Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Α Ν Ο Ι Κ Τ Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο
Τ Ρ Α Π Ε Ζ Ι Κ Η
ΠΡΟΓΡ ΑΜΜ Α ΣΠ ΟΥ ∆ΩΝ
∆ Ι Π Λ Ω Μ Α Τ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α
ΚΡΥΠΤΟΝΟΜΙΣΜΑ, Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝ∆ΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.
∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝ∆ΕΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑ ΠΑΡΑ∆ΟΣΙΑΚΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙ∆ΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ Ι∆ΡΥΜΑΤΑ
ΚΑΡΓΟΠΟΥΛΟΣ Ι. ΤΙΜΟΛΕΩΝ
ΝΙΚΛΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΠΑΤΡΑ ΑΠΡΙΛΙΟΣ, 2020
Περιεχόµενα
Περίληψη ... 3
Κεφάλαιο 1ο ... 5
Εισαγωγή ... 5
Blockchain Τεχνολογία ... 10
Λειτουργία Blockchain Τεχνολογίας ... 13
Εφαρµογές και Εξέλιξη των Συστηµάτων Bitcoin και της Blockchain Τεχνολογίας . 17 Κεφάλαιο 2ο... 19
Ψηφιακό, Εικονικό, Κρυπτονόµισµα. ∆ιαφορές και Σκοπός του Κρυπτονοµίσµατος19 Ορισµός του Συστήµατος Bitcoin ... 19
∆ηµιουργία, Σκοπός και Εξέλιξη του Ψηφιακού Νοµίσµατος bitcoin ... 20
Καινοτοµία Λειτουργίας του Συστήµατος bitcoin ... 21
Προσδιορισµός του Συστήµατος Bitcoin ... 22
Βασικά Χαρακτηριστικά του Bitcoin ... 24
Α. Αποκεντρωµένο Νόµισµα... 24
Β. Πρόγραµµα Ανοικτού Κώδικα ... 26
Γ. ∆ηµόσιο Βιβλίο Εγγραφών ... 26
∆. Η Τεχνολογία του Ανοίγει τις Πύλες Εφαρµογής Καινοτόµων Εφαρµογών ... 28
Κυριότερες Χρήσεις του Bitcoin... 29
Σύστηµα Coin Join ... 30
Κεφάλαιο 3ο... 31
Η Λειτουργία του Bitcoin ως Χρήµα ... 31
Προβλήµατα από τη Λειτουργία του Ψηφιακού Νοµίσµατος bitcoin ... 38
Κεφάλαιο 4ο... 39
Βιωσιµότητα Συστήµατος και Ψηφιακού Νοµίσµατος bitcoin & Επιδράσεις στα Χρηµατοπιστωτικά Ιδρύµατα ... 39
Τάσεις Κεντρικών Τραπεζών Εµπνευσµένες από το Bitcoin ... 42
Κεφάλαιο 5ο... 44
Συνύπαρξη του bitcoin µε τα Παραδοσιακά Νοµίσµατα ... 44
∆ιαµόρφωση Τιµών Bitcoin ... 45
Παράγοντες Προσδιορισµού Τιµής Bitcoin ... 45
Ανάλυση Σχηµατισµού των Τιµών του Bitcoin ... 46
Σύνοψη Εµπειρικών Ευρηµάτων ... 51
Η Σχέση του Bitcoin µε τις Συναλλαγµατικές Ισοτιµίες ... 51
Κεφάλαιο 6ο... 54
Χρηµατοοικονοµική Παιδεία και Στάση Επενδυτών Έναντι Κρυπτονοµισµάτων... 54
Σπουδαιότητα ∆ιερεύνησης της Σχέσης ... 54
Συµπεράσµατα της ∆ιερεύνησης της Σχέσης ... 59
Κεφάλαιο 7ο... 62
Πλεονεκτήµατα & Μειονεκτήµατα Κρυπτονοµίσµατος και Συστήµατος Bitcoin ... 62
Πλεονεκτήµατα Bitcoin ... 62
Μειονεκτήµατα Bitcoin ... 66
Κεφάλαιο 8ο... 71
Μεθοδολογίες Ερευνών Σχετικές µε το bitcoin ... 71
Πίνακας 3.: Έρευνες και Μεθοδολογίες Μελετών Σχετικών µε το Bitcoin ... 76
Κεφάλαιο 9ο... 77
Έρευνα Σχέσης Μεταξύ Τιµών Συναλλάγµατος και Bitcoin ... 77
∆εδοµένα ... 77
Συσχέτιση Μεταβλητών ... 78
Ανάλυσης Πολλαπλής Γραµµικής Παλινδρόµησης ... 79
Αποτελέσµατά και Συµπέρασµα Ανάλυσης Γραµµικής Παλινδρόµησης ... 85
Επίλογος - Συµπεράσµατα ... 86
Βιβλιογραφία ... 89
Παράρτηµα ... 96
Περίληψη
Στην εν λόγω εργασία µελετάµε έρευνες που σχετίζονται µε τη λειτουργία του χρήµατος ως µέσο συναλλαγών που δεν υφίσταται έλεγχο από τις κυβερνήσεις του κράτους. Τα κρυπτονοµίσµατα µε το bitcoin ως το πλέον δηµοφιλές από αυτά, αποτελούν το αντικείµενο αυτής της εργασίας. Αναλύουµε λεπτοµερώς την λειτουργία της blockchain λειτουργίας η οποία εφαρµόζεται σε ευρύ φάσµα τοµέων µε έναν εκ των οποίων είναι ο τοµέας των κρυπτονοµισµάτων, δείχνοντας στον αναγνώστη πόσο δύσκολη αν όχι αδύνατη είναι η εξαπάτηση του χρήστη που χρησιµοποιεί το κρυπτονόµισµα ως µέσο συναλλαγών (Κεφάλαιο 1ο). Ορίζουµε το σύστηµα bitcoin και αναφερόµαστε στο σκοπό και την διαχρονική εξέλιξη της χρήσης του (Κεφάλαιο 2ο). Αναλύουµε τα βασικά χαρακτηριστικά του bitcoin (Κεφάλαιο 2ο) και ερευνούµε κατά πόσο λειτουργεί ως Χρήµα (Κεφάλαιο 3ο).
Παρουσιάζουµε τις επιδράσεις και τους κινδύνους των χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων και κατά συνέπεια της πραγµατικής οικονοµίας από τη λειτουργία των κρυπτονοµισµάτων, αλλά και των τάσεων χρήσης του συστήµατος των κρυπτονοµισµάτων από τις κεντρικές τράπεζες προς όφελός τους (Κεφάλαιο 4ο).
Μελετάµε και αναλύουµε τους παράγοντες προσδιορισµού τις τιµής του bitcoin και προσδιορίζουµε τα στοιχεία της αγοράς που διαµορφώνουν την συναλλαγµατική του ισοτιµία (Κεφάλαιο 5ο). ∆ιερευνούµε τη σχέση της χρηµατοοικονοµικής παιδείας µε τη στάση των ατόµων έναντι των κρυπτονοµισµάτων για να συµπεράνουµε ότι η σχέση τους είναι σηµαντικά αρνητική, πράγµα που σηµαίνει ότι όσο υψηλότερη είναι η χρηµατοοικονοµική παιδεία στα άτοµα της αγοράς τόσο περισσότερο αποστρέφονται τη κατοχή κρυπτονοµισµάτων εξαιτίας της αυξηµένης αντίληψης του κινδύνου που εγκυµονούν (Κεφάλαιο 6ο). Τέλος, συγκεντρώνουµε για τον αναγνώστη τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα από τη χρήση των κρυπτονοµισµάτων (Κεφάλαιο 7ο) και αφού ερευνήσαµε τις µεθοδολογίες που εφαρµόστηκαν σε έρευνες συγγραφέων σχετικών µε το bitcoin και τα κρυπτονοµίσµατα (Κεφάλαιο 8ο), προχωρήσαµε στη διερεύνηση της σχέσης των τιµών συναλλάγµατος µε τις τιµές του bitcoin παλινδροµώντας απολογιστικά δεδοµένα τιµών κλεισίµατος των παραδοσιακών νοµισµάτων EUR, GBP, YEN και του BTC εκφρασµένων σε δολάρια καταλήγοντας στο συµπέρασµα ότι η τιµή της εξαρτηµένης µεταβλητής bitcoin µπορεί να εξηγηθεί από την εξίσωση
παλινδρόµησης µε ανεξάρτητες µεταβλητές και µε τα τρία παραδοσιακά νοµίσµατα ή µόνο µε το EUR και το GBP (Κεφάλαιο 9ο).
