[PENDING] Η εκτροφή σαλιγκαριών στην Ελλάδα και οι προοπτικές

ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑ΢ΗΑ

«

Ζ ΔΚΣΡΟΦΖ ΢ΑΛΗΓΚΑΡΗΧΝ ΢ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΟΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ΢»

ηδξ θμζηήηνζαξ Βαζηιηθήο Π. Εάβαιε

Δπζαθέπςκ Καεδβδηήξ: Ηωάλλεο Κ. Μεηζόπνπινο Δπίθνπξνο Καζεγεηήο

Θεζζαινλίθε, Ηνύιηνο 2014

΢ΥΟΛΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ΢ ΓΔΧΠΟΝΗΑ΢ - ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ΢ ΣΡΟΦΗΜΧΝ ΚΑΗ ΓΗΑΣΡΟΦΖ΢

ΣΜΖΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΧΝ ΓΔΧΠΟΝΧΝ ΚΑΣΔΤΘΤΝ΢Ζ: ΕΩΗΚΖ΢ ΠΑΡΑΓΩΓΖ΢

2

Πξφινγνο

Ζ ενβαζία αοηή πναβιαημπμζήεδηε ζηα πθαίζζα ηδξ πηοπζαηήξ ιμο ενβαζίαξ, ζημ Σιήια Σεπκμθυβςκ Γεςπυκςκ, ηαηεφεοκζδ Εςζηήξ Παναβςβήξ ηαζ δζαπναβιαηεφεηαζ ηδκ εηηνμθή ηαζ ηζξ πνμμπηζηέξ ηςκ ζαθζβηανζχκ ζηδκ Δθθάδα ςξ ιία επζπεζνδιαηζηή ηαζ ηαζκμηυιμ εηηνμθή.

Ζ πηοπζαηή ενβαζία απμηεθείηαζ απυ 3 ηεθάθαζα:

Σμ πνχημ ηεθάθαζμ ακαθένεηαζ ζηδ αζμθμβία, ηα ιμνθμθμβζηά παναηηδνζζηζηά, ημοξ επενμφξ ηαζ αζεέκεζεξ, ηδκ παναβςβή ηαζ πνήζδ ηςκ πνμσυκηςκ ημο ζαθζβηανζμφ.

΢ημ δεφηενμ ηεθάθαζμ βίκεηαζ ακαθμνά ζηα εθανιμγυιεκα ζοζηήιαηα εηηνμθήξ ζαθζβηανζχκ ηαζ ηδκ ακαθμνά ηςκ πθεμκεηηδιάηςκ ηαζ ιεζμκεηηδιάηςκ αοηχκ.

Σέθμξ, ζημ ηνίημ ηεθάθαζμ παναηίεεκηαζ μζ ηακμκζζιμί ίδνοζδξ, πζζημπμίδζδξ, ιεηαπμίδζδξ ηαζ ένεοκα αβμνάξ ηςκ πνμσυκηςκ ημο ζαθζβηανζμφ, ηαεχξ ηαζ ηζξ πνμμπηζηέξ ημο ηθάδμο βζα ηδκ Δθθάδα.

Με ηδκ μθμηθήνςζδ ηδξ πηοπζαηήξ ιμο ενβαζίαξ εα ήεεθα κα εοπανζζηήζς, ημοξ βμκείξ ιμο, Πακαβζχηδ ηαζ Δθέκδ βζα ηδκ αβάπδ ηαζ ηδκ οπμζηήνζλή ημοξ ηαε΄ υθδ ηδ δζάνηεζα ηςκ ζπμοδχκ ιμο.

Σέθμξ, ζημκ επζαθέπμκηα Καεδβδηή Ηςάκκδ Μδηζυπμοθμ, ηζξ εενιέξ ιμο εοπανζζηίεξ βζα ηδκ πμθφηζιδ αμήεεζα ηαζ ηαεμδήβδζδ βζα ηδκ μθμηθήνςζδ ηδξ πηοπζαηήξ ενβαζίαξ.

3

Πεξίιεςε

Εάβαιε, Β., 2014. Ζ εθηξνθή ζαιηγθαξηώλ ζηελ Διιάδα θαη νη πξννπηηθέο. Πηοπζαηή ενβαζία Σιήια Σεπκμθμβίαξ Γεςπμκίαξ, Αθελάκδνεζμ Σεπκμθμβζηυ Δηπαζδεοηζηυ Ίδνοια Θεζζαθμκίηδξ. Θεζζαθμκίηδ, ζεθ. 1 - 55.

Ζ ζαιηγθαξνηξνθία (εηηνμθή ζαθζβηανζχκ) είκαζ ιζα αβνμημηηδκμηνμθζηή δναζηδνζυηδηα. Σα εθανιμγυιεκα ζοζηήιαηα εηηνμθήξ ζαθζβηανζχκ είκαζ: Ζ εηηνμθή ακμζηημφ ηφπμο πμο πναβιαημπμζείηαζ ζε ακμζηημφξ πενζθναβιέκμοξ πχνμοξ υπμο ηαθθζενβείηαζ ηαζ δ ηνμθή ηςκ ζαθζβηανζχκ. Ζ ιέεμδμξ έπεζ ιζηνυ φρμξ επέκδοζδξ ηαζ παιδθυ ηυζημξ παναβςβήξ ιεζμκεηηεί υιςξ ζηζξ ιδ εθεβπυιεκεξ ζοκεήηεξ παναβςβήξ ηαζ ζηδ ιζηνή παναβςβζηυηδηα. Τπυ ηακμκζηέξ ζοκεήηεξ δ παναβςβή ηοιαίκεηαζ απυ 800 έςξ 1.000 kg/ζηνέιια. Ζ εηηνμθή ηθεζζημφ ηφπμο βίκεηαζ ζε ηθεζζημφξ πνμζηαηεοιέκμοξ πχνμοξ δζπηομηήπζα υπμο ηα ζαθζβηάνζα ηνέθμκηαζ ιε εζδζηέξ ηνμθέξ (θονάιαηα) ηαζ ζοιπθδνςιαηζηά ιε δζάθμνα θοηά. Ζ ακαπαναβςβή ηαζ δ επχαζδ ηςκ ζαθζβηανζχκ βίκεηαζ ζε εζδζημφξ πχνμοξ ιε εθεβπυιεκεξ ζοκεήηεξ εκχ ζηδ ζοκέπεζα ηα ιζηνά ζαθζβηάνζα ιεηαθένμκηαζ βζα πάποκζδ ζηα δζπηομηήπζα. Ζ ιέεμδμξ έπεζ ημ πθεμκέηηδια ηδξ ορδθήξ παναβςβζηυηδηαξ ηαζ ηδξ ιζηνυηενδξ ελάνηδζδξ απυ ηζξ ηθζιαηζηέξ ζοκεήηεξ ή άθθμοξ αζηάειδημοξ πανάβμκηεξ, αθθά απαζηεί ορδθυηενδ επέκδοζδ ηαζ ιεβάθμ ηυζημξ παναβςβήξ. Ζ παναβςβή ζηα εηηνμθεία ηθεζζημφ ηφπμο ιε ηαθή ηεπκμβκςζία ηοιαίκεηαζ απυ 3000 έςξ 5.000 kg/ζηνέιια.

΢ηδκ Δθθάδα οπάνπμοκ 255 εηηνμθέξ ζοκμθζηήξ έηηαζδξ πενίπμο 1.389,3 ζηνειιάηςκ. Ζ εηηνμθή ακμζηημφ ηφπμο ηαθφπηεζ ημ 85,4% ηδξ ζοκμθζηήξ έηηαζδξ ηαζ ημ 56,9% ημο ανζειμφ ηςκ εηηνμθείςκ, εκχ ηα 4/5 πενίπμο ηδξ ζοκμθζηήξ έηηαζδξ ανίζημκηακ ζηδ Βυνεζα Δθθάδα.

Οζ ζοκεήηεξ βζα ηδκ ακάπηολδ ηδξ ζαθζβηανμηνμθίαξ ζηδκ Δθθάδα είκαζ εεηζηέξ, αθμφ εηηυξ ηςκ εοκμσηχκ ηθζιαημθμβζηχκ ζοκεδηχκ ζε ανηεηέξ πενζμπέξ ηδξ πχναξ ηαζ ηδξ αολακυιεκδξ δζεεκμφξ γήηδζδξ, οπάνπεζ έκημκμ εκδζαθένμκ βζα επζπεζνδιαηζηή δναζηδνζμπμίδζδ ζημκ ηθάδμ. Οζ θυβμζ ημο αολδιέκμο εκδζαθένμκημξ μθείθμκηαζ ζηδκ ακάβηδ ηςκ αβνμηχκ κα οπμηαηαζηήζμοκ παναδμζζαηέξ ηαθθζένβεζεξ πμο πθέμκ βίκμκηαζ αζφιθμνεξ θυβς ηδξ κέαξ ΚΑΠ, ηαεχξ ηαζ ζηδκ ακαγήηδζδ επαββεθιαηζηήξ δζελυδμο.

Λέμεηο θιεηδηά: ζαιηγθάξη, βηνινγία, εθηξνθή, κεηαπνίεζε πξννπηηθέο εθηξνθήο,

4

Summary

Zavali, V., 2014. The snail farming in Greece and prospects. BSc thesis Department of Agricultural Technology, Alexander Technological Educational Institute of Thessaloniki.

Thessaloniki, pp. 1 - 55.

The snail farming (snail farming) is a stockbreeding activity. The systems of rearing snails are: keeping open type made in open paddocks where the food is grown as and snails. The method is as low investment and low production cost but disadvantage in uncontrolled conditions of production and low productivity. Under normal conditions, the production ranges from 800 to 1.000 kg / acre. Rearing closed type is in enclosed protected places dichtyokipia where snails fed special foods (grains) with and complementary to various plants. Reproduction and hatching of snails is made to special spaces with controlled conditions and then the small snails are transferred to fattening in dichtyokipia. The method has the advantage of high productivity and less dependent on climatic conditions or others unpredictable factors but requires highest investment and higher costs of production. The production on closed type farms with good expertise is ranging from 3000 to 5.000 kg / acre.

In Greece there are 255 farms a total area of about 1,389.3 acres. Open type rearing covers the 85.4% of the total area and 56.9% of the number of breeding farms while four fifths of the total area, were located in Northern Greece.

The conditions for the development of snail farming in Greece is positive, since apart of favorable climatic conditions in many parts of the country and of the growing international demand, there is a strong interest in doing business in the industry. The reasons for the increased interest due to the need of farmers to replace traditional crops that now become unprofitable because of the new CFP, and in seeking occupational way out.

