ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στην Τραπεζική
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Ηλεκτρονική τραπεζική-Μελέτη περίπτωσης :Το internet banking της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος μετά την εφαρμογή των capital controls.
ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑΝΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΗΡΕΙΩΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018
Πίνακας Περιεχομένων
Πίνακας Περιεχομένων 2
Περίληψη 5
Abstract 6
Κατάλογος Πινάκων 7
Κατάλογος Γραφημάτων 8
Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 10
1.1Αναγκαιότητα και σκοπός της εργασίας 10
1.2 Στόχοι της εργασίας 10
Κεφάλαιο 2: Ηλεκτρονική τραπεζική και εναλλακτικά δίκτυα παροχής
υπηρεσιών 12
2.1 Εννοιολογικός προσδιορισμός και σημαντικότερες υπηρεσίες ηλεκτρονικής
τραπεζικής 12
2.2 Υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής 13
2.2.1 Ιnternet banking 13
2.2.2 Phone banking 13
2.2.3 Mobile banking 14
2.3 Δυνατότητες και οφέλη της ηλεκτρονικής τραπεζικής 14
2.3.1 Για τους ιδιώτες 14
2.3.2 Για τις επιχειρήσεις 15
2.4 Εναλλακτικά κανάλια εξυπηρέτησης 16
2.4.1 Αυτόματες Ταμειολογικές Μηχανές (ATMs) 16
2.4.2 Automatic Exchange Machines (AEMs) 16
2.4.3 Ηλεκτρονικές συσκευές μεταφοράς κεφαλαίων στα σημεία πώλησης
(EFT/POS) 17
Κεφάλαιο 3: Ηλεκτρονική τραπεζική και capital controls στην Ελλάδα 18
3.1 Εννοιολογικός προσδιορισμός των capital controls και ο ρόλος τους στην
οικονομία μίας χώρας 18
3.2 Λόγοι εμφάνισης των capital controls 19
3.3 Τα capital controls στην Ελλάδα και η στροφή προς την ηλεκτρονική τραπεζική 20 3.4 Οι επιδράσεις των capital controls στην ηλεκτρονική τραπεζική στην Ελλάδα 20 3.4.1 Παρουσίαση διαθέσιμων στατιστικών στοιχείων 2009-2017 20
3.4.2 Ανασκόπηση σχετικών ερευνών 25
3.5 Στόχος των τραπεζών για το μέλλον 26
Κεφάλαιο 4: Ηλεκτρονική τραπεζική και capital controls σε διεθνές επίπεδο 28
4.1 Εισαγωγή 28
4.2 Κύπρος 30
4.3 Ισλανδία 32
4.4 Ιταλία 34
Κεφάλαιο 5: Μεθοδολογία έρευνας 36
5.1 Η περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας 36
5.1.1 Στοιχεία για την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος 36
5.1.2 Το internet banking της Εθνικής Τράπεζας 37
5.2 Εισαγωγή 38
5.3 Μεθοδολογική προσέγγιση 38
5.4 Εργαλείο έρευνας 38
5.5 Δείγμα έρευνας και διαδικασία 40
5.6 Μεθοδολογία ανάλυσης 40
Κεφάλαιο 6: Αποτελέσματα έρευνας 41
6.1 Εισαγωγή 41
6.2 Δημογραφικά στοιχεία δείγματος 41
6.3 Υπηρεσία internet banking της Εθνικής Τράπεζας 42
6.4 Χρήση της υπηρεσίας internet Banking της Εθνικής Τράπεζας 48
6.5 Επίπεδα ικανοποίησης των πελατών από την υπηρεσία internet banking της
Εθνικής Τράπεζας 51
6.6 Διαφοροποίηση ως προς την γεωγραφική περιοχή 54
Συμπεράσματα 56
Βιβλιογραφία 58
Ελληνόγλωσση 58
Ξενόγλωσση 58
Διαδικτυακή 60
Ερωτηματολόγιο 63
Περίληψη
Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να διερευνηθεί κατά πόσο η επιβολή των capital controls οδήγησε στην αύξηση του αριθμού των συνδρομητών e-banking, σε ποιο βαθμό η επιβολή των capital controls αύξησε τη χρήση του e-banking, σε ποιο βαθμό οι πελάτες αισθάνονται ασφαλείς με τη χρήση της υπηρεσίας e-banking και ποια είναι η αίσθηση των πελατών για το e-banking της Εθνικής Τράπεζας.
Το κυριότερο συμπέρασμα που εξήχθη από τη βιβλιογραφική επισκόπηση, αλλά και από την ανασκόπηση των διαθέσιμων ερευνών επί του θέματος, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες ανά τον κόσμο, η επιβολή των capital controls, αλλά και η ύφεση στην οικονομία, καθώς και η κρίση στον τραπεζικό τομέα, επηρέασαν, μεταξύ των άλλων, το βαθμό της χρήσης της υπηρεσίας internet banking των τραπεζών.
Μέσα από το ερευνητικό εγχείρημα της παρούσας εργασίας, κατέστη σαφές ότι τα capital controls αύξησαν τη χρήση του e-banking, ενώ επίσης μπορούμε να πούμε ότι τα capital controls αναδείχτηκαν, σύμφωνα πάντα με τα αποτελέσματα της έρευνάς μας, ως ένας καθοριστικός παράγοντας αύξησης της χρήσης των υπηρεσιών internet banking της Εθνικής Τράπεζας.
Λέξεις – κλειδιά: Ηλεκτρονική τραπεζική, capital controls, τράπεζα, κρίση.
Abstract
The purpose of this paper was to investigate whether the imposition of capital controls has led to an increase in the number of e-banking subscribers, the extent to which capital controls have increased the use of e-banking, to what extent customers feel safe with use of the e-banking service and what is the sense of customers for e- Banking of the National Bank.
The main conclusion drawn from the bibliographic review, as well as the review of the available research on the subject, both in Greece and other countries around the world, the imposition of capital controls and the recession on the economy as well as the crisis in the banking sector influenced among other things the degree of use of the bank's internet banking service.
Through the research project of this paper, it became clear that capital controls increased the use of e-banking, and we can also say that capital controls were, according to the results of our research, emerged as a determinant of growth of the use of National Bank Internet banking services.
Key words: Electronic banking, capital controls, bank, crisis.