Λέξεις κλειδιά: bitcoin, cryptocurrency, κρυπτονόµισµα, κρυπτογράφηση, αποκεντρωµένο νόµισµα, παλινδρόµηση.
Κεφάλαιο 1
οΕισαγωγή
Κατά τη διάρκεια των αιώνων, το νόµισµα αποτέλεσε αντικείµενο ενδιαφέροντος τόσο για τους ακαδηµαϊκούς όσο και για τους υπεύθυνους χάραξης νοµισµατικής πολιτικής των κρατών. Το θέµα του νοµίσµατος αποτελεί αντικείµενο πολλών µελετών και κανονισµών από τους πρώτους χρόνους της εµφάνισής του. Στην αρχαιότητα, φιλόσοφοι όπως ο Ξενοφών, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης προσπάθησαν να εξηγήσουν βασικά ζητήµατα που αφορούσαν την αξία, το σχήµα και τις λειτουργίες του κυκλοφορούντος νοµίσµατος στην αγορά. Με το πέρασµα του χρόνου οι µελέτες του νοµίσµατος αναπτύχθηκαν και οι οικονοµολόγοι βελτίωσαν τις θεωρίες τους σχετικά µε αυτό, αλλά πολλά θέµατα του νοµίσµατος εξακολουθούν να παραµένουν αναπάντητα, (Rogojanu και Badea, 2014).
Σήµερα, που µιλάµε όλο και περισσότερο σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές για τη χρήση ενός νέου νοµίσµατος µε όνοµα bitcoin, ορισµένοι οικονοµολόγοι φέρνουν ξανά στο προσκήνιο ένα δοκίµιο που φαίνονταν για µεγάλο χρονικό διάστηµα ξεχασµένο: «Αποκρατικοποίηση Χρήµατος – Το Επιχείρηµα που Εξευγενίστηκε: Μια Ανάλυση της Θεωρίας και Πρακτικής των Συνυφασµένων Νοµισµάτων» που γράφτηκε από τον Friedrich August von Hayek και βραβεύτηκε µε βιβλίο Nobel στα οικονοµικά το 1974, (F.A Hayek, 1974).
Το 1974, ο Friedrich August von Hayek έδωσε έµφαση στην ιδέα του πλεονάσµατος και του ελλείµµατος της νοµισµατικής αγοράς καταλήγοντας στο συµπέρασµα ότι ο πληθωρισµός και οι κοινωνικοοικονοµικές του συνέπειες παρουσιάζονται συνήθως ως αποτέλεσµα της πλεονάζουσας κυκλοφορίας νοµίσµατος στην αγορά, όπου µέτρα για την οικονοµική της ανάκαµψη απαιτούν την διορθωτική παρέµβαση της κυβέρνησης. Εκείνη την εποχή, η προσέγγιση του Hayek σχετικά µε την περαιτέρω επιδίωξη της πρότασης του για στέρηση της κυβέρνησης από το µονοπώλιο έκδοσης χρήµατος, προκάλεσε έντονες διαµάχες στον ακαδηµαϊκό χώρο (Hayek, 2006). Στην πραγµατικότητα ισχυρίστηκε ότι ο πληθωρισµός και οι κοινωνικοοικονοµικές του συνέπειες αποτελούν ένα χάσµα της αγοράς που δηµιουργείται από το µονοπώλιο του κράτους στην έκδοση και διακίνηση του
χρήµατος στην αγορά, οπότε η λύση στο πρόβληµα αυτό είναι η αποκρατικοποίηση του χρήµατος, (Rogojanu και Badea, 2014).
Σχετικά µε τη λύση που προσέφερε ο Hayek, έγιναν πολλές συζητήσεις τόσο στην Αυστριακή Σχολή Οικονοµικών Επιστηµών όσο και πέραν αυτής. Μιλώντας για το δοκίµιο του Hayek ο Murray Rothbard υποστήριξε ότι «η πιο γνωστή πρόταση για το διαχωρισµό των χρηµάτων από το κράτος είναι αυτή του Friedrich August von Hayek και των οπαδών του. Η αποκρατικοποίηση του χρήµατος θα εξαλείψει τους νόµους περί νόµιµης προσφοράς του χρήµατος και θα επιτρέψει σε κάθε άτοµο και οργάνωση να εκδίδει το δικό του νόµισµα µε τα δικά τους ονόµατα και σήµατα», (Rothbard, 2003; Rogojanu και Badea, 2014).
Η πεποίθηση του Hayek ότι ο ελεύθερος ανταγωνισµός µεταξύ ιδιωτών παραγωγών χρήµατος αποτελεί τον καλύτερο τρόπο επίτευξης ενός υγιούς νοµίσµατος δηµιούργησε µια σειρά κριτικών τόσο στην Αυστριακή Σχολή Οικονοµικών Επιστηµών όσο και πέραν αυτής. Ο Murray Rothbard υποστήριξε ότι
«µε το σχέδιο του Hayek θα είχε αξία αυτό που αποκαλούµε χρήµα εφόσον ήταν παρόµοιο µε όλα τα άλλα αγαθά και υπηρεσίες. Ωστόσο, υπάρχει µια σηµαντική διαφορά ανάµεσα στο χρήµα και όλα τα υπόλοιπα αγαθά και υπηρεσίες. Όλα τα υπόλοιπα αγαθά και υπηρεσίες, είτε πρόκειται για ταχυδροµικές υπηρεσίες είτε για γλυκά ή προσωπικούς υπολογιστές, είναι επιθυµητά από τους καταναλωτές για τη χρησιµότητά και την αξία που τους προσφέρουν. Οι καταναλωτές µπορούν να ζυγίζουν τη χρησιµότητα και την αξία που θα αποκοµίσουν από την αγορά ενός αγαθού ή µιας υπηρεσίας έναντι άλλων σύµφωνα τις προσωπικές τους κλίµακες αξίας. Το χρήµα όµως δεν είναι επιθυµητό από µόνο του, αλλά γίνεται ακριβώς επειδή λειτουργεί ήδη ως χρήµα, καθώς όλοι οι καταναλωτές είναι σίγουροι ότι θα γίνει άµεσα αποδεκτό από οποιονδήποτε συναλλασσόµενο ως αντάλλαγµα. Οι άνθρωποι δέχονται χωρίς ενδοιασµό τραπεζογραµµάτια µε το σήµα του δολαρίου όχι επειδή έχουν αξία αλλά επειδή είναι βέβαιοι ότι µπορούν να τα ανταλλάξουν µε αγαθά και υπηρεσίες που επιθυµούν. Ο Hayek αντανακλώντας την άποψη αρκετών λέγοντας ότι µια ελεύθερη οικονοµία απαιτεί το ελεύθερο δικαίωµα σε όλους για έκδοση οποιοδήποτε νοµίσµατος. Ο καθένας θα έπρεπε να είναι ελεύθερος να εκδίδει το νόµισµα του εφόσον το επιθυµεί. Όµως η έκδοση και η αποδοχή είναι δύο πολύ διαφορετικά πράγµατα. Τα νοµίσµατα δεν θα επιλεγούν από τους καταναλωτές για τις
συναλλαγές τους ακριβώς επειδή δεν χρησιµοποιήθηκαν ποτέ ως µέσο συναλλαγών», (Rothbard, 2003; Rogojanu και Badea, 2014).
