ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ
ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ:
«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»
ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ : ΤΣΕΡΚΕΖΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ - Α.Ε.Μ : 347
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Εισαγωγή……….…….4
1.1. Η Πληροφορική στην Ιατρική………..5
1.1.1. Γενικά..………..5
ι.Η ηλεκτρονική υγεία στον 21ο αιώνα………..………7
1.1.2. Σύγχρονες προκλήσεις………..8
2. Η Κοινωνία της Πληροφορίας και η Ευρώπη………..11
2.1. Το… μέλλον φυγείν αδύνατον και στην υγεία………12
2.1.2. Οι νέες τεχνολογίες διεισδύουν στον τομέα της Υγείας – Χρηματοδοτήσεις στην Ελλάδα………13
2.2. Ευρώπη και Υγεία………19
2.2.1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - οι προτάσεις της………..21
ι.Κοινές Δράσεις Στο Πλαίσιο Της Ε.Ε. Για Την Υλοποίηση Σχεδίων Ηλεκτρονικής Υγεία………..………....24
3. Πετυχημένα Παραδείγματα στην Ευρώπη………26
3.1. Κάρτες Υγείας στη Σλοβενία………..26
3.1.1. Λειτουργία του Συστήματος………..27
3.1.2. Οφέλη……….32
ι.Βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ των φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας………...32
ιι.Βελτιωμένοι μηχανισμοί ασφάλειας και εμπιστευτικότητας………32
ιιι.Μείωση της γραφειοκρατίας – Βελτίωση της λειτουργικής αποδοτικότητας των ασφαλιστικών οργανισμών και των φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας………..32
3.2. Δίκτυο Υγείας στη Δανία………..34
3.3.1. Λειτουργία Προγράμματος……….………39
ι.Οφέλη………..39
3.4. Η εμπειρία διοικητή στη Φιλανδία………40
3.5. Η εμπειρία διοικητή στη Γερμανία……….………41
4. Πρωτοποριακά Έργα στον χώρο του E-Health & Βραβευμένες εφαρμογές από το Συνέδριο των Βρυξελλών………...……….43
4.1. PC Systems………..43
4.2. ATKOSoft - Σειρά Εφαρμογών Frontis©………..…..44
4.2.1. Frontis: Η νέα διάσταση των υπηρεσιών κατ' Οίκον Φροντίδας………..45
4.2.2. Η εφαρμογή Frontis© της ATKOSoft στο “Top 10”………46
4.3. HYGEIAnet……….……48
4.3.1. Τα οφέλη του HYGEIAnet για τον Έλληνα πολίτη………..48
5. Αγορά στον τοµέα των πληροφορικών συστημάτων Υγείας…………..………51
5.1. Η Αγορά Υγείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο………...52
5.2. Η Αγορά Υγείας σε εθνικό επίπεδο……….57
5.3. Αγορά στα συστήματα παροχής σύγχρονων υπηρεσιών υγείας µέσω τηλεματικής υποστήριξης………63
5.3.1. Κέντρα υγείας – αγροτικά ιατρεία………65
5.3.2. Κατ’ οίκον τηλεπαρακολούθηση – ιδρύματα φροντίδας……….68
5.3.3. Ανταγωνισμός στα συστήματα ιατρικής πληροφορικής και τηλεματικής…69 5.4 Τα Πληροφοριακά Συστήματα Νοσοκομείων και η διασύνδεση τους..………..70
5.4.1. Πληροφοριακά Συστήματα Εργαστηρίων (LIS) ……….72
5.4.2. Συστήματα διαχείρισης ακτινοδιαγνωστικών τµηµάτων (RIS, PACS)….75 5.4.3. Πληροφοριακό Σύστημα Αιμοδοσίας………78
5.5. Βέλτιστες Πρακτικές Στην Ελλάδα - Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο………83
5.5.1. Δράσεις του Ελληνικού Οργανισμού HL7 Hellas……….………85
6. Ολοκληρωμένος Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας: η Ασφάλεια και η Προστασία των δεδομένων του ασθενή………88
ι.Πλεονεκτήματα……….90
ιι.Αρχιτεκτονική Θεώρηση……….…90
ιιι.Υποστηριζόμενα Χαρακτηριστικά………..91
6.1. Τι είναι το CPR……….93
ι.Οφέλη………94
ιι.Τεχνική Προσέγγιση………..95 ιιι.Μελλοντικές Επεκτάσεις……….96
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
1. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ Σ.Ε.Π.Ε……….97 2. ΕΡΕΥΝΑ : Τι Απαιτείται ώστε ένα Νοσοκομείο να Επιτύχει την Προσέγγιση
προς ένα Λειτουργικό Μοντέλο. ………109
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
………1141. Εισαγωγή.
Ο Τομέας της Υγείας – Πρόνοιας εξαρτάται υπερβολικά από τα διαθέσιμα δεδομένα (πληροφορίες), και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο «παράγονται» καθημερινά τεράστιες ποσότητες δεδομένων από τα νοσοκομεία, τις κλινικές, τα εργαστήρια. Όμως, ακόμα και σήμερα, παρά την τρομακτική εξέλιξη του τομέα της Πληροφορικής και των Υπολογιστών, τα δεδομένα αυτά τις περισσότερες φορές δεν επεξεργάζονται ηλεκτρονικά, αλλά χειροκίνητα (με χειρόγραφα έντυπα ή με μικρές εφαρμογές που αυτοματοποιούν απλώς ορισμένες εργασίες).[1]
Ιστορικά, ο τομέας της υγείας αποτελούνταν από ανεξάρτητες και αυτόνομες μονάδες με μικρή έως ελάχιστη ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών μεταξύ τους, ενώ η χρήση τεχνολογιών Πληροφορικής αντιμετωπίστηκε επίσης αυτόνομα και κατά περίπτωση. Στη σημερινή εποχή όμως, η πίεση για αλλαγές και βελτιώσεις αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Το χάσμα ανάμεσα στην ζήτηση για ποιοτικές υπηρεσίες υγείας από πολίτες, ενημερωμένους και απαιτητικούς από τη μία, και η ποιότητα της προσφοράς υπηρεσιών υγείας από πλευράς του κράτους και των μονάδων υγείας του από την άλλη, ολοένα και μεγαλώνει. Παράλληλα, από πλευράς του κράτους απαιτείται πλέον αποδοτικότητα και ελαχιστοποίηση του κόστους με ταυτόχρονη αύξηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Είναι δεδομένη λοιπόν η πολυπλοκότητα του χώρου, η πανσπερμία διαφορετικών τεχνολογικών λύσεων, η εξειδίκευση των πληροφοριακών συστημάτων και η πολυπλοκότητα της διακινούμενης πληροφορίας.
1.1. Η Πληροφορική στην Ιατρική.
1.1.1. Γενικά.
Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας στις μέρες μας έχει σαν αποτέλεσμα την ηλεκτρονική υγεία (e-health), αλλά λίγοι είναι σε θέση να διατυπώσουν έναν σαφή ορισμό για αυτόν το νέο όρο. Ο όρος ηλεκτρονική υγεία, κυρίως από το 1999 και μετά, χρησιμοποιείται για να περιγράψει οτιδήποτε έχει σχέση με υπολογιστές, επικοινωνίες και ιατρική. Πρόκειται για την απόρροια μιας προσπάθειας να επεκταθούν οι αρχές και οι
«υποσχέσεις» της Κοινωνίας της Πληροφορίας στον χώρο της υγείας και να τονιστούν οι νέες δυνατότητες που παρέχει το διαδίκτυο στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης, οι οποίες μπορούν να συνοψιστούν στις:
Δυνατότητα των πολιτών να αλληλεπιδρούν on-line με τα συστήματά τους (B2C=
"business to consumer"),
Βελτιωμένες δυνατότητες μεταφοράς δεδομένων ανάμεσα σε οργανισμούς υγείας (B2B = "business to business"),
Νέες δυνατότητες για peer-to-peer επικοινωνία των πολιτών (C2C = "consumer to consumer").
Αν επιχειρούσαμε έναν ευρύτερο ορισμό του όρου ηλεκτρονική υγεία, αυτός θα μπορούσε να είναι: Η ηλεκτρονική υγεία είναι ένας τομέας της ιατρικής πληροφορικής και των τηλεματικών εφαρμογών της, της δημόσιας υγείας και της βιομηχανίας, που αναφέρεται σε υπηρεσίες υγείας και πληροφορικής, οι οποίες προσφέρονται ή ενισχύονται μέσω του διαδικτύου και των σχετικών με αυτό τεχνολογιών. Με την ευρύτερη έννοια ο όρος δεν χαρακτηρίζει μόνο την τεχνολογική ανάπτυξη αλλά και έναν τρόπο σκέψης, μια συμπεριφορά και μια δέσμευση για βελτίωση της περίθαλψης τοπικά και διεθνώς με τη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. [1]
Το όλο θέμα του ορισμού της ηλεκτρονικής υγείας παραμένει γενικότερα
Αποδοτικότητα (Efficiency): Μια από τις υποσχέσεις της ηλεκτρονικής υγείας είναι να αυξήσει την αποδοτικότητα της ιατρικής περίθαλψης, μειώνοντας το κόστος. Ένας πιθανός τρόπος μείωσης του κόστους είναι η αποφυγή διπλών ή μη απαραίτητων διαγνωστικών ή θεραπευτικών διαδικασιών μέσω επικοινωνίας ανάμεσα στους φορείς υγείας και τον πολίτη.
Βελτίωση της ποιότητας περίθαλψης: Η αύξηση της αποδοτικότητας δεν μειώνει μόνο το κόστος αλλά βελτιώνει ταυτόχρονα και την ποιότητα. Η ηλεκτρονική υγεία μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της ιατρικής περίθαλψης επιτρέποντας για παράδειγμα συγκρίσεις ανάμεσα στους παροχείς υγείας.
Επιστημονική τεκμηρίωση (Evidence based): Οι ενέργειες της ηλεκτρονικής υγείας πρέπει να τεκμηριώνονται με την έννοια ότι η αποδοτικότητά τους πρέπει να αποδεικνύεται με επιστημονικές μεθόδους.
Ενδυνάμωση πολιτών και ασθενών: Οι βάσεις δεδομένων υγείας και ο προσωπικός ηλεκτρονικός ιατρικός φάκελος καθίστανται προσβάσιμα από το διαδίκτυο. Ανοίγονται έτσι νέοι ορίζοντες για ανθρωποκεντρικά συστήματα υγείας και διευκολύνεται ο ασθενής στις επιλογές του.
Ενίσχυση της αλληλεπίδρασης: Ενθαρρύνεται η ανάπτυξη νέας σχέσης ανάμεσα στον ασθενή και τον επαγγελματία της υγείας, προς μια συνεργασία στην οποία οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με κοινό τρόπο.
Συνεχής Εκπαίδευση: Επιτρέπεται η εκπαίδευση των γιατρών και του παραϊατρικού προσωπικού από online πηγές (συνεχής ιατρική εκπαίδευση) αλλά και των πολιτών (για παράδειγμα ιατρικές πληροφορίες πρόληψης).
Διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφορίας: Αναβαθμίζονται τα μέσα διακίνησης της ιατρικής πληροφορίας, και κατά συνέπεια της επικοινωνίας, με έναν προτυποποιημένο τρόπο ανάμεσα στους διάφορους φορείς υγείας. Με αυτό τον τρόπο προάγεται και η διαλειτουργικότητα. Δίνεται η δυνατότητα προσπέλασης και ελέγχου σε δεδομένα όλων των συστημάτων με την ταυτόχρονη ύπαρξη ενός ενιαίου σημείου διαχείρισης και διοίκησης.
Επέκταση της εμβέλειας της ιατρικής περίθαλψης: η παροχή υπηρεσιών υγείας μεταφέρεται πέρα από τα συμβατικά όρια, τόσο με τη γεωγραφική όσο και με τη μεταφορική έννοια του όρου. Οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν online ιατρικές υπηρεσίες που παρέχονται από διεθνείς παροχείς.
Αυτές οι υπηρεσίες μπορεί να είναι απλά συμβουλευτικές ή και πιο ουσιαστικές, όπως για παράδειγμα η προμήθεια φαρμακευτικών προϊόντων.
Ασφάλεια: Η ηλεκτρονική υγεία περιλαμβάνει νέες μορφές αλληλεπίδρασης ασθενή – γιατρού και εμπεριέχει νέες προκλήσεις σε θέματα ασφάλειας, όπως για παράδειγμα, το ιατρικό απόρρητο.
Ισότητα: Η ενίσχυση της ισοτιμίας στην παροχή υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης είναι μια από τις υποσχέσεις της ηλεκτρονικής υγείας.
i. Η ηλεκτρονική υγεία στον 21ο αιώνα.
