>ΟΛ()Γ
Τ ’! I
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
«Ικανοποίηση χρηστών υγείας στον ιδιωτικό τομέα στην Κύπρο»
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΜΑΡΙΝΑ
ΕΠΙΒΑΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Δρ.ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
Καλαμάτα 2009
ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Θέμα εργασίας:
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΧΡΗΣΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Υπεύθυνη καθηγήτρια: κ. Καστανιώτη Κατερίνα
Σπουδάστρια: Παναγιώτου Μαρίνα
Καλαμάτα 2009
Π ερ ίλ η ψ η
Τ Ε I Κ Α Λ Α Μ Α Τ Α ! Τ Μ Η Μ Α
ΕΚΔΟΣΕΩΝ * ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ
Το μερίδιο του ιδιωτικού τομέα υγείας στην Κύπρο είναι πολύ μεγαλύτερο από άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε., παρά το ότι η δωρεάν ή μειωμένου κόστους κρατική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καλύπτει σχεδόν το 90% του πληθυσμού.
Αυτό το γεγονός από την μία πλευρά οδηγεί σε σπατάλη κρατικών πόρων, ενώ από την άλλη παραμένουν οι βασικές αδυναμίες της ελεύθερης αγοράς, όπως είναι η ελλιπής πληροφόρηση του ασθενούς και η διάκριση εναντίον ασθενών υψηλού κινδύνου ή ασθενών που δεν μπορούν να πληρώσουν.
Με την πάροδο του χρόνου η γήρανση του πληθυσμού και ο ψηλός πληθωρισμός στις υπηρεσίες υγείας θα αποδυναμώνουν ακόμα περισσότερο το κρατικό σύστημα υγείας ενισχύοντας έτσι τον ρόλο της ιδιωτικής υγείας. Η ικανοποίηση όμως των χρηστών υγείας και η άμεση θεραπεία ή πρόληψη τυχόν αρρώστειας πρέπει να αναζητηθεί στη βάση κριτηρίων αποτελεσματικότητας, με συγκεκριμένους στόχους και καθορισμό του ρόλου του ιδιωτικού τομέα (Ερευνα ΚΟΕ. Πανεπιστημίου Κύπρου, 2006).
Πρόλογος
Η παροχή υπηρεσιών υγείας πρέπει να στοχεύει στις παρούσες και προβλεπόμενες ανάγκες της υγείας σε εθνικό και τοπικό επίπεδο και να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών, στις προτεραιότητες και τις έγνοιες τους. Γι αυτό το λόγο πρέπει να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη η κοινή γνώμη στο σχεδίασμά και την παροχή των υπηρεσιών υγείας και ιδίως της ιδιωτικής κατά την οποία καλείται ο χρήστης να πληρώσει πολλές φορές πολύ αδρά για την οποιαδήποτε θεραπεία του.
Στόχος της παρούσας εργασίας είναι βάσει βιβλιογραφικών πηγών, άρθρων του διαδικτύου, εφημερίδων και περιοδικών και των αποτελεσμάτων ενός ερωτηματολογίου να δοθούν στοιχεία για την ικανοποίηση των χρηστών υγείας στην Κύπρο από τον ιδιωτικό τομέα, με απώτερο σκοπό να συμβάλλει ελάχιστα στους τέσσερεις βασικούς στόχους που έχουν τα συστήματα υγείας και στην περίπτωση μας η ιδιωτική οι οποίοι είναι:
• Να βελτιώνουν την υγεία του πληθυσμού που υπηρετούν
• Να ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των πολιτών
• Να παρέχουν οικονομική προστασία στον πολίτη για τις δαπάνες υγείας και
• Να θεραπεύουν την ασθένεια με ποιοτική ιατροφαρμακευτική φροντίδα.
Ανατρέχοντας τις πηγές μου θεώρησα σωστό να χωρίσω την εργασία μου σε τρία μέρη: το Θεωρητικό, το Ερευνητικό και τα Συμπεράσματα - Επίλογος. Το θεωρητικό αποτελείται από δύο θεματικές ενότητες. Στην πρώτη ενότητα (κεφ. 1 και 2) παραθέτω λίγα στοιχεία για την πορεία της ιατρικής στην Κύπρο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και για τα συστήματα υγείας. Στην δεύτερη (κεφ. 3 και 4) σκιαγραφώ τον διαχωρισμό της δημόσιας από την ιδιωτική υγεία, την αλληλένδετη σχέση που υπάρχει μεταξύ τους.
Το ερευνητικό αποτελείται από διανεμηθέν ερωτηματολόγιο και τα αποτελέσματά του ενώ στο τρίτο τίθενται τα συμπεράσματα από την βιβλιογραφική αναφορά και το ερωτηματολόγιο και ο Επίλογος.
Εν κατακλείδι κλείνω την εργασία μου με το τρίτο μέρος: Συμπεράσματα - Επίλογος.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Περίληψη... 2
Πρόλογος... 3
Περιεχόμενα... 4
Αρκτικόλεξο... 7
Εισαγωγή... 8
ΜΕΡΟΣ 1° ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1° 1.Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ 1.1. Ιστορική Αναδρομή... 10
1.2. Η ιατρική στην Αρχαία Κύπρο... 11
1.3. Η Ιατρική στην Βυζαντινή Κύπρο... 11
1.4. Η Ιατρική στην Κύπρο επί Οθωμανών... 12
1.5. Ιατρική στην Κύπρο κατά την Αγγλοκρατία... 12
1.6. Υγειονομική περίθαλψη στην Κύπρο σήμερα... 13
1.6.1. Γενικά... 13
1.6.2. Στατιστικές υγειονομικής περίθαλψης... 14
1.6.3. Ο διαχωρισμός της Υγειονομικής περίθαλψης της Κύπρου... 15
1.6.4. Η Κοινωνική ασφάλεια... 16
1.6.5.1. Προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει το ΓΕΣ Υ... 16
1.6.5.2. Νέος τρόπος λειτουργίας των δημόσιων νοσοκομείων... 17
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2° 2. Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ 2.1. Τι είναι σύστημα υγείας;... 18
2.2. Τα συστήματα υγείας των ανεπτυγμένων χωρών... 18
2.3. Σύστημα χρηματοδότησης στον τομέα Υ γεία... 19
2.4. Το Σύστημα Υγείας στην Κύπρο... 19
2.4.1. Περιγραφή του συστήματος... 19
2.4.2. Οι χρήστες υγείας είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τον γιατρό 20 που επιθυμούν... 20
2.4.3. Αυξημένη ζήτηση ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας... 21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3° 3. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ 3.1. Μέτρηση ποιότητας... 22
3.2. Υπηρεσία ποιότητας στην βιομηχανία υγειονομικής περίθαλψης... 22
3.2.1. Οι ποιοτικές διαστάσεις της υγειονομικής περίθαλψης... 23
3.2.2. Σύνδεση ποιότητας υπηρεσίας με την ικανοποίηση του ασθενή... 23
3.2.3. Η χρησιμοποίηση του ΒΕΙΟ/ί^υΑΕ για μέτρηση ικανοποίησης χρηστών υγείας... 25
3.2.3.1. Το SERVQUAL είναι αξιόπιστο στο νοσοκομειακό περιβάλλον 26 3.2.3.2. Το ΞΕΙίνζλυΑΕ στην ιδιωτική υγεία... 27