Κατάλογος Πινάκων
Πίνακας 1: Δημογραφικά στοιχεία δείγματος 42
Πίνακας 2: Βασικός λόγος για τον οποίο οι πελάτες γίνανε συνδρομητές στην υπηρεσία internet banking της Εθνικής Τράπεζας; 46
Πίνακας 3: Βασικοί λόγοι για τους οποίους χρησιμοποιούν οι πελάτες σας σήμερα την υπηρεσία internet banking της Εθνικής Τράπεζας 46
Πίνακας 4: Συναλλαγές για τις οποίες επισκέπτονται περισσότερο το κατάστημα οι πελάτες τους 48
Πίνακας 5: Χρήση από ηλεκτρονικό υπολογιστή ή tablet 48
Πίνακας 6: Κυριότερα προβλήματα 50
Πίνακας 7: Άλλες εφαρμογές της Εθνικής τράπεζας που χρησιμοποιούν οι πελάτες 52
Πίνακας 8: Υπηρεσία που θα ήθελαν οι πελάτες να προστεθεί σήμερα στις υπηρεσίες που προσφέρει η εφαρμογή internet banking της Εθνικής τράπεζας; 54
Πίνακας 9: Διαφοροποίηση ως προς την γεωγραφική περιοχή των καταστημάτων της Εθνικής Τράπεζας 55
Κατάλογος Γραφημάτων
Γράφημα 1: Όγκος και αξία συναλλαγών μη εγχρήματων μέσων πληρωμής στην
Ελλάδα κατά την περίοδο 2012-2016. 21
Γράφημα 2: Απασχολούμενο στις τράπεζες προσωπικό για την περίοδο 1/1/2009- 30/6/2016. 22
Γράφημα 3: Αριθμός τραπεζικών καταστημάτων για την περίοδο 1/1/2009-30/6/2016 22
Γράφημα 4: Αριθμός POS για την χρονική περίοδο 2009-2017. 23
Γράφημα 5: Καταθέσεις των εγχώριων νοικοκυριών και επιχειρήσεων κατά τη χρονική περίοδο 2009-2016. 23
Γράφημα 6: Το % ποσοστό των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 στην Ελλάδα που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για χρήση internet banking. 25
Γράφημα 7: Το % ποσοστό των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 που χρησιμοποίησαν το διαδίκτυο για χρήση internet banking κατά το έτος 2017. 28
Γράφημα 8: Το % ποσοστό των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 που χρησιμοποίησαν το διαδίκτυο για χρήση internet banking κατά το έτος 2017. 29
Γράφημα 9: Το % ποσοστό των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 στην Κύπρο που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για χρήση internet banking. 31
Γράφημα 10: Το % ποσοστό των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για χρήση internet banking 33
Γράφημα 11: Το % ποσοστό των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 στην Ιταλία που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για χρήση internet banking. 35
Γράφημα 12: Γνώση πελατών για τις υπηρεσίες Internet Banking πριν την επιβολή των capital controls 43
Γράφημα 13: Χρήση internet banking για συναλλαγές 43
Γράφημα 14: Χρήση internet banking πριν ή μετά από τα capital controls 44
Γράφημα 15: Αύξηση χρήσης internet banking μετά την επιβολή capital controls 45
Γράφημα 16: Βαθμός που συνεχίζουν να επισκέπτονται ακόμη και σήμερα τα φυσικά καταστήματα παρά την εγγραφή τους στο internet banking 47
Γράφημα 17: Ευκολία πλοήγησης για τους πελάτες στην υπηρεσία internet banking της Εθνικής Τράπεζας 49
Γράφημα 18: Προβλήματα σχετικά με τη χρήση της υπηρεσίας internet banking της Εθνικής Τράπεζας 50
Γράφημα 19: Ασφάλεια στην πραγματοποίηση συναλλαγών μέσω της υπηρεσίας
internet banking της Εθνικής Τράπεζας 51 Γράφημα 20: Ικανοποίηση πελατών από τις υπηρεσίες Internet Banking 53
Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή
1.1Αναγκαιότητα και σκοπός της εργασίας
Είναι γεγονός ότι, η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία από το 2009-2010 έχει πλήξει και τη χώρα μας, έχει επιφέρει ένα πλήθος από αρνητικές συνέπειες, όχι μόνο στην οικονομία και την ευρυθμία της χώρας, αλλά ταυτοχρόνως επέδρασε σε πολλές εκφάνσεις της καθημερινής μας ζωής, ωθώντας μας σε νέες ενέργειες και αποφάσεις.
Η προαναφερθείσα κατάσταση εντάθηκε από την επιβολή των μνημονίων από το 2012 και μετά, με την αβεβαιότητα και τα σενάρια εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη να έχουν επικρατήσει, τόσο στο εσωτερικό της, όσο και στο εξωτερικό της, με αποκορύφωμα την επιβολή των capital controls κατά το καλοκαίρι του έτους 2015.
Εν μέσω αυτών των γεγονότων, δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη η ηλεκτρονική τραπεζική και ειδικότερα, η συχνότητα και ο βαθμός χρήσης αυτής από τους Έλληνες πολίτες. Ως εκ τούτου, κρίνεται αναγκαία η μελέτη της επίδρασης των capital controls στη χρήση της ηλεκτρονικής τραπεζικής γενικά στη χώρα μας και ειδικότερα, η διερεύνηση της χρήσης του internet banking της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, πριν αλλά και μετά την επιβολή των capital controls.
Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας καλούμαστε να διερευνήσουμε το μείζον ζήτημα της ηλεκτρονικής τραπεζικής, αλλά και να μελετήσουμε τον τρόπο με τον οποίο η τελευταία έχει επηρεαστεί από τα capital controls, τα οποία έχουν επιβληθεί στις μέρες μας σε αρκετές χώρες ανά τον κόσμο, μία εκ των οποίων είναι και η Ελλάδα, ενώ παράλληλα θα εξειδικεύσουμε τη μελέτη μας στην περίπτωση του internet banking της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μετά από την εφαρμογή των capital controls.
1.2 Στόχοι της εργασίας
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, με βάση τη μελέτη της υπάρχουσας ελληνόγλωσσης, αλλά και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας και αρθρογραφίας, θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε μείζονα θέματα, καθώς και ερωτήματα, τα οποία
εγείρονται σχετικά με τη χρήση της ηλεκτρονικής τραπεζικής γενικά, αλλά και της επίδρασης των capital controls στην προσέλκυση ή μη νέων συνδρομητών της υπηρεσίας internet banking των τραπεζών γενικά, αλλά και ειδικά για την Εθνική Τράπεζα.
