Τ.Ε.Ι ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ Τμήμα Φυτικής Παραγωγής
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ του Σπουδαστή Λάτση Ζώη
θέμα :
Η καλλιέργεια 50 στρεμμάτων Τσακωνικής Μ ελιτζάνας στην περιοχή Λεωνιδίου Κυνουρίας
Επιβλέπων ΚαΟττντιττίς : Ιωάνντις Καραμπέτσος Κ α λα μ ά τα 1997
Π ί ν α κ α ς Π ε ρ ι ε χ ο μ έ ν ω ν
Σ Ε Λ ΙΔ Α
Π ρ ό λ ο γ ο ς 1
1. Γενικό μέρος 2
1.1 θέση της περιοχής Λεωνιδίου 3
1.2 Εδαφοκλιματικά δεδομένα περιοχής Λεωνιδίου 5
1.3 Κατανομή πληθυσμού 10
1.4 Δομή αγροτικού πληθυσμού 10
1.5 Καλλιεργούμενα προϊόντα Λεωνιδίου 13
1..6 Τσακωνική Μελιτζάνα Λεωνιδίου 16
1.7 Αξιοποίηση του Π.Ο.Π. από τους παραγωγούς του Λεωνιδίου 17
2. Ε ιδικ ό Μέρος - 19
2.1 Καταγωγή Μελιτζάνας 20
2.2 Βοτανική χαρακτήρες _ 21
2.3 Ποικιλίες 22
2.4 Περιγραφή φυτού 25
3. Κ α λλιεργητική Τεχνική 28
3.1 Εποχή Καλλιέργειας 28
3.2 Σπορά στο σπορείο 28
3.3 Συνθήκες ανάπτυξης που επικρατούν στο σπορείο 29
3.4 Καλλιεργητικές φροντίδες στο σπορείο 30
3.5 Αρδευση στο σπορείο 30
3.6 Αλλες καλλιεργητικές φροντίδες στο σπορείο 31
3.7 Μεταφύτευση σε σακκουλάκια ή κυπελάκια 31
3.8 Προετοιμασία του εδάφους - βασική λίπανση 32
3.9 Μεταφύτευση στην οριστική θέση 33
3.10 Επικονίαση καρπόδεση 36
3.11 Καλλιεργητικές φροντίδες · 39
3.12 Αρδευση 39
3.13 Επιφανειακή λίπανση 43
3.14 Ανάπτυξη φυτού. Κλαδέματα 45
3.15 Συγκομιδή 46
3.16 Διαλογή - Συσκευασία 49
3.17 Σποπροπαραγωγή 49
4. Ο ικ ονομ ικ ά στοιχεία 51
4.1 Ημερολόγιο Εργασίας 50 στρ/των μελιτζάνας 52
4.2 Π ίνακας υπολογισμού κόστους παραγωγής κατα συντελεστές 53
4.3 Π ίνακας υπολογισμού οικονομικών αποτελεσμάτων 54
5. Φ υτοπροστασία 55
5.1 Περονόσπορος 56
5.2 Βοτρύτης 57
5.3 Ντιντιμέλλα 58
5.4 Ωιδιο 59
5.5 Ριζοκτονίαση 60
5.6 Αλνερνάρια 61
5.7 Βερτσιλίαση 62
5.8 Εντομα εδάφους 64
5.9 Εντομα υπέργεου τμήματος φυτού 64
5 .1 0 Αλευρώδης θερμοκηπίων 65
5.11 Κόκκινος τεράνυχος 68
5.12 Νηματώδες 69
70 6. Π ροβλήματα - Π ροοπτικές
7. Π α ράρτημ α - Β ιβλιογραφ ία 73
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αυτή η εργασία γράφτηκε στα πλαίσια της υποχρέωσης κάθε σπουδαστή του ΤΕΙ Καλαμάτας να παρουσιάσει μια πτυχιακή μελέτη πριν από την απονομή του πτυχίου του.
Το θέμα της είναι "η καλλιέργεια 50 στρεμμάτων Τσακώνικης μελιτζάνας στην περιοχή Λεωνιδίου Κυνουρίας"
Η καλλιέργεια της Τσακώνικης μελιτζάνας Λεωνιδίου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, τόσο γιατί είναι στενά συνδεδεμένη με τα ήθη και έθιμα του τόπου αυτού, όσο και για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματά της, όπως η γλυκιά γεύση της, γεγονός που την καθιστά μοναδική.
Άλλωστε δεν είναι τυχαίο το γεγονός οτι έχει αναγνωριστεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση ώς προϊόν "Προστατεύομενης Ονομασίας Προέλευσης".
Το γεγονός ότι κατάγομαι από το Λεωνίδιο, μου έδωσε την ευκαιρία να βρεθώ στην ιδιαίτερή μου πατρίδα και να παρακολουθήσω από κοντά την καλλιέργεια της Τσακώνικης μελιτζάνας Λεωνιδίου καθώς και να έρθω σε έπαφη με παράγωγούς ανταλλάσσοντας ενδιαφέρουσες απόψεις και συμπεράσματα.
Τελειώνοντας νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω θερμά όλους εκείνους που με βοήθησαν στην ολοκλήρωση αυτής της Εργασίας.
1. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
1.1 Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΛΙΟΥ
Νοτιοανατολικά της Πελοποννήσου στα παράλια της Αρκαδίας και κοντά στα σύνορα με την Λακωνία βρίσκεται το Λεωνίδιο. Μια περιοχή φημισμένη τόσο για τις φυσικές ομορφιές της όσο και για τα πρώιμα αγροτικά προϊόντα της. Απέχει 95 χιλ. από την Τρίπολη την πρωτεύουσα της Αρκαδίας και 210 χιλ. από την Αθήνα. Αποτελεί το κέντρο της Τσακωνιάς και της Τσακωνικής παράδοσης της οποίας τα βασικά γνωρίσματα αποτελούν η ομιλουμένη τοπική διάλεκτος (Τσακωνική) αλλά και διάφορες μορφές τέχνης όπως μουσική, χορός, υφαντική κ.τ.λ.
Π ύ ρ ν ο ς Ι η ί (ίγ%ό}ρωνας ^
Δυρού Μ αΙ
Τοόπακν£\ ουμός *
Στοι/ρΜ! Η
X ! ο κ κ ά λ α
I ίθεια Ίόρτο Κόγιο Α χφ . Τ α ίν α ρ ο
Ά ΙΤ**ο
ΜλατεΙα Άμμος
Εικ.ι Γεωγραφική θέση Λεωνιδίου
Η πόλη του Λεωνιδίου με τα χαρακτηριστικά παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία είναι χτισμένη ανάμεσα σε απόκρημνα βουνά. Ανατολικά της πόλης εκτείνεται ο κάμπος που φτάνει ως την παραλία και διασχίζεται από τον χείμαρο Δαφνώνα. Ο χείμαρος Δαφνώνας χωρίζει στα δύο τον οικοισμό και η χαράδρα του δημιουργεί μια φυσική οδό που ενώνει την παραλία με την ενδοχώρα. Σε απόσταση 4 χιλιομέτρων ανατολικά του Λεωνιδίου, βρίσκεται το επίνειο του Λεωνιδίου, η Πλάκα. Εδώ οι μελετητές της αρχαιότητας τοποθετούν την αρχαία πόλη των Βρασιών ή Πρασιών.