Εξαιτίας των αντιπαραθέσεων σχετικά µε τον ανταγωνισµό ανάµεσα στο επίσηµο κεντρικό κρατικό νόµισµα και το ιδιωτικό νόµισµα, τα χρηµατοπιστωτικά και τραπεζικά ιδρύµατα απόκτησαν πελάτες του παραδοσιακού κρατικού νοµίσµατος που δεν επιθυµούσαν να συναλλαχθούν µε ένα εικονικό νόµισµα παρά το όφελος του µηδενικού κόστους συναλλαγής που υπόσχονταν εφόσον χρησιµοποιούνταν στις συναλλαγές. Ωστόσο, δεν µπόρεσαν να εµποδίσουν τους ανθρώπους να προτιµήσουν µελλοντικά µια άλλη µέθοδο πληρωµών. Με την πάροδο του χρόνου, ένα εναλλακτικό νόµισµα κατέλαβε θέση στην αγορά τόσο των ανεπτυγµένων όσο και των αναδυόµενων οικονοµιών. Το εναλλακτικό νόµισµα κυκλοφόρησε σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και σε διαφορετικές γεωγραφικές, φυσικές ή εικονικές περιοχές. Παρακάτω παρατίθενται ορισµένες από τις σηµαντικότερες απόπειρες κυκλοφορίας εναλλακτικών νοµισµάτων:
• QQ - το κινεζικό νόµισµα ξεκίνησε σε ένα δίκτυο του Internet. Μετά την εµφάνιση και τη χρήση αυτού του νοµίσµατος στην Κίνα γεννήθηκε µια µαύρη αγορά όπου το εικονικό νόµισµα ανταλλάχθηκε για το πραγµατικό. Το 2007 υπήρξαν κατά προσέγγιση συναλλαγές συνολικού ύψους περίπου 6,8 δισεκατοµµυρίων Γουάν (ένα δισεκατοµµύριο δολάρια) που τελέστηκαν µε το εικονικό νόµισµα QQ. Η κινεζική κυβέρνηση παρενέβη το 2008 αποσύροντας µεγάλα ποσά µετρητών της αγοράς QQ, (Business Magazin, 2009; Rogojanu και Badea, 2014).
• Tem - ένα νόµισµα που χρησιµοποιείται από το 2010 στο Βόλο της Ελλάδος και είναι σε ισχύ µέχρι και σήµερα. Το καθιερωµένο σύστηµα παρακινεί τους ανθρώπους να χρησιµοποιούν τις µονάδες Tem για την ανταλλαγή προϊόντων, αγαθών και υπηρεσιών που σχετίζονται µε τον καθαρισµό, τη µαγειρική, τις επισκευές, τη διδασκαλία, τη βρεφική συνεδρίαση και την τεχνική βοήθεια. Το σύστηµα έχει βελτιωθεί και ο ρυθµός ανταλλαγής Tem / Euro είναι σε ισοτιµία 1 Tem προς 1 Euro, όπως ήταν πάντα από την αρχή (Dumitru, 2013; Rogojanu και Badea, 2014).
• Sano – νόµισµα που λειτουργεί στη Σύρο της Ελλάδος, µια µονάδα του οποίου αντιστοιχεί σε µια ώρα εργασίας. Οι κάτοικοι της Σύρου
πραγµατοποιούσαν το 2012 αµοιβαία ανταλλαγή υπηρεσιών ή προϊόντων καταγράφοντας ψηφιακά τις συναλλαγές τους (The EpochTimes Romania, 2012; Rogojanu και Badea, 2014).
• "Bee" – το εικονικό νόµισµα χρησιµοποιείται από τον Ιανουάριο του 2010 στο στο Villeneuve Sur Lot της Γαλλίας. Όταν χρησιµοποιήθηκε την πρώτη φορά, µια "µέλισσα" είχε την ίδια αξία µε το ευρώ. Έκτοτε, κάθε έξι µήνες, η "µέλισσα" υποτιµάται κατά 2%. (Dumitru, 2013; Rogojanu και Badea, 2014).
• Soil – το εικονικό νόµισµα που χρησιµοποιείται παράλληλα µε το EURO στην Toulouse της Γαλλίας (Dumitru, 2013; Rogojanu και Badea, 2014).
• Στη Romans-Sur-Isere, οι Γάλλοι χρησιµοποιούν το "Measure", στο Angers το "Muse" και στη Brittany ξεκίνησαν τη χρήση του "Heol", (Dumitru, 2013; Rogojanu και Badea, 2014).
• Στη Βαρκελώνη της Ισπανίας εκδίδονται επιταγές σε "ώρες", που χρησιµοποιούνται στη συνέχεια για την αγορά αγαθών ή υπηρεσιών. Το µοντέλο που ονοµάζεται "τράπεζα χρόνου" έχει εξαπλωθεί σε άλλες ισπανικές περιφέρειες. Στη Μάλαγα, το σύστηµα λειτουργεί αποκλειστικά σε On-line σύνδεση. Στη Vilanova i la Geltru, οι ντόπιοι χρησιµοποιούν µια ποικιλία πιστωτικών καρτών από χαρτί, το οποίο χρησιµοποιεί ένα εναλλακτικό νόµισµα που είναι αποδεκτό από µερικά µόνο καταστήµατα.
Ορισµένες πόλεις έχουν αρχίσει να δέχονται ξανά την πεσέτα, που ήταν το εθνικό τους νόµισµα πριν από την ένταξή τους στη ζώνη του ευρώ και για το οποίο η κεντρική τράπεζα στη Μαδρίτη δηλώνει ότι οι Ισπανοί εξακολουθούν να κατέχουν πεσέτες ύψους 2,4 δισεκατοµµυρίων δολαρίων που δεν παρέδωσαν πριν από την εισαγωγή τους στη νοµισµατική ένωση του EURO», (Dumitru, 2013; Rogojanu και Badea, 2014).
Μια ειδική κατηγορία εναλλακτικού νοµίσµατος αποτελεί το κρυπτονόµισµα, το οποίο αντιπροσωπεύει ένα peer –to – peer ψηφιακό αποκεντρωµένο νόµισµα, η κυκλοφορία του οποίου βασίζεται στις αρχές της κρυπτογραφίας για την επικύρωση των συναλλαγών και την παραγωγή του νοµίσµατος. Μεταξύ των κρυπτογραφικών νοµισµάτων που χρησιµοποιούνται προς το παρόν είναι και τα: Bitcoin, Ethereum, Litecoin, Peercoin, Namecoin, Novacoin κ.α. Ένα από τα πιο πρόσφατα
χρησιµοποιούµενα κρυπτονοµίσµατα ευρείας χρήσης είναι το Bitcoin, (Rogojanu και Badea, 2014). Η σηµερινή ευρεία χρήση του bitcoin επιβεβαιώνεται και από τα στατιστικά στοιχεία της τοποθεσίας bitcoin exchange guide (https://bitcoinexchangeguide.com/bitcoins-1-3-trillion-annual-transaction-volume- surpasses-online-payment-giant-paypal/) σύµφωνα µε τα οποία το bitcoin αδιαµφησβήτητα κατέχει την πρώτη θέση τόσο από άποψη κεφαλαιοποίησης όσο και από άποψη τιµής (Πίνακας 1.):
Πίνακας 1.: Κεφαλαιοποίηση Κρυπτονοµισµάτων σε δισεκατοµµύρια $
Α/Α Νόµισµα Τιµή 12/3/2020 Κεφαλαιοποίηση
1 BTC Bitcoin 6.109,31 111,6
2 ETH Ethereum 141,75 15,6
3 XRP XPR 0,17 7,26
4 USDT Tether 1 4,65
5 BCH Bitcoin Cash 179,58 3,29
6 LTC Litecoin 35,85 2,3
7 BSV Bitcoin SV 124,45 2,28
8 EOS EOS 2,25 2,07
9 BNB Binance 12,14 1,89
10 XTZ Tezos 1,74 1,22
11 LEO LEO 0,97 0,97
12 LINK ChainLink 2,66 0,93
13 XLM Stellar 0,04 0,81
14 ADA Cardano 0,03 0,78
15 XMR Monero 41,76 0,73
Σύµφωνα µε τα στατιστικά αυτά, το υψηλότερης κεφαλαιοποίησης κρυπτονόµισµα είναι το Bitcoin, το Ethereum κατέχει τη δεύτερη θέση, ενώ το Litecoin είναι το έκτο στη σειρά.