Το όραμα για την αξιοποίηση της τεχνολογίας στον τομέα της υγείας του 21ου αιώνα περιλαμβάνει ένα ανθρωποκεντρικό σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας, με επίκεντρο τον πολίτη. Σε ένα τέτοιο σύστημα η περίθαλψη βασίζεται στη συνεχή ιατρική παρακολούθηση και προσαρμόζεται σύμφωνα με τις ανάγκες του πολίτη. Ο πολίτης είναι το κέντρο του ελέγχου. Η γνώση και οι πληροφορίες είναι ελεύθερες, ενώ οι αποφάσεις που παίρνονται είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες. Η ιατρική πληροφορία του πολίτη ανήκει σε αυτόν, είναι διαθέσιμη μέσω του διαδικτύου συνεχώς, και ο πολίτης αποφασίζει για τη διάθεση ευαίσθητων πληροφοριών που τον αφορούν. Ένα από τα σημαντικότερα γνωρίσματα της πληροφορίας αυτής είναι η διασυνδεσιμότητα και η δυνατότητα μεταφοράς και ανταλλαγής δεδομένων εννοιολογικά αναγνωρίσιμων. [1]
Ευφυή περιβάλλοντα και συστήματα παρακολούθησης ζωτικών παραμέτρων με χρήση έξυπνων βιοαισθητήρων που προκαλούν τη μικρότερη δυνατή δυσχέρεια στον ασθενή και ολοκληρωμένα συστήματα τηλεματικής επιτρέπουν σε ευαίσθητους από πλευράς υγείας πολίτες να έχουν έναν σχεδόν φυσιολογικό τρόπο ζωής. Οι κρίσιμες ζωτικές παράμετροι μεταδίδονται σε πραγματικό χρόνο και σε απευθείας σύνδεση (online) στους γιατρούς ή και εξειδικευμένους επιστήμονες – ιατρικούς συμβούλους, ανεξάρτητα από τον χώρο στον οποίο βρίσκεται ο ασθενής. Έτσι, η κατάσταση της υγείας του ασθενούς μπορεί να αξιολογηθεί αντικειμενικά και οι αποφάσεις να λαμβάνονται σε πραγματικό χρόνο ώστε να αντιμετωπίζονται έγκαιρα, κρίσιμα ιατρικά περιστατικά.
Σύγχρονες εργαστηριακές, διαγνωστικές, απεικονιστικές και θεραπευτικές συσκευές, νέα
κάθε ασθενή ξεχωριστά. Αφορά στους νοσηλευτές που, εκτός από άμεση παροχή υπηρεσιών, λειτουργούν και ως συλλέκτες σημαντικών πληροφοριών. Αφορά και στους υπεύθυνους για τη διαχείριση των υποδομών υγείας (νοσοκομείων, νοσηλευτηρίων, μέσων επείγουσας μεταφοράς, φαρμακευτικού υλικού, κ.λπ.) και φυσικά και όλες τις συνεργαζόμενες εταιρείες: φαρμακευτικές, ιατρικού εξοπλισμού, εκπαίδευσης στελεχών υγείας, κ.λπ. Ο συνεκτικός ιστός των εμπλεκόμενων μερών δεν είναι παρά η πληροφορία που πρέπει να διακινηθεί άμεσα, με ακρίβεια, στο σημείο που είναι απαραίτητη, αφενός για να διευκολύνει τη συνεργασία των φορέων μεταξύ τους και αφετέρου για την υποβοήθησή τους στη λήψη των σωστών αποφάσεων.
Η δυνατότητα επικοινωνίας από παντού, η ικανότητα επεξεργασίας τεράστιων όγκων δεδομένων και η ευελιξία των σύγχρονων τερματικών συσκευών, θα δημιουργήσουν το απαραίτητο περιβάλλον για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων, χρήσιμων και, σε πολλές περιπτώσεις, κρίσιμων εφαρμογών παροχής υπηρεσιών υγείας με ταυτόχρονη μείωση του κόστους.
1.1.2. Σύγχρονες προκλήσεις.
Η αξιοποίηση της τεχνολογίας στον τομέα της υγείας τον 21ο αιώνα έχει οδηγήσει σε ένα ανθρωποκεντρικό σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας με επίκεντρο τον πολίτη. Η περίθαλψη βασίζεται στη συνεχή ιατρική παρακολούθηση και προσαρμόζεται σύμφωνα με τις ανάγκες του πολίτη. Η «παροχή υπηρεσιών υγείας» περιλαμβάνει μια πληθώρα εμπλεκόμενων προσώπων, φορέων και διακινούμενης πληροφορίας. Αφορά πολίτες, γιατρούς, νοσηλευτές και στελέχη της υγείας, υποδομές, νοσοκομεία, νοσηλευτήρια, μέσα επείγουσας μεταφοράς και σχετιζόμενες εταιρείες όπως φαρμακευτικές, εταιρείες ιατρικού εξοπλισμού, εκπαίδευσης στον τομέα της υγείας κ.λπ. [1]
Η αμοιβαία εξάρτηση των παραπάνω οντοτήτων, είναι η πληροφορία που πρέπει να διακινηθεί άμεσα και με ακρίβεια, όπου αυτή είναι απαραίτητη, αφενός για να διευκολύνει τη συνεργασία των φορέων μεταξύ τους και αφετέρου για την υποβοήθησή τους στη λήψη των σωστών αποφάσεων. Συγχρόνως, όπως ειπώθηκε παραπάνω, ευφυή περιβάλλοντα και συστήματα παρακολούθησης ζωτικών παραμέτρων με χρήση έξυπνων βιοαισθητήρων που προκαλούν τη μικρότερη δυνατή δυσχέρεια στον ασθενή καθώς και ολοκληρωμένα συστήματα τηλεματικής επιτρέπουν σε ευαίσθητους, από πλευράς υγείας, πολίτες να έχουν έναν φυσιολογικό τρόπο ζωής. Η υλοποίηση όλων αυτών, ακολουθώντας τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις αλλά διατηρώντας τον ευαίσθητο
χαρακτήρα του χώρου της υγείας και της ποιότητας της ζωής, δημιουργεί νέα δεδομένα αλλά και νέα προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά αφορούν θέματα νομικής υφής, καχυποψίας και κουλτούρας αλλά και θέματα τεχνολογικής φιλοσοφίας και κατεύθυνσης.
Το πρώτο βασικό πρόβλημα που τίθεται είναι η δυσκολία της ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ των Πληροφορικών Συστημάτων που είναι εγκατεστημένα στις διάφορες μονάδες υγείας (Νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας, κτλ) και αποτελεί ένα από τα κυριότερα εμπόδια προς τη βελτίωση της αποδοτικότητας, λειτουργικότητας και αποτελεσματικότητας του τομέα της υγείας στη χώρα μας, αλλά και ευρύτερα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο τομέας της υγείας εξαρτάται υπερβολικά από τα διαθέσιμα δεδομένα (πληροφορίες), και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο «παράγονται» καθημερινά τεράστιες ποσότητες δεδομένων από τα νοσοκομεία, τις κλινικές, τα εργαστήρια. Όμως, ακόμα και σήμερα, τα δεδομένα αυτά τις περισσότερες φορές δεν υπόκεινται σε ηλεκτρονική επεξεργασία, αλλά σε χειροκίνητη (με χειρόγραφα έντυπα ή με μικρές εφαρμογές που αυτοματοποιούν απλώς ορισμένες εργασίες). Η έλλειψη ολοκληρωμένων Πληροφορικών Συστημάτων είναι εμφανής. Η πραγματικότητα αυτή, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με αυτό που συμβαίνει σε άλλους τομείς (π.χ. τραπεζικός τομέας) που επίσης εξαρτώνται πολύ από τη συνεχή πρόσβαση σε δεδομένα και πληροφορίες.
Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:
Την έλλειψη κεφαλαίων στήριξης για την ανάπτυξη νέων συστημάτων στον συγκεκριμένο τομέα,
Την μη υιοθέτηση συγκεκριμένων προτύπων διασύνδεσης,
Την έλλειψη δυνατότητας μεταφοράς και ανταλλαγής δεδομένων εννοιολογικά αναγνωρίσιμων.
Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι ότι οι υπηρεσίες υγείας μέσω εφαρμογών τηλεματικής χαρακτηρίζονται συνήθως από τη χρήση ετερογενών συστημάτων λογισμικού και υλικού εξοπλισμού, από την έλλειψη στρατηγικής σε σχέση με τη διαχείριση του δικτύου, την μη ύπαρξη εφαρμογών διαδραστικής τηλεματικής και από την μη ολοκληρωμένη ακόμα αποδοχή από την ιατρική κοινότητα. Οι βασικές αιτίες για τα παραπάνω μεταξύ άλλων είναι:
Η σχετικά μικρή αγορά σε σχέση με τις ανάγκες ανάπτυξης-έρευνας
Οι δυσκολίες στην επικοινωνία ανθρώπου - μηχανής (user interface)
Τέλος, ένα τρίτο πρόβλημα, που αποτελεί όμως βασική συνιστώσα του χώρου της υγείας, είναι ότι η εισαγωγή τεχνολογίας σε φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας, δεν αποτελεί λύση από μόνη της αν η υλοποίηση των τεχνολογικών αλλαγών δεν συνοδεύεται από αλλαγές στη δομή, τις διαδικασίες και τον επανασχεδιασμό των ροών της πληροφορίας.
Κύριοι παράγοντες του προβλήματος αυτού είναι:
Η υιοθέτηση επιστημονικά τεκμηριωμένων και ποσοτικά μετρήσιμων δεικτών απόδοσης του συστήματος,
Η συνεχής επισήμανση τυχόν ιατρικών λαθών.
Τα προαναφερόμενα προβλήματα, από την άλλη μεριά, αποτελούν έναν χώρο γεμάτο προκλήσεις για τη χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και των επικοινωνιών.
Οι προκλήσεις αυτές συνοψίζονται:
Στην πολυπλοκότητα των ιατρικών δεδομένων
Στη δυσκολία εισαγωγής των δεδομένων (data entry)
Στα προβλήματα ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων
Στη δυσκολία προσαρμογής όλων των εμπλεκομένων, φυσικών προσώπων και φορέων υγείας, σε νέες τεχνολογίες
Στην έλλειψη συστήματος ανάκτησης δημοσιευμένης και τεκμηριωμένης ιατρικής πληροφορίας και σύγκρισης ιατρικών πρωτοκόλλων.
2. Η Κοινωνία της Πληροφορίας και η Ευρώπη.
Η εισβολή των νέων τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής μας ζωής, έχει επιδράσει θετικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πολίτη, σε πλείστους τομείς. Η υγεία είναι ένας από τους σημαντικότερους, αφενός γιατί ο χώρος αυτός θεωρείται κρίσιμος από κάθε άποψη τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο και, αφετέρου, γιατί τα οφέλη αφορούν όλους τους εμπλεκομένους, οντάς ποιοτικά και ποσοτικά μετρήσιμα.[9]
Η εποχή που η Πληροφορική θεωρείτο η εξέλιξη της μηχανογράφησης μάλλον έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Από την απλή οργάνωση των διαδικασιών, έχουμε περάσει σε μια άλλη εποχή, που οι νέες τεχνολογίες έχουν πλέον ενσωματωθεί και δρουν ως καταλύτης στην παροχή υπηρεσιών υγείας, ιδιαίτερα αν δρουν συνολικά κι όχι αποσπασματικά, ανοίγοντας νέους δρόμους για όλους: ενοποιούν, αυτοματοποιούν και επιταχύνουν διαδικασίες, μειώνουν χρόνους και κόστη, αναβαθμίζουν την ποιότητα των συνθηκών εργασίας άρα και των παρεχομένων νοσηλευτικών υπηρεσιών, προσφέρουν πρωτόφαντες δυνατότητες στους εμπλεκομένους και διευκολύνουν κάθε προσαρμογή ή βελτίωση. Σ΄
ένα χώρο έντασης πληροφοριών, όπου η ανάγκη για συνεχή επιμόρφωση και υιοθέτηση κάθε καινοτομίας είναι πλέον καθεστώς, οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών αποτελούν την καλύτερη απάντηση σε πάρα πολλά ερωτήματα.
2.1. Το… μέλλον φυγείν αδύνατον και στην υγεία.
Το Internet και η Πληροφορική γενικότερα παίζουν ολοένα και μεγαλύτερο ρολό στην Υγεία, όπως και σε τόσους άλλους τομείς της καθημερινής μας ζωής. Τόσο στο επίπεδο του ιδιωτικού, όσο πολύ περισσότερο του δημοσίου τομέα, η σύγχρονη τεχνολογία αναδεικνύεται σε πολύτιμο σύμμαχο και στα θέματα Υγείας, καθώς μπορεί να προσφέρει πληροφόρηση και υποστήριξη σε κάθε διαδικασία λήψης αποφάσεων αλλά και σε κάθε τομέα διοικητικής μέριμνας της υγείας, από αυτούς που έχουμε συνηθίσει – σε άλλους χώρους – να αποκαλούμε back office. [9]
Οι τομείς αυτοί, όπως η διαχείριση ασθενών και αξιοποίηση των επιχειρησιακών πόρων, παίζουν σημαντικότατο ρόλο και εδώ, καθώς από αυτούς κρίνεται η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών και ο βαθμός ικανοποίησης του «πελάτη», που λόγω της ειδικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται (είτε πρόκειται για τον ίδιο τον ασθενή, είτε για κάποιον συγγενή του) έχει έναν λόγω παραπάνω να αναπτύσσει ευαισθησίες.
Ο χώρος της ηλεκτρονικής υγείας γνωρίζει τα τελευταία χρόνια ολοένα και ταχυτέρους ρυθμούς ανάπτυξης διεθνώς, καθώς όλοι αντιλαμβάνονται πλέον πως οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο περίθαλψης και της πρόνοιας. Για παράδειγμα εκατομμύρια άνθρωποι σ’ όλο το κόσμο ψάχνουν καθημερινά στο διαδίκτυο πληροφορίες για θέματα υγείας ανάμεσα σε περισσοτέρους από 22.000 ιστοχώρους, κάτω από τον γενικό τίτλο e-health, ενώ οι σελίδες που έχουν στη διάθεση τους ξεπερνούν ήδη ένα δισεκατομμύριο, προσφέροντας άφθονη γνώση και σφαιρική εικόνα των τελευταίων εξελίξεων σε κάθε τομέα.
