Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών
Επιστήμες της Αγωγής
Διπλωματική Εργασία
Ηθική συμπεριφορά και αθλητική εντιμότητα παιδιών μετά από πρόγραμμα παρέμβασης βασισμένο στις αρχές του fair play
Μιχαήλ Μπαρτζελάς
Επιβλέπων Καθηγητής: Κωνσταντίνος Καρτερολιώτης
Πάτρα, Σεπτέμβριος 2019
Η παρούσα εργασία αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του φοιτητή (Μιχαήλ Μπαρτζελά) που την εκπόνησε. Στο πλαίσιο της πολιτικής ανοικτής πρόσβασης ο συγγραφέας/δημιουργός εκχωρεί στο ΕΑΠ, μη αποκλειστική άδεια χρήσης του δικαιώματος αναπαραγωγής, προσαρμογής, δημόσιου δανεισμού, παρουσίασης στο κοινό και ψηφιακής διάχυσής τους διεθνώς, σε ηλεκτρονική μορφή και σε οποιοδήποτε μέσο, για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς, άνευ ανταλλάγματος και για όλο το χρόνο διάρκειας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Η ανοικτή πρόσβαση στο πλήρες κείμενο για μελέτη και ανάγνωση δεν σημαίνει καθ’ οιονδήποτε τρόπο παραχώρηση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας του συγγραφέα/δημιουργού ούτε επιτρέπει την αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση, εμπορική χρήση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (downloading), «ανάρτηση» (uploading), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά της εργασίας, χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του συγγραφέα/δημιουργού. Ο συγγραφέας/δημιουργός διατηρεί το σύνολο των ηθικών και περιουσιακών του δικαιωμάτων.
Περίληψη
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να εξετάσει την επίδραση ενός παρεμβατικού προγράμματος εκπαίδευσης βασισμένο στις αρχές του fair play πάνω στην ηθική συμπεριφορά και την αθλητική εντιμότητα αθλητών υδατοσφαίρισης, ηλικίας 10-11 ετών.
Κύριος στόχος ήταν να εξετασθεί η δυνατότητα παρέμβασης στην ηθική συμπεριφορά, κρίση και σκέψη των συμμετεχόντων στην έρευνα. Το πρόγραμμα αφορούσε 10 αθλητές του Ναυτικού Ομίλου Πατρών και ήταν διάρκειας 8 εβδομάδων, με μία δίωρη παρέμβαση ανά εβδομάδα, ενώ άλλαξε και ο τρόπος που γινόταν η προπόνηση τις υπόλοιπες μέρες. Το πρόγραμμα παρέμβασης βασίστηκε στη Θεωρία της Κοινωνικής μάθησης του Bandura και τη Δομική θεωρία του Kohlberg, ενώ οι υπόλοιπες προπονήσεις εμπλουτίστηκαν με στοιχεία από τα μοντέλα αθλητικής ανάπτυξης του Siedentop και προσωπικής και κοινωνικής υπευθυνότητας του Hellison. Οι συγκεκριμένες θεωρίες αναφέρονται στη διαδικασία και τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να επιτευχθεί ηθική ανάπτυξη στο άτομο ενώ τα μοντέλα επικεντρώνονται στον τρόπο που θα επιτευχθεί αυτή η ανάπτυξη μέσα στον αθλητισμό. Το επίπεδο της ηθικής συμπεριφοράς μετρήθηκε πριν και μετά το πρόγραμμα παρέμβασης με το ερωτηματολόγιο «Το Τίμιο Παιχνίδι στη Φυσική Αγωγή», ενώ το επίπεδο της αθλητικής εντιμότητας με την «Πολυδιάστατη Κλίμακα Προσανατολισμού της Αθλητικής Εντιμότητας» και με παρατήρηση συμπεριφορών σε πραγματικές συνθήκες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μετά την παρέμβαση παρατηρήθηκε αύξηση των ηθικών συμπεριφορών καθώς και της αθλητικής εντιμότητας όπως αξιολογήθηκαν με τα σχετικά ερωτηματολόγια. Στην παρατηρούμενη συμπεριφορά υπήρξε μείωση των μη έντιμων συμπεριφορών και αύξηση των έντιμων. Το πρόγραμμα παρέμβασης φάνηκε να συνετέλεσε στη διαμόρφωση διαφορετικής συμπεριφοράς στους αθλητές της ομάδας υδατοσφαίρισης αναδεικνύοντας ηθικότερη συμπεριφορά και αθλητικά έντιμη στάση σε αγωνιστικό περιβάλλον. Με τα αποτελέσματα αυτά ενισχύεται η άποψη ότι στοχευμένα παρεμβατικά εκπαιδευτικά προγράμματα στον χώρο του αθλητισμού μπορούν να διαμορφώσουν μια διαφορετική εικόνα του αθλητισμού που θα προσεγγίζει και θα ενσωματώνει τους κανόνες του fair play.
