Σ.Δ.Ι. ΠΔΛΟΠΟΝΝΗΟΤ
ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΓΔΧΠΟΝΙΑ ΚΑΙ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΣΡΟΦΙΜΧΝ ΚΑΙ ΓΙΑΣΡΟΦΗ
ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΧΝ ΓΔΧΠΟΝΧΝ (ΠΡΧΗΝ ΦΠ)
ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ
«ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΟΜΑΣΑ ΤΠΟ ΚΑΛΤΦΗ ΣΗΝ ΕΠΑΡΥΙΑ ΚΙΑΜΟΤ ΥΑΝΙΧΝ-ΚΡΗΣΗ»
ΠΟΤΓΑΣΗ: ΞΗΡΟΤΥΑΚΗ ΣΔΦΑΝΟ, Α.Μ.: 99237
ΚΑΛΑΜΑΣΑ 2017
2
Σ.Δ.Ι. ΠΔΛΟΠΟΝΝΗΟΤ
ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΓΔΧΠΟΝΙΑ ΚΑΙ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΣΡΟΦΙΜΧΝ ΚΑΙ ΓΙΑΣΡΟΦΗ
ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΧΝ ΓΔΧΠΟΝΧΝ (ΠΡΧΗΝ ΦΠ)
ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ
«ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΟΜΑΣΑ ΤΠΟ ΚΑΛΤΦΗ ΣΗΝ ΕΠΑΡΥΙΑ ΚΙΑΜΟΤ ΥΑΝΙΧΝ-ΚΡΗΣΗ»
ΠΟΤΓΑΣΗ: ΞΗΡΟΤΥΑΚΗ ΣΔΦΑΝΟ, Α.Μ.: 99237
ΔΠΙΒΛΔΠΟΤΑ ΚΑΘΗΓΗΣΡΙΑ: ΚΟΣΙΦΑΚΗ ΜΑΡΙΑ
ΚΑΛΑΜΑΣΑ 2017
3 ΔΗΛΩΗ ΜΗ ΛΟΓΟΚΛΟΠΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΗΨΗ ΠΡΟΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ
Με πιήξε επίγλσζε ησλ ζπλεπεηώλ ηνπ λόκνπ πεξί πλεπκαηηθώλ δηθαησκάησλ, δειώλσ ελππνγξάθσο όηη είκαη απνθιεηζηηθόο ζπγγξαθέαο ηεο παξνύζαο Πηπρηαθήο Δξγαζίαο, γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο νπνίαο θάζε βνήζεηα είλαη πιήξσο αλαγλσξηζκέλε θαη αλαθέξεηαη ιεπηνκεξώο ζηελ εξγαζία απηή. Έρσ αλαθέξεη πιήξσο θαη µε ζαθείο αλαθνξέο, όιεο ηηο πεγέο ρξήζεο δεδνκέλσλ, απόςεσλ, ζέζεσλ θαη πξνηάζεσλ, ηδεώλ θαη ιεθηηθώλ αλαθνξώλ, είηε θαηά θπξηνιεμία είηε βάζεη επηζηεκνληθήο παξάθξαζεο. Αλαιακβάλσ ηελ πξνζσπηθή θαη αηνκηθή επζύλε όηη ζε πεξίπησζε απνηπρίαο ζηελ πινπνίεζε ησλ αλσηέξσ δεισζέλησλ ζηνηρείσλ, είκαη ππόινγνο έλαληη ινγνθινπήο, γεγνλόο πνπ ζεκαίλεη απνηπρία ζηελ Πηπρηαθή µνπ Δξγαζία θαη θαηά ζπλέπεηα απνηπρία απόθηεζεο ηνπ Σίηινπ πνπδώλ, πέξαλ ησλ ινηπώλ ζπλεπεηώλ ηνπ λόκνπ πεξί πλεπκαηηθώλ δηθαησκάησλ. Γειώλσ, ζπλεπώο, όηη απηή ε Πηπρηαθή Δξγαζία πξνεηνηκάζηεθε θαη νινθιεξώζεθε από εκέλα πξνζσπηθά θαη απνθιεηζηηθά θαη όηη, αλαιακβάλσ πιήξσο όιεο ηηο ζπλέπεηεο ηνπ λόκνπ ζηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία απνδεηρζεί, δηαρξνληθά, όηη ε εξγαζία απηή ή ηκήκα ηεο δελ µνπ αλήθεη δηόηη είλαη πξντόλ ινγνθινπήο άιιεο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο.
Όλνκα & Δπώλπκν πγγξαθέα:
ΞΗΡΟΤΥΑΚΗ ΣΔΦΑΝΟ
Τπνγξαθή (Οινγξάθσο, ρσξίο κνλνγξαθή):
………
Ηκεξνκελία (Ηκέξα – Μήλαο – Έηνο):
/ / 2017
4
ΠΔΡΙΛΗΦΗ
Η ηνκάηα είλαη κηα από ηηο πην δηαδεδνκέλεο θεπεπηηθέο θαιιηέξγεηεο ζηελ ρώξα καο θαη απνηειεί ηελ πξώηε ζεξκνθεπηαθή θαιιηέξγεηα. θνπόο ηεο παξνύζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη ε βηβιηνγξαθηθή αλαζθόπεζε ηεο θαιιηέξγεηαο ηνπ πβξηδίνπ ηεο ηνκάηαο «Διπίδα» ζην ζεξκνθήπην από ην πξώην ζηάδην, ηεο πξνεηνηκαζίαο ηνπ ζεξκνθεπίνπ κέρξη ηελ ζπγθνκηδή, δηαινγή θαη ζπζθεπαζία ησλ θαξπώλ.
Αξρηθά, γίλεηαη αλαθνξά ησλ νηθνλνκηθώλ ζηνηρείσλ ηεο θαιιηέξγεηαο ζηελ ρώξα καο αιιά θαη παγθνζκίσο θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ θπηνύ ηεο ηνκάηαο.
ηε ζπλέρεηα, αλαιύνληαη όια ηα ζηάδηα ηεο θαιιηέξγεηαο ηεο ηνκάηαο «Διπίδα» ζην ζεξκνθήπην θαη νη θαιιηεξγεηηθέο ηερληθέο πνπ απαηηνύληαη γηα ηελ αύμεζε ησλ απνδόζεσλ ηεο θαιιηέξγεηαο ζε έλα ζηξέκκα. Καηόπηλ, δίλνληαη ηα ζηάδηα ζπγθνκηδήο ησλ θαξπώλ, ηα νπνία πεξηιακβάλνπλ ηνλ θαηάιιειν ρξόλν ζπγθνκηδήο, ηελ ζπρλόηεηα θαη ηελ δηαινγή ησλ θαξπώλ αιιά θαη νη απνδόζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο θαιιηέξγεηαο. Σέινο, παξαηίζεληαη ηα ζπκπεξάζκαηα απηήο ηεο βηβιηνγξαθηθήο κειέηεο όζνλ αθνξά ηελ ζεξκνθεπηαθή θαιιηέξγεηα ηνπ πβξηδίνπ
«Διπίδα» ζε έλα ζηξέκκα.
πκπεξαζκαηηθά, νη ζεξκνθεπηαθέο θαιιηέξγεηεο θαη ζπγθεθξηκέλα ε θαιιηέξγεηα ηεο ηνκάηαο είλαη κηα απνδνηηθή θαιιηέξγεηα πνπ κπνξεί λα επηθέξεη ζηνλ παξαγσγό εηζόδεκα. Υξεηάδεηαη όκσο, όπσο θαη θάζε θαιιηέξγεηα, θξνληίδα θαη πξνζνρή γηα λα απνδώζεη ηα κέγηζηα.
Λέμεηο θιεηδηά: ζεξκνθεπηαθή θαιιηέξγεηα ηνκάηαο, πβξίδην ηνκάηαο «Διπίδα»
5
ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ
Νηώζσ ηελ εζηθή ππνρξέσζε λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηελ επηβιέπνπζα θαζεγήηξηά κνπ θα. Μαξία Κνηζηθάθε, γηα ηελ νπζηαζηηθή θαη αληδηνηειή ππνζηήξημή ηεο, θαζώο ρσξίο ηε βνήζεηά ηεο ζα ήηαλ αδύλαην λα νινθιεξώζσ κε επηηπρία ηελ πηπρηαθή κνπ εξγαζία.
