ παρ. 2 του από 1 6 - 7 - 1 9 2 0 καθορι·ζει ότι

«εργάτης», θεωρείται, υπό την υπόψιν της εφαρμογής του παρόντος, πας εργάτης ή τεχνίτης εκατέρου φύλλου και πόσης ηλικίας, εργαζόμενος επί μισθό, αμοιβή ή αντιμισθία. Παρ' αρχηγό ή διευθυντή ή ιδιοκτήτη επιχειρήσεως και πας χειροτέ­

χνης επί μισθού παρέχων την προσωπική εργασία».

γ. ϋι μαθητευόμενοι και βοηθοί επιχειρήσεων θεωρούνται ως εργάτες με την προϋπόθεση ότι δεν είναι άμισθοι. Η κατηγορία αυτή των εργαζομένων είναι ευ- ναημένοι σε σχέση με τους άλλους εργάτες, με βάση τις Σ Σ Ε. και Α Λ . 6. Ως υπηρέτες θεωρούνται σύμφωνα με την εργατική νομοθεσία, όχι μόνο οι οι­

κιακοί , αλλά και άλλες κατηγαρίες μισθωτών, εξισούνται όμως προς τους εργά­

τες. Στους υπηρέτες κατατάσσονται οι φύλακες, νυχτοφύλακες, καθαρίστριες, θυ-

ρωροί εργοστασίων κλπ. Το υπηρετικό όμως προσωπικό γραφείων Ανωνύμων Ε­

ταιριών κλπ. επιχειρήσεων σύμφωνα με τις διατάξεις της υπ' αριθ. 2 2 / 7 1 απο- φάσεως ΔΔΔΔ Αθηνών, παρά το γεγονός ότι αμείβεται με μηνιαίο μισθό εξισού- νται με τους εργάτες για θέματα αποζημιώσεων, αδείας κλπ.

^ Εργατικό δίκαιο, Αντωνίας Παυλάκου, Αθήνα 1991.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1°

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

1.1 ΓΕΝΙΚΑ - ΕΝΝΟΙΑ

Η εργασία απατελεί δικαίωμα και πρασχοΐεύεται από τα κράτας. Ως εργασία χαρακτηρίζεται κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, η απαία αποβλέπει σ' έναν ορισμέ­

νο σκοπό, αρκεί ο σκοπός αυτός να είναι θεμιτός να μην είναι, δηλαδή, παράνομος ή ανήθικος. Το είδος της εργασίας είναι αδιάφορο για το νόμο, μπορεί να είναι εργασία σωματική ή πνευματική, να συνίσταται σε θετική ενέργεια ή και σε απλή παρουσία σε ορισμένο τόπο. Γενικά, δηλαδή, η εργασία μπορεί να έχει οποιαδήποτε μορφή.

1.2. ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ^

Υποχρέωση του μισθωτού είναι να προσφέρει την εργασία του σε ορισμένο χρόνο και τύπο, χωρίς να τον ενδιαφέρει κατά βάση που θα εφαρμοστεί η δουλειά του ή αν το αποτέλεσμα της εργασίας του θα είναι ίσως ελαττωματικά ή ακατάλ­

ληλα, αρκεί να μην υπάρχει δόλος ή αμέλειά του. Ούτε, εξάλλου, επηρεάζεται νο­

μικά η θέση και η προσφορά του μισθωτού, αν ο εργοδότης δεν είναι έτοιμος ή σε θέση να χρησιμοποιήσει την «προσήκοντος» προσφερόμενη εργασία. Σύμφωνα με το άρθ. Β 5 2 Α Κ., ο εργαζόμενος οφείλει να εκτελέσει με επιμέλεια την ερ­

γασία που ανέλαβε και ευθύνεται για τη ζημία που προξενείτε στον εργοδότη από δόλο ή αμέλειά του. Ο βαθμός της επιμέλειας, για την οποία ευθύνεται ο εργαζό­

μενος. κρίνεται με βάση τη σύμβαση, ενόψει της μόρφωσης ή των ειδικών γνώ­

σεων που απαιτούνται για την εργασία, καθώς και των ικανοτήτων και των ιδιοτή­

των του εργαζόμενου που ο εργοδότης γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει.

Το είδος της εργασίας και η συγκεκριμένη απασχόληση καθορίζονται συνή­

θως από την ατομική σύμβαση. Σε περίπτωση σιωπής της σύμβασης το είδος της εργασίας θα κριθεί από το αντικείμενο της εκμετάλλευσης, την επαγγελματική ε ι­

δικότητα με την οποία προσλήφθηκε ο εργαζόμενος ή από τη θέση που κατέχει μέσα στην οργάνωση της εργασίας και την δομή της εκμετάλλευσης, λαμβανομε-

* Επιτομή του σύγχρονου εργατικού δικαίου, Φώτη - Δονάτου Παπαγιάννη, Αθήνα 1988.

>/ων υπόψη των συναλλακτικών ηθών και της καλής πίστης, σύμφωνα με το άρ­

θρο 2 0 0 το Α Χ . Γίνεται γενικά 6εκτό ότι ο εργαζόμενος δεν υποχρεούται να προσφέρει και άλλου είδους εργασίες εκτός αυτών για τις οποίες έχει προσλη- φθεί.