Λέξεις – Κλειδιά
Ηθική συμπεριφορά, αθλητική εντιμότητα, πρόγραμμα παρέμβασης, fair play.
Ethical behavior and sportspersonship of children following an intervention program based on the principles of fair play
Michail Bartzelas
Abstract
The purpose of this study was to examine the impact of an intervention program, based on the principles of fair play, on the ethical behavior and sportspersonship of water-polo athletes aged 10-11 years old. The main objective was to examine the possibility of intervention in the ethical behavior, judgment and thought of the participants in the research. The program involved 10 athletes from the Patras Nautical Club and lasted 8 weeks, involving a two-hour intervention program per week, while it also changed the way training was done during the other days. The intervention program was based on Bandura’s Theory of Social Learning and Kohlberg’s Structural Theory, while the remaining training was enriched with elements from the sports development models of Siedentop and personal and social responsibility of Hellison. These theories refer to the process and steps which need to be taken in order to achieve an ethical development of the individual, while the models focus on how this development will be achieved in sport. The level of ethical behavior was measured prior and after the intervention program using the questionnaire “Fair Play in Physical Education”, while the level of sportspersonship using the “Multidimensional Scale of Sportspersonship Orientation” and the observation of behaviors under real conditions. The results showed that after the intervention the ethical behaviors and sportspersonship increased, as assessed by the questionnaires used. In the observed behavior there was a decrease of non-sportspersonship behaviors and increase of the sportspersonship ones. The intervention program appeared to have contributed in the shaping of a different behavior among the athletes of the water-polo team, resulting in a more ethical behavior and sportspersonship attitude in the sports environment. The results reinforce the view that targeted educational intervention programs
in the field of sports can shape a very different image of sports that will come closer to and incorporate the rules of fair play.
Keywords
Ethical behavior, sportspersonship, intervention program, fair play.
Βιβλιογραφία
Austin, D.A., & Brown, M. (1978). Social development in physical education: A practical application. Journal of Physical Education and Recreation, 49, 81-83.
Bandura, A. (1975). Social learning & personality development. INC: NJ: Holt, Rinehart &
Winston.
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice - Hall.
Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 122- 147.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory.
Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Barrett, T. (2005). Effects of cooperative learning on performance behaviors of sixth grade physical education students. Journal of Teaching in Physical Education, 24, 88-102.
Binder, D. (1995). Fair play for kids. Gloucester: Fair Play Canada.
Boardley, I., & Kavussanu, M. (2007). Development and validation of the moral disengagement in sport scale. Journal of Sport & Exercise Psychology, 29, 608-628.
Bredemeier, B.J., & Shields, D.L. (1984). Divergence in moral reasoning about sport and life.
Sociology of Sport Journal, 1, 15-28.
Bredemeier, B.J., & Shields, D.L. (1984b). The utility of moral stage analysis in the investigation of athletic aggression. Sociology of Sport Journal, 1, 138-149.