3.3. Κριτήρια ποιότητας υγείας... 27
3.4. Η νομοθεσία για τα δικαιώματα των ασθενών... 28
3.5. Η υγεία και η ευημερία εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα του συστήματος δημόσιας και ιδιωτικής υγείας... 28
3.6. Το διαδίκτυο βοηθά τον χρήστη να ερευνήσει το πρόβλημά... 29
3.7. Η ποιοτική διασφάλιση των παρεχόμενων υπηρεσιών έχει καταστεί πλέον αναπόφευκτη... 29
3.8. Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στη σύγχρονη κοινωνία... 30
3.9. Ολοκληρωμένη φροντίδα υγείας προς τον ασθενή... 30
3.10. Η ιατρική φροντίδα γίνεται συνεχώς και πιο δαπανηρή... 31
3.11. Η συνεχιζόμενη εκπαίδευση στον τομέα υγείας... 32
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4° 4. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 4.1. Ο διαχωρισμός υπηρεσιών υγείας... 33
4.2. Η κρατική παρέμβαση στην αποτελεσματικότερη παροχή ιδιωτικής 34 Υγείας... 4.3. Οι Κύπριοι πληρώνουν περισσότεροι από τους άλλους Ευρωπαίους για την ιδιωτική υγεία... 36
4.4. Παράγοντες που επηρεάζουν τις δαπάνες για ιδιωτική υγεία... 36
4.5. Η Ιδιωτική ασφαλιστική αγορά... 37
4.6. Διαφορά δαπανών ιδιωτικής και κρατικής περίθαλψης... 37
4.7. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου των Κυπρίων αυξάνει την ζήτηση του ιδιωτικού τομέα υγείας... 39
4.8. Ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για ιδιωτικές κλινικές... 39
4.9. Η ενίσχυση της ιδιωτικής υγείας αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην αποστολή ασθενών στο εξωτερικό... 40
4.10. Το 60% των ιδιωτικών κλινικών της Κύπρου ασχολούνται με τον ιατρικό τουρισμό... 40
4.11.1. Ιατρικός εξοπλισμός στον ιδιωτικό τομέα... 41
4.11.2. Ιατρικός εξοπλισμός και δημόσιο... 41
4.12. Οι ιδιωτικοί γιατροί... 42
4.13. Πλεονεκτήματα και ελλείψεις της συνύπαρξης του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα... 43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5° 5. ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΣΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 5.1. Γενικά... 44
5.2. Οι χρήστες ιδιωτικής υγείας πελάτες των ιδιωτικών ασφαλειών... 44
5.3. Το βεβαρυμμένο κρατικό σύστημα υγείας στρέφει τους πολίτες στην ιδιωτική υγεία... 45
5.4. Η απουσία συνεργασίας δημοσίων και ιδιωτικών ιατρών δημιουργεί χαμηλή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στους χρήστες υγείας... 46
5.5. Ο επαγγελματισμός και η ποιότητα στις υπηρεσίες ιδιωτικής υγείας αποτελεί ελκυστική λύση για πολλούς Άγγλους... 47
5.6. Η Κύπρος μπορεί να γίνει μία νέα Ελβετία στους χρήστες ιδιωτικής
Υγείας... 48
5.7. Προτάσεις για καλύτερη παροχή υπηρεσιών στους ασθενείς στον ιδιωτικό τομέα... 49
5.8. Οι χρήστες υγείας απευθύνονται στους ιδιωτικούς γιατρούς για να τους παρέχουν πρωτότυπα φάρμακα... 49
5.8.1. Τα δημόσια νοσοκομεία επιλέγουν γενόσημα φάρμακα... 49
5.8.2. Οι ιδιώτες γιατροί επιλέγουν πρωτότυπα φάρμακα... 50
5.9. Βιομηχανία καισαρικών τομών στην Κύπρο... 51
5.10. Οι καρδιοπαθείς στην Κύπρο ζητούν επιχορήγηση και για το Εξωτερικό... 53
ΜΕΡΟΣ 2° ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ (με ερωτηματολόγια) «ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΧΡΗΣΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1° 1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 55
1.1. Περιγραφή της έρευνας... 55
1.2. Αντικειμενικοί σκοποί της έρευνας... 55
1.3. Πληθυσμός - δείγμα... 55
1.4. Προσδιορισμός προβλήματος - στόχοι - ερωτήματα... 55
1.5. Μέθοδοι δειγματοληψίας - ερευνητικά σχόλια... 56
1.6. Σύνταξη ερωτηματολογίου... 56
1.6.1. Μορφή ερωτήσεων... 56
1.6.2. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα ερωτηματολογίου... 56
2. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ... 58
2.1. Αποτελέσματα ερωτηματολόγιου Ανάλυση απαντήσεων με διαγράμματα - Συμπεράσματα... 63
2.2. Αποτελέσματα προσωπικών στοιχείων των ερωτηθέντων με διαγράμματα... 83
2.3. Συμπεράσματα του ερωτηματολογίου... 85
ΜΕΡΟΣ 3° 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΕΠΙΛΟΓΟΣ 3.1. Συμπεράσματα... 87
3.2. Επίλογος... 88
Πηγές... 89
Αρτικόλεζο
ΗΒ Ηνωμένο Βασίλειο
ΑΕΠ Ακαθάριστο Εθνικό Προίόν
ΓΕΣΥ Γενικό Εθνικό Σχέδιο Υγείας
ΔΥΥ Δημόσιες Υπηρεσίες Υγείας
Ε.Ε. Ευρωπαϊκή Ένωση
ΓΙ Γ ιατρός Ιδιώτης
SERVQUAL Service Quality (ποιότητα υπηρεσιών)
ΚΟΕ Κέντρο Οικονομικών Ερευνών
CTO Οργάνωση Τουρισμού της Κύπρου
Εισαγωγή
Το θέμα υγείας αποτελεί ένα από τα πρωτεύοντα θέματα που απασχολούν όλες τις σύγχρονες κοινωνίες. Για την επίτευξή του χρειάζεται να συνεισφέρουν τόσο οι επαγγελματίες του τομέα της υγείας με πρώτο το ιατρικό επάγγελμα αλλά και η ίδια η κοινωνία, η οποία σε τελευταία ανάλυση, έχει την ανάγκη της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Το δε σύστημα υγείας είναι ένας τομέας όπου οι περισσότεροι πολίτες υποσυνείδητα θεωρούν «φιλανθρωπικό», υπό την έννοια ότι οι υπηρεσίες υγείας σχεδόν ταυτίζονται με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, που ο ρόλος τους είναι να «γιατρεύουν». Έτσι, παραμελείται η σημασία της οργάνωσης και διοίκησης στον τομέα αυτό.
Όμως στην πραγματικότητα, τα νοσοκομεία -για παράδειγμα- ως οι μεγαλύτερες μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας, αποτελούν συγχρόνως και επιχειρήσεις με έσοδα και έξοδα, κέρδη και ζημίες.
Από την άλλη πλευρά η υγεία είναι άλλη μια παρεχόμενη υπηρεσία με ζήτηση, συνεχώς αυξανόμενη και έντονο ανταγωνισμό. Έτσι έχουμε το φαινόμενο την αγορά να την μοιράζονται το Δημόσιο και ο ιδιωτικός τομέας, ο οποίος στοχεύει στην κάλυψη των κενών που αφήνουν οι δημόσιες υπηρεσίες υγείας.