1.3 ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΥΠΑΚϋΗΣ

Η υποχρέωση υπακοής του μισθωτού αντιστοιχεί στο διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη και απορρέει από τη φύση της προσωπικής εξάρτησης του μισθω­

τού. Ο μισθωτός κατά την παροχή της εργασίας του οφείλει να δημιουργεί καλές ενδουπηρεσιακές και διαπροσωπικές σχέσεις, ώστε με την ομαλή συνεργασία να προωθούνται οι σκοποί της επιχείρησης, να τηρεί την ιεραρχία και την πειθαρχία και ν' ακολουθεί τις γενικές και ειδικές οδηγίες του εργοδότη στα πλαίσια του κα­

λώς νοούμενου διευθυντικού του δικαιώματος. Αν όμως, οι εντολές που δίδονται για την εκτέλεση υπερβαίνουν τις δυνάμεις του εργαζόμενου και θέτουν σε κίν­

δυνο την υγεία και τη σωματική του ακεραιότητα, είναι ενάντια στα χρηατά ήθη και την καλή πίστη, ή άπτονται της ιδιωτικής ζωής του εργαζόμενου, χωρίς απο- χρώντα λόγο, τότε ο μισθωτός οφείλει υπακοή.

1.4 ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΗΣ

Η υποχρέωση πίστεως^ είναι αυτοτελής υποχρέωση του μισθωτού που προκύπτει από τη σύμβαση εργασίας. Η υποχρέωση αυτή απορρέει από τη φύση της σχέσεως εργασίας ως προσωπικής και σχέσεως συνεργασίας και εμπιστοσύ­

νης ανάμεσα στο μισθωτό και στον εργοδότη.

Υποχρέωση πίστεως καλείται η υποχρέωση του μισθωτού να συμπεριφερε- ται κατά τρόπο που να εξυπηρετεί τα εύλογα συμφέροντα του εργοδότη και πα­

ράλληλα να παραλείπει κάθε ενέργεια που θα μπορούσε να τον βλάψει.

Η υποχρέωση πίστης επιβάλλεται στο μισθωτό από τις γενικότερες αρχές των «συναλλακτικών ηθών» και της «καλής πίστης» (άρθρο 2 8 Β Α.Κ.), οι οποίες αποτελούν το πλαίσιο εκπλήρωσης κάθε υποχρέωσης και που ειδικότερα στη σύμ­

βαση εργσσίας, έχει την έννοια ότι ο μισθωτός εκτός από την κύρια υποχρέωση του να παρέχει την εργασία του με επιμέλεια;

- Να μην ανταγωνίζεται τον εργοδότη

- Να μην απασχολείται παράλληλα σε ανταγωνιστική επιχείρηση

® Εργατικό Δίκαιο, Αντωνίας Πουλάκου Ευθυμίου, Αθήνα 1991.

- Να μην αποτρέπει τρίτους να συναλλαγούν με τον εργοδότη - Να κρατά εχεμύθεια για τα μυστικά του εργοδότη που γνωρίζει - Να μη δυσφημεί τον εργοδότη ή τα προϊόντα του

Η παράβαση της υποχρεώσεως πίστεως δημιουργεί ευθύνη για τον παραβά­

τη μισθωτό. Η ευθύνη αυτή μπορεί να είναι αστική (αποζημίωση], ή κσι πειθαρχική και καμιά φορά και ποινική (π.χ. σε περίπτωση δυσφημίσεως].

1.5 ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

Q μισθωτός οφείλει να διαρρυθμίζει τις συνθήκες και τους χώρους εργασί­

ας και γενικότερα τη διαμονή σ' αυτούς, με τρόπο ώστε να προστατεύεται η ζωή και η υγεία του εργαζομένου. Το ίδιο ισχύει και όσον αφορά, τα μηχανήματα, τις εγκαταστάσεις καθώς και τα εργαλεία.

Εάν, μάλιστα, ο εργαζόμενος κατοικεί σε στέγη του εργοδότη του, πράγμα το οποίο δεν είναι πλέον συνηθισμένο, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να διαρ­

ρυθμίζει τα σχετικά με τη διαμονή, το χρόνο εργασίας και ανάπαυσης, την περί­

θαλψη, τον ύπνο, ώστε να διασφαλίζεται η υγεία, η ηθική και η ενάσκηση των θρησκευτικών και πολιτικών του καθηκόντων.

Μ ε μεγάλο αριθμό νομοθετημάτων ρυθμίστηκαν οι υποχρεώσεις του εργο­

δότη ανάλογα με την φύση της εργασίας και την επιχείρηση: με το Β7\.

2 5 / 8 / 5 - 9 - 1 9 2 0 (άρθ. 1 και 3] όπως συμπληρώθηκε από το άρθρο 1 του Ν.

2 9 4 3 / 2 2 καθιερώνεται ως αξιόποινη πράξη ή παράβαση σχετικών υποχρεώσε­

ων πρβλ. και ΑΠ 9 3 7 / 1 9 7 5 , Ε.ΕΔ. 3 5 .5 , ΑΠ 8 3 5 / 1 9 7 2 Ε Ε Α . 3 1 .1 4 7 9 .

1.6 ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΑΔΕΙΑΣ

Q εργοδότης είναι υποχρεωμένος να χορηγεί στο μισθωτό ετήσια άδεια. Έ­

τσι, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΑΝ 5 3 9 / 1 9 4 5 , καθιερώθηκε ο θεσμός των ετήσιων κανονικών αδειών μετ' αποδοχών, για την ανάπαυση, αναψυχή και ανα­

νέωση των δυνάμεων των μισθωτών.