Bredemeier, B.J., & Shields, D.L. (1986). Moral growth among athletes and nonathletes: A comparative analysis. Journal of Genetic Psychology, 147, 7-18.
Bredemeier, B.J., Weiss, M.R., Schields, D.L., & Shewchuk, R.M. (1986). Promoting moral growth in the summer sports camp: The implementation of theoretically-grounded instructional strategies. Journal of Moral Education, 15, 212-220.
Bredemeier, B.J., & Shields, D.L. (1993). Moral psychology in the context of sport. In: R.
Singer, M. Murphey, & L.Κ. Tennant (Eds.), Handbook of research in sport psychology (pp. 587-590). New York: Macmillan.
Bredemeier, B., & Shields, D. (2006). Sports and character development. Research Digest, 7 (1), 1-8.
Butcher, R., & Schneider, A. (1998). Fair play as a respect for the game. Journal of Philosophy of Sport, 25, 1-22.
Carlson, L.A. (2003). Existential theory: Helping school counselors attend to youth at risk for violence. Professional School Counseling, 6, 310-315.
Carr, D. (1998). What moral educational significance haw physical Education! A Question in need of disambiguation. In M.J.Mc Namee & S.J.Parry (Eds.) Ethics & Sport (pp.
119-133). London: E & FNSPON.
Cartledge, G., & Milburn, J. F. (1997). Teaching social skills to children and youth.
Boston, MA: Allyn and Bacon.Γεωργίου-Νίλσεν, Κ. (2002). Η τέχνη του να είσαι γονιός.
Αθήνα: Καστανιώτη.
Commission for Fair Play, (1990). Fair Play for Kids. Gloucester.
Council of Europe, (2001). Europe sport charter, code of sports ethics. International Sports Law Review, 1 (2), 33.
Crowne, D. P., & Marlowe, D. (1960). A new scale of social desirability independent of psychopathology. Journal of Consulting Psychology, 24, 349-354.
Curtler, H. (2001). Recalling Education. Wilmington, DE: ISI Books.
Διεθνής Επιτροπή Φιλάθλου Πνεύματος, CIFP. Διακήρυξη για το τίμιο παιχνίδι. Ανακτήθηκε 20 Νοεμβρίου 2018 από: http://www.fairplayinternational.org/
Duda, J. L., Chi, L., Newton, M.L., Walling, M.D., & Catley, D. (1995). Task and ego Orientation and intrinsic motivation in sport. International Journal of Sport Psychology, 26, 40-63.
Duda, J.L. (1998). Advances in sport and exercise psychology measurement. Morgantown, WV: Fitness Information Technology.
Dyson, B. (2001). Cooperative learning in an elementary Physical education program.
Journal of Teaching in Physical Education, 20, 264-281.
Elliot, S.N., & Busse, R.T. (1991). Social skills assessment and intervention with children and adolescents. School Psychology International, 12, 63-83.
Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. London: Sage Publications Ltd.
Franchini, E. (1998). Judo’s foundations applied to Olympic education and to the development of fair play. In: 9th International Postgraduate Seminar on Olympic Studies, 2001, Athens. International Olympic Academy - Report on the I.O.A.’s Special Sessions and Seminars 2001. Athens. International Olympic Academy, 2001, 1, 190-199. Ανακτήθηκε 12 Νοεμβρίου, 2018 από: ioa.org.gr/en/reports/special- sessions/doc
Feezell, R.M. (1986). Sportsmanship. Journal of the Philosophy of Sport, XIII, 1-13.
Ζαρώτης, Ι., Ψυχουντάκη, Μ., Σταύρου, Ν.Α., & Ζέρβας, Γ. (2007). Προσαρμογή της Κλίμακας Προσανατολισμού της Αθλητικής Εντιμότητας σε ελληνικό πληθυσμό.