6
ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ
ΔΙΑΓΩΓΗ ... 8
ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ... 10
«Η ΘΔΡΜΟΚΗΠΙΑΚΗ ΣΟΜΑΣΑ» ... 10
1.1 Γεληθά ζηνηρεία ηεο ζεξκνθεπηαθήο θαιιηέξγεηαο ... 10
1.2 Η νηθνλνκηθή εμάπισζε ηεο θαιιηέξγεηαο ... 11
1.2.1 Πξνέιεπζε-Ιζηνξηθό ... 11
1.2.2 Η ηνκάηα ζηνλ Γηεζλή θαη Δπξσπατθό ρώξν... 12
1.2.3 Δγρώξηα παξαγσγή θαη δηάζεζε ... 13
1.3 Σν θπηό Lycopersicon esculentum ... 14
1.3.1 Βνηαληθά ραξαθηεξηζηηθά ... 14
1.3.2 Πνηθηιίεο ή πβξίδηα ηνκάηαο ... 17
ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ... 23
«Η ΚΑΛΛΙΔΡΓΔΙΑ ΣΟΤ ΤΒΡΙΓΙΟΤ “ΔΛΠΙΓΑ” ΣΟ ΘΔΡΜΟΚΗΠΙΟ» ... 23
2.1 Σν πβξίδην «Διπίδα» ... 23
2.2 πνξείν ... 24
2.3 Πξνεηνηκαζία εδάθνπο ... 25
2.4 Οη ζπλζήθεο ηνπ θιίκαηνο ζην ζεξκνθήπην ... 26
2.4.1 Γεληθά... 26
2.4.2 Οη ζπλζήθεο ζηελ ζεξκνθεπηαθή κνλάδα ... 27
2.5 Φύηεπζε θπηαξίσλ ηνκάηαο ... 27
2.5.1 Δπνρή θύηεπζεο ... 27
2.5.2 πζηήκαηα θαη απνζηάζεηο θύηεπζεο ... 27
7
2.5.3 Φύηεπζε θπηαξίσλ ... 29
2.5.4 Πόηηζκα ζην ζηάδην ηεο κεηαθύηεπζεο ... 30
2.6 Καιιηεξγεηηθέο ηερληθέο ζην ζεξκνθήπην ... 30
2.6.1 Άξδεπζε ... 30
2.6.2 Δπηθαλεηαθή ιίπαλζε ... 31
2.6.3 Κιάδεκα-Τπνζηύισζε ... 33
2.7 Κπξηόηεξεο αζζέλεηεο θαη ερζξνί ηεο ηνκάηαο ζην ζεξκνθήπην ... 36
2.7.1 Βνηξύηεο ... 37
2.7.2 Κιαδνζπνξίσζε ... 38
2.7.3 Ωΐδην... 39
2.7.4 Tuta absoluta ... 41
2.7.5 Αθίδεο ... 42
2.7.6 Θξίπεο ... 42
ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 ... 43
«ΜΔΛΔΣΗ ΠΔΡΙΠΣΩΗ ΘΔΡΜΟΚΗΠΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΔΡΓΔΙΑ» ... 43
3.1 πγθνκηδή ... 43
3.2 Γηαινγή-πζθεπαζία ... 44
3.3 πλζήθεο απνζήθεπζεο ... 45
3.4 Οηθνλνκηθέο Απνδόζεηο ... 45
ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ... 47
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ... 49
8
ΕΙΑΓΩΓΗ
Η θαιιηέξγεηα ηεο ηνκάηαο ζηελ ρώξα καο είλαη από ηηο πην δηαδεδνκέλεο ζηνλ ρώξν ησλ ζεξκνθεπηαθώλ θαιιηεξγεηώλ θαζώο θαηαιακβάλεη ηελ κηζή από ηελ ζπλνιηθή ζεξκνθεπηαθή έθηαζε. Μάιηζηα ην κεγαιύηεξν πνζνζηό ζεξκνθεπηαθήο ηνκάηαο θαηέρεη ε Κξήηε. Σν θπηό ηεο ηνκάηαο θαηάγεηαη από ηελ ΝΑ Ακεξηθή θαη ήξζε ζηελ ρώξα καο πεξίπνπ ην 1918, από ηόηε ε θαιιηέξγεηά ηεο έρεη εμειηρζεί κε ζθνπό ηελ βειηίσζε ηεο πνηόηεηα θαη ηεο παξαγσγήο.
Η θαιιηέξγεηα ηεο ηνκάηαο δελ έρεη πςειέο απαηηήζεηο εθηόο από ηελ ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα ηνπ ζεξκνθεπίνπ αθνύ παξνπζηάδεη αδπλακία ζηηο κεγάιεο δηαθπκάλζεηο ζεξκνθξαζίαο κεηαμύ εκέξαο θαη λύθηαο. Ωζηόζν εάλ εθαξκνζηνύλ ζσζηά όιεο νη θαιιηεξγεηηθέο πεξηπνηήζεηο όπσο είλαη ε άξδεπζε, ην θιάδεκα, ε ιίπαλζε θαη ε ππνζηύισζε ηόηε επηηπγράλνληαη πςειέο απνδόζεηο. Δπηπιένλ, νη ερζξνί θαη νη αζζέλεηεο ηεο ηνκάηαο ζην ζεξκνθήπην δελ είλαη πνιινί θαη είλαη αληηκεησπίζηκνη. Όκσο, όπσο ζε θάζε θαιιηέξγεηα, έηζη θαη ζηελ ηνκάηα ρξεηάδεηαη ην ζσζηό πξόγξακκα θπηνπξνζηαζίαο, από ηελ πξόιεςε κέρξη ηνπο ςεθαζκνύο, ώζηε λα απνθεπρζνύλ ηπρόλ πξνζβνιέο.
Σν πβξίδην «Διπίδα», πνπ θαιιηεξγείηαη ζηελ Κξήηε, είλαη κηα από ηα θαηλνύξηα ζρεηηθά πβξίδηα ζηελ αγνξά. Απνηειεί κηα πνιύ απνδνηηθή θαη παξαγσγηθή πνηθηιία. Σν βαζηθό πιενλέθηεκά ηεο είλαη ν ηξόπνο ζπγθνκηδήο ηεο.
πγθνκίδεηαη νιόθιεξε ε ηαμηθαξπία ζαλ «ηζακπί», δίλνληαο νκνηόκνξθεο θαη θαηαθόθθηλεο ηνκάηεο κεζαίνπ κεγέζνπο.
Η παξνύζα πηπρηαθή εξγαζία έρεη σο ζθνπό ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθόπεζε ηεο θαιιηέξγεηαο ηνπ πβξηδίνπ ηεο ηνκάηαο «Διπίδα» ζην ζεξκνθήπην από ην πξώην ζηάδην, ηεο πξνεηνηκαζίαο ηνπ ζεξκνθεπίνπ κέρξη ηελ ζπγθνκηδή, δηαινγή θαη ζπζθεπαζία ησλ θαξπώλ.
Γηα ηελ κειέηε ηεο θαιιηέξγεηαο ηεο ηνκάηαο, εξγαζία δηαηξέζεθε ζε ηξία θεθάιαηα. ην πξώην θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ησλ νηθνλνκηθώλ ζηνηρείσλ ηεο
9 θαιιηέξγεηαο ζηελ ρώξα καο αιιά θαη παγθνζκίσο θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ θπηνύ ηεο ηνκάηαο.
ην δεύηεξν θεθάιαην αλαιύνληαη όια ηα ζηάδηα ηεο θαιιηέξγεηαο ηεο ηνκάηαο
«Διπίδα» ζην ζεξκνθήπην θαη νη θαιιηεξγεηηθέο ηερληθέο πνπ απαηηνύληαη γηα ηελ αύμεζε ησλ απνδόζεσλ ηεο θαιιηέξγεηαο ζε έλα ζηξέκκα.
ηε ζπλέρεηα, ζην ηξίην θεθάιαην δίλνληαη ηα ζηάδηα ζπγθνκηδήο ησλ θαξπώλ, ηα νπνία πεξηιακβάλνπλ ηνλ θαηάιιειν ρξόλν ζπγθνκηδήο, ηελ ζπρλόηεηα θαη ηελ δηαινγή ησλ θαξπώλ αιιά θαη νη απνδόζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο θαιιηέξγεηαο.
Σέινο, παξαηίζεληαη ηα ζπκπεξάζκαηα απηήο ηεο βηβιηνγξαθηθήο κειέηεο όζνλ αθνξά ηελ ζεξκνθεπηαθή θαιιηέξγεηα ηνπ πβξηδίνπ «Διπίδα» ζε έλα ζηξέκκα.
10
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 1
«Η ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΗ ΣΟΜΑΣΑ»
1.1 Γενικά ςτοιχεία τησ θερμοκηπιακήσ καλλιέργειασ
Η θαηαζθεπή θαη ρξήζε ησλ ζεξκνθεπίσλ γηα ηελ εκπνξηθή θαιιηέξγεηα ιαραληθώλ ζηελ Διιάδα μεθίλεζε ζηηο αξρέο ηνπ 1956 θαη θαηαιάκβαλαλ ζε έθηαζε πεξίπνπ ηα 2 ζηξέκκαηα. Ωζηόζν ρξόλν κε ηνλ ρξόλν νη ζεξκνθεπηαθέο θαιιηέξγεηεο απμάλνληαλ ζηαδηαθά θηάλνληαο ην 1998 ηα 37.872 ζηξέκκαηα. ήκεξα ε ζπλνιηθή έθηαζε ησλ ζεξκνθεπίσλ πνπ θαιιηεξγήζεθαλ κε θεπεπηηθά αλέξρεηαη ζηα 53.328 ζηξέκκαηα. Γηαπηζηώλεηαη επίζεο όηη πεξίπνπ ε κηζή από ηελ παξαπάλσ έθηαζε (28.392 ζηξέκκαηα) αληηζηνηρεί ζε θαιιηέξγεηεο ηνκάηαο, νη νπνίεο έδσζαλ ζπλνιηθή παξαγσγή 232.171 ηόλνπο θαη κέζε παξαγσγή 8,177 ηόλνπο αλά ζηξέκκα. Η δεύηεξε ζε έθηαζε θαιιηέξγεηα ζεξκνθεπίνπ είλαη ην αγγνύξη κε 9.375 ζηξέκκαηα θαη αθνινπζνύλ ε πηπεξηά κε 5.770 ζηξέκκαηα θαη ε θξάνπια κε 3.512 ζηξέκκαηα (άββαο, 2009).
Όζνλ αθνξά ηελ γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ ζεξκνθεπίσλ ζηελ Διιάδα, απηή αθνινπζεί θαηά θαλόλα ηελ θιηκαηηθή δηαθνξνπνίεζε ησλ επί κέξνπο πεξηνρώλ.
Απηό ζεκαίλεη πσο ην κεγαιύηεξν πνζνζηό ζεξκνθεπηαθώλ θαιιηεξγεηώλ βξίζθεηαη ζε πεξηνρέο κε ην επλντθόηεξν θιίκα (Οιύκπηνο, 2001). Πην ζπγθεθξηκέλα, ε Κξήηε θαίλεηαη λα θαηαιακβάλεη ην κεγαιύηεξν πνζνζηό πεξίπνπ 40% ελώ ην 23% ηνπ ζπλόινπ ζπλαληάηαη ζηελ Πεινπόλλεζν θαη ηελ Γπηηθή Διιάδα. ηελ ππόινηπε Διιάδα ε θαηαλνκή είλαη πεξίπνπ ηζάμηα θαη πεξηνξίδεηαη ζε πεξηνρέο κε απμεκέλν πιεζπζκό (Θεζζαινλίθε, Μαξαζώλαο θ.α.).
11
1.2 Η οικονομική εξάπλωςη τησ καλλιέργειασ
Η ηνκάηα είλαη έλα αξθεηά δηαδεδνκέλν θαη δεκνθηιέο ιαραληθό παγθνζκίσο.
Η θαιιηέξγεηά ηεο ζήκεξα, ζε δηεζλέο επίπεδν, θαηαιακβάλεη ηελ ηξίηε ζε έθηαζε ζέζε κεηά ηελ παηάηα θαη ηελ γιπθνπαηάηα, ελώ ζηελ Διιάδα ηελ δεύηεξε ζέζε κεηά ηελ παηάηα.