Βασική προϋπόθεση για την χορήγηση της άδειας αυτής είναι η συμπλήρω­

ση ενός έτους συνεχούς εργασίας. Έτσι με το πρώτο χρόνο η άδεια αντιστοιχεί σε 2 4 ημέρες, για το δεύτερο σε 2 5 και το τρίτο σε 2 6 ημέρες (επί 6 ήμερο).

Ενώ για όσους ασχολούνται επί 5/ήμερο, οι ημέρες αντίστοιχα είναι 2 0 , 2 21 και 2 2 (στον υπολογισμό της άδειας εξαιρούνται οι Κυριακές και οι Αργίες). Η άδεια θα πρέπει να δίνεται πραγματικά και άχι εικονικά. Έτσι με την άδεια ο μισθωτάς παίρνει τις αποδοχές αδείας, καθώς και το επίδομα αδείας που για τους αμειβάμε-

νους σε μηνιαίο μισθό ανέρχεται σε 15 ημέρες, ενώ γι' αυτούς που αμείβονται με ημερομίσθιο αντιστοιχεί σε 1 5 ημέρες.

Σύμφωνα με το Ν. 1 4 8 3 / 8 3 οι άδειες για το μισό προσωπικό πρέπει να χορηγούνται κατά τη χρονική περίοδο από 1 ΜαΤου μέχρι 3 0 Σεπτεμβρίου και για το υπόλοιπο προσωπικό στον επόμενο χρόνο.

Εκτός από την κανονική άδεια ο μισθωτός έχει το δικαίωμα να του χορη­

γηθούν και άλλου είδους αδειών, όπως άδεια γάμου, τοκετού, γονική, άδεια σπου­

δαστών - μαθητών, αναπηρική, άδεια ανηλίκων, οικοδόμων κλπ.

1.7 ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΓΙΑ ΙΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΗΣΗ^

Σύμφωνα με τους πιο πρόσφατους νόμους (Απαγόρευση διακρίσεων στην απασχόληση και το επάγγελμα Ν. 1 4 2 5 / 8 5 ΦΕΚ 2 9 Τ Α /1 4 -3 -8 4 ,π ε ρ ί Επικυ- ρώσεως της υπ' αρ. 111 ΔΣ και εφαρμογή της ισότητας των φύλων Ν.

1 4 1 4 / 1 9 8 4 , ΦΕΚ 1 0 Τ Α /2 - 2 - 1 9 8 4 , σε συνδυασμό με τον Ν. 1 3 4 2 / 8 3 , ΔΕΝ 1 9 8 3 σελ. 7 8 3 , περί κυρώσεως της σύμβασης Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη όλων των μορφών διάκρισης κατά των γυναικών), ο εργοδότης δεν έχει το δικαίωμα να κάνει οποιαδήποτε διάκριση μεταξύ των εργαζομένων με βάση τη φυλή, το όνομα, το φύλο, το θρήσκευμα, την Εθνική καταγωγή ή κοινωνική προέ­

λευση, τα πολιτικά φρονήματα. Στο νόμο μάλιστα περί ισότητας των φύλων ανα- φέρονται πιο λεπτομερειακά οι συγκεκριμένες διακρίσεις που θα μπορούσαν να γί­

νουν με κριτήριο το φύλο και οι οποίες ρητά απαγορεύονται. Π.χ. διακρίσεις όσον αφορά τους όρους, διαφοροποίηση στο θέμα αμοιβής, στις συνθήκες εργασίας και την επαγγελματική εξέλιξη και σταδιοδρομία.

1.8 ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

Ο μισθωτός θα μπορούσε να είναι ακάλυπτος απέναντι στον οικονομικά ι­

σχυρότερο εργοδότη, εάν, όμως, δεν παρενέβαινε για να επιβάλλει έμμεσα, μέσο των άρθρων 5 7 και 5 9 Α.Κ. στον εργοδότη την υποχρέωση για σεβασμό της προσωπικότητας του εργαζομένου, γιατί είναι γεγονός ότι το άτομο είναι εξαιρε­

τικά εκτεθειμένο στον κίνδυνο της προσβολής της προσωπικότητάς του, της ο­

ποία το σεβασμό και το Σύνταγμα επιβάλλει, δεδομένου άτι έχει την υποχρέωση να συνυπάρχουν και να συνεργάζεται ο μισθωτός σε καθορισμένο τόπο και χρόνο με άτομα τα οποία δεν έχει το ίδιο επιλέξει.

® Εργατικό Δίκαιο, Αντωνία Σουλάκου, Αθήνα 1991.

Εργατικό ατύχημα [αρθ. 1 Ν. 5 5 1 / 1 9 1 4 ) θεωρείται το ατύχημα που συ­

νέβη στο μισθωτό από βίαιο γεγονός κατό την εκτέλεση της εργασίας του ή ε - ξαιτίας της ίδιας της εργασίας του. εφ' όσον τον καταστήσει ανίκανο προς εργα­

σία για χρόνο που ξεπερνόει τις 4 μέρες.

Η ευθύνη του εργοδότη είναι αντικειμενική. Αν, όμως, το ατύχημα οφείλε­

ται σε δόλο του μισθωτού ο εργοδότης δεν έχει ευθύνη. Αν ο μισθωτός έδειξε αδικαιολόγητη αμέλεια (παραβαίνοντας έτσι τους όρους ασφαλείας της εργασίας), η ευθύνη του εργοδότη για αποζημίωση μπορεί να μειωθεί από το δικαστήριο.