Ζαρώτης, Ι. (2015). Αθλητική Εντιμότητα: Πρόγραμμα παρέμβασης σε αθλητές νεαρής ηλικίας (Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή). Εθνικό & Καποδιστριακό πανεπιστήμιο Αθηνών/Τμήμα Ψυχολογίας.
Gibbons, L.S., Ebbeck, V., & Weiss, M.R. (1995). Fair play for Kids: Effects on the Moral Development of Children in Physical Education. Journal of Teaching in Physical Education 3, 247-355.
Gibbons, S.L., & Ebbeck, V. (1997). The effect of different teaching strategies on the moral development of physical education students. Journal of Teaching in Physical Education, 17, 85-98.
Giebink, M.P., & MacKenzie, L.T. (1985). Teaching Sportsmanship in Physical
Education and Recreation: An Analysis of Interventions and Generalization Effects. Journal of Teaching in Physical Education, 4, 167-77.
Gilligan, C. (1982). In a different voice: Psychological theory and women’s development.
Cambridge, MA: Harvard University Press.
Gliem, J.A., & Gliem, R. R. (2003). Calculating, interpreting, and reporting Cronbach’s alpha reliability coefficient for Likert-type scales. Midwest Research to Practice Conference in Adult, Continuing, and Community Education.
Gresham, F. (1986). Conceptual issues in the assessment of social competence in children. In P. Strain, M.Guralnick, & Η.M. Walker (Eds.), Children’s social behavior. New York: Academic Press.
Guttmann, A. (1986). Ursprunge, soziale Basis und Zukunfit des Fair Play.
Sportwissenschaft, 1, 9-19.
Haan, N. (1977). Coping and defending: Processes of self-environment organization.
New York: Academic Press.
Haan, N., Aerts, E., & Cooper, B.B. (1985). On moral grounds: The search for a practical morality. New York: University Press.
Hassandra,M., Goudas,M., Hatzigeorgiadis, A., & Theodorakis,Y. (2006). A fair play
intervention program in school Olympic education. European Journal psychology of Education, 22, 99-114.
Hassandra, M., Kofou, G., Goudas, M., & Theodorakis, Y. (2010). Greek physical education teachers’ views about sociomoral education. International Journal of Physical Education, 3, 33-39.
Hastie, P.A., & Buchanan, A.M. (2000). Teaching responsibility through Sport
Education. Prospects of a coalition. Research Quarterly for Exercise and Sport, 71 (1), 25-25.
Hellison, D. 1985). Goals and strategies for teaching physical education. Champaign,
IL: Human Kinetics.
Hellison, D. (1987). The affective domain in physical education: Let’s do some
housecleaning. Journal of physical Education, Recreation and Dance, 58 (6), 41-43.
Hellison, D. (1995). Teaching responsibility through physical activity. Champaign, IL:
Human Kinetics.
Hellison, D. (2003). Teaching responsibility through physical activity. Champaign, IL: Human Kinetics.
Hodge, K.P. (1989). Character building in sport: Fact or fiction! In R.S. Weinberg, & D.
Gould (Eds.), Foundations of Sport and exercise psychology, 481-493. Champaign.
IL: Human Kinetics.
Hodge, K., & Tod, D. (2001). Moral reasoning and achievement motivation in sport: a qualitative inquiry. Journal of Sport Behavior, 24, 307-327.
Hoge, J. (l 996). Effective elementary social studies. Wadsworth pub.
Hubbard, J., & Coie, J. (1994). Emotional correlates of social competence in children’s peer relationships. Merrill–Palmer Quarterly, 40, 1–20.
Jewett, E.A., Bain, L.L., & Ennis, D.C. (1995). The curriculum process in Physical Education. New York: Brown & Benchmark.
Jones, M. V., Bray, S. R., & Olivier, S. (2005). Game location and aggression in rugby league. Journal of Sports Sciences, 23, 387-393.