Η πςειή ζξεπηηθή ηεο αμία είλαη απηή πνπ ηελ θαζηζηά ηόζν δεκνθηιή αλά ηνλ θόζκν θαζώο απνηειεί ζεκαληηθή πεγή βηηακηλώλ γηα ηνλ αλζξώπηλν νξγαληζκό, θπξίσο ηεο βηηακίλεο C θαηέρνληαο ζεκαληηθή ζέζε ζηελ δηαηξνθή ηνπ αλζξώπνπ.
Δπηπιένλ ην ειθπζηηθό ρξώκα θαη ην ηδηαίηεξν άξσκα θαη ε γεύζε ηεο, είλαη ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηελ θαζηζηνύλ πξώηε ζηελ επηινγή ησλ θαηαλαισηώλ (Οιύκπηνο, 2001).
1.2.1 Προέλευςη-Ιςτορικβ
Η ηνκάηα έρεη ηελ επηζηεκνληθή νλνκαζία Lycopersicon esculentum Mill. θαη αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα Solanaceae. Όια ηα είδε ηνπ γέλνπο είλαη ζάκλνη εηήζηνη, βξαρείαο αλάπηπμεο, κε δηεηή βηνινγηθό θύθιν θαη ζπαληόηεξα πνιπεηή. ύκθσλα κε ηνπο ηζηνξηθνύο ε θαηαγσγή ηεο είλαη από ηελ ΝΑ Ακεξηθή θαη ζπγθεθξηκέλα από ηελ πεξηνρή Vera Cruz-Puebla ηνπ Μεμηθνύ. Σνλ 16ν αηώλα ρξνλνινγείηαη ε εηζαγσγή ηεο ζηελ Δπξώπε απ’ όπνπ θαη επεθηάζεθε ζε όιεο ηηο πεξηνρέο ηεο γεο, ελώ ζηελ Διιάδα εηζήρζε ην 1918 ζηελ πεξηνρή ηεο Αζήλαο.
Σα είδε ηνπ γέλνπο Lycopersicon έρνπλ ηνλ ίδην αξηζκό ρξσκνζσκάησλ. Σν θαιιηεξγνύκελν είδνο Lycopersicon esculentum είλαη απηνγνληκνπνηνύκελν θαη κπνξεί λα δηαζηαπξσζεί κε κηθξή ή κεγάιε δπζθνιία θαη λα δώζεη πβξίδηα πςειήο πνηόηεηαο θαη πςειώλ απνδόζεσλ. Η δηαδηθαζία ηεο πβξηδνπνίεζεο (γελεηηθή βειηίσζε) ρξεζηκνπνηείηαη θαηά θόξνλ ηα ηειεπηαία 50 ρξόληα κε ζπλέπεηα ηελ ελζσκάησζε ζπγθεθξηκέλσλ επηζπκεηώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηηο θαιιηεξγνύκελεο πνηθηιίεο θαη πβξίδηα (Οιύκπηνο, 2001).
12 Η γελεηηθή βειηίσζε ησλ θαιιηεξγεηώλ ηεο ηνκάηαο έρεη βνεζήζεη ζε ζεκαληηθό βαζκό ηνπο παξαγσγνύο θαζώο έρεη επηηεπρζεί αύμεζε ηεο παξαγσγήο, βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο, δηεπθόιπλζε ησλ θαιιηεξγεηηθώλ ηερληθώλ θαη ηεο ζπγθνκηδήο, πξσηκόηεηα ζηελ παξαγσγή θαη πςειέο απνδόζεηο.
1.2.2 Η τομάτα ςτον Διεθνή και Ευρωπαΰκβ χώρο
Κύξηεο παξαγσγηθέο ρώξεο ζηελ παξαγσγή ηνκάηαο είλαη ε Ιηαιία, ε Ιζπαλία θαη ε Οιιαλδία. ύκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ FAO (2010), από ην 1995 ε Ιζπαλία θαηέρεη ηελ πξώηε ζέζε ζηηο εμαγσγέο ηνκάηαο ζηελ Δπξώπε θαζώο εμάγεη θάζε ρξόλν πεξίπνπ 900.000 ηόλνπο θξέζθηαο ηνκάηαο θαη ηελ ηξίηε ζέζε παγθνζκίσο κεηά ην Μεμηθό θαη ηελ πξία. Αθνινπζνύλ ε Οιιαλδία, ε Σνπξθία, ην Μαξόθν, ην Βέιγην, ε Γαιιία θαη ε Ιηαιία. ην γξάθεκα 1.1 δίλεηαη ε παξαγσγή ζε ηόλνπο (λσπή θαηαλάισζε θαη βηνκεραληθή) ησλ θύξησλ παξαγσγηθώλ ρσξώλ ηνκάηαο γηα ην έηνο 2008 όπσο θαηαγξάθεθαλ από ην Eurostat (ΤΠΑΑΣ, 2007).
Γράφημα 1.1: Παξαγσγή ζε ηόλνπο γηα ηηο θπξηόηεξεο παξαγσγηθέο ρώξεο ηνκάηαο (πεγή: Eurostat 2008).
13 1.2.3 Εγχώρια παραγωγή και διάθεςη
ύκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Τπνπξγείνπ Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ ζηελ Διιάδα, γηα ην έηνο 2007, θαιιηεξγήζεθαλ ζπλνιηθά 182.000 ζηξέκκαηα λσπήο θαηαλάισζεο, από ηα νπνία ηα 34.000 ζηξέκκαηα ήηαλ ζεξκνθεπηαθή ηνκάηα θαη ηα ππόινηπα 148.000 ζηξέκκαηα αθνξνύζαλ ηελ ππαίζξηα ηνκάηα. Από απηέο ηηο εθηάζεηο παξήρζεζαλ ζπλνιηθά 684.000 ηόλνη ηνκάηαο από ηνπο νπνίνπο νη 262.000 ηόλνη πξνέξρνληαη από ζεξκνθήπηα. Παξαηεξνύκε όηη ε παξαγσγή ηνκάηαο ζην ζεξκνθήπην αληηζηνηρεί πεξίπνπ ζην 38% ηνπ ζπλόινπ ηεο παξαγσγήο ηνκάηαο ζηε ρώξα καο. Απηό έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηηο ππόινηπεο ρώξεο νη νπνίεο αλ θαη δελ έρνπλ ηηο θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα ηηο ζεξκνθεπηαθέο θαιιηέξγεηεο σζηόζν έρνπλ επελδύζεη ζεκαληηθά ζε απηέο. Η Διιάδα είλαη κηα ρώξα πνπ δηαζέηεη όιεο ηηο πξνδηαγξαθέο γηα ζεξκνθεπηαθέο θαιιηέξγεηεο, κηα ηερληθή πνπ θαίλεηαη λα κελ πξνηηκάηαη από ηνπο παξαγσγνύο (Μαπξνγηαλλόπνπινο, 2001; άββαο, 2009).
Όζνλ αθνξά ην ηζνδύγην εηζαγσγώλ-εμαγσγώλ ηνκάηαο ζηελ Διιάδα, θαίλεηαη λα κελ ππάξρεη ηζνξξνπία. Μάιηζηα ζηνηρεία δείρλνπλ πσο νη εηζαγσγέο είλαη πνιύ κεγαιύηεξεο ησλ εμαγσγώλ. Πην ζπγθεθξηκέλα γηα ηελ πεξίνδν 2004-2008 νη εηζαγόκελεο πνζόηεηεο απνηεινύλ ην 2% πεξίπνπ ηεο ζπλνιηθήο παξαγόκελεο πνζόηεηαο γηα ην 2007, ελώ νη εμαγσγέο απνηεινύλ κηα πνιύ κηθξή πνζόηεηα πεξίπνπ 0,5%. Οη κεγαιύηεξεο πνζόηεηεο εηζάγνληαη από ηελ Ιηαιία, ηελ Οιιαλδία, ηα θόπηα θαη ηελ Σνπξθία. (Μαπξνγηαλλόπνπινο, 2001; άββαο, 2009).
14
1.3 Σο φυτό Lycopersicon esculentum
1.3.1 Βοτανικά χαρακτηριςτικά
Η ηνκάηα είλαη θπηό πνώδεο, δηεηέο θαη ζπαληόηεξα πνιπεηέο. ηελ Διιάδα θαιιηεξγείηαη πεξίπνπ γηα έλαλ ρξόλν.
Η ρίδα ηνπ θπηνύ είλαη παζζαιώδεο, αλαπηύζζεη κηα θεληξηθή ξίδα θαη πνιιέο κηθξέο δεπηεξεύνπζεο θαη ξηδηθά ηξηρίδηα ζε κεγάιν βάζνο. Απηό ζπκβαίλεη όηαλ ην θπηό ζπέξλεηαη ζηελ ηειηθή ηνπ ζέζε. Ωζηόζν, όπσο είλαη γλσζηό, ζην ζεξκνθήπην ε ηνκάηα κεηαθπηεύεηαη κηα ή θαη πεξηζζόηεξεο θνξέο, έηζη, ε ξίδα πνπ αλαπηύζζεη έρεη δηαθνξεηηθή κνξθή θαη απνηειείηαη από πάξα πνιιέο δεπηεξεύνπζεο νη νπνίεο κπνξεί λα μεθηλνύλ από ηνλ ιαηκνύ ηνπ θπηνύ, ελώ ράλεη ηελ θεληξηθή ξίδα ε νπνία θόβεηαη θαηά ηελ κεηαθύηεπζε (Οιύκπηνο, 2001) (εηθόλα 1.1).
Γράφημα 1.2: Δκπόξην ηνκάηαο λσπήο θαηαλάισζεο (ζεξκνθεπηαθέο θαη ππαίζξνπ) γηα ηελ ρξνληθή πεξίνδν 2004-2008 (Πεγή: ΤΠΑΑΣ, 2008)
15 Ο βιαστός θέξεη ηα πξαγκαηηθά θύιια, ζηηο καζράιεο ησλ νπνίσλ ππάξρνπλ νθζαικνί πνπ δίλνπλ πιεπξηθνύο βιαζηνύο. Η ηνκάηα έρεη ηελ ηάζε λα ζρεκαηίδεη πνιινύο βιαζηνύο, κάιηζηα ηηο πεξηζζόηεξεο θνξέο είλαη δύζθνιε ε δηάθξηζή ηνπο από ηνλ θεληξηθό βιαζηό. Σν ζρήκα ηνπ βιαζηνύ είλαη θπιηλδξηθό, εζσηεξηθά είλαη πιήξεο θαη ρπκώδεο, αξρηθά είλαη εύζξαπζηνο ελώ αξγόηεξα γίλεηαη πην ζθιεξόο κε κεγαιύηεξε αληνρή. Γελ μπινπνηείηαη.