Keywords: snail, biology, rearing, processing, perspective rearing,

5

Πίλαθαο πεξηερφκελσλ

Πνυθμβμξ ... 2

Πενίθδρδ ... 3

Summary ... 4

Πίκαηαξ πενζεπυιεκςκ ... 5

Κεθάθαζμ πνχημ... 8

Δζζαβςβή ... 8

Γεληθά ...8

1.1. ΢ημζπεία ακαημιίαξ, ιμνθμθμβίαξ ηαζ αζμθμβίαξ ημο ζαθζβηανζμφ ... 8

1.1.1. Γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ...8

1.1.2. Πεξηγξαθή ζαιηγθαξηνύ ...9

1.1.3. Τν θέιπθνο ...10

1.1.4. Η λάξθε ηνπ ζαιηγθαξηνύ ...11

1.1.5. Η αλαπαξαγσγή ηνπ ζαιηγθαξηνύ ...12

1.1.6. Η αλάπηπμε θαη ε αύμεζε ηνπ ζαιηγθαξηνύ ...13

1.1.7. Φαηλόκελν ηεο νκνδπγσηίαο ...14

1.2. Φσζηοιογηθά δεδοκέλα, ζσλζήθες δηαβίωζες ... 14

1.3. Ετζροί θαη αζζέλεηες ... 15

1.4. ΢οκηήνδζδ ηαζ δζαηήνδζδ ηςκ ζαθζβηανζχκ ... 16

1.5. Φρήζε ηωλ ζαιηγθαρηώλ ... 16

1.5.1. Ωο ηξνθή ηνπ αλζξώπνπ ...16

1.5.2. Σηε θαξκαθεπηηθή θαη ηελ ηαηξηθή ...17

Κεθάθαζμ δεφηενμ ... 18

2. ΢οζηήιαηα εηηνμθήξ ζαθζβηανζχκ ... 18

2.1. Ακμζηηυ ζφζηδια εηηνμθήξ ... 18

2.1.1. Επηινγή θαηάιιεινπ αγξνηεκαρίνπ θαη πξνεξγαζία γηα εγθαηάζηαζε (αλνηρηνύ ηύπνπ) ...18

2.1.2. Γηα ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ εδάθνπο ζα πξέπεη λα γίλνπλ νη παξαθάησ εξγαζίεο κε ηελ εμήο ζεηξά 19 2.1.3. Γηα ηελ εγθαηάζηαζε ζα ρξεηαζηνύλ ...19

2.1.4. Κόζηνο εγθαηάζηαζεο...20

2.1.5. Η πάρπλζε ζην αλνηθηό ζύζηεκα ...20

2.1.6. Απνδόζεηο, πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα αλνηρηήο εθηξνθήο ...21

2.2. Κθεζζηυ ζφζηδια εηηνμθήξ ... 21

2.2.1 Επηινγή αγξνηεκαρίνπ ...21

2.2.2. Πξνεηνηκαζία εδάθνπο ...22

2.2.3. Γηα ηελ εγθαηάζηαζε ζα ρξεηαζηνύλ ηα παξαθάησ ...22

2.2.4. Κόζηνο εγθαηάζηαζεο...23

2.2.5. Η πάρπλζε εληόο δηρηπνθεπίνπ ...23

2.2.6. Απνδόζεηο, πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα θιεηζηήο εθηξνθήο ...24

2. 3. Μεζηημφ ηφπμο εηηνμθή ... 24

6

2. 4. Δηηνμθή ηφπμο ημονηίκαξ ... 24

2. 5. Ζ ζαθζβηανμηνμθία ζηδκ Δθθάδα ... 26

Κεθάθαζμ ηνίημ... 28

3.1. Κακυκεξ ίδνοζδξ ηαζ πζζημπμίδζδξ ... 28

3.1.1 Αδεηνδόηεζε εγθαηάζηαζεο ...28

3.1.2. Πηζηνπνίεζε ...29

3.1.3. Πξνγξάκκαηα θαη επηδνηήζεηο ...29

3.2. Παναβςβή ηαζ ιεηαπμίδζδ πνμσυκηςκ ζαθζβηανζμφ ... 30

3.2.1. Παξαγσγή - δηαθίλεζε ...30

3.2.2. Μεηαπνίεζε ...31

3.2.3. Παξνρή γόλνπ, ηερλνγλσζίαο, ηερληθήο θάιπςεο ...33

3.3. Πνμμπηζηέξ ημο ηθάδμο ... 33

3.3.1. Δηάζεζε πξντόλησλ ζηελ αγνξά ...33

3.3.2. Τηκέο ...34

3.3.3 Εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή αγνξά ...35

3.3.4. Πξννπηηθέο ...35

3.3.5. Πξνβιήκαηα ...36

΢οιπενάζιαηα... 37

Βζαθζμβναθία ... 38

Πανάνηδια ... 40

7

Πίλαθαο εηθφλσλ

Δζη.1 ΢αθζβηάνζ Helix (εθζημεζδέξ ηέθοθμξ) ΢εθ.40

2 ΢αθζβηάνζ Helix lucorum 40

3 ΢αθζβηάνζ Helix pomatia 41

4 ΢αθζβηάνζ Helix aspersa 41

5 ΢αθζβηάνζ Helix Melanostoma 42

6 ΢αθζβηάνζ Helix vermiculated (Eobania) 42

7 ΢χια ζαθζβηανζμφ 42

8 Μμνθμθμβία ζαθζβηανζμφ ηαζ εζςηενζηή ακαημιία 42

9 Γζάβναιια επζιήημοξ ημιήξ ημο πνυζεζμο ιένμοξ ζηυιαημξ ημο ζαθζβηανζμφ (Α), Γυκηζα λφζηνμο (Β), δμιή λφζηνμο (Γ)

43

10 Κέθοθμξ ζαθζβηανζμφ 43

11 Μμνθμθμβζηά παναηηδνζζηζηά ηεθφθμοξ 43

12 ΢αθζβηάνζα ιε επίθναβια (θήεανβμξ) 44

13 ΢αθζβηάνζ ζε θήεανβμ 44

14 Ακαπαναβςβζηυ ζφζηδια 44

15 Εεοβάνςια ηαζ ςμαπυεεζδ 45

16 Οζ θάζεζξ ακάπηολδξ ημο ζαθζβηανζμφ 45

17 Ακάπηολδ ζαθζβηανζμφ ζε δζάζηδια 15 διενχκ απυ ηδ βέκκδζδ 45

18 Μπέη βζα ηδ δδιζμονβία ηεπκδηήξ ανμπήξ 46

19 Γζαιυνθςζδ πανηενζχκ 46

20 Πανηένζα πάποκζδξ ζε ακμζπημφ ηφπμο εηηνμθείμ 47

21 Πανηένζα ακαπαναβςβήξ 47

22 Μεηαθθζηή ηαηαζηεοή ηθεζζημφ ηφπμο (δζπηομηήπζμ) 48

23 ΢ηέπαζηνα - «θςθζέξ» 48

24 Φεηαζηήνεξ 49

25 Ζθεηηνμθυνμξ πενίθναλδ 49

26 Πάποκζδ εκηυξ δζπηομηδπίμο 50

27 Μέεμδμξ ημονηίκαξ 50

28 Μέεμδμξ ημονηίκαξ 51

29 Νςπά - γςκηακά ζαθζβηάνζα ζε ζοζηεοαζία 51

30 Νςπά ζαθζβηάνζα ζε δίπηο 52

31 ΢χιαηα ζαθζβηανζχκ ζε άθιδ 52

32 Αοβά ζαθζβηανζμφ - πααζάνζ 52

33 Αοβά ζαθζβηανζμφ - πααζάνζ 52

34 Καθθοκηζηή ηνέια ιε αάζδ ημ ζάθζμ ημο ζαθζβηανζμφ. 53

35 Κνέια ακάπθαζδξ 53

36 ΢αθζβηάνζ ιε αμφηονμ 53

37 Κνέαξ ζαθζβηανζχκ ηαηεροβιέκμ 55

38 Κμκζέναεξ ηνέαημξ ζαθζβηανζμφ 54

39 Πάζηα ζαθζβηανζμφ 55

40 «Μάκα» - Παναβςβή αοβχκ ζαθζβηανζχκ 55

8

Κεθάιαην πξψην Δηζαγσγή

Γεληθά

Ζ εηηνμθή ζαθζβηανζχκ δεκ είκαζ πθέμκ «ρφκπη ησλ εξαζηηερλψλ», αθθά επζπεζνδιαηζηή δναζηδνζυηδηα. Ζ ζοθθμβή ηςκ άβνζςκ ζαθζβηανζχκ ή «γπξεπηψλ» βίκμκηακ ηάπμηε ςξ ζοιπθήνςια ηδξ δζαηνμθήξ ημο αβνμηζημφ πθδεοζιμφ. ΢ηζξ ιένεξ ιαξ υιςξ βίκεηαζ βζα ειπμνία ηαζ ζοιαάθθεζ ζδιακηζηά ζηδκ αεθηίςζδ ηδξ μζημκμιίαξ πμθθχκ αβνμηζηχκ μζημβεκεζχκ ζε πμθθέξ πενζμπέξ ηδξ πχναξ ιαξ. Όιςξ, δ ακάδεζλδ ημο πνμσυκημξ ηαζ δ αφλδζδ ηδξ ηαηακάθςζήξ ημο δδιζμφνβδζε κέα δεδμιέκα ζημ ηθάδμ ηδξ ζαθζβηανμηνμθίαξ, ιε αφλδζδ ηςκ εζζαβςβχκ ζε ζδιακηζηέξ πμζυηδηεξ ηδκ ηεθεοηαία δεηαεηία. Ζ ηαηακάθςζδ ηςκ ζαθζβηανζχκ αολάκεηαζ ηυζμ ηζξ πχνεξ ηζξ Δονςπασηήξ Έκςζδξ υζμ ηαζ ζηζξ Ζ.Π.Α. Δοκμσηέξ πνμμπηζηέξ δδιζμφνβδζε μ ηθάδμξ ηδξ αζμιδπακζηήξ ιεηαπμίδζδξ ηςκ ζαθζβηανζχκ ζε ζοκδοαζιυ ιε ηδ ιείςζδ ηςκ άβνζςκ πθδεοζιχκ ζαθζβηανζχκ ζε υθεξ ηζξ πχνεξ ημο ηυζιμο πμο πανάβμοκ ζαθζβηάνζα. ΢ηα παναπάκς πνμζηίεεηαζ υηζ δ ζαθζβηανμηνμθία πθεμκεηηεί έκακηζ ηςκ άθθςκ ηθάδςκ ηδξ ηηδκμηνμθίαξ, βζαηί απαζηεί πενζμνζζιέκεξ επεκδφζεζξ, εθάπζζηα ενβαηζηά, εθάπζζηα έλμδα δζαηνμθήξ πνμζθένμκηαξ ζημκ ηαηακαθςηή έκα πνμσυκ ενεπηζηυ ορδθήξ δζαζηδηζηήξ αλίαξ ηαζ πένακ ηςκ παναπάκς ιε αλζμπμίδζδ ηςκ θανιαηεοηζηχκ ζδζμηήηςκ ηςκ πνμσυκηςκ πμο πανάβμκηαζ απυ ημ ζαθζβηάνζ πμο εοκμμφκ ηδκ μιμνθζά ηαζ ηδκ οβεία.