Εικ·α Άποψη του Οικισμού Λεωνιδίου
Η πόλη των Βρασιών λόγω της γεωγραφικής της θέσης και του εύφορου κάμπου άκμαζε σχεδόν όλες τις περιόδους. Το λιμάνι της εξυπηρετούσε εκτός από την γύρω περιοχή και την ίδια τη Σπάρτη. Ο περιηγητής Παυσανίας στα Λακωνικά του αναφέρει ότι οι Βρασιές ήταν ο τόπος όπου η θάλασσα ξέβρασε την Λάρνακα με τον μικρό Διόνυσο και την νεκρή Σεμέλη. Ο κάμπος του Λεωνιδίου σύμφωνα με τον Παυσανία ονομαζόταν στην αρχαιότητα “Διονύσου κήπος “. Συστηματική αρχαιολογική έρευνα
στην περιοχή έχει διενεργήσει από τις αρχές του αιώνα μας ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος, ενώ σημαντική για την τοπογραφία της ευρύτερης περιοχής κατά την αρχαιότητα είναι η μελέτη του Παναγιώτη Β. Φάκλαρη
“Αρχαία Κυνουρία Αθήνα 1990”.
Κατά την βυζαντινή περίοδο ο οικισμός μετατοπίζεται από την παραλία προς το εσωτερικό. Κέντρο της περιοχής που ονομάζεται Τσακωνιά είναι το Λεωνΐδιο. Το Λεωνιδιότικο εμπόριο κατά τον 18ο αιώνα αναπτύσσεται με επίκεντρο το λιμάνι της Πλάκας. Η εμπορική ανάπτυξη της περιοχής μαρτυρείται από τα οχυρωμένα μανιάτικα αρχοντικά όπως ο πύργος του Τσουκαλιώτη που κοσμούν έως σήμερα την πόλη. Το Λεωνίδιο μέσω του επινείου του αποτελούσε το κέντρο του διαμετακομιστικού εμπορίου των παραλίων της Ανατολικής Πελοποννήσου γιατί δεν υπήρχε άλλος τρόπος επικοινωνίας ούτε με την πρωτεύουσα ούτε με την γύρω περιοχή. Το Λεωνίδιο εφόδιαζε την Τσακώνικη ενδοχώρα και τροφοδοτούσε τις αγορές της Αθήνας και του Πειραία με τα προϊόντα της περιοχής.
Το Λεωνίδιο με το λιμάνι του ήταν από αιώνες και παραμένει πυρήνας πολιτισμού και παράγοντας ανάπτυξης για όλη την περιοχή.
1.2 Εδαφοκλιματικά δεδομένα περιοχής Λεωνιδίου
Ο κάμπος του Λεωνιδίου οριοθετεΐται ανατολικά από την θάλασσα, από βορρά από τους Τσακωνικούς βράχους, νότια από τα βράχια του Προφήτη Ηλία του Μεροχωρίου και δυτικά από τα βράχια του Αγίου Νικολάου.
Όπως γίνεται αντιληπτό ο κάμπος περιβάλλεται από βράχους και μόνο ανατολικά βρέχεται από την θάλασσα. Το έδαφος είναι προσχωσιγενές και αμμοπηλώδες, ελαφριάς σύστασης με ρΗ 7,2-7,6, με καλή φυσική γονιμότητα και επάρκεια χούμου που σχηματίζεται και διατηρείται με την συνεχή χορήγηση οργανικών λιπασμάτων (κοπριές) κάθε χρόνο. Ο χειμώνας είναι ήπιος χωρίς μεγάλες εναλλαγές θερμοκρασίας και το καλοκαίρι ζεστό χωρίς όμως η θερμοκρασία να φτάνει σε υψηλά επίπεδα.
Χαρακτηριστικές είναι οι τιμές θερμοκρασίας σχετικής υγρασίας και ύψους βροχής που επικρατούν στο κάμπο του Λεωνιδίου στον πίνακα που ακολουθεί.
Οι τιμές έχουν π α ρθεί από τη Εθνική Μ ετεωρολογική Υπηρεσία
Περίοδος 1981-1995 Πίνακας
Μήνας
Σχετική
Υ γραοία Μεγίστη
θερμοκρασία Ιίλάχιοτη
Θερμοκρασία Μέση
Μηνια ία Ύ ψος Βροχής (σε ιιιπί )
Ιανουάριος 63,5 14,3 7,2 10,5 41,4
Φεβρουάριος 65,1 13,7 7,0 10,2 53,0
Μάρτιος 64,2 15,8 8,4 12,2 34,7
Απρίλιος 61,8 19,5 11,3 15,8 19,2
Μάιος 58,3 24,0 15,1 20,3 18,3
Ιούνιος 54,6 28,6 19,2 24,9 5,4
Ιούλιος 50,1 31,5 21,9 27,5 4,8
Αύγουστος 50,3 31,8 22,1 27,6 3,0
Σεπτέμβριος 54,6 28,4 19,7 24,2 5,8
Οκτώβριος 61,9 23,4 15,9 19,5 42,7
Νοέμβριος 66,6 18,3 11,5 14,7 83,7
Δεκέμβριος 66,0 15,3 8,6 11,7 63,5
Θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε την ύπαρξη μεγάλου υδροφόρου ορίζοντα ο οποίος επιτρέπει την άρδευση ολόκληρου του κάμπου.
Η ποιότητα του νερού άρδευσης γενικά δεν θεωρείται καλή. Αυτό βέβαια εξαρτάται και από την περιοχή την οποία προέρχεται. Το νερό θεωρείται χλωριουχο με υψηλή περιεκτικότητα σε άλατα. Σχετικοί πίνακες με αναλύσεις εδάφους και νερού υπάρχουν στο Παράρτημα.
Όπως καταλαβαίνουμε από τα παραπάνω οι εδαφοκλιματικές συνθήκες του κάμπου του Λεωνιδίου είναι ιδανικές για την καλλιέργεια της μελιτζάνας αφού είναι ένα είδος των θερμών κλιμάτων που μπορεί να καλλιεργηθεί άφοβα σε παραθαλάσσιες ζώνες και τα εδάφη τα οποία είναι ιδανικά για την καλλιέργειά της είναι αυτά που είναι μέσης σύστασης και ελαφριά, μεγάλης γονιμότητας. Τέλος μόνο σε ποτιστικά κτήματα οι αποδόσεις της φτάνουν σε μεγάλα επίπεδα.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν γιατί η τσακώνικη μελιτζάνα Λεωνιδίου διακρίνεται για τα ιδιαίτερα χαρακηριστικά της τα οποία την κάνουν ξεχωριστή. Γιατί η Τσακώνικη μελιτζάνα Λεωνιδίου είναι η μόνη μελιτζάνα με γλυκιά γεύση. Κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο στον
κάμπο Λεωνιδΐου. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι παρόλες τις προσπάθειες πολλών παραγωγών από άλλες περιοχές να καλλιεργήσουν σπόρους από την Τσακώνικη μελιτζάνα Λεωνιδίου στις περιοχές τους δεν κατάφεραν να παράγουν μελιτζάνες με γλυκιά γεύση που είναι το κύριο χαρακτηριστικό της.