Από την άλλη πλευρά, σημαντικές είναι οι αλλαγές και στο χώρο των ίδιων των ιατρών, που μαθαίνουν πλέον να αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες για να κάνουν την καθημερινότητα τους απλούστερη και ευκολότερη: ήδη, στην αμερικανική αγορά κυκλοφορεί ειδικό λογισμικό συνταγογράφησης που χρησιμοποιούν εκατοντάδες χιλιάδες ιατροί, με σημαντικές αυξητικές τάσεις, καθώς καθιερώνονται κοινές προδιαγραφές.
Επιπλέον, οι επαγγελματικές κοινότητες έχουν πια στο σύνολο τους έντονη δικτυακή παρουσία, προσφέροντας πρόσθετη ενημέρωση και εξειδίκευση σε κάθε ενδιαφερόμενο.
Οι χρήστες, τόσο από τη μια πλευρά, όσο και από την άλλη, έχουν τέλος στη διάθεση τους τη δυνατότητα προμήθειας προϊόντων και υπηρεσιών με ηλεκτρονικό τρόπο:
on-line φαρμακεία και δικτυακά εργαστήρια αλλά και απαντήσεις σε όσους ανησυχούν για θέματα παραβίασης του προσωπικού απορρήτου.
Εξειδικευμένες έρευνες προβλέπουν λαμπρό το μέλλον της ηλεκτρονικής υγείας, ιδιαιτέρα σ’ ό,τι αφορά τις προοπτικές των φαρμακευτικών εταιριών, αλλά ταυτόχρονα μιλούν για γενικότερη μείωση του κόστους στην υγεία, λόγω του ορθολογισμού που φέρνουν μαζί τους οι ΤΠΕ. Ήδη, γίνεται λόγος ακόμα και για διασυνδεσιμότητα ασθενών και θεραπόντων, που θα βοηθήσει ιδιαιτέρα τους πρώτους και θα ανοίξει ακόμα περισσότερο την αγορά για τους δευτέρους, ενώ ως πρώτο βήμα για τις φαρμακευτικές εταιρίες θεωρείται η ανάπτυξη πρωτοβουλιών e-marketing.
Και, βέβαια, όλα τα θέματα που περιστρέφονται γύρω από την ηλεκτρονική υγεία εντάσσονται πλέον στο γενικότερο πλαίσιο του ηλεκτρονικού επιχειρείν με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό από πλευράς πλεονεκτημάτων: περισσότερη γνώση και υπευθυνότητα για την υγεία του στον ίδιο τον ασθενή, καλύτερη διαχείριση κινδύνων για όλους, ηλεκτρονική διασύνδεση (και απελευθέρωση) των εμπλεκομένων και, φυσικά, αύξηση εσόδων από τη μείωση της γραφειοκρατίας και όχι μόνο.
2.1.2. Οι νέες τεχνολογίες διεισδύουν στον τομέα της Υγείας - Χρηματοδοτήσεις στην Ελλάδα.
Η αλλαγή είναι μέρος της ζωής μας. Κάθε μέρα μαθαίνουμε και κάτι καινούριο, και κάθε τι καινούριο αλλάζει τη ζωή μας και τις απαιτήσεις μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος ζει με γοργούς ρυθμούς, έχει αυξημένες υποχρεώσεις αλλά και υψηλές απαιτήσεις σε όλους τους τομείς της καθημερινής του δραστηριότητας και ειδικότερα στον τομέα της υγείας.[10]
Ο σύγχρονος άνθρωπος καταρχήν επιδιώκει μια σύγχρονη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε ένα αξιοπρεπές αναβαθμισμένο περιβάλλον και κυρίως εξατομικευμένες παρεχόμενες υπηρεσίες ανάλογα με τις ανάγκες του. Το ιατρικό σύστημα μετατοπίζεται έτσι προς μια ολοκληρωμένη φροντίδα υγείας με έμφαση στη δημιουργία και συνεπή ενημέρωση ενός δια βίου (ενεργού) ηλεκτρονικού φακέλου υγείας και στην ανάπτυξη
Κινητήριος δύναμη για τον συντελούμενο αυτό μετασχηματισμό στον τομέα της υγείας για την κάλυψη των νέων απαιτήσεων και αναγκών είναι οι νέες τεχνολογίες. Οι νέες τεχνολογίες πέρα από τεχνολογίες αιχμής αποτελούν τεχνολογίες κορμού που επηρεάζουν οριζόντια όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στις μονάδες υγείας στοχεύουν στην αναβάθμιση των παρεχόμενων προς τον πολίτη υπηρεσιών και στην ορθολογικότερη διαχείριση πόρων (εξοικονόμηση πόρων, βελτίωση παραγωγικότητας) στην ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών (ανάπτυξη της τηλειατρικής). Ειδικότερα με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών βελτιώνεται το περιβάλλον εργασίας των επαγγελματιών της υγείας στο ΕΣΥ (ιατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό, διοίκηση) και δημιουργούνται νέες θέσεις απασχόλησης. [10]
Το σημείο κλειδί στην εισαγωγή των νέων τεχνολογιών δεν είναι μόνο η προμήθεια
“προϊόντων” πληροφορικής αλλά η αξιοποίηση των προϊόντων πληροφορικής για την παροχή υπηρεσιών σε πλήρη και παραγωγική λειτουργία ορατές από τους πολίτες. Η έως σήμερα διεθνής και ελληνική εμπειρία έχει αποδείξει ότι για τη δημιουργική ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών απαιτούνται οργανωτικές και θεσμικές αλλαγές, ενθάρρυνση της χρήσης τους από το προσωπικό και ισχυρή τεχνική υποστήριξη. Απαιτείται κυρίως στήριξη της απόφασης εισαγωγής των νέων τεχνολογιών από τη διοίκηση, επαρκής τεχνική στελέχωση, στενή συνεργασία κατά την ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων και κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού – χρηστών των συστημάτων.
“Απτά” κίνητρα στους χρήστες όπως (π.χ. διατήρηση / απλοποίηση υφισταμένων διαδικασιών - εφαρμογών) αλλά και παρακινητικά κίνητρα όπως η βελτίωση συνθηκών εργασίας, η ελάττωση αντικειμένου (φόρτου) εργασίας με τη βοήθεια του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος, αλλά και οικονομικά οφέλη (όπου είναι εφικτό) ή άλλα ειδικά κίνητρα (μετατάξεις, προαγωγές, κ.α.) θα συντελέσουν προς την κατεύθυνση αυτή.
Στη χώρα μας σημαντικοί πόροι για την εισαγωγή της πληροφορικής στην υγεία έχουν κινητοποιηθεί και στο παρελθόν στο πλαίσιο του Β’ ΚΠΣ (1995 - 2000).
Αναλυτικότερα, στο πλαίσιο του Β’ ΚΠΣ υλοποιήθηκαν έργα όπως η Μηχανογράφηση 25 Νοσοκομείων (15 + 10 νοσοκομεία,1 πιλοτικό), Μηχανογραφική Υποστήριξη ΥΥΠ, ΕΚΑΒ, Κωδικοποιήσεις, Πιλοτικές Δράσεις (Δίκτυα Αιμοδοσίας, Μεταμοσχεύσεων, Τηλεϊ/κής).