Η ποιότητα δε των παρεχομένων υπηρεσιών, αντικατοπτρίζεται στους ίδιους τους πολίτες - ασθενείς και από το βαθμό ικανοποίησης του πελάτη - ασθενή από τις υπηρεσίες υγείας που του παρασχέθηκαν.
Σε σχετικές έρευνες προβαίνει ο ιδιωτικός τομέας υγείας, ο οποίος βασίζεται πολύ στις προτιμήσεις του πελάτη - ασθενή, σε αντίθεση με το δημόσιο σύστημα υγείας, το οποίο δεν ασχολείται ιδιαίτερα με τη μέτρηση της ικανοποίησης των ασθενών, πιθανότατα λόγω κόστους (Λαζάρου, Π.)
Το τωρινό Υπουργείο Υγείας στην Κύπρο τονίζει ότι η ποιότητα των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης που παρέχονται στους ασθενείς είναι από τα πιο σημαντικά ζητήματα που λαμβάνονται υπόψη στην αναδόμηση του συστήματος υγείας στην Κύπρο. Όμως, δεν υπάρχουν ακόμα πολλές συστηματικές ή επιστημονικές εκτιμήσεις ποιότητας σχετικά με τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης στον ιδιωτικό τομέα όπου ο χρήστης πληρώνει ξεχωριστά και πρέπει η ανθρώπινη προσέγγιση να γίνεται με ορθολογιστικό με γνώμονα το αξίωμα, κόστος- μέγιστη ωφελιμότητα-αποδοτικότητα. Τα ερωτήματα που θα μπορούσαν να εγερθούν
είναι αν υπάρχει μια ορθολογική προσέγγιση στο σχεδίασμά των συστημάτων ιδιωτικής υγείας που να απαντά στις βασικές αρχές, ανεξάρτητα από προσωπικές και χρηματικές προσεγγίσεις. Μπορούμε επίσης να θέσουμε το ερώτημα αν υπάρχει μια σειρά από επιλογές οι οποίες θα μας οδηγήσουν στην αναζητούμενη πορεία δηλαδή στην άμεση εξυπηρέτηση του χρήστη υγείας και να είναι συγκριτικά καλύτερες από άλλες επιλογές (Κουρέα Τζ. - Κρεμαστινού).
ΜΕΡΟΣ 1°
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1°
1. Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
1.1. Ιστορική Αναδρομή
Οι πρωτόγονοι άνθρωποι ήταν αναγκασμένοι να ξεπερνούν μόνοι τους τις διάφορες αρρώστιες που τους παρουσιάζονταν, όπως ήταν ο πυρετός, ο πονοκέφαλος, ο κοιλόπονος, το ρίγος, τα τσιμπήματα των εντόμων, τα δαγκώματα ερπετών και ζώων, κ.ά. Πιθανόν οι πιο ηλικιωμένοι, στους χώρους που κατοικούσαν, να εφάρμοζαν κάποιες γνώσεις ιατρικής, τις οποίες απέκτησαν από την πείρα τους μέσα στο χρόνο.
Οι άνθρωποι οι οποίοι με την πείρα τους απέκτησαν κάποιες γνώσεις για να θεραπεύσουν μερικές αρρώστιες ονομάστηκαν πρακτικοί γιατροί. Αυτοί οι πρακτικοί γιατροί, μετέδιδαν τις γνώσεις τους σε νεότερα συγγενικά τους κυρίως άτομα. Έτσι η από πρόγονο σε απόγονο μετάδοση ιατρικών γνώσεων, δημιούργησε παράδοση σε μερικές οικογένειες, οι οποίες ασκούσαν προνομιακά το επάγγελμα του γιατρού. Η ιατρική αυτή επικρατούσε και στην αρχαία Κύπρο.
Πολύ συχνά συνοδευόταν από προλήψεις και δεισιδαιμονίες, μ' αποτέλεσμα, με την πάροδο του καιρού να δημιουργηθεί, η Μαγική ιατρική, η οποία είχε εξέχουσα θέση στην κοινωνία μας, μέχρι τα μέσα της πρώτης χιλιετηρίδας π.χ. Με την επαφή των Κυπρίων με ξένους λαούς, σταδιακά η Μαγική ιατρική εγκαταλείφθηκε και τη θέση της πήρε η επιστημονική. Ιδιαίτερα η ανάπτυξη των σχέσεων των κατοίκων του νησιού με Έλληνες και Αιγυπτίους, συνέβαλε καθοριστικά στην εμφάνιση της επιστημονικής ιατρικής. Κύπριοι μαθήτευσαν κοντά σε περίφημους δασκάλους της ιατρικής, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Αίγυπτο.
1.2. Η ιατρική στην Αρχαία Κύπρο
Οι Κύπριοι γιατροί της αρχαιότητας κατείχαν ξεχωριστή κοινωνική θέση και τιμούνταν με προσωπική φιλία από τους βασιλιάδες του νησιού. Διακρίνονταν σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με τους ανθρώπους που εξυπηρετούσαν. Έτσι υπήρχαν οι
λεγόμενοι "δημοσιεύοντες", δηλαδή εκείνοι που ήταν λειτουργοί του δημοσίου, οι
"στρατιωτικοί" και οι "ιδιώτες".
Οι γιατροί του κράτους διορίζονταν κατόπιν λαϊκής ψηφοφορίας κι είχαν ψηλή αμοιβή. Οι στρατιωτικοί ήταν οι περισσότεροι απ' όλες τις κατηγορίες, γιατί η Κύπρος ήταν διαιρεμένη σε δέκα βασίλεια, τα οποία είχαν συχνά πολέμους μεταξύ τους ή αντιμετώπιζαν επιδρομές γειτονικών λαών. Ως στρατιωτικοί γιατροί αναφέρονται ο Ονάσιλος Ιδαλιεύς κι ο Κτησίας Κτησιόχου ο Κνίδιος. Οι ιδιώτες γιατροί πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους με αμοιβή σ' όσους κατέφευγαν κοντά τους ή επισκέπτονταν οι ίδιοι τους ασθενείς στον τόπο που κατοικούσαν (Παπαγεωργίου Κ.,2007).
1.3. Η Ιατρική στην Βυζαντινή Κύπρο
Η Ιατρική κατά την Βυζαντινή περίοδο δεν παρουσίασε πρόοδο και οι μέθοδοι της παρέμειναν οι ίδιες με αυτές της αρχαιότητας. Αυτή την περίοδο πάρα πολλοί πίστευαν ότι ο άνθρωπος ήταν αδύναμος και η τύχη του ήταν ολοκληρωτικά στα χέρια του Θεού. Υπήρχαν όμως άνθρωποι, οι οποίοι είχαν τις γνώσεις να θεραπεύουν διάφορες αρρώστιες και βοηθούσαν τους συνανθρώπους τους. Άγιοι όπως οι Κοσμάς και Δαμιανός ήταν γιατροί, που θεράπευαν τους άπορους χωρίς να πληρώνονται, γι' αυτό και ονομάστηκαν Ανάργυροι. Στην Κύπρο έχουμε την περίπτωση του Αγίου Σπυρίδωνα ο οποίος ήταν ιερέας και μετά επίσκοπος Τριμυθούντας και θεράπευε διάφορες αρρώστιες.