Εικ.ι Ο κάμπος του Λεωνιδίου
ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ
ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ ΤΟΝΟΙ
Μ ανταρίνια
» ; V' . *£ * · ^ ,’’ ζ 1 ^ ν.^ λ. · ! · : · : ζ.
Π ορτοκάλια | | Ν τομάτες Μι/ρουλια
2500
6000
Μ ελιτζάνες
ηλικία παραγωγοί που αναλαμβάνουν την διαχείρηση αυτών των κτημάτων έχουν συνειδητοποιήσει πλέον ότι ο μικρός αυτός αγροτικός κλήρος αποτελεί μια επιχείρηση η οποία θα πρέπει να είναι όσο το δυνατό περισσότερο αποδοτική. Για να μπορέσει λοιπόν να είναι μια αγροτική εκμετάλευση αποδοτική, θα πρέπει και ο ιδιοκτήτης ο οποίος είναι συχρόνως επιχειρηματίας και παραγωγός να σκέπτεται και να πράτει με κριτήρια καθαρά οικονομικά. Στα πλαίσια αυτής της φιλοσοφίας οι παραγωγοί του Λεωνιδίου εκσυχρονίστηκαν με την βοήθεια γεωργικής τεχνολογίας και δημιούργησαν βιώσιμες και κερδοφόρες αγροτικές επιχειρήσεις. Πέρα όμως από όλα αυτά δεν πρέπει να αγνοούμε τη συμβολή των μελών της αγροτικής οικογένειας και ειδικότερα των παλιών και πιο έμπειρων στην στήριξη μιας τέτοιας προσπάθειας και αποτελούν το βασικότερο εργατικό δυναμικό της επιχείρησης.
Εικ.<, Χαρακτηριστική αγρότισσα Λεωνιδίου
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΕΝΕΡΓΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Κατά ομάδες επαγγελμάτων
ΓΙηγή: Απογραφή 1991_________________
% ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
1.5 Κ α λλιερ γού μ ενα π ρ οϊόντα Λ εω νιδίου
Στο κάμπο του Λεωνιδίου οι κύριες καλλιέργειες είναι τα πρώιμα εσπεριδοειδή καθώς και τα κηπευτικά.
Από τα εσπεριδοειδή που καλλιεργούνται ξεχωρίζουν στα μανταρινοειδή η ποικιλία Σατσούμα σε έκταση 650 στρεμμάτων και η παραγόμενη ποσότητα ανέρχεται στους 2.500 τόνους. Η Σατσούμα Λεωνιδίου είναι από τα πρωιμότερα εσπεριδοειδή που μπαίνουν στην Ελληνική αγορά. Η περίοδος παραγωγής και εμπορίας του προϊόντος είναι το διάστημα Οκτωβρίου - Ιανουάριου. Η ποικιλία κλημεντίνη καλλιεργείται σε έκταση 50 στρεμμάτων. Από τα πορτοκάλια καλλιεργούνται οι ομφαλοφόρες ποικιλίες (Navel, Novel neu, Hall, nanellina) σε έκταση 600 στρεμμάτων και η παραγόμενη ποσότητα ανέρχεται στους 3.000 τόννους. Η περίοδος παραγωγής και εμπορίας αρχίζει το Νοέμβριο και τελειώνει το Μάρτιο.
Από τα κηπευτικά στο Λεωνίδιο καλλιεργούνται τα πιο ονομαστά υβρίδια ντομάτας στο κόσμο με τις πιο σύχρονες καλλιεργητικές τεχνικές σε έκταση 1.000 στρεμμάτων από τα οποία τα 200 στρέμματα είναι υπό κάλυψη. Ο όγκος της παραγωγής της υπαίθριας ντομάτας ανέρχεται σε 9.000 τόννους ενώ η παραγωγή των θερμοκηπίων ανέρχεται σε 2.000 τόννους. Στο Λεωνίδιο καλλιεργείται το μαρούλι τύπου “ρομάνα” σε έκταση 2.500 στρεμμάτων. Η ποσότητα που παράγεται ανέρχεται σε 15 εκ.
τεμάχια με βάρος από 200 έως 600 γραμμάρια. Τέλος η πιο γνωστή καλλιέργεια που έχει συνδέσει το όνομα της με το Λεωνίδιο, μια και είναι ο τόπος καταγωγής της, είναι η Τσακωνική Μ ελιτζάνα.
Κ αλλιεργείται σε έκταση 800 στρμ. και η παραγόμενη ποσότητα ανέρχεται σε 6.000 τόννους. Τόσο η ποικιλία όσο και οι εδαφοκλιματικές συνθήκες αλλά και η τεχνική της καλλιέργειας και κυρίως η χρήση οργανικών λιπασμάτων δίνουν προϊόντα άριστης ποιότητας με όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά όπως γεύση, άρωμα, χρώμα, μέγεθος. Η περίοδος παραγωγής και εμπορίας αρχίζει το Μαϊο και τελειώνει τον Οκτώβριο. Ο καρπός της μελιτζάνας χρησιμοποιήται ευρύτατα στην μαγειρική αλλά και στην ζαχαροπλαστική. Το γλυκό κουταλιού “μελιτζανάκι” είναι ευρύτατα γνωστό για την μοναδική του γεύση και ποιότητα.
1.6 Η Τσακωνική μ ελ ιτζά να Λ εω νιδίου Π ροϊόν με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης
(Π .Ο .Π .) φ ! \ \ Τ Ζ Α ^
Το Δεκέμβριο του 1993 μετά από την σχετική αίτηση του Γεωργικού Πιστωτικού Συνεταιρισμού Λεωνιδίου “ο Αγιος Λεωνίδας” δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως υπουργική απόφαση που αναγνωρίζει την Τσακωνική μελιτζάνα Λεωνιδίου ως προϊον προστατεύομενης ονομασίας προέλευσης. Δύο χρόνια αργότερα η Κομισιόν με απόφαση της τον Νοέμβριο του 1995 αποφάσισε την προστασία 317 αγροτικών προϊόντων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεταξύ των προϊόντων με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης συγκαταλέγεται και η Τσακωνική Μ ελιτζάνα Λεωνιδίου.
Η κατοχύρωση αυτή συνεπάγεται ότι μόνο οι παραγωγοί του Λεωνιδίου που παράγουν τις Τσακώνικες μελιτζάνες και τηρούν τις αυστηρές προδιαγραφές παραγωγής δικαιούνται να χρησιμοποιούν την κατοχυρωμένη ονομασία του προϊόντος. Η Τσακώνικη μελιτζάνα διακρίνεται για τί είναι λεία γυαλιστερή, χρώματος μωβ με άσπρες ρίγες κατά μήκος του καρπού. Η τσακώνικη μελιτζάνα Λεωνιδίου είναι η μόνη μελιτζάνα που έχει γλυκιά γεύση.
1 .7 Α ξ ιο π ο ίη σ η του Π .Ο .Π α π ό τ ο υ ς π α ρ α γ ω γ ο ύ ς Λ εω νιδ ίο υ Μετά την αναγνώριση το 1993 της Τσακωνικής μελιτζάνας Λεωνιδίου ως προϊόν με ΙΙροστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης έχουν γίνει διάφορες ενέργειες για την αξιοποίηση αυτού του προνομίου.