Πιο συγκεκριμένα, τα ερευνητικά ερωτήματα της παρούσας εργασίας διαμορφώνονται ως εξής:
1. Σε ποιο βαθμό η επιβολή των capital controls οδήγησε στην αύξηση του αριθμού των συνδρομητών e-banking;
2. Σε ποιο βαθμό η επιβολή των capital controls αύξησε τη χρήση του e- banking;
3. Σε ποιο βαθμό οι πελάτες αισθάνονται ασφαλείς με τη χρήση της υπηρεσίας e-banking;
4. Ποια είναι η αίσθηση των πελατών για το e-banking της Εθνικής Τράπεζας;
Κεφάλαιο 2: Ηλεκτρονική τραπεζική και εναλλακτικά δίκτυα παροχής υπηρεσιών
2.1 Εννοιολογικός προσδιορισμός και σημαντικότερες υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής
Υπό τον όρο της ηλεκτρονικής τραπεζικής (e-banking), μπορούμε να ορίσουμε το σύνολο εκείνων των υπηρεσιών, καθώς και των συναλλαγών, οι οποίες συνδέονται με τον τραπεζικό τομέα και πραγματοποιούνται χωρίς να είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία του πελάτη στα καταστήματα των τραπεζών, αλλά αντιθέτως οι συναλλαγές και οι διάφορες τραπεζικές υπηρεσίες εκτελούνται διαμέσου της χρήσης του διαδικτύου από τον ίδιο τον πελάτη (Κατσουλάκος, 2001. Hertzum et al, 2004.
Vyas, 2012).
Αξίζει να επισημάνουμε ότι ένας ακόμη πιο ακριβής, αλλά και συνάμα πιο ολοκληρωμένος ορισμός, αναφορικά με την έννοια, καθώς και το περιεχόμενο της ηλεκτρονικής τραπεζικής έχει δοθεί από το Συνέδριο Ενωμένων Εθνών για το εμπόριο και την ανάπτυξη (UNCTAD1), κατά το έτος 2002, σύμφωνα με τον οποίο, στην ευρύτερη έννοια της ηλεκτρονικής τραπεζικής δύνανται να συμπεριληφθούν όλες οι δυνατές πτυχές αυτής, αλλά και ένα ευρύ φάσμα ενεργειών, υπηρεσιών και συναλλαγών (UNCTAD, 2000).
Επιπροσθέτως, στα πλαίσια της ηλεκτρονικής τραπεζικής, μπορούν να ενταχθούν και εκείνες οι συναλλαγές, οι οποίες πραγματοποιούνται διαμέσου του ενδοδικτύου (Intranet), αλλά και του ενδοδικτύου περιορισμένης εξωτερικής πρόσβασης (Extranet), καθώς και μέσα από το σταθερό τηλέφωνο (phone banking) ή τις προηγμένες συσκευές κινητής τηλεφωνίας, δηλαδή τα smartphones (mobile banking), ενώ ένας σημαντικός αριθμός τραπεζών έχουν συμπεριλάβει στον ορισμό της ηλεκτρονικής τραπεζικής ακόμα και τις αυτόματες ταμειολογικές μηχανές (ATMs) (Αγγέλης, 2005).
Οι συνηθέστερες υπηρεσίες που δύνανται να προσφερθούν στους ενδιαφερόμενους χρήστες στα πλαίσια της ηλεκτρονικής τραπεζικής, αυτές σχετίζονται με πληροφορίες αναφορικά με λογαριασμούς, κινήσεις λογαριασμών, υπόλοιπα και κινήσεις
1 United Nations Conference on Trade and Development.
πιστωτικών καρτών, πληρωμές δόσεων δανείων, εξοφλήσεις κάθε είδους λογαριασμών, αναθέσεις πάγιων εντολών πληρωμής και άλλες (Αγγέλης, 2005).
Τέλος, με γνώμονα το διαθέσιμο εξοπλισμό, αλλά και με βάση τα εγκατεστημένα προγράμματα λογισμικού τα οποία χρησιμοποιούνται στην πράξη, για την διεκπεραίωση των τραπεζικών συναλλαγών και υπηρεσιών, οι υπηρεσίες που παρέχονται από την ηλεκτρονική τραπεζική μπορούν να διακριθούν σε τρία είδη, τα οποία είναι:
● το Internet banking ή αλλιώς online banking (ηλεκτρονική τραπεζική μέσω διαδικτύου),
● το phone banking (ηλεκτρονική τραπεζική μέσω σταθερού τηλεφώνου) και
● το mobile banking (ηλεκτρονική τραπεζική μέσω κινητού τηλεφώνου).
2.2 Υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής 2.2.1 Ιnternet banking
Αναφορικά με τις τραπεζικές υπηρεσίες διαμέσου του διαδικτύου (internet banking, ή αλλιώς online banking), αξίζει να επισημάνουμε ότι, αυτές έγκεινται στην πιο σημαντική, αλλά και διαδεδομένη μορφή της ηλεκτρονικής τραπεζικής, η οποία ειδικά στις μέρες μας χρησιμοποιείται από ένα ευρύ φάσμα πελατών των τραπεζών ανά τον κόσμο (Calisti et al, 2000).
Προκειμένου να καταστεί δυνατή η χρήση του internet banking από τον ενδιαφερόμενο πελάτη, είναι αναγκαίο να έχει εξασφαλιστεί πρωτίστως μία σύνδεση στο διαδίκτυο, ενώ επίσης παρέχεται η δυνατότητα στο χρήστη, να χρησιμοποιήσει τις συγκεκριμένες υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής, μέσα από τη σύνδεσή του στο ιδιωτικό δίκτυο της τράπεζας (Intranet) ή στο ιδιωτικό της δίκτυο περιορισμένης εξωτερικής πρόσβασης (Extranet) (Παλάσκας, 2010).
2.2.2 Phone banking
Όσον αφορά τώρα στις τραπεζικές συναλλαγές που πραγματοποιούνται μέσω του σταθερού τηλεφώνου (phone banking), αξίζει να τονίσουμε ότι, είναι απαραίτητη μία σύνδεση σταθερού τηλεφώνου, καθώς και μία συσκευή.
Επίσης, οι συναλλαγές μέσω του phone banking μπορούν να υλοποιηθούν στην πράξη με δύο διαφορετικούς τρόπους και ειδικότερα διαμέσου της επικοινωνίας του πελάτη με κάποιον πράκτορα τηλεφωνικού κέντρου και μέσα από τη χρήση αυτόματων συστημάτων αναγνώρισης φωνής (Σινανιώτη-Μαρούδη & Φαρσατώτας, 2005).
2.2.3 Mobile banking
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι, οι τραπεζικές συναλλαγές που πραγματοποιούνται διαμέσου του κινητού τηλεφώνου προηγμένης τεχνολογίας (mobile banking) διέρχονται ακόμα και στις μέρες μας μέσα από ένα στάδιο ανάπτυξης και συνεχούς βελτίωσης και παρά τα εμφανή πλεονεκτήματα του mobile banking, έναντι των υπολοίπων ειδών ηλεκτρονικής τραπεζικής, λόγω κυρίως της ευχρηστίας του, δεν έχει καταστεί ακόμη δυνατό για αυτό, να εδραιωθεί στην ελληνική πραγματικότητα και να πείσει τους χρήστες της ηλεκτρονικής τραπεζικής, ώστε να το εμπιστευτούν και να το προτιμήσουν για την εξυπηρέτησή τους (Καμπουράκης κ.α., 2006).