Σχήμα 2.1 : Έργα του Β’ ΚΠΣ στην Υγεία .
Η εισαγωγή της πληροφορικής, δεν επιφέρει, όμως, από μόνη της ως αυτόματο αποτέλεσμα τη βελτίωση της παραγωγικότητας και της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών. Σήμερα, στο πλαίσιο του Γ ΚΠΣ δίνεται μια ακόμα ευκαιρία για τον εκσυγχρονισμό του τομέα της Υγείας. Μέσω του Γ’ ΚΠΣ και ειδικότερα μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» προβλέπονται δράσεις συνολικού προϋπολογισμού 110 εκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη Διοικητικής οργάνωσης - αποκέντρωσης ΕΣΥ (ΠεΣΥΠ), την αναδιοργάνωση – Πληροφορική Υποστήριξη Μονάδων Υγείας, υποστήριξη πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και δημόσιας υγείας (υγειονομικός χάρτης), δράσεις για τη βελτίωση της εξυπηρέτησης του πολίτη (patient centered care, τηλεϊατρική), την αξιοποίηση του Internet (e-Europe, Health online, κλπ).
Δράσεις μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» στον τομέα της Υγείας και Πρόνοιας
ε κ €
Πληροφορικά συστήματα για την υποστήριξη των ΠεΣΥΠ
7 2,1
Ολοκλήρωση εισαγωγής τεχνολογιών πληροφορικής σε Μονάδες Υγείας
Ανάπτυξη ασφαλούς δικτύου δεδομένων
Οριζόντια – κεντρικά έργα (τυποποίηση πληροφορικής όπως πλαίσιο εισαγωγής κωδικοποιήσεων, πολιτικές ασφάλειας, Χάρτης Υγείας
& Πρόνοιας, ειδικά μητρώα, portals)
7 ,6
Πανελλήνια Δίκτυα Υγείας (Αιμοδοσία – Μεταμοσχεύσεις)
Ανάπτυξη ΤΠΕ στα Στρατιωτικά Νοσοκομεία «Φίλιππος» 8 ,5
Συστήματα πληροφορικής στην πρόνοια & ψυχική υγεία 4 ,5
e-Health Forum 3
,2 Πιλοτικά έργα – εφαρμογές τεχνολογιών αιχμής όπως smart cards, τηλεϊατρική κα. με έντονη περιφερειακή διάσταση υλοποίησης
8 ,4
Δράσεις Δημοσιότητας, κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού στα Πληροφοριακά συστήματα
5 ,5
ΣΥΝΟΛΟ 1
09,8 Σχήμα 2.3 : Διάγραμμα του Γ’ ΚΠΣ.
Οι χρηματοδοτούμενες δράσεις αφορούν τόσο σε νέα πληροφοριακά συστήματα όσο και σε υποστηρικτικές δράσεις για τη βελτίωση της αποδοχής και υποδοχής των πληροφοριακών συστημάτων. Καταρχήν θα αξιοποιηθεί η υπάρχουσα τεχνογνωσία σε πληροφοριακά συστήματα που υπάρχουν και χρησιμοποιούνται παραγωγικά σε φορείς του ιδιωτικού & δημόσιου τομέα, στρατιωτικά νοσοκομεία ή του τρίτου τομέα. Οι νέες υποδομές που θα χρηματοδοτηθούν μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» θα δρουν συμπληρωματικά σε υπάρχουσες και θα καλύπτουν κενά ή νέες και εξειδικευμένες ανάγκες. Ταυτόχρονα θα γίνουν οι απαιτούμενες αλλαγές οργανωτικού χαρακτήρα στο ΕΣΥ με επίκεντρο τον ασθενή και χρήστη υπηρεσιών. [10]
Για την περαιτέρω βελτίωση των ποσοστών αξιοποίησης των νέων πληροφοριακών συστημάτων η Ειδική Γραμματεία για την Κοινωνία της Πληροφορίας βρίσκεται σε συνεχή διαβούλευση με εμπλεκόμενους φορείς και τελικούς χρήστες για την προώθηση προτύπων, την διαμόρφωση και προώθηση κατευθύνσεων καλής πρακτικής και πλαισίων συνεργασίας προς όφελος της υγείας του πολίτη. Για το σκοπό αυτό θα αναπτυχθεί και ένας μηχανισμός διαβούλευσης, το e-Health Forum.
Επιπλέον, θα αναπτυχθούν τηλεματικές υπηρεσίες τόσο για την υποστήριξη της εκπαίδευσης και επιστημονικής ενημέρωσης των επαγγελματιών υγείας όσο και για τη βελτίωση στη χάραξη και άσκηση και πολιτικής στην υγεία και τη κοινωνική φροντίδα (ανάπτυξη χάρτη Υγείας και Πρόνοιας). Για την καλύτερη πληροφόρηση και εξυπηρέτηση του πολίτη σε θέματα πρόσβασης στις υπηρεσίες και αντιμετώπισης συγκεκριμένων προβλημάτων υγείας ή πρόνοιας θα υλοποιηθούν δράσεις δημοσιότητας ενώ για τη βελτίωση της εξυπηρέτησης του πολίτη και την αποτελεσματικότερη διαχείριση πόρων όπως ενιαία διαχείριση ασθενών σε όλα τα επίπεδα του συστήματος υγείας, παραπομπές, ραντεβού, συνταγογραφία θα υλοποιηθούν «απλές οριζόντιες ή κάθετες εφαρμογές» διαχειριστικού χαρακτήρα.
πληροφοριακών συστημάτων στα Πε.Σ.Υ.Π. Στο τέλος του 2003 ήταν ανοικτές οι προκηρύξεις για 4 έργα στα Πε.Σ.Υ.Π. Στερεάς Ελλάδας, Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου (τεχνικός σύμβουλος) και Β’ Αττικής συνολικού προϋπολογισμού περίπου 14 εκατ. Eυρώ ε ν ώ σε φάση αξιολόγησης βρίσκονταν 4 έργα στα Πε.Σ.Υ.Π.
Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Α & Β Κεντρικής Μακεδονίας και Α’ Νοτίου Αιγαίου συνολικού προϋπολογισμού 13 εκατ. Eυρώ περίπου.
Επιπλέον µέσω του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Κοινωνία της Πληροφορίας»
χρηµατοδοτούνται ενέργειες κατάρτισης και στα 17 Πε.Σ.Υ.Π. της χώρας συνολικού προϋπολογισµού περίπου 4 εκατ. Eυρώ.