Η ηνκάηα έρεη ζύλζεηα πξαγκαηηθά θύιια. Κάζε υύιιο απνηειείηαη από δεύγε θπιιαξίσλ θαη παξάθπιισλ, κε έλα κόλν θπιιάξην ζηελ άθξε (Δηθόλα 1.2).
Αλαπηύζζνληαη ζε ειηθνεηδή δηάηαμε επάλσ ζην βιαζηό, ην ρξώκα ηεο άλσ επηθάλεηάο ηνπο είλαη ιακπεξό βαζύ πξάζηλν θαη θέξνπλ ηξηρίδηα ηα νπνία όηαλ ζπάζνπλ δίλνπλ ηελ ραξαθηεξηζηηθή κπξσδηά ζηελ ηνκάηα (Οιύκπηνο, 2001).
Εικόνα 1.1: Η ξίδα ηνπ θπηνύ Lycopersicon esculentum (πεγή:
http://bonnieplants.com/library/the-importance-of-roots/).
16 Σα άλζε ηεο ηνκάηαο εκθαλίδνληαη πνιιά καδί ζρεκαηίδνληαο ηαμηαλζίεο ησλ 3 ή 5 αλζέσλ αιιά κπνξεί ν αξηζκόο ηνπο λα μεπεξάζεη θαη ηα 20 άλζε αλά ηαμηαλζία.
Ωζηόζν, έλαο ηθαλνπνηεηηθόο αξηζκόο αλζέσλ γηα ζσζηή θαξπόδεζε είλαη ηα 7-8 άλζε αλά ηαμηαλζία. (εηθόλα 1.3). Δίλαη εξκαθξόδηηα θαη απηνγνληκνπνηνύληαη, ελώ ζε ζπάληεο πεξηπηώζεηο γίλεηαη ζηαπξεπνηθνλίαζε θαη δηαζηαύξσζε πνηθηιηώλ. Η γνληκνπνίεζε (ην δέζηκν δειαδή ησλ αλζέσλ) γίλεηαη 2 πεξίπνπ εκέξεο κεηά ηελ επηθνλίαζε ή 3-4 εκέξεο κεηά ην άλνηγκα ηνπ άλζνπο (Οιύκπηνο, 2001).
Εικόνα 1.2: Σν ζύλζεην πξαγκαηηθό θύιιν ηνπ θπηνύ Lycopersicon esculentum (πεγή: http://www.agri.gr).
Εικόνα 1.3: Σν άλζνο ηνπ θπηνύ Lycopersicon esculentum (πεγή:
http://www.agri.gr).
17 Ο θαρπός ηνπ θπηνύ είλαη ξάγα. Ωξηκάδεη ζε πεξίπνπ 45 εκέξεο κεηά ηελ γνληκνπνίεζε όηαλ νη ζπλζήθεο είλαη επλντθέο, ελώ ζε αληίζεηε πεξίπησζε όπνπ νη ζπλζήθεο δελ είλαη νη βέιηηζηεο ρξεηάδεηαη πνιύ πεξηζζόηεξν ρξόλν γηα ηελ σξίκαλζε, πνιιέο θνξέο ηνλ δηπιάζην ή θαη πεξηζζόηεξν (εηθόλα 1.4). Ο θαξπόο έρεη ζρήκα ζηξνγγπιό, ζε δίρσξεο πνηθηιίεο θαη πεπιαηπζκέλν ζε πνηθηιίεο κε πεξηζζόηεξνπο ρώξνπο (αξιήο, 1999).
Ο σπόρος είλαη σνεηδήο, πεπιαηπζκέλνο, ρξώκαηνο θίηξηλν-θαθέ θαη ε επηθάλεηα ηνπ θαιύπηεηαη κε ηξηρνεηδείο απνθύζεηο. Έλα γξακκάξην ζπόξνπ πεξηέρεη πεξίπνπ 450 ζπέξκαηα.
1.3.2 Ποικιλίεσ ή υβρίδια τομάτασ
ηελ Διιάδα δηαθξίλνληαη δπν θαηεγνξίεο πνηθηιηώλ ή πβξηδίσλ πνπ θαιιηεξγνύληαη ζηα ζεξκνθήπηα. ηελ πξώηε θαηεγνξία αλήθνπλ πνηθηιίεο ησλ νπνίσλ ε αλάπηπμε ζηακαηά όηαλ θζάζνπλ ζε έλα νξηζκέλν ζηάδην ελώ ε δεύηεξε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη πνηθηιίεο ή πβξίδηα ηα νπνία αλαπηύζζνληαη ζπλέρεηα θαζ’
όιε ηε δηάξθεηα ηεο θαιιηέξγεηαο. ηα ειιεληθά ζεξκνθήπηα πξνηηκώληαη νη πνηθηιίεο πνπ αλήθνπλ ζηελ δεύηεξε θαηεγνξία.
Εικόνα 1.4: ηξνγγπιόο, δίρσξνο θαξπόο ηνπ θπηνύ Lycopersicon esculentum (πεγή: http://www.agri.gr).
18 Η επηινγή ησλ πνηθηιηώλ ή πβξηδίσλ πξνο θαιιηέξγεηα ζην ζεξκνθήπην γίλεηαη κε βάζε ηελ πξσηκόηεηα, ηηο πςειέο απνδόζεηο, ηελ πνηόηεηα ηνπ θαξπνύ, ηελ αληνρή ζηηο αζζέλεηεο, ηελ αληνρή ζηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο αιιά θαη άιισλ πνιιώλ επηζπκεηώλ ραξαθηεξηζηηθώλ (αξιήο, 1999).
Αλάινγα κε ην κέγεζνο θαη ην βάξνο ηνπ θαξπνύ δηαθξίλνληαη νη παξαθάησ ππνθαηεγνξίεο, πνπ θαιιηεξγνύληαη ζηελ Διιάδα θαη αλήθνπλ ζηελ δεύηεξε θαηεγνξία πνηθηιηώλ θαη πβξηδίσλ. Α) πνιύ κηθξόο θαξπόο, βάξνπο 10-20gr, Β) κηθξόθαξπεο, βάξνπο 60-100gr, Γ) κεζόθαξπεο, βάξνπο 100-150gr θαη Γ) κεγαιόθαξπεο, βάξνπο 150gr θαη άλσ.
ηε ζπλέρεηα δίλνληαη ζπλνπηηθά νη πνηθηιίεο ή θαιύηεξα πβξίδηα (F1) πνπ έρνπλ εηζαρζεί θαη θαιιηεξγνύληαη ζηελ Διιάδα. Σα πβξίδηα έρνπλ κνλνπσιήζεη ηελ αγνξά θαη είλαη ηα κόλα πνπ πξνζθέξνληαη θαη θαιιηεξγνύληαη πιένλ από ηηο εηαηξείεο πώιεζεο ζπόξσλ (Οιύκπηνο, 2001).
Dombo F1Σν πβξίδην απηό είλαη θπηό δπλαηήο αλάπηπμεο, κε βξαρέα κεζνγνλάηηα δηαζηήκαηα θαη κεγάιν αξηζκό ηαμηαλζηώλ. Ο θαξπόο είλαη ζθαηξηθόο, ζπλεθηηθόο, πνιύρσξνο, κέζνπ βάξνπο 270-300gr θαη έρεη αληνρή θαηά ηελ κεηαθνξά. Δπίζεο εκθαλίδεη αλζεθηηθόηεηα ζε δηάθνξεο θπιέο ησλ κπθήησλ Verticillium albo-artum θαη Fusarium oxysporum.
Dombito F1Δίλαη πβξίδην πξώηκν θαη παξαγσγηθό, δσεξήο αλάπηπμεο θαη θέξεη βξαρέα κεζνγνλάηηα δηαζηήκαηα. Ο θαξπόο είλαη πνιύρσξνο, κεγάινο, κέζνπ βάξνπο 250- 270gr, είλαη ζρεηηθά νκνηόκνξθνο θαη θαινύ ρξσκαηηζκνύ. Δκθαλίδεη θαιή αληνρή ζηελ κεηαθνξά θαη αλζεθηηθόηεηα ζηνπο κύθεηεο Fusarium oxysporum θαη Cladosporium fulvum θαη ηνλ ηό ηνπ κσζατθνύ ηνπ θαπλνύ (TMV).
19
Concreto F1Δίλαη θπηό θαιήο αλάπηπμεο θαη αλαβιαζηάλεη αξθεηά εύθνια. Οη ηαμηαλζίεο είλαη κηθξνύ κήθνπο θαη θέξνπλ κηθξό αξηζκό αλζέσλ θαη θαηά ζπλέπεηα κηθξό αξηζκό θαξπώλ. Δίλαη θπηό κέζεο πξσηκόηεηαο θαη απεξηόξηζηεο αλάπηπμεο. Καξπόο είλαη ζρεηηθά κεγάινο, ζθαηξηθόο κε κεξηθέο απιαθώζεηο. Δίλαη αξθεηά ζπλεθηηθόο θαη αξθεηά αλζεθηηθόο ζην ζρίζηκν ρσξίο πξάζηλνπο ώκνπο. Δκθαλίδεη ζαλ θπηό αλζεθηηθόηεηα ζε δηάθνξεο θπιέο ησλ κπθήησλ Fusarium oxysporum θαη Cladosporium fulvum αιιά θαη ζηνλ ηό ηνπ κσζατθνπ ηνπ θαπλνύ (Οιύκπηνο, 2001).
Daniella F1Δίλαη θπηό δσεξήο αλάπηπμεο, πνιύ παξαγσγηθό θαηάιιειν γηα θζηλνπσξηλή θαη αλνημηάηηθε θαιιηέξγεηα. Αλαπηύζζεηαη ηθαλνπνηεηηθά ζε ζπλζήθεο πςειήο αιαηόηεηαο θαη θαξπνδέλεη ζε ζρεηηθά ρακειέο ζεξκνθξαζίεο. Ο θαξπόο είλαη κηθξόο, κε βάξνο 120-180gr, ζπλεθηηθόο κε κεγάιε δηάξθεηα δσήο θαηά ηελ σξίκαλζε θαη ζπγθνκηδή. Δκθαλίδεη αλζεθηηθόηεηα ζε θπιέο ησλ κπθήησλ Verticillium albo-artum θαη Fusarium oxysporum αιιά θαη ζηνλ ηό ηνπ κσζατθνύ ηνπ θαπλνύ (TMV) (εηθόλα 1.5).