Κατσής, Α., Σιδερίδης, Γ., & Εμβαλωτής, Α. (2010). Στατιστικές μέθοδοι στις κοινωνικές επιστήμες. Αθήνα: Τόπος.
Kavussanu, Μ., & Roberts, C.G. (2001). Moral Functioning in Sport: An Achievement Goal Perspective. Journal of Sport and Exercise Psychology, 23, 37-54.
Kavussanu, M., Seal, A.R. & Phillips, D.R. (2006). Observed Prosocial and Antisocial Behaviors in Male Soccer Teams: Age Differences across Adolescence and the Role of Motivational Variables. Journal of Applied Sport Psychology, 18 (4), 326-344.
Kavussanu, M. (2007). Morality in sport. In S. Jowett & D. E. Lavallee (Eds.), Social psychology in sport, 265-278. Champaign IL: Human Kinetics.
Kennedy, H. (1988). Issues in the identification of socially incompetent children.
School Psychology Review, 12, 276-288.
Κίσσας, Γ. (2011). Εγώ κι εσύ ... και οι άλλοι. Αθήνα: Αρμός
Kohlberg, L. (1964). Development of Moral Character and Moral Ideology. In M.L.Hoffman
& L.W.Hoffmann (Eds.), Review of Child Development Research (pp. 381-431). New York: Pussel Sage Fountation.
Kohlberg, L. (1971). From is to ought. In T. Mischel (Ed.), Cognitive development and epistemology (pp. 151-235). New York: Academic Press.
Kohlberg, L. (1976). Moral stages and moralization: The cognitive-developmental approach.
In T. Lickona (Ed.), Moral development and behavior: Theory, research and social issues (pp. 31-53). New York: Hot, Rinehart and Winston.
Kohlberg, L. (1984). Essays on moral development: The psychology of moral development.
San Francisco: Harper and Row.
Lata, J. (2006). An analysis of goal achievement orientation and sport morality levels of division I-A non-revenue collegiate athletes. Unpublished Master’s Thesis, The Florida State University, Florida.
Lemyre, P. N., Poberts, C.G., & Ommundsen, Y. (2002). Achievement Goal Orientations, Perceived Ability and Sportspersonship in Youth Soccer. Journal of Applied Sport Psychology, 14, 120-136.
McIntosh, P. (1982). Κοινωνιολογία του αθλητισμού και διεθνής κατανόηση. Λεύκωμα της 21ης Συνόδου της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας. Αθήνα: Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων.
Miller, S.C., Bredemeier, B.J., & Shields, D.L. (1997). Sociomoral education through Physical Education with at-risk children. Quest 48, 114-129.
Μπασάλας Γ., Πρώιος Μ., Δογάνης Γ., & Μπαλάσας Δ. (2006). Ηθική ανάπτυξη και φυσική αγωγή-αθλητισμός. Αναζητήσεις στη φυσική αγωγή & τον αθλητισμό, 4, 225-236.
Μπρους, Ι. (2012). Πώς να γίνετε σπουδαίος μπαμπάς. Αθήνα: Μίνωας.
Muscott, H.S., & Gifford, Τ. (1984). Virtual reality and social skills training for students with behavioral disorders Applications, Challenges and promising practices. Education and Treatment of Children, 17, 417-434.
Nicholls, J. (1989).77ze competitive ethos democratic education. Cambridge, M.A: Harvard University Press.
Ogbu, J. (1981). Origins of human competence: A cultural ecological perspective. Child Development, 52, 413-429.
Ogilve, B. C., & Tutko, T. A. (1971). Sport: If you want to build character try something else. New York: MacMillan.
Παπαδοπούλου, Δ., & Μαρκουλής, Δ. (1999). Θετικές και αρνητικές μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.
Παπαϊωάννου, A., Θεοδωράκης, I., & Γούδας, M. (2003). Για μια καλύτερη Φυσική Αγωγή. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Χριστοδουλίδη.