Η πρώτη ενέργεια ήταν η επικόληση πάνω στους καρπούς της μελιτζάνας, χαρακτηριστικής ετικέτας. Αυτός ο τρόπος προβολής δεν είχε συνέχεια διότι “σκόνταψε” σε ορισμένα πρακτικά αλλά και οικονομικά εμπόδια. Η οικογενειακή μορφή αγροτικής εκμετάλευσης που επικρατεί δεν έδινε περιθώρια για κάτι τέτοιο. Και αυτό γιατί η επικόλληση ετικέτας πάνω σε κάθε καρπό μελιτζάνας επιβάρυνε τον παραγωγό με μια επιπλέον δαπάνη αλλά το πιο σημαντικό, τον επιβάρυνε με αρκετές ώρες απασχόλησης τόσο του ίδιου όσο και των υπολοίπων μελών της οικογένειας του. Μετά την αναγνώριση όμως της Κομισιόν της Τσακωνικής Μελιτζάνας ως Π.Ο.Π είχαμε μια ουσιαστικότερη προσπάθεια προβολής με τη βοήθεια και του Δήμου του Λεωνιδίου. Έτσι στα πλαίσια ενός ολοκληρομένου σχεδίου στήριξης των αγροτών της περιοχής Λεωνιδίου που υλοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος LEDA της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκδόθηκε ενημερωτικό φυλλάδιο για την Τσακώνικη μελιτζάνα.
Εκτός από αυτό όμως οΔήμος Λεωνιδίου διοργάνωσε την Ετήσια γιορτή Τσακώνικης μελιτζάνας. Η γιορτή της Τσακωνικής μελιτζάνας καθιερώθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα από τους Τσάκωνες του Λεωνιδίου. Η αναβίωσή της από το Δήμο Λεωνιδίου από το 1995 έγινε στα πλαίσια της ευρύτερης προσπάθειας διατήρησης και διάδοσης της Τσακώνικης παράδοσης. Στα πλαίσια της γιορτής γίνεται διαγωνισμός εδεσμάτων, όπου συμμετέχει μεγάλος αριθμός κατοίκων και επαγγελματιών μαγείρων παρασκευάζοντας φαγητά με βάση την Τσακώνικη μελιτζάνα. Η κριτική επιτροπή αποτελείται από Ελβετούς και Αμερικάνους chef οι οποίοι απονέμουν βραβεία και επαίνους για τις καλύτερες συνταγές. Η παρουσία στελεχών της κυβέρνησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης της Αρκαδίας δίνουν αίγλη στην γιορτή.
Τέλος ένας άλλος τρόπος προβολής της Τσακωνικής μελιτζάνας Λεωνιδίου είναι η εμπορία της από τους ίδιους τους παραγωγούς του Λεωνιδίου στις λαϊκές αγορές της Αθήνας. Έτσι δίνεται η δυνατότητα μιας πιό άμεσης
2.ΕΙΛΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
2.1 Κ αταγω γή της Μ ελιτζάνας
Κανείς δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να ανίχνευση το φυτό μελιτζάνας στην φυσική αυτοφυή του κατάσταση, πράγμα που συνήθως χρησιμεύει για προσδιορισμό του πιο πιθανού τόπου καταγωγής ενός είδους. Οι επιστήμονες που περιπλανήθηκαν ψάχνοντας για την πατρίδα αυτού του είδους, χάθηκαν αποπροσανατολισμένοι στις μακρινές χώρες της Ανατολής. Ωστόσο μερικοί βοτανολόγοι φαίνεται ότι έχουν βρει αυτοφυή φυτά του Solanum insanum (οι βλαστοί αυτού του είδους έχουν αγκάθια και οι καρποί τους είναι πικροί) που θεωρείται είδος συγγενές ή ακόμα και βοτανική ποικιλία του ίδιου είδους, στο Madras της Ινδίας στη Βιρμανία.
Ενα πράγμα είναι βέβαιο, ότι στην Ινδία και σε άλλες ανατολικές χώρες η καλλιέργεια της μελιτζάνας είναι αρχαιότατη και το γεγονός μας επιτρέπει να θεωρούμε, όπως και ο Ρώσος Vavilon, ότι η μελιτζάνα κατάγεται από δύο κέντρα διάδοσης την Κίνα και την Ινδία.
Από τις χώρες καταγωγής της και μέσω της μικράς Ασίας έφτασε στην Αίγυπτο, κατά το 1200, ενώ τον επόμενο αιώνα πέρασε στην Ευρώπη και διαδόθηκε στις χώρες της Μεσογειακής λεκάνης (Ιβηρική χερσόνησος, Γαλλία, Ιταλία) προπαντός στις μεσημβρινές περιοχές.
Σχ.ι Η "περιπετειώδης" διαδρομή της μελιτζάνας
Στην Ιταλία μπήκε προς το τέλος του 1300 και διαδόθηκε σαν καλλιέργεια τον επόμενο αιώνα. Για την εισαγωγή του νέου αυτού είδους φαίνεται ότι συνεβαλάν οι Άραβες για την Ισπανία και οι Κορμηλιάνοι καλόγεροι για την Ιταλία. Σήμερα η παγκόσμια παραγωγή καρπών μελιτζάνας κυμαίνεται γύρω στα 5 εκατομμύρια τόννους τον χρόνο. Από αυτή την ποσότητα περίπου η μισή παράγεται στην νοτιοανατολική Ασία (Ινδία, Ινδοκίνα, Κίνα) και την Ιαπωνία, το ένα τέταρτο στην Εγγύς Ανατολή και την βόρεια Αφρική και το υπόλοιπο ένα τέταρτο σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο,συμπεριλαμβανομένης της Αμερικής και της Ευρώπης.
