ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: κος ΠΑΝΝΑΚΕΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΒΡΑΝΑ ΕΛΕΝΗ
Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ε Ρ ΙΕ Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η ... 1
1. Η Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΚ Η Α ΣΦ Α Λ ΙΣΗ ΣΤΗ Ν Ε Λ Λ Α Δ Α ... 2
2. Η ΙΔ ΙΩ ΤΙΚ Η Α ΣΦ Α Λ ΙΣΗ ΣΤΗ Ν Ε Λ Λ Α Δ Α ... 6
3. Δ ΙΕ Θ Ν Η Σ ΙΣΤΟ ΡΙΚ Η Ε Ξ Ε Λ ΙΞ Η ... 12
4. ΣΥ ΓΚ Ρ ΙΣΗ ΙΔ ΙΩ Τ ΙΚ Η Σ ΜΕ Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΚ Η Σ Α Σ Φ Α Λ ΙΣ Η Σ ...14
4.1 Κοινωνική Ασφάλιση...14
4.2 Ιδιωτική ασφάλιση...15
5. ΣΤ Α Τ ΙΣΤ ΙΚ Α Σ Τ Ο ΙΧ Ε ΙΑ ... 16
5.1 Ασφαλιστικές επιχειρήσεις με έδρα την Ελλάδα κατά τον Ιανουάριο 2 0 0 4 ...16
5.2 Υποκαταστήματα εγκαταστημένα στην ελλάδα Ασφαλιστικών επιχειρήσεων με έδρα εκτός Ελλάδος κατά τον Ιανουάριο 2 0 0 4 ...18
5.3 Η Οικονομική και Κοινωνική συμβολή του κλάδου Ιδιωτικής ασφάλισης στις σύγχρονες κοινωνίες... 20
5.3.1 Οικονομική Συμβολή... 20
5.3.2 Κοινωνική Συμβολή...21
5.4 Μερίδια Αγοράς... 22
5.5 Ασφαλίσεις Ζω ής... 24
5.6 Ασφαλίσεις Ζημιώ ν... 25
5.7 Σύνολο Ασφαλίσεων... 26
5.8 Έρευνα Παραγωγής Ασφαλίστρων... 27
5.8.1 Κλάδοι Ασφαλίσεως Ζημιώ ν...27
5.8.2 Κλάδοι Ασφαλίσεως Ζω ής... 28
5.9 Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (Α Ε Π )... 28
5.9.1 Ασφαλιστική Αγορά και Ελληνική Δημοκρατία... 30
5.9.2 Ποσοστό Επενδύσεων επί του Α Ε Π ...31
5.9.3 Συνολικά κατά κεφαλήν ασφάλιστρα (ΣΕ Ε Υ Ρ Ω )...32
6. Α Γ Ρ Ο Τ ΙΚ Η Α Σ Φ Α Λ ΙΣ Τ ΙΚ Η ...33
6.1 Ιστορική Αναδρομή...33
6.2 Δραστηριότητα της Εταιρίας... 34
6.2.1 Ασφαλίσεις κατά Ζημιώ ν... 34
6.2.2 Ασφαλίσεις Ζω ής...35
6.2.3 Ομαδικές Ασφαλίσεις... 35
6.3 Κλάδοι Δραστηριότητας της Εταιρίας...36
6.3.1 Ασφαλίσεις κατά Ζημιώ ν... 36
6.3.2 Ασφαλίσεις Ζω ής... 36
6.3.3 Ενδιάμεσοι Χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί... 36
6.4 Οργάνωση Εταιρίας... 37
6.5 Οι Εταιρίες του Ομίλου...38
6.6 Μέτοχοι της Εταιρίας... 38
6.7 Δίκτυα Πωλήσεων και Διανομής... 39
6.7.1 Δίκτυα Συντονιστών (A G EN C Y S Y S T E M )... 39
6.7.2 Δίκτυο Συνεργατών... 40
6.7.3. Δίκτυο Bancassurance... 41
6.8 Σημεία Πώλησης... 41
6.8.1 Γεωγραφική Κατανομή... 41
6.9 Κοινωνικός Απολογισμός...42
6.10 Πρόγραμμα εκπαίδευσης - επιμόρφωσης... 43
6.11 Ασφαλιστικά Προγράμματα... 44
6.11.1 Ασφάλιση Προσώπων... 45
6.11.1.1 Ασφάλιση Προσωπικών Ατυχημάτων... 45
6.11.1.2 Ασφάλιση Προσωπικού Ατυχήματος Α θλητή... 45
6.11.1.3 Ομαδικές Ασφαλίσεις Προσώπων... 45
6.11.1.4 Ασφαλίσεις Πληρώματος Πλοίων... 46
6.11.1.5 Ταξιδιωτική Ασφάλιση... 47
6.12 Ασφάλιση Περιουσίας...48
6.12.1 Ασφάλιση Αυτοκινήτων...48
6.12.2 Ασφάλιση Οδικής Βοήθειας... 49
6.12.3 Ασφάλιση Νομικής Προστασίας... 50
6.12.4 Ασφάλιση Φωτιάς...51
6.12.4.1 Πολυασφαλιστήριο "Νέα Κατικοία”... 51
6.12.4.2 Πολυασφαλιστηριο "Νέα Επαγγελματική Στέγη”... 53
6.12.4.3 Ασφάλιση Απώλειας Μικτών Κερδών... 53
6.12.5 Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης...54
6.12.5.1 Ασφάλιση Ξενοδοχειακών Μονάδων... 54
6.12.5.2 Εκπαιδευτηρίων - Σχολών - Παιδικών Σταθμώ ν... 54
6.12.5.3 Εμπορικών Καταστημάτων... 55
6.12.5.4 Ανελκυστήρων... 55
6.12.5.5 Κοινόχρηστοι ή Κοινόκτητοι Χώ ροι... 55
6.12.5.6 Ασφάλιση Τεχνικών Έργων και Ανέργεσης Οικοδομών... 56
6.12.5.7 Ιατροί...56
6.12.5.8 Φαρμακοποιοί...57
6.12.6 Ασφάλιση Κλοπής...58
6.12.7 Ασφάλισης Θραύσης Κρυστάλλων... 59
6.12.8 Ασφάλιση Εγγυήσεων... 59
6.12.9 Ασφάλιση Μεταφορών... 60
6.12.10 Ασφάλιση Σκαφών... 62
6.12.10.1 Ασφάλιση Σκαφών Αναψυχής...62
6.12.10.2 Ασφάλιση Αλιευτικών Σκαφών...63
6.13 Αγροτικές Ασφαλίσεις...65
6.13.1 Ασφάλιση Θερμοκηπίων...65
6.13.2 Ασφάλιση Φυτικής Παραγωγής... 66
6.13.3 Ασφάλιση Ζωικού Κεφαλαίου... 67
6.13.3.1 Ασφάλιση Παραγωγικών Ζώ ω ν... 67
6.13.3.2 Ασφάλιση Σκύλου... 67
6.14 Ασφάλιση Ζω ής... 68
6.14.1 Απλή Ασφάλιση Θανάτου...68
6.14.2 Ισόβια Ασφάλιση...68
6.14.3 Ασφάλιση Επιβίωσης... 69
6.14.4 Μικτές Ασφαλίσεις... 69
6.15 Συμπληρωματικές Ασφάλειες... 70
6.15.1 Ασφάλιση θανάτου, Μόνιμης - Ολικής Ανικανότητας από Ατύχημα (Θ .Α .Μ .Α .)... 70
6.15.2 Ασφάλιση Προσωπικών Ατυχημάτων (Π .Α .)...70
6.15.3 Μόνιμη Ολική Ανικανότητα (Μ .Ο .Α .)... 70
6.15.4 Απαλλαγή Πληρώματος Ασφαλίστρων (ΑΠΑ λόγω Μ .Ο .Α .)... 71
6.15.5 Απώλεια Εισοδήματος... 71
6.15.6 Σύνταξης Μόνιμης και Ολικής Ανικανότητας... 71