Garnet 622 F1Τβξίδην κεζνπξώηκν, πνιύ παξαγσγηθό, θαηάιιειν γηα θαιιηέξγεηα ζην ζεξκνθήπην θαη κε δσεξή αλάπηπμε. Ο θαξπόο είλαη νκνηόκνξθνο κε δσεξό θόθθηλν ρξώκα θαηά ηελ πιήξε σξίκαλζε. Μέζν βάξνο θαξπνύ 200-250gr, αληέρεη ζηηο κεηαθνξέο θαη δηαηεξείηαη πνιύ κεηά ηελ ζπγθνκηδή. Δκθαλίδεη πςειή αλζεθηηθόηεηα ζηηο θπιέο ησλ κπθήησλ Verticillium albo-artum θαη Fusarium oxysporum αιιά θαη ζηνλ ηό ηνπ κσζατθνύ ηνπ θαπλνύ (TMV).
20
Νέες ποικιλίες ντομάταςύκθσλα κε ην άξζξν ηνπ Έζλνπο, ζηελ Ιεξάπεηξα Κξήηεο θαη ζπγθεθξηκέλα από ηνλ πλεηαηξηζκό «Νόηνο», έρνπλ αξρίζεη λα θαιιηεξγνύληαη ηξεηο λέεο πνηθηιίεο ηνκάηαο. Οη πνηθηιίεο «ηζακπί», «βειαλίδη» θαη «kumato».
Ο θ. Πιεμνπζάθεο επηζεκαίλεη πσο «νη απνδόζεηο είλαη ρακειόηεξεο γηα ηηο λέεο πνηθηιίεο αιιά νηθνλνκηθά είλαη θαιύηεξεο. Δπίζεο ην θόζηνο παξαγσγήο είλαη πςειόηεξν ζε ζρέζε κε ηηο ζπκβαηηθέο ληνκάηεο, γη' απηό ζπκθέξεη ε θαιιηέξγεηα κε νκάδα παξαγσγώλ. Δπίζεο ζπκθέξεη ηνπο παξαγσγνύο ε δηάζεζή ηνπο ζε ζνύπεξ κάξθεη ή ζην εμσηεξηθό. Η πώιεζε γίλεηαη θαη ζε ρνλδξεκπόξνπο, σζηόζν ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε νη ηηκέο είλαη ρακειόηεξεο ιόγσ θαη ηνπ όηη ε πνηόηεηα είλαη ρακειόηεξε».
Η ζηξεκκαηηθή απόδνζε ζην ''ηζακπί'' είλαη 12 κε 16 ηόλνπο. Καη ε κέζε ηηκή παξαγσγνύ είλαη ζηα 1,25 κε 1,30 επξώ ην θηιό. Η απόδνζε ζε κεκνλσκέλνπο παξαγσγνύο είλαη γύξσ ζηνπο 18 ηόλνπο. ρεηηθά κε ηελ πνηθηιία «βειαλίδη», ε ζηξεκκαηηθή απόδνζε είλαη 6 κε 9 ηόλνπο θαη ε ηηκή παξαγσγνύ είλαη ζηα 2 επξώ, θη απηό επεηδή ρξεηάδεηαη ζπζθεπαζία. Σέινο, ε ζθνπξόρξσκε ληνκάηα ''kumato'' είλαη
Εικόνα 1.5: Καξπόο ηνπ πβξηδίνπ καθξάο δηάξθεηαο δσήο «Daniella F1»
(πεγή: http://www.vigour.co.nz/Tomato/Indeterminate).
21 ηζπαληθή πνηθηιία θη έρεη ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηνπ ρξώκαηνο. Η επνρή ηεο είλαη από ηηο αξρέο Ννεκβξίνπ κέρξη ηηο 15 Μαΐνπ. Η ζηξεκκαηηθή ηεο απόδνζε είλαη 12 ηόλνη θαη ε ηηκή πεξίπνπ ζηα 2 επξώ ην θηιό.
(http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23353&subid=2&pubid=63682247).
Οη ηξεηο λέεο πνηθηιίεο ληνκάηαο έρνπλ ηα αθόινπζα ραξαθηεξηζηηθά:
Η ληνκάηα «ηζακπί» έρεη κηθξνύ ή κεηξίνπ κεγέζνπο θαξπνύο, κε βάξνο 60- 150gr ζπλήζσο. Σν ζρήκα είλαη ζηξνγγπιό θαη ιείν θαη ραξαθηεξίδεηαη από πςειή νκνηνκνξθία. ηελ πξαγκαηηθόηεηα ην βαζηθό ραξαθηεξηζηηθό απηήο ηεο θαηεγνξίαο είλαη όηη είλαη δπλαηή ε ζπγθνκηδή νιόθιεξεο ηεο ηαμηθαξπίαο (ηζακπί), θαζώο ε πξώηε ληνκάηα πνπ σξηκάδεη δελ ζθάεη κέρξη λα σξηκάζεη θαη ε ηειεπηαία. Με απηό ηνλ ηξόπν ζπγθνκίδνληαη νιόθιεξα ηα ηζακπηά (clusters) κε 4-8 θαξπνύο.
H ληνκάηα «βειαλίδη» είλαη ε δεύηεξε θαηλνύξηα πνηθηιία πνπ θαιιηεξγείηαη ζηελ Κξήηε θαη πήξε ηελ νλνκαζία ηεο ιόγσ ηνπ ζρήκαηνο ηνπ θαξπνύ. Έρεη πνιύ ηδηαίηεξε γεύζε θαη κεγάιε απήρεζε ζην θαηαλαισηηθό θνηλό. Η ζπζθεπαζία ηεο γίλεηαη ζε θνππάθηα 250 θαη 500 γξακκάξησλ (εηθόλα 1.7).
Εικόνα 1.6: Α. Πνηθηιία ηνκάηαο «ηζακπί» θαη Β. πνηθηιία ηνκάηαο «kumato» (πεγή:
http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23353&subid=2&pubid=63682247).
22 Η Kumato είλαη κηα κηθξή πξνο κεζαίνπ ηύπνπ ζηξνγγπιή ληνκάηα, κε κνλαδηθή εκθάληζε θαη θαηαπιεθηηθή γεύζε. Η γιπθύηεηα θαη ην άξσκα θαηαηάζζνπλ ηνλ θαξπό ηεο Kumato ζηνπο πάξα πνιύ λόζηηκνπο, ζηνλ ηνκέα ηεο αλώηεξεο πνηόηεηνο ιαραληθώλ. Η Kumato ζπλδπάδεη κηα ζθνύξνπ δέξκαηνο επηδεξκίδα κε κηα ηδηαίηεξε γεύζε, πνπ νθείιεηαη ζην άξσκα θαη ζηνπο ρπκνύο ηνπ θαξπνύ. Έρεη πνιύ ιακπεξό πξάζηλν ρξώκα, κε ζθνύξα πξάζηλε ξάρε, πνπ σξηκάδνληαο κεηαηξέπεηαη ζε έλα ιακπεξό θαθέ-θνθθηλσπό ρξώκα. Ωξηκάδεη από κέζα πξνο ηα έμσ. Σν βαζύ θόθθηλν εζσηεξηθό ρξώκα θαη ην ζθνύξν πξάζηλν ρξώκα ησλ ζπόξσλ θαζηζηνύλ ηελ Kumato πνιύ ειθπζηηθή όηαλ ηεκαρίδεηαη (http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23353&subid=2&pubid=63682247).
Εικόνα 1.7: Πνηθηιία ηνκάηαο βειαλίδη ζε ζπζθεπαζία ησλ 250-500gr (πεγή:
http://www.mother-land.gr/photos/IMG_3430-1389872970.jpg).
23
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2
«Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΟΤ ΤΒΡΙΔΙΟΤ “ΕΛΠΙΔΑ” ΣΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ»
ην θεθάιαην πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε ζεξκνθεπηαθή θαιιηέξγεηαο ηνπ πβξηδίνπ «Διπίδα» ζε έλα ζηξέκκα ζηελ πεξηνρή ηεο Κνπληνύξαο ζηνλ λνκό Υαλίσλ.
Αθνινπζεί αλαιπηηθή πεξηγξαθή ησλ δηαδηθαζηώλ αλάπηπμεο, θαιιηέξγεηαο θαη ζπγθνκηδήο ηεο ηνκάηαο αιιά θαη κηα κηθξή νηθνλνκηθνηερληθή κειέηε ηεο κνλάδαο.
2.1 Σο υβρίδιο «Ελπίδα»
Σν πβξίδην «Διπίδα» απνηειεί έλα ζρεηηθά λέν πβξίδην αλαξξηρώκελεο ηνκάηαο, ην νπνίν είλαη θαηάιιειν γηα θζηλνπσξηλή θαη ρεηκσληάηηθε ζεξκνθεπηαθή θαιιηέξγεηα θαζώο θαη γηα πνιύ όςηκεο ππαίζξηεο θαιιηέξγεηεο.
Ο βιαζηόο είλαη παρύο, δπλαηόο κε ζθνπξνπξάζηλν ρξώκα. Οη θαξπνί ηνπ είλαη νκνηόκνξθνη ζρήκαηνο ζθαηξηθνύ θαη κεγέζνπο 240-270gr, ην ρξώκα ηνπο είλαη βαζύ θόθθηλν θαη έρνπλ εμαηξεηηθή γεύζε (εηθόλα 2.1).
αλ θπηό παξνπζηάδεη πνιύ θαιή θαξπόδεζε αθόκε θαη ζε δύζθνιεο ζπλζήθεο αλάπηπμεο θαη εκθαλίδεη κεγάιν δπλακηθό παξαγσγήο πνπ δίλεη ηελ δπλαηόηεηα γηα κεγάιεο δηάξθεηαο θαιιηέξγεηα. Δπηπιένλ, αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ην πβξίδην απηό έρεη πνιύ κεγάιε αληνρή ζηνπο λεκαηώδεηο θαη είλαη εμαηξεηηθά αλζεθηηθή ζηνλ ηό ηνπ κσζατθνύ ηεο ηνκάηαο (ToMV).