2.3 Δυνατότητες και οφέλη της ηλεκτρονικής τραπεζικής 2.3.1 Για τους ιδιώτες
Δεν επιδέχεται αμφισβήτησης ότι, ένα από τα πλεονεκτήματα και συνάμα τα οφέλη της χρήσης της ηλεκτρονικής τραπεζικής από τους ιδιώτες έγκειται στο ότι, οι τελευταίοι μπορούν να εξυπηρετηθούν καθ’ όλη τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου και μάλιστα όλων των ημερών της εβδομάδας (Μαρτίδης, 2008).
Επιπροσθέτως, δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε σε αυτό το σημείο της ανάλυσής μας ότι οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, που προσφέρονται σήμερα στους ιδιώτες, διακρίνονται από συνθετότητα, κάτι το οποίο δύναται να ξεπεραστεί μέσα από τη χρήση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής τραπεζικής (Σινανιώτη-Μαρούδη &
Φαρσατώτας, 2005).
Ακόμη, διαμέσου της χρήσης της ηλεκτρονικής τραπεζικής, ο πελάτης επωμίζεται μικρότερο κόστος συναλλαγών, ενώ παράλληλα επωφελούνται ουσιαστικά τα άτομα που χρήζουν βοήθειας, όπως είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες, ή με αναπηρία ή
κινητικά προβλήματα και τα οποία δυσκολεύονται να προσπελάσουν τα καταστήματα των τραπεζών.
Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, παρά τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη που σκιαγραφήσαμε στα πλαίσια της παρούσας ενότητας προς τον ιδιώτη-πελάτη και ταυτόχρονα χρήστη της ηλεκτρονικής τραπεζικής, η ανάγκη της πρόσωπο-με- πρόσωπο εξυπηρέτησης παραμένει σημαντική, ιδιαίτερα όταν αυτή αφορά σε πιο σύνθετα τραπεζικά προϊόντα και υπηρεσίες (Σινανιώτη, 2005).
2.3.2 Για τις επιχειρήσεις
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, πέρα από τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν οι ιδιώτες από τη χρήση της ηλεκτρονικής τραπεζικής, υπάρχει η δυνατότητα και για τις επιχειρήσεις, να επωφεληθούν από μία πληθώρα πλεονεκτημάτων, τα οποία απορρέουν από το e-banking (Riyadh et al, 2009).
Αρχικά, η παροχή ολοκληρωμένων πακέτων υπηρεσιών πληρωμών, τα οποία (πακέτα) απευθύνονται σε επιχειρήσεις είναι μείζονος σημασίας, καθότι διαμέσου αυτών, οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις αποκτούν τη δυνατότητα, να πληρώσουν το σύνολο των οφειλών τους τόσο προς το Κράτος, όσο και προς τις ΔΕΚΟ2 και τους διαφόρους οργανισμούς (Αγγέλης, 2005).
Ακόμη, διαμέσου των προσφερόμενων υπηρεσιών ηλεκτρονικής τραπεζικής, μία επιχείρηση μπορεί στις μέρες μας, να προσπελάσει και να ενημερωθεί αναφορικά με τις κινήσεις των λογαριασμών της , να κρατάει τα μηχανογραφικά και λογιστικά της συστήματα ενήμερα, αλλά και να πραγματοποιεί με εύκολο, αλλά και μαζικό τρόπο, τις πληρωμές των προμηθευτών, αλλά και την μισθοδοσία των υπαλλήλων της, παρακολουθώντας διαδικτυακά την κατάσταση των πληρωμών της.
Τέλος, δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε την περίπτωση του ηλεκτρονικού εμπορίου (e-commerce), το οποίο βασίζει τη λειτουργία του στην ηλεκτρονική τραπεζική, υπό την έννοια ότι, ουσιαστικά δημιουργείται ένα εναλλακτικό δίκτυο πώλησης των προϊόντων και των υπηρεσιών της εταιρίας, με τις πληρωμές, από την πλευρά των πελατών της, να γίνονται εξ αποστάσεως, με ασφάλεια και μέσα από τις δυνατότητες που παρέχονται με το e-banking (Αγγέλης, 2005).
2 Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμοί.
2.4 Εναλλακτικά κανάλια εξυπηρέτησης
2.4.1 Αυτόματες Ταμειολογικές Μηχανές (ATMs)
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, ένα από τα κυριότερα εναλλακτικά κανάλια εξυπηρέτησης των πελατών των τραπεζικών υπηρεσιών, το οποίο μάλιστα χρονολογείται αρκετά χρόνια πριν την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής τραπεζικής, έγκειται στις Αυτόματες Ταμειολογιστικές Μηχανές (ATMs3).
Ένα από τα πλεονεκτήματα της εξυπηρέτησης των πελατών μέσω των ATMs αφορά τόσο στο ότι, αυτή δύναται να πραγματοποιηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου, με το κόστος των συναλλαγών να είναι αισθητά μικρότερο εν συγκρίσει με τις παραδοσιακές συναλλαγές εντός των καταστημάτων της τράπεζας και αφετέρου στο ότι, αποδεσμεύεται το σύνολο των τραπεζικών υπαλλήλων από τη διενέργεια των απλών συναλλαγών, όντας διαθέσιμοι για την διεκπεραίωση συνθετότερων εργασιών.
2.4.2 Automatic Exchange Machines (AEMs)
Όσον αφορά τώρα στα μηχανήματα AEMs, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, διαμέσου αυτών, καθίσταται δυνατή η πραγματοποίηση αυτόματη συναλλαγματικής συναλλαγής, καθώς οι συγκεκριμένες μηχανές παρέχουν την δυνατότητα στις ίδιες τις τράπεζες, να ελαχιστοποιήσουν το λειτουργικό τους κόστος, αλλά και να μειώσουν τον αριθμό των συναλλαγών που πραγματοποιούνται στα ταμεία της.
Επίσης, παρέχεται η ευκαιρία στις τράπεζες, να προχωρήσουν στην διεύρυνση του δικτύου διανομής των υπηρεσιών τους, μέσω της εγκατάστασης μηχανημάτων AEMs σε περιοχές εκτός των καταστημάτων τους και οποίες είναι αυξημένου συναλλακτικού ενδιαφέροντος, όπως είναι παραδείγματος χάριν τα αεροδρόμια, τα εμπορικά πολυκαταστήματα και άλλες (Αγγέλης, 2005).