Σε αντίθεση με την ιατρική, η φαρμακευτική ήταν ιδιαίτερα προηγμένη στο Βυζάντιο. Η παρασκευή θεραπευτικών αφεψημάτων, βάλσαμων και φαρμάκων ήταν διαδεδομένη. Στην Παναγία της Ασίνου υπάρχει η εικόνα της Αγίας Αναστασίας της Φ Σ, που σημαίνει αυτή που λυτρώνει από τον πόνο μέσω των φαρμάκων.
Για την εποχή της Φραγκοκρατίας υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για τους γιατρούς και την ιατρική στην Κύπρο. Γραπτά κείμενα μας πληροφορούν ότι, ανάμεσα σε άλλους, υπήρχαν και Κύπριοι γιατροί λατινικής καταγωγής, οι οποίοι εξασκούσαν το επάγγελμα τους κυρίως στη Λευκωσία και την Αμμόχωστο και πώς ονομάζονταν οι διάφορες ειδικότητες στα λατινικά και τα ελληνικά:
1.4. Η Ιατρική στην Κύπρο επί Οθωμανών
Τα ημερολόγια και οι σημειώσεις διαφόρων ταξιδιωτών που ταξίδεψαν από τις χώρες τους στην Κύπρο, μας δίνουν αρκετές πληροφορίες για τις συνήθειες
υγιεινής των Κυπρίων, καθώς και για τις επιδημίες που τους ταλαιπωρούσαν στα τέλη του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα. Συχνά, η διαφορά στη θερμοκρασία της Κύπρου από τις χώρες των ταξιδιωτών ήταν τόσο μεγάλη που αρκετοί περιηγητές τόνιζαν ως αιτία των ασθενειών τη ζέστη και τον "ανθυγιεινό αέρα" του νησιού.
Πολλές φορές τα καράβια που έφταναν στα λιμάνια της Κύπρου από άλλες χώρες κουβαλούσαν μαζί τους μικρόβια διαφόρων ασθενειών. Το λιμάνι της Λάρνακας ήταν το μέρος από το οποίο ξεκινούσαν συνήθως και οι περισσότερες επιδημίες.
Όταν το 1835 εμφανίστηκαν κρούσματα πανώλης σε διάφορα μεγάλα λιμάνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο Σουλτάνος έκδωσε σχετικό φιρμάνι που διέταζε την ίδρυση λοιμοκαθαρτηρίων σε όλα τα λιμάνια της Αυτοκρατορίας. Έτσι, για την αποφυγή εξάπλωσης των επιδημιών στο νησί, οι Οθωμανοί διοικητές αποφάσισαν όπως το μικρό φρούριο της Λάρνακας να χρησιμοποιείται προσωρινά ως λοιμοκαθαρτή ριο.
1.5. Ιατρική στην Κύπρο κατά την Αγγλοκρατία
Οι Βρετανοί αποβιβάστηκαν στο νησί το I 878. Στις πόλεις υπήρχαν λιγοστοί -συνήθως ξένοι- γιατροί που εξυπηρετούσαν μόνο τα ανώτερα στρώματα της κοινωνίας. Στο υπόλοιπο νησί οι απλοί άνθρωποι της Κύπρου χρησιμοποιούσαν την Παραδοσιακή ιατρική δοκίμαζαν θεραπείες με βότανα και αφεψήματα, διάφορα γιατροσόφια, ξόρκια και αφαιμάξεις με βδέλλες και βεντούζες. Οι "μπαρπέρηδες"
εκτός από να κόβουν και να περιποιούνται μαλλιά και γένια, έκαναν και τους οδοντίατρους.
Οι Βρετανοί αποφάσισαν να εγκαινιάσουν μια σειρά μέτρων για την προστασία της υγείας και τη βελτίωση των συνθηκών της δημόσιας υγείας.
Κατά την περίοδο 1900 - 1925 λειτούργησαν σε όλες τις πόλεις της Κύπρου νοσοκομεία και στην επαρχία Ιατρικά Κέντρα. Σε όλες τις πόλεις τα Φαρμακεία - Εξωτερικά Ιατρεία αντικαταστάθηκαν από νοσοκομεία των οποίων η συντήρηση γινόταν από την Κυβέρνηση των Άγγλων. Συνήθως η ιατρική Περίθαλψη ήταν δωρεάν, ενώ άρχισαν να κάνουν την εμφάνιση τους οι πρώτες Ιατρικές ειδικότητες (int. 2).
1.6. Υγειονομική περίθαλψη στην Κύπρο σήμερα
1.6.1. Γενικά
Η πρώτη κυβερνητική ιατρική υπηρεσία στην Κύπρο καθιερώθηκε από τη Μεγάλη Βρετανία πριν από 50 χρόνια για την φροντίδα των δημόσιων υπαλλήλων της κατά τη διάρκεια των αποικιακών ετών. Μικρά νοσοκομεία χτίστηκαν και στις 6 πόλεις, με Βρετανούς υπεύθυνους γιατρούς. Φροντίδα λάμβαναν και οι φτωχοί άνθρωποι που πήγαιναν εκεί.
Μετά την ανεξαρτησία το 1960 η υπηρεσία επεκτάθηκε γρήγορα αλλά μέχρι και πριν 10-15 χρόνια δεν προσέλκυε τους πιο ταλαντούχους και καλούς ιατρούς ενώ οι άνθρωποι φοβόντουσαν με τη μετάβαση τους στο νοσοκομείο κινδύνευαν να πεθάνουν. Αυτή η κατάσταση άλλαξε τα τελευταία έτη με την οικοδόμηση νέων νοσοκομείων που εξοπλίστηκαν με σύγχρονες εγκαταστάσεις για τη δευτερογενή και τριτογενή φροντίδα όπως Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, μονάδες αιμοδιάλυσης κ.λπ. και τη δημιουργία των αγροτικών νοσοκομείων και των κέντρων υγείας.
Το ένα τρίτο του ιατρικού εργατικού δυναμικού της Κύπρου εργάζεται τώρα στις κυβερνητικές υπηρεσίες ως υπάλληλοι πλήρους απασχόλησης υπάλληλοι που δεν επιτρέπεται να ασκούν και ιδιωτικά την ειδικότητά τους. Το 60% του πληθυσμού μπορεί να χρησιμοποιεί τις κυβερνητικές ιατρικές εγκαταστάσεις δωρεάν και το υπόλοιπο μπορεί να το κάνει με ελάχιστη δαπάνη. Το πιο ελκυστικό στοιχείο που έχει είναι η ελεύθερη και ανέξοδη παροχή καλών δευτεροβάθμιων και τριτογενών υπηρεσιών στους ασθενείς που, εντούτοις, πραγματοποιούνται σε μια απρόσωπη ατμόσφαιρα με πολύ περιορισμένη ελευθερία επιλογής και μεγάλων καθυστερήσεων.