(http://www.enzazaden.com/binaries/Griekenland%202011_LR_tcm13-16869.pdf).
24
2.2 πορείο
Η πξώηε εξγαζία πνπ γίλεηαη είλαη ε δεκηνπξγία ηνπ ζπνξείνπ. Γηα ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ ζπνξείνπ, πξνεγήζεθε απνιύκαλζε ηνπ αέξα κε ρισξίλε ή θνξκόιε (10% ζε λεξό), ηνπνζεηήζεθαλ θαηάιιειεο εληνκνπαγίδεο (θίηξηλεο, κπιε) θαη ηέινο ν ρώξνο ειέγρζεθε γηα ηπρόλ αλνίγκαηα. ηε ζπλέρεηα ζε έλα ηξαπέδη πνπ βξηζθόηαλ ζηελ κηα άθξε ηνπ ζεξκνθεπίνπ ηνπνζεηήζεθαλ νη δίζθνη γηα ηα γιαζηξάθηα ησλ ζπόξσλ.
Σα γιαζηξάθηα γεκίζηεθαλ κε ηύξθε, νη ζπόξνη θπηεύηεθαλ ζε βάζνο 1 έσο 1,5cm πεξίπνπ, θαιύθζεθαλ κε ιίγν ηύξθε αθόκε θαη πνηίζηεθαλ θαιά (εηθόλα 2.2).
Ο ρώξνο ζηνλ νπνίν έγηλε ην ζπνξείν ήηαλ εθείλνο κε ην κεγαιύηεξν πνζνζηό θσηόο θαζώο ε ηνκάηα ζην ζπνξείν είλαη πνιύ απαηηεηηθή ζε θώο. ηελ πεξίπησζε πνπ ππήξρε πιαζηηθό θάιπκκα ηόηε απηό απνκαθξπλόηαλ θαζ’ όιε ηε δηάξθεηα ηνπ ζπνξείνπ. Οη ζπόξνη ηνπ πβξηδίνπ θπηεύηεθαλ κέζα κε ηέιε Οθησβξίνπ. Γηα ην έλα ζηξέκκα ηνπ ζεξκνθεπίνπ θπηεύηεθαλ 20-25gr ζπόξσλ. Η δηαδηθαζία αλάπηπμεο ζην ζπνξείν δηήξθεζε πεξίπνπ 20-25 κέξεο. Σα θπηάξηα ήηαλ έηνηκα γηα κεηαθύηεπζε ζηελ ηειηθή ηνπο ζέζε όηαλ έθηαζαλ ζε ύςνο ηα 10-15cm (όηαλ δειαδή είρε βγεη ην ηξίην πξαγκαηηθό θύιιν).
Εικόνα 2.1: Τβξίδην ηνκάηαο «Διπίδα» (πεγή: http://www.geoponiko-
parko.gr/products/products-categories/sporofyta-laxanikon/sporofyta-anoiksis/502-detail).
25
2.3 Προετοιμαςία εδάφουσ
Η ηνκάηα είλαη έλα θπηό πνπ κπνξεί λα θαιιηεξγεζεί κε κεγάιν πνζνζηό επηηπρίαο ζε δηάθνξα είδε εδαθώλ. Ωζηόζν, θαίλεηαη λα απνδίδεη θαιύηεξα ζε εδάθε κε ζηαζεξή δνκή, πςειό βαζκό πδαηντθαλόηεηαο, πςειή πεξηεθηηθόηεηα ζε νξγαληθή νπζία θαη θαιή απνζηξάγγηζε. Σέηνηα εδάθε είλαη θπξίσο ηα ακκνπειώδε θαη ηα πεινακκώδε. Όζνλ αθνξά ηελ αληίδξαζε ηνπ εδάθνπο, ε ηνκάηα πξνηηκά ηα ειαθξώο όμηλα (pH 6-6.5) κέρξη θαη νπδέηεξα (pH 7.5) εδάθε (Οιύκπηνο, 2001).
ηελ ζεξκνθεπηαθή κνλάδα ε πξνεηνηκαζία ηνπ εδάθνπο μεθίλεζε ζηηο αξρέο ηνπ θζηλνπώξνπ κε βαζύ όξγσκα κε πεξηζηξεθόκελν δίζθν ελώ παξάιιεια έγηλε πξνζζήθε θαη ελζσκάησζε θνπξηάο. Αθνινύζεζε θξεδάξηζκα, ζε βάζνο 20-25 εθ.
γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ ρεκηθώλ ιηπαζκάησλ. Γηα ην έλα ζηξέκκα θαιιηέξγεηαο ρξεζηκνπνηήζεθαλ πεξίπνπ 600kg θνπξηάο, 3kg ζεηηθνύ θαιίνπ θαη 6kg ππεξθσζθνξηθνύ ιηπάζκαηνο. Δπηπιένλ, ηνπνζεηήζεθε μαλά ην θύιιν πνιπαηζπιελίνπ δέθα εκέξεο πξηλ από ηελ θύηεπζε ώζηε λα ζεξκαλζεί ην ρώκα.
Εικόνα 2.2: πνξόθπηα ληνκάηαο πβξηδίνπ «Διπίδα».
(πεγή:http://www.geoponikoparko.gr/images/stories/virtuemart/product/000502- 01.jpg)
26
2.4 Οι ςυνθήκεσ του κλίματοσ ςτο θερμοκήπιο
2.4.1 Γενικά
Πνιινί βηνινγηθνί παξάγνληεο αλάπηπμεο ησλ θπηώλ επεξεάδνληαη από ηελ ζεξκνθξαζία πνπ επηθξαηεί ζην ζεξκνθήπην, όπσο είλαη ν ξπζκόο θσηνζύλζεζεο, ην πάρνο ηνπ βιαζηνύ, ν αξηζκόο ησλ αλζέσλ, ε θαξπόδεζε θαη αλάπηπμε ηνπ θαξπνύ θαζώο θαη ε παξαγσγή θαη βησζηκόηεηα ηεο θαιιηέξγεηαο.
ην ζεξκνθήπην ζπληζηώληαη ζεξκνθξαζίεο αέξα γύξσ ζηνπο 25o C γηα ηελ λύθηα θαη 21o C ηελ εκέξα. Ιδηαίηεξε πξνζνρή πξέπεη λα δνζεί ζηελ δηαθνξά ζεξκνθξαζίαο εκέξα-λύθηα ε νπνία δελ πξέπεη λα μεπεξλά ηνπο 5-7o C (Οιύκπηνο, 2001). Οη θαηάιιειεο ζεξκνθξαζίεο εδάθνπο γηα ηελ θπζηνινγηθή αλάπηπμε ηνπ θπηνύ ηεο ηνκάηαο είλαη γύξσ ζηνπο 14o C. Υακειόηεξεο ζεξκνθξαζίεο κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ πνιιά πξνβιήκαηα ζηελ θαιιηέξγεηα θπξίσο ζηελ αλάπηπμε ηεο ξίδαο ηνπ θπηνύ, ελώ ζεξκνθξαζίεο θάησ ησλ 10o C είλαη απαγνξεπηηθέο γηα ηελ
Εικόνα 2.3: Όξγσκα κε πεξηζηξεθόκελν δίζθν (πεγή:
http://i.ytimg.com/vi/P_79RhYwF5Q/hqdefault.jpg).
27 θαιιηέξγεηα. Όζνλ αθνξά ηελ πγξαζία πνπ πξέπεη λα επηθξαηεί ζηελ αηκόζθαηξα ηνπ ζεξκνθεπίνπ, απηή θπκαίλεηαη κεηαμύ 60-70% ζρεηηθήο πγξαζίαο.
2.4.2 Οι ςυνθήκεσ ςτην θερμοκηπιακή μονάδα
ηελ ζεξκνθεπηαθή κνλάδα ε ζεξκνθξαζία δηαηεξήζεθε αξρηθά ζηνπο 18-20
°C θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο θαη 12-15° C ηε λύρηα, κε ζρεηηθή πγξαζία 60-70%.
Αξγόηεξα, θαηά ηελ πνξεία αλάπηπμεο ησλ θπηώλ ε ζεξκνθξαζία αλέβεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο πεξίπνπ ζηνπο 25° C (25-30° C θαηά ηε δηάξθεηα ηεο σξίκαλζεο ησλ θαξπώλ), θαη ηε λύρηα γύξσ ζηνπο 16° C, κε ζρεηηθή πγξαζία κεηαμύ 60 θαη 70%.
2.5 Υύτευςη φυταρίων τομάτασ
2.5.1 Εποχή φγτευςησ
Όπσο αλαθέξακε θαη πξνεγνύκελα, ε θαηάιιειε επνρή θύηεπζεο είλαη 20-25 εκέξεο κεηά ηελ ζπνξά όηαλ ην θπηάξην έρεη θηάζεη ζην θαηάιιειν αλαπηπμηαθό ζηάδην. Όζν λεαξόηεξν ην θπηάξην ηόζν πεξηζζόηεξν επεξεάδεηαη αξλεηηθά ε πξσηκόηεηα ησλ πβξηδίσλ. Έηζη ινηπόλ ζηε πεξίπησζε κειέηεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζεξκνθεπηαθήο κνλάδαο ε θύηεπζε έγηλε ζηα κέζα ηνπ θζηλνπώξνπ θαη ε ζπγθνκηδή μεθίλεζε 15-20 Γεθέκβξε κέρξη ην ηέινο ηνπ Ινπλίνπ, θαζώο δηαξθεί πεξίπνπ 6,5 κήλεο.
2.5.2 Συςτήματα και αποςτάςεισ φγτευςησ
Γπν είλαη ηα θύξηα ζπζηήκαηα θύηεπζεο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη πιένλ ζηελ Διιάδα. Σν πξώην ζύζηεκα αθνξά ζηηο ζηαζεξέο απνζηάζεηο κεηαμύ ησλ γξακκώλ
28 ησλ θπηώλ, ελώ θαηά ην δεύηεξν ζύζηεκα νη απνζηάζεηο κεηαμύ ησλ γξακκώλ θύηεπζεο δελ είλαη ίζεο.