Ζ ζαθζβηανμηνμθία, ζηδ πχνα απμηεθεί έκα ακενπυιεκμ ηθάδμ ηδξ γςζηήξ παναβςβήξ ιε ζδιακηζηέξ πνμμπηζηέξ πμο ακαπηφζζμκηαζ πμο εα ζοιαάθθμοκ ηυζμ ζηδκ απαζπυθδζδ υζμ ηαζ ζηδκ παναβςβή ηαζκμηυιςκ πνμσυκηςκ ιε αάζδ ημ ζαθζβηάνζ ηαζ ηα παναπνμσυκηα ημο.

1.1. ΢ηνηρεία αλαηνκίαο, κνξθνινγίαο θαη βηνινγίαο ηνπ ζαιηγθαξηνχ

1.1.1. Γεληθά ραξαθηεξηζηηθά

Ζ μκμιαημθμβία ημο ζαθζβηανζμφ Helix ηαηά ημκ Λζκαίμ είκαζ θαηζκζηή βζαηί ημ θειχθφο ημο έπεζ εθζημεζδέξ ζπήια (Δζηυκα 1). Οζ Ρςιαίμζ έδςζακ ηαζ ημ υκμια COHLEA, πνμθακχξ απυ ηδκ εθθδκζηή θέλδ «ημπθίαξ». Σα είδδ ηςκ ζαθζβηανζχκ ημο βέκμοξ HELIX πμο οπάνπμοκ ζημκ πθακήηδ ιαξ οπμθμβίγμκηαζ βφνς ζηζξ 4.000. Απυ αοηά έπμοκ εβηθζιαηζζηεί ζηδκ Δονχπδ ηα 400. Όθα ηα ιεβάθα ζαθζβηάνζα είκαζ εδχδζια, αθθά εθάπζζηα πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ειπμνζηή πνήζδ.

Σα εδχδζια ζαθζβηάνζα ηαηαηάζζμκηαζ ςξ ελήξ:

Γέλε: HELIX, EOBANIA, ACHATINA Οηθνγέλεηα: Δθζημεζδή (HELICIDAE)

Σάμε: ΢ηοθμιαημθυνα (STYLOMATOPHORA)

9

Τπνθιάζε: Πκεοιμκμθυνα (PULMONATA) Κιάζε: Γαζηενυπμδα (GASTROPODA) Φχιν: Μαθάηζα (MOLLUSCA)

Ακήημοκ ζε δζάθμνα είδδ, απυ ηα μπμία ημκ άκενςπμ εκδζαθένμοκ ηα ελήξ:

1. Helix Lucorum (Δηθφλα 2) 2. Helix Pomatia (Δηθφλα 3) 3. Helix Aspersa (Δζηυκα4)

4. Archelix Spheromorfa ή H. Melanostoma (Δηθφλα 5) 5. Macularia Niciensis

6. Eobania Vermiculata (Δηθφλα 6) 7. Tacheocampylea Raspaili 8. Helix Aperta

9. Helix Hortensis ή Capaea Hortensis 10. Helix Nemoralis

11. Helix Algirus 12. Achatina Fulica 13. Helix Finculina 14. Theba Pisana 15. Helix Condrigtoni

1.1.2. Πεξηγξαθή ζαιηγθαξηνύ

Σμ ζψκα ημο ζαθζβηανζμφ (Δζηυκα 7) δεκ έπεζ εζςηενζηυ ζηεθεηυ ηαζ δζαηνίκεηαζ ζε ηέζζενα ηιήιαηα: Δίκαζ δ ηεθαθή, μ πυδαξ, μ ιακδφαξ ηαζ δ ζπθαπκζηή ημζθυηδηα. Ζ θεθαιή έπεζ ηδκ ζημιαηζηή πενζμπή (ζηυια) ηαζ δφμ γεφβδ ζοζηαθηχκ ηεναζχκ. ΢ηα άηνα ημο ιεβαθφηενμο γεοβανζμφ ηςκ ηεναζχκ οπάνπμοκ μζ μθεαθιμί, μζ μπμίμζ έπμοκ πενζμνζζιέκδ μπηζηή ζηακυηδηα. ΢ηδκ μοζία ακηζθαιαάκμκηαζ κφλν ηζξ δζαθμνέξ ηδξ έκηαζδξ ημο θςηυξ, βζ‟

αοηυ αθέπμοκ εμθά. ΢ηζξ ιεβάθεξ μπηζηέξ ηεναίεξ ανίζημκηαζ ηα αζζεδηήνζα ηφηηανα πμο πνδζζιεφμοκ βζα ηδ βεφζδ ή ηδκ ακηίθδρδ ηςκ πδιζηχκ μοζζχκ πμο ανίζημκηαζ ιαηνζά. Δκχ ζηζξ ιζηνέξ μπηζηέξ ηεναίεξ ηα αζζεδηήνζα ηφηηανα πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ημκ ίδζμ θυβμ ζε ιζηνή απυζηαζδ απυ ημ ζαθζβηάνζ. Υνδζζιεφμοκ ηαζ ςξ υνβακα αθήξ. Σμ ζηφκα ημο γχμο ανίζηεηαζ ζημ ηάης ιένμξ ημο ηεθαθζμφ ηαζ θένεζ ηδκ ζζαβυκα (πζηίκζκδ βκάεμξ) ηαζ ημ λφζηνμ. Σμ μχζηξν (radula) θένεζ πμθθά αζπιδνά «δφληηα», ηα μπμία ηειαπίγμοκ ηδκ ζαπνμθοηζηή φθδ. Κζκείηαζ ιε ηδ αμήεεζα εζδζηχκ ιοχκ μπυηε θεζημονβεί ζακ έκα «ηξαρχ γπαιφραξην». ΢ηδκ πενζμπή ιεηαλφ ηεθαθήξ ηαζ πυδα ανίζηεηαζ ηαζ δ έλμδμξ ημο ακαπαναβςβζημφ ζοζηήιαημξ (βεκκδηζηυξ πυνμξ).

10

Ο πφδαο (ημ πυδζ ή πέθια ένποζδξ), είκαζ έκαξ δοκαηυξ ιοξ, ημπμεεηδιέκμξ ηάης απυ ηδκ ζπθαπκζηή ιάγα πμο επζηοβπάκεζ ηδκ ηίκδζδ ιε ιοσηέξ ζοζπάζεζξ πμο λεηζκμφκ απυ ιπνμζηά ηαζ μδδβμφκηαζ πνμξ ηα πίζς ηαηά ιήημξ ημο πμδζμφ. Ο καλδχαο είκαζ ιία πηοπή ημο δένιαημξ απυ ηδκ πάκς πθεονά πμο ζπδιαηίγεζ ηδκ ακαπκεοζηζηή ημζθυηδηα. Σοθίβεζ ηδκ ζπιαρληθή κάδα ηαζ εηηνίκεζ ημ θέιπθνο. Δπίζδξ, οπάνπεζ ημ πλεπκνλφζηνκα, ιζα μπή απυ ηδκ μπμία εζζένπεηαζ μ ελςηενζηυξ αέναξ. Ζ ζπιαρληθή κάδα πενζέπεζ ηα ηφνζα εζςηενζηά υνβακα ημο ζχιαημξ ηαζ ανίζηεηαζ ιέζα ζημ ηέθοθμξ. ΢ημ επάκς ηιήια ανίζηεηαζ δ ακαπκεοζηζηή ημζθυηδηα, πμο ηα ημζπχιαηά ηδξ είκαζ αββεζμανζεή. Αοηή δ ημζθυηδηα ζοκήεςξ μκμιάγεηαζ

«πλεχκνλαο». Ζ θνηιηαθή κάδα πενζθαιαάκεζ ημ πεπηζηυ, ηοηθμθμνζηυ, ακαπαναβςβζηυ, ακαπκεοζηζηυ, κεονζηυ ηαζ απεηηνζηζηυ ζφζηδια. Σμ πεπηηθφ ζχζηεκα απμηεθείηαζ απυ ημ ζηυια, ηδκ ζημιαηζηή ημζθυηδηα, ημκ μζζμθάβμ, ημοξ ζζεθμβυκμοξ αδέκεξ, ημ ζημιάπζ, ημ έκηενμ ηαζ ημ δπαημπάβηνεαξ. Σμ πεπηζηυ ζφζηδια ηαηαθήβεζ ζηδκ έδνα, πμο ανίζηεηαζ αηνζαχξ δίπθα απυ ημ πκεοιμκυζημια ηαζ απυ ηδκ απεηηνζηζηή μπή. Σμ δέξκα παίγεζ ζπμοδαίμ νυθμ ζηδκ νφειζζδξ ηδξ πμζυηδηαξ ημο κενμφ πμο πενζέπεηαζ ζημ ζχια ηςκ ζαθζβηανζχκ ηαζ επάκς ημο οπάνπμοκ ηα αηζζεηήξηα θχηηαξα: μζ θεξαίεο, ηα ρείιε ηνπ ζηφκαηνο, ημ πφδη ηαζ ηα βιελλνγφλα θχηηαξα πμο εηηνίκμοκ ηε βιέλλα, δ μπμία ηα πνμζηαηεφεζ απυ ηδκ αθοδάηςζδ. Ζ αθέκκα, πάκς ζηδκ μπμία ένπεζ ημ γχμ, πανάβεηαζ απυ ημκ πνδηθφ αδέλα ηαζ εηαάθθεζ ζημ πνυζεζμ ηιήια ημο πμδζμφ (Δζηυκεξ 8, 9) (Νζημθαΐδδξ, 2011).

1.1.3. Τν θέιπθνο

Σα ζαθζβηάνζα (ημπθζμί) είκαζ γχα αζπυκδοθα ιε ηέθοθμξ πμο ημ πνδζζιμπμζμφκ βζα κα πνμζηαηεφμκηαζ απυ ημοξ επενμφξ ημοξ ηαζ απυ ηζξ ηαζνζηέξ ζοκεήηεξ ημο πενζαάθθμκηυξ ημοξ.