2.2 Βοτανικοί Χαρακτήρες
Η βοτανική κατάταξη της μελιτζάνας είναι η εξής : Οικογένοια Solanaceae (Σολανώδη)-Γένος Solanum (Σολανόν)
-Είδος Solanum melongena L
Η μελιτζάνα, βοτανικά είναι φυτό πολυετές και μορεΐ ακόμα να εμβολιάζεται πάνω σε άλλα είδη της ίδιας οικογένειας, των Σολανωδών (Solanaceae). Μελετητές Ρώσοι και από άλλες χώρες, την έχουν εμβολιάσει πάνω σε Solanum lycopersicum και σε S. latifolioum. Στην κοινή καλλιέργεια η μελιτζάνα είναι είδος ετήσιο. Η ρίζα των σποροφύτων πριν την μεταφύτευση τους είναι πασσαλώδης και μετατρέπεται σε θυσανώδη με πολλές πλευρικές ρίζες που εκφύονται από το μέρος της κεντρικής ρίζας η οποία έχει απομείνει μετά την μεταφύτεσή τους. Ετσι το βάθος του ριζικού συστήματος κυμένεται από 60 - 120 cm ανάλογα με το έδαφος και τις καλλιεργητικές φροντίδες. Έχει στέλεχος σταθερό, όρθιο, κάπως φρυγανώδες, διακλαδισμένο με ύψος 80-180 εκ. Τα φύλλα του είναι μεγάλα ,ακέραια ,αυγοειδή εναλλασσόμενα, χνουδωτά με χρώμα σκουροπράσσινο και μικρό μίσχο. Τα άνθη έχουν μικρό ποδίσκο,είναι μονήρη και σπάνια ζευγαρωτά. Επίσης είναι ερμαφρόδιτα και δεν είναι όλα γόνιμα. Ο κάλυκας του άνθους είναι σταθερός, τριχωτός και αγκαθωτός. Η στεφάνη είναι πεντάγωνη, με 5-7 πέταλα ενωμένα μεταξύ τους (γαμοπέταλη) και χρώμα ωχρό βιολετΐ. Η ωοθήκη προβάλλει ένα μακρύ στύλο, που καταλήγει σ' ένα θηλοειδές στίγμα. Το αρσενικό μέρος του άνθους αποτελείται από 5-7 στήμονες τοποθετημένους στη βάση των πετάλων, με κοντό νήμα και επιμήκεις ανθήρες. Η ωρΐμανση αρσενικών και θηλυκών στοιχείων γίνεται ταυτόχρονα, ενώ πριν από την άνθηση, που
για κάθε είδος διαρκεί 2-3 ημέρες, ο ποδίσκος λυγίζει προς τα κάτω,έτσι ώστε, όταν από τους ανθήρες βγαίνει η ώριμη γύρη, βρίσκει το στίγμα χαμηλότερα και έτοιμο για την γονιμοποίηση. Αυτή γίνεται σχεδόν πάντοτε μεταξύ των ετερόφυλλων στοιχείων του ίδιου άνθους η ανθέων του ίδιου φυτού, αλλά με τα έντομα, μπορεί να σημειωθεί ακόμα και διασταυρωτή επικονίαση, δηλαδή γονιμοποίηση μεταξύ ανθέων διαφορετικών φυτών (σταυρογονιμοποΐηση), δεδομένου ότι και η άνθηση γίνεται προοδευτικά. Ο καρπός είναι μια σαρκώδη ράγα, σημαντικού όγκου, με το πίσω μέρος καλυμμένο από τον αγκαθωτό κάλυκα ο οποίος τον περιβάλλει κατά μερικά εκατοστόμετρα του μήκους του. Το σχήμα, το μέγεθος, και το χρώμα διαφέρουν κατά ποικιλία. Οι σπόροι είναι άφθονοι, μικροί πιεσμένοι, κιτρινωποί. Η σάρκα του καρπού είναι ινώδης, ελαστική, με πικρή γεύση, αλλά δε το κατάλληλο μαγείρεμα αποκτά άριστες ιδιότητες σε γευστικότατα φαγητά.
2.3 Ποικιλίες
Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται περισσότερο στην Ελλάδα είναι :
Τσακωνική: Ντόπια ποικιλία, εξαιρετικής ποιότητας με καρπό λείο, κυλινδρικό, χρώματος ανοιχτού μώβ, με λευκές γραμμές κατά μήκος. Φυτό παραγωγικό μέσης ανάπτυξης.
Λαγκαδά : Ποικιλία με καρπό πολύ μακρύ (πάνω από 27 εκ.) με χρώμα έντονο μώβ, πράσινο μίσχο και στεφάνη, και βάρος 150 γραμμάρια. Φυτό παραγωγικό μέσης ανάπτυξης.
Mammouth : Ποικιλία τύπου Φλάσκα με καρπό πολύ χοντρό, σρογγυλωπό ή σχεδόν σφαιρικό και χρώμα βιολετί σκούρο. Φυτό ζωηρό.
Viserba : Πολύ παραγωγική ποικιλία, άριστης ποιότητας με καρπό μακρύ, μαύρο. Φυτά μέσου μεγέθους, ζωηρά.
Black beauty : Ποικιλία τύπου Φλάσκα, εξαιρετικής ποιότητας πολύ παραγωγική, πρώιμη-μεσοπρώιμη (70-80 ημερών). Καρπός μαυριδερού χρώματος, λείος με πράσινο ποδίσκο. Φυτά μέσης ανάπτυξης, ύψους 70-80 εκ. Είναι η πιο διαδεδομένη ποικιλία στις Η.Π.Α.
q T fc I Κ Α Λ Α Μ Α Τ Α Σ Τ Μ Η Μ Α
¡ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ
Άλλες γνωστές ποικιλίες είναι οι ντόπιες Φλάσκα και Σύρου Φλάσκα.
Εξάλλου από τα υβρίδια που καλλιεργούνται στην Ελλάδα ξεχωρίζουν No 29 Fl, Madonna F l, M irabelle F l, Sicilia F l, Ecavi (10-72) Solara F l, Black Star Fl.
N o 2 9 F1
M ad onn a F I M irabelle F I
Solara F1
Λ α γ κ α δ ά
Sicilia F 1 E ca v i (10-72)
B la ck S ta r F1
2 .4 Π ερ ιγρ α φ ή του φυτού
Η Τσακωνική μελιτζάνα είναι ντόπια ποικιλία και καλλιεργείται στον κάμπο Λεωνιδίου τουλάχιστον από το 1870. Διακρίνεται γιατί είναι επιμήκης (20 - 25 οπι) χωρίς κυρτότητα με μεγαλύτερη διάμετρο στην μέση.
Η επιφάνεια του φλοιού είναι λεία, γυαλιστερή χρώματος μώβ με ραβδώσεις κατά μήκος του καρπού οι οποίες έχουν χρώμα ανοικτού μωβ.
Έχει στέλεχος στερεό όρθιο με ύψος που φτάνει και τα 1,50 εκ. Τα φύλλα έχουν σκουροπράσινο χρώμα είναι χνουδωτά με σχήμα αυγοειδές. Τα άνθη είναι μονήρη ερμαφρόδιτα. Ο κάλυκας του άνθους είναι τριχωτός και αγκαθωτός. Η στεφάνη είναι πεντάγωνη με 5-7 πέταλα με χρώμα ωχρό βιολετί. Η ωοθήκη προβάλλει ένα μακρύ στύλο που καταλήγει σε ένα θηλοειδές στίγμα. Το αρσενικό μέρος του άνθους αποτελείται από 5-7 στήμονες τοποθετημένους στη βάση των πετάλων με κοντό νήμα και επιμήκης ανθήρες.
Εικ.,. Άνθος Τσακώνικης μελιτζάνας
Ο καρπός είναι σαρκώδης ράγα με το πίσω μέρος καλυμμένο από τον αγκαθωτό κάλυκα Οι σπόροι είναι άφθονοι, μικροί, πεπιεσμένοι, κιτρινωποί. Η σάρκα του καρπού είναι ινώδης ελαστική.
Εικ.ν» Φύλλα και καρπός Τσακωνικής μελιτζάνας
3. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΤΣΑΚΩΝΙΚΗΣ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ
3.1 Εποχή Καλλιέργειας
Η εποχή καλλιέργειας της Τσακωνικής μελιτζάνας στο κάμπο του Λεωνιδΐου εξαρτάται από το αν είναι υπαίθρια ή υπό κάλυψη. Η υπαίθρια καλλιέργεια καλύπτει το 95% περίπου της συνολικής έκτασης ενώ στο υπόλοιπο 5% η Τσακωνική Μελιττζάνα καλλιεργείται σε χαμηλά θερμοκήπια τύπου “ΤΟΛ”.