Στη συνέχεια θα προσπαθήσουµε να κατανοήσουµε τον τρόπο δηµιουργίας του bitcoin, της λειτουργίας του και των δυνάµεων ελέγχου του. Επίσης θα ερευνήσουµε κατά πόσο η λειτουργία του ως συναλλακτικό µέσο είναι ασφαλής για του χρήστες του. Τέλος, θα ερευνήσουµε αν και µε ποιους τρόπους η εµφάνισή του επηρέασε τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, θα µελετήσουµε τη σύνδεσή του µε το χρηµατοοικονοµικό περιβάλλον και τη σχέση του µε τις συναλλαγµατικές ισοτιµίες, και ολοκληρώνοντας αυτή την εργασία θα συνοψίσουµε τα πλεονεκτήµατά και τα µειονεκτήµατα από τη χρησιµοποίηση του ως συναλλακτικό µέσο.
Blockchain Τεχνολογία
Η λειτουργία του κρυπτονοµίσµατος bitcoin βασίζεται στην τεχνολογία blockchain. Αν και το ψηφιακό νόµισµα bitcoin είναι εξαιρετικά αµφιλεγόµενο, η τεχνολογία blockchain στην οποία υπόκειται, έχει αποδείξει ότι εργάζεται άψογα µέσα από την εφαρµογή της σε ένα ευρύ φάσµα του χρηµατοπιστωτικού αλλά και του µη-χρηµατοπιστωτικού τοµέα. Πυρήνας της blockchain τεχνολογίας αποτελεί το δηµόσιο βιβλίο εγγραφών, στο οποίο καταγράφονται όλα τα ψηφιακά γεγονότα και οι ψηφιακές συναλλαγές που εκτελέστηκαν και µοιράστηκαν µεταξύ των συµµετεχόντων όλου του συστήµατος (όχι µόνο µεταξύ των συναλλασσόµενων).
Όλες οι συναλλαγές που καταγράφονται στο δηµόσιο βιβλίο, θα πρέπει να έχουν επαληθευθεί προηγουµένως από την πλειοψηφία των συµµετεχόντων στο σύστηµα. Η συναλλαγή που θα καταγραφεί στο δηµόσιο βιβλίο δεν µπορεί ποτέ να διαγραφεί από αυτό. Η τεχνολογία blockchain περιέχει για κάθε συναλλαγή που εκτελέστηκε, µια συγκεκριµένη και επαληθεύσιµη εγγραφή που είναι ένας µοναδικός αριθµός (hash) προερχόµενος από τον συγκερασµό του αριθµού (hash) του προηγούµενου block και του αριθµού (hash) της τρέχουσας συναλλαγής (για παράδειγµα hash 0ca73a0a3c8dba49a8c9ad17caf2c03d368b54c996f391a199783e054b32bbb0
πηγή:https://www.blockchain.com/btc/tx/0ca73a0a3c8dba49a8c9ad17caf2c03d368b5 4c996f391a199783e054b32bbb0), δηλώνοντας έτσι τη µοναδική διεύθυνση του αποδέκτη/κατόχου του κρυπτονοµίσµατος, (Crosby et al., 2016).
Η βασική λειτουργία της τεχνολογίας blockchain είναι η δηµιουργία ενός συστήµατος διανεµοµένης συναίνεσης στον on line ψηφιακό κόσµο. Η λειτουργία αυτή επιτρέπει στους συµµετέχοντες του συστήµατος να γνωρίζουν µε βεβαιότητα ότι ένα ψηφιακό γεγονός έλαβε χώρα στην πραγµατικότητα, έχοντας ως αδιάσειστο αποδεικτικό στοιχείο µια έγγραφή στο δηµόσιο βιβλίο. Αυτή η τεχνολογία αποτελεί επανάσταση και ανοίγει τη δίοδο για την αποκέντρωση της οικονοµίας µέσα από την ανάπτυξη µιας δηµοκρατικής, ανοικτής και κλιµακούµενης ψηφιακής οικονοµίας, (Crosby et al., 2016).
Ένα blockchain, όπως ήδη αναφέραµε, στην πραγµατικότητα είναι µια διανεµηµένη βάση δεδοµένων εγγραφών, ή ένα δηµόσιο ηµερολόγιο, στο οποίο καταχωρούνται όλα τα ψηφιακά γεγονότα και οι ψηφιακές συναλλαγές που έλαβαν χώρα µεταξύ των συναλλασσόµενων και µοιράστηκαν µεταξύ των συµµετεχόντων
µερών όλου του συστήµατος και όχι µόνο µεταξύ των συναλλασσόµενων. Όλες οι συναλλαγές του δηµόσιου ηµερολογίου επαληθεύονται µε τη συναίνεση της πλειοψηφίας των συµµετεχόντων του συστήµατος. Η πληροφορία που θα καταχωρηθεί στο δηµόσιο ηµερολόγιο µε τη µορφή της εγγραφής δεν µπορεί ποτέ να σβηστεί από αυτό για οποιονδήποτε λόγο. Το δηµόσιο ηµερολόγιο περιέχει συγκεκριµένη και επαληθεύσιµη εγγραφή για κάθε συναλλαγή που έγινε ποτέ. Για να καταλάβουµε τη σηµαντικότητα του δηµόσιου βιβλίου αρκεί να σκεφτούµε ότι, πιο εύκολα µπορούµε να κλέψουµε ένα µπισκότο από το βάζο που έχουµε σε µια αποµονωµένη θέση, από το να κλέψουµε ένα µπισκότο από το βάζο που έχουµε σε ένα δηµόσιο χώρο το οποίο παρατηρείται από χιλιάδες ανθρώπους, (Crosby et al., 2016).
Το bitcoin αποτελεί το πιο δηµοφιλές παράδειγµα που είναι εγγενώς συνδεδεµένο µε την blockchain τεχνολογία, και είναι ιδιαίτερα αµφιλεγόµενο καθώς βοηθά στην ενεργοποίηση µιας παγκόσµιας αγοράς ανωνύµων συναλλαγών πολλών δισεκατοµµυρίων δολαρίων που δεν υπόκεινται σε κυβερνητικό έλεγχο. Ως εκ τούτου, το bitcoin πρέπει να αντιµετωπίσει ένα πλήθος ρυθµιστικών κανόνων που σχετίζονται µε τις εθνικές κυβερνήσεις και τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, (Crosby et al., 2016).
Ωστόσο, η blockchain τεχνολογία δεν είναι αµφιλεγόµενη και έχει εφαρµοστεί επιτυχηµένα όλα αυτά τα χρόνια σε εφαρµογές του παγκόσµιου οικονοµικού, και µη, τοµέα. Ο Marc Andreessen, ο πιο σεβαστός καπιταλιστής της Silicon Valley, αξιολόγησε το µοντέλο της διανεµόµενης βάσης δεδοµένων εγγραφών ως τη σηµαντικότερη εφεύρεση µετά την εφεύρεση του διαδικτύου. Επίσης, σύµφωνα µε τον Johann Palychata της BNP Paribas έγραψε ότι το λογισµικό bitcoin blockchain που επιτρέπει τη λειτουργία του ψηφιακού νοµίσµατος πρέπει να αντιµετωπίζεται σαν την εφεύρεση του ατµού ή του κινητήρα, καθώς έχει τη δυνατότητα να µετατρέψει την παγκόσµια οικονοµία, (Crosby et al., 2016).