Σμ θέιπθνο εηηνίκεηαζ απυ ημ ιακδφα. Σμ παθζυ ηιήια ημο ηεθφθμοξ είκαζ δ ημνοθή ημο, απυ ηδκ μπμία λεηζκάεζ δ εθίηςζδ. Σμ ηέθοθμξ απμηεθείηαζ απυ ηζξ ζπείνεξ, απυ ηζξ μπμίεξ δ ηεθεοηαία ζπείνα πενζθαιαάκεζ ημ άκμζβια ημο ηεθφθμοξ, δδθαδή ημ πεξηζηφκην. Ο ηεκηνζηυξ άλμκαξ βφνς απυ ημκ μπμίμ πενζεθίζζεηαζ ημ ηέθοθμξ μκμιάγεηαζ ζηπιίζθνο (ή ζηχινο). ΢ημ ηάης άηνμ ημο ηεθφθμοξ, ημκηά ζημ πενζζηυιζμ, μζ ζπείνεξ ιπμνεί κα ζπδιαηίγμοκ ιία ημζθυηδηα, ημκ νκθαιφ. Αοηυξ ζοπκά ηαθφπηεηαζ ηεθείςξ ηαεχξ ημ ηέθοθμξ ημο γχμο αολάκεηαζ. ΢ημ είδμξ Helix aspersa ημ ηέθοθμξ δεκ έπεζ πμηέ μιθαθυ. Ζ δμιή ημο ηεθφθμοξ είκαζ έκα θιεξνλνκηθφ γλψξηζκα, εκχ ημ πάπμξ, ημ πνχια, δ έκηαζδ ηςκ γςκχζεςκ ηαζ μ νοειυξ αφλδζήξ ημοξ επδνεάγμκηαζ ηαζ απυ ημ πενζαάθθμκ. Υαναηηδνζζηζηυ ηςκ πενζζζυηενςκ ζαθζβηανζχκ είκαζ ν πνιπκνξθηζκφο θαη ν πνιπρξσκαηηζκφο ηνπ θειχθνπο. Ακ βζα μπμζμδήπμηε θυβμ ηαηαζηναθεί έκα ιένμξ ημο, αοηυ ακαβεκκζέηαζ πάνα πμθφ βνήβμνα. Ζ ζφκδεζδ ιεηαλφ ημο ζχιαημξ ηαζ ημο ηεθφθμοξ βίκεηαζ ιε ημοξ ιοξ πμο πνμζδέκμκηαζ πάκς

11

ζημκ ζηοθίζημ ηαζ ηαη‟ αοηυκ ημκ ηνυπμ ιε ζοζπάζεζξ ηςκ ιοχκ, ημ ζαθζβηάνζ απμηνααζέηαζ ζημ εζςηενζηυ ημο ηεθφθμοξ. Σμ ηέθοθμξ απμηεθείηαζ απυ 98 - 99% CaCΟ3 ηαζ ηαηά 1 - 2%

απυ μνβακζηή μοζία. Πμθφ ζπάκζα ημ ηέθοθμξ ιπμνεί κα λεπενάζεζ ημ 35% ημο μθζημφ αάνμοξ ημο γχμο (Δζηυκα 10) (Μανηάηδξ, 1990).

1.1.4. Η λάξθε ηνπ ζαιηγθαξηνύ

Σμ ζαθζβηάνζ ιυθζξ μζ ηθζιαηζηέξ ζοκεήηεξ είκαζ αηναίεξ πέθηεζ ζε θήεανβμ ζηαεενά βζα έκα πνμκζηυ δζάζηδια (πεζιχκα ή ηαθμηαίνζ) ηαζ ζηαιαηά κα ηνχεζ ηαζ ζπδιαηίγεζ αιέζςξ έκα επίθξαγκα (δηάθξαγκα) ζημ πενζζηυιζμ ημο ηεθφθμοξ, αθμφ πνχηα απμαάθθεζ ηα πενζηηχιαηά ημο, ιε ζηυπμ ηδκ πνμθφθαλή ημο. Δηηνίκεζ ιζα μοζία πθμφζζα ζε αζαέζηζμ, δ μπμία ζηενεμπμζείηαζ υηακ ένεεζ ζε επαθή ιε ημκ αένα (αζαεζηχδεξ επίθναβια) (Δζηυκα 12). Γζα θυβμοξ αζθαθείαξ ηαηαζηεοάγεζ εζςηενζηά ηαζ δεφηενμ επίθναβια, πζμ θεπηυ, υπζ αζαεζημφπμ ηαζ ιεηά έκα ηνίημ. Μεηαλφ ηςκ αοηχκ οπάνπεζ ηεκυ αένα υπμο ηαηά ηδκ δζάνηεζα ημο ιήζαξγνπ - δηαρείκαζεο - δηάπαπζεο - λάξθεο (εενζκή ηαζ πεζιενζκή κάνηδ) μζ θεζημονβίεξ ημο πενζμνίγμκηαζ. π.π. ημκ πεζιχκα ιε ζηαεενέξ εενιμηναζίεξ ηάης απυ +10^μC, ζε ζοκδοαζιυ ιε παιδθή ζπεηζηή οβναζία, ακαζηέθθεηαζ δ δναζηδνζυηδηά ημο. ΢ε ελαιιαγέο ζεξκνθξαζηώλ ζηε δώλε κεηαμύ +5 έωο +21^νC, παξαηεξείηαη δξάζε θαη ζίηηζε ηωλ ζαιηγθαξηώλ. Σμ επίθναβια ηαηά ηδ δζάνηεζα ημο πεζιχκα, ηναηά ηδκ εενιμηναζία ημο ζαθζβηανζμφ βφνς ζημοξ +7^μC ορδθυηενα απυ ηδκ εενιμηναζία ημο εδάθμοξ. Σμ πάπμξ ηαζ δ πμζυηδηα ημο επζθνάβιαημξ δζαθένμοκ ακάθμβα ιε ημ είδμξ ημο γχμο. Αοηυ ιπμνεί κα είκαζ οιεκχδεξ/ιειανακχδεξ ή πενβαιζκχδεξ (αζαεζηχδεξ). Τπάνπεζ πενίπηςζδ θυβς δζαθυνςκ αζηζχκ (ζηνεζάνζζια, ηαηή δζαηνμθή, είδμοξ ζαθζβηανζμφ, ηηθ.) ημ ζαθζβηάνζ ιπμνεί κα ζπδιαηίζεζ κεκβξαλψδεο επίθξαγκα ακηί αζαεζηχδμοξ. Οπυηε, εάκ επζηναηήζμοκ ακηίλμεξ ηαζνζηέξ ζοκεήηεξ (παιδθέξ εενιμηναζίεξ), δεκ εα επζαζχζμοκ. Σμ ζαθζβηάνζ είκαζ έκαξ μνβακζζιυξ πμο δζαπεζνίγεηαζ άνζζηα ηδκ εκένβεζά ημο. Καηά ηδ δζάνηεζα ηδξ δζάπαοζδξ δ ηαηακάθςζδ εκένβεζαξ είκαζ εθάπζζηδ. Ζ πενίμδμξ ηδξ αδνακμπμίδζδξ είκαζ οπμπνεςηζηή βζα ηδκ επζηοπία ηδξ ακαπαναβςβήξ ηαζ ηδξ ηαθήξ πμζυηδηαξ ζαθζβηανζχκ. Σμ ζαθζβηάνζ πάκεζ αάνμξ ηαζ ηα απμεέιαηα θίπμοξ ηαζ βθοημβυκμο ιεζχκμκηαζ. Ζ απχθεζα αάνμοξ είκαζ ηδξ ηάλεςξ ημο 15 - 20% πμο ανβυηενα ημ ζαθζβηάνζ ηδκ ακαπθδνχκεζ. Ζ επακαδναζηδνζμπμίδζδ ηςκ ζαθζβηανζχκ δεκ ζοιααίκεζ ζοβπνυκςξ βζα υθα ηα άημια εκυξ πθδεοζιμφ. Άθθα λοπκμφκ κςνίηενα ηαζ άθθα ανβυηενα. Σα χνζια ηαζ βένζηα ζαθζβηάνζα πέθημοκ ζε πεζιενία κάνηδ πμθφ πζμ ιπνμζηά ηαζ επακαδναζηδνζμπμζμφκηαζ πμθφ πζμ ανβά απυ ηα ιζηνά ηαζ ακχνζια ζαθζβηάνζα. ΢ηα ακχνζια ζαθζβηάνζα δ πεζιενία κάνηδ ζοκήεςξ ηναηάεζ ιζηνυ πνμκζηυ δζάζηδια (Δζηυκα 13).

12

1.1.5. Η αλαπαξαγσγή ηνπ ζαιηγθαξηνύ

Οζ μνιυκεξ νοειίγμοκ ηδ δζαθμνμπμίδζδ ημο βεκκδηζημφ ζοζηήιαημξ, ηδκ ςνίιακζδ ηςκ βαιεηχκ, ηδκ βμκζιμπμίδζδ ηαζ ηδκ ςoαπυεεζδ. Σμ ακαπαναβςβζηυ ζφζηδια ηςκ ζαθζβηανζχκ είκαζ ελαζνεηζηά πμθφπθμημ.

Σμ ζαθζβηάνζ Helix aspersa είκαζ γχμ εξκαθξόδηην θαη ππνρξεωηηθά εηεξνγνληκνπνηνύκελν. Γζα ηδκ βμκζιμπμίδζδ απαζηείηαζ δ «ζοκεφνεζδ» δφμ αηυιςκ πμο βμκζιμπμζμφκηαζ αιμζααία ακηαθθάζζμκηαξ ζπενιαημγςάνζα. Θα θέβαιε υηζ ηαηά ημ γεοβάνςια ηαζ ηα δφμ ζαθζβηάνζα παίγμοκ ημκ νυθμ ηςκ ανζεκζηχκ αηυιςκ.

Ζ γνλάδα είκαζ ημ ιένμξ ημο ακαπαναβςβζημφ ζοζηήιαημξ ημο ζαθζβηανζμφ υπμο ζπδιαηίγμκηαζ ηαζ ηα ςάνζα ηαζ ηα ζπενιαημγςάνζα. Αοηή αημθμοεείηαζ απυ ημκ ενιαθνμδζηζηυ αβςβυ, πμο ζημ άηνμ ημο ζπδιαηίγεηαζ ιία εήηδ πμο είκαζ μ πχνμξ υπμο βίκεηαζ δ βμκζιμπμίδζδ. Δηεί απμεδηεφμκηαζ ηα ζπενιαημγςάνζα απυ ημκ ζφκηνμθμ ημο ζαθζβηανζμφ, αθμφ πνχηα πενάζμοκ απυ ηδκ ζπενιαημεήηδ. Σα χνζια ςάνζα θεφβμοκ απυ ηδ βμκάδα ηαζ πενκμφκ απυ ημ πχνμ αοηυ. Ο ενιαθνμδζηζηυξ αβςβυξ πςνίγεηαζ ζημκ ζπενιαηαβςβυ ηαζ ζημκ ςαβςβυ. Σμ ανζεκζηυ ηιήια υζμ ηαζ ημ εδθοηυ εκυξ ζαθζβηανζμφ, εηαάθθμοκ ζ‟ έκακ ημζκυ ηυθπμ πμο ηαηαθήβεζ ζηδκ βεκκδηζηή μπή, πμο ανίζηεηαζ θίβμ πίζς ηαζ ηάης απυ ηδ δελζά ιεβάθδ ηεναία. Σα αοβά εα πενζαθδεμφκ απυ ημ έηηνζια ημο ιεπθνκαηνγφλνπ αδέλα ηαζ πνζκ αβμοκ έλς απυ ηδκ βεκκδηζηή μπή εα πενζαθδεμφκ απυ ηδ αθέκκα ηςκ αθεκκμβυκςκ αδέκςκ πμο παίγεζ νυθμ ζηδ ζοβηέκηνςζδ ηςκ αοβχκ ιεηαλφ ημοξ (Δζηυκα 14).