Αυτά τα θερμοκήπια στην πραγματικότητα είναι υψηλά τούνελ ύψούς 1,80 περίπου, συνήθως ιδιοκατασκευές, χωρίς εκσυχρονισμό ούτε στην κατασκευή τους ούτε στους μηχανισμούς ελέγχου του περιβάλλοντος.
Καλύπτονται από πλαστικό ετήσιας διάρκειας που καταστρέφεται στις αρχές του καλοκαιριού οπότε η καλλιέργεια μετατρέπεται ουσιαστικά σε υπαίθρια. Ο σκοπός στην υπό κάλυψη καλλιέργεια είναι η πρωιμότητά της με σκοπό την γρηγορότερη διάθεση στην αγορά και την καλύτερη δυνατή τιμή της τους μήνες που δεν θα έχει βγει ο κύριος όγκος της Τσακωνικής Μελιτζάνα στην αγορά.
Υπό κάλυψη καλλιέργεια Υπαίθρια καλλιέργεια
Σπορά : 25 Νοεμβρίου 10 Δεκεμβρίου
Σακκουλάκι: 15 Ιανουάριου 30 Ιανουάριου Μετ/ση στο ΤΟΛ: 5 Μαρτίου 20 Μαρτίου
Αρχή συγ/δης: 2 Μαίου 21 Μαίου
3.2 Σπορά στο Σπορείο
Η σπορά από τους παραγωγούς του Λεωνιδίου γίνεται σε ξύλινα κιβώτια σποράς. Τα κιβώτια αυτά έχουν ύψος 15οπι ενώ το μήκος καθώς και ο αριθμός των κιβωτίων που θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται από τον αριθμό των φυταρίων που θα χρειαστεί.
Τα κιβώτια σποράς γεμίζονται μέχρι την μέση με κοπριά “αναμμένη” της οποίας η ζύμωση παράγει μια μέτρια θερμότητα (15-25 Ο) για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Το υπόλοιπο μέρος καλύπτεται με κοπριά
1-2 χρόνων. Κατόπιν τα κιβώτια σκεπάζονται μ' ένα στρώμα ψιλό χώμα.
Οι σπόροι (οι οποίοι προέρχονται από την προηγούμενη καλλιέργεια) σπέρνονται “στα πεταχτά” αλλά ομοιόμορφα σε αναλογία 2-4 γραμ./τετρ.
μέτρο. Τέλος σκεπάζονται με ψιλό χώμα ανάμεικτο με κοπρόχωμα κοσκινισμένο (2οηι). Στην συνέχεια το υπόστρωμα συμπιέζεται ελαφρά ώστε να υποβοηθηθεί η καλή επαφή των σπόρων με αυτό και ποτίζεται προσεκτικά. Πρός αποφυγή ανατάραξης και εσκαφής των σπόρων κατά την πτώση του νερού του ποτίσματος η επιφάνεια του υποστρώματος σκεπάζεται με ένα λεπτό ύφασμα μέχρι την ημέρα που θα αρχίσουν να εξέρχονται στην επιφάνεια οι σπόροι. Για να διευκολυνθεί η έναρξη του φυτρώματος και ο γρήγορος σχηματισμός του ριζίδιου και του βλαστού στο σπορείο, πριν από την σπορά οι σπόροι τυλίγονται σ'ένα βρεγμένο υφασμάτινο σακούλι και τοποθετούνται σε μέρος ζεστό. Τα κιβώτια σποράς σκεπάζονται κατά την διάρκεια την νύχτας ή και σε μέρες πολύ ψυχρές με διάφορα προστατευτικά μέσα για να μην ζημιωθούν ή και να καταστραφούν τα μικρά φυτά τα οποία είναι πολύ ευαίσθητα το κρύο και στις απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας. Τα κιβώτια σποράς τοποθετούνται στα σπορεία. Τα σπορεία είναι απλές κατασκευές μοιάζουν με θερμοκήπια αλλά είναι πολύ πιο μικρά. Για την διατήρηση επιθυμητής θερμοκρασίας, οι κατασκευές αυτές θερμαίνονται με την χρησιμοποίηση κοπριάς που ζυμώνεται και αναπτύσσει θερμότητα. Τα θερμοσπορεία τοποθετούνται σε θέση που τα βλέπει συνέχεια ο ήλιος. Μια νότια απάνεμη τοποθεσία είναι η καλύτερη.
3.3 Συνθήκες ανάπτυξης που πρέπει να επικρατούν στο σπορείο.
Για να επιτευχθεί γρήγορο και καλό φύτρωμα των σπόρων, η θερμοκρασία μέσα στο υπόστρωμα θα πρέπει να ανέρχεται στους 25-28° (2. Η θερμοκρασία αυτή θα πρέπει να διατηρείται μέχρι την εμφάνιση των δύο κοτυληδόνων. Αμέσως μετά, η θερμοκρασία στο χώρο του σπορείου μπορεί να μειωθεί στους 21-23° Ο. την ημέρα και 19-21° 0 την νύχτα. Καθώς τα νεαρά σπορόφυτα αναπτύσσονται και πλησιάζουν προς το στάδιο της μεταφύτευσης, οι θερμοκρασίες αυτές μπορούν χωρίς πρόβλημα να μειωθούν κατά 1-2° Ο ακόμα με στόχο την εξοικονόμηση καυσίμων.
Πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των σποροφύτων στο σπορείο παίζει επίσης και η θερμοκρασία εδάφους (θερμακρασία μέσα στο υπόστρωμα ανάπτυξης των φυταρίων). Προβλήματα στην ανάπτυξη των σποροφυτών προκαλούν τόσο οι υπερβολικά υψηλές όσο και οι υπερβολικά χαμηλές
θερμοκρασίες μέσα στο υπόσρωμα. Έχει παρατηρηθεί ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του υποστρώματος ανάπτυξης των φυτωρίων από 12° Ο σε 18° Ο, 25° Ο και 32° Ο, είχε σαν αποτέλεσμα την συνεχή αύξηση του μεγέθους τους. Η σχετική υγρασία στο χώρο του σπορείου θα πρέπει να κυμαίνεται γύρω στο στο 70-85% περίπου.
3.4 Κ αλλιεργητικές φροντίδες στο σπορείο 3.5 Άρδευση στο σπορείο
Η άρδευση στο σπορείο, τόσο κατά την διάρκεια του φυτρώματος όσο και κατά την μετέπειτα ανάπτυξη των φυτών μέχρι την μεταφύτευση γίνεται από τους παραγωγούς του Λεωνιδίου τακτικά, όχι όμως υπερβολικά συχνά.
Το υπόστρωμα δεν αφήνεται ποτέ να ξηραίνεται, όμως δεν επιτρέπεται να είναι και τελείως κορεσμένο με νερό. Είναι γνωστό ότι η ύπαρξη επαρκούς υγρασίας στο υπόστρωμα σποράς κατά την διάρκεια του φυτρώματος είναι προϋπόθεση για την επιτυχία της. Εξίσου σημαντική όμως είναι η τροφοδότηση των σποροφυτών της μελιτζάνας με νερό και μετά φύτρωμα.