Η τρέχουσα ψηφιακή οικονοµία βασίζεται στην εξάρτηση της από µια συγκεκριµένη αξιόπιστη αρχή. Οι on line συναλλαγές βασίζονται στην εµπιστοσύνη ενός ενδιάµεσου φορέα να µας πει την αλήθεια. Ο ενδιάµεσος αυτός, θα µπορούσε να είναι για παράδειγµα ένας πάροχος υπηρεσιών ηλεκτρονικού ταχυδροµείου που θα
να είναι ο κεντρικός διακοµιστής ενός κοινωνικού δικτύου που θα µας πιστοποιούσε ότι οι δηµοσιευµένες αναρτήσεις µας µπορούν να αναγνωστούν µόνο από τους φίλους µας ή θα µπορούσε να είναι ένα χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα που θα µας διαβεβαίωνε ότι τα χρήµατα µας απεστάλησαν στον δικαιούχο που ορίσαµε. Η ουσία είναι ότι, η ασφάλεια και η ιδιωτικότητα των ψηφιακών µας περιουσιακών στοιχείων στηρίζεται στην εµπιστοσύνη µας σε µια τρίτη οντότητα που τα στοιχεία της µπορούν είτε να παραβιαστούν, είτε να συµβιβαστούν αλλά και να χειραγωγηθούν. Η υπεροχή της blockchain τεχνολογίας έγκειται στο γεγονός ότι έχει τη δυνατότητα να φέρει την επανάσταση στην ψηφιακή τεχνολογία παγκοσµίως, επιτρέποντας για όλες τις συναλλαγές παρελθοντικές και τωρινές που σχετίζονται µε ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, να µπορούν επιβεβαιωθούν ανά πάσα στιγµή στο µέλλον επειδή κατά την πραγµατοποίηση τους επαληθεύτηκαν µε τη συναίνεση της πλειοψηφίας των συµµετεχόντων του συστήµατος. Αυτό επιτυγχάνεται χωρίς τη διακύβευση της ιδιωτικότητας των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων και των συναλλασσόµενων που εµπλέκονται στη συναλλαγή. Η διανεµηµένη συναίνεση της πλειοψηφίας των συµµετεχόντων του συστήµατος στη πραγµατοποίηση και εγγραφή µιας πράξης στο δηµόσιο βιβλίο που σχετίζεται µε τη συναλλαγή ενός περιουσιακού στοιχείου, και η ιδιωτικότητα, αποτελούν τα σηµαντικότερα χαρακτηριστικά της blockchain τεχνολογίας, (Crosby et al., 2016).
Η blockchain τεχνολογία βρίσκει εφαρµογές σε ένα ευρύ φάσµα τοµέων, τόσο οικονοµικών όσο και µη οικονοµικών. Τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα και οι τράπεζες δεν αντιµετωπίζουν πλέον την blockchain τεχνολογία ως απειλή στα παραδοσιακά µοντέλα χρηµατοοικονοµικών εργασιών. Οι µεγαλύτερες τράπεζες του κόσµου αναζητούν ευκαιρίες στον τοµέα της blockchain τεχνολογίας κάνοντας έρευνες για εφαρµογή καινοτόµων προγραµµάτων που θα προωθούν τις χρηµατοοικονοµικές τους υπηρεσίες. Μάλιστα, η τράπεζα της Εσθονίας LHV είπε για την blockchain τεχνολογία ότι αποτελεί πλέον δοκιµασµένο και ασφαλές περιβάλλον για ορισµένες τραπεζικές εργασίες και ορισµένες εφαρµογές χρηµατοδότησης, (Crosby et al., 2016).
Επίσης, η blockchain τεχνολογία θα µπορούσε να βρει εφαρµογή και σε ατελείωτες µη οικονοµικές υπηρεσίες, όπως στη σύνταξη όλων των νοµικών εγγράφων, στη σύνταξη των µητρώων υγείας, στις πληρωµές καταναλωτικής πίστης
στη µουσική βιοµηχανία, στη σύνταξη ιδιωτικών χρεογράφων, στη σύνταξη των συµβολαιογραφικών πράξεων και των αδειών γάµου. Αποθηκεύοντας το δακτυλικό αποτύπωµα του ψηφιακού περιουσιακού στοιχείου αντί το ίδιο το περιουσιακό στοιχείο, µπορεί να επιτευχθεί η ανωνυµία και ιδιωτικότητα του κατόχου του, (Crosby et al., 2016).
Η blockchain τεχνολογία έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει τη νέα κινητήρια δύναµη ανάπτυξης της ψηφιακής οικονοµίας, καθώς χρησιµοποιούµε ολοένα και περισσότερο το διαδίκτυο για να διεξάγουµε ψηφιακό εµπόριο και να µοιραστούµε µε του υπόλοιπους χρήστες του διαδικτύου τα προσωπικά µας δεδοµένα και τα γεγονότα της ζωής µας. Υπάρχουν τεράστιες ευκαιρίες σε αυτόν τον τοµέα και η επανάσταση έχει ήδη ξεκινήσει, (Crosby et al., 2016).
Λειτουργία Blockchain Τεχνολογίας
Η blockchain τεχνολογία µπορεί να εφαρµοστεί σε οποιαδήποτε ψηφιακό περιουσιακό στοιχείο το οποίο ανταλλάσσεται µεταξύ συναλλασσοµένων µέσω του διαδικτύου. Κατά τη διαδικασία της ανταλλαγής, η blockchain τεχνολογία ακολουθεί τα εξής βήµατα: α) επικυρώνει τις καταχωρήσεις, β) διασφαλίζει τις καταχωρήσεις και γ) διατηρεί το ιστορικό αρχείο των ηµερολογιακών καταχωρήσεων.
Το ηλεκτρονικό εµπόριο είναι αποκλειστικά συνδεδεµένο µε τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, καθώς αυτά επεξεργάζονται και µεσολαβούν σε οποιαδήποτε ηλεκτρονική συναλλαγή, ως τον αξιόπιστο ενδιάµεσο. Ο ρόλος του αξιόπιστου ενδιάµεσου της συναλλαγής είναι να επικυρώσει, να διασφαλίσει και να διατηρήσει στο αρχείο του τις συναλλαγές που πραγµατοποιούνται µέσω αυτού. Ένα συγκεκριµένο ποσοστό απάτης στις ηλεκτρονικές συναλλαγές είναι αναπόφευκτο και για αυτό τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα οφείλουν να εφαρµόσουν µέτρα αποφυγής εξαπάτησης των συναλλασσοµένων τα οποία µε τη σειρά τους οδηγούν σε υψηλό κόστος συναλλαγής για τους αντισυµβαλλόµενους, (Crosby et al., 2016).
Το bitcoin χρησιµοποιεί την κρυπτογραφική απόδειξη αντί του µηχανισµού της εµπιστοσύνης σε έναν τρίτο ενδιάµεσο της συναλλαγής, η οποία πρόκειται να πραγµατοποιηθεί µεταξύ δύο αντισυµβαλλόµενων πρόθυµων να εκτελέσουν µια
ηλεκτρονική online συναλλαγή µέσω του διαδικτύου. Κάθε ηλεκτρονική συναλλαγή προστατεύεται µέσω της ψηφιακής υπογραφής, καθώς αποστέλλεται στο δηµόσιο κλειδί του παραλήπτη και υπογράφεται ψηφιακά µε χρήση του ιδιωτικού κλειδιού του αποστολέα. Προκειµένου να ολοκληρωθεί η ηλεκτρονική συναλλαγή µε την µεταφορά των κρυπτονοµισµάτων του αποστολέα στον παραλήπτη, ο αποστολέας τους οφείλει να αποδείξει στον παραλήπτη την ιδιοκτησία του στο ιδιωτικό κλειδί. Η οντότητα που λαµβάνει το ψηφιακό νόµισµα επαληθεύει την ψηφιακή υπογραφή κάνοντας χρήση του δηµόσιου κλειδιού του αποστολέα των κρυπτονοµισµάτων της συγκεκριµένης συναλλαγής, αποκτώντας έτσι την ιδιοκτησία του αντίστοιχου ιδιωτικού κλειδιού του ψηφιακού νοµίσµατος, (Crosby et al., 2016).