Parker, J.G. & Asher, S.R., (1987). Peer relation and later personal adjustment: Are low-accepted children at risk; Psychological Bulletin, 102, 357-389.
Patrick, C.A., Ward, P., & Crouch, D.W. (1998). Effects of holding students accountable for social behaviors during volleyball games in elementary physical education.
Journal of teaching in physical Education, 17, 143-156.
Piaget, J. (1965). The moral judgment of the child. M.Gabain, trans. New York: Free Press (work original published 1932).
Πλατσίδου, Μ. (2001). Τα ηρωικά πρότυπα των παιδιών: Ένα παράδειγμα εφαρμογής της εκπαίδευσης. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 5, 57-70. Ανακτήθηκε 15 Νοεμβρίου, 2018, από: http://www.pi-schools.gr/publications/epitheorisi/teyxos5/
Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Lee, J.Y., & Podsakoff, N.P. (2003). Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88 (5), 879-903. Ανακτήθηκε 15 Μαρτίου, 2019, από: http://dx.doi.org/10.1037/0021-9010.88.5.879
Putnam, J.W. (1998). Cooperative learning and strategies for inclusion. Baltimore, MD: Paul H. Brookers Publishing.
Proios, M., Doganis, G., & Athanailidis, I. (2004). Moral development and form of participation, type of sport, and sport experience. Perceptual and Motor Skills, 99, 633-642.
Proios, M., Doganis, G. (2006). Influence of developmental characteristics age and Education on moral judgement in team sport. Perceptual and Motor Skills, 102, 247-642.
Proios, M., & Proios, M. (2006). The effects of teaching styles of gymnastics and
basketball exercises on childrens’ moral development within the framework physical education. International Journal of Physical Education and Sport Science, 1, 115-129.
Πρώιος, Μ., & Γιαννιτσοπούλου, Ε. (1999). Ηθική εκπαίδευση των νέων: Μια πτυχή του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό, 7 (2), 149-160.
Πρώιος, Μ., & Αθαναηλίδης, I. (2004). Ηθική στα σκορ: Θεωρία και οδηγίες για ηθική συμπεριφορά. Θεσσαλονίκη: Χριστοδουλίδη.
Πρώιος, M. (2007). Ηθική Αγωγή. Θεσσαλονίκη: University Press.
Reason, J. (1990). Human error. New York: Cambridge University Press.
Reynolds, W.M. (1982). Development of reliable and valid short forms of the Marlowe‐Crowne Social Desirability Scale. Journal of clinical psychology, 38 (1), 119-125.
Romance, T., Weiss, M., & Bockoven, J. (1986). A program to promote moral development through elementary school physical education, Journal of Teaching in Physical Education, 5, 126-136.
Sage, G. (1998). Does sport affect character development in athletes? Journal of Physical Education, Recreation and Dance, 69 (1), 15-18.
Sage, L., Kavussanu, M., & Duda, J. (2006). Goal orientations and moral identity as predictors of prosocial and antisocial functioning in male association football players.
Journal of Sport Sciences, 24(5), 455-466.
Schneider, B. (1993). Children's social competence in context. Oxford, UK: Pergamon.
Shields, D. & Bredemeier, B. (1995). Character Development and Physical Activity.
Champain, IL: Human Kinetics.
Shields, D.L., & Bredemeier, B.J., Gardner, D.E., & Bostrom, A. (1995). Leadership,
cohesion, and team norms regarding cheating and aggression. Sociology of Sport Journal, 12, 324-336.
Siedentop, D. (1994). Sport education: Quality physical education though positive sport experience. Champaign, IL: Human Kinetics.
Siedentop, D., Hastie, P.A., & van der Mars, H. (2004). Complete guide to sport education.
Champaign, IL: Human Kinetics.
Smith, R.E. (1986). Toward a cognitive-affective model of athletic burnout. Journal of Sport Psychology, 8, 36-50.