3 Automated Teller Machines.
2.4.3 Ηλεκτρονικές συσκευές μεταφοράς κεφαλαίων στα σημεία πώλησης (EFT/POS)
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, άλλο ένα εναλλακτικό δίκτυο παροχής τραπεζικών υπηρεσιών αφορά στις ηλεκτρονικές συσκευές μεταφοράς κεφαλαίων στα σημεία πώλησης (EFT4/POS5), τις οποίες μπορούμε να βρούμε σε χώρους, οι οποίοι είναι προσπελάσιμοι για το ευρύ κοινό και προσφέρονται για την πώληση προϊόντων ή υπηρεσιών (Αρχοντάκης, 1997).
Διαμέσου των συγκεκριμένων συσκευών, οι κάτοχοι πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας, αποκτούν τη δυνατότητα, να πραγματοποιήσουν τις αγορές τους, χωρίς να απαιτείται η κατοχή χρημάτων σε ρευστό εκείνη τη στιγμή, αλλά η πληρωμή δύναται να γίνει μέσα από τη χρήση και τη χρέωση των καρτών τους, εύκολα, γρήγορα, χωρίς να απαιτείται η προσέλευσή τους σε κάποιο κατάστημα της τράπεζας (Χρυσάνθης, 1997).
4 Electronic Funds Transfer.
5 Point Of Sales.
Κεφάλαιο 3: Ηλεκτρονική τραπεζική και capital controls στην Ελλάδα
3.1 Εννοιολογικός προσδιορισμός των capital controls και ο ρόλος τους στην οικονομία μίας χώρας
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα capital controls αφορούν ουσιαστικά σε ελέγχους κεφαλαίων, ή αλλιώς κεφαλαιακούς ελέγχους και έχουν ως βασικό τους σκοπό, να θέσουν σαφώς καθορισμένα όρια και να ελέγξουν την άνευ ορίων και περιορισμών κίνηση των κεφαλαίων εντός και εκτός της τράπεζας.
Πιο αναλυτικά, οι έλεγχοι κεφαλαίων, ή αλλιώς capital controls, μπορούν να επιβληθούν σε εισροές χρημάτων, λαμβάνοντας τη μορφή της φορολόγησης, αλλά και σε εκροές χρημάτων, υπό την μορφή του περιορισμού της δυνατότητας ανάληψης ή της διενέργειας εμβασμάτων, καθώς και άλλων μέτρων, τα οποία έχουν ως κυριότερό τους στόχο, να ελέγξουν και να περιορίσουν την απεριόριστη κίνηση κεφαλαίων σε διεθνές επίπεδο.
Αξίζει να επισημάνουμε σε αυτό το σημείο ότι, υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες ελέγχου κεφαλαίων, ή αλλιώς capital controls, οι οποίοι είναι οι άμεσοι έλεγχοι κεφαλαίων και οι έμμεσοι έλεγχοι κεφαλαίων (Magud et al, 2011).
Ειδικότερα, οι άμεσοι έλεγχοι κεφαλαίων έχουν σαν στόχο τους, να «ρυθμίσουν τις διασυνοριακές χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, μέσω της υποχρεωτικής διαδικασίας της λήψης αδειών ή των απαγορεύσεων τους», ενώ οι έμμεσοι έλεγχοι κεφαλαίων στοχεύουν στο να καταστήσουν τις συναλλαγές με το εξωτερικό πιο ακριβές, κάτι το οποίο δύναται να επιτευχθεί διαμέσου συγκεκριμένων μέτρων, όπως είναι παραδείγματος χάριν η φορολόγηση των εκροών.
Δεν επιδέχεται αμφισβήτησης ότι, εν μέσω περιόδων ύφεσης και χρηματοπιστωτικής κρίσης, όπως είναι αυτή που διανύουμε κατά τα τελευταία έτη, οι έλεγχοι κεφαλαίων μπορούν να αποβούν αρκετά χρήσιμοι, ή ακόμη και αναγκαίοι, διότι η οικονομία της χώρας, η οποία επιβάλλει τα capital controls, αποκτά τη δυνατότητα να προφυλαχτεί από κινδύνους μετάδοσης.
Στις περιπτώσεις όμως κατά τις οποίες, οι επικρατούσες συνθήκες της χώρας που επιβάλει τα capital controls είναι ευνοϊκές και ωθούν την ανάπτυξή της, τότε οι έλεγχοι κεφαλαίων αποτελούν κάτι το οποίο λειτουργεί ως τροχοπέδη στην ανάκαμψη των οικονομιών τους (Edwards, 1999).
3.2 Λόγοι εμφάνισης των capital controls
Είναι γεγονός ότι, τα χρηματικά κεφάλαια, που η κάθε τράπεζα έχει οποιαδήποτε χρονική στιγμή διαθέσιμα προς ανάληψη είναι σε σημαντικό βαθμό λιγότερα από εκείνα που έχουν κατατεθεί από το σύνολο των πελατών της. Το τελευταίο οφείλεται εν μέρει στον τραπεζικό πολλαπλασιαστή, αλλά κυρίως οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί μία τράπεζα και κατ’ επέκταση δημιουργεί το χρηματικό της κεφάλαιο με βάση τις καταθέσεις των πελατών της.
Ως εκ τούτου, κατανοούμε ότι, στην περίπτωση κατά την οποία πραγματοποιηθούν μαζικές αναλήψεις από τους καταθέτες των τραπεζών, τότε ελλοχεύει σοβαρός κίνδυνος για τις τράπεζες να μην μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι, η περίπτωση των μαζικών αναλήψεων χρημάτων από τους καταθέτες ελλοχεύει ως κίνδυνος για τις τράπεζες κατά κύριο λόγο εν μέσω περιόδων όπου κυριαρχεί ο πανικός και η αβεβαιότητα, όπως συνέβη κατά το καλοκαίρι του έτους 2015, όπου και επικρατούσαν σενάρια εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, αλλά και πολιτική αστάθεια (Fernández et al, 2015).
Αντιθέτως, εν μέσω συνηθισμένων περιόδων, οι τράπεζες μπορούν να προβλέψουν εν μέρει την συμπεριφορά των πελατών τους, καθώς ένας μικρός αριθμός εξ αυτών αποφασίζει να προβεί κατά την διάρκεια ενός εικοσιτετραώρου σε ανάληψη υψηλών χρηματικών ποσών, τα οποία η τράπεζα είναι σε θέση να καλύψει και να τους εξυπηρετήσει, χωρίς να αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας.