Πνζκ απυ ημ γεοβάνςια βίκμκηαζ ζοβηεηνζιέκεξ ηζκήζεζξ αθθδθμπνυηθζζδξ ιε ημ αηυκηζμ (αζαεζημθζεζηυξ ζπδιαηζζιυξ), πμο οπάνπεζ ιέζα ζε ιία εζδζηή εήηδ ημκηά ζηδ βεκκδηζηή μπή ηαζ ηζξ μοζίεξ πμο εηηνίκμοκ (θενμιυκεξ, πμο δδιζμονβμφκ ζδζαίηενδ μζιή), ηα ζαθζβηάνζα ακαβκςνίγμκηαζ, ενςημηνμπμφκ ηαζ γεοβανχκμοκ.

Ζ πεξίνδνο αλαπαξαγσγήο ημο Helix aspersa βίκεηαζ ζηδ Νυηζα Δθθάδα, υπμο γεζ ζηδ θοζζηή ημο ηαηάζηαζδ ημ Φεζκυπςνμ, ημκ ΢επηέιανζμ (Πεθμπυκκδζμξ) ηαζ ημκ Οηηχανζμ (Κνήηδ), δδθαδή ιε ηζξ πνχηεξ θεζκμπςνζκέξ ανμπέξ. Ζ πενίμδμξ πμζηίθμζ ακαθυβςξ ηδξ πενζμπήξ ηαζ ημο αζυημπμο. Σμ ηαθμηαίνζ ημ ζαθζβηάνζ ανίζηεηαζ ζε κάνηδ ζηδκ θοζζηή ημο ηαηάζηαζδ. Ζ πενίμδμξ ακαπαναβςβήξ βίκεηαζ ημ θεζκυπςνμ βζαηί ηυηε επζηναημφκ εοκμσηέξ ηαζνζηέξ ζοκεήηεξ ηαζ βζαηί ηα κεμεηημθαπηυιεκα άημια έπμοκ ελαζνεηζηά θεπηυ ηέθοθμξ ηαζ ηζκδοκεφμοκ απυ ηδκ απμλήνακζδ. Ακ ηα αοβά απμεέημκηακ ηδκ άκμζλδ ηυηε μζ ορδθέξ εενιμηναζίεξ ημο ηαθμηαζνζμφ, εα πνμηαθμφζακ ημ εάκαημ ζε αοηά. Ακηίεεηα, ηα εηημθαπηυιεκα άημια δεκ ηζκδοκεφμοκ απυ ηζξ παιδθέξ εενιμηναζίεξ ημο πεζιχκα, βζαηί ηνφαμκηαζ ιέζα ζημ πχια ηαζ πνμζηαηεφμκηαζ.

13

Δπίζδξ, έπμοκ παναηδνδεεί ζαθζβηάνζα κα γεοβανχκμοκ πμθθέξ θμνέξ πςνίξ υιςξ κα απμεέημοκ αοβά (ζηα κεανά γχα δεκ οπάνπεζ ςνίιακζδ ηςκ ςανίςκ - θαζκυιεκμ πνςηακδνίαξ) δδθαδή έπμοιε πνχζιδ ςνίιακζδ ηςκ ζπενιαημγςανίςκ έκακηζ ηςκ ςανίςκ. Καζ ζε άθθεξ πενζπηχζεζξ παναηδνείηαζ κα γεοβανχκμοκ ιία θμνά, αθθά κα απμεέημοκ ηα αοβά ημοξ ζε δφμ ή πενζζζυηενεξ δυζεζξ (παναηνάηδζδ ζπενιαημγςανίςκ).

Ο πνυκμξ πμο πανειαάθθεηαζ κεηαμχ ηνπ δεπγαξψκαηνο θαη ηεο σoαπφζεζεο πμζηίθεζ.

Δάκ έπμοιε ζηαεενέξ ζοκεήηεξ πενζαάθθμκημξ είκαζ απυ 7 - 15 εκέξεο. Δάκ μζ ζοκεήηεξ δζαθμνμπμζμφκηαζ, μ πνυκμξ είκαζ ιεβαθφηενμξ απυ 15 διένεξ. Ζ δηάξθεηα ηεο σαπφζεζεο πμζηίθθεζ ηαζ ελανηάηαζ απυ ημκ ανζειυ ηςκ αοβχκ πμο απμεέημοκ. Όθμ αοηυ ζοκήεςξ βίκεηαζ ιέζα ζε 24 ψξεο (Δζηυκα 15).

Σα αοβά είκαζ θεοηά, ζθαζνζηά, γεθαηζκχδδ. Λίβμ πνζκ ηδκ ςμαπυεεζδ ηα ζαθζβηάνζα ακμίβμοκ δζάθμνεξ ηνφπεξ ιέζα ζημ πχια ράπκμκηαξ βζα ηδκ ηαηαθθδθυηενδ. Σμ ζαθζβηάνζ βεκκά 60 - 120 αοβά, δζαιέηνμο 3mm ημ ηαεέκα. Σα μπμία ακαπηφζζμκηαζ ιέζα ζημ αοβυ ημοξ ηαζ απμννμθάεζ ζζβά - ζζβά ηδ θέηζεμ. Όηακ ηαηαθάαεζ υθμ ημκ εζςηενζηυ πχνμ ημο αοβμφ, δ εηηυθαρή ημο μθμηθδνχκεηαζ. Σμ ζαθζβηάνζ βεκκά υηακ ακαπηοπεεί πθήνςξ ημ ακαπαναβςβζηυ ημο ζφζηδια ηαζ έπεζ ζοιπθδνχζεζ ζε αάνμξ ηα 14 g, εκχ ζηε θχζε, βζα κα βεκκήζεζ εα πνέπεζ κα θηάζεζ ζηδκ δθζηία ηςκ δφμ εηχκ απυ ηδκ εηηυθαρή ημο.

Ζ εηηυθαρδ (επψαζε) ελανηάηαζ απυ ηδκ εενιμηναζία ημο πενζαάθθμκημξ αθθά ηαζ απυ ημ είδμξ ημο ζαθζβηανζμφ. Ο πνυκμξ αοηυξ ζοκήεςξ (ζε ζηαεενέξ ζοκεήηεξ πενζαάθθμκημξ - εενιμηναζία 25^μC) ηοιαίκεηαζ απυ 10±3 διένεξ. Ζ λδναζία αολάκεζ ηδκ δζαδζηαζία ηδξ εηηυθαρδξ.

Σα ιζηνά ζαθζβηάνζα πμο βεκκζμφκηαζ πνυςνα ζε ζφβηνζζδ ιε ηα άθθα, εκδέπεηαζ κα ηναθμφκ ιε αοβά πμο οπάνπμοκ ζημ πενζαάθθμκ δίπθα ημοξ (θαηλφκελν θαληβαιηζκνχ). Ζ ακάπηολή ημο είκαζ ηαπφηαηδ. Σα κεμβέκκδηα εα ιείκμοκ 4 - 6 διένεξ ιέζα ζηδκ ηνφπα ημοξ ηαζ ηαηυπζκ εα αβμοκ ζηδκ επζθάκεζα. Σμ αάνμξ ημοξ είκαζ ηυηε 0,02 - 0,03 g. Απυ ηα κεμβέκκδηα ζαθζβηάνζα έπμοιε ιεβάθεξ απχθεζεξ ημκ πνχημ πνυκμ πμο ζηαδζαηά ιεζχκμκηαζ.

1.1.6. Η αλάπηπμε θαη ε αύμεζε ηνπ ζαιηγθαξηνύ

Σα ιζηνά ζαθζβηάνζα ακαπηφζζμκηαζ βνήβμνα. Πνυηεζηαζ βζα κηθξνγξαθίεο ησλ ψξηκσλ ζαιηγθαξηψλ (υπζ υπςξ ηα έκημια, βζαηί δεκ οπάνπμοκ πνμκοιθζηά ζηάδζα) ηαζ αολάκμκηαζ ημπμεεηχκηαξ κέμ οθζηυ ζημ ιπνμζηζκυ άηνμ ημο ηεθφθμοξ ημοξ. Ο ξπζκφο αχμεζήο ηνπο ηαεχξ ηαζ ν ρξφλνο σξίκαλζεο ηνπ γελλεηηθνχ ηνπο ζπζηήκαηνο ελανηχκηαζ:

 απφ ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο (ζεξκνθξαζία - πγξαζία),

 απφ ηελ ππθλφηεηά ηνπο ζηνλ βηφηνπν φπνπ δνπλ,

14

 απφ ηελ δηαηξνθή ηνπο (πνζφηεηα, πνηφηεηα),

 απφ ηελ πνηφηεηα ηνπ εδάθνπο θαη

 ηνλ θσηνπεξηνδηζκφ.

Ο νοειυξ αφλδζδξ πμο ειθακίγεζ έκα ζαθζβηάνζ ελανηάηαζ απυ ηδκ δθζηία ημο.

Τπάνπμοκ 4 θάζεηο αλάπηπμεο (Δζηυκα 16):

 ησλ λέν - εθθνιαπηφκελσλ,

 ησλ αλήιηθσλ,

 ησλ ψξηκσλ θαη

 ησλ γεξαηψλ αηφκσλ.