Η αποζημίωση που οφείλει ο εργοδότης είναι ανόλογη με την έκταση και τη διάρκεια της ανικανότητας. Η έκταση μπορεί να είναι ολική ή μερική. Στη πρώτη περίπταχιη ο μισθωτός δεν είναι σε θέση να κάνει κανένα επάγγελμα, ενώ στη δεύτερη έχει τη δυνατότητα να ασχοληθεί σε άλλη εργασία.

Ως προς τη διάρκεια η ανικανότητα διακρίνεται σε διαρκή, όταν ο μισθωτός στερήθηκε οριστικά την ικανότητα (μερική ή ολική) εργασίας και σε πρόσκαιρη ό­

ταν η στέρηση είναι παροδική και μάλιστα μέχρι 2 χρόνια. Ανικανότητα που παρα- τείνεται πάνω από 2 χρόνια θεωρείται διαρκής.

Εννοείτε, ότι η αποζημίωση οφείλεται και σε περίπτωση θανάτου του μισ­

θωτού από εργατικό ατύχημα.

Για τους μισθωτούς που είναι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ η κάλυψη (Ν 1 Β 4 6 /1 9 5 1 , αρθ. ΒΟ § 3) των εργατικών ατυχημάτων γίνεται από το ειδικό ασφαλιστικό κλάδο του ιδρύματος αυτού και έτσι περιορίζεται αρκετά η εφαρμογή όσον αναφέρονται παραπάνω.

1.10 ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 1.9. ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ

Σύμφωνα με το Ν. 1 2 6 4 / 8 2 προστατεύεται το δικαίωμα των μισθωτών, να οργανώνονται ελεύθερα σε σωματεία και ενώσεις με σκοπό να συζητούν τα επαγγελματικά προβλήματα που τους απασχολούν και να επιδιώκουν τη βελτίωση και αναβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου και της θέσης τους γενικά με όλα τα νόμιμα μέσα.

Συνδικαλιστικές οργανώσεις, λοιπόν, είναι οι ενώσεις προσώπων που έχουν σαν αποκλειστικό σκοπό τη μελέτη, την προστασία και προαγωγή των ηθικών, οι­

κονομικών και επαγγελματικών συμφερόντων. Τα μέλη εξασκούν συνήθως το ίδιο ή συναφές επάγγελμα και είναι ανεξαρτήτου φύλλου.

Στην Ελλάδα προστατεύεται νομοθετικώς και σχετικές διατάξεις του Συ­

ντάγματος η Ελευθερία τη ένωσης ατόμων σε σωματεία και η συμμετοχή τους σε αυτά. Η Ελευθερία, δηλαδή, του συνδικαλίζεστε. Η προστασία αυτή δεν είναι μόνο θετική (ελεύθερη συμμετοχή) αλλά και αρνητική (ελευθερία της αποχής από οπου­

δήποτε). Το πιο πάνω δικαίωμα των εργαζομένων συνιστούν τα λεγάμενα συνδι­

καλιστικά δικαιώματα ή αλλιώς συνδικαλιστικές ελευθερίες. Ο όρος συνδικαλιστικό δικαίωμα έχει ένα γενικό και ευρύ περιεχόμενο. Η οριοθέτησή του προσδιορίζεται από το αντικείμενό του και το σκοπό του, έτσι συνδικαλιστικό δικαίωμα είναι το δικαίωμα σύστασης συνδικαλιστικής οργάνωσης, καθορισμού του περιεχομένου του Καταστατικού της συμμετοχής ή αποχώρησης, ανεμπόδιστης (μέσα στα όρια του νόμου) συνδικαλιστικής δράσης αποκλεισμού, επεμβάσεων τρίτων που θίγουν τη σημαντική αυτόνομη ανάπτυξης αναγκαστικής δραστηριότητας για τη διαφύλαξη και προαγωγή των συλλογικών συνδικαλιστικών εργασιακών συμφερόντων.

Το συνδικαλιστικό δικαίωμα είναι ατομικό και κοινωνικό, η δε πραγμάτωσή του έχει συλλογικό χαρακτήρα, όπως ορίζει ο νόμος στο άρθ. 1 παρ. 1 προστα­

τεύεται όχι μόνο η ίδρυση αλλά και η οργάνωση, η λειτουργία, οι σκοποί και η δράση γενικά της συνδικαλιστικής οργάνωσης οποιοσδήποτε μορφής, είτε έχουν, ε ίτε όχι νομικό χαρακτήρα.

1.11 ΕΠΙΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ο μισθωτός έχει «δικαίωμα επίσχεσης»^ στην περίπτωση που ο εργοδότης καθυστερεί να καταβάλλει τις αποδοχές που του οφείλει. Δηλαδή δικαιούται να δηλώσει στον εργοδότη ότι διακόπτει την εργασία του έως ότου του καταβλη­

θούν οι οφειλόμενες αποδοχές [άρθ. 3 2 5 ΑΧ., Αρ. Πάγου 1 9 7 / 9 5 ΕΕΔ 1 9 9 6 σελ. 1 7 0 Εφετ. 0 εσ /κη ς 6 1 1 / 9 5 , ΕΕΔ 1 9 9 6 , σελ. 4 8 7 , Εφετ. Αθην.