Κάθε συναλλαγή ανακοινώνεται σε όλους τους κόµβους του bitcoin δικτύου και στη συνέχεια, µετά την επαλήθευση της, καταγράφεται στο δηµόσιο ηµερολόγιο εγγραφών. Όλες οι συναλλαγές οφείλουν να επαληθευθούν για την εγκυρότητα τους προτού καταχωρηθούν στο δηµόσιο ηµερολόγιο εγγραφών. Κάθε κόµβος του bitcoin δικτύου οφείλει να διασφαλίσει δύο πράγµατα πριν την καταγραφή της ψηφιακής συναλλαγής στο δηµόσιο ηµερολόγιο εγγραφών:
α) ο αποστολέας του κρυπτονοµίσµατος που το ξοδεύει στην επικείµενη ηλεκτρονική συναλλαγή είναι και ο ιδιοκτήτης του, ο οποίος επαληθεύεται µέσα από τη διαδικασία επαλήθευσης της ψηφιακής υπογραφής,
β) ο αποστολέας του κρυπτονοµίσµατος που το ξοδεύει στην επικείµενη ηλεκτρονική συναλλαγή έχει επαρκές υπόλοιπο κρυπτονοµισµάτων στον λογαριασµό του, το οποίο επαληθεύεται είτε µέσα από τη διαδικασία ελέγχου όλων των συναλλαγών που σχετίζονται µε τον λογαριασµό του, είτε µέσα από τον έλεγχο του δηµόσιου κλειδιού του που έχει καταγραφεί στο δηµόσιο ηµερολόγιο εγγραφών, (Crosby et al., 2016).
Η διατήρηση της σειράς των συναλλαγών που µεταδίδονται σε όλους τους κόµβους του peer-to-peer bitcoin δικτύου, αποτελεί ένα θέµα που πρέπει να αντιµετωπιστεί. Οι συναλλαγές που πραγµατοποιούνται δεν έρχονται µε τη σειρά που δηµιουργούνται, και ως εκ τούτου υπάρχει ανάγκη λειτουργίας ενός συστήµατος να αποτρέπει τη διπλή δαπάνη κρυπτονοµισµάτων. Λαµβάνοντας υπόψη ότι οι συναλλαγές περνούν από κόµβο σε κόµβο του bitcoin δικτύου, δεν υπάρχει καµία
εγγύηση ότι η σειρά µε την οποία έχουν ληφθεί από τον κόµβο είναι η ίδια µε αυτή που υπήρξε κατά τη δηµιουργία τους. Αυτό σηµαίνει ότι υπάρχει η ανάγκη λειτουργίας ενός µηχανισµού έτσι ώστε όλοι οι κόµβοι του bitcoin δικτύου να συµφωνούν όσον αφορά τη σειρά των συναλλαγών, πράγµα το οποίο είναι αρκετά αποθαρρυντικό σε ένα δίκτυο διανοµής, (Crosby et al., 2016).
Το bitcoin έλυσε το παραπάνω πρόβληµα µε τον µηχανισµό που είναι πλέον ευρέως γνωστό µε την ονοµασία blockchain τεχνολογία. Το bitcoin σύστηµα βάζει σε σειρά τις συναλλαγές τοποθετώντας αυτές σε οµάδες που αποκαλούνται blocks, τα οποία στη συνέχεια τα συνδέει δηµιουργώντας µια αλυσίδα που αποκαλείται blockchain. Οι συναλλαγές που περιλαµβάνονται σε ένα block, θεωρούνται ότι έχουν πραγµατοποιηθεί την ίδια στιγµή. Τα blocks συνδέονται µεταξύ τους µε µια κατάλληλη γραµµική χρονολογική σειρά, µε κάθε block να περιέχει το hash του προηγούµενου block, (Crosby et al., 2016).
Ακολουθεί σύντοµη περιγραφή της blockchain λειτουργίας (∆ιάγραµµα 1.), µιας συναλλαγής bitcoin µεταξύ των συναλλασσόµενων Α (αποστολέα του κρυπτονοµίσµατος) και Β (παραλήπτη του κρυπτονοµίσµατος).
∆ιάγραµµα 1.: Συναλλαγή bitcoin – Περιγραφή της Blockchain Λειτουργίας
Α θέλει να στείλει κρυπτονομίσματα στον Β
Η συναλλαγή
παρουσιάζεται δημόσια ως block
Το block ανακοινώνεται σε όλους τους κόμβους του δικτύου
Οι κόμβοι του δικτύου επιβεβαιώνουν την εγκυρότητα της συναλλαγής
Το block πλέον μπορεί να προστεθεί στην αλυσίδα, παρέχοντας ένα ανεξίτηλο αρχείο διαφάνειας συναλλαγών
Τα κρυπτονομίσματα του Α μεταφέρονται στον Β
Το γεγονός ότι οποιοσδήποτε κόµβος του bitcoin δικτύου µπορεί να συλλέγει µη επιβεβαιωµένες συναλλαγές δηµιουργώντας ένα block και να το ανακοινώνει στους υπόλοιπους κόµβους ως προτεινόµενο να αποτελέσει το επόµενο block της blockchain λειτουργίας, αποτελεί ένα πρόβληµα αξιοπιστίας του δικτύου. Το ερώτηµα λοιπόν που τίθεται είναι πώς αποφασίζεται από το δίκτυο η σειρά των blocks στην blockchain λειτουργία. Ενδέχεται την ίδια στιγµή να δηµιουργηθούν blocks από διάφορους κόµβους και δεν µπορούµε να βασιστούµε στη σειρά µε την οποία εµφανίστηκαν, καθώς τα blocks µπορεί να φτάσουν µε διαφορετική σειρά από διάφορα σηµεία του bitcoin δικτύου. Το bitcoin δίκτυο έλυσε το πρόβληµα αυτό εισάγοντας ένα µαθηµατικό puzzle σύµφωνα µε το οποίο το κάθε block θα γίνει αποδεκτό στην blockchain λειτουργία εφόσον περιέχει µια απάντηση σε ένα ιδιαίτερο µαθηµατικό πρόβληµα. Αυτό το µαθηµατικό πρόβληµα είναι γνωστό σαν «απόδειξη της εργασίας» σύµφωνα µε την οποία ένας κόµβος που παράγει ένα block θα πρέπει να αποδείξει ότι έκανε χρήση αρκετής υπολογιστικής ενέργειας για να λύσει ένα µαθηµατικό puzzle. Για παράδειγµα, σε ένα κόµβο µπορεί να του ζητηθεί να βρει έναν µοναδικό αριθµό (nonce) που θα προκύψει από τις δύο συναλλαγές που θα συγκεραστούν µε το προηγούµενο block παράγοντας έτσι έναν νέο αριθµό (hash) ακολουθία συγκεκριµένων µηδενικών ψηφίων. Η µέση απαιτούµενη προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί από τον κόµβο είναι εκθετική στον αριθµό µηδέν bits, αλλά η διαδικασία επαλήθευσης είναι πολύ απλή και µπορεί να γίνει µε την εκτέλεση ενός µόνο αριθµού (hash), (Crosby et al., 2016).