Επομένως, κατά τη διάρκεια περιόδων αβεβαιότητας, πανικού και αστάθειας, όπου παρατηρούνται μαζικές αναλήψεις χρηματικών ποσών από τους καταθέτες, κρίνεται αναγκαίος ο περιορισμός της διακίνησης κεφαλαίων, με σκοπό να προστατευθεί το τραπεζικό και το χρηματοπιστωτικό σύστημα από τη μαζική απόσυρση καταθέσεων (bank runs) και τη συνακόλουθη κατάρρευση των αγορών (Edwards, 1999).
3.3 Τα capital controls στην Ελλάδα και η στροφή προς την ηλεκτρονική τραπεζική
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, στη χώρα μας, οι έλεγχοι κεφαλαίων επιβλήθηκαν το καλοκαίρι του έτους 2015 στις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες παρέμειναν κλειστές από την 29 Ιουνίου 2015 μέχρι και την επόμενη ημέρα από εκείνη όπου πραγματοποιήθηκε το δημοψήφισμα, δηλαδή μέχρι και τις 6 Ιουλίου του ίδιου έτους.
Αρχικά, το όριο ανάληψης καθορίστηκε στα εξήντα ευρώ ημερησίως για κάθε τραπεζικό λογαριασμό, ενώ την ίδια στιγμή τέθηκε περιορισμός ή ακόμα και απαγόρευση στη μεταφορά κεφαλαίων εκτός της χώρας. Βέβαια έκτοτε έχουν πραγματοποιηθεί σταδιακές ενέργειες χαλάρωσης των ελέγχων κεφαλαίων, με σκοπό να αποκατασταθεί σταδιακά το κλίμα εμπιστοσύνης προς τις τράπεζες και να επανέλθει η ελληνική οικονομία σε ομαλούς και πάλι ρυθμούς (Τσάμης, 2003).
Εντούτοις, δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε σε αυτό το σημείο, ότι η διεκπεραίωση τραπεζικών συναλλαγών διαμέσου των υπηρεσιών, οι οποίες ήταν διαθέσιμες μέσω της ηλεκτρονικής τραπεζικής, αναφορικά με πληρωμές στο εσωτερικό της χώρας μας, παρέμενε δυνατή, ακόμα και μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων.
Το γεγονός ότι, η πραγματοποίηση ηλεκτρονικών συναλλαγών εντός της Ελλάδος δεν επηρεάστηκε από τα capital controls οφείλεται στο γεγονός ότι, η μεταφορά χρηματικών ποσών με τον συγκεκριμένο τρόπο δεν είχε σαν αποτέλεσμα, να διαρρέουν χρήματα από το τραπεζικό σύστημα, αφού η πληρωμή διενεργούνταν σε λογαριασμό ο οποίος τηρούνταν στην Ελλάδα (ELTRUN, 2015).
3.4 Οι επιδράσεις των capital controls στην ηλεκτρονική τραπεζική στην Ελλάδα
3.4.1 Παρουσίαση διαθέσιμων στατιστικών στοιχείων 2009-2017
Δε χωρά αμφιβολία ότι, λόγω της περιορισμένης ρευστότητας, από την οποία διακρινόταν η ελληνική οικονομία κατά το έτος 2015 και μετά, διαμορφώθηκε μία κατάσταση η οποία με τη σειρά της ώθησε τους Έλληνες να εξοικειωθούν και μάλιστα με ιδιαίτερα γρήγορους ρυθμούς με τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής.
Επιπροσθέτως, εν μέσω της κατάστασης που διαμορφώθηκε, οι Έλληνες εξοικειώθηκαν με τις καινούριες μεθόδους πληρωμών, οι οποίες ήταν διαθέσιμες, μέσω της ηλεκτρονικής τραπεζικής και οι οποίες συνεχώς εμπλουτίζονται και αναβαθμίζονται.
Εξάλλου, από την αρχή κιόλας της επιβολής των ελέγχων κεφαλαίων, οι ελληνικές τράπεζες είχαν ένα ευρύ φάσμα αιτημάτων εκ μέρους των πελατών τους, αναφορικά με την έκδοση χρεωστικών καρτών, αλλά και δυνατότητας πρόσβασης στις υπηρεσίες του internet banking, καθώς και του phone banking και του mobile banking (Guttmann, 2003).
Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε και από το παρακάτω γράφημα, το οποίο αντλήθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος, όπου φαίνεται ο όγκος και η αξία συναλλαγών μη εγχρήματων μέσων πληρωμής στη χώρα μας κατά την περίοδο 2012- 2016, τόσο οι μεταφορές πίστωσης, οι πληρωμές με κάρτα, όσο και το ηλεκτρονικό χρήμα σημείωσαν μία συνεχή αύξηση από το 2012 έως και το 2016, με τις πληρωμές με κάρτα να έχουν αυξηθεί απότομα το 2016, κάτι το οποίο θα μπορούσε ίσως να αποδοθεί στην επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων στη χώρα μας κατά το έτος 2015 (βλ. Γράφημα 1).
Γράφημα 1: Όγκος και αξία συναλλαγών μη εγχρήματων μέσων πληρωμής στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2012-2016.
Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος.
Πράγματι, εν αντιθέσει με την υφιστάμενη κατάσταση στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα, κατά τα έτη από το 2012 έως και το 2016, ενώ δεν μπορεί να διαφανεί μία σαφής γραμμική αύξηση ή μείωση αναφορικά με τη χρήση των βασικών υπηρεσιών πληρωμής, εντούτοις μπορούμε να διακρίνουμε την τάση που επικρατεί για αύξηση της χρήσης εκείνων των υπηρεσιών πληρωμής, οι οποίες προσπελάζονται με ηλεκτρονικό τρόπο, όπως είναι παραδείγματος χάριν οι κάρτες πληρωμών και το ηλεκτρονικό χρήμα, όπως αναφέραμε και ακριβώς παραπάνω, ενώ την ίδια στιγμή έχει επέλθει σαφής μείωση της χρήσης των επιταγών (Τράπεζα της Ελλάδος).
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφέρουμε ότι, από το έτος 2009 και ιδιαίτερα το 2010, όπου ξεκίνησε να ξεσπάει η οικονομική κρίση στη χώρα μας, μέχρι και τον Ιανουάριο του έτους 2016, το απασχολούμενο προσωπικό στις τράπεζες μειώθηκε κατά 29%, ενώ κατά την ίδια χρονική περίοδο, ο αριθμός των τραπεζικών καταστημάτων μειώθηκε κατά 42,5% (βλ. Γραφήματα 2 και 3).
Γράφημα 2: Απασχολούμενο στις τράπεζες προσωπικό για την περίοδο 1/1/2009- 30/6/2016.