Η στροφή στις ιδιωτικές ιατρικές υπηρεσίες άρχισε σχεδόν τον ίδιο χρόνο με την καθιέρωση των κυβερνητικών υπηρεσιών και μέχρι πριν μερικά χρόνια θεωρούνταν ότι εργάζονταν εκεί η ελίτ της ιατρικής της Κύπρου. Καινοτόμησαν με την εισαγωγή σχεδόν κάθε νέας ανάπτυξης σχετικά με τον εξοπλισμό, τα φαρμακευτικά είδη και τις μεθόδους επεξεργασίας.
Η Κύπρος δίνει προτεραιότητα στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψής της και προάγει ενεργά την προληπτική ιατρική. Το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης το εμπιστεύονται όχι μόνο ντόπιοι, αλλά και αλλοδαποί που έρχονται στην Κύπρο για λόγους υγείας. Υπάρχουν διάφοροι εκπατριζόμενοι που ζουν αυτήν την περίοδο στην Κύπρο, συμπεριλαμβανομένου ανθρώπους από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ταϊλάνδη,
τις Φιλιππίνες, τη Σρι Λάνκα και την Πολωνία. Πολλοί από τους ιατρικούς επαγγελματίες εκπαιδεύονται στο Ηνωμένο Βασίλειο (int.l).
1.6.2. Στατιστικές υγειονομικής περίθαλψης
• Ρυθμός Γεννήσεων /1000 πληθυσμού = 11,3 (2006).
• Ρυθμός θανάτους /1000 πληθυσμού = 6,7.
• Ρυθμός θνησιμότητας νηπίων /1000 γεννήσεις = 3,1.
• Αριθμός κρατικών νοσοκομείων: 7.
• Αριθμός ιδιωτικών κλινικών/νοσοκομείων (χωρητικότητα μέχρι 80 κλίνες):
45.
• Συνολικός αριθμός ιδιωτικών γιατρών: 1950 (εκτός από τους οδοντιάτρους).
• Το 70% του ελληνοκύπριου πληθυσμού εξυπηρετείται μέσω των δημόσιων ιατρικών ιδρυμάτων, συνήθως δωρεάν.
• 57.000 ασθενείς εισήχθησαν για θεραπεία το έτος 2006.
• Ο μέσος αριθμός πληρότητας για τα δημόσια νοσοκομεία ήταν 79% το έτος 2006.
• Η μέση παραμονή ασθενών που πήραν εξιτήριο από όλα τα δημόσια νοσοκομεία ήταν 6 ημέρες.
• 35.046 χειρουργικές διαδικασίες πραγματοποιήθηκαν το 2006.
• το 50,3% στο Γενικό Νοσοκομείο της Λευκωσίας.
• το 10,4% στο Μακάριος III Νοσοκομείο Λευκωσίας.
• το 15,4% στο Γ ενικό Νοσοκομείο Λάρνακας.
• το 19,0% στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού.
• το 4,9% στο Γ ενικό Νοσοκομείο Πάφου.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ 2006
γ ε ν . ν ο σ ο κ .Λ ε ΰ5|σ9 ο/ο; 4 ι9 0 % ο ύ ; 1 9 ,0 0 % s « g |j __
ο γ ε ν . \ο σ .Λ ε υ κ ω σ ία ς ο Μ α κ ά ρ ιο Ν ο σ ο κ .
□ γ ε ν . \κ5θοκ. Λ ά ρ ν α κ α
□ γ ε ν . \ο σ ο κ . Λ ε μ ε σ ο ύ
■ γ ε ν .\* > σ ο κ .Π ά φ ο υ 4 ,9 % . , Γ · ί ---~ Λ νενΛ ® σ · Λ ε υ κ ω σ ι
Y £ v .\fc C T O K .A 0 p \rf^ 4 J g g ]Q α ς ; 5 0 ,3 0 % κ α ; 1 5 , 4 ^ Κ5 ρ ιο
Ν ο σ ο κ .; 1 0 ,4 0 %
• 1.5 εκατομμύριο «επισκέψεις» σε εξωτερικούς ασθενείς καταγράφηκαν στα διάφορα δημόσια νοσοκομεία και τα αγροτικά κέντρα υγείας το 2006.
• Οι ιατρικές κλίνες στα ιατρικά ιδρύματα ήταν συνολικά 2.864 το 2006 εκ των οποίων οι 1430 σε δημόσια ιδρύματα.
• Οι μέσες δαπάνες για τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης για το έτος 2006 ήταν το 6,3% του ΑΕΠ.
• 395 άτομα αντιστοιχούσαν σε 1 γιατρό & 269 άτομα ανά ένα κρεβάτι νοσοκομείου το 2006 (int. 17).
1.6.3. Ο διαχωρισμός της Υγειονομικής περίθαλψης της Κύπρου
Η υγειονομική περίθαλψη στην Κύπρο είναι υψηλών προτύπων, και αναγνωρίζεται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ως ίσης αξίας με τις αναπτυγμένες χώρες. Προς επεξήγηση αυτού, οι αλλοδαποί που πηγαίνουν στην Κύπρο δεν χρειάζεται να υποβληθούν σε οποιουδήποτε είδους εμβολιασμούς επειδή τα περιστατικά μολυσματικών ασθενειών και των επιδημιών σε όλη τη χώρα είναι χαμηλά σε αριθμό. Η ασφάλεια των τροφίμων και του ύδατος επίσης ελέγχεται αυστηρά από το τμήμα υπηρεσιών ιατρικής και δημόσιας υγείας.
Κυβερνητικά νοσοκομεία βρίσκονται σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Υπάρχουν επίσης διάφορα ιδιωτικά νοσοκομεία σε όλη τη χώρα. Η υγειονομική περίθαλψη είναι γενικά ανέξοδη. Οι ιατρικές υπηρεσίες παρέχονται από τρεις τομείς:
- την κυβέρνηση,
- τον ιδιωτικό τομέα, και
- διάφορα άλλα σχέδια που καλύπτουν ορισμένα τμήματα του πληθυσμού.
Τα κρατικά νοσοκομεία προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες ενώ η ιδιωτική ασφάλεια υγείας είναι επίσης δημοφιλής.
Η θεραπεία έκτακτης ανάγκης παρέχεται δωρεάν αλλά οι επακόλουθες θεραπείες των εξωτερικών ασθενών πρέπει να πληρωθούν από τα «ακατάλληλα»
("ανασφάλιστα") άτομα. Ως κατάλληλοι ορίζονται όσοι έχουν εισοδήματα λιγότερο από €15,000 το χρόνο ή των οικογενειών με εισοδήματα λιγότερο από €30,000 το χρόνο. Οι υπήκοοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης με προσωρινή άδεια παραμονής, υπό ορισμένους όρους, μπορούν επίσης να απαιτήσουν δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες στα κυβερνητικά νοσοκομεία.
1.6.4. Η Κοινωνική ασφάλεια
Καθένας που εργάζεται στην Κύπρο, ανεξάρτητα από την υπηκοότητα ή την διαμονή, πρέπει να εγγραφεί για κοινωνική ασφάλεια στο Γραφείο Εργασίας της περιοχής, το οποίο στην συνέχεια θα εκδώσει μια ιατρική κάρτα.
Υπάρχουν δύο είδη ιατρικών καρτών που εκδίδονται ανάλογα με την εισοδηματική θέση ενός ατόμου ή μιας οικογένειας.