Γηα ηελ θύηεπζε ησλ πβξηδίσλ ηεο ηνκάηαο «Διπίδα» ρξεζηκνπνηήζεθε ην δεύηεξν ζύζηεκα ζύκθσλα κε ην νπνίν, νη απνζηάζεηο κεηαμύ ησλ γξακκώλ θύηεπζεο δελ είλαη ίζεο, ππάξρνπλ δηαδνρηθά πιαηηέο θαη ζηελέο ζεηξέο. Οη πιαηηέο ζεηξέο απνηεινύλ ηνπο δηαδξόκνπο ελώ νη ζηελέο απνηεινύλ ηηο γξακκέο θύηεπζεο.
Οπζηαζηηθά ππάξρνπλ δπν γξακκέο θύηεπζεο θνληά ε κηα ζηελ άιιε πνπ ρσξίδνληαη από έλαλ δηάδξνκν κε κεγαιύηεξν πιάηνο. Οη δηπιέο γξακκέο απέρνπλ κεηαμύ ηνπο 50-70cm., ελώ ην πιάηνο ηνπ δηαδξόκνπ είλαη πεξίπνπ 100cm όπσο θαίλεηαη ζηελ εηθόλα 2.4. Πξνηηκήζεθε ην ζύζηεκα απηό θαζώο εμαζθαιίδεη ζηα θπηά θαιύηεξν αεξηζκό, είλαη πεξηζζόηεξν ιεηηνπξγηθό θαηά ηηο θαιιηεξγεηηθέο δηεξγαζίεο θαη ηέινο, επεηδή απμάλεη θαηά πνιύ ηνλ αξηζκό ησλ θπηώλ αλά ζεηξά.
Εικόνα 2.4: Καιιηέξγεηα ηνπ πβξηδίνπ «Διπίδα» κε ηελ ρξήζε ηνπ δεύηεξνπ ζπζηήκαηνο θύηεπζεο ζηελ Κξήηε (πεγή: http://www.content.4ty.gr/merchants/photos/23809- SYNETAIRISMOI-AGROTIKOS-SYNETAIRISMOS-PARAGOGON-KIPEYTIKON-
THERMOKIPIOY-ELAFONISIOY-HRYSOSKALITISSAS-HANIA-16.jpg).
29 2.5.3 Φγτευςη φυταρίων
Τπάξρνπλ δηάθνξα ζπζηήκαηα θύηεπζεο ησλ θπηαξίσλ ληνκάηαο ζηελ γξακκή θύηεπζεο, σζηόζν ηα πην δηαδεδνκέλα είλαη ηα εμήο ηξία:
1. Η θύηεπζε γίλεηαη ζε επίπεδν έδαθνο
2. Η θύηεπζε γίλεηαη αλάρσκα ύςνπο 10-15cm πνπ ζρεκαηίδεηαη θαηά κήθνο ηεο γξακκήο ή ζε κεγαιύηεξν αλάρσκα πνπ θαιύπηεη ηελ απόζηαζε κεηαμύ ηνπ δεύγνπο ησλ δηπιώλ γξακκώλ.
3. Η θύηεπζε γίλεηαη ζε αβαζέο απιάθη 10cm.
ηελ πεξίπησζε ηεο ππό κειέηε ζεξκνθεπηαθήο κνλάδαο ε θύηεπζε έγηλε κε αλάρσκα ύςνπο 10-15cm θαηά κήθνο ηεο γξακκήο. Αξρηθά αλνίρηεθαλ ιάθθνη δηαζηάζεσλ 15x15cm πεξίπνπ, ν νπνίνη πνηίζηεθαλ αξθεηά ώζηε ην ρώκα λα είλαη καιαθό γηα λα αεξίδεηαη θαιύηεξα ε ξίδα ηνπ θπηνύ (εηθόλα 2.6). Όπσο αλαθέξζεθε θαη λσξίηεξα, νη απνζηάζεηο κεηαμύ ησλ γξακκώλ ήηαλ πεξίπνπ ζηα 60cm ελώ κεηαμύ ησλ θπηώλ πεξίπνπ ζηα 30-40cm.
Εικόνα 2.5: Φύηεπζε ζπνξόθπησλ ηνκάηαο ζην ζεξκνθήπην (πεγή: Οιύκπηνο, 2001).
30 2.5.4 Πβτιςμα ςτο ςτάδιο τησ μεταφγτευςησ
Σν πόηηζκα ζηε θάζε απηή είλαη πνιύ ζεκαληηθό δηόηη ζπκβάιιεη ζηελ θπζηνινγηθή εγθαηάζηαζε ησλ θπηαξίσλ ζηελ λέα ηνπο ζέζε ζην ζεξκνθήπην.
πληζηάηαη ειαθξύ πόηηζκα ακέζσο κεηά ηελ κεηαθύηεπζε, αιιά θαη ηελ επόκελε κέξα ώζηε λα κπνξέζεη λα ελζσκαησζεί θαιύηεξα ε κπάια ρώκαηνο ηεο ξίδαο ηνπ θπηνύ ζην έδαθνο θαη λα βνεζεζεί ε αλάπηπμε ηνπ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο. ε ζπλδπαζκό κε ην πξώην απηό πόηηζκα απαηηείηαη ε ρξήζε θάπνηνπ δηαιύκαηνο αθύπληζεο εκπινπηηζκέλν κε θώζθνξν θαη θάιην γηα ηελ θαιύηεξε αλάπηπμε ησλ θπηώλ (Οιύκπηνο, 2001).
2.6 Καλλιεργητικέσ τεχνικέσ ςτο θερμοκήπιο
Οη θαιιηεξγεηηθέο ηερληθέο παίδνπλ πνιύ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ ζσζηή αλάπηπμε ησλ θπηώλ αιιά θαη ηελ αύμεζε ησλ απνδόζεσλ ηεο θαιιηέξγεηαο.
Πεξηιακβάλνπλ ηελ άξδεπζε, ηελ επηθαλεηαθή ιίπαλζε ηεο θαιιηέξγεηαο, ην θιάδεκα θαη ηελ ππνζηύισζε ησλ θπηώλ.
2.6.1 Άρδευςη
Η άξδεπζε ηεο ηνκάηαο ζέιεη ηδηαίηεξε πξνζνρή. Σν ζύζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ήηαλ εθαξκνγή ηνπ λεξνύ άξδεπζεο ζην έδαθνο, ην νπνίν ζπκπεξηιακβάλεη ηελ πγξή ιίπαλζε ηεο θαιιηέξγεηαο. Η εθαξκνγή ηνπ λεξνύ έγηλε κε ηελ κέζνδν ζηάγδελ, κηαο από ηηο πην δηαδεδνκέλεο κεζόδνπο άξδεπζεο ζηα ζεξκνθήπηα κε ηελ νπνία επηηπγράλεηαη νινθιεξσηηθή δηαβξνρή ηνπ εδάθνπο θαζώο έρεη κηθξή παξνρή λεξνύ, εύθνια απνξξνθήζηκε. Δπηπιένλ κε ηελ κέζνδν απηή παξέρεηαη ζηελ θαιιηέξγεηα νκνηόκνξθε θαηαλνκή λεξνύ ζε όια ηα θπηά θαη ζπλδπάδεηαη άξηζηα κε ηελ παξνρή πγξήο ιίπαλζεο. (Γεσξγία - Κηελνηξνθία, ηεύρνο 10/2007).
31 Όζνλ αθνξά ηελ ζπρλόηεηα άξδεπζεο αύηε εμαξηάηαη από ην ζηάδην αλάπηπμεο ησλ θπηώλ. Έηζη, όηαλ ηα θπηά βξίζθνληαλ ζην ζηάδην ηνπ ζρεκαηηζκνύ ησλ πξώησλ θαξπώλ, ε ζπρλόηεηα ήηαλ κηθξή θαη ε πνζόηεηα ηνπ λεξνύ πεξηνξηζκέλε ώζηε ε πγξαζία ηνπ εδάθνπο λα κελ μεπεξλά ην 70%. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε ε θαηάιιειε πνζόηεηα λεξνύ ήηαλ 25m3 ζην ζηξέκκα. Καηά ηελ δηάξθεηα όκσο ηεο θαξπόδεζεο θαη ηεο έλαξμεο ηεο ζπγθνκηδήο ε πνζόηεηα ηνπ λεξνύ απμαλόηαλ ζε 35m3 αλά ζηξέκκα, ώζηε ε πγξαζία ηνπ εδάθνπο λα μεπεξλά ην 80%. εκαληηθό επίζεο ξόιν παίδεη ε πνηόηεηα θαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνύ άξδεπζεο, ε νπνίν δελ πξέπεη λα μεπεξλά ηνπο 20o C.
2.6.2 Επιφανειακή λίπανςη
Η επηηπρία ζηελ θαιιηέξγεηα ηνκάηαο ζην ζεξκνθήπην βαζίδεηαη θπξίσο ζηελ νξζνινγηθή ιίπαλζε ζε ζπλδπαζκό κε ην πόηηζκα. Ο ζπλδπαζκόο απηόο δίλεη πνιύ πςειέο απνδόζεηο θαη θαιή πνηόηεηα θαξπνύ. Η εθαξκνγή ηεο επηθαλεηαθήο ιίπαλζεο κπνξεί λα γίλεη είηε κε ηελ ρξήζε ζηεξεώλ ιηπαζκάησλ ή καδί κε ην λεξό πνηίζκαηνο.
Η δεύηεξε πεξίπησζε είλαη απηή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζόηεξν ζηα ζεξκνθήπηα θαη δίλεη ηηο κεγαιύηεξεο απνδόζεηο. Η ηξνθνδνζία ησλ ιηπαληηθώλ ζηνηρείσλ ζην λεξό πνηίζκαηνο γίλεηαη κέζσ εηδηθώλ «ιηπαληήξσλ» όπσο θαίλεηαη ζηελ εηθόλα 2.6. Πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηελ επηινγή ησλ ιηπαζκάησλ πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνύλ θαζώο πξέπεη λα είλαη δηαιπηά ζην λεξό θαη λα κελ αληηδξνύλ κεηαμύ ηνπο γηα ηελ απνθπγή δεκηνπξγίαο ηδεκάησλ.