Γζα ηδκ ακάπηολδ ηςκ ζαθζβηανζχκ, παναηδνμφιε ηδκ αφλδζδ ημο ηεθφθμοξ ημοξ, ιε ηα ελήξ κνξθνκεηξηθά θξηηήξηα υπςξ, ε κεγάιε δηάκεηξνο ηνπ θειχθνπο, ην χςνο ηνπ ηαζ ε κεγάιε δηάκεηξνο ηνπ πεξηζηνκίνπ ηνπ. Σμ αάνμξ αολμιεζχκεηαζ ζοκέπεζα, ακάθμβα ιε ηδκ χνα ηδξ διέναξ, ηδκ επμπή, ηδκ ηαηάζηαζδ πμο ανίζηεηαζ ημ ζαθζβηάνζ ηδκ ακαπαναβςβζηή πενίμδμ, ηδκ επμπή ημο έημοξ. Σμ Helix aspersa, έπεζ ιεβαθφηενδ δζάιεηνμ ηεθφθμοξ ζηδκ Πεθμπυκκδζμ απ‟ υηζ ζηδ Κνήηδ. Αοηυ ζοιααίκεζ βζαηί ζε ζοκεήηεξ εηηνμθήξ, μ νοειυξ αφλδζδξ ηςκ ζαθζβηανζχκ είκαζ ιεβαθφηενμξ, θυβς ηςκ ορδθχκ εενιμηναζζχκ. Ζ κυηζμξ Δθθάδα πθεμκεηηεί ζηα ηθεζζηά εηηνμθεία, υπμο λεηζκάκε μζ ενβαζίεξ πζμ κςνίξ ηδκ άκμζλδ ηαζ ηεθεζχκμοκ πζμ ανβά ζηδ δζάνηεζα ημο έημοξ (Δζηυκα 17).

1.1.7. Φαηλόκελν ηεο νκνδπγσηίαο

Ζ νκνδπγωηία (αηκνκημία) είκαζ ημ θαζκυιεκμ ηαηά ημ μπμίμ ημ ζαθζβηάνζ δεκ ακηέπεζ επζπθέμκ δζαζηαονχζεζξ ιε ζοββεκζηά ημο άημια, βζ‟ αοηυ έπμοιε ιείςζδ έςξ ηαηάννεοζδ ηςκ πθδεοζιχκ. Σα ζαθζβηάνζα ακαπηφζζμκηαζ ηαθφηενα ζε εηενμγοβςηζηέξ ηαηαζηάζεζξ. Σμ εέια αοηυ ενεοκάηαζ απυ πακεπζζηήιζα πμο αζπμθμφκηαζ ιε ημ ζαθζβηάνζ. ΢ημ ελςηενζηυ, βζα κα απμθφβμοκ ηζξ επζπθμηέξ πνμιδεεφμκηαζ ζαθζβηάνζα βζα βεκκήημνεξ απυ άθθεξ εηηνμθέξ. Αοηυ βίκεηαζ ηάεε 3 - 5 πνυκζα. ΢ηδ πχνα ιαξ επίζδξ βίκμκηαζ γελεηηθέο αλαιχζεηο, βζα κα απμθεοπεεί πνμθδπηζηά ηοπυκ ηαηάννεοζδ ηςκ πθδεοζιχκ.

1.2. Φσζιολογικά δεδομένα, ζσνθήκες διαβίωζης

Σμ ζαθζβηάνζ εηηεθεί υθεξ ηζξ θπζηνινγηθέο ιεηηνπξγίεο απυ ημ ζμφνμοπμ ιέπνζ ηαζ ηα λδιενχιαηα ηδξ επυιεκδξ διέναξ. Δίκαζ κοπηυαζμξ μνβακζζιυξ ηαζ ηδκ διένα ηάεεηαζ ζηδ ζηζά, βζαηί δ αηηζκμαμθία επδνεάγεζ ηδκ οβναζίαξ ημο ζχιαηυξ ημο ηαζ πνμηαθεί ημ εάκαημ. Μυκμ υηακ ανέπεζ ηαζ έπεζ ζοκκεθζά, δναζηδνζμπμζμφκηαζ ηδκ διένα.

15

Μέζα ζε 6 χνεξ ιπμνεί κα απμννμθήζεζ πμζυηδηα κενμφ ίζδ ιε ημ ιζζυ αάνμξ ημο ζχιαηυξ ημο ιε ηδκ πυζδ, ηδκ ηνμθή ή ιε ηδκ απμννυθδζή ημο ιέζς ημο δένιαημξ. Δίκαζ γχμ πμο ηνχεζ πμθφ, αθθά ακηέπεζ πςνίξ ηνμθή ηαζ έκακ μθυηθδνμ πνυκμ. Ακηζδνά ζηζξ μζιέξ ηαζ ηζξ οβνμιεηνζηέξ δζαηοιάκζεζξ έπμκηαξ ιεβάθδ ζηακυηδηα πνμζακαημθζζιμφ.

Σν ζάιην πνπ εθθξίλεη ην βνεζάεη ζηελ θίλεζε θαη λα κελ πιεγψλεη ην ιαθαηυ ζχια ημο. Ζ ηαπφηδηα ηδξ ηίκδζήξ ημο είκαζ πενί ηα 50 ιέηνα ηδκ χνα. Σα ζαθζβηάνζα εηηνίκμοκ ιζα μοζία απυ ημ πέθια ημο πμδζμφ ημοξ, πμο αμδεάεζ κα πνδζζιμπμζμφκ ημ αζαέζηζμ ημο πχιαημξ, δζαθφμκηαξ έηζζ ηζξ επζθάκεζεξ ηςκ αζαεζημφπςκ ακυνβακςκ μοζζχκ. Άξηζηε ζεξκνθξαζία γηα δηαβίσζε είλαη κεηαμχ 20 - 22.5^νC. Σα ζαθζβηάνζα έπμοκ ιεβάθδ εκδζζιυηδηα ζε αηναίεξ ηαζνζηέξ ζοκεήηεξ (ηνφαμκηαζ ζημ ηαηαθφβζυ ημοξ).

Σμ ανεβιέκμ ηαζ θαζπχδεξ πχια δδιζμονβεί αζθπμία ζημ ζαθζβηάνζ ηαζ ορδθή εκδζζιυηδηα, εβηθςαίγεηαζ ζηδ θάζπδ ηαζ πεεαίκεζ.

Όθα ηα εδχδζια ζαθζβηάνζα δεκ έπμοκ ηδκ ίδζα δζάνηεζα γςήξ. Εμοκ 5 - 7 έηδ, αθθά αοηά πμο ηνχβμκηαζ είκαζ δθζηίαξ ιεβαθφηενδξ ημο εκυξ (1 - 3 εηχκ). Σα ιζηνά ηαζ βένζηα ζαθζβηάνζα έπμοκ ζάνηα ζηθδνή ηαζ ηαηχηενδξ πμζυηδηαξ. Σμ Helix aspersa γεζ θζβυηενμ απυ 5 έηδ. ΢ε ζοκεήηεξ εηηνμθήξ μζ ηαημί πεζνζζιμί αολάκμοκ ηδ εκδζζιυηδηα ηαζ ιεζχκμοκ ημοξ νοειμφξ ακάπηολδξ (Νζημθαΐδδξ, 2011).

1.3. Ετθροί και αζθένειες

Σμ ζαθζβηάνζ έπεζ πμθθμφξ ηαζ ζμαανμφξ ερζξνχο - ζεξεπηέο υπςξ:

 Θειαζηηθά: Τα πνληίθηα, νη αξνπξαίνη, νη λπθίηζεο, νη ζθαληδφρνηξνη, ην θνπλάβη.

 Πηελά: Ο θφξαθαο, ε θαξαθάμα, ν θφηζπθαο, ε ηζίρια, νη θφηεο.

 Δξπεηά: Τα θίδηα, νη ζαχξεο.

 Ακθίβηα: Οη βάηξαρνη.

 Έληνκα: Τα δίπηεξα, ηα θνιεφπηεξα, πξνλχκθεο θαη ηέιεηα απηψλ.

 Παξάζηηα (ειαηηώλνπλ ηελ αλαπαξαγωγηθή δξαζηεξηόηεηα ηωλ ζαιηγθαξηώλ) φπσο:

Τξεκαηψδε, Πιαηπέικηλζεο, Νεκαηψδε (κεηψλνπλ ηελ παξαγσγή θαηά 25%), Αθάξεα.

 Μηθξόβηα: Μχθεηεο (Fusarium sp.), Βαθηήξηα, Πξσηφδσα.

΢διακηζηέξ γδιζέξ ιπμνμφιε κα έπμοιε απυ ημοξ γπκλνζάιηαγθεο, ηζξ ρειψλεο, ηζξ ζαξαληαπνδαξνχζεο η.ά., πμο εακαηχκμοκ, ιεζχκμοκ ηαζ ελαζεεκμφκ ηδκ παναβςβζηυηδηα ηςκ ζαθζβηανζχκ.

Αζεέκεζεξ υπςξ ιοηδηζάζεζξ, ααηηδνζχζεζξ ηαζ ζαθιμκέθα παναηδνμφκηαζ ζοπκά ηυζμ ζε επίπεδμ εηηνμθήξ υζμ ηαζ ιεηαπμίδζδξ. Ηδζαζηένα δ ζαθιμκέθα παναηδνείηαζ ηονίςξ ζηδκ ιεηαπμίδζδ ηςκ ζαθζβηανζχκ, πμο μ πθδεοζιυξ ηςκ ααηηδνζδίςκ αολάκεηαζ ηαηαηυνοθα. Σμ

16

ααηηήνζμ Pseudomonas aeruginosa πνμηαθεί εκηενζηέξ θμζιχλεζξ πμο ιπμνεί κα ελαπθςεεί ηαπφηαηα. Σα ζαιηγθάξηα δελ πξνζβάιινληαη από ηνύο.

Πνμζέπμοιε ζε πενζμπέξ πμο οπάνπμοκ γπκλνζάιηαγθεο κα αθαζνείηαζ ζε αάεμξ ημ επζθακεζαηυ πχια. Ακ ειθακζζημφκ εη ηςκ οζηένςκ οβναίκμοιε ημ πχια, ζηνχκμοιε κάζθμκ ηαζ ηνααμφιε έηζζ ημοξ βοικμζάθζαβηεξ πμο έπμοκ πνμζημθθδεεί ζημ κάζθμκ. Σμ θάνιαημ ιεηαθδεΰδδ είκαζ οδαημδζαθοηυ ηαζ εέθεζ ζδζαίηενδ πνμζμπή (οπάνπμοκ ηαζ δμθχιαηα).

΢ημκ πχνμ εηηνμθήξ έπμοιε έκα δμπείμ ιε αιάηη ή ιίπαζκα υπμο νίπκμοιε εηεί ημοξ βοικμζάθζαβηεξ ηαζ απμεκήζημοκ άιεζα (Νζημθαΐδδξ, 2011).

1.4. ΢πληήξεζε θαη δηαηήξεζε ησλ ζαιηγθαξηψλ

Τπάνπμοκ πενζπηχζεζξ πμο ηα ζαθζβηάνζα εα πνέπεζ κα ζοκηδνδεμφκ βζα έκα πνμκζηυ δζάζηδια. Αοηυ βίκεηαζ ζηζξ ελήξ πενζπηχζεζξ:

1. Γζα κα ηναηήζμοιε ημοξ βεκκήημνεξ βζα ηδκ επυιεκδ ακαπαναβςβζηή πενίμδμ.