I Η πρώτη είναι η ιατρική κάρτα «Α», η οποία παρέχει δωρεάν ιατρικά οφέλη. Προκειμένου να είναι επιλέξιμο για αυτήν την κάρτα ένα άτομο πρέπει να έχει μέγιστο ετήσιο εισόδημα €15,000. Διανέμεται επίσης στις οικογένειες με μέγιστο ετήσιο εισόδημα €30,000, εάν δεν υπάρχουν εξαρτώμενα μέλη. Οι μέγιστες εισοδηματικές απαιτήσεις ορίζονται στα €1,700 για κάθε πρόσθετο παιδί.
I Η άλλη κάρτα είναι η ιατρική κάρτα «β», η οποία παρέχει μερικές πληρωμές για τις ιατρικές υπηρεσίες και τα φάρμακα. Διανέμεται στα άτομα, χωρίς προστατευόμενα μέλη, με ετήσιο εισόδημα μεταξύ €15,000 και €20,000. Η ιατρική κάρτα «Β» διανέμεται επίσης στις οικογένειες με τρία παιδιά που έχουν ένα μέσο ετήσιο εισόδημα μεταξύ €30,000 και €37,000.
Οι άνθρωποι με το εισόδημα πέρα από τα διευκρινισμένα ποσά που απαιτούνται από τις δύο κάρτες θα πρέπει να πληρώσουν €12 για ιατρικές συμβουλές και γύρω στα €85 ανά ημέρα για τη φροντίδα εντός του νοσοκομείου.
Στους υπηκόους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πλήρωσαν την κοινωνική ασφάλεια στις εγχώριες χώρες τους για μια ορισμένη ελάχιστη περίοδο θα δοθεί ελεύθερη πρόσβαση υγείας, αλλά αυτό ισχύει για μια περιορισμένη χρονική περίοδο (int. 15).
1.6.5.1. Προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει το ΓΕΣΥ
Στις 4 Μάΐου του 2001 έχει δημοσιευτεί στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας ο νόμος που προνοεί την εισαγωγή Γενικού Ασφαλιστικού Σχεδίου Υγείας στην Κύπρο. Η πορεία των προτάσεων για αλλαγή του συστήματος υγείας διήρκεσε μια δεκαετία
Τα προβλήματα τα οποία έρχεται να αντιμετωπίσει το γενικό ασφαλιστικό σχέδιο είναι τα εξής:
• Οι μεταβαλλόμενοι δημογραφικοί παράγοντες. Σε μια εικοσαετία από σήμερα ο κάθε τρίτος ή τέταρτος πολίτης στις αναπτυγμένες συμπεριλαμβανομένης
και της Κύπρου θα είναι ηλικίας 65 ετών και άνω. Αυτό σημαίνει περισσότερη ανάγκη για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
• Οι συνέπειες του πιο πάνω φαινομένου θα οδηγήσουν και ήδη φαίνεται ότι οδηγούν στην παράταση του ορίου συνταξιοδότησης και αλλαγή του συστήματος συνταξιοδότησης,
• Η ανακάλυψη νέων φαρμάκων
• Η πρόοδος στην τεχνολογία
• Η πρόοδος της ίδιας της ιατρικής επιστήμης
• Η εισβολή της κοινωνίας της πληροφορικής στον υγειονομικό τομέα με όλες τις μορφές, ρομποτική, τηλεϊατρική, λογισμικά προγράμματα πληροφορικής, ηλεκτρονική κάρτα του ασθενή, τα virtual νοσοκομεία κ.α.
Όλοι οι πιο πάνω λόγοι οδηγούν τους στρατηγικούς σχεδιαστές πολιτικής στην υγεία, να θέσουν τα υγειονομικά συστήματα των χωρών τους κάτω από το μικροσκόπιο .(Δρ. Πολυνείκης, 2006).
1.6.5.2. Νέος τρόπος λειτουργίας των δημόσιων νοσοκομείων
Με την καθιέρωση του ΓΕΣΥ, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για ριζικές αλλαγές στη διοίκηση των δημόσιων νοσοκομείων, ώστε να καταστούν οικονομικά ανταγωνιστικά αλλά ταυτόχρονα να παρέχουν ψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας. Οι βασικές αρχές μας είναι:
• Διοικητική και οικονομική αυτονόμηση. Η Διοίκηση των νοσοκομείων θα γίνεται από ειδική επιστημονική ομάδα επιτελών και από το Διοικητικό Συμβούλιο του κάθε Νοσοκομείου.
• Εφαρμόζεται σύστημα εξωτερικής πιστοποίησης τόσο των ιδιωτικών όσο και των δημόσιων νοσηλευτηρίων που υποβάλλονται συνεχώς σε αυστηρούς ελέγχους της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχουν.
• Σωστός προγραμματισμός για την κάλυψη των σημαντικών ελλείψεων σε προσωπικό που παρατηρούνται σήμερα.
• Καθιερώνεται νέο σύγχρονο σύστημα προμηθειών των νοσοκομείων με απόλυτα διαφανείς διαδικασίες. Το έχω πει και δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω: είναι δέσμευσή μου, επί των ημερών μου να υπάρχει διαφάνεια παντού (Κασουλίδης, 2007).
2.1. Τι είναι σύστημα υγείας
Σύστημα υγείας θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι όλες οι δραστηριότητες των οποίων ο κύριος στόχος είναι η προαγωγή, η επαναφορά και διατήρηση της υγείας.
Οι άνθρωποι σήμερα στρέφονται προς το σύστημα υγείας και ζητούν βοήθεια για ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, όχι μόνο για την ανακούφιση από τον πόνο, τη θεραπεία της ασθένειας και τα ψυχολογικά προβλήματα αλλά αναζητούν και συμβουλές; για σωστή διατροφή και δίαιτα, για την ανατροφή του παιδιού, κ.ά.
Τα συστήματα υγείας έχουν την ευθύνη όχι μόνο να βελτιώνουν την υγεία των ανθρώπων αλλά και να τους προστατεύουν έναντι του οικονομικού κόστους που συνεπάγεται η ασθένεια και να τους θεραπεύουν σεβόμενοι την αξιοπρέπειά τους (Σαρρής Μ., 2001).
2.2. Τα συστήματα υγείας των ανεπτυγμένων χωρών
Τα συστήματα υγείας είναι πολύπλοκες διαδικασίες, πολύπτυχα και διαρκώς μεταβαλλόμενες οντότητες. Η επιλογή του σχεδιασμού ενός συστήματος υγείας είναι φορτωμένη με πρακτικές και ιδεολογικές παγίδες.
Τα συστήματα υγείας των αναπτυγμένων χωρών υφίστανται πολλαπλές πιέσεις όπως:
• Η αύξηση των δαπανών λόγω δημογραφικών αλλαγών,
• η ευρεία διάχυση της βιοϊατρικής τεχνολογίας στα συστήματα,
• η επικράτηση των προσδοκιών των καταναλωτών και των προμηθευτών καθώς και
• η επικράτηση των χρόνιων και των εκφυλιστικών νοσημάτων αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά της μιας πτυχής.