6.16 Ασφαλίσεις Υγείας... 71
6.16.1 Ανοιχτή Γραμμή Υγείας ...71
6.16.2 Νοσοκομειακά Προγράμματα - Νοσοκομειακή Περίθαλψη... 72
6.16.2.1 Super Νοσοκομειακό... 73
6.16.2.2 Παροχή Χειρουργικής Ημέρας O.D.S. (One Day Surgery)... 73
6.16.2.3 Νοσοκομειακό Επίδομα - Επίδομα Ανάρρωσης... 74
6.17 Παιδικά Προγράμματα... 74
6.18 Προγράμματα για τον Αγρότη... 75
6.18.1 "Νέος Αγρότης” ...75
6.18.2 " Άνοιξη” ...76
6.19 Agrolife Assistance... 77
6.20 Συνδυασμένα Προγράμματα... 78
6.20.1 Ασφάλιση Αποταμίευση Εφάπαξ Ασφαλίστρου...78
6.20.2 Επενδυτικά Προγράμματα...80
6.20.2.1 Eurolinked - Κεφάλαιο Ζω ής...80
6.20.2.2. Eurolinked - Υπεραξία Ζω ής... 84
6.21 Προγράμματα Ομαδικών Ασφαλίσεων... 88
6.22 Bancanssurance... 89
7. Α Σ Φ Α Λ ΙΣ Τ ΙΚ Η Ε Τ Α ΙΡ ΙΑ Φ Ο ΙΝ ΙΚ Α Σ ... 91
7.1 Ιστορική αναδρομή... 91
7.2 Στρατηγικού και Στόχοι μετά τη συγχώνευση...92
7.2.1 Πρώτη φάση αναδιάρθρωσης του προγράμματος... 92
7.2.2 Δεύτερη φάση αναδιάρθρωσης του προγράμματος...92
7.3 Ανθρώπινο Δυναμικό... 94
7.4 Οικονομικά Μ εγέθη... 94
7.5 Δίκτυο Πωλήσεων...95
7.6 θυγατρικές Εταιρίες... 96
7.7. Προφίλ Θυγατρικών Εταιριών... 96
7.7.1 Phoenix (Hellas) Versicherungs-Vermittler UN D-M akler G M B H ...96
7.7.2 Phoenix (Hellas) Agentie de Asigurari S R L ... 97
7.7.3 Εμπορική Μέριμνα Ε Π Ε ... 98
7.7.4 Εμπορική Ανάπτυξης και Διαχείρισης Ακινήτων Ανώνυμη Συμμετοχική και Κτηματική Εταιρία...98
7.7.5 Euler Hermes Emporiki... 99
7.8 Συνοπτικά Οικονομικά Στοιχεία...101
7.9 Μετοχική Δομή... 102
7.10 Βασικές Ασφάλειες...102
7.10.1 Απλές Ασφάλειες Ζ ω ής... 103
7.10.2 Πρόσκαιρη Απλή Ασφάλεια Απώλεια Ζ ω ή (Α -51)... 103
7.10.3 Ασφάλιση Οικογενειακού Επιδώματος (Α -52)... 103
7.10.4 Πρόσκαιρη Απλή Ασφάλεια Απώλεια Ζω ή (Α -53)... 103
7.11 Ισόβιες Ασφάλειες... 103
7.11.1 Πρόγραμμα ασφάλισης απώλειας ζωής με ισόβια χρονική διάρκεια & ισόβια πληρωμή ασφαλίστρων (1-41)...104
7.11.2 Πρόγραμμα ασφάλισης απώλειας ζωής ισόβιας χρονικής διάρκειας με συγκεκριμένο χρονικό διάστημα πληρωμής ασφαλίστρων (Ι-4 2 )... 104
7.12 Μικτές Ασφάλειες... 105
7.12.1 Μικτή ασφάλεια ζωής με συμμετοχή στα κέρδη ( Μ -4 1 )... 105
7.12.2 Αποταμιευτικό παιδικό πρόγραμμα ορισμένης λήξης με τμηματικές καταβολές
και συμμετοχή στα κέρδη (Μ -4 9 )... 105
7.12.3 Μικτή ασφάλιση ζωής τμηματικών καταβολών με συμμετοχή στα κέρδη (Μ-
5 0 )... 106
7.13 Συνταξιοδοτικά προγράμματα... 106
7.13.1 Ισόβια Σύνταξη (Σ-40 , Σ-42 , Σ -42 Γ )...107
7.14 Επενδυτικά Προγράμματα... 108
7.14.1 Ασφαλιστικό επενδυτικό πρόγραμμα εφάπαξ ασφαλίστρου G UA R A N TEE 3% (U S -0 6 )...109
7.14.2 Ασφαλιστικά επενδυτικά προγράμματα περιοδικού ασφαλίστρου Starlife II (UR-01), Starlife V (U R -0 3 )...109
7.14.3 Συνταξιοδοτικά επενδυτικά πρόγραμμα περιοδικού ασφαλίστρου Starlife III & IV (UR-02), Starlife VI (U R -0 4 )... 110
7.14.4 Συνταξιοδοτικά επενδυτικό πρόγραμμα περιοδικού ασφαλίστρου και εγγύηση κεφαλαίου κατά 95% Starlife VII (U R -0 5 )... 111
7.14.5 Φ Ο ΙΝ ΙΞ M ETR O LIFE ΣΥΝΤΑΞΗ Ελάχιστη Εγγύηση 3% (U R -0 6 )... 113
7.15 Επιπλέον Καλύψεις... 113
7.15.1 Απλές Προσθήκες...113
7.15.2 Κάλυψη 10 σοβαρών ασθενειών (Π -0 0 )... 113
7.15.3 Απώλειας ζωής ασφαλισμένου από ατύχημα (Π -0 1 )... 113
7.15.4 Απαλλαγής πληρωμής ασφαλίστρων (Π -0 2 )... 113
7.15.5 Απαλλαγής πληρωμής ασφαλίστρων λόγω απρόβλεπτου περιστατικού (απώλειας ζωής) ή μόνιμης ολικής ανικανότητας του συμβαλλομένου (Π -02Α )... 114
7.15.6 Μόνιμης ολικής ανικανότητας από ατύχημα ή ασθένεια (Π -0 3 )... 114
7 .1 5 .7 .Φροντίδα για τη γυναίκα (Π Φ -0 0 )... 114
7.16 Προσθήκες Ατυχημάτων... 114
7.16.1 Κάλυψη απώλειας ζωής και μόνιμης ανικανότητας από ατύχημα (Π -0 4 )... 114
7.16.2 Κάλυψη εξόδων θεραπείας ατυχήματος (Π -0 5 )... 115
7.16.3 Μηνιαία σύνταξη αναπηρίας, μόνιμης ολικής ανικανότητας (Π -1 0 0 )...115
7.17 Προσθήκες Εισοδήματος... 115
7.17.1 Απώλειας εισοδήματος από ασθένεια (Π -0 7 )... 115
7.17.2 Απώλειας εισοδήματος από ασθένεια ή ατύχημα (Π-
08Α )...116
7.17.3 Απώλειας εισοδήματος από ατύχημα ή ασθένεια αυξανόμενης κάλυψης (Π -1 5 )... 116
7.17.4 Μηναίο επίδομα εργαζόμενης (Π Φ -0 1 )... 116
7.17.5 Μηναίο επίδομα νοικοκυράς (Π Φ -0 2 )...116
7.18 Προσθήκες Υγείας... 116
7.18.1 Νοσοκομειακό επίδομα (Π -0 9Α )... 117
7.18 2 Ευρεία Νοσοκομειακή Περίθαλψη (Π -1 2 )... 117
7.18.3 Εξωνοσοκομειακή Περίθαλψη (Π -1 3Α )...117