Ακόµα, για την δηµιουργία κατάλληλων συνθηκών υποδοχής και βιώσιµης λειτουργίας των πληροφορικών υποδοµών στα Περιφερειακά Συστήµατα Υγείας και Πρόνοιας (Πε.Σ.Υ.Π. / Μονάδες Υγείας) καθώς και για την επίλυση κρίσιµων ζητηµάτων οριζόντιου - θεσµικού περιεχοµένου εγκρίθηκε η χρηµατοδότηση από το Πρόγραµµα 3 οριζόντιων µελετών συνολικού προϋπολογισµού 872.531 Eυρώ οι οποίες αναµένεται να υλοποιηθούν εντός του 2004.
«Μελέτη Επιχειρησιακού Σχεδιασµού Χάρτη Υγείας & Πρόνοιας » συνολικού προϋπολογισµού 604.531 Eυρώ
«Μελέτη εφαρµογής για την αποτίµηση της επικινδυνότητας και των πολιτικών ασφαλείας των πληροφορικών συστηµάτων των φορέων υγείας»
συνολικού προϋπολογισµού 150.000 Eυρώ
«Μελέτη για τον καθορισµό µηχανισµού διαχείρισης προτύπων πληροφορικής στην Υγεία» συνολικού προϋπολογισµού 118.000 Eυρώ
Για την ανάπτυξη της Πληροφορικής στην Υγεία και Πρόνοια στενή είναι η συνεργασία της Ειδικής Γραµµατείας για την Κοινωνία της Πληροφορίας /
∆ιαχειριστικής Αρχής του Προγράµµατος µε την Γνωµοδοτική Επιτροπή Έργων Πληροφορικής του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας της οποίας η λειτουργία χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα «Κοινωνία της
Πληροφορίας».
Συνοψίζοντας, τα έργα που χρηματοδοτούνται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος για την Κοινωνία της Πληροφορίας προσεγγίζουν με ολοκληρωμένο τρόπο τον επιδιωκόμενο μετασχηματισμό στον τομέα της υγείας. Παρόλα αυτά η διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων, η δυνατότητα δηλαδή μεταφοράς και διάχυσης των δεδομένων μεταξύ τους θα είναι ένα από τα σημεία που θα κρίνουν τη λειτουργικότητας τους. Για το σκοπό αυτό συστάθηκε με πρωτοβουλία της Ειδικής
Γραμματείας για την Κοινωνία της Πληροφορίας ομάδα για τη διαλειτουργικότητα και προετοιμάστηκε πλαίσιο διαλειτουργικότητας το οποίο διατίθεται στο δικτυακό κόμβο www.infosociety.gr. Ένα ακόμα κρίσιμο σημείο είναι η ανάπτυξη ευρυζωνικών υποδομών. Οι ευρυζωνικές υποδομές θα διασφαλίσουν ταχύ και γρήγορο internet και θα δώσουν νόημα σε νέες υπηρεσίες όπως η τηλεργασία. [10]
Τέλος, η αξιοποίηση εναλλακτικών σχημάτων υλοποίησης έργων πληροφορικής και παροχής υπηρεσιών – outsourcing (SLA) θα συντελέσει στην ταχύτερη υλοποίηση των έργων για την ανάπτυξη της Κοινωνία της Πληροφορίας. Με την αξιοποίηση των εναλλακτικών σχημάτων υλοποιήσης έργων ο εν εξελίξει αυτός κοινωνικός μετασχηματισμός που διαπερνά όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής θα ολοκληρωθεί ταχύτερα με απτά αποτελέσματα στο επίπεδο παροχής υπηρεσιών και την ποιότητα ζωής του πολίτη που είναι ο τελικός στόχος. Το μέλλον της Κοινωνίας της Πληροφορίας θα έρθει έτσι πιο κοντά στο παρόν.
2.2. Ευρώπη και Υγεία.
Σύμφωνα με αποτελέσματα έρευνας για το που αναζητούν οι Ευρωπαίοι αξιόπιστες πληροφορίες για θέματα υγείας που διενεργήθηκε από τη σειρά "Ευρωβαρόμετρο"
προκύπτει ότι, στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχεδόν ένας στους τέσσερις πολίτες της (23%) ανατρέχει στο Διαδίκτυο για πληροφορίες σχετικά με την υγεία.
Παρατηρούνται ωστόσο σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών: στη Δανία και τις Κάτω Χώρες το ποσοστό των πολιτών που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για να ενημερωθούν σε θέματα υγείας φθάνει το 40% περίπου, ενώ στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Γαλλία δεν υπερβαίνει το 15%. [16]
Οι Ευρωπαίοι θεωρούν ακόμη τους επαγγελματίες των κλάδων της υγείας, όπως
«Η έρευνα αυτή δείχνει σαφώς ότι υπάρχει ζήτηση από την πλευρά των ευρωπαίων πολιτών για ηλεκτρονική ενημέρωση σχετικά με την υγεία, αλλά συγχρόνως αποκαλύπτει προβλήματα εμπιστοσύνης» δήλωσε ο Επίτροπος κ. David Byrne, αρμόδιος για την υγεία και την προστασία των καταναλωτών, συνεχίζοντας: «Μεγάλος αριθμός Ευρωπαίων εξακολουθούν να αγνοούν τον όγκο και την αξιοπιστία των σχετικών με την υγεία πληροφοριών που είναι διαθέσιμες στο Διαδίκτυο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ), με το πρόγραμμα δράσης για τη δημόσια υγεία και με την πρωτοβουλία για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες υγείας (e-Health), καταβάλλει προσπάθειες για να εξασφαλιστεί η πρόσβαση των Ευρωπαίων σε υψηλής ποιότητας, χρήσιμες και αξιόπιστες ηλεκτρονικές πληροφορίες σχετικά με την υγεία.» [16]
Η βελτίωση της πληροφόρησης και των γνώσεων σχετικά με την υγεία αποτελεί έναν από τους στόχους προτεραιότητας του προγράμματος δράσης για τη δημόσια υγεία της EΕ, με προϋπολογισμό 312 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2003-2008.
Τα κυριότερα αποτελέσματα της έρευνας: το 41% των Ευρωπαίων θεωρούν το Διαδίκτυο καλό μέσο ενημέρωσης σε θέματα υγείας. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 62%
στη Δανία και 61% στις Κάτω Χώρες. Το 16% δεν το θεωρούν καλή πηγή πληροφοριών για την υγεία, με ένα 16% να πιστεύει ότι εξαρτάται από το είδος των ζητούμενων πληροφοριών και ένα 27% να μην έχει άποψη.
Σχήμα 2.4 : Γράφημα έρευνας για τη χρήση του Internet.
Οι επαγγελματίες των κλάδων της υγείας, όπως ιατροί και φαρμακοποιοί, κατατάσσονται στην πρώτη θέση των πηγών πληροφοριών για την υγεία από το 45% των Ευρωπαίων, η τηλεόραση από το 20%, τα βιβλία από το 8%, οι εφημερίδες από το 7% και το Διαδίκτυο μόλις από το 3,5%.