Αν τα νεαρά φυτάρια δεν αρδεύονται αρκετά συχνά, ο ρυθμός αύξησης τους μειώνεται σημαντικά με συνέπεια να γίνονται καχεκτικά και αδύναμα. Τα σπορόφυτα που υποφέρουν από έλλειψη νερού σχηματίζουν λεπτά και ασθενή στελέχη και μικρά φύλλα.
Επιβλαβές όμως είναι και το υπερβολικά συχνό πότισμα. Όταν το υπόστρωμα σποράς των φυτών είναι συνεχώς κορεσμένο με νερό, το ριζικό τους σύστημα δεν αναπνέει επαρκώς με συνέπεια να αποδιοργανώνεται και να καταστρέφεται. Ιδιαίτερα έντονο εμφανίζεται το πρόβλημα αυτό όταν το υπόστρωμα αποτελείται σε μεγάλο ποσοστό από οργανική ουσία ή βαρύ αργιλλοπηλώδες έδαφος και συγκρατεΐ πολύ υγρασία.
Ακόμα όμως και αν το υπόστρωμα είναι ελαφρύ και αποστραγγίζεται εύκολα, το πολύ συχνό πότισμα θα έχει σαν συνέπεια την υπερβολικά έντονη βλαστική ανάπτυξη των σποροφυτών, με αποτέλεσμα τα στελέχη να γίνονται λεπτά υπερβολικά ψηλά και αδύναμα.
Η άρδευση στο σπορείο γίνεται με ποτιστήρι. Χρησιμοποιείται νερό όχι κρύο, αργά το πρωί ώστε πριν βραδιάσει να έχει ζεσταθεί το έδαφος.
3.6 Ά λλες καλλιεργητικές φροντίδες
Άλλες καλλιεργητικές φροντίδες που γίνονται από τους παραγωγούς του Λεωνιδίου είναι το βοτάνισμα και αραίωμα φυντανιών στα σημεία που έχουν φυτρώσει πάρα πολύ πυκνά. Αυτό γίνεται για να δυναμώσουν. Αν είναι απαραίτητο μπορούν να γίνουν αντιπαρασιτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα και μη χαλκούχα μυκητοκτόνα.
Τέλος οι σωστοί αερισμοί των φυντανιών η εξασφάλιση αρκετού φωτός για την φωτοσύνθεση καθώς και η προστασία από το κρύο και τον άνεμο είναι μερικές άλλες φροντίδες που έχουν μεγάλη σημασία για την σωστή ανάπτυξη των σπορόφυτων.
3.7 Μεταφύτευση σε σακουλάκια ή κυπελάκια
Μετά από 6-7 εβδομάδες από την σπορά όταν τα φυντανάκια αποκτήσουν δύο κοτυληδόνες πραγματοποιείται η πρώτη μεταφύτευση. Η μεταφύτευση γίνεται σε σακουλάκια πολυαιθυλενίου ή σε πλαστικά γλαστράκια.
Τα σακουλάκια είναι συνήθως διαφανή με περίμετρο 25cm και ύψος 10cm. Έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι ελαφριά έχουν χαμηλό κόστος και κατά την αγορά τους είναι αποστειρωμένα, ενώ δεν καταλαμβάνουν και χώρο πριν χρησιμοποιηθούν. Τα μειονεκτήματα τους είναι ότι παρουσιάζουν δυσκολία στο γέμισμά τους και άρα περισσότερα εργατικά.
Επίσης κατά την τελική μεταφύτευση αφαιρούνται δύσκολα και σκίζονται, είναι μιας χρήσης.
Τα πλαστικά γλαστράκια έχουν περίμετρο 30cm και ύψος 8cm είναι φτιαγμένα από σκληρό πλαστικό μπορούν να χρησιμοποιηθούν πάρα πολλές φορές, γεμίζονται εύκολα και γρήγορα με υπόστρωμα και αφαιρούνται το ίδιο εύκολα κατά την μεταφύτευση των φυτών στο χωράφι, χωρίς να καταστρέφουν την μπάλα χώματος και το ριζικό σύστημα.Είναι πιο ακριβά σε σχέση με τα σακουλάκια και χρειάζονται απολύμανση.
Μερικές ώρες πριν ξεριζωθούν τα φυντάνια από το σπορείο για να μπουν στα σακουλάκια ή στα κυπελάκια γίνεται ένα πότισμα για να ζωηρέψουν και να διευκολυνθεί το ξερίζωμα και έτσι να μειωθεί ο κίνδυνος σπασίματος των λεπτών ριζών. Τα σακουλάκια γεμίζονται με κοπριά μέχρι τα 2/3 και αφού τοποθετηθεί το σπορόφυτο στο κέντρο προστίθετε η υπόλοιπη κοπριά πιέζοντάς την ελαφρά προσέχοντας έτσι ώστε η κοπριά να μην σκεπάζει το λαιμό του νέου φυτού. Εν συνεχεία τα σακουλάκια τοποθετούνται σε τελλάρα. Τα τελλάρα μπορεί να τοποθετηθούν πάνω σε κοπριά για να κρατάει ζεστά τα νεαρά φυτά.
Τα νέα φυτά δέχονται περιποιήσεις όπως βοτανίσματα, ξεφυλλίσματα για απομάκρυνση των κιτρινισμένων φύλλων της βάσης, ποτίσματα, ελαφρά σκαλίσματα με πολύ προσοχή για να μην τραυματιστούν τα φυτά (το σκάλισμα γίνεται με το δείκτη του χεριού ανασκαλεύοντας ελαφρά το χώμα). Τα νέα φυτά τοποθετούνται σε προστατευμένο χώρο (σε μιά γωνιά του θερμοκηπίου) για να προστατεύονται από τις καιρικές συνθήκες.
Η ενδιάμεση μεταφύτευση στα σακουλάκια πριν την οριστική μεταφύτευση στον αγρό, χρησιμεύει για να δυναμώσουν τα νεαρά φυτά και να σχηματίσουν ένα πλούσιο ριζικό σύστημα. Για να καλλιεργηθεί ένα στρέμμα με μελιτζάνες χρειάζονται περίπου 2.000-2.500 φυτά έχοντας υπόψη και κάποιες εφεδρείες για τυχόν αντικατάσταση ορισμένων φυτών στο χωράφι.
3.8 Π ροετοιμασία του εδάφους - Βασική λίπανση
Πριν την μεταφύτευση των φυτών της Τσακώνικης μελιτζάνας στην οριστική τους θέση γίνεται η προετοιμασία του εδάφους. Οι εργασίες που γίνονται είναι συνήθως, το φρεζάρισμα του εδάφους η ενσωμάτωση σε αυτό οργανικής ουσίας και λιπασμάτων. (Απολύμανση δεν γίνεται συνήθως στο έδαφος που θα καλλιεργηθεί η Τσακώνικη μελιτζάνα. Αν πάντως λάβει χώρα αυτή γίνεται με βρωμιούχο μεθύλιο).