7.18.4 Προληπτικός έλεγχος (check-up) (Π -1 9 )... 117
7.18.5 Νοσοκομειακή Περίθαλψη και Εξωνοσοκομειακή Ιατρική Βοήθεια (Π -2 0 )...1 1 7 7.18.6 Νοσοκομειακή και Εξωνοσοκομειακή Περίθαλψη (Π -31Β )...117
7.18.7 Νοσοκομειακή Περίθαλψη (Π -3 2Β )...118
7.19 Λογαριασμός Επένδυσης... 118
7.19.1 Διαχείριση Λογαριασμού Επένδυσης (Π -8 3 )...118
7.20 Γενικές Ασφάλειες... 118
7.20.1 Πακέτα Ασφάλισης Αυτοκινήτων... 118
7.20.2 Πακέτα Ασφάλισης Κατοικιών... 120
7.20.2.1 M EGA ΣΤΕΓΗ P L U S ... 120
7.20.2.2 M EGA Σ Τ Ε Γ Η ...122
7.20.2.3 Κάλυψη Προσωπικών Ατυχημάτων Οικογένειας... 125
7.20.2.4 Κάλυψη Προσωπικής και Οικογενειακής Αστικής Ευθύνης... 125
7.20.2.5 Κάλυψη Αστικής Ευθύνης Ιδιοκτήτη Ακινήτου... 125
7.20.2.6 Κάλυψη Νομικής Προστασίας... 125
7.20.2.7 Κάλυψη Σεισμού... 126
7.20.2.8 Κάλυψη Ηλεκτρονικών Συσκευών κατά παντός κινδύνου... 126
7.21 Στέγη... 126
7.21.1 Νέα και προνομιακή ασφάλιση κατοικίας, από την Φ Ο ΙΝ ΙΞ M ETRO LIFE
Ε Μ Π Ο Ρ ΙΚ Η ... 126
7.22 Ασφάλιση Κατοικιών... 127
7.22.1 ‘Έ Ρ Μ Η Σ ”...127
7.22.2 "ΑΣΤΙΚΗ Ε Υ Θ Υ Ν Η ”... 130
7.22.3 "ΙΣΧΥΣ”... 130
8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 133
8.1 Ευρωπαϊκή Ασφαλιστική Αγορά... 133
8.2 Ελληνική Ασφαλιστική Αγορά...135
8.2.1 Συνολικά κατά κεφαλήν ασφάλιστρα Ελληνικής Ασφαλιστικής Αγοράς... 135
8.3 Στοιχεία Ασφαλίσεων Ζω ής... 136
8.4 Στοιχεία Ασφαλίσεων Ζημιών... 137
8.5 Αγροτική Ασφαλιστική...137
8.5.1 Θέση της εταιρίας στο κλάδο... 137
8.5.2 Μερίδια αγοράς ασφαλίσεων κατά ζημιών - χρήση 2 0 0 3 ...138
8.5.3 Μερίδια αγοράς ασφαλίσεων εταιρικών ασφαλίσεων ζωής - χρήση 2 0 0 3 ... 138
8.5.4 Προοπτικές για το μέλλον... 139
8.6 Ασφαλιστική Εταιρία Φοίνικας... 140
8.6.1 Θέση της εταιρίας στην ασφαλιστική αγορά... 140
8.6.2 Προοπτικές για το μέλλον... 140
Ε Π ΙΛ Ο Γ Ο Σ ... 143
Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α ... 144
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο άνθρωπος, από τη πρωτόγονη εποχή, αντιμετώπιζε καθημερινά μύριους όσους κυνδύνους από θεομηνίες και άλλες φυσικές καταστροφές.
Εκτός από τις θεομηνίες, που προσέβαλαν ολόκληρες κοινωνίες, προκαλούνταν ζημιές και καταστροφές και στα άτομα. Ο άνθρωπος, στην οικονομική, κοινωνική και ατομική του δράση, ήταν εκτεθειμένος σε πολλούς και μεγάλους κυνδύνους από τυχαία περιστατικά, που ήταν πιθανό να συμβούν και να του προκαλέσουν ζημιές και σε πολλές περιπτώσεις καταστροφή. Η δυσμενής επίδραση από τις ζημιές και καταστροφές αυτές είχε σοβαρές συνέπειες, εκτός από το άτομο και την οικογένεια του, έμμεσα και σε ολόκληρη την κοινωνία. Έτσι, ευαισθητοποιήθηκε η ανθρώπινη συνείδηση και αναπτύχθηκε το αίσθημα της αλληλεγύης, το οποίο αποτέλεσε στους κοινωνικούς οργανισμούς τη βάση για την ιδέα της αλληλοβοήθειας. Η τελειότερη μορφή της αλληλοβοήθειας αυτής είναι η δημιουργία και οργάνωση του θεσμού της ασφάλισης, ο οποίος αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κατόρθωμα και πολύτιμο απόκτημα για τους ανθρώπους.
Για να αντιμετωπίσει τους κυνδύνους αυτούς ο άνθρωπος σκέφτηκε ότι πρέπει να συμμετέχουν σε αυτούς, άμμεσα ή έμμεσα και άλλα πρόσωπα. Έτσι, οι κύνδυνοι μοιράζονταν σε όλα τα πρόσωπα, που συμμετείχαν σ’ αυτούς και η επιβάρυνση καθενός ήταν κατά πολύ μικρότερη. Με τον τρόπο αυτό αρχίζει να διαμορφώνετε η έννοια της ασφάλισης.
Με βάση τα παραπάνω η ασφάλιση διαχωρίζεται σε πέντε θεμελιώδεις έννοιες. Οι έννοιες αυτές είναι οι ακόλουθες:
α) Η αμοιβαιότητα.
β) Η θεμελίωση της αμοιβαιότητας αυτής στους αριθμητικούς νόμους, δηλαδή ο υπολογισμός των πιθανοτήτων.
γ) Το αντικείμενο της αμοιβαιότητας, που είναι οι ασφαλιζόμενοι κύνδυνοι.
δ) Ο σκοπός της αμοιβαιότητας, δηλαδή η κατανομή της ζημιάς που γίνεται με την πληρωμή από τους ασφαλιζόμενους ασφαλίστρου ή εισφοράς,
ε) Το αποτέλεσμα της αμοιβαιότητας, που είναι η ικανοποίηση της οικονομικής ανάγκης με επανόρθωση της βλάβης, η οποίααποκαλείται αποζημίωση.
Ο όρος όμως, «αποζημίωση» δεν είναι ακριβής, γιατί η επανόρθωση της βλάβης δεν είναι πάντοτε αποζημίωση, αλλά σε πολλές περιπτώσεις, πληρωμή συγκεκριμένου και καθορισμένου πριν από την επέλευση του κυνδύνου ποσού, το οποίο στην ασφαλιστική ορολογία ονομάζεται ασφάλισμα. Σύμφωνα με τα παραπάνω ασφάλιση είναι ο
συμψηφισμός κάθε οικονομικής ανάγκης από τυχαίο γεγονός, που προκαλείται στο άτομο με την αμοιβαιότητα.
1. Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦ ΑΛΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η έννοια της Κοινωνικής Ασφάλισης στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο κύριο στόχο του εθνικού μοντέλου της κοινωνικής προστασίας, ο οποίος εξυπηρετείται μέσω τριών συστημάτων: του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης για την προστασία των εργαζομένων, του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας για την φροντίδα των ατόμων που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης και του εθνικού συστήματος υγείας για την κάλυψη όλων των ατόμων που διανέμουν στην ελληνική επικράτεια.
Η κοινωνική ασφάλιση εξυπηρετεί ατομικές και συλλογικές ανάγκες και είναι μια φυσιολογική εξέλιξη, επέκταση και συμπλήρωση της ασφάλειας που παρείχαν και εξακολουθούν να παρέχουν η οικογένεια, η εκκλησία, οι φιλανθρωπικές οργανώσεις και οι ιδιωτικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Κυριότερος σκοπός της υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης είναι η κάλυψη βασικών αναγκών περίθαλψης και συνταξιοδότησης.
Η κοινωνική ασφάλιση συγκεντρώνει χρήματα από εισφορές του οικονομικού ενεργού πληθυσμού της χώρας και τα διαθέτει υπό μορφή παροχών στις μη παραγωγικές ομάδες του πληθυσμού. Οι κυριότεροι πόροι κοινωνικής ασφάλισης είναι οι εισφορές των ασφαλισμένων, των εργοδοτών και του κράτους.
Το σύστημα Κοινώνικής Ασφάλισης αποτελεί τον κύριο άξονα του ελληνικού μοντέλου κοινωνικής προστασίας. Η λειτουργεία του όπως έχει διαμορφωθεί από την δεκαετία του 1950 μέχρι σήμερα, επιδιώκει την κάλυψη των κυνδύνων που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, χορηγώντας παροχές και υπηρεσίες που αναπληρώνουν τη μείωση ή την απώλεια εισοδήματος από απασχόληση. Πρόκειται για ένα σύστημα κύριας και επικουρικής δημόσιας ασφάλισης το οποίο λειτουργεί με βάση αυτόνομους ασφαλιστικούς φορείς.
Το ελληνικό Κοινωνικοασφαλιστικό Σύστημα αναπτύχθηκε στη χώρα μας τελείως αποσπασματικά, χωρίς τον απαραίτητο προγραμματισμό, χωρίς να σταθμιστούν οι συνολικές ανάγκες του πληθυσμού και τέλος χωρίς να ιεραρχηθούν με σαφήνεια οι γενικότεροι στόχοι και επιδιώξεις του όλου συστήματος. Εφαρμόστηκε λόγω της έλλειψης βιομηχανικής ανάπτυξης και μέχρι πρότινος μάλιστα δεν κάλυπτε το σύνολο των εργαζομένων. Η χρονική περίοδος από το 1860 μέχρι 1930 και οι εξελίξεις που συντελέστηκαν στα χρόνια αυτά, σημάδεψαν τη δομή του κοινωνικοασφαλιστικού μας συστήματος μέχρι σήμερα.
Στις 18/12/1836 με βασιλικό διάταγμα γίνεται η πρώτη απόπειρα εφαρμογής του θεσμού της κοινωνικής ασφάλισης για την περίθαλψη των απόμαχων ναυτικών και πραγματώνεται με το Ν.ΧΛΘ (1861) με την ίδρυση του ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ). Το 1852 ιδρύονται ταμεία ασφάλισης για τους αξιωματικούς του πολεμικού ναυτικού. Το 1861 δημιουργείται το Μετοχικό Ταμείο δημοσίων υπαλλήλων και με το νόμο ΧΝΒ καθιερώθηκε η συνταξιοδότησή τους. Το 1882 έχουμε την ίδρυση του ταμείου Μεταλλωρύχων, για τους εργάτες των μεταλλείων καλύπτοντας έτσι τους κινδύνους γήρατος, επαγγελματικών ατυχημάτων, ασθένειας, ανικανότητας και θανάτου. Τα ασφαλιστικά έξοδα καλύπτονται μερικά από τους ίδιους τους εργάτες και μερικά από τους εργοδότες. Το ασφαλιστικό ταμείο χορηγεί μόνο συντάξεις και επιδόματα. Επειδή τα έσοδα του είναι περιορισμένα, γι' αυτό και η δραστηριότητα του έχει περισσότερο χαρακτήρα αλληλοβοήθειας των εργατών και δεν παρέχει ουσιαστική ασφάλιση.
Το 1907 δημιουργείται το ταμείο Συντάξεως Σιδηροδρομικών. Το 1922 ψηφίστηκε ο νόμος 2868/22 ο οποίος έθεσε το ασφαλιστικό σύστημα σε πλατύτερη βάση. Έδωσε μεγάλη ώθηση για τη δημιουργία ασφαλιστικών ταμείων στις μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις, τη σύσταση, οργάνωση, και λειτουργία των ταμείων ασφάλισης μισθωτών στις βιομηχανικές, βιοτεχνικές και εμπορικές επιχειρήσεις. Από το 1928 μέχρι το 1937 ιδρύονται τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία και ειδικότερα το 1928 ιδρύεται το ΤΣΑΥ, το 1929 το ταμείο Νομικών και εφημεριδοπώλων, το 1930 το ΤΑΚΕ, το 1934 το ΤΣΜΕΔΕ, το ταμείο Εργατών Τύπου και το ΤΕΒΕ και το 1935 το ταμείο Χρηματιστών.
Καθοριστικό για τις κοινωνικές ασφαλίσεις υπήρξε ο Ν. 6298/34 με τον οποίο προβλέπονται η ίδρυση και η λειτουργία του ΙΚΑ ως ενιαίου ασφαλιστικού φορέα για όλους τους εργαζομένους με εξαίρεση τους δημοσίους υπαλλήλους, τους κληρικούς, τους αγρότες, τις υπηρέτριες και όσους δεν είχαν μόνιμη και διαρκή εργασία. Οι κίνδυνοι που κάλυπτε η ασφάλιση του ΙΚΑ ήταν η ασθένεια, τα γηρατειά, ο θάνατος και η αναπηρία.
Η ασφάλια των αγροτών επήλθε με το ν. 4169/61 και την ίδρυση του ΟΓΑ με τον οποίο χορηγήθηκαν στους αγρότες σύνταξη και δωρεάν ιατρική περίθαλψη.
Η ασφαλιστική κάλυψη κατά του κινδύνου της ανεργίας εγκαινιάζεται το 1945 με την ίδρυση του Οργανισμού Ανεργίας που περιοριζόταν στην κάλυψη των μισθωτών των βιομηχανικών επιχειρήσεων. Τελικά ο οργανισμός αυτός μετονομάζεται με το Ν.Δ 212/69 σε Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) ο οποίος λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Παράλληλα και λίγο αργότερα άρχισαν να δημιουργούνται φορείς Κύριας ασφάλισης και να ιδρύονται Οργανισμοί Επικουρικής Ασφάλισης, με σκοπό την χορήγηση πρόσθετων παροχών με περιοδικό ή εφάπαξ χαρακτήρα.