∆ιάγραµµα 2.: To Puzzle και η ∆ηµιουργία “Αλυσίδας” Block
Μη επιβεβαιωμένες /αταξινόμητες συναλλαγές
(Hash) εξαγωγή μοναδικού αριθμού προηγούμενου block
Δημόσιο ημερολόγιο εγγραφών
Χρόνο
Η επίλυση του µαθηµατικού puzzle δεν είναι ασήµαντη και η πολυπλοκότητά του µπορεί να ρυθµιστεί έτσι ώστε η διάρκεια επίλυσής του από έναν κόµβο του bitcoin δικτύου να διαρκεί 10 λεπτά, προκειµένου να δηµιουργηθεί το αποδεκτό block της
«αλυσίδας». Η πιθανότητα να δηµιουργηθούν περισσότερα από ένα block την ίδια στιγµή είναι πάρα πολύ µικρή. Ο πρώτος κόµβος για την επίλυση του προβλήµατος, αρχικά το ανακοινώνει στους υπόλοιπους κόµβους του δικτύου. Περιστασιακά, όµως, περισσότερα από ένα block θα δηµιουργηθούν ταυτόχρονα µέσα από την επίλυση του προβλήµατος τους, οδηγώντας σε πολλές πιθανές «αλυσίδες» από blocks. Ωστόσο, το µαθηµατικό πρόβληµα που χρειάστηκε να επιλυθεί είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο µε αποτέλεσµα η blockchain λειτουργία να σταθεροποιείται πολύ γρήγορα: µετά από αυτό, όλοι οι κόµβοι του δικτύου συµφωνούν σχετικά µε σειρά µε την οποία δηµιουργήθηκαν τα blocks και εποµένως θα αποτελέσουν µέρος της «αλυσίδας», (Crosby et al., 2016).
Οι κόµβοι που διαθέτουν την υπολογιστική τους ισχύ για την επίλυση του µαθηµατικού puzzle, δηµιουργώντας blocks, αποκαλούνται «ανθρακωρύχοι/minors»
και επιβραβεύονται οικονοµικά για αυτή την λειτουργία τους, (Crosby et al., 2016).
Το δίκτυο δέχεται µόνο το µεγαλύτερο blockchain ως έγκυρο. Ως εκ τούτου, είναι σχεδόν αδύνατο για έναν εισβολέα στο δίκτυο να εισάγει µια ψευδή συναλλαγή αφού θα πρέπει όχι µόνο να δηµιουργήσει ένα block λύνοντας το µαθηµατικό puzzle, αλλά και να αγωνιστεί µαθηµατικά εναντίων των πραγµατικών µελών κόµβων του δικτύου για να δηµιουργήσει όλα τα επιµέρους blocks της υπάρχουσας αλυσίδας, ούτως ώστε να τους πείσει να αποδεχτούν την ψευδή συναλλαγή µε το σχετικό block που έχει παράγει. Αυτή η εργασία γίνεται ακόµα πιο δύσκολη καθώς τα blocks συνδέονται κρυπτογραφικά στην «αλυσίδα» µεταξύ τους, (Crosby et al., 2016).
Εφαρµογές και Εξέλιξη των Συστηµάτων Bitcoin και της Blockchain Τεχνολογίας
Το σύστηµα Bitcoin και η blockchain τεχνολογία αναδύεται µε ταχύ ρυθµό και προσελκύει την προσοχή πάρα πολλών συγγραφέων, µελετητών και επαγγελµατιών, επειδή η εφαρµογή τους στους επιχειρηµατικούς τοµείς θα οδηγήσει σε
της δυνατότητας τους να παράγουν επιχειρηµατική αξία, οι τεχνολογίες αυτές έγιναν εστίαση ακαδηµαϊκής και εταιρική έρευνας. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία αναφέρεται σε αυτές τις τεχνολογίες ως «καινοτόµος νέα τεχνολογία» (Wright και De Filippi 2015), ως «αποδιοργανωτική και θεµελιώδη τεχνολογία» (Pilkington 2016), ως
«ψηφιακή επανάσταση» (Crosby et al. 2016), ως «αποδιοργανωτική τεχνολογική επανάσταση» (Trautman 2016). Οι δηλώσεις αυτές έγιναν επειδή οι τεχνολογίες αυτές µπορούν να αντιµετωπίσουν, καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη, βασικές επιχειρηµατικές προκλήσεις που είναι οι ψηφιακές πληρωµές, οι συµβάσεις, και η διαχείριση των βάσεων δεδοµένων (Ammous 2016). Έχουν ένα µοναδικό και καινοτόµο τρόπο εξασφάλισης της ακεραιότητας των συναλλαγών στον σηµερινό ψηφιακό κόσµο (Aniello et al. 2017).
Αρκετές εταιρίες έχουν ήδη αρχίσει να δοκιµάζουν την ικανότητά τους να εµπορεύονται κάνοντας χρήση του bitcoin και της blockchain τεχνολογίας (Basden και Cottrell 2017; DeCovny 2015). Τρέχουσα έρευνα δείχνει τις δυνατότητες εφαρµογής της blockchain τεχνολογίας σχεδόν σε κάθε τοµέα. Για παράδειγµα µπορεί να αντιµετωπίσει τις προκλήσεις διασύνδεσης των συστηµάτων πληροφορικής συµπεριλαµβανοµένου και τον τοµέα υγείας (Linn και Koo 2016), να αντιµετωπίσει τα ζητήµατα ψηφιακής ταυτοποίησης (Shrier, Wu, και Pentland 2016) και να φέρει επανάσταση στην τρέχουσα τεχνολογία εκκαθάρισης πληρωµών και πιστωτικών πληροφοριών στο τραπεζικό σύστηµα (Guo και Liang 2016). Ορισµένοι συγγραφείς αναφέρουν ότι η τεχνολογία είναι τόσο αποδιοργανωτική που θα προκαλέσει τον αφανισµό των τραπεζών, όπως τις γνωρίζουµε εµείς σήµερα, έως το 2026 (Trautman 2016).
Τα ευρήµατα της ανάλυσης των τεχνολογιών του bitcoin και του blockchain δείχνουν ότι οι τεχνολογίες εξελίσσονται και οι επιχειρήσεις στοχεύουν στην υιοθέτησή τους προκειµένου να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Συνεπώς, οι επιχειρήσεις οφείλουν να αξιοποιήσουν τις σχετικές έρευνες µε αυτές τις τεχνολογίες προκειµένου να τις κατανοήσουν, να βελτιστοποιήσουν τις επιχειρηµατικές τους στρατηγικές και να αναπτύξουν εργαλεία λήψης αποφάσεων µε απώτερο σκοπό τη δηµιουργία αξίας στην επιχείρηση (Samuel Fosso Wamba, 2019).
Κεφάλαιο 2ο
Ψηφιακό, Εικονικό, Κρυπτονόµισµα. ∆ιαφορές και Σκοπός του Κρυπτονοµίσµατος
Όσον αφορά τα κρυπτονοµίσµατα ορισµένες πτυχές τους αξίζουν να επισηµανθούν. Πρώτον, υπάρχουν σηµαντικές διαφορές µεταξύ των ψηφιακών, των εικονικών και των κρυπτονοµισµάτων. Το ψηφιακό νόµισµα είναι οποιοδήποτε νόµισµα που αποθηκεύεται και µεταφέρεται ηλεκτρονικά (το Paypal για παράδειγµα).
Το εικονικό νόµισµα, όπως αυτό ορίστηκε από την ΕΚΤ (ECB, 2015), αποτελεί την ψηφιακή αναπαράσταση µιας αξίας που δεν εκδίδεται από µια κεντρική τράπεζα ή ένα πιστωτικό ίδρυµα ή ένα ίδρυµα ηλεκτρονικού χρήµατος και ενδεχοµένως µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως εναλλακτικό χρήµα σε ορισµένες περιπτώσεις. Ένα κρυπτονόµισµα, όπως το bitcoin µεταξύ άλλων πολλών, είναι ένα ψηφιακό και εικονικό νόµισµα που προστατεύεται από την κρυπτογραφία, (Boel, 2016).