Στην αρχή γίνεται ένα φρεζάρισμα για να σπάσει η κρούστα του εδάφους και για να γίνει το χώμα μαλακό και αφράτο. Στη συνέχεια ρίχνεται οργανική ουσία (κοπριά) σε ποσότητα 5 - 6 τόννους το στρέμμα. Οι παραγωγοί του Λεωνιδίου επιμένουν πολύ στην χρήση “κοπριάς” για να
ανανεώσουν τα εδάφη από την συνεχή απώλεια θρεπτικών στοιχείων. Η κοπριά συνήθως προέρχεται από αιγοπρόβατα και βοειδή της Λακωνίας.
Μαζί με την κοπριά προστίθεται και ποσότητες καλιού (501<§/στρεμμα), φωσφόρου (80 kg/στpέμμα) και μαγνησίου (60γ/στρέμμα). Η χορήγηση μαγνησίου κατά την βασική λίπανση είναι απαραίτητη γιατί η μελιτζάνα έχει αυξημένες ανάγκες σε αυτό το θρεπτικό στοιχείο. Οι ποσότητες των στοιχείων που θα προστεθούν κατά την βασική λίπανση εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το πρόγραμμα επιφανειακής λίπανσης που πρόκειται να ακολουθηθεί. Μετά από την προσθήκη οργανικών ή ανόργανων λιπασμάτων γίνεται ένα δεύτερο φρεζάρισμα που σκοπό έχει την ενσωμάτωσή τους στο έδαφος.
Τέλος μπορεί να γίνει και ένα τρίτο φρεζάρισμα στην υπαίθρια καλλιέργεια πριν γίνει η μεταφύτευση των φυτών στην οριστική τους θέση.
3.9 Μεταφύτευση στην οριστική θέση
Πριν από την μεταφύτευση, το έδαφος ισοπεδώνεται και χαράζεται σε πλατιές βραγιές, οι οποίες χωρίζονται μεταξύ τους με τους κύριους ποτιστές. Κατά πλάτος των μεγάλων βραγιών ανοίγονται αυλάκια γύρω στα 30 εκ. πλάτος τα οποία χωρίζονται με τα “ανασηκώματα” πλάτους 40-50 εκ. που σχηματίζονται με τρόπο ώστε μεταξύ των αντίστοιχων στοιχείων του αυλακώματος να υπάρχουν αποστάσεις 70-80 εκ.
Η μεταφύτευση από τους παραγωγούς του κάμπου Λεωνιδΐου γίνεται για την υπαίθρια καλλιέργεια στο τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου. Σ'αυτό τοδιάστημα τα μικρά φυτά έχουν ύψος περίπου 20οπι και έχουν αποκτήσει 7-9 πραγματικά φύλλα και το πρώτο άνθος έχει σχηματιστεί κανονικά αλλά δεν έχει ανοίξει ακόμα.
Τα φυτά αφαιρούνται προσεκτικά από τα σακουλάκια προσέχοντας να μην διαλυθεί η μπάλα χώματος που περιβάλλει τη ρίζα, και να μην σπάσει ο τρυφερός βλαστός του φυτού. Ανοίγονται λάκκοι φύτευσης 15 με 20 εκ.
επάνω στο τοίχωμα του αυλακιού και τοποθετούνται προσεκτικά στο κέντρο, τακτοποιώντας σχολαστικά το χώμα γύρω από το ριζικό σύστημα του φυτού. Αμέσως μετά χύνεται λίγο νερό με ένα ποτιστήρι ώστε να
ξεπεράσουν γρήγορα το “σοκ της μεταφύτευσης”. Οι γραμμές των φυτών απέχουν μεταξύ τους 70-80 εκ. ενώ σε γραμμή τα φυτά απέχουν 50-60 εκ.
Γραμμή του
ισοπεδω μένου εδάφους
cm.-4o-so cm.3o~
ßt & Α gk
Π ροφίλ του εδάφους ~ ^
μετά το παράχω μα. ' Φ ' Φ ' Φ
Σχ·ι Μεταφύτευση στον αγρό και παράχωμα
Σχ. 3 Η μελιτζάνα είναι φυτό αδηφάγο και απαιτητικό
ΟΧΙ! ΤΟ ΟΞΙΝΟ ΕΔΑΦΟΣ, ΓΙΑ ΜΑΣ ΤΙΣ ΜΕΛΙΤΖΑΝΕΣ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΒΛΑΒΕΡΟ. .
Σχ.4. Στην μελιτζάνα δεν αρέσουν τα όξινα εδάφη.
3.10 Επικονίαση - καρπόδεση
Τα άνθη της Τσακωνικής μελιτζάνας είναι ερμαφρόδιτα και αυτογονιμοποιούνται. Όμως μπορεί να γίνει και σταυρογονιμοποίηση με την βοήθεια των εντόμων μεταξύ ανθέων διαφορετικών φυτών δεδομένου ότι η άνθηση γίνεται προοδευτικά.
Εικ.& Επικονίαση άνθους μελιτζάνας
Όμως υποβοήθηση της καρπόδεσης με την χρήση φυτοορμονών από τους παραγωγούς του Λεωνιδίου στην διάρκεια της ψυχρής εποχής είναι απαραίτητη λόγω των προβλημάτοιν που δημιουργούνται από τις χαμηλές θερμοκρασίες. Είναι γνωστό ότι η γύρη δεν μπορεί να σχηματιστεί και να ωριμάσει κανονικά σε θερμοκρασίες κάτω από από 13°(3. Επομένως όταν κατά την διάρκεια της ημέρας επικρατούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα θερμοκρασίες κάτω απο 13° Ο η παραγωγή γύρης θα είναι φτωχή, ενώ παράλληλα και η ποσότητα αυτής που θα σχηματιστεί θα είναι μειωμένη.
Έχει αποδειχθεί ότι η χρήση ρυθμιστών αύξησης (φυτοορμονών) αυξάνει τόσο την καρπόδεση αλλά και το μέσο βάρος των καρπών. Οι ρυθμιστές αύξησης που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι:
α) β-ναφθοξυοξικό οξύ (β-ΝΑΑ σε συγκέντρωση 50-60 ppm Β-ΝΑΑ)
β) β-ναφθοξυοξικό (β-ΝΑΑ) σε συγκέντρωση 50-60 ppm καθαρού β-ΝΑΑ σε συνδιασμό με 2,4 - διχρωροφαινοξυοξικό οξύ (2,4D) σε συγκέντρωση 2,5 ppm καθαρού 2,4D
γ) 4-χλωροφαινοξυοξικό οξύ (4-CPA) σε συγκέντρωση 20 ppm καθαρού 4- CPA.
δ) γιββερελλίνες (GA4+GA7) σε συγκέντρωση 100 ppm καθαρής γιββερελλίνης.
Η εφαρμογή γίνεται με απευθείας ψεκασμό στα ανοικτά άνθη κάθε εβδομάδα.
Αποφεύγεται ο ψεκασμός τις ζεστές ώρες της ημέρας καθώς και ο ψεκασμός φύλλων και της αναπτυσσόμενης κορυφής.
Ε,κ',: κ “ ™ ί τ ° “ ώνικη Μελ,τζάνα σε υπαίθρ'“ « Λ ω ρ » ™ .
“ Τω ' ™ ΚωνΐΚη Μελ' « “ ™ <* καλλ,έργε,α ™ κάΛ„,