1 0 3 6 / 9 1 ΕΔΕΑ 1 9 9 3 , σελ. 1 85 ). Αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος είναι να περιέλθει ο εργοδότης σε κατάσταση υπερημερίας με όλες τις απορρέουσες γι' αυτόν απέναντι στο μισθωτό υποχρεώσεις. Δηλαδή ο εργοδότης έχει την υπο­

χρέωση να καταβάλλει στο μισθωτό τις αποδοχές και για το χρονικό διάστημα που διαρκεί η επίσχεση εργασίας.

Το δικαίωμα επίσχεσης εργασίας, είναι εξαιρετικό και ιδιότυπο. Έτσι καθί­

σταται αναγκαίος αυστηρός έλεγχος της άσκησης του δικαιώματος αυτού από τα δικαστήρια. Έτσι, λοιπόν, η άσκηση του δικαιώματος αυτού περιορίζεται στα άρθρα 2 0 0 , 2 81 και 2 8 8 του Α Χ., σύμφωνα με την καλή πίστη και τα χρηστά ήθη κα­

θώς και της εξυπηρέτησης του πραγματικού κοινωνικοοικονομικού σκοπού για τον

οποίο χορηγήθηκε το 6ικαίωμα, διαφορετικό η άσκηση τσυ δικαιώμστσς είναι κατα­

χρηστική και δεν επιφέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Στο χρόνο της υπερημερίας ο μισθωτός έχει το δικαίωμα να μην εργάζεται, αλλά και ούτε να παρουσιάζεται στην επιχείρηση. Έχει τα δικαίωμα να εργαστεί αλλού για να καλύψει τις βασικές βιστικές ταυ ανάγκες, παράλληλα, όμως, θα πρέ­

πει να είναι και έτοιμος σε περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγα αρθεί η υπερη­

μερία ταυ εργαδότη (άρθρο Β5Β Α Χ., Εγγρ. 1 Β Β 9 /1 ϋ - 9 - 8 2 , Υπουρ. Εργασίας).

Επίσης, α μισθωτός μπαρεί να ασκήσει το δικαίωμα επίσχεσης εργασίας και σε άλλες περιπτώσεις όπως λ.χ. για την λήψη υγιεινής και ασφάλειας στους χώ­

ρους εργασίας, την επαναφορά των αρχικών όρων εργασίας σε περίπτωση μανα- μεραύς βλαπτικής μεταβαλής αυτών από τον εργοδότη, το δικαίωμα πρααγωγής κλπ. (ΑΠ 1 8 3 /Β 3 ) . Το δικαίωμα αυτό παύει να υπάρχει στην περίπτωση που ο εργοδότης κοταβάλει τις οφειλόμενες αποδοχές στον μισθωτό, καθώς επίσης και με την παραχή πραγματικής ασφάλειας, λ.χ. με την κατάθεση αυτών στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, όχι όμως και με την παροχή απλής εγγύησης.

1.12 ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ (Ή ΕΡΓΑΣΙΑΣ)

Όταν λήξη η σύμβαση εργασίας, ο μισθωτός βάση νόμου έχει το δικαίωμα να ζητήσει να του χορηγηθεί πιστοποιητικό εργασίας®, όπου θα αναφέρεται η διάρκεια καθώς και το είδος της εργασίας. Ο μισθωτός μπορεί να ζητήσει ύστερα από αίτησή του, να αναφέρεται στο πιστοποιητικό η διαγωγή του, καθώς και η ποιότητα της εργασίας του, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να τα αναφέρει, διαφορετικά αν δεν έχει ζητηθεί ύστερα από αίτηση, τότε ο εργοδότης δεν έχει το δικαίωμα να περιλάβει στο πιστοποιητικό κανενός είδους χαρακτηρισμό (άρθρο Β 7 8 Α.Κ., ΛΕΝ 1 9 9 5 , σελ. 11 8). Έτσι, λοιπον, ο μισθωτός έχει το δικαίωμα να ζητήσει απλό πιστοποιητικό (όπου θα αναφέρεται η διάρκεια της εργασίας, το ε ί­

δος και τίποτα άλλο) ή πιστοποιητικό που να αφορά την ποιότητα εργασίας, μόρ­

φωσης, ήθος, διαγωγή, ικανότητα, δεξιότητες. Έτσι ο εργοδότης στην έκδοση αυ­

τού του πιστοποιητικού πρέπει να έχει υπ' όψιν την συνολική εικόνα του μισθω­

τού.

Στην περίπτωση που ο εργοδότης αρνηθεί να χορηγήσει το πιστοποιητικό ή περιλαμβάνει στοιχεία που δεν έχουν ζητηθεί ή είναι ανακριβείς, τότε ο μισθωτός έχει το δικαίωμα να κάνει αγωγή στα δικαστήρια και να ζητήσει διόρθωση του πι­

στοποιητικού (ΕΕΔ 1 9 8 8 , σελ. 5 1 8 ).

^ Νομοθεσία Εργατική και Ασφαλιστική, Κων. Λανάρα, Αθήνα 1997,

“ Νομοθεσία Εργατική και Ασφαλιστική, Κων. Δανάρα, Αθήνα 1997, - 13-

1.13 ΣΥΜ Β ΟΥ ΛΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

Οι εργαζόμενοι έχουν to δικαίωμα να συγκροτούν κσι να εκλέξουν συμβού­

λιο στην επιχείρησή τους, όταν αυτή απασχολεί τουλάχιστον πενήντα άτομα και όταν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση είκοσι εργαζόμενοι.