Πηγή: Ελληνική Ένωση Τραπεζών.
Γράφημα 3: Αριθμός τραπεζικών καταστημάτων για την περίοδο 1/1/2009-30/6/2016.
Πηγή: Ελληνική Ένωση Τραπεζών.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι, από το έτος 2009 και μετά παρατηρήθηκε μία τάση μείωσης της χρήσης των POS, αλλά από το έτος 2014 και έπειτα, αντιστράφηκε η κατάσταση, ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών για το έτος 2017, αναμένεται, αναφορικά πάντα με τη χρήση των τερματικών POS, αυτή να επανέλθει στα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί προ της κρίσης, κάτι το οποίο δύναται να αποδοθεί στην αύξηση της χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών στη χώρα μας από την επιβολή των capital controls και μετά (βλ. Γράφημα 4).
Γράφημα 4: Αριθμός POS για την χρονική περίοδο 2009-2017.
Πηγή: Ελληνική Ένωση Τραπεζών.
Ακόμη, όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε από το Γράφημα 5 ακριβώς παρακάτω, από το έτος 2009, όπου φάνηκαν τα πρώτα σημάδια της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας, μέχρι και το τέλος του έτους 2016, όπου είχαν ήδη επιβληθεί τα capital controls, οι καταθέσεις των εγχώριων νοικοκυριών και επιχειρήσεων μειώθηκαν σε ποσοστό της τάξης του 49%, ένα ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό, το οποίο δείχνει την γενικότερη αβεβαιότητα και έλλειψη εμπιστοσύνης προς τις τράπεζες που είχε επικρατήσει εκείνη τη χρονική περίοδο.
Γράφημα 5: Καταθέσεις των εγχώριων νοικοκυριών και επιχειρήσεων κατά τη χρονική περίοδο 2009-2016.
Πηγή: Ελληνική Ένωση Τραπεζών.
Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό, όσον αφορά στη σταδιακή αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταθετών στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου του έτους 2016, ήταν δυνατό να διακριθεί, σύμφωνα με τους ειδικούς, μία συνεχής μηνιαία αύξηση των καταθέσεων, της τάξης των 770 εκ. ευρώ κατά μέσο όρο.
Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι, τα capital controls επέφεραν ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων στη χώρα μας και ιδίως στην ελληνική οικονομία, αλλά την ίδια στιγμή προκάλεσαν, σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς μία παράπλευρη ωφέλεια, η οποία θα μπορούσε ίσως να δράσει επικουρικά στον περιορισμό ή ακόμα και την πάταξη της φοροδιαφυγής και της μαύρης εργασίας, αλλά και στην αύξηση των ετήσιων εσόδων της χώρας μας από τη φορολογία και η οποία αφορά στο ότι, τόσο οι καταναλωτές, όσο και οι επιχειρήσεις στράφηκαν στο πλαστικό χρήμα και στην ηλεκτρονική τραπεζική.6
Επιπροσθέτως, έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση στη χρήση και στην αξιοποίηση των εναλλακτικών καναλιών εξυπηρέτησης της πελατείας των τραπεζών, τα οποία πέρα από το internet banking, αφορούν στο mobile και στο phone banking, αλλά και τα ΑΤΜ, APS κ.α., τα οποία σταδιακά κερδίζουν έδαφος συγκριτικά με τα τραπεζικά καταστήματα.7
Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε από το Γράφημα 6, όπου παρατίθενται τα στοιχεία που αντλήθηκαν από την Eurostat, αναφορικά με τη χρήση του διαδικτύου από Έλληνες ηλικίας από 16 έως και 74 ετών, προκειμένου να χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία internet banking, τα ποσοστά ακολουθούν μίας συνεχώς αυξητική τάση.
Πιο συγκεκριμένα, παρά το γεγονός ότι από το έτος 2006 μέχρι και το έτος 2012 το ποσοστό χρήσης του internet banking από τα άτομα ηλικιακής κατανομής 16-74 της χώρας μας δεν είχε υπερβεί το 10%, εντούτοις έδειχνε ότι είχε μία τάση να αυξηθεί.
Κατά το έτος 2015, όπου και επιβλήθηκαν οι κεφαλαιουχικοί έλεγχοι στην Ελλάδα, το υπό μελέτη ποσοστό ανερχόταν στο 14% και τις αμέσως επόμενες χρονιές σημείωσε αύξηση, αγγίζοντας το 19% και το 25% αντίστοιχα, κάτι που σημαίνει ότι κατά την περσινή χρονιά το ένα τέταρτο των Ελλήνων πολιτών ηλικίας 16-74 ετών χρησιμοποιούσε το internet banking.
6 http://www.skai.gr/news/finance/article/288897/pede-fores-perissoteroi-e-banking-logariasmoi-logo- capital-controls/
7 https://www.taxheaven.gr/news/news/view/id/33492
Γράφημα 6: Το % ποσοστό των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 στην Ελλάδα που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για χρήση i
3.4.2 Ανασκόπηση σχετικών ερευνών
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, κατά τα τέλη του Ιουλίου του έτους 2015, ολοκληρώθηκε η έρευνα που διεξήχθη από το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου του Οικονομικού Πανεπιστημίου
καταγραφή της διαδικτυακής συμπεριφοράς των πολιτών της χώρας μας, οι οποίοι ήταν παράλληλα και χρήστες της ηλεκτρονικής τραπεζικής.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα, παρατηρήθηκε ουσιαστική αλλαγή στη διαδικτυακή συμπεριφορά των Ελλήνων, αφού σημειώθηκε μία ραγδαία πτ (είκοσι οκτώ μονάδων επί τοι
στιγμή η αντικαταβολή, ως μέθοδος πληρωμής, φάνηκε να αντικαθίσταται από τη χρήση της χρεωστικής ή πιστωτικής κάρ
Η αύξηση της διεξαγωγής συναλλαγών διαμέσου της ηλεκτρονικής τραπεζικής άγγιξε ένα ποσοστό της τάξης του 30%, εν συγκρίσει με το αντίστοιχο ποσοστό που είχε σημειώσει προ της επιβολής των κεφαλαιουχικών ελέγχων.
8 https://www.ecommercenews.gr/
online-καταναλωτών.html
Γράφημα 6: Το % ποσοστό των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 στην Ελλάδα που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για χρήση internet banking.
Πηγή: Eurostat.
3.4.2 Ανασκόπηση σχετικών ερευνών
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, κατά τα τέλη του Ιουλίου του έτους 2015, ολοκληρώθηκε η έρευνα που διεξήχθη από το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου νομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφορικά με τη διερεύνηση και την καταγραφή της διαδικτυακής συμπεριφοράς των πολιτών της χώρας μας, οι οποίοι ήταν παράλληλα και χρήστες της ηλεκτρονικής τραπεζικής.