Από την άλλη οι αλλαγές μέσα στα συστήματα, η προσπάθεια επίτευξης μεγαλύτερης επάρκειας και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός αποτελούν την άλλη πτυχή. Τα αναπτυγμένα κράτη προσπαθούν να λύσουν τα προβλήματα αυτά
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2°
2. Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία που έχει η υγεία για τους πολίτες και την οικονομική σημασία που έχει η παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Κατά τις τελευταίες 3 δεκαετίες στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι δαπάνες στον τομέα της υγείας έχουν διπλασιαστεί ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος και τώρα κυμαίνονται μεταξύ 6,5% και 12% στις διάφορες χώρες μέλη. Το ύψος αυτό των δαπανών θεωρείται αρκετά πιο χαμηλό από τις ΗΠΑ που ξεπερνά το 15%. Ως απάντηση στην τρομακτική αύξηση των δαπανών στις ΗΠΑ οι χώρες μέλη της Ε.Ε. έχουν πάρει μια σειρά από μέτρα για να βελτιώσουν την αποδοτικότητα και επάρκεια των συστημάτων υγείας τους. Η ανάγκη να ελεγχθούν οι καλπάζουσες δαπάνες στον τομέα της υγείας και η επίτευξη του μέγιστου, όσον αφορά το κόστος μέγιστη ωφελιμότητα και αποδοτικότητα ήταν η βάση για την συγκράτηση των δαπανών (Ζοπουνίδης Κ., 2007).
2.3. Σύστημα χρηματοδότησης στον τομέα Υγεία
Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες είναι η απόκτηση ενός συστήματος χρηματοδότησης που να βασίζεται στη συμμετοχή όλου του πληθυσμού.
Αυτό σημαίνει ότι όλοι πληρώνουμε για την ιατροφαρμακευτική μας φροντίδα είτε μέσα από τη γενική φορολογία είτε μέσα από τη υποχρεωτική ασφάλιση.
Για να έχουμε την ευκαιρία να έχουμε αρκετούς πόρους στη χρηματοδότηση της υγείας το σύστημα χρηματοδότησης θα πρέπει να είναι θεσμοθετημένο, να είναι καθολικά αποδεχτό ότι χαρακτηρίζεται από την επάρκεια και την αποδοτικότητα.
Πρέπει επίσης να αποφασίζεται μέσα από ένα δημόσιο διάλογο τι είδους ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ένα σύστημα υγείας θα πρέπει να καλύπτει ή μάλλον τι δεν θα πρέπει να καλύπτει θα ήταν πιο ορθό.
Και το βασικότερο ένα σύστημα υγείας δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών. Πρέπει να λαμβάνει μόνο υπόψη τις ανάγκες του πολίτη στον τομέα της υγείας και τίποτε άλλο.
2.4. Το Σύστημα Υγείας στην Κύπρο
2.4.1. Περιγραφή του συστήματος:
Φροντίδα υγείας παρέχεται από:
1. Τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας (ΔΥΥ) οι οποίες χρηματοδοτούνται μέσω του γενικού συστήματος φορολογίας, των από κοινού πληρωμών και
καταβαλλόμενων αμοιβών, καλύπτουν το 65-70% του πληθυσμού δωρεάν και το 5- 10% με χαμηλότερες τιμές. Δωρεάν φροντίδα υγείας παρέχεται μέσω των ΔΥΥ σε εργαζομένους του δημόσιου τομέα ανεξαρτήτως εισοδήματος. Ο υπόλοιπος πληθυσμός κατατάσσεται σε δύο κατηγορίες: αυτούς που δικαιούνται δωρεάν φροντίδα (οικογένειες με τέσσερα ή περισσότερα παιδιά, άτομα με ειδικές ανάγκες).
Το ύψος της σύνταξης κοινωνικής ασφάλισης εξακολουθεί να εξαρτάται από το χρόνο ασφάλισης που έχει συμπληρωθεί βάσει του συστήματος που άρχισε να ισχύει πριν από τον Οκτώβριο του 1980. σοβαρή αναπηρία, φτωχοί κ.λπ.) και αυτούς που δικαιούνται φροντίδα σε χαμηλότερες τιμές (ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος και τον αριθμό των μελών της οικογένειας).
2. Τον ιδιωτικό τομέα υγείας οι οποίες χρηματοδοτούνται από πληρωμές που καταβάλλουν άμεσα οι ασθενείς «από την τσέπη τους» ή μέσω επαγγελματικών ιατρικών ταμείων. Η αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών γίνεται δωρεάν στα δημόσια νοσοκομεία για όλους τους κατοίκους.
Η κάλυψη δεν είναι καθολική και οι παροχές φροντίδας υγείας χορηγούνται με βάση τους πόρους ζωής του δικαιούχου (με εξαίρεση τις προαναφερθείσες κατηγορίες). Τα άτομα που δεν δικαιούνται δωρεάν φροντίδα ή φροντίδα σε χαμηλότερες τιμές, προβαίνουν στην αγορά ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και καταβάλλουν τις πληρωμές άμεσα «από την τσέπη τους».
2.4.2. Οι χρήστες υγείας είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τον γιατρό που επιθυμούν Επί του παρόντος δεν υπάρχει σύστημα μηχανισμών ελέγχου (gate-keeping) και οι ασθενείς είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τον ιατρό που επιθυμούν. Οι υπηρεσίες υγείας για μητέρες και παιδιά παρέχονται δωρεάν σε όλους στον τόπο χρήσης. Οι ιατροί του δημόσιου τομέα είναι έμμισθοι υπάλληλοι, ενώ οι ιατροί του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό δεν υπόκειται σε ρυθμίσεις, λαμβάνουν αμοιβή ανά παρεχόμενη υπηρεσία. Η επίγνωση των σοβαρών οργανωτικών και οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζει το σύστημα φροντίδας υγείας είχε ως αποτέλεσμα τη θέσπιση, το 2001, ενός εθνικού συστήματος υγείας (ΕΣΥ) με στόχο υλοποίησης το 2008. Τα κύρια χαρακτηριστικά της μεταρρύθμισης είναι:
Καθολική κάλυψη του πληθυσμού με βάση τη διαμονή
Χρηματοδότηση μέσω συστήματος ασφάλισης με βάση τριμερείς συνεισφορές που σχετίζονται με το ύψος του εισοδήματος
Ελευθερία επιλογής παρόχου από τον ιδιωτικό ή το δημόσιο τομέα Διαχωρισμός της παροχής από τη χρηματοδότηση της φροντίδας υγείας Διαχείριση του ΕΣΥ από ανεξάρτητο οργανισμό ασφαλίσεων υγείας δημοσίου δικαίου
Εισαγωγή συστήματος παραπομπής και υποχρεωτικής εγγραφής σε γενικό ιατρό (ΓΙ) προκειμένου να ενισχυθεί η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) Το 2006, ο οργανισμός ασφάλισης υγείας (ΟΑΥ) εργάστηκε για την κατάρτιση στρατηγικής και προέβη στις φάσεις εφαρμογής του εθνικού συστήματος υγείας (ΕΣΥ).
2.4.3. Αυξημένη ζήτηση ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας
Παρά το γεγονός ότι οι ΔΥΥ καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού (δωρεάν ή σε χαμηλότερες τιμές), η δυναμικότητά τους είναι περιορισμένη και έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη χρήση ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, η πληρωμή για τις οποίες καταβάλλεται «από την τσέπη» των ασθενών.
Τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα επιβαρύνονται σε μεγαλύτερο βαθμό για ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας (μεταξύ 4,6% και 6,4% του εισοδήματος του νοικοκυριού εν αντιθέσει με το 4% των νοικοκυριών διαμέσου εισοδήματος). Επιπροσθέτως, οι ανισότητες στην πρόσβαση απορρέουν από τη διαφοροποίηση των κριτηρίων επιλεξιμότητας για κάλυψη από τις ΔΥΥ (δωρεάν περίθαλψη χωρίς κριτήριο εισοδήματος για ορισμένους και με βάση τους πόρους ζωής για άλλους).
Η εισαγωγή του ΕΣΥ θα επιλύσει αυτές τις ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση (καθολική κάλυψη) και θα θέσει τέλος στη διαφοροποίηση της παροχής φροντίδας μέσω της ελεύθερης επιλογής παροχής. Οι γεωγραφικές ανισότητες υπάρχουν και από αυτές απορρέει η αυξημένη χρήση ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, οι οποίες καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών για πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας του πληθυσμού. Οι αρχές ενίσχυσαν τις εγκαταστάσεις πρωτοβάθμιας περίθαλψης, έτσι ώστε να αυξηθεί η συνολική προμήθεια και να αμβλυνθούν οι γεωγραφικές ανισότητες (Jabnoun, Ν. and Chaker, Μ. 2003).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3°
3. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ
3.1. Μέτρηση ποιότητας
Η ποιότητα υπηρεσιών είναι πλέον καθοριστικό θέμα στη διαχείριση των νοσοκομείων μια και κατέστη κεντρικό ζήτημα στον ανταγωνισμό στον ιδιωτικό τομέα λόγω της σχέσεως που έχει με τις δαπάνες το κέρδος, την ικανοποίηση πελατών , στη διατήρηση πελατών, εγγύηση υπηρεσιών και οικονομική απόδοση
Αυτό οδήγησε τους επιχειρηματίες να αναπτύξουν μία καλύτερη κατανόηση του τι σημαίνει ποιότητα υπηρεσιών για τον πελάτη και πως μετράται καλύτερα. Εν αντιθέσει με τα προϊόντα όπου η ποιότητα μπορεί εύκολα να εκτιμηθεί, η ποιότητα υπηρεσιών υγείας είναι μία αφηρημένη και απατηλή έννοια που είναι δύσκολο να οριστεί και να μετρηθεί. Οι Berry et al. (1988) προσδιόρισαν την ποιότητα υπηρεσιών ως “συμμόρφωση με τις προδιαγραφές των πελατών”. Οι Parasuraman et al. (1985) προσδιόρισαν την ποιότητα υπηρεσιών ως τη διαφορά μεταξύ των προβλεπόμενων ή αναμενόμενων υπηρεσιών (προσδοκίες πελατών) και των αντιλαμβανόμενων υπηρεσιών (αντιλήψεις πελατών).
Σύμφωνα με τον ορισμό του Zeithaml et al. (1990) ποιότητα υπηρεσιών είναι η αντίληψη του πελάτη για το πόσο καλά η υπηρεσία ικανοποιεί ή ξεπερνά τις προσδοκίες τους και κρίνεται από τους πελάτες, όχι από οργανισμούς. Η φύση αλληλεπίδρασης που διακρίνει τη διαδικασία των υπηρεσιών καταλήγει στην αξιολόγηση της ποιότητας από τους πελάτες αμέσως με τα την προσφορά αυτής της υπηρεσίας (Douglas and Connor, 2003). Επομένως η απόδοση είναι πιθανώς το πιο σημαντικό ανταγωνιστικό όπλο στις επιχειρήσεις υπηρεσιών. Η απόδοση δεν διακρίνει απλά την μία επιχείρηση από την άλλη, δημιουργεί επίσης πιστούς πελάτες που μιλούν με τα καλύτερα λόγια για τη δουλειά σας. Στις μελέτες τους οι Parasuraman et al. (1988, 1991, 1994) βρήκαν μία θετική και σημαντική σχέση μεταξύ της αντίληψης του πελάτη περί της ποιότητα υπηρεσιών και της θέλησής τους να συστήσουν την εταιρία (Angelopoulou, Ρ., Kangis, Ρ. And Babis, G.(1988),.
3.2.1. Οι ποιοτικές διαστάσεις της υγειονομικής περίθαλψης
Η υπηρεσία υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να χωριστεί σε δύο ποιοτικές διαστάσεις: τεχνική ποιότητα και λειτουργική ποιότητα (Gronroos, 1984).
Ενώ η τεχνική ποιότητα στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης καθορίζεται πρώτιστα βάσει της τεχνικής ακρίβειας των ιατρικών διαγνώσεων και των διαδικασιών ή της προσαρμογής στις επαγγελματικές προδιαγραφές, η λειτουργική ποιότητα αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο η υπηρεσία υγειονομικής περίθαλψης παραδίδεται στους ασθενείς (Lam, 1997). Με άλλα λόγια, η τεχνική ποιότητα αφορά αυτό που παίρνουν οι πελάτες, η λειτουργική ποιότητα αφορά το πώς το παίρνουν.
Κατόπιν ερευνών έχει αποδειχθεί ότι η τεχνική ποιότητα δεν μπορεί να είναι ένα αληθινά χρήσιμο μέτρο για πώς οι ασθενείς αξιολογούν την ποιότητα μιας ιατρικής υπηρεσίας που λαμβάνουν (Bowers et Al, 1994). Οι Wore και Snyder (1975) δηλώνουν ότι αν και η τεχνική ποιότητα έχει υψηλή προτεραιότητα στους ασθενείς, οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν τη γνώση για να αξιολογήσουν αποτελεσματικά την ποιότητα της διαγνωστικής και θεραπευτικής διαδικασίας επέμβασης ή οι πληροφορίες που είναι απαραίτητες για μια τέτοια αξιολόγηση δεν δίδονται στους ασθενείς. Κατά συνέπεια, οι ασθενείς βασίζουν την αξιολόγηση τους επί της ποιότητάς σε διαπροσωπικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, τους οποίους οι ιατρικοί επαγγελματίες θεωρούσαν πάντα ως λιγότερο σημαντικούς. Επιπλέον, οι περισσότεροι ασθενείς δεν μπορούν να διακρίνουν μεταξύ της απόδοσης φροντίδας και της απόδοσης θεραπείας των προμηθευτών ιατρικής φροντίδας (Lam, 1997).
3.2.2. Σύνδεση ποιότητας υπηρεσίας με την ικανοποίηση του ασθενή
Στις μελέτες τους, οι Cronin και Taylor (1994) και McAlexander και λοιποί (1994) διαπίστωσαν ότι υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ της αντίληψης του ασθενή για την ποιότητα της υπηρεσίας και της ικανοποίησης του ασθενή.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι καταναλωτές τείνουν να αξιολογήσουν την ποιότητα των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης εστιάζοντας σε περισσότερα λειτουργικά ζητήματα όπως τις φυσικές εγκαταστάσεις, τις αλληλεπιδράσεις με τους νοσηλευτές ή τα φυλλάδια παρά τις δύσκολες να αξιολογηθούν τεχνικές πτυχές της παροχής 3.2. Υπηρεσία ποιότητας στην βιομηχανία υγειονομικής περίθαλψης