Η κε ηζνξξνπεκέλε ιίπαλζε κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζε πνιιά πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θαξπνύ ηεο ηνκάηαο θαζώο επηδξά ζην ρξώκα ηνπ θαξπνύ θαηά ηελ σξίκαλζε, ζην ζρήκα θαη ην κέγεζνο ηνπ θαξπνύ, ζηελ ζπλεθηηθόηεηα ηνπ θαξπνύ θαη ζηελ πξνζβνιή ηνπ θαξπνύ από βνηξύηε θαη πεξνλόζπνξν (Γεσξγία - Κηελνηξνθία, ηεύρνο 10/2007).
32 Σα πιενλεθηήκαηα πνπ πξνζθέξεη ε κέζνδνο ηνπ ζπλδπαζκνύ ηεο ιίπαλζεο κε ην λεξό άξδεπζεο είλαη πνιιά. Αξρηθά επηηπγράλεηαη ζπλερήο εθνδηαζκόο ησλ θπηώλ κε ηα αλαγθαία ζξεπηηθά ζπζηαηηθά γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ θπηνύ, ν ρξόλνο πξόζιεςεο θαη αθνκνίσζεο απηώλ ησλ ζξεπηηθώλ είλαη ηαρύηεξνο, γίλεηαη θαιύηεξνο έιεγρνο ηεο βιάζηεζεο, ηεο θαξπνθνξίαο θαη ηεο πνηόηεηαο ηνπ θαξπνύ θαη ηέινο κεηώλεηαη ην θόζηνο εξγαηηθώλ. Μπνξεί ην αξρηθό θόζηνο εγθαηάζηαζεο λα είλαη πςειό, σζηόζν ζε βάζνο ρξόλνπ γίλεηαη κεγάιε εμνηθνλόκεζε.
Οη πνζόηεηεο ησλ ιηπαζκάησλ θαη νη αλαινγίεο ησλ ζξεπηηθώλ ζπζηαηηθώλ ζε απηό εμαξηώληαη από παξάγνληεο όπσο είλαη νη ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο, ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ρεκηθή ζύζηαζε ηνπ εδάθνπο αιιά θαη ην ίδην ην θπηό. Σν θπηό απνηειεί ίζσο ηνλ ζεκαληηθόηεξν παξάγνληα θαζώο είλαη ην πξώην πνπ καο δείρλεη κε ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπ ηελ αλάγθε ζε ζξεπηηθά ζηνηρεία. Έηζη ε ιίπαλζε θαζνξίδεηαη κε βάζε ην πάρνο ηνπ βιαζηνύ ηνπ θπηνύ, ηελ δσεξόηεηα θαη ηνλ αξηζκό ησλ ηειεπηαίσλ αλζέσλ πνπ αλαπηύρζεθαλ, ηνλ βαζκό θαξπόδεζεο αιιά θαη ην κέγεζνο θαη ην ρξώκα ησλ θύιισλ (Γεσξγία - Κηελνηξνθία, ηεύρνο 10/2007).
Εικόνα 2.6: Μεραλήκαηα γηα ηνλ έιεγρν ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ ζξεπηηθώλ ζηνηρείσλ θαηά ηελ ζπλδπαζκέλε άξδεπζε-ζξέςε θπηώλ ζηα ζεξκνθήπηα (πεγή:
Οιύκπηνο, 2001).
33 2.6.3 Κλάδεμα-Υποςτγλωςη
Σν θιάδεκα απνηειεί κηα πνιύ βαζηθή δηεξγαζία γηα ηελ θαιιηέξγεηα θαη ηελ αλάπηπμε ησλ θπηώλ θαζώο κε απηό επηηπγράλεηαη:
Η εμηζνξξόπεζε κεηαμύ βιάζηεζεο θαη θαξπνθνξίαο
Πεξηνξίδεηαη ν αξηζκόο ησλ ηαμηαλζηώλ ζηνλ θεληξηθό ή ζηνπο δπν βιαζηνύο
Η παξαγσγή ζπγθεληξώλεηαη ζε νξηζκέλε ρξνληθή πεξίνδν
Δμαζθαιίδεηαη νκνηνγέλεηα ζηνπο θαξπνύο θαη ηέινο,
Βειηηώλεηαη ε πνηόηεηα ησλ θαξπώλ
Σα είδε κνξθώζεσο ησλ θπηώλ κε ην θιάδεκα είλαη δπν. Σν κνλνζηέιερν ζύζηεκα, ην νπνίν είλαη ην πην δηαδεδνκέλν θαη είλαη απηό πνπ εθαξκόδεηαη παληνύ πιένλ ζηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθό, θαη ην δηζηέιερν ζύζηεκα (εηθόλα 2.7).
Εικόνα 2.7: ύζηεκα θιαδέκαηνο Α) Μνλνζηέιερνο θαη Β) Γηζηέιερνο (πεγή:
Οιύκπηνο, 2001).
34 Η ππνζηύισζε γίλεηαη ζε ζπλδπαζκό κε ην θιάδεκα γηα ηελ θαιύηεξε αμηνπνίεζε ηνπ όγθνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ζθνπό έρεη λα:
α) δηεπθνιύλεη ην θιάδεκα γηα ξύζκηζε ηνπ θνξηίνπ ηεο παξαγσγήο, β) δηεπθνιύλεη ηελ εθηέιεζε ησλ θαιιηεξγεηηθώλ εξγαζηώλ,
γ) δηεπθνιύλεη ηνλ θπζηθό θαη ηερλεηό αεξηζκό θαη ηέινο δ) βνεζά ηνλ θαιύηεξν θσηηζκό ησλ θπηώλ.
Η ππνζηύισζε ησλ θπηώλ ζηα λένπ ηύπνπ ζεξκνθήπηα γίλεηαη θπξίσο κε ηε ρξήζε ζπάγθνπ θαη κεηαιιηθώλ ζπξκάησλ, όπνπ ν ζθειεηόο είλαη ζηέξενο θαη κπνξεί λα ζεθώζεη ην βάξνο ηεο θπηνκάδαο θαη ηεο θαξπνθνξίαο. Ο ζπάγθνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη πιαζηηθόο θαζώο παξνπζηάδεη πνιιά πιενλεθηήκαηα έλαληη ηνπ ζπάγθνπ θπηηθήο πξνέιεπζεο. Δπίζεο ρξεζηκνπνηνύληαη κεηαιιηθά ζύξκαηα πνπ ζηεξεώλνληαη ζηνλ ζθειεηό ηνπ ζεξκνθεπίνπ νξηδόληηα πάλσ από ηελ θάζεηε γξακκή θύηεπζεο ζε ύςνο πεξίπνπ 1,8-2,5 κέηξα, αλάινγα κε ηε θαηαζθεπή ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Από ηα ζύξκαηα απηά θξέκνληαη νη ζπάγθνη ζηνπο νπνίνπο ζηεξίδεηαη ην θπηό θαζώο κεγαιώλεη.
Σν έλα άθξν ηνπ ζπάγθνπ δέλεηαη ζηελ βάζε ηνπ θπηνύ κε δηάθνξνπο ηξόπνπο όπσο είλαη θάπνηνπ είδνπο παζαιάθη ην νπνίν βξίζθεηαη δίπια ζην θπηό ή ν ζπάγθνο δέλεηαη ζην θάησ κέξνο ηνπ θνξκνύ κε ηέηνην ηξόπν πνπ λα κελ ζθίγγεη ηνλ θνξκό ή ηέινο, ε άθξε δέλεηαη ζε εηδηθό πιαζηηθό εμάξηεκα όπνπ ζηελ ζπλέρεηα ζηεξεώλεηαη ζηνλ θνξκό ηνπ θπηνύ (εηθόλα 2.8). ηελ ηειεπηαία πεξίπησζε, βέβαηα, ππάξρεη θίλδπλνο ην θπηό λα πιεγσζεί από ην πιαζηηθό εμάξηεκα πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί (Οιύκπην, 2001).
35 Σν ζύζηεκα θιαδέκαηνο πνπ αθνινπζήζεθε θαηά ηελ ζεξκνθεπηαθή θαιιηέξγεηα ηνπ πβξηδίνπ «Διπίδα» ήηαλ ην κνλνζηέιερν ζύζηεκα θαη ε ππνζηύισζε ησλ θπηώλ έγηλε κε ην ζύζηεκα θιηπ ηύπνπ Α.
ύκθσλα κε ην ζύζηεκα θιηπ ηύπνπ Α ν ζπάγθνο πνπ ζηπιώλεη ην θπηό ηπιίγεηαη ζε έλα εηδηθό εμάξηεκα κε ηνλ ηξόπν πνπ θαίλεηαη ζηελ εηθόλα 2.9. Ο ηξόπνο απηόο δεζίκαηνο δίλεη ηελ δπλαηόηεηα ζηνλ παξαγσγό λα ραιαξώλεη ηνλ ζπάγθν θαζώο ην θπηό κεγαιώλεη θη έηζη λα δηεπθνιύλεηαη ε αλάπηπμή ηνπ πξνο ηα πάλσ.
Βέβαηα θαζώο ν ζπάγθνο ραιαξώλεη ην θπηό αξρίδεη λα αθνπκπάεη ζην έδαθνο, σζηόζν ζην ζηάδην αλάπηπμεο πνπ ζα ρξεηαζηεί λα γίλεη θάηη ηέηνην ην θπηό ζηελ βάζε ηνπ ζα είλαη γπκλό θαζώο ζα έρεη ζπγθνκηζηεί ε θαηώηεξε θαξπνθνξία θαη ζα έρνπλ αθαηξεζεί ηα θαηώηεξα θύιια, νπόηε θαη δελ ζα δεκηνπξγήζεη ε θίλεζε απηή πξνβιήκαηα πξνζβνιώλ ζηα θπηά. Σν ζπγθεθξηκέλν ζύζηεκα έρεη πνιιά πιενλεθηήκαηα, είλαη απιό ζηελ εθαξκνγή ηνπ, δηεπθνιύλεη ηηο θαιιηεξγεηηθέο πεξηπνηήζεηο, έρεη ρακειό θόζηνο θαη δελ ππάξρεη θίλδπλνο πιεγώλ ζηα θπηά. Απηνί
Εικόνα 2.8: Πιαζηηθό εμάξηεκα ην νπνίν ζηεξεώλεηαη ζηε βάζε ηνπ θπηνύ ηεο ηνκάηαο γηα ηελ ππνζηύισζή ηεο (πεγή: Οιύκπηνο, 2001).