Solomon, B. G. (1997). Fair Play in Gymnasium improving social skills among elementary school students. Journal of Teaching in Physical Education, Recreation & Dance. 68, 5, 22-25.
Spence, S.H. (2003). Social skills training with children and young people: theory, evidence and practice. Child and Adolescent Mental Health, 8 (2), 84-96.
Stephens, D.E., & Bredemeier, B. (1996). Moral atmosphere and judgments about aggression in girls’ soccer: Relationship among moral and motivational variables. Journal of Sport & Exercise Psychology, 18, 158-173.
Stoll, S.K., & Beller, J.M. (2000). Do sports build character? In J.R. Gerdy, Sports in School:
The future of an institution, 18-30. New York: Teachers College Press.
Stoll,S.K., & Beller,J.M.(1999). Character education at the center for ethics. Center of Ethics, University of Idaho, Moscow, ID.
Vallerand J.R. (1997). Towards a hierarchical model of intrinsic and extrinsic motivation. In M.P. Zannas (Ed.) Advances in Experimental Psychology (pp. 271-360). New York:
Academic Press.
Vallerand, R., Briere, N., Blanshard, C., & Provencher, R. (1997). Development and validation of the Multidimensional Sportpersonship Orientation Scale. Journal of Sport and Exercise Psychology, 19 (2), 197-206.
Vidoni, C. (2002). The effects of teaching personal and social responsibility on students Social interactions of eighth- grade physical education student. University of Nebraska, Lincoln.
Vidoni, C., & Ward, P. (2004). Improving Social Skills in Physical Education Classes. Paper presented at College of Education Diversity Conference and Graduate Students Symposium, the Ohio State University, Columbus, OH.
Vidoni, C., & Ward, P. (2006). Effects of a Dependent Group-Oriented Contingency on Middle School Physical Education Students’ Fair Play Behaviors. Journal Behavior Education, 15, 81-92
Walker, Η.M., Todis, B., Holmes, D., & Horton, G.1988). The Walker social skills curriculum: The access program. Austin, TX: Pro-Ed an International Publisher.
Wandzilak, T., Carroll, T., & Ansorge, C.J. (1988). Values development through physical activity: promoting Sportsmanlike behaviors, perceptions, and moral reasoning. The Journal of Teaching in Physical Education, 8 (1), 13-22.
Weinberg, R.S., & Gould, D. (2003). Foundations of sport and exercise psychology.
Champaign, IL: Human Kinetics.
Wilson, Ε.Ο. (1975). Sociology: The new synthesis. Cambridge: M.A. Harvard University Press.
Χασάνδρα, Μ., Γούδας, Μ., Χατζηγεωργιάδης, Α., & Θεοδωράκης, Γ. (2002). Ανάπτυξη ερωτηματολογίου για την αξιολόγηση του τίμιου παιχνιδιού (fair play) στην φυσική αγωγή για παιδιά δημοτικού, Αθλητική Ψυχολογία, 13, 105-126.
Χασάνδρα, Μ. (2004). Προγράμματα ηθικής και κοινωνικής ανάπτυξης μέσω της Φυσικής Αγωγής. (Διδακτορική διατριβή). Τρίκαλα: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ανακτήθηκε 12 Ιουνίου, 2018, από: https://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/17091
Χασάνδρα, Μ. (2006). Η ανάπτυξη του «Ευ αγωνίζεσθαι» στη Φυσική αγωγή. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό, 4 (2), 211-224.
Ψυχουντάκη, Μ., Εκκεκάκης, Π., & Ζέρβας, Ι. (1993). Σύντομη Κλίμακα Κοινωνικής Επιθυμητότητας: Προσαρμογή της Κλίμακας των Marlowe-Crowne. Αδημοσίευτη εργασία. Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Young, M.F.D. (1998). The curriculum of the Future: From the "New Sociology of Education” to a Critical Theory of Teaming. London: Falmer Press.