Έτσι δημιουργήθηκαν σιγά σιγά οι πρώτοι φορείς επικουρικής ασφάλισης που ήταν το 1935 η ίδρυση του επικουρικού ταμείου εργατών μετάλλου, το 1936 του ταμείου επικουρικής ασφάλισης Αρτοποιών, το 1937 του ταμείου επικουρικής ασφάλισης προσωπικού εταιρίας Τσιμέντων και το 1939 του ταμείου επικουρικής ασφάλισης προσωπικού εταιρίας Λιπασμάτων.
Αποφασιστικό επίσης βήμα στην επέκταση του θεσμού της επικουρικής ασφάλισης υπήρξε η σύσταση του ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (TEAM) με το οποίο επιδιώχτηκε η ασφαλιστική κάλυψη 900.000 περίπου μισθωτών, οι οποίοι στερούνταν μέχρι τότε επικουρικής ασφάλισης.
Το δικαίωμα συμμετοχής στην κοινωνική ασφάλιση υλοποιείται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε χώρα, που αντανακλά την παράδοση, την ιστορία, το επίπεδο ανάπτυξης, την πολιτική και οικονομική φιλοσοφία της. Παρά τις διαφορές όμως στην κοινωνική και οικονομική οργάνωση επιμέρους χωρών της διεθνούς κοινότητας, υπάρχει ουσιαστικά σύγκλιση ως προς τους στόχους και τις ευρύτερες επιδιώξεις.
Ο θεσμός της κοινωνικής ασφάλισης αναφέρεται σήμερα σε όλο σχεδόν τον πληθυσμό της χώρας μας και αποτελεί τομέα δραστηριότητας της πολιτείας για την προστασία της υγείας, την εξασφάλιση ενός βασικού επιπέδου διαβίωσης στα άτομα που δεν ανήκουν στον ενεργό πληθυσμό.
Η κύρια ασφάλιση είναι υποχρεωτική και όχι προαιρετική που σημαίνει ότι δεν εξαρτάται από την θέληση του εργαζομένου ή του εργοδότη και ξεκινά από την πρώτη μέρα της εργασίας. Παρέχεται από το κράτος και από διάφορους ασφαλιστικούς φορείς (ΝΠΔΔ) στους πολίτες και περιλαμβάνει ποικίλες παροχές. Χρηματοδοτείται από τις εισφορές των εργαζομένων και εργοδοτών και από τις τακτικές ή έκτακτες κρατικές επιχορηγήσεις. Κάθε ταμείο καλύπτει συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων ανάλογα με τον επαγγελματικό τους κλάδο.
Η κοινωνική ασφάλιση στη χώρα μας καλύπτεται από το σύστημα της πολλαπλότητας των φορέων. Οι φορείς αναφέρονται είτε στην επαγγελματική ομάδα, είτε στο είδος της παροχής και υπάρχουν φορείς δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου. Ανάλογα με τις παροχές που χορηγούν διακρίνονται σε φορείς κύριας και Επικουρικής Ασφάλισης και σε φορείς Ασθένειας, Πρόνοιας και Αλληλοβοήθειας. Οι φορείς αντλούν τους πόρους από εισφορές
που προέρχονται βασικά από μισθωτούς και τους εργοδότες τους, για τους εργαζομένους αυτοτελώς προέρχονται από τους ίδιους τους ασφαλισμένους.
Κάθε ασφαλιστικός φορέας παίρνει όλα τα μέτρα για την πρόσληψη, επανόρθωση ή απλή μείωση των οικονομικών και βιολογικών επιπτώσεων από προκαθορισμένους κινδύνους και αυτό τα μέτρα καλούνται Ασφαλιστικές Παροχές. Οι ασφαλιστικές παροχές διακρίνονται σε υποχρεωτικές και προαιρετικές, σε περιοδικές και εφάπαξπαροχές και σε παροχές σε είδος και σε χρήμα.
Τέλος, είναι σημαντικό να επισαμανθεί ο αναδιανεμητικός χαρακτήρας του ασφαλιστικού συστήματος. Το ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα όπως και στην ευρώπη χρηματοδοτούνται με κύριο λόγο με βάση την αναδιανεμητική μέθοδο και όχι την κεφαλαιοποιητική. Δηλαδή κατά την αναδιανεμητική μέθοδο το άθροισμα των ασφαλιστικών εισφορών και των λοιπών πόρων συγκεκριμένης χρονικής μονάδας, συνήθως ενός έτους, διαμορφώνεται ανάλογα με τις πιθανές δαπάνες για να καλυφθούν οι ασφαλιστικοί κίνδυνοι της ίδιας περιόδου. Έτσι ουσιαστικά όσοι εργάζονται πληρώνουν μέσω του φόρου επί του τρέχοντος μισθού τους για τις συντάηξεις όσων έχουν αποχωρήσει, από την ενεργό δράση.
Τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης προσδιορίζουν σε ένα μεγάλο βαθμό το χαρακτήρα του ασφαλιστικού συστήματος και επίσης και τις πηγές χρηματοδότησής του.
Τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, ανάλογα με την φιλοσοφία τους, διακρίνονται στα συστήματα τα οποία οι παροχές συνδέονται με την απασχόληση, στα γενικά ή καθολικής κάλυψης όπως επικρατεί και στην χώρα μας και στα συστήματα που αποσκοπούν στην εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης.
Όταν στο σύστημα οι παροχές έρχονται σε αναλογία με τις καταβαλλόμενες εισφορές, το σύστημα λέγεται ανταποδοτικό ενώ όταν δεν υπάρχει η αναλογία εισφορών - παροχών, λέγεται διανεμητικό.
Υπάρχουν τρεις μορφές τεχνικής χρηματοδότησης:
α. Στο Διανεμητικό σύστημα εισπράττονται για ένα χρόνο, βάσει προηγούμενων εκτιμήσεων, τα αναγκαία ποσά που θα καλύψουν τις δαπάνες του ίδιου χρονικού διαστήματος. Οι εισπράξεις πρέπει να είναι μεγαλύτερες από τα έξοδα, ώστε να σχηματίζεται ένα μικρό αποθεματικό.
β. Στο Κεφαλοποιητικό σύστημα συγκεντρώνονται οι ασφαλιστικές εισφορές με ανατοκισμό σε μεγάλα αποθεματικά, που μπορούν να καλύψουν τους ασφαλιστικούς κινδύνους ενός ατόμου ή μιας κοινωνικής ομάδας.
γ. Στο μικτό σύστημα παρουσιάζεται ένα κράμα διανεμητικού και κεφαλοποιητικού συστήματος. Το σύστημα αυτό διαθέτει εν μέρει στοιχεία διανεμητικού συστήματος αλλά και στοιχεία των αρχών του κεφαλοποιητικού συστήματος.
Η κρίση της κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας εκδηλώνεται τόσο με την ανισορροπία στο ισοζύγιο ικανοποίησης κοινωνικοασφαλιστικών αναγκών όσο και με την ανισορροπία του οικονομικού ισοζυγίου που αποτελεί το αποτέλεσμα της προοδευτικής διόγκωσης των ελλειμμάτων της κοινωνικής ασφάλισης.
Η βαθμιαία αύξηση αυτών των ελλειμμάτων είναι σήμερα ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα της κοινωνικής ασφάλισης. Ο συνδιασμός του χαμηλού επιπέδου ασφαλιστικής υποδομής με την σύγχρονη οικονομική κρίση στη χώρα μας επιβαρύνουν το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης με ένα πλέγμα δυσμενών παραγόντων.