Σύμφωνα με το άρθρο 3 της 1 3 5 Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας, τα συμ­

βούλια εργαζομένων θεωρούνται αντιπρόσωποι των εργαζομένων και αποτελού­

νται από:

α. Τρία μέλη για επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι 3 0 0 εργαζόμενους, β. Πέντε μέλη για επιχειρήοεις που απασχολούν από 3 01 μέχρι 1 ϋϋ Ο εργαζόμε­

νους.

γ. Επτά μέλη για επιχειρήσεις που απασχολούν από 1 0 0 1 και πάνω εργαζόμε­

νους.

1.14 ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΜΙΣΘΩΤΟΥ ΠΟΥ ΑΠΟΛΥΕΤΑΙ

Στην περίπτωση που κάποιος εργαζόμενος απολυθεί ο εργοδότης είναι υ­

ποχρεωμένος να του καταβάλει την ανάλογη αποζημίωση. Έτσι έχουμε:

α. Απόλυση χωρίς προειδοποίηση: ο εργοδότης μπορεί να απολύσει κάποιο μισ­

θωτό του, με άμεση καταγγελία της σύμβασης εργασίας, δηλαδή χωρίς προειδο­

ποίηση. Στην περίπτωση αυτή υποχρεούται να καταβάλει ολόκληρη την αποζημίω­

ση [Ν. 2 1 1 2 / 1 9 2 0 ) .

β. Απόλυση με προειδοποίηση: ο εργοδότης μπορεί να απολύσει κάποιο μισθωτό με προειδοποίηση με τη πάραδο, δηλαδή, ορισμένου χρόνου. Στην περίπτωση αυτή οφείλει ο εργοδότης να γνωρίσει με έγγραφο στο μισθωτό την συγκεκριμένη η­

μερομηνία της απόλυσης. Έτσι ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να καταβάλλει το μισό της αποζημίωσης που προβλέπει ο νόμος.

. ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ^

Χρόνος Υπηρεσίας Ποσό Αποζημίωσης Χρόνος προειδοποίησης

2 μήνες - έτος 1 μισθός 1 μήνας

1 έτος συμπλ.- 4 έτη 2 μισθοί 2 μήνες

4 έτη συμπλ.- 6 έτη 3 3

Β " - Β " 4 4

Β " - 1 0 " 5 5

1 0 " 6 6

11 " 7 7

1 2 " 8 8

1 3 " 9 9

1 4 " 10 10 "

1 5 " 11 11 "

1 6 " 12 12 "

1 7 " 13 13 "

18 " 14 14 "

1Β " 15 15 "

2 0 " 16 16

21 " 17 17

2 2 " 18 18 "

2 3 " 19 19

2 4 " 20 20

2 5 " 21 21 "

2 6 " 22 22 "

2 7 " 23 23 "

2 8 και άνω 24 24 "

® Νομοθεσία Εργατική και Ασφαλιστική, Κων. Δ. Λαναρά, Αθήνα 1997 - 15-

II. ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΠΝ^^

Χρόνος Υπηρεσίας Αποζημίωση

Από 2 μήνες 1 έτος 5 ημερομίσθια

Από 1 έτος cnjpn. - 2 έτη 7

Από 2 έτη " 5 " 13

Από 5 " 1 0 " 2 6

Από 1 0 " " - 15 " 5 2

Από 1 5 " 2G " 8 5

Από 2 0 " " - και άνω 1 0 0

'° Νομοθεσία Εργατική και Ασφαλιστική, Κων. Δ. Λανάρα, Αθήνα 1997.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΣΤΙΣ αποδοχέ ς

2.1 ΓΕΝΙΚΑ - ΕΝΝΟΙΑ

Μισθός είναι κάθε παροχή του εργοδότη προς τον εργαζόμενο που έχει οι­

κονομική αξία και καταβάλλεται ως αντάλλαγμα για την παρεχόμενη εργασία, (βλ.

άρθ. 6 4 8 ,6 4 9 ,6 5 4 ,6 5 4 του ΑΚ 0 μισθός αποτελείται από το βασικό μισθό και τις λοιπές πρόσθετες παροχές προσαυξήσεις ή τα διάφορα επιδόματα δηλαδή είναι το σύνολο των αποδοχών που λαμβάνει ο μισθωτός κατά την διάρκεια του έτους .

Ο μισθωτός είναι κατά κανόνας χρηματικός , μπορεί όμως ένα τμήμα να κα­

ταβάλλεται σε είδος .

Το ύψος των αποδοχών καθορίζεται από τις νόμιμες κανονιστικές διατά­

ξεις, διατάξεις υπουργών ή Ζ1Α ή με κανονιστικούς όρους της ΣΣΕ ή με την ατο­

μική σύμβαση εργασίας , ή ακόμα μπορεί μα προσδιοριστεί και με σιωπηρή συμφω­

νία των μερών .

2 .2 ΕΙΔΗ ΜΙΣΘΟΝ (ΝΟΜΙΜΟΣ, ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ, ΕΙ0ΙΣΜΕΝΟΣ]

ΝΟΜΙΜΟΣ ΜΙΣΘΟΣ

Νόμιμος μισθός είναι ο μισθός που καθορίζεται με διατάξεις που έχουν ισχύ νόμου και αποτελεί τα κατώτατα όρια αμοιβής για τους μισθωτούς που αφορά .