Η τηλεόραση (38,5% των απαντήσεων), οι εφημερίδες και τα περιοδικά (και τα δύο περί το 24%) συγκεντρώνουν υψηλά ποσοστά ως συμπληρωματικές πηγές πληροφοριών για την υγεία, όπως επίσης οι συζητήσεις με συγγενείς και φίλους (29%).
Οι οργανώσεις ιατρών και οι οργανισμοί υγείας, όπως ο Ερυθρός Σταυρός και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, θεωρούνται οι πιο αξιόπιστες πηγές πληροφοριών για την υγεία στο σύνολο της EΕ (τις εμπιστεύεται το 84% των πολιτών). Στη δεύτερη θέση κατατάσσονται οι οργανώσεις καταναλωτών (67%) και ακολουθούν με μικρή διαφορά τα εκπαιδευτικά ιδρύματα (65,5%) και οι οικολογικές οργανώσεις (63%). Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τα εμπιστεύεται για την πληροφόρησή του σε θέματα υγείας το 39% των ερωτηθέντων, τις κυβερνήσεις το 23%, ενώ στις τελευταίες θέσεις από την άποψη αυτή κατατάσσονται οι επιχειρήσεις και τα πολιτικά κόμματα (16% και 11% αντίστοιχα).
2.2.1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - οι προτάσεις της.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σχέδιο δράσης στο οποίο παρουσιάζονται οι τρόποι χρησιμοποίησης των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών για την παροχή υψηλότερου επιπέδου υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης σε επίπεδο ΕΕ. Το σχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική υγεία "e-Health" καλύπτει διάφορα θέματα, μεταξύ των οποίων, οι ηλεκτρονικές ιατρικές συνταγές, τα ηλεκτρονικά μητρώα υγείας, καθώς και η χρήση νέων υπηρεσιών και συστημάτων για τον περιορισμό του χρόνου αναμονής και τη μείωση της πιθανότητας ιατρικών λαθών. [15]
Οι προτάσεις θα έχουν ως αποτέλεσμα την παροχή καλύτερων υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης με το ίδιο ή ακόμη χαμηλότερο κόστος. Στόχος του εν λόγω σχεδίου δράσης είναι η δημιουργία ενός "Ευρωπαϊκού Χώρου Ηλεκτρονικής Υγείας". Στο σχέδιο καθορίζονται επίσης τα διάφορα στάδια για την επίτευξη αυτού του στόχου:
ηλεκτρονικό μητρώο υγείας, ενοποιημένα δίκτυα πληροφοριών υγείας, ηλεκτρονική κάρτα υγείας και πρόσβαση σε δικτυακές υπηρεσίες υγείας. Για την προώθηση του σχεδίου, τα κράτη μέλη οφείλουν να αναπτύξουν στρατηγικές ηλεκτρονικής υγείας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο και να λάβουν μέτρα για την ενίσχυση της συμβολής των τεχνολογιών ηλεκτρονικής υγείας στην ποιότητα και την αποτελεσματικότητα των
και τον καθορισμό κριτηρίων ποιότητας για τις εθνικές μεταρρυθμίσεις στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, της μακροχρόνιας περίθαλψης και της κοινωνικής προστασίας.
Ο αρμόδιος για τις Επιχειρήσεις και την Κοινωνία της Πληροφορίας Επίτροπος, Erkki Liikanen, δήλωσε: "Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα το σύστημα της υγειονομικής περίθαλψης στην Ευρώπη απαιτεί τη λήψη δραστικών μέτρων. Είναι σκόπιμο να ενθαρρυνθεί η ευρύτερη χρήση τεχνολογιών και υπηρεσιών - όπως το Διαδίκτυο - για τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης. Οι νέες τεχνολογίες και οι υπηρεσίες καθιστούν την πρόσβαση ευκολότερη και ταχύτερη, περιορίζουν τα λάθη και βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης. Στον τομέα που καλύπτει την υγειονομική περίθαλψη και τις τεχνολογίες της ηλεκτρονικής υγείας, τόσο η Ευρώπη όσο και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κατέχουν ηγετική θέση. Η θέση αυτή πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω".
Ο αρμόδιος για την Υγεία και την Προστασία των Καταναλωτών Επίτροπος, David Byrne, πρόσθεσε: "Οι ασθενείς θα ωφεληθούν από τη χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Με την έγκριση του σχεδίου δράσης για την ηλεκτρονική υγεία, συντελείται ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης των θεμάτων που αφορούν τις υπηρεσίες υγείας στην ΕΕ. Την Πέμπτη, θα συναντηθώ με τους υπουργούς Υγείας των κρατών μελών στην υπουργική διάσκεψη για την Ηλεκτρονική Υγεία στο Cork, κατά την οποία θα συζητηθούν οι τρόποι για την αξιοποίηση της τεχνολογίας με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας, της προσβασιμότητας και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης στην Ευρώπη". [15]
Σήμερα, τουλάχιστον τέσσερις στους πέντε Ευρωπαίους γιατρούς έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο, και το ένα τρίτο των Ευρωπαίων το χρησιμοποιούν για να ενημερωθούν σχετικά με θέματα υγείας καθώς και με συγκεκριμένες ασθένειες. Ωστόσο, τα μέσα της Ηλεκτρονικής Υγείας περιλαμβάνουν προϊόντα, συστήματα και υπηρεσίες που δεν περιορίζονται σε εφαρμογές του Διαδικτύου.
Οι ασθενείς έχουν ανάγκη να επικοινωνούν με τους οικογενειακούς γιατρούς τους, οι γιατροί να επικοινωνούν με τα νοσοκομεία και τα νοσοκομεία με κλινικές και ερευνητικά κέντρα· και όλα αυτά με στόχο την παροχή καλύτερης υγειονομικής περίθαλψης για τους ασθενείς και την εξεύρεση κατάλληλων λύσεων για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Υπάρχουν πάμπολλα παραδείγματα επιτυχών εφαρμογών της Ηλεκτρονικής Υγείας στα κράτη μέλη. Δίκτυα πληροφοριών σε θέματα υγείας, όπως το σύστημα medcom στη
Δανία, υποστηρίζουν το έργο των νοσοκομείων, των φαρμακείων, των επισκεπτών γιατρών, των παθολόγων, των εργαστηρίων και των τοπικών αρχών (http://www.medcom.dk/). Το σύστημα αυτό συμβάλλει στην εξοικονόμηση σημαντικών νοσοκομειακών δαπανών, στην έγκαιρη διάγνωση των ασθενειών, στην αποφυγή ιατρικών λαθών και στην επίσπευση της θεραπείας των ασθενών. Επίσης, στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα δύο τελευταία έτη, έξι εκατομμύρια άτομα χρησιμοποίησαν τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες υγείας του Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS) προκειμένου να ενημερωθούν για ιατρικά θέματα. Η Ευρώπη πρόκειται επίσης να χρησιμοποιήσει τα ηλεκτρονικά μητρώα υγείας στο σύστημα πρωτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης και τις "ευφυείς" κάρτες υγείας, περιλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κάρτας Υγε