2. Δάκ δεκ πνμθάαακε κα ακαπηοπεμφκ πνμξ ημ ηέθμξ ημο θεζκμπχνμο ηαζ πνέπεζ κα ζοκεπζζηεί δ ακάπηολή ημοξ (πάποκζδ) ηδκ άκμζλδ.

3. Δάκ εέθμοιε κα ηναηήζμοιε ζαθζβηάνζα βζα κα ηα πμοθήζμοιε ζηδκ αβμνά ζε μπμζαδήπμηε πνμκζηή πενίμδμ ημο έημοξ.

΢ε αοηέξ ηζξ πενζπηχζεζξ ηα ζαθζβηάνζα ημπμεεημφκηαζ ζε ςπγεία βφνς ζημοξ 5^μC. Γζα κα ιπμοκ ζημ ροβείμ ηα αθήκμοιε απέκακηζ απυ ακειζζηήνα ζε ιζηνέξ ζοζηεοαζίεξ. Έηζζ λεβεθζμφκηαζ ηαζ ηάκμοκ επίθναβια. Σμπμεεημφκηαζ ζε εηδηθά πνξψδε δνρεία εκηυξ ημο ροηηζημφ πχνμο εθανιυγμκηαζ εζδζηέξ δζαδζηαζίεξ υπμο εα πνέπεζ κα οπάνπεζ ζημηάδζ ηαζ υπζ ορδθή ζπεηζηή οβναζία (πενίπμο 30%).

Σα ιζηνά ζαθζβηάνζα πνζκ πέζμοκ ζε κάνηδ ηαΐγμκηαζ βζα κα ακαπηοπεμφκ ηαπφηαηα. ΢ηα ροβεία ιέκμοκ ιέπνζ ηαζ 12 ιήκεξ. Γζα ιεβαθφηενεξ πενζυδμοξ (π.π. 1 - 2 έηδ) εα πνμζεπεεί μ αενζζιυξ, δ θςημπενίμδμξ ηαζ πζεακέξ ακηζαζχζεζξ.

1.5. Χρήζη ηων ζαλιγκαριών

1.5.1. Ωο ηξνθή ηνπ αλζξώπνπ

Ο άκενςπμξ απυ ανπαζμηάηςκ πνυκςκ, πνδζζιμπμζεί ηα ζαθζβηάνζα ςξ ηνμθή. Οζ ανπαίμζ Έθθδκεξ ηαζ μζ Ρςιαίμζ ηαηακάθςκακ πμθθά ζαθζβηάνζα ιάθζζηα έηακακ ηαζ εηηνμθέξ βζα κα ηαθφρμοκ ηζξ ακάβηεξ ημοξ. Ζ εκηαηζηή πνήζδ ηςκ ζαθζβηανζχκ άνπζζε κα βίκεηαζ απυ ηα ηέθδ ημο πεναζιέκμο αζχκα. Ζ ζάνηα ημο ζαθζβηανζμφ ηαθφπηεζ ημ 50 - 80% ημο ζοκμθζημφ ημο αάνμοξ, ακάθμβα ημ είδμξ. Οζ πνςηεΐκεξ απμηεθμφκηαζ απυ αιζκμλέα πμο έπεζ μ ακενχπζκμξ μνβακζζιυξ ηαζ μ ανζειυξ ηςκ ααηηδνίςκ πμο πενζέπεζ είκαζ οπμδεηαπθάζζμξ εηείκμο πμο πενζέπεηαζ ζε άθθα ηνέαηα (Μανηάηδξ, 1990).

17

Δίκαζ ηνμθή εφπεπηδ, οβζεζκή ηαζ ενεπηζηή. Με ηδκ πνμτπυεεζδ υηζ είκαζ ηαεανά ηαζ απαθθαβιέκα απυ ημ ζάθζμ ημοξ. Οζ ηαηακαθςηέξ πμο βκςνίγμοκ, πνμηζιμφκ ηα ζαθζβηάνζα ιε επίθναβια, βζαηί είκαζ ηαεανά ηαζ έπμοκ θζβυηενμ απυεεια αζαεζηίμο, ημ μπμίμ ηα ηάκεζ δφζπεπηα. Σα άννςζηα ηαζ ηα ηαημενειιέκα έπμοκ επίθναβια θεπηυ ηαζ αοεζζιέκμ ζημ ηέθοθμξ.

Γζα κα είκαζ οβζεζκά πνέπεζ κα ακηζδνμφκ ζε ηάεε ενέεζζια ηαζ βζα κα ηαηακαθςεμφκ οπμαάθθμκηαζ ζε κδζηεία 4 - 7 διενχκ, βζα κα ηαεανίζεζ ημ πεπηζηυ ημοξ ζφζηδια (ιέζα ζε πίημονα, ανςιαηζηά πυνηα ή αθεφνζ). Μένμξ ημο δπαημ - παβηνέαημξ, ημο βεκκδηζημφ αδέκα ηαζ ιεβάθμ ιένμξ ημο ιεζαίμο εκηένμο, θυβς ημο ιαφνμο πνχιαηυξ ημο εηθαιαάκεηαζ ςξ ζάημξ πενζηηςιάηςκ ηαζ απμιαηνφκεηαζ. Αοηυ βίκεηαζ εζθαθιέκα. Δίκαζ αεααζςιέκμ πςξ αοηυ ημ ηιήια δεκ είκαζ μφηε ημλζηυ μφηε επζαθααέξ βζα ηδκ οβεία ηαζ είκαζ ηνοθενυ, ενεπηζηυ ηαζ ημ πζμ κυζηζιμ ηιήια.

1.5.2. Σηε θαξκαθεπηηθή θαη ηελ ηαηξηθή

΢ηδκ ζαηνζηή ηαζ θανιαηεοηζηή επζζηήιδ πνδζζιμπμζμφζακ πάκημηε ηα ζαθζβηάνζα. ΢ηδκ ανπαζυηδηα μ Πθίκζμξ ηα ζοκζζημφζε ςξ θάνιαημ βζα ημοξ πυκμοξ ημο ζημιαπζμφ ηαζ ηδκ αζιμνναβία ηδξ ιφηδξ. Ο Γαθδκυξ ηαζ μ Ηππμηνάηδξ ηα εεςνμφζακ πμθφ ςθέθζια βζα ηδκ οδνςπζηία ηαζ ηδκ ηήθδ. Καηά ημκ Μεζαίςκα εενάπεοακ πάνα πμθθέξ αννχζηζεξ (ζημιαπζηέξ, ανμβπίηζδεξ, πθδβέξ, αζιμνναβίεξ, μονία, θοιαηίςζδ ηηθ.) (Μανηάηδξ, 1990).

Πμθθέξ απυ ηζξ εεναπεοηζηέξ ζδζυηδηεξ πμο απμδίδμκηαζ ζηα ζαθζβηάνζα έπμοκ επζαεααζςεεί ηαζ αζηζμθμβδεεί απυθοηα. Σα αιζκμλέα πμο πενζέπμκηαζ ζηδ ζάνηα ηαζ ζημ ζάθζμ ζοκηεθμφκ ζηδκ ακαηαηαζηεοή ηςκ ζζηχκ ημο πεπηζημφ ζοζηήιαημξ ημο ακενχπμο ηαζ ζηδ εεναπεία ημο έθημοξ, δζεοημθφκμοκ ηδ θεζημονβία ημο ακαπκεοζηζημφ ζοζηήιαημξ (θοιαηίςζδ ηηθ.), ηαεανίγμοκ ημ δένια ηαζ ημ ηάκμοκ ιαθαηυ, βζαηί εοκμμφκ ηδκ ακάπθαζδ ηςκ ηοηηάνςκ.

Υνδζζιμπμζμφκηαζ ζε πμθθέξ εεναπεοηζηέξ δίαζηεξ υπςξ:

 γηα ηνλ ξαρηηηζκφ θαη γεληθά γηα θάζε πάζεζε πνπ ρξεηάδεηαη ν νξγαληζκφο αζβέζηην.

 γηα ηελ κείσζε ηεο ρνιεζηεξίλεο επεηδή πεξηέρνπλ νμέα.

 θαηά ηελ πεξίνδν ηεο εγθπκνζχλεο θαη ηνπ ζειαζκφ, ιφγσ ησλ αλφξγαλσλ αιάησλ θαη ηνπ ζηδήξνπ πνπ πεξηέρνπλ.

 ηηο παζήζεηο ηνπ ζπθσηηνχ.

 ηελ αξηεξηνζθιήξπλζε.

 ηελ παρπζαξθία, επεηδή πεξηέρνπλ ειάρηζην ιίπνο.

18

Κεθάιαην δεχηεξν 2. ΢πζηήκαηα εθηξνθήο ζαιηγθαξηψλ

Ζ εβηαηάζηαζδ ηςκ εηηνμθείςκ ζαθζβηανζχκ απαζηεί επζζηδιμκζηή βκχζδ ηαζ ηεπκμθμβζηή εζδίηεοζδ, αθθά ηαζ ιαηνμπνυκζμ ζπεδζαζιυ, επίζδξ επζζηδιμκζηή ηαζ ηεπκμθμβζηή ένεοκα.

΢διακηζηυ νυθμ έπμοκ μζ θεπημιένεζεξ ηδξ ηεπκμβκςζίαξ ηαζ ηονίςξ ημ βεκεηζηυ οθζηυ πμο εα εζζάβμοιε ζημ εηηνμθείμ ιαξ, αθθά ηαζ ημ ιζηνυηθζια ηάεε πενζμπήξ, μζ αζυημπμζ. Πνςημπυνμζ ζηδκ εηηνμθή ζαθζβηανζχκ είκαζ μζ Γάθθμζ, μζ Ηηαθμί ηαζ μζ Ηζπακμί. Με πνυηοπμ αοημφξ ζηδκ Δθθάδα πνδζζιμπμζμφκηαζ ηα παναηάης ζοζηήιαηα εηηνμθήξ:

1. Αλνηθηό ζύζηεκα εθηξνθήο (εθηαηηθή).

2. Κιεηζηό ζύζηεκα εθηξνθήο (εληαηηθή).

3. Μεηθηό ζύζηεκα εθηξνθήο.

4. Μέζνδνο θνπξηίλαο.