Ο νόμιμος μισθός καθορίζεται με συλλογική σύμβαση , διαιτητική απόφαση ή υπουργική απόφαση .

Μ ε γενική εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας ορίζονται τα γενικά κατώτα­

τα όρια μισθών και ημερομισθίων (μισθοί και ημερομίσθια ασφαλείας] για ταυς μισθωτούς (υπαλλήλους και εργάτες] όλης της χώρας , ανεξάρτητα από ειδικότη­

τα. Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας και οι διαιτητικές αποφάσεις ορίζουν μόνο κατώτατα όρια , αλλά όχι ανώτατα.

” ΑΡΘΡΑ 648, 649, 653 Άστ. Κώδικα , Άρ. Πάγου 42 / 9 3 , 428 / 93, 53 / 94 ΕΕΔ 1995 σελ 613 . Έ- φετ. Αθην. 70 / 9 4 , 4358 / 94 ΕΑΕΔ 1995 σελ. 481

ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ; ΜΙΣΘΟΣ

Συμβατικός μισθός είναι ο μισθός που καθορζεχαι ελεύθερα από την ατομι­

κή σύμβαση εργασίας.

Η συμβατική ελευθερία καθορισμού του μισθού περιορίζεται προς τα κάτω από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, τις διαιτητικές ή Υπουργικές αποφάσεις.

Έτσι ο μισθωτός προστστεύεται, γιατί δεν επιτρέπεται να συμφωνήσει μισθό χα­

μηλότερο από τα κστώτστα όρια που έχουν καθοριστεί για το επάγγελμά του.

Ε1ΘΙΣΜΕΝΟΣ Μ ΙΣΘ Ο Σ'2

Εθισμένος μισθός είναι αυτός ο οποίος καταβάλλεται σε ορισμένο τόπο για εργασία ίδια μ' εκείνη που παρέχει ο μισθωτός, του οποίου θελημένα υπολογίζου­

με την αμοιβή.

ϋ Εθισμένος μισθός οφείλεται από τον εργοδότη αν δεν δίδεται νόμιμος γιατί συνήθως δεν υπάρχει συλλογική σύμβαση ή διαιτητική απόφαση, που αφο­

ρούν τον τόπο εργασίας την ειδικότητα του εργαζόμένου ή οι υπάρχουσες δεν έ ­ χουν εφαρμογή κστά συνέπεια ζητάμε καταβολής του εθισμένου μισθού προκύπτει στην περίπτωση της μη ύπαρξης νόμιμου ή συμβατικού μισθού.

2 .3 ΣΥΣΤΗ Μ Α ΤΑ ΑΜΟΙΒΗΣ (ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΜΙΣΘΟΣ, ΜΙΣΘΟΣ ΚΑΤΑ Μ Ο Ν Α ­ ΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ή ΚΑΤΑ ΑΠΟΚΟΠΗ, ΜΙΣΘΟΣ ΜΕ ΠΟΣΟΣΤΑ ΣΤΑ ΚΕΡΔΗ Ή ΤΩΝ ΕΙΣΠΡΑΙΕΩΝ, ΦΙΛΟΔΩΡΗΜΑΤΑ]

Συστήματα αμοιβής είνοι ο τρόπος υπολογισμού του μισθού που δικαιούται ο μισθωτός, με βάση ένα ορισμένο στοιχείο της σχέσεως εργασίας. Το στοιχείο αυτό είναι συνήθως η διάρκεια της εργασίας, μπορεί όμως π.χ. να είναι η απόδοση της εργασίας του μισθωτού, το ύψος των κερδών του εργοδότη.

Τα βασικά σύστημα αμοιβής είναι :

• Ο χρονικός μισθός

• G μισθός κατά μονάδα παραγωγής η κατ' αποκοπή

• Q μισθός με ποσοστά στα κέρδη

• □ μισθός από φιλοδωρήματα

Το σύστημα αυτό αμοιβής δεν είναι πάντα αμιγή, αλλά εμφανίζονται πολλές φορές και συνδυασμένα μεταξύ του.

Εργατικό Δίκαιο, Δημ. Γ. Πατταδημητρίου, Αθήνα 1994 - 18-

Μ ε όποιο σύστημα και αν υπολογίζεται η αμοιβή, και μισθός που καταβάλλε­

ται στο μισθωτό δεν επιτρέπεται να είναι χαμηλότερος από τον νόμιμο μισθό.

XPONIKOZJVIIZBOZ

Ο πιο συνηθισμένος τρόπος υπολογισμού του μισθού είναι με βάση τη χρο­

νική διάρκεια της παροχής της εργασίας, ο χρονικός μισθός, σύμφωνα με το άρ­

θρο 6 5 5 παρ. 1 του ΑΚ όπου ο υπολογισμός του μπορεί να γίνει με την ώρα (ωρομίσθιο) με την ημέρα (ημερομίσθιο), με την εβδομάδα (εβδομαδιαίος μισθός), με τον μήνα (μηνιαίος μισθός). 0 τρόπος αυτός πληρωμής εφαρμόζεται κυρίως στις περιπτώσεις εκείνες που δεν ενδιαφέρει η ποσότητα που θα παράγει ο εργα­

ζόμενος αλλά η ποιότητα της προσφερόμενης εργασίας ή εκεί όπου ο ποσοτικός προσδιορισμός δεν είναι εύκολος (όπως στις περιπτώσεις των υπαλλήλων γρα­

φείου, καλλιτεχνικές εργασίες κλπ).