Ο κυριότερος παράγοντας που επηρεάζει την προοπτική του ασφαλιστικού συστήματος είναι αυτός της γήρανσης του πληθυσμού και η συνεχώς φθίνουσα αναλογία του πληθυσμού σε παραγωγικές ηλικίες. Επίσης, η παρατεταμένη κρίση της Ελληνικής οικονομίας σε συνδυασμό με την εφαρμογή των προγραμμάτων λιτότητας οδηγούν στην μείωση της απασχόλησης και στην αύξηση της ανεργίας. Η μη εφαρμογή της τριμερούς χρηματοδότησης, η μη αξιοποίηση των πόρων και των αποθεματικών, τα οργανωτικά προβλήματα και οι ανεξέλεγκτες δαπάνες του κλάδου υγείας αποτελούν μερικούς από τους πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν την προοπτική του ασφαλιστικού συστήματος.
2. Η ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦ ΑΛΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ ΔΑ
Ανέκαθεν ο άνθρωπος αντιδρούσε, ακόμα και ενστικτωδώς, κατά των κινδύνων που απειλούσαν τη ζωή του και τη σωματική του ακεραιότητα. Η Ιδιωτική Ασφάλιση αποτελεί θεσμό κάλυψης των κάθε μορφής κινδύνων που προέρχονται από το περιβάλλον ή των κάθε μορφής ανθρώπινων δραστηριοτήτων και αρχικά είχε ως σκοπό την κάλυψη κινδύνων απώλειας των περουσιακών στοιχείων ή επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
Συγκεκριμένα, τα πρώτα δείγματα ασφάλισης αντιμετώπισεις προβλημάτων της κοινωνικής ζωής και των κινδύνων στους οποίους ήταν εκτεθειμένοι καθημερινά οι άνθρωποι και της εξέλιξης που επακολούθησε στον καταμερισμό των κινδύνων και των ζημιών, τα βρίσκουμαι στην μυκηναϊκή εποχή και ειδικότερα, στον Όμηρο. Πρόκειται για το θεσμό των υποφονίων, την πληρωμή δηλαδή, από το φονέα αποζημίωσης στους κληρονόμους του θύματος. Με την αποζημίωση αυτή ο φονέας απαλλασόταν από την ποινή της ισόβιας εξορίας.
Στην εποχή του Σάλωνα, οι έλληνες διεύρυναν το θεσμό των οργανώσεων. Οι οργανώσεις αυτές αποσκοπούσαν στην από κοινού κάλυψη των εξόδων κηδείας και ταφής.
Η διεύρυνση του θεσμού αυτού έγινε σε ενώσεις πολιτών, σωματεία, ή εταιρείες ναυτών, συσσίτων ή ομοτάφων. Οι ενώσεις, τα σωματεία και οι εταιρείες αυτές είχαν διάφορους σκοπούς. Οι κυριότεροι σκοποί ήταν η αλληλοβοήθεια, η αμοιβαιότητα και ο καταμερισμός των κινδύνων. Τα βασικά, δηλάδη, στοιχεία της ασφάλισης.
Η σπουδαιότερη συμβολή των αρχαίων Ελλήνων στην ιδέα και διαμόρφωση του ασφαλιστικού θεσμού αφορά στη θαλάσσια ασφάλιση. Αυτό οφείλεται στη μεγάλη κλίση που έδειξαν οι Έλληνες, από τους αρχαιότερους χρόνους, προς τη ναυτιλία και το θαλάσσιο εμπόριο, που ήταν επιτακτική ανάγκη για την επιβίωση τους. Για τους λόγους αυτούς έθεσαν τα θεμέλια και προσδιόρισαν τις γενικές έννοιες και αρχές της θαλάσσιας ασφάλισης, που ισχύουν και σήμερα στη διεθνή ναυτιλιακή και ασφαλιστική κοινότητα.
Άλλα είδη ασφάλισης στους κλασσικούς χρόνους ήταν η εξασφάλιση των ορφανών και των γυναικών και η ασφάλιση για απόδραση δούλου. Στη μεν πρώτη ο κηδεμόνας ενός οφανού' μερικές φορές είχε την εντολή με τη διαθήκη του πατέρα ή έπαιρνε ο ίδιος την πρωτοβουλία να εκμισθώσει την περιουσία του ορφανού σε κάποιον άλλον. Στην περίπτωση αυτή ο τρίτος - εκμισθωτής είχε από το νόμο την υποχρέωση να εξασφαλίσει τον κηδεμόνα ότι θα απέδιδε στο ορφανό την περιουσία όταν θα γινόταν ενήλικος και ότι θα του κατέβαλλε τα ανάλογα εισοδήματα. Στη μεν δεύτερη ασφάλιση αναφέρεται ότι συνηθιζόταν να γίνεται συμφωνία, με βάση την οποία κάποιος πλήρωνε άλλο πρόσωπο εφάπαξ ή με περιοδικές χρηματικές καταβολές, προκειμένου να εισπράξει αποζημίωση στην περίπτωση απόδρασης κάποιου δούλου του. Παρατηρούμε εδώ μία μορφή ασφάλισης ζημιών, αφού ο δούλος στην εποχή εκείνη ήταν περουσιακό στοιχείο.
Στους Ρωμαϊκούς χρόνους είναι φανερή η επίδραση της ανάπτυξης της ιδέας και της αναγκαιότητας της ασφάλισης, που είχαν συλλάβει και θεσμοθετήσει οι αρχαίου Έλληνες.
Το θεσμό των οργανώσεων των αρχαίων Ελλήνων, που αποσκοπούσαν στην από κοινού κάλυψη των εξόδων κηδείας και ταφής, αλλά και την ασφάλιση κινδύνου απόδρασης κάποιου δούλου, κληρονόμησαν οι Ρωμαίοι σαν κοινωνική ανάγκη όπου καθένας έπρεπε να έχει αποταμιεύσει ή συνολικά ή ατομικά, οικονομικά μέσα για τις τελευταίες μέρες της ζωής του και την ταφή του. Ανάπτυξαν πίνακες που επεξεργαζόταν εισφορές και παροχές ή συντάξεις σε όσους συμμετείχαν σε μία σχετική κοινωνία - ομάδα ατόμων, βασιζόμενοι στην οργανωτική μορφή και φιλοσοφία που είχαν δώσει στις αρχαίες εταιρείες και κυρίως, ο Σώλον. Η οργάνωση αυτή στηριζόταν σε πρακτικές οι οποίες δεν απέχουν πολύ από αυτές της σύγχρονης ασφάλισης.
Στους μεσιαωνικούς χρόνους παρουσιάζεται η άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Η γενική αυτή καθήλωση και σε ορισμένες περιπτώσεις οπισθοδρόμηση αξιών, θεσμών και εξελίξεων δεν μπορούσε να μην έχει συνέπειες και για την ασφάλιση. Στην αρχή της μεσαιωνικής περιόδου εξαφανίσθηκαν και τα νομοθετικά ίχνη της ασφάλισης, για να επαναμφανιστούν αργότερα, το 14ο μ.Χ. αιώνα, κυρίως στην Ιταλία και την Ισπανία. Έτσι, η θαλάσσια ασφάλιση, μέχρι και το τέλος του Μεσαίωνα, αποτελούσε ναυτικό έθιμο, που πήρε τη μορφή της σύμβασης θαλάσσιας αντί ασφαλίστρου ασφάλισης το 1347. Η ασφάλιση στους Μεσαιονικούς χρόνους στηρίζονταν στις αρχές και θεμελιώδες έννοιες της ασφάλισης, όπως αυτές αναπτύχθηκαν και στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους: παρατηρούμε ενώσεις αλληλεγγύης, αλληλοβοήθειας, αλληλασφαλιστικούς συνεταιρισμούς, έχουμε τη θαλάσσια ασφάλιση, την πρώτη σύμβαση θαλάσσιας ασφάλισης και το πρώτο ασφαλιστήριο.