Ζ επζθμβή ημο ηφπμο εηηνμθήξ ελανηάηαζ απυ ηζξ ηθζιαημθμβζηέξ ηαζ εδαθμθμβζηέξ ζοκεήηεξ ηδξ πενζμπήξ, ημ ηεθάθαζμ πνμξ δζάεεζδ, ημ ιέβεεμξ ημο ηηήιαημξ, μζημκμιζημί ηαζ ηεπκζημί πανάβμκηεξ πμο ιαξ επδνεάγμοκ πνμξ ηδκ επζθμβή ημο ζοβηεηνζιέκμο ηφπμο (ακάθμβδ γήηδζδ, ακαθαιαακυιεκδ πζεακυηδηα απμηοπίαξ ή επζηοπίαξ, ηάθορδ πνμζδμηζχκ ζε απμδυζεζξ) ηαζ βεκζηά ηα οπέν ηαζ ηα ηαηά πμο ζοκήεςξ έπεζ ιζα ειπμνζηή επζπείνδζδ.

Οζ πνμτπμεέζεζξ βζα ηδ δδιζμονβία ζαθζβηανμηνμθείμο είκαζ:

 Απαζημφιεκδ έηηαζδ ημοθάπζζημκ 1000 m²

 Δπζεοιδηυ ορυιεηνμ απυ 0 έςξ 800 m

 Κθίζδ εδάθμοξ ιέπνζ 20%

 Δθάπζζημξ πνυκμξ δζαπείνζζδξ

2.1. Αλνηθηφ ζχζηεκα εθηξνθήο

Ζ εηηνμθή αοηή απμηεθεί ζοκδοαζιυ αβνμηζηήξ ηαζ ηηδκμηνμθζηήξ παναβςβήξ ζε ακμζπηυ, αηάθοπημ ιε πενίθναλδ πχνμ, ζημκ μπμίμ ιαγί ιε ηα ζαθζβηάνζα ηαθθζενβμφκηαζ ηαζ ηα θοηά πμο πνμμνίγμκηαζ βζα ηνμθή ημοξ.

2.1.1. Επηινγή θαηάιιεινπ αγξνηεκαρίνπ θαη πξνεξγαζία γηα εγθαηάζηαζε (αλνηρηνύ ηύπνπ) Ζ πνμενβαζία πμο βίκεηαζ βζα ηδκ εβηαηάζηαζδ είκαζ δ ελήξ: ελέηαζδ ηαηαθθδθυηδηαξ ημο αβνμηηήιαημξ (ηθίια, άκειμξ, ηθίζεζξ πςναθζμφ), ακάθοζδ κενμφ ηαζ εδάθμοξ, business plan ηαζ αλζμθυβδζδ αζςζζιυηδηαξ.

Πξνζνρή: Νεξό – Υδξνδόηεζε

19

Σμ ααζζηυηενμ ζημζπείμ πμο εα πνέπεζ κα πνμζεπεεί είκαζ δ ελαζθάθζζδ κενμφ ζημ εηηνμθείμ, απυ βεχηνδζδ ή πμηάιζ ή ημ δίηηομ φδνεοζδξ. Γεφηενμ ζημζπείμ πμο εα πνέπεζ κα ελεηαζεεί, είκαζ δ ακάθοζδ κενμφ, εζδζηά εάκ πάνμοιε κενυ απυ ημ ημπζηυ δίηηομ (ορδθή ζοβηέκηνςζδ πθχνζμο εα πνμηαθέζεζ πνμαθήιαηα).

Μεηά ηδκ ακάθοζδ ημο κενμφ, αημθμοεεί δ εδαθμθμβζηή, δ θοζζηή ηαζ δ πδιζηή ακάθοζδ ημο εδάθμοξ. Ζ ζφζηαζδ ημο εδάθμοξ ηαεμνίγεζ ηδκ πμζυηδηα κενμφ πμο εα ηαηακαθχκμοιε διενδζίςξ αθθά ηαζ ηδκ ηάθορδ ηςκ ακαβηχκ ηςκ θοηχκ.

Σμ έδαθνο εα πνέπεζ κα είκαζ αζαεζηχδεξ ιε pH>6,5 βζαηί παίγεζ πνςηανπζηυ νυθμ, ιαγί ιε ηδκ δζαηνμθή ζηδκ ακάπηολδ ημο ηεθφθμοξ ηςκ ζαθζβηανζχκ. Γζα αεθηίςζδ ημο έδαθμξ (υλζκμ), υπμο οπάνπεζ έθθεζρδ αζαεζηίμο επζαάθθεηαζ πνμζεήηδ CaCO3 (ακεναηζημφ αζαεζηίμο).

Σα θπξηφηεξα πξνβιήκαηα πμο ιπμνεί κα ακηζιεηςπίζμοιε ζπεηζηά ιε ημ κενυ είκαζ:

 Ζ ζοβηέκηνςζδ πθςνίμο.

 Δζηίεξ ιυθοκζδξ ημο κενμφ απυ βεζημκζηέξ δναζηδνζυηδηεξ (ππ ζηάαθμξ).

 Ζ αθαηυηδηα (δθεηηνζηή αβςβζιυηδηα) ημο κενμφ ηθπ.

2.1.2. Γηα ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ εδάθνπο ζα πξέπεη λα γίλνπλ νη παξαθάησ εξγαζίεο κε ηελ εμήο ζεηξά:

 Βαεφ υνβςια

 Φνεγάνζζια

 Καηαπμθέιδζδ γζγακίςκ

 Απμθφιακζδ (βζα ηδκ παναζζηζηή πθςνίδα πμο δδιζμονβεί πνμαθήιαηα)

 Μομηημκία (βζα πζεακή φπανλδ πμκηζηζχκ)

 Λίπακζδ βζα ηα θοηά πμο πνεζάγεηαζ κα ζπανεμφκ

2.1.3. Γηα ηελ εγθαηάζηαζε ζα ρξεηαζηνύλ

 Πεξίθξαμε ηδξ εβηαηάζηαζδξ ιε ζονιαηυπθεβια,

 Λακαξίλεο 30–50 cm ιέζα ζημ έδαθμξ πμο ημπμεεημφκηαζ ζηα πθάβζα βζα ηδκ πνμζηαζία απυ ηα ηνςηηζηά,

 Γίρηπ επίζδξ ζηα πθάβζα βζα κα πενζμνίγεζ ηα ζαθζβηάνζα ιέζα ζημ αβνμηειάπζμ, ημ μπμίμ ζηδνίγεηαζ ζε παζζάθμοξ (μζ πάζζαθμζ κα είκαζ απυ ηδκ ελςηενζηή πθεονά απυ ημ δίπηο βζα κα ιδκ ιπμνμφκ ηα ζαθζβηάνζα κα ζηανθαθχκμοκ πάκς),

 Αξδεπηηθφ ζφζηδια, ζςθήκεξ, ιπέη (ηεπκδηή ανμπή) βζα ηδκ δζαηήνδζδ ηδξ εδαθζηήξ ηαζ αηιμζθαζνζηήξ οβναζίαξ (Δζηυκα18),

20

 Πνμαζνεηζηή δ ημπμεέηδζδ θαισδίνπ ιε ηάζδ 10 Volt βζα ηδκ απμηνμπή δζαθοβήξ ηςκ ζαθζβηανζχκ.

2.1.4. Κόζηνο εγθαηάζηαζεο

΢ηδκ πενίπηςζδ ημο ακμζπημφ ηφπμο εηηνμθήξ ημ ηυζημξ είκαζ ζπεηζηά παιδθυ. Οζ πενζζζυηενεξ εηαζνίεξ πμο πανέπμοκ: πνμιήεεζα βεκκδηυνςκ, πανμπή ηεπκμβκςζίαξ, πνμιήεεζα ηαηαζηεοαζηζηχκ οθζηχκ ηαζ ζημ ηέθμξ απμννμθμφκ ημ πνμσυκ, ημ ηυζημξ ακένπεηαζ πενίπμο ζηα 3.500–4000 €/ ζην. ΢ηδκ πενίπηςζδ δε πμο μ οπμρήθζμξ εηηνμθέαξ έπεζ ηζξ ηεπκζηέξ ζηακυηδηεξ κα ηαηαζηεοάζεζ ιυκμξ ημο ιένμξ ή ηαζ μθυηθδνδ ηδκ εβηαηάζηαζδ, ηυηε ημ ηυζημξ ιεζχκεηαζ ζδιακηζηά. Γεκζηά εα πνεζαζηεί κα οπμθμβζζημφκ ηα ελήξ:

 Υιηθά εγθαηάζηαζεο ( δίρηπα, ζχζηεκα ςεθαζκνχ , παζζάινπο)

 Δξγαηηθά εγθαηάζηαζεο

 Γελλήηνξεο

 Σπφξνη θπηψλ

 Απφθηεζε ηερλνγλσζίαο – ζπκβνπιεπηηθή

 Καηαζθεπή γεψηξεζεο (εθφζνλ δελ ππάξρεη άιινο ηξφπνο γηα παξνρή λεξνχ)

 Απνζήθε γηα ην ζηέγλσκα (κε ηελ αληίζηνηρε άδεηα απφ πνιενδνκία)

 πξηλ ηελ θαηαζθεπή ίζσο ρξεηαζηεί ην αγξνηεκάρην ίζησκα, εηδηθά εάλ έρεη κεγάιε θιίζε

 Γεμακελή λεξνχ

 Σχλδεζε κε ηελ ΓΔΖ γηα ηελ παξνρή ξεχκαηνο

 Λίπαλζε θπηψλ

 Άξδεπζε θπηψλ – ςεθαζκφο γηα δηαηήξεζε ηεο πγξαζίαο

 Σπκπιήξσκα κε θπηά.

2.1.5. Η πάρπλζε ζην αλνηθηό ζύζηεκα

Ζ πάποκζδ πναβιαημπμζείηαζ ζε πανηένζα δζαθυνςκ δζαπεζνήζζιςκ επζθακεζχκ ακάθμβα ηδξ ζοκμθζηήξ επζθάκεζαξ ημο ζαθζβηανμηνμθείμο. Ζ ακαθμβία παξηεξηψλ πάρπλζεο πξνο αλαπαξαγσγήο είκαζ 60 - 65/40 - 35. ΢ε ιία εηιεηάθθεοζδ εηηνμθήξ ζαθζβηανζχκ ακμζπημφ ηφπμο 5 ζηνέιιαηα, ηα 12 πανηένζα εα είκαζ πάποκζδξ ηαζ ηα 8 πανηένζα ακαπαναβςβήξ. ΢ηα πανηένζα μζ ζοκήεεζξ δζαζηάζεζξ ημοξ είκαζ 3,5X4,5 m² ή 15 m² πενζιεηνζηά ηςκ πανηενζχκ οπάνπμοκ ηα εζδζηά δίπηοα (Helitex), πμο ζηαεενμπμζμφκηαζ ζημοξ πενζιεηνζημφξ παζζάθμοξ (ζοκήεςξ είκαζ λφθζκμζ). ΢ηα «παξηέξηα πάρπλζεο» ημπμεεημφιε ημκ βυκμ πμο είκαζ δζαααειζζιέκμξ ακάθμβα ηδκ δθζηία ημο (Δζηυκεξ 19, 20, 21).