συγκεκριμένη έρευνα, παρατηρήθηκε ουσιαστική αλλαγή στη κή συμπεριφορά των Ελλήνων, αφού σημειώθηκε μία ραγδαία πτ (είκοσι οκτώ μονάδων επί τοις εκατό) στις διαδικτυακές αγορές τους, ενώ την ίδια στιγμή η αντικαταβολή, ως μέθοδος πληρωμής, φάνηκε να αντικαθίσταται από τη χρήση της χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας και του Paypal.
Η αύξηση της διεξαγωγής συναλλαγών διαμέσου της ηλεκτρονικής τραπεζικής άγγιξε ένα ποσοστό της τάξης του 30%, εν συγκρίσει με το αντίστοιχο ποσοστό που είχε σημειώσει προ της επιβολής των κεφαλαιουχικών ελέγχων.8
https://www.ecommercenews.gr/τα-capital-controls-άλλαξαν-τη-συμπεριφορά-των-
Γράφημα 6: Το % ποσοστό των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 στην Ελλάδα που nternet banking.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, κατά τα τέλη του Ιουλίου του έτους 2015, ολοκληρώθηκε η έρευνα που διεξήχθη από το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου Αθηνών, αναφορικά με τη διερεύνηση και την καταγραφή της διαδικτυακής συμπεριφοράς των πολιτών της χώρας μας, οι οποίοι
συγκεκριμένη έρευνα, παρατηρήθηκε ουσιαστική αλλαγή στη κή συμπεριφορά των Ελλήνων, αφού σημειώθηκε μία ραγδαία πτώση ς εκατό) στις διαδικτυακές αγορές τους, ενώ την ίδια στιγμή η αντικαταβολή, ως μέθοδος πληρωμής, φάνηκε να αντικαθίσταται από τη
Η αύξηση της διεξαγωγής συναλλαγών διαμέσου της ηλεκτρονικής τραπεζικής άγγιξε ένα ποσοστό της τάξης του 30%, εν συγκρίσει με το αντίστοιχο ποσοστό που είχε
-
Πράγματι, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από την Eurobank, κατέστη σαφές ότι, μετά την επιβολή των capital controls, οι συναλλακτικές συνήθειες τόσο των νοικοκυριών, όσο και των επιχειρήσεων υπέστησαν καίριες αλλαγές και, με βάση τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, παρατηρήθηκε μία αύξηση της χρήσης του πλαστικού χρήματος και ιδιαιτέρως των χρεωστικών καρτών, έναντι της χρήσης φυσικού χρήματος.910
Επιπροσθέτως, σύμφωνα με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, επισημάνθηκε το γεγονός ότι η επιβολή των capital controls τόνωσε σε σημαντικό βαθμό τις ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Ειδικότερα, όπως αναλύσαμε ενδελεχώς και στα πλαίσια της προηγούμενης ενότητας, καταγράφηκε σημαντική αύξηση των τερματικών POS, των ηλεκτρονικών συναλλαγών με κάρτες και των μεταφορών πίστωσης, ενώ την ίδια στιγμή αυξήθηκε η αξία των άμεσων χρεώσεων για διενέργεια πάγιων πληρωμών καθώς και η αξία συναλλαγών μέσω internet και mobile banking. 11
3.5 Στόχος των τραπεζών για το μέλλον
Όπως επισημαίνεται από τους ειδικούς, η χώρα μας είχε καταταχτεί στο παρελθόν στις χαμηλότερες θέσεις μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με τη χρήση των καρτών, κάτι το οποίο ξεκίνησε να αλλάζει ριζικά από το 2015 και μετά.12
Ωστόσο, οι κεφαλαιακοί έλεγχοι που επεβλήθησαν στη χώρα μας, επέφεραν σημαντικές αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων πολιτών, όλων των ηλικιακών ομάδων και μάλιστα από τις πρώτες κιόλας ώρες επιβολής τους, αναφορικά πάντα με τον περιορισμό της κίνησης των κεφαλαίων εντός και εκτός της χώρα μας.
Πιο συγκεκριμένα, λόγω της περιορισμένης ρευστότητας, όπως είδαμε καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης μας στα πλαίσια της παρούσας εργασίας, οι Έλληνες πολίτες
9 https://www.naftemporiki.gr/finance/story/1133617/eurobank-oi-epiptoseis-stin-oikonomia-apo-ton- ena-xrono-ton-capital-controls
10 https://www.eurobank.gr/Uploads/Reports/GLOBAL_FOCUS_NOTE_20160805.pdf
11 http://www.athina984.gr/2017/06/26/esee-2-chronia-capital-controls-pos-epireasan-tin-ikonomia/
12 http://www.kathimerini.gr/915380/article/proswpa/synentey3eis/ta-capital-controls-yperdiplasiasan- tis-plhrwmes-me-kartes
αναγκάστηκαν να εξοικειωθούν και μάλιστα με ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς με τις νέες μεθόδους πληρωμής και τις υπηρεσίες που παρέχονται διαμέσου της ηλεκτρονικής τραπεζικής.
Είναι γεγονός ότι, οι χρεωστικές κάρτες υιοθετήθηκαν ραγδαία από το μεγαλύτερο τμήμα του ελληνικού πληθυσμού, ακόμα και των γηραιότερων ατόμων σε ηλικία, οι οποίοι μέχρι πρότινος ήταν επιφυλακτικοί με την διενέργεια συναλλαγών διαμέσου μηχανημάτων.13
Κλείνοντας την παρούσα ενότητα, αξίζει να επισημάνουμε ότι ο στόχος που τίθεται εκ μέρους των ελληνικών τραπεζών για το μέλλον αφορά στο ότι αυτές ωθούν την πελατεία τους, να χρησιμοποιήσει τα εναλλακτικά δίκτυα συναλλαγών.
Το τελευταίο έχει σαν βασικό του στόχο την μείωση της συναλλακτικής κίνησης στα τραπεζικά καταστήματα, αλλά και την μείωση του λειτουργικού τους κόστους, αφού όπως είδαμε σε προηγούμενη ενότητα του παρόντος κεφαλαίου, τα τραπεζικά καταστήματα, αλλά και το προσωπικό αυτών έχουν ήδη μειωθεί σε σημαντικό βαθμό.
13 http://www.kathimerini.gr/828854/article/oikonomia/epixeirhseis/ta-capital-controls-ekto3eysan-tis- nees-eggrafes-e-trapezikwn-yphresiwn