Μ ΙΣ 9 0 Σ ΚΑΤΑ ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ Ή ΚΑΤ' ΑΠΟΚΟΠΗ

Q μισθός κατά μονάδα παραγωγής ή κατά αποκοπή υπολογίζεται από την ποσότητα που παράγει ο εργαζάμενος και άχι από το χρόνο εργασίας. Ένας άλλος τρόπος πληρωμής του μισθωτού που επίσης εξαρτόται από την απόδοσή του είναι ή αμοιβή κατ' αποκοπή, όταν α μισθωτός αναλαμβάνει εργολαβικά την εκτέλεση μίας εργασίας έναντι πρασυμφωνημένης αμοιβής σ' αυτή την περίπτωση ο εργα­

ζόμενες πρέπει να πραγματοπαιήσει κάπαια αρισμένα έργο χωρίς να τον ενδιαφέ­

ρει ο χρόνος.

Μ ΙΣΒΟΣ ΜΕ ΠΟΣΟΣΤΑ ΣΤΑ ΚΕΡΔΗ Ή ΤΠΝ ΕΙΣΠΡΑΙΕΠΝ

Στην περίπτωση αυτή ο μισθός υπολεγζεται με βάση αρισμένα ποσοστό των κερδών του εργοδότη από την επιχείρηση στην οποία παρέχει ο μισθωτός την εργασία του.

Τα χρονικά διαστήματα κατά τα οποία εκκαθαρίζονται τα κέρδη, η μέθοδος υπολογισμού τους, ο τρόπος ελέγχου των λογιστικών στοιχείων της επιχείρησης από το μισθωτό κ.τ.ά. πρέπει να ρυθμίζονται από την σύμβαση εργασίας κατά τρό­

πο που να εξασφαλίζει το αυμφέρον του μισθωτού χωρίς όμως να εκθέτει άσκο­

πα και τα συμφέροντα του εργοδότη.

Η αμοιβή με ποσοστά στα κέρδη δεν αλλάζει τη φύση της σχάσεως που συνδέει τον μισθωτό με τον εργοδότη. Διατηρείται, δηλαδή, η σχέση εργασίας και

6εν μεχαβάλλεΐαι σε εταιρική σχέση. Ο μισθωτός 6εν έχει δικαίωμα να επεμβαίνει στην επιχειρηματική δραστηριότητα του εργοδότη, ούτε να ελέγχει τις αποφάσεις του, έστω κι αν έτσι μειώνονται τα κέρδη. Από την άλλη πλευρά, ο μισθωτός δεν συμμερίζεται τον επιχειρηματικό κίνδυνο ζημίας. Οι κανόνες για την χρονική διάρ­

κεια της εργασίας για τον τράπο εκπλήρωσης της παροχής κλπ. ισχύουν και σ' αυ­

τή την περίπτωση.

ΦΙΛΟΔΙΠΡΗΜΑΤΑ

Τα φιλοδωρήματα δίδονται στους εργαζόμενους από τρίτους για την εξυ­

πηρέτησή τους. Έτσι, λοιπόν, σύμφωνα με την δικαστηριακή νομολογία τα φιλο­

δωρήματα αποτελούν μισθό, όταν δίδονται τακτικά και απά αυτά επηρεάζεται ο μισθός που θα καταβάλλει ο εργοδότης.

Στην περίπτωση που τα φιλοδωρήματα καταβάλλονται προαιρετικά από τρί­

τους αποτελούν αποδοχές μόνο αν υπάρξει ρητή ή σιωπηρή συμφωνία μεταξύ ερ­

γοδοτών και μισθωτών.

2.4 Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ (ΧΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΜΙΣΘΟΣ, ΜΙΣΘΟΣ ΣΕ ΕΙΔΟΣ]

ΧΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΜΙΣΘΟΣ

Η πιο συνηθισμένη μορφή καταβολής μισθού είναι το χρήμα. Χρηματικές μισθός είναι το ορισμένο χρηματικό ποσό που καταβάλλεται στο μισθωτά σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Η πληρωμή πρέπει να γίνεται με μετρητά χρήματα και στο νόμισμα της χώ­

ρας, δηλαδή σε δραχμές. Πληρωμή με τραπεζική ή ταχυδρομική επιταγή επιτρέπε­

ται, μόνο αν συνηθίζεται στις συναλλαγές, ή αν έχει συμφωνηθεί, ή αν επιβάλλεται απά ειδικές συνθήκες.

ΜΙΣΘΟΣ^ΣΕ^ΕΙΔΟΣ

Μισθάς σε είδος είναι ορισμένη οικονομική αλλά άχι χρηματικής παροχή που δίνεται στο μισθωτό σε τακτά χρονικά διαστήματα. Μπορεί να αποτελείται απά πράγματα (π.χ. τράφιμα), ή δικαιώματα (π.χ. κατοικίας σε κτίσματα του εργοδάτη, ή που ο εργοδότης έχει μισθώσει γι' αυτό το σκοπό), ή υπηρεσίες(π.χ. πλυντηρίου, σιδερωτήριου για τα ρούχα του μισθωτού και της οικογένειάς του], ή εισιτηρίου ελεύθερης κυκλοφορίας.