Κατά τη διάρκει του 14ου με 17ου αιώνα μ.Χ. σημειώνεται ραγδαία εξέλιξη της θαλάσσιας ασφάλισης με καταβολή ασφαλίστρου. Η περίοδος αυτή ξεκινά με την πραγματοποίηση μιας αναγκαίας αλλαγής στην ασφαλιστική πρακτική, που είχε αρχίσει να παίρνει μεγάλες διαστάσεις, καθιστόντας απαραίτητη τη νομοθετική οργάνωση του ασφαλιστικού συμβολαίου. Έτσι το 15° αιώνα, στη Βαρκελώνη εκδόθηκε ο πρώτος νόμος που αφορούσε τις θαλάσσιες ασφαλίσεις. Από την πρώτη στιγμή που παρουσιάστηκε ο θεσμός της ασφάλισης είναι ευδιάκριτη η συνεταιριστική αμοιβαία ασφάλιση, η οποία είχε σαν κίνητρο την αμοιβαία παροχή βοήθειας και την ασφάλιση με βάση το κέρδος, με κίνητρο την επιχειρηματική πρωτοβουλία. Έτσι έχουμε τη χερσαία ασφάλισηκαι πρώτα την ασφάλιση πυρκαγιάς, να αναπτύσσεται κυρίως μετά τη βιομηχανική επανάσταση στη Δυτική Ευρώπη τη Βόρεια Αμερική και την Ιαπωνία.
Το 17° αιώνα άρχισε η σύσταση ανώνυμων εταιριών, που στόχο είχαν να αντιμετωπίσουν ένα σημαντικό πρόβλημα, που υπήρχε: τα ασφαλιστήρια συμβόλαια που γινόταν στα εμπορικά κέντρα είχαν ένα σοβαρό οργανικό ελλάτωμα, τον κίνδυνο αφερεγγυότητας των ασφαλιστών. Οι ασφαλισμένοι ζητούσαννα εξασφαλίζουν την ενδεχόμενη απαίτηση τους με ποινικές ρήτρες, με υποθήκες και κυρίως με το δικαίωμα της άμεσης εκτέλεσης. Ο κίνδυνος αυτός αντιμετωπίστηκε με την ανάθεση της άσκησης της ασφάλισης σε επιχειρήσεις, που είχαν τη νιμική μορφή της ανώνυμης εταιρείας, οι οποίες με τα αποθεματικά κεφάλαια που ήταν υποχρεωμένες από το νόμο να διατηρούν, μπορούσαν να ικανοποιήσουν τους ασφαλισμένους κατά την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου. Οι ανώνυμες ασφαλιστικές εταιρείες δημιουργήθηκαν για να αντιμετωπιστούν οι συχνές πτωχεύσεις των ασφαλιστών της εποχής. Έτσι, αν και η ασφαλιστική εταιρεία
ανέλαβε την υποχρέωση να καταβάλλει, σε περίπτωση πραγματοποίησης του κινδύνου, ποσό κατά πολύ μεγαλύτερο του ασφαλίστρου, ρύθμιζε την πολιτική και τον οικονομικό προγραμματισμό της έτσι, που το σύνολο των ποσών που θα ήταν υποχρεωμένη να καταβάλλει σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα να ήταν μικρότερο από το σύνολο των ασφαλίστρων, που εισέπραττε. Οι μεμονωμένοι ασφαλιστές συχνά πτώχευαν ή καθυστερούσαν να καταβάλλουν τις αποζημιώσεις και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι ασφαλισμένοι να προσφύγουν σε πολλούς ασφαλιστές. Για το λόγο αυτό πολλοί από αυτούς τοποθέτησαν τα κεφάλαια τους στην ίδρυση μικρών μετοχικών εταιριών.
Η πρώτη ανώνυμη ασφαλιστική εταιρία ιδρύθηκε το 1629 στην Ολλανδία, η δεύτερη στη Γαλλία το 1688 που ασκούσε τις δραστηριότητες της στο Παρίσι. Αργότερα στην Αγγλία, στην Δανία, στη Σουηδία και στη Γερμανία. Όλες αυτές οι εταιρίες δημιουργήθηκαν , κυρίως, για την κάλυψη των θαλάσσιων κινδύνων. Επίσης το 17° αιώνα και συγκεκριμένα το 1710 έχουμε την ίδρυση της πρώτης πυρασφαλιστικής εταιρίας στην Αγγλία. Το πρώτο, γνωστό ασφαλιστήριο ζωής έγινε στο Λονδίνο το 1583, ενώ η ασφάλιση ζωής αναπτύχθηκεκυρίως από το 18° αιώνα και μετά στη Μεγάλη Βρετανία. Η ασφάλιση της αστικής ευθύνης είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον 19° αιώνα όπου θεσπύστηκε η αστική ευθύνη του εργοδότη για τα εργατικά ατυχήματα. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν σιγά σιγά οι ασφαλίσεις αυτοκινήτων, ασθενειών και ατυχημάτων και ακόμα πιο πρόσφατα, μετά το Β’
Παγκόσμιο πόλεμο, οι ομαδικές ασφαλίσεις προσωπικών ατυχημάτων.
Σήμερα η Ιδιωτική Ασφάλιση καλύπτει κάθε κίνδυνο, με λίγες εξαιρέσεις, όπως ο πολεμικός κίνδυνος, ζημιές από πυρινική ενέργεια κ.λ.π.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, οι Έλληνες έμποροι έχουν ασφαλιστικές δραστηριότητες, στα διάφορα εμπορικά κέντρα (Κωνσταντινούπολη, Οδησσό, Ερμούπολη, Γαλαξίδι, Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά, Άνδρο, Κρήτη και διάφορες άλλες ελληνικές επαρχίες), αλλά οι δραστηριότητες αυτές περιορίζονται σε ναυτασφαλιστικές, κυρίως, πράξεις.
Στην Ελλάδα ιδιωτικές ασφαλίσεις άρχισαν να καταρτίζονται μετά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, καθώς μέχρι και το τέλος του απελευθερωτικού αγώνα δεν μπορεί, φυσικά, να γίνει λόγος για ουσιαστική ασφαλιστική δραστηριότητα.
Η πρώτη ασφαλιστική εταιρία μετοχικού κεφαλαίου, ιδρύεται στη Σύρο με την επωνυμία
«Ασφαλιστικό Κατάστημα» για να διαλυθεί το 1827 και να επανιδρυθεί το 1829 με την επωνυμία «Ελληνικό Ασφαλιστικό Κατάστημα».
Κατά την περίοδο 1830 - 1910 είχαν ιδρυθεί εξήντα τέσσερις, περίπου, ελληνικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις, οι οποίες με ελάχιστες εξαιρέσεις, σε διάφορα χρονικά διαστήματα, ή πτώχευσαν ή διέκοψαν τις εργασίες τους.
Ειδικότερα, η ασφαλιστική δραστηριότητα άρχισε να εκδηλώνεται μετά το 1830, οπότε και έγιναν οι πρώτες προσπάθειες δημιουργίας ασφαλιστικών φορέων με επίκεντρο τα εμποροναυτιλιακά κέντρα της Σύρου και των Πατρών. Έτσι, το 1830 ιδρύεται στην Ερμούπολη της Σύρου η Ασφαλιστική Εταιρία με τηνεπωνυμία «Φιλεμπορική».