∆εύτερον, τα κρυπτονοµίσµατα εξυπηρετούν έναν διπλό σκοπό: α) αποτελούν µέσο ανταλλαγής για την πραγµατοποίηση του εµπορίου αγαθών και υπηρεσιών µεταξύ συναλλασσόµενων και β) αποτελούν ένα σύστηµα πληρωµών για τον διακανονισµό οικονοµικών συναλλαγών. Εποµένως, τα κρυπτονοµίσµατα είναι και χρήµα και τεχνολογία ταυτόχρονα. Η πραγµατική καινοτόµος πτυχή των κρυπτονοµισµάτων δεν είναι ότι αποτελούν µια νέα µορφή χρήµατος, οδηγώντας έτσι στη συνύπαρξη διαφορετικών νοµισµάτων στην ίδια χώρα. Η πραγµατική καινοτόµος πτυχή των κρυπτονοµισµάτων έγκειται στο γεγονός ότι επίσης είναι ένα αποκεντρωµένο ψηφιακό σύστηµα στο οποίο χρησιµοποιούνται διανεµηµένα ισοζύγια ψηφιακών πληρωµών που επιτρέπουν εξ’ αποστάσεως ανταλλαγές ηλεκτρονικής αξίας απευθείας µεταξύ των συναλλασσόµενων χωρίς την ύπαρξη ενδιάµεσων φορέων εµπιστοσύνης, (Boel, 2016).
Ορισµός του Συστήµατος Bitcoin
Ο ορισµός του Bitcoin είναι περίπλοκος καθώς θα µπορούσε να περιγραφεί σαν ένα πρωτόκολλο, ένα νόµισµα, ένα σύστηµα πληρωµών, και µια τεχνολογική
πλατφόρµα. Είναι ένα λογισµικό ανοικτού κώδικα στο οποίο υπηρεσίες προστίθενται από ανεξάρτητες εταιρίες και προγραµµατιστές ανοικτού κώδικα (Antonopoulos, 2015). Το σύστηµα ενεργοποιεί ένα δηµόσιο βιβλίο συναλλαγών σε συνδυασµό µε πρωτόκολλα και λογισµικό που επιτυγχάνουν την ασφάλεια του (Barcelo, 2007).
Ένας ιδιώτης κατέχει ένα bitcoin εφόσον υπάρχει µια καταχώρηση στο βιβλίο εγγραφών που µετακινεί το bitcoin σε µια διεύθυνση που ανήκει στο άτοµο. Εάν ο προαναφερόµενος ιδιώτης κάτοχος του bitcoin διαθέτει τον κατάλληλο κωδικό πρόσβασης τότε έχει τη δυνατότητα µε τη σειρά του να επιτρέψει την δηµιουργία εγγραφής στο δηµόσιο βιβλίο εγγραφών αναθέτοντας το bitcoin στη διεύθυνση ένα άλλου νέου ιδιώτη (Narayanan et al, 2016). Σε αντίθεση µε το τραπεζικό υπόλοιπο, που µπορούµε να το δούµε ή να το διαχειριστούµε ψηφιακά, το υπόλοιπο των bitcoin ενός ιδιώτη δεν είναι ένα IOU (έγγραφο που αναγνωρίζει ένα οφειλόµενο χρέος) ή µια υπόσχεση παροχής κεφαλαίων σε περίπτωση απαίτησής τους. Ο ιδιοκτήτης του κωδικού πρόσβασης που συσχετίζεται µε µια διεύθυνση έχει και τον απόλυτο έλεγχο του υπολοίπου των bitcoins. Ο πλήρης ορισµός της ιδιοκτησίας του bitcoin είναι η καταχώρηση στο βιβλίο εγγραφών που το διαθέτει σε µια συγκεκριµένη διεύθυνση, (Atheyy et al, 2016).
Όσον αφορά τις πληρωµές, το σύστηµα bitcoin διαθέτει αρκετά χαρακτηριστικά.
Ένα βασικό του χαρακτηριστικό είναι η µεταφορά του παγκοσµίως χωρίς να εξαρτάται από τους αντισυµβαλλόµενους ή από σχέσεις εµπιστοσύνης πέραν της εµπιστοσύνης στο λογισµικό και χωρίς να απαιτείται εξουσιοδότηση από οποιαδήποτε εταιρία ή κυβέρνηση. Αυτό που είναι απαραίτητο για την µεταφορά της αξίας ηλεκτρονικά, είναι ο κωδικός πρόσβασης που επιτρέπει την εγγραφή µετακίνησης των bitcoins σε µια άλλη διεύθυνση στο δηµόσιο βιβλίο εγγραφών. Από την άλλη πλευρά, εφόσον ο παραλήπτης θέλει να αποκτήσει την αξία τους βραχυπρόθεσµα τότε είτε πρέπει να βρει έναν έµπορο που να αποδέχεται πληρωµές σε bitcoin, είτε να τα πουλήσει στην αγορά συναλλάγµατος, (Atheyy et al, 2016).
∆ηµιουργία, Σκοπός και Εξέλιξη του Ψηφιακού Νοµίσµατος bitcoin
Το ψηφιακό νόµισµα bitcoin πρωτοεµφανίστηκε τον Ιανουάριο του 2009. Τη δεδοµένη στιγµή δεν παρατηρήθηκε από κανένα εκτός από µια µικρή µερίδα
προγραµµατιστών που συµµετείχαν σε οµάδες συνοµιλίας µε θέµα την κρυπτογραφία.
Η προέλευσή του ήταν σκιώδης καθώς δηµιουργήθηκε το προηγούµενο έτος από ένα µυστηριώδες δηµιουργό µε την επωνυµία Satoshi Nakamoto. Ταυτόχρονα, ο σκοπός που πρέσβευε το ψηφιακό νόµισµα ήταν ουτοπικός καθώς στόχευε να είναι ένα ψηφιακό νόµισµα µε το οποίο αλγόριθµοι ισχυρής κρυπτογράφησης θα προστάτευαν τις συναλλαγές στις οποίες οι ταυτότητες των συναλλασσόµενων θα προστατεύονταν από ψευδώνυµα και οι εγγραφές τους θα ήταν αποκεντρωµένες µε την έννοια ότι κανείς δεν θα ήταν αποκλειστικά υπεύθυνος για την τήρησή τους (ούτε οι κυβερνήσεις, ούτε οι τράπεζες, ούτε ο δηµιουργός του), (Extance, 2015).
Σήµερα, παραπάνω από 14,6 εκατοµµύρια bitcoins βρίσκονται σε κυκλοφορία µε αξία αγοράς άνω των 3,4 δισεκατοµµυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Βέβαια, ένα µέρος της αύξησης της αξίας αγοράς του bitcoin οφείλεται σε εγκληµατίες που εκµεταλλεύτηκαν την ανωνυµία που προσέφερε το συγκεκριµένο ψηφιακό νόµισµα για να κάνουν συναλλαγές σχετικές µε εµπόριο ναρκωτικών και άλλων εγκληµατικών δραστηριοτήτων. Το εν λόγω σύστηµα αντλεί και τόκους από διάφορα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα που το χρησιµοποιούν για να εξοµαλύνουν την επεξεργασία των εσωτερικών πληρωµών τους και να µειώσουν το κόστος των διεθνών συναλλαγών τους. Επίσης, έχει εµπνεύσει τη δηµιουργία άλλων 700 περίπου κρυπτονοµισµάτων και από τον Σεπτέµβρη του 2015 πέρασε στον ακαδηµαϊκό χώρο µε την έκδοση του περιοδικού Ledger που ήταν αφιερωµένο αποκλειστικά στη έρευνα της κρυπτογράφησης, (Extance, 2015).
Καινοτοµία Λειτουργίας του Συστήµατος bitcoin
Αυτό που συναρπάζει τους ακαδηµαϊκούς και τους επιχειρηµατίες είναι η καινοτοµία του συστήµατος bitcoin. Το περίφηµο blockchain λειτουργεί ως το επίσηµο διαδικτυακό ηµερολόγιο εγγραφών όλων των συναλλαγών που τελέστηκαν χρησιµοποιώντας το ψηφιακό νόµισµα bitcoin (Barcelo, 2007). Επίσης, η δοµή των δεδοµένων είναι τέτοια που επιτρέπει τις εγγραφές να ενηµερώνονται µε ελάχιστο κίνδυνο παραβίασης ακόµη και όταν το blockchain αντιγράφεται σε ολόκληρο το δίκτυο χρηστών που τρέχουν το bitcoin λογισµικό οι οποίοι δεν γνωρίζονται µεταξύ τους και ούτε εµπιστεύονται ο ένας τον άλλον, (Extance, 2015).