Οι δύο αυτές εταιρίες, δηλαδή το «Ελληνικό Ασφαλιστικό Κατάστημα» και η
«Φιλεμπορική» ήταν οι πρωτοπόρες στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, μετά την απελευθέρωσή της. Οι εταιρίες αυτές είχαν σύγχρονη αντίληψη και οργάνωση.
Το 1831 ιδρύεται η εταιρία με την επωνυμία «Φοίνιξ». Έπειτα ιδρύθηκαν και πολλές άλλες ασφαλιστικές εταιρίες και έτσι στη Σύρο το 1842 λειτουργούσαν μόλις επτά. Στη Πάτρα το 1836 ιδρύεται η «Αχαϊκή Ασφαλιστική της Θαλασσοπλοΐας Εταιρία» και μετά από τρία χρόνια το 1839 ιδρύεται η «Αδριατική Ασφάλεια Αγαίου Πελάγους». Την περίοδο 1841 - 1850 ιδρύθηκαν άλλες εκτός και έτσι σιγά σιγά ιδρύονται όλο και περισσότερες ασφαλιστικές εταιρίς, οι περισσότερες βαυτασφαλιστικές.
Όλες αυτές οι εταιρίες ασχολήθηκαν, κυρίως, με ναυτικές ασφάλειες, αλλά αξίζει να σημειώσουμε τον κοινωνικό τους χαρακτήρα για την πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου.
Το 1891 η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύει την Ανώνυμη Εταιρία (Α.Ε.) Γενικών Ασφαλίσεων «Εθνική» που είναι και η πρώτη ασφαλιστική εταιρία στην Ελλάδα που εμπεριέχει στις δραστηριότητες της και τον κλάδο ζωής. Ο κλάδος ζωής, όμως, έπαψε να δραστηριοποιείται στην Εθνική επτά χρόνια αργότερα.
Ήδη όμως εκείνη την εποχή υπήρχαν αρκετοί λόγοι, οι οποίοι ευνοϊκό έδαφος για την ανάπτυξη του κλάδου ζωής. Η έλλειψη μεγάλων και ασφαλών περιουσιών, η σπανιότητα ενός καθαρά αποταμιευτικού πνεύματος, καθώς και η δυσαναλογία μεταξύ οικογενειακών εισοδημάτων και δαπανών διαβίωσης προκαλούν στροφή προς την ασφάλεια ζωής. Αυτά εντόπισαν οι ξένες ασφαλιστικές εταιρίες που λειτουργούσαν στην Ελλάδα και εντατικοποίησαν τις δραστηρίοτητές τους, ιδιαίτερα την 5ετία 1889 - 1902.
Στις αρχές του πρώτου Παγκοσμίου πολέμου ο θεσμός της Ιδιωτικής Ασφάλισης παρουσίασε σημαντική εξέλιξη. Υπολογίζεται ότι πάνω από είκοσι τρεις ελληνικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις ιδρύθηκαν την περίοδο αυτή, ενώ ο συνολικός αριθμός ελληνικών και αλλοδαπών ασφαλιστικών εταιριών που λειτουργούσαν στην Ελλάδα είχε φθάσει σε 110, περίπου. Παράγοντες που επηρέασαν σημαντικά την προώθηση και στήριξη του θεσμού της Ιδιωτικής Ασφάλισης ήταν, από τη μία μεριά, η νομοθετική ρύθμιση και η δημιουργία πάνω σε οικονομοτεχνικές βάσεις μεγάλων εταιριών με την παράλληλη δραστηριότητα των διαφόρων πιστωτικών οργανισμών και από την άλλη, η μεγάλη
βιομηχανική ανάπτυξη και πρόοδο, η εξέλιξη του εμπορίου,και η αύξηση του πληθυσμού ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν, επίσης οι διάφορες ενώσεις που ίδρυσαν οι ασφαλιστές, οι οποίοι μεθόδευσαν και οργάνωσαν την ασφαλιστική αγορά.
Τις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ο θεσμός της Ιδιωτικής Ασφάλισης μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει ξεπεράσει τις κυριότερες δυσκολίες του και έχει εισέλθει στο στάδιο ανάπτυξης και προόδου. Καθώς, όμως, η ανάπτυξη των κοινωνικοοικονομικών δομών και των συνυφασμένων με αυτές υπηρεσιών είναι πάντα παράλληλη με τη γενικότερη πορεία της εθνικής ζωής της χώρας, ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος φέρνει την ιδιωτική ασφάλιση πολλά χρόνια πίσω. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να ατονεί τόσο ο κλάδος ζωής, όσο και ο κλάδος γενικών ασφαλίσεων και ταυτόχρονα παρατηρείται μία οικονομική κίνηση και παράλληλα ασφαλιστική δραστηριότητα από τις ασφαλιστικές εταιρίες που ελέγχονται από το τραπεζικό σύστημα. Το κοινό, όμως, που συναλλασόταν με τις τράπεζες ενέδινε στις τραπεζικές προτάσεις ασφαλίσεως, προκειμένου να πάρει ένα δάνειο. Μόλις λυνόταν η δανειοληπτική σχέση, το μεγαλύτερο ποσοστό εγκατέλειπε τα ασφαλιστήρια συμβόλαια.
Την μεταπολεμική περίοδο η κατάσταση στην ιδιωτική ασφάλιση, παρά τις αισιόδοξες προβλάψεις του ασφαλιστικού κόσμου, δε βελτιώθηκε ουσιαστικά. Σημαντικότερα αίτια ήταν : α) η ασταθής οικονομική μεταπολεμική κατάσταση, β) η βαθμιαία υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και γ) η βραδύτητα του ρυθμού ανάπτυξης της ασφαλιστικής παραγωγής. Σιγά σιγά όμως, από τις αρχές της πρώτης δεκαετίας αρχίζει να παρατηρείται μία οικονομική κίνηση. Η οικονομική κίνηση είχε ως συνέπεια την ανάπτυξη και των ασφαλιστικών επιχειρήσεων καθώς και των άλλων οικονομικών υπηρεσιών. Έτσι, ξεκινά και πάλι κάποια ασφαλιστική δραστηριότητα, κυρίως μέσα από τις ασφαλιστικές εταιρίες που ελέγχονται από το τραπεζικό σύστημα. Οι κλάδοι που πρώτοι επηρεάστηκαν θετικά και ανέκαμψαν ήταν οι ασφαλίσεις μεταφορών και πυρός και αργότερα και η ασφάλιση της αστικής ευθύνης.
Το τέλος της δεκαετίας του 1960 και η δεκαετία του 1970 αποτέλεσαν την εποχή εδραίωσης και ανάπτυξης του θεσμού των προσωπικών ασφαλίσεων σε νέες βάσεις για τη χώρα μας.
Στις μέρες μας, παράλληλα με την τάση δημιουργίας νέων ασφαλιστικών στη χώρα μας, παρατηρείται σε διεθνές επίπεδο μεγάλη συγκέντρωση σε ασφαλιστικές πολυεθνικές ομάδες ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Στην Ελλάδα η ασφαλιστική επιχείρηση έχει μεταπρατικό χαρακτήρα. Οι περισσότερες ασφαλιστικές επιχειρήσεις είναι ξένες και λειτουργούν εδώ μέσω ελληνικών πρακτόρων. Οι ελληνικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις
