[PENDING] Καλλιέργεια των εσπεριδοειδών στην Π.Ε. Ηλείας.

ΚΑΛΑΜΑΣΑ 2015

ΚΑΛΑΜΑΣΑ, ΑΠΡΙΛΙΟ΢ 2015 | ΣΜΗΜΑ ΦΤΣΙΚΗ΢ ΠΑΡΑΓΩΓΗ΢ ΑΣΕΙ ΚΑΛΑΜΑΣΑ΢

ΚΑΘΗΓΗΣΡΙΑ:΢ΜΑΡΑΓΔΗ ΠΕΣΡΟΤΛΟΤ

ΦΟΙΣΗΣΡΙΑ:ΚΩΝ΢ΣΑΝΣΙΝΑ

΢ΣΑΤΡΟΠΟΤΛΟΤ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΩΝ

Ε΢ΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ΢ΣΗΝ Π.Ε ΗΛΕΙΑ΢ ΣΑ΢ΕΙ΢ & ΠΡΟΟΠΣΙΚΕ΢

ΑΝΑΠΣΤΞΗ΢

~ 2 ~

Η ΠΑΡΟΤ΢Α ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΙΝΑΙ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΢ΣΟ

ΓΙΟ ΜΟΤ!!!

~ 3 ~

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ζ παξνχζα πηπρηαθή εθπνλήζεθε ζηελ Π.Δ. Ζιείαο θαηά ηε ρξνληθή πεξίνδν 2014-2015 κε ηελ πνιχηηκε βνήζεηα θνληηλψλ κνπ αλζξψπσλ, ηνπο νπνίνπο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ απφ θαξδηάο γηα απηφ. Ηδηαίηεξα δε ηελ θαζεγήηξηά κνπ Πεηξνπνχινπ

΢καξαγδή ηνπ ηκήκαηνο θπηηθήο παξαγσγήο Καιακάηαο, πνπ εθηφο απφ ηηο γλψζεηο πνπ κνπ πξφζθεξε κε φπιηζε κε θάηη πην βαζχ, κε έκαζε φηη πνηέ δελ είλαη αξγά, φηη δελ πξέπεη λα παξαηηνχκαζηε θαη ην πην ζεκαληηθφ ζηελ δσή είλαη ην ήζνο ηνπ θάζε αλζξψπνπ. Σέινο, έλα κεγάιν επραξηζηψ ζηελ κεηέξα κνπ, πνπ αγγφγπζηα ήηαλ πάληα ζην πιεπξφ κνπ θαη έλα κεγάιν ζε αγαπψ ζηνλ παηέξα κνπ, πνπ αθφκα θαη φηαλ έπεζα θαη μαλαέπεζα κνπ έδσζε πάιη θαη πάιη ην ρέξη ηνπ λα ζεθσζψ.

~ 4 ~

ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑ΢ΗΑ

«ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ ΢ΣΟ ΝΟΜΟ ΖΛΔΗΑ΢»

Καζεγήηρηα : ΢καξαγδή Πεηξνπνχινπ.

Φοηηήηρηα: Κσλζηαληίλα ΢ηαπξνπνχινπ

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ

ΔΗ΢ΑΓΧΓΖ

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 KOINΧΝΗΚΟΝΟΜΟΗΚΟ ΚΑΗ ΓΔΧΦΤ΢ΗΚΟ ΠΡΟΦΗΛ ΣΖ΢ Π.Δ ΖΛΔΗΑ΢…...…10-12

1.1 ΓΔΝΗΚΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΖΛΔΗΑ………...10

1.1.1 ΠΟΛΗΣΗ΢ΣΗΚΑ ΚΑΗ Η΢ΣΟΡΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗ΢ΣΗΚΑ………11

1.1.2 ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ-ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗ΢ΣΗΚΑ ΣΖ΢ ΖΛΔΗΑ΢………....11

1.1.3 ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗ΢ΣΗΚΑ – ΦΤ΢ΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ - ΚΛΗΜΑ ΖΛEΗΑ΢…..…...12

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΢ΣΟΗΥΔΗΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ...13-16 2.1 ΓΔΝΗΚΑ ΓΗΑ ΣΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΖ……….13

2.2 ΟΗ ΚΤΡΗΟΣΔΡΔ΢ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ΢ ΓΗΑ ΣΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΖ………..13-16 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΚΑΛΛΗΔΡΓΗΑ& ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ ΢ΣΖΝ Π.Δ.ΖΛΔΗΑ΢….17-20 3.1 ΣΑΞΗΝΟΜΖ΢Ζ ΣΟΤ ΓΔΝΟΤ΢ Citrus………..17-18 3.2 ΓΔΝΗΚΑ………...18

3.3 ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ ΠΟΡΣΟΚΑΛΗΧΝ-ΛΔΜΟΝΗΧΝ-ΜΑΝΣΑΡΗΝΗΧΝ ΢ΣΖΝ Π.Δ.ΖΛΔΗΑ΢...^19-20 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΦΗΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ………21-27 4.1 ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΑ ΟΡΓΑΝΧΝ………..22

4.1.1 ΒΛΑ΢ΣΟ΢………..22

4.1.2 ΟΦΘΑΛΜΟΗ ……….23

4.1.3 ΑΓΚΑΘΗΑ ………..24

4.1.4 ΡΗΕΔ΢ ………24

4.1.5 ΦΤΛΛΑ ……….24-25 4.1.6 ΑΝΘΖ ………25-26 4.1.7 ΚΑΡΠΟ΢………26-27 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΔΠΗΚΟΝΗΑ΢Ζ ΚΑΗ ΓΟΝΗΜΟΠΟΗΖ΢Ζ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ...28-32 5.1 ΑΤΣΔΠΗΚΟΝΗΑ΢Ζ & ΢ΣΑΤΡΔΠΗΚΟΝΗΑ΢Ζ……….28

5.2 ΦΟΡΔΗ΢ ΔΠΗΚΟΝΗΑ΢ΔΧ΢……….29

5.3 ΢ΥΔ΢Ζ ΜΔΣΑΞΌ ΔΠΗΚΟΝΗΑ΢ΔΧ΢ ΚΑΗ ΚΑΡΠΟΓΔ΢ΔΧ΢………29

5.4 ΠΑΡΘΔΝΟΚΑΡΠΗΑ……….29-30 5.5 ΑΝΑΓΚΔ΢ ΔΠΗΚΟΝΗΑ΢ΔΧ΢……….29

5.5.1 ΛΔΜΟΝΗΑ¹………....30

5.5.2 ΠΟΡΣΟΚΑΛΗΑ1……… 30-31 5.6 ΢ΖΜΑ΢ΗΑ ΣΖ΢ ΜΔΛΗ΢΢Α΢ ΢ΣΖΝ ΔΠΗΚΟΝΗΑ΢Ζ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ………..32

~ 5 ~

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ΦΤ΢ΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ………..33-36

6.1 ΓΔΝΗΚΑ………...33

6.1 ΚΛΗΜΑ...33-35 6.2 ΑΝΑΓΛΤΦΟ ΔΓΑΦΟΤ΢……….35

6.3 ΔΓΑΦΟ΢……….....35-36 6.4 ΝΔΡΟ………...36

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 7 ΠΟΛΛΑΠΛΑ΢ΗΑ΢ΜΟ΢ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ……….37-42 7.1 ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ……….39

7.1.1 ΠΟΡΣΟΚΑΛΗΑ (Citrus sinensis (L) osbeck)……….39-40 7.1.2 ΛΔΜΟΝΗΑ (C Limon (L) burn ( F) & ΢ΤΓΓΔΝΔΗ΢ CVS)……….40-41 7.1.3 ΜΑΝΣΑΡΗΝΗΑ (C Retculata blanco) & ΜΑΝΣΑΡΗΝΟΔΗΓΖ ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΑ……….41

7.2 ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΧΝ………...……..41-42 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 8 ΣΔΥΝΗΚΔ΢ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ΢ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ...43-66 8.1 ΔΓΚΑΣΑ΢ΣΑ΢Ζ ΦΤΣΔΗΑ΢ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ………..43

8.1.1 ΠΡΟΔΣΟΗΜΑ΢ΗΑ ΣΟΤ ΔΓΑΦΟΤ΢………43-44 8.1.2 ΦΤΣΔΤ΢Ζ ΓΔΝΓΡΤΛΛΗΧΝ ………..44

8.1.3 ΑΠΟ΢ΣΑ΢ΣΔΗ΢ ΚΑΗ ΢Τ΢ΣΖΜΑΣΑ ΦΤΣΔΤ΢ΔΧ΢………...44

8.1.4 ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ……….45

8.2 ΛΗΠΑΝ΢Ζ………45-46 8.2.1 ΜΑΚΡΟ΢ΣΟΗΥΔΗΑ………47-48 8.2.2 ΜΗΚΡΟ΢ΣΟΗΥΔΗΑ………..48-49 8.3 ΠΟΣΗ΢ΜΑ……….………..49-51 8.4 ΜΔΘΟΓΟΗ ΠΡΟ΢ΓΗΟΡΗ΢ΜΟΤ ΣΖ΢ ΢ΤΥΝΟΣΖΣΑ΢ ΑΓΡΔΤ΢Ζ΢ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗ- ΓΧΝ………..51

8.4.1 ΢Τ΢ΣΖΜΑΣΑ ΠΟΣΗ΢ΜΑΣΟ΢………..51

8.5 ΚΛΑΓΔΜΑ………..51-52 8.5.1 ΚΛΑΓΔΜΑ ΢ΠΟΡΟΦΤΣΧΝ………52

8.5.2 ΚΛΑΓΔΜΑ ΝΔΑΡΧΝ ΓΔΝΓΡΧΝ………..52-53 8.5.3 ΚΛΑΓΔΜΑ ΜΑΝΣΑΡΗΝΗΑ΢ ΚΑΗ ΛΔΜΟΝΗΑ΢………53

8.5.4 ΚΛΑΓΔΜΑ ΔΝΖΛΗΚΧΝ ΓΔΝΓΡΧΝ………..53-54 8.5.5 ΑΚΡΟΣΟΜΗΚΟ ΚΛΑΓΔΜΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΧΔΗΓΧΝ………...54

8.5.6 ΚΛΑΓΔΜΑ ΕΖΜΗΧΘΔΝΣΧΝ ΓΔΝΓΡΧΝ……….54

8.5.7 ΔΠΟΥΖ ΚΛΑΓΔΜΑΣΟ΢……….55

8.5.8 ΚΛΑΓΔΜΑ ΑΝΑΝΔΧ΢ΔΧ΢………55

8.5.9 ΜΔΣΑΓΟ΢Ζ Α΢ΘΔΝΔΗΧΝ ΜΔ ΚΛΑΓΔΜΑ……….55

8.6 ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖ΢Ζ ΕΗΕΑΝΗΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ………56

8.6.1 ΜΖΥΑΝΗΚΑ ΜΔ΢Α………56

8.6.2 ΑΚΑΛΛΗΔΡΓΖ΢ΗΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΦΤΣΔΗΧΝ………..56

8.6.3 ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖ΢Ζ ΕΗΕΑΝΗΧΝ……….56-63 8.7 Ζ ΥΡΖ΢ΗΜΟΠΟΗΖ΢Ζ ΣΧΝ ΑΤΞΖΣΗΚΧΝ ΟΡΜΟΝΧΝ ΢ΣΖΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ...63

8.7.1 ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΚΑΡΠΧΝ……….63-64 8.7.2 ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΚΑΡΠΧΝ………..64-66 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 9 ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ ΕΖΜΗΧΝ ΑΠΟ ΠΑΓΔΣΟ ΚΑΗ ΥΑΛΑΕΗ………..67-70 9.1 ΠΑΓΔΣΟ΢………...………67

9.2 ΑΝΑ΢ΣΡΟΦΖ ΚΑΗ ΘΔΡΜΑΝ΢Ζ……….…….……...67-68 9.3 ΑΝΔΜΟ΢………...68-69 9.4 ΢ΤΝΝΔΦΑ………..69

9.5 ΢Τ΢ΣΖΜΑΣΑ ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ΢ ΟΠΧΡΧΝΧΝ & ΠΑΓΔΣΟΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ...69

~ 6 ~

9.6 ΢Τ΢ΣΖΜΑΣΑ ΠΑΓΔΣΟΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ΢ ΟΠΧΡΧΝΧΝ………...…69-70

9.7 ΥΑΛΑΕΗ………70

9.8 Α΢ΦΑΛΔΗΑ ΓΔΧΡΓΗΚΖ΢ ΠΑΡΑΓΧΓΖ΢………70

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 10 ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ ΑΠΟ ΠΑΘΟΓΟΝΟΤ΢ ΟΡΓΑΝΗ΢ΜΟΤ΢…71-73 10.1 ΠΑΡΑ΢ΗΣΗΚΑ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ………71

10.1.1 ΒΑΚΣΖΡΗΑΚΔ΢ ΠΑΘΖ΢ΔΗ΢………71

10.1.2 ΜΤΚΖΣΟΛΟΓΗΚΔ΢ ΠΑΘΖ΢ΔΗ΢……….71-72 10.1.3 ΔΝΣΟΜΟΛΟΓΗΚΔ΢ ΠΡΟ΢ΒΟΛΔ΢………72

10.4.4 ΗΧ΢ΔΗ΢………72-73 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 11 ΧΡΗΜΑΝ΢Ζ-΢ΓΚΟΜΗΓΖ-΢Τ΢ΚΔΤΑ΢ΗΑ & ΜΔΣΑΠΟΗΖ΢Ζ Δ΢ΠΔΡΗΓΟ- ΔΗΓΧΝ………74-83 11.1 ΧΡΗΜΑΝ΢Ζ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΚΑΡΠΧΝ………..74

11.2 ΚΡΗΣΖΡΗΑ ΔΜΠΟΡΗΚΖ΢ ΧΡΗΜΟΣΖΣΑ΢……….74-76 11.3 ΢ΤΓΚΟΜΗΓΖ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΚΑΡΠΧΝ………76

11.4 ΢ΤΛΛΟΓΖ ΜΔ ΣΟ ΥΔΡΗ……… ^76-77 11.5 ΜΖΥΑΝΗΚΖ ΢ΤΛΛΟΓΖ………..77

11.6 ΢Τ΢ΚΔΤΑ΢ΗΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΚΑΡΠΧΝ………...77-78 11.6.1 ΥΔΗΡΗ΢ΜΟ΢ ΚΑΡΠΧΝ………78

11.6.2 ΦΤΞΖ ΚΑΡΠΧΝ………78-79 11.6.3 ΑΠΟΛΤΜΑΝ΢Ζ ΚΑΡΠΧΝ………..79-82 11.7 ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΖ ΔΠΔΞΔΡΓΑ΢ΗΑ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΚΑΡΠΧΝ………...82-83 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 12 ΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΑΓΟΡΑ΢ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ ΢ΣΖΝ Δ.Δ...84-90 12.1 ΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ΢ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ...84

12.1.1 ΠΟΡΣΟΚΑΛΗΑ………..84-85 12.1.2 ΜΑΝΣΑΡΗΝΗΑ………85-86 12.1.3 ΛΔΜΟΝΗΑ……….86-88 12.1.4 ΓΚΡΔΗΠ-ΦΡΟΤΣ………...88-89 12.2 ΔΠΟΥΗΚΟΣΖΣΑ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΔΞΑΓΧΓΧΝ ΢ΣΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΖ………89-90 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 13 ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ & ΔΘΝΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΖ-ΚΟΗΝΖ ΟΡΓΑΝΧ΢Ζ ΑΓΟΡΑ΢ (Κ.Ο.Α) ΟΠΧΡΟΚΖΠΔΤΣΗΚΧΝ………91-94 13.1 ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ ΢ΣΖΝ Π.Δ ΖΛΔΗΑ΢……….92-93 13.2 ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΚΑΗ ΔΤΚΑΗΡΗΔ΢ ΣΟΤ ΣΟΜΔΑ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ ΢ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ.93 13.2.1 ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΣΟΤ ΣΟΜΔΑ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ ΢ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ………93

13.2.2 ΔΤΚΑΗΡΗΔ΢ ΚΑΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ΢ ΣΟΤ ΣΟΜΔΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ ΢ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ…………94

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 14 ΢ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΣΟΜΔΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ ΢ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ………95-98 14.1 ΢ΣΑΓΗΑΚΖ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΢ΥΔΓΗΟΤ ΑΝΑ΢Τ΢ΣΑ΢Ζ-ΑΝΑΓΗΟΡΘΧ΢Ζ΢ ΣΟΤ ΦΤΣΗΚΟΤ ΚΔΦΑΛΑΗΟΤ ΣΟΤ ΣΟΜΔΑ………………...………..95

14.2 ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ ΑΝΟ΢ΟΤ-ΠΡΟΖΓΜΔΝΖ΢ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ΢ ΚΑΗ ΠΗ΢ΣΟΠΟΗΖ- ΜΔΝΟΤ ΠΟΛΛΑΠΛΑ΢ΗΑ΢ΣΗΚΟΤ ΤΛΗΚΟΤ……….96

14.3 ΟΡΗ΢ΜΟ΢ ΕΧΝΧΝ ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ΢ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ……….96

14.4 ΜΔΣΡΑ ΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ΢ ΑΠΟ ΣΟΤ΢ ΠΑΓΔΣΟΤ΢………………..96

14.5 ΤΗΟΘΔΣΖ΢Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΧΝ ΠΡΑΚΣΗΚΧΝ…………..96

~ 7 ~

14.6 ΒΔΛΣΗΧ΢Ζ΢ ΣΖ΢ ΠΡΟ΢ΣΗΘΔΜΔΝΖ΢ ΑΞΗΑ΢ ΣΟΤ ΠΑΡΑΓΟΜΔΝΟΤ

ΠΟΗΟΣΖΣΑ΢-ΜΔΣΑΠΟΗΖ΢Ζ-ΣΤΠΟΠΟΗΖ΢Ζ……….96 14.7 ΢Τ΢ΣΖΜΑΣΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗ΢Ζ΢ ΠΟΗΟΣΖΣΑ΢ ΣΟΤ ΠΡΟΗΟΝΣΟ΢……………97 14.8 ΠΡΟΧΘΖ΢Ζ-ΠΡΟΒΟΛΖ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ………..97 14.9 ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΚΑΣΑΡΣΗ΢Ζ ΚΑΗ ΔΝΖΜΔΡΧ΢Ζ ΢ΤΜΒΟΤΛΔΤΣΗΚΖ΢ ΤΠΖΡΔ΢ΗΑ΢…97-98 14.10 ΢ΤΜΠΡΑΞΔΗ΢ – ΓΗΚΣΤΧ΢ΔΗ΢………….98

΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑΣΑ – ΠΡΟΣΑ΢ΔΗ΢

ΔΠΗΛΟΓΟ΢

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

~ 8 ~

ΔΗ΢ΑΓΧΓΖ

Με ηνλ φξν εζπεξηδνεηδή αλαθεξφκαζηε ζε κηα απφ ηηο ζπνπδαηφηεξεο νηθνγέλεηεο θξνχησλ, ε ζεκαζία ησλ νπνίσλ ζπλάγεηαη απφ ηελ επξεία εμάπισζε θαη ηε κεγάιε παξαγσγή ηνπο.

Σα εζπεξηδνεηδή ήηαλ άγλσζηα ζην δπηηθφ εκηζθαίξην κέρξη θαη ηνλ εξρνκφ ηνπ Κνιφκβνπ, ν νπνίνο θαηά ην δεχηεξν ηαμίδη ηνπ κεηέθεξε ζπφξνπο απφ πνξηνθάιηα, ιεκφληα θαη θίηξα ζηε λήζν Σατηή. Αξγφηεξα ηνλ 16^ν αηψλα έγηλαλ θαη λέεο εηζαγσγέο ζπφξσλ απφ ηνπο Πνξηνγάινπο θαη ηνπο Ηζπαλνχο. ΢ηελ Δπξψπε ην πξψην γλσζηφ είδνο ήηαλ ε Κηηξηά. Σα εζπεξηδνεηδή είλαη ρεηκσληάηηθα θξνχηα αιιά πιένλ ηα βξίζθνπκε φιν ηνλ ρξφλν ζηηο αγνξέο. Ζ θαηαγσγή ηνπο είλαη απφ ηελ Αζία αιιά πιένλ θαιιηεξγνχληαη ζε φιν ηνλ θφζκν. Οη θπξίσο θαιιηεξγνχκελεο εθηάζεηο βξίζθνληαη ζε ππνηξνπηθέο πεξηνρέο.

Οη πην δηαδεδνκέλνη αληηπξφζσπνη εζπεξηδνεηδψλ είλαη ηα πνξηνθάιηα (Citrus sinensis L.), ηα καληαξίληα (C. reticulate Blanco), ηα ιεκφληα (C. limon), ηα γθξέηπθξνπη ( C. paradise) θαη ηα ιάηκ (C. aurantifolia).

Ζ πνιχ θαιή γεχζε ηνπο, γιπθηά , μηλή ή πηθξή θαη ε κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ζε ρπκφ ηα θάλεη ηδαληθά γηα ηε καγεηξηθή, ηε δαραξνπιαζηηθή θαη ηελ πνηνπνηία. Άιιεο ρξήζεηο ηνπο είλαη σο αηζέξηα έιαηα ζηελ θαξκαθεπηηθή θαη παξαγσγή θαιιπληηθψλ. Δπίζεο είλαη πνιχ θαιή πεγή βηηακίλεο C, γεγνλφο πνπ ηα θάλεη εθηφο απφ λφζηηκα θαη πνιχ ζξεπηηθά.

Οη θπξηφηεξεο ρψξεο θαιιηέξγεηαο είλαη νη Ζλσκέλεο Πνιηηείεο, Βξαδηιία, Ηηαιία, Ηζπαλία, Μεμηθφ, Ηλδία θ.ι.π. ΢ηελ ρψξα καο, ε θαιιηέξγεηα ησλ εζπεξηδνεηδψλ είλαη αξθεηά δηαδεδνκέλε εμαηηίαο βέβαηα θαη ησλ θιηκαηηθψλ- εδαθνινγηθψλ ζπλζεθψλ πνπ είλαη ηδηαίηεξα επλντθέο. Ο θχξηνο φγθνο παξαγσγήο εληνπίδεηαη ζηελ Πεινπφλλεζν θαη ζπγθεθξηκέλα ζηηο πεξηνρέο Κνξηλζίαο, Αξγνιίδαο, Λαθσλίαο, Αραΐαο θαη Ζιείαο. Αθνινπζεί ε Αηηηθή, ε Κξήηε, ε Ήπεηξνο (Άξηα), ε Κεληξηθή Διιάδα (πεξηνρή Αηησιναθαξλαλίαο) θαη ηέινο ε Υίνο. Ζ θχξηα παξαγσγή πνξηνθαιηψλ εληνπίδεηαη ζηελ Αξγνιίδα κε πνζνζηφ 33%

επί ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο ηεο ρψξαο καο. ΢ηελ Κνξηλζία, Λαθσλία θαη Αραΐα παξάγεηαη ην 75% πεξίπνπ ησλ ιεκνληψλ ηεο ρψξαο, ελψ ζηελ Αξγνιίδα, Υαληά θαη Υίν ην 70% ησλ καληαξηληψλ.

Απφ πιεπξάο βηνινγίαο θαη νηθνινγίαο ηα εζπεξηδνεηδή είλαη δέλδξα ή ζάκλνη αεηζαιή κε επξεία πξνζαξκνζηηθφηεηα ζε ζεξκνθξαζία απφ 13-17⁰C, θαζψο θαη ζε αληνρή ζην ςχρνο αλάινγα κε ην θάζε είδνο. Έρνπλ ραξαθηεξηζηηθφ θαξπφ, ην εζπεξίδηνλ, έλα είδνο ξάγαο κε ρπκφ πνπ πεξηέρεηαη ζε αζθίδηα ηνπ ελδνθαξπίνπ. Ο ρπκφο ηνπο είλαη πινχζηνο ζε ζάθραξα,,βηηακίλεο C,B6,αηζέξηα έιαηα θαη ζε θηηξηθφ νμχ.Οη θαξπνί θαηαλαιίζθνληαη λσπνί ή κεηά απφ επεμεξγαζία, κε παξαγσγή πιήζνπο πξντφλησλ φπσο ρπκνί, καξκειάδεο, δηάθνξα γιπθά, αιθννινχρα πνηά. Βέβαηα ρξεζηκνπνηνχληαη θαη ζηελ βηνκεραλία θαξκάθσλ, θαιιπληηθψλ θαη σο δσνηξνθέο.

΢ηελ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία ζα αζρνιεζνχκε κε ηελ θαιιηέξγεηα ησλ εζπεξηδνεηδψλ ζηελ Π.Δ Ζιείαο, ψζηε κέζσ ηεο επεμεξγαζίαο ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο θαη ησλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο Γ/λζεο Γεσξγίαο ηεο Π.Δ Ζιείαο λα απνθηήζνπκε κία

~ 9 ~

εηθφλα γηα ηελ θαιιηέξγεηα – παξαγσγή- δηάζεζε ησλ εζπεξηδνεηδψλ θαη ηελ πξννπηηθή αλάπηπμεο ηνπ ηνκέα εζπεξηδνεηδψλ ζηελ Π.Δ Ζιείαο θαη γεληθφηεξα ζηελ Διιάδα.

~ 10 ~

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 KOINΧΝΗΚΟ ΟΗΚΟΝΟΜΟΗΚΟ ΚΑΗ ΓΔΧΦΤ΢ΗΚΟ ΠΡΟΦΗΛ ΣΖ΢ Π.Δ ΖΛΔΗΑ΢

1.1 ΓΔΝΗΚΑ ΓΗΑ ΣΖΝ Π.Δ ΖΛΔΗΑ΢

Ζ Π.Δ Ζιείαο ππάγεηαη ζηελ Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Διιάδαο, θαηαιακβάλνληαο ην Β.Γ.

ηκήκα ηεο Πεινπνλλήζνπ, δπηηθά βξέρεηαη απφ ην Ηφλην Πέιαγνο. Ζ έθηαζή ηνπ είλαη 2.618 ηεηξ. ρικ. Καη ν πιεζπζκφο ηνπ 193.288 θάηνηθνη. Πξσηεχνπζα ηεο Π.Δ Ζιείαο είλαη ν Πχξγνο, ελψ αλαηνιηθά ηνπ Πχξγνπ, ζε κία θνηιάδα αλάκεζα ζηνλ Κξφλην ιφθν, ηνλ πνηακφ Αιθεηφ θαη ηνλ παξαπφηακφ ηνπ Κιαδέν, απιψλεηαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο αξραηνινγηθνχο ρψξνπο ηεο Διιάδαο, ε Αξραία Οιπκπία. Ζ Ζιεία Απνηειείηαη απφ 22 Γήκνπο.

Ζ Ζιεία είλαη θαηεμνρήλ πεδηλή - ε πεδηάδα ηεο Ζιείαο είλαη ε κεγαιχηεξε ηεο Πεινπνλλήζνπ - κε θιίκα κεζνγεηαθφ θαη ζεξκφ,θαη κε ζρεηηθά πςειά πνζνζηά βξνρνπηψζεσλ. Έρεη πιήζνο ηακαηηθψλ πεγψλ - ζαπκάζηεο θπζηθέο αθηέο - πινχζηα πνηθηιία παλίδαο θαη ρισξίδαο θαζψο θαη αμηφινγα νηθνζπζηήκαηα.

΋ια απηά ηα ζηνηρεία θαη γεληθφηεξα νη ηνπξηζηηθνί πφξνη - θπζηθνί, ηζηνξηθνί θαη πνιηηηζηηθνί - θαηαηάζζνπλ ηελ Ζιεία, ζε κηα απφ ηηο πην αληαγσληζηηθέο ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηεο Μεζνγείνπ.

Σν θπξηφηεξν φκσο ζηνηρείν είλαη ην γεγνλφο φηη ε Ζιεία «θαηέρεη» έλα απφ ηα ηζρπξφηεξα παγθφζκηα νλφκαηα πνιηηηζκνχ πνπ είλαη ε ΟΛΤΜΠΗΑ θαη νη ΟΛΤΜΠΗΑΚΟΗ ΑΓΧΝΔ΢.

~ 11 ~

1.1.1 ΠΟΛΗΣΗ΢ΣΗΚΑ ΚΑΗ Η΢ΣΟΡΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗ΢ΣΗΚΑ

Ζ Αξραία Οιπκπία απνηέιεζε ην ζηαζεξφ ηφπν ηέιεζεο ησλ αξραίσλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ απφ 776 π.Υ. έσο ην 393 κ.Υ. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπο ίζρπε ε Οιπκπηαθή Δθερεηξία. ΢ήκεξα, κεηά ηε ζχγρξνλε αλαβίσζε θαη δηεζλνπνίεζε ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ, ζηελ Οιπκπία πξαγκαηνπνηείηαη πάληνηε ε ηειεηή αθήο ηεο Οιπκπηαθήο θιφγαο, πξηλ απηή θάλεη ην γχξν ηεο πθειίνπ θαη θαηαιήμεη ζηελ εθάζηνηε δηνξγαλψηξηα ρψξα.

Ζ πινχζηα πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηεο Ζιείαο, έρεη δεκηνπξγήζεη ηηο πξνυπνζέζεηο γηα πιήζνο πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, φπσο: Σν Γηεζλέο Φεζηηβάι Κηλεκαηνγξάθνπ γηα παηδηά θαη λένπο, πνπ δηνξγαλψλεηαη ζε εηήζηα βάζε ζηελ Οιπκπία, ζέινληαο λα αλαπηχμεη θαη λα πξνβάιιεη ηηο θαιιηηερληθέο αλεζπρίεο ησλ παηδηψλ θαη ησλ λέσλ, ζε κηα πξνζπάζεηα ζπλέλσζεο ησλ επξσπατθψλ θαη κεζνγεηαθψλ ιαψλ θαη αληαιιαγήο θνπιηνχξαο θαη ζθέςεο.

΢εκαληηθφ πνιηηηζηηθφ γεγνλφο απνηειεί θαη ην Φεζηηβάι Ήιηδαο, ελψ δηνξγαλψλνληαη ζε εηήζηα βάζε πιήζνο ενξηαζηηθέο εθδειψζεηο κε ηνπηθά πξντφληα - ηππηθή έθζεζε - θαζψο επίζεο θαη ζπλαπιίεο θαη ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο ζην Αξραίν Θέαηξν Φιφθα, ηεο Αξραίαο Οιπκπίαο κε ηδηαίηεξε επηηπρία.

Σν ζεκαληηθφηεξν φκσο γεγνλφο είλαη ε χπαξμε ηνπ Γηεζλνχο Ηλζηηηνχηνπ Αξραίαο Διιεληθήο Ηζηνξίαο «΢Χ΢ΗΠΟΛΗ΢». Πξφθεηηαη γηα αζηηθή κε θεξδνζθνπηθή εηαηξία πνπ έρεη ζπζηαζεί απφ ηε Ν.Α. κε ηε ζπκκεηνρή επηθαλψλ ηζηνξηθψλ ζε Διιάδα θαη Δπξψπε θαη θηινδνμεί λα απνηειέζεη έλα ίδξπκα γλψζεο θαη δηάδνζεο ηεο Διιεληθήο Ηζηνξίαο, θαζψο επίζεο θαη έλα ρψξν ζπλεχξεζεο θαη ζπζπείξσζεο ηζηνξηθψλ απφ ηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθφ. Πξνζβιέπεη ζηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ Παλεπηζηεκίσλ, πξνζειθχνληαο επηθαλείο Αθαδεκατθνχο γηα έξεπλα θαη κειέηε, κε ζθνπφ ηε ζπκβνιή ηνπο ζηελ πλεπκαηηθή αλάπηπμε ηνπ ηφπνπ.

1.1.2 ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ - ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗ΢ΣΗΚΑ ΣΖ΢ ΖΛΔΗΑ΢

Απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ Πηλάθσλ: 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5 θαη 1.6 (Παξάξηεκα 1) ζπκπεξάλνπκε φηη ε Ζιεία έρεη πνιπδηάζηαηε νηθνλνκηθή δσή, γεγνλφο πνπ αληαλαθιάηαη ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαπηχζζνληαη θπξίσο ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ηηο ππεξεζίεο θαη θαηά δεχηεξν ιφγν ζην δεπηεξνγελή ηνκέα. Σν 39% ηνπ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ ηνπ λνκνχ απαζρνιείηαη ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα, ην 44% ζην ηξηηνγελή θαη ην 17% ζην δεπηεξνγελή. Οη λφκηκνη κεηαλάζηεο απνηεινχλ ην 6,3% ηνπ πιεζπζκνχ θαη ε κεγάιε ηνπο πιεηνςεθία απαζρνιείηαη ζηε γεσξγία (58%).Ζ Ζιεία είλαη ν πξψηνο παξαγσγφο ηνκάηαο θαη παηάηαο ζηελ ρψξα, ν 5νο φζνλ αθνξά ζηα εζπεξηδνεηδή θαη 6νο ζην ειαηφιαδν. Γεληθά ραξαθηεξίδεηαη απφ ην εηδηθφ βάξνο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ πξσηνγελή ηνκέα θαη σο έλα βαζκφ απφ ηελ παξνρή ππεξεζηψλ, θπξίσο ηνπξηζηηθψλ.

~ 12 ~

1.1.3 ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗ΢ΣΗΚΑ – ΦΤ΢ΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ – ΚΛΗΜΑ ΖΛΔΗΑ΢

Σν έδαθνο ηεο Ζιείαο είλαη βαζηθά πεδηλφ. Απφ ηα 2.681 η. ρικ., νξεηλά είλαη ηα 609, θαη απηά ζην βνξεηναλαηνιηθφ ηκήκα (ζχλνξα κε ηελ Αραΐα), ζην αλαηνιηθφ (ζχλνξα κε ηελ Αξθαδία) θαη ζην λφηην (ζχλνξα κε ηε Μεζζελία). ΢ην βνξεηναλαηνιηθφ ηκήκα πςψλεηαη, κε λνηηνδπηηθή θαηεχζπλζε, ν Δξχκαλζνο (θνξπθή Χινλφο, 2.129 κ.) –πνπ αλήθεη εμίζνπ θαη ζηελ Αραΐα– θαη παξάιιεια πξνο απηφλ ε Λακπεία (1.797 κ.). Ννηηφηεξα, βνξεηαλαηνιηθά ηεο αξραίαο Οιπκπίαο, εθηείλεηαη ε Φνιφε (780 κ.) πνπ έρεη πεξηζζφηεξν κνξθή νξνπεδίνπ. ΢ην λφηην ηκήκα ηεο Ζιείαο πςψλεηαη, κε θαηεχζπλζε αλαηνιηθά πξνο δπηηθά, ε Μίλζε (1.345 κ.) θαη παξάιιεια πξνο απηή, βνξεηφηεξα, o Λαπίζαο (773 κ.). ΢ην ππφινηπν ηκήκα, δπηηθά θαη βφξεηα ησλ νξεηλψλ απηψλ ηκεκάησλ, απιψλεηαη ε πεδηάδα ηεο Ζιείαο, ε κεγαιχηεξε ηεο Πεινπνλλήζνπ.

Οη αθηέο ηεο Ζιείαο είλαη ρακειέο θαη αιίκελεο, κε κεγάιεο ακκνπδηέο θαη πνιιέο ιηκλνζάιαζζεο. ΢ην λφηην ηκήκα, ζηνλ θφιπν ηεο Κππαξηζζίαο, απφ ηηο χιεο πνπ κεηαθέξεη θπξίσο ν Αιθεηφο αιιά θαη εμαηηίαο ησλ ζαιαζζίσλ ξεπκάησλ, έρνπλ ζρεκαηηζηεί νη εζσηεξηθέο ιηκλνζάιαζζεο: Κατάθα (θνληά ζηε Εαράξσ), Αγνπιηλίηζαο (λφηηα ηνπ Πχξγνπ) θαη Μνπξηάο (δπηηθά ηνπ Πχξγνπ). Μεηά ην Καηάθνιν ζρεκαηίδεηαη κηα ειαθξηά θφιπσζε κέρξη ην αθξσηήξην Σξππεηή θαη απφ εθεί ζπλερίδεηαη επίζεο ρακειή θαη αιίκελε κέρξη ηνλ Άξαμν (Αραΐα). ΢ην κέζν πεξίπνπ ηεο ηειεπηαίαο θφιπσζεο έρεη ζρεκαηηζηεί ε γλσζηή ιηκλνζάιαζζα Κνηχρη. Σν πδξνγξαθηθφ δίθηπν ηεο Ζιείαο είλαη πινχζην, κε βαζηθνχο πνηακνχο ηνλ Αιθεηφ θαη ηνλ Πελεηφ. Ο πξψηνο, πνπ είλαη θαη ν κεγαιχηεξνο ηεο Πεινπνλλήζνπ (110 ρικ.), θαζνξίδεη γηα έλα δηάζηεκα ηα ζχλνξα Ζιείαο Αξθαδίαο, κπαίλεη ζην ειεηαθφ έδαθνο ζην ζεκείν ηεο ζπκβνιήο ηνπ κε ηνλ Λάδσλα, ξέεη κε θαηεχζπλζε πξνο δχζε, δέρεηαη ηα λεξά δηαθφξσλ παξαπνηάκσλ θαη εθβάιιεη ζηνλ θφιπν ηεο Κππαξηζζίαο. Ο Πελεηφο, πνπ ξέεη νινθιεξσηηθά ζην έδαθνο ηεο Hιείαο, ζρεκαηίδεηαη κεηαμχ Δξχκαλζνπ θαη Λακπείαο, ξέεη αξρηθά κε λφηηα θαη χζηεξα κε δπηηθή θαηεχζπλζε, δέρεηαη ηα λεξά δηαθφξσλ παξαπνηάκσλ θαη εθβάιιεη λφηηα ηεο Γαζηνχλεο.

Σν θιίκα ηεο Ζιείαο είλαη ζαιάζζην κεζνγεηαθφ, κε ήπηνπο ρεηκψλεο θαη δξνζεξά θαινθαίξηα εμαηηίαο θπξίσο ηεο επίδξαζεο ηεο ζάιαζζαο. Ζ ζεξκνθξαζία ζπάληα θαηέξρεηαη ππφ ην κεδέλ ηνλ ρεηκψλα θαη κφλν ζηελ εζσηεξηθή πεδηλή πεξηνρή ππεξβαίλεη ηνπο 40°C ην θαινθαίξη. Ζ ζρεηηθή πγξαζία ηνπ αέξα θπκαίλεηαη κεηαμχ 67,5 θαη 70 βαζκψλ ηεο πγξνκεηξηθήο θιίκαθαο, κε πγξφηεξν κήλα ηνλ Γεθέκβξην θαη μεξφηεξνπο ηνλ Ηνχιην θαη ηνλ Αχγνπζην.

Ζ Ζιεία αλήθεη ζηηο πεξηνρέο κε ηε ιηγφηεξε λέθσζε: ε κέζε εηήζηα λέθσζε θπκαίλεηαη κεηαμχ 3,5 θαη 4,0, νη αίζξηεο εκέξεο είλαη πεξηζζφηεξεο απφ 150 θαη νη λεθνζθεπείο ιηγφηεξεο απφ 50. Σo ζχζηεκα ησλ αλέκσλ πνπ επηθξαηνχλ είλαη κάιινλ θαλνληθφ. Απφ ηνλ Ννέκβξην έσο ηνλ Μάξηην επηθξαηνχλ ειαθξψο νη άλεκνη ηνπ λφηηνπ ηνκέα, νη νπνίνη πνιιέο θνξέο θηάλνπλ ζηνλ βαζκφ ηεο ζχειιαο πξνθαιψληαο κεγάιε ζαιαζζνηαξαρή. Καηά ηνπο ζεξκνχο κήλεο επηθξαηνχλ θπξίσο νη δπηηθνί άλεκνη σο ζαιάζζηεο αχξεο θαη νη βνξεηνδπηηθνί σο κειηέκηα, ηα νπνία φκσο παξνπζηάδνπλ κηθξφηεξε έληαζε θαη ζπρλφηεηα ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα ηεο πεξηνρήο ηνπ Αηγαίνπ. Οη βξνρέο είλαη άθζνλεο απφ ηνλ Οθηψβξην έσο ηνλ Μάξηην, ηα δε χςε βξνρήο είλαη ππεξδηπιάζηα απφ απηά πνπ ζεκεηψλνληαη ζηηο αλαηνιηθέο πεξηνρέο ηεο Πεινπνλλήζνπ. Σν ρηφλη, ηδίσο ζηα παξάθηηα ηκήκαηα, παξνπζηάδεη κηθξή ζπρλφηεηα. Αληίζεηα, κεγάιε ζπρλφηεηα παξνπζηάδεη ην ραιάδη, πνπ πξνθαιεί πνιιέο θνξέο ζεκαληηθέο δεκηέο ζηε γεσξγία.

~ 13 ~

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΢ΣΟΗΥΔΗΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

2.1 ΓΔΝΗΚΑ ΓΗΑ ΣΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΖ

΋πσο έρσ πξναλαθέξεη ηα εζπεξηδνεηδή είλαη κηα πνιχ ζεκαληηθή νκάδα νπσξνθφξσλ αεηζαιψλ δέληξσλ. Καιιηεξγνχληαη βφξεηα ηνπ Ηζεκεξηλνχ κέρξη 43^ν γεσγξαθηθφ πιάηνο θαη λφηηα ηνπ Ηζεκεξηλνχ κέρξη 40^ν γεσγξαθηθφ πιάηνο. Ζ δψλε θαιιηέξγεηαο ησλ εζπεξηδνεηδψλ πεξηιακβάλεη πεξηνρέο κε εχθξαην κεζνγεηαθφ θιίκα, πεξηνρέο κε ππνηξνπηθφ θαη κεξηθέο κε ηξνπηθφ θιίκα.

Σν πνξηνθάιη, ην ιεκφλη, ην καληαξίλη, ην γθξέηπ θξνπη θαη ηα άιια εζπεξηδνεηδή είλαη θαξπνί κεγάιεο ζξεπηηθήο αμίαο, ιφγσ ηεο κεγάιεο πνζφηεηαο βηηακίλε C πνπ πεξηέρνπλ, αιιά θαη πνιχ λφζηηκνη θαη δεκνθηιείο ζε φιν ηνλ θφζκν. Ζ θαιιηέξγεηά ηνπο θαίλεηαη φηη άξρηζε ζηελ Κίλα ην 2200π.ρ. ελψ ζηελ Δπξψπε έθηαζαλ πνιχ αξγφηεξα. ΢ηελ δηάδνζε ηνπο βνήζεζαλ δηάθνξνη εμεξεπλεηέο, θαηαθηεηέο θαη ηεξαπφζηνινη πνπ αλαθάιπςαλ ην ξφιν ηνπο ζηελ εμάιεηςε ηνπ ζθνξβνχηνπ. ΢ήκεξα θπξηφηεξεο ρψξεο παξαγσγήο εζπεξηδνεηδψλ ζηνλ θφζκν είλαη θαηά ζεηξά : ε Βξαδηιία, νη Ζ.Π.Α., ε Ηζπαλία, ην Μεμηθφ, ε Ηηαιία, ε Ηαπσλία, ε Κίλα, ε Αξγεληηλή θ.α..

ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΢Δ ΣΟΝΟΤ΢ ΔΝΓΔΗΚΣΗΚΑ ΢Δ ΥΧΡΔ΢ ΣΖ΢ Δ.Δ ΓΗΑ ΣΟ ΔΣΟ΢ 2013 ΣΧΝ ΚΤΡΗΟΣΔΡΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

ΥΧΡΔ΢ ΠΟΡΣΟΚΑΛΙ ΜΑΝΣΑΡΙΝΙ ΛΕΜΟΝΙ ΓΡΕΙΠ

ΦΡΟΤΣ

Η΢ΠΑΝΗΑ 2.900.000 1.900.000 629.800 55.000

ΗΣΑΛΗΑ 1.550.000 790.000 440.000 7.000

ΔΛΛΑΓΑ 914.000 120.000 50.000 5.800

ΠΟΡΣΟΓΑΛΗΑ 206.000 34.800 12.600 210

Πηγή www.agrotypos.gr/mobile.asp?mod=articles&id=77348

~ 14 ~

2.2 ΟΗ ΚΤΡΗΟΣΔΡΔ΢ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ΢ ΓΗΑ ΣΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΖ

 Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΖ

 Ζ ζεκαληηθφηεξε νκάδα νπσξνθφξσλ ζηνλ θφζκν κε πάλσ απφ 80 εθαη. ηφλνπο θαξπνχο.

 Σεξάζηηα παξαγσγή ζε Βξαδηιία (ρπκφ), ΖΠΑ, Μεζφγεην, Άπσ Αλαηνιή.

 ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ ΢ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ

 Πνξηνθάιηα: Αξγνιίδα (θπξίσο), Γπηηθή Διιάδα, Λαθσλία, Υαληά.

 Μαληαξηλνεηδή: Λαθσλία, Άξηα, Ζιεία

 Λεκφληα: θχξηα ζηελ Κνξηλζία, θαηαζηξάθεθαλ απφ ηνλ παγεηφ ηνπ Φεβξνπαξίνπ 2004.

 Βνηξπφθαξπνο (grapefruit): ειάρηζηα ζε Ζιεία θαη Άξηα.

 ΚΛΗΜΑΣΗΚΔ΢ ΑΠΑΗΣΖ΢ΔΗ΢ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

 Καιιηέξγεηα απφ δεζηά εχθξαηα έσο ηξνπηθά.

 Δπαίζζεηα ζηνπο παγεηνχο ηνπ Υεηκψλα. Εεκηέο ζπλδπαζκφο ζεξκνθξαζίαο θαη δηάξθεηα ζε απηή. Γεληθά θάησ απφ -2^νC γηα δηάξθεηα ιίγσλ σξψλ δεκηέο ζηνπο θαξπνχο, λεαξνχο βιαζηνχο θαη θχιια. Κάησ απφ -5^νC θαη αξθεηή δηάξθεηα κεγαιχηεξεο δεκηέο θαη ζηνπο βξαρίνλεο θαη ζηα δέληξα.

 Σα εζπεξηδνεηδή έρνπλ έλα ηχπν ζθιεξαγψγεζεο φηαλ έρνπκε δεζηή κεγάιε κέξα θαη θξχα λχθηα γηα πάλσ απφ 2 εβδνκάδεο θαη πνιιά ζάθραξα.

 Αληηκεηψπηζε παγεηψλ ζηελ Διιάδα θαη αιινχ.

 ΠΟΛΛΑΠΛΑ΢ΗΑ΢ΜΟ΢ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ.

 Σα ζπέξκαηα ησλ εζπεξηδνεηδψλ είλαη πνιπεκβξπνληθά θαη απνκηθηηθά.

 ΢ρεδφλ νινθιεξσηηθά ζηελ Διιάδα: εκβνιηαζκφο ηεο πνηθηιίαο πάλσ ζε ζπνξφθπην ππνθείκελν κε επηζπκεηά ραξαθηεξηζηηθά.

 Γηαδηθαζία: ζπφξνη εμάγνληαη απφ θαξπνχο θαη άκεζα ζπέξλνληαη ζε ηαςηά ζην ζεξκνθήπην γηα θχηξσζε ( φρη ιήζαξγν), ηα ζπνξφθπηα αλαπηχζζνληαη Υεηκψλα, Άλνημε θαη Καινθαίξη ζηα ηαςηά θαη ζαθνχιεο, εκβνιηάδνληαη αξρέο θζηλνπψξνπ ή Άλνημεο θαη αλαπηχζζεηαη ην εκβφιην ή πσινχληαη θνηκψκελα.

 Καηάζηαζε θπησξίσλ ζηελ Διιάδα.

 Δκβνινθφξνπο απφ Κξαηηθά θηήκαηα ή απφ άιιεο πεγέο.

 Τπνθείκελα: απφ παιηά ζηελ Διιάδα ε λεξαληδηά. Σψξα θαη ηα πβξίδηα ηξίθπιιεο (troyer, carrizo γηα πνξηνθαιηά θαη καληαξηληά) θαη Citrumello, Cuban Shaddock, Kleopatra, Swingle θαη γηα ιεκνληά ε Volkameriana.

 ΔΓΑΦΗΚΔ΢ ΑΠΑΗΣΖ΢ΔΗ΢ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

~ 15 ~

 Σα εζπεξηδνεηδή θαιιηεξγνχληαη ζε φια ηα εδάθε (δηαθνξεηηθά θιίκαηα θαη πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ).

 Δπαίζζεηα ζηα αιαηνχρα εδάθε θαη αιαηνχρν λεξφ άξδεπζεο ( δεζηέο παξαζαιάζζηεο πεξηνρέο ηεο Μεζνγείνπ).

 Δπαίζζεηα ζηα πγξά εδάθε θα απαηηείηαη απνζηξάγγηζε ή θχηεπζε πάλσ ζε ζακάξηα (ε Σξίθπιιε πην αλζεθηηθή).

 ΟΡΜΟΝΔ΢ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

 Γηββεξειιηθφ νμχ, εκβάπηηζε ζπφξσλ ζε γεββεξειιηθφ νμχ γηα 24 ψξεο επηηαρχλεη ην θχηξσκα. Δπίζεο εμνπδεηεξψλεη ηελ επηθξάηεζε ηεο θνξπθήο (ε θπηνθηλίλε ζπκπεξηθέξεηαη κε ηνλ ίδην ηξφπν). Δπίζεο ην γηββεξειιηθφ νμχ απμάλεη ηελ θαξπφδεζε.

 Ακπηζηθφ νμχ, ην SADH θαη ην CCC εκπνδίδνπλ ηελ έθπηπμε ησλ νθζαικψλ. Σν CCC θαη SADH επλννχλ ηελ αλζνθνξία ζηε ιεκνληά. Σν dromouracil θαη fudr επηδξνχλ επλνηθά ζηελ αλζνθνξία ηεο πνξηνθαιηάο.

 Ζ ρξήζε ηνπ MH, NAA θαη ethepnon επηηπγράλεη αξαίσκα θαξπψλ.

 ΦΤΣΔΤ΢Ζ- ΚΛΑΓΔΜΑ- ΓΗΑΜΟΡΦΧ΢Ζ

 Απνζηάζεηο θχηεπζεο 5*5κ. ζε ηεηξάγσλα. Κιάδεκα κε ην ρέξη φπνηε θαη φζν ζέινπκε. Αιιά έσο θαη ζθειεηνθιάδεκα. Διάρηζην θιάδεκα ηα πξψηα έηε. Πξνζνρή ιαίκαξγνπο θαη πνδηέο.

 Γηακφξθσζε θφκεο παληνχ ζε θχπειιν- ζθαίξα.

 ΑΡΓΔΤ΢Ζ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

 Πνιχ θαη θαζαξφ (φρη άιαηα) λεξφ θαηά ηε βιαζηηθή πεξίνδν, πεξίπνπ 0,4m³/ εκέξα/

δέληξν.

 Άξδεπζε κε ζηαγφλεο (πεξηνρέο ρσξίο παγεηνχο) ή κε κπεθ ρακεινχ φγθνπ (γηα ρξήζε θαη γηα αληηπαγεηηθή πξνζηαζία αιιά 3 θνξέο πεξηζζφηεξν λεξφ απφ φηη ζηελ άξδεπζε, δει. >3 m³/ ζηξέκκα/ψξα).

 ΛΗΠΑΝ΢Ζ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

 Δθξνέο απφ πνξηνθαιεψλα: κε 3tn θαξπψλ (ζε kg) 7N, 10K, 2Ca, 1P, 1Mg, κε ηα θιαδεπηηθά (ζε kg) 3N, 0,6K, 12Ca, 0,1P, 0,4Mg.

 Αδσηνχρνο θαιχηεξα ζε 3-4 δφζεηο Άλνημε θαη Καινθαίξη. Πνξηνθαιηά: έπξεπε 400- 800g N/100kg θαξπψλ, δει. κε 3tn έπξεπε 12-24 kg n(Γαβαιάο, 1971). Λεκνληά πην πνιχ Ν.

 Δθαξκνγέο απφ πνιιά ρξφληα ππεξβνιηθψλ πνζνηήησλ Ν ζε εζπεξηδνπαξαγσγέο πεξηνρέο, ππφγεηα λεξά Αξγνιίδαο ηα πην κνιπζκέλα κε ληηξηθά (>100ppm).

 Οξζνινγηθή ιίπαλζε: θπιινδηαγλσζηηθή (4-6 κελψλ θχιια ζε φρη θαξπνθνξνχληεο βιαζηνχο) θαη πεηξακαηηθνχο ζε ζρέζε κε θπιινδηαγλσζηηθή.

 Καιηνχρνο 30kg θαη Φσζθνξνχρνο 10kg ην ζηξέκκα θάζε 2-3 έηε.

 Πνηθίιεο ζρέζεηο κεηαμχ ζπγθεληξψζεσλ ιηπαληηθψλ ζηνηρείσλ θαη πνηφηεηαο θαξπνχ.

~ 16 ~

 ΢ΤΓΚΟΜΗΓΖ- ΢Τ΢ΚΔΤΑ΢ΗΑ- ΢ΤΝΣΖΡΖ΢Ζ

 Σα εζπεξηδνεηδή σξηκάδνπλ δηαθνξεηηθέο επνρέο αλάινγα κε ην είδνο θαη ηελ πνηθηιία. Υξψκα θινηνχ φρη αληηπξνζσπεπηηθνχ πνιιέο θνξέο. Ο θαιχηεξνο δείθηεο πνηφηεηαο θαη σξηκφηεηαο ηα Γ΢΢/νμέα. Άιια πάρνο θαη ραξαθηεξηζηηθά θινηνχ, % ρπκνχ.

 Πξνζεθηηθή ζπγθνκηδή- κεηαρείξηζε γηα κείσζε ζήςεσλ.

 Διάρηζηα ζπληεξνχληαη ζηα ςπγεία. Πνξηνθάιηα 2-7^oC, ιεκφληα θαη βνξηπφθαξπνο

>10^oC.

 Γηα εκπφξην: δηαινγεηήξηα, curing, θήξσζε κε δχν κπθεηνθηφλα, ηππνπνίεζε, πξφςπμε.

 Α΢ΘΔΝΔΗΔ΢ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

 Αζζέλεηεο εδάθνπο: αλζεθηηθά ππνθείκελα, πξφιεςε.

 Κνξπθνμήηα: ζηε ιεκνληά.

 Πξνζπιιεθηηθέο- κεηαζπιιεθηηθέο ζήςεηο θαξπψλ (Penicilium, Phytophthora).

 Άιιεο ηψζεηο: Σξηζηέηζα (απφ 2001 θαη ζηελ Διιάδα), ςψξσζε (παληνχ ζηελ Διιάδα), ζπζηξνθή θχιισλ, μπινπφξσζε (καληαξηληέο), εμψθνξηε ( πβξίδηα Σξίθπιιεο επαίζζεηα, παληνχ ζηελ Διιάδα γηαηί Νεξαληδηά αλζεθηηθή).

 ΔΥΘΡΟΗ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

 Πνιινί θαη ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη λένη.

 Κνθθνεηδή πνιιά, εξηψδεο αιεπξψδεο (1993).

 Αθίδεο θαη ζξίπεο πνιιέο δεκηέο.

 Θεξηλά ιάδηα γηα ηνπο αλσηέξσ.

 Φπιινξχθηεο ή θπιινθλίζηεο (1995).

~ 17 ~

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΚΑΛΛΗΔΡΓΗΑ & ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΣΧΝ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗ- ΓΧΝ ΢ΣΖΝ Π.Δ.ΖΛΔΗΑ΢

3.1 ΣΑΞΗΝΟΜΖ΢Ζ ΣΟΤ ΓΔΝΟΤ΢ Citrus

΢ήκεξα ππάξρνπλ δχν θχξηα ζπζηήκαηα ηαμηλνκήζεσο ηνπ γέλνπο Citrus: ην ζχζηεκα θαηά W.T. Swingle θαη ην ζχζηεκα θαηά T. Tanaka.

Καηά ην ζχζηεκα Swingle (1943), ην γέλνο Citrus ηαμηλνκείηαη ζε δχν ππνγέλε:

Citrus ή Eucitrus θαη Papeda. ΢ηα ππνγέλε απηά ππάγνληαη 16 είδε, δέθα ζην Citrus ή Eucitrus θαη έμη ζην Papeda. Σα είδε απηά δηαθξίλνληαη εχθνια απφ ηνπ W ραξαθηήξεο ησλ θχιισλ, ησλ αλζέσλ θαη ησλ θαξπψλ.

Citrus ή Εucitrus: Σν ππνγέλνο Citrus ή Eucitrus πεξηιακβάλεη φια ηα εκπνξηθψο θαιιηεξγνχκελα είδε ηνπ γέλνπο Citrus, ηα νπνία ραξαθηεξίδνληαη απφ θαξπνθχηηαξα κε

~ 18 ~

λφζηηκν θαη αξσκαηηθφ ρπκφ, ππφμηλν ή γιπθφ θαη είλαη απαιιαγκέλα κεξηθψο ή εμ’

νινθιήξνπ ειαηνζηαγνληδίσλ κε πηθξή γεχζε.

Papeda: Σν γέλνο Papeda πεξηιακβάλεη είδε κε θαγψζηκα. Καλέλα είδνο ηνπ ππνγέλνπο Papeda δελ παξάγεη θαξπνχο θαγψζηκνπο, γηαηί ηα θαξπνθχηηαξα απηψλ πεξηέρνπλ ειαηνζηαγνληδία κε πηθξή γεχζε. Δπηπιένλ ραξαθηεξίδνληαη απφ κηθξά άλζε θαη απφ πνιχ κηθξνχο θαξπνχο.

3.2 ΓΔΝΗΚΑ

Απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ πηλάθσλ 2.1 θαη 2.2 ( Παξάξηεκα 1) ζπκπεξαίλνπκε φηη ζηελ Ζιεία, ν ηνκέαο ησλ εζπεξηδνεηδψλ αληηπξνζσπεχεη ζεκαληηθφ κέξνο ηνπ θιάδνπ ησλ δελδξσδψλ θαιιηεξγεηψλ ( ην 13,37%) θαη ηδηαίηεξα ησλ θαιιηεξγεηψλ γηα ηελ παξαγσγή θξνχησλ, ηφζν απφ άπνςε εθηάζεσο θαη παξαγσγήο, φζν θαη απφ ηελ άπνςε ηεο αθαζάξηζηεο αμίαο απηήο, δεδνκέλνπ ηνπ γεγνλφηνο φηη ην κέγηζην κέξνο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο ζηεξίδεηαη ζηα αγξνηηθά πξντφληα φπσο ηα εζπεξηδνεηδή, ηελ ειηά, ηελ ζηαθηδάκπειν θαη ζηα θεπεπηηθά (ζεξκνθεπίνπ θαη ππαίζξηα).

Ζ θαιιηέξγεηα ησλ εζπεξηδνεηδψλ ζηελ Ζιεία, εθηείλεηαη θαιχπηνληαο πεξίπνπ 45.999 ρηι. ζηξέκκαηα ζε ζχλνιν ησλ 343.881 ρηι. ζηξέκκαηα ζπλερψλ – θαλνληθψλ δελδξψλσλ θαη δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ην Γεκνηηθφ Γηακέξηζκα ιφγσ ηνπ φηη ε επηηπρία κηα εζπεξηδνθπηείαο εμαξηάηαη απφ ηηο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο, ηελ επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο εγθαηαζηάζεσο ηεο θπηείαο, ην έδαθνο, ην λεξφ, ηελ επηινγή ησλ θαηάιιεισλ ππνθεηκέλσλ θαη πνηθηιηψλ θαη ηελ εθαξκνγή ηεο θαηάιιειεο ηερληθήο θαιιηέξγεηαο. Κπξίσο ζπγθεληξψλεηαη ζηα Γεκνηηθά Γηακεξίζκαηα Ξπινθέξαο θαη Βνπλάξγνπ ηνπ Γήκνπ Πχξγνπ φπνπ παξάγεηαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο εζπεξηδνεηδψλ ζηελ Ζιεία, ην παξαγφκελν πνξηνθάιη δηαθξίλεηαη σο έλα απφ ηα θαιχηεξα ηεο Διιάδαο.

Ζ χδξεπζε ησλ θαιιηεξγεηψλ γίλεηαη απφ πνιιέο πεγέο, φπσο ν πνηακφο Ηάξδαλνο θαη ηνπηθέο γεσηξήζεηο, αιιά θαη απφ ην θξάγκα ηνπ πνηακνχ Αιθεηνχ, κέζσ αξδεπηηθνχ δηθηχνπ.

΢ηελ Ζιεία ε παξαγσγή ησλ εζπεξηδνεηδψλ αληηπξνζσπεχεη ην 3,22 % (37.435 ηφλνη) επί ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο εζπεξηδνεηδψλ (1.160.913 ηφλνη) ζηελ Διιάδα (Πίλαθαο 2.2) θαη θαιχπηεη ην 7,86 % (45.999 ρηι. ζηξέκκαηα) επί ηεο ζπλνιηθήο θαιιηεξγήζηκεο γεο κε εζπεξηδνεηδή ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο (584.666 ρηι. ζηξέκκαηα), Πίλαθαο 2.1. Aπφ ηα εζπεξηδνεηδή ζην λνκφ Ζιείαο θαιιηεξγνχληαη σο εκπνξεχζηκα είδε ηα πνξηνθάιηα ηα ιεκφληα θαη ηα καληαξίληα γηα ηα νπνία ζα κηιήζνπκε εθηελέζηεξα. ΋ζνλ αθνξά ηε λεξαηδηά, ηα γθξέηπ θξνπη θαη ηελ θηηξηά ε θαιιηέξγεηά ηνπο είλαη κηθξήο έθηαζεο θαη πξννξίδεηαη γηα νηθηαθή ρξήζε.

~ 19 ~

3.3 ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ ΠΟΡΣΟΚΑΛΗΧΝ-ΛΔΜΟΝΗΧΝ-ΜΑΝΣΑΡΗΝΗΧΝ ΢ΣΖΝ Π.Δ ΖΛΔΗΑ΢

 ΠΟΡΣΟΚΑΛΗΑ

Ζ παξαγσγή ησλ πνξηνθαιηψλ ζηελ Ζιεία αλέξρεηαη ζε 25.647 ηφλνπο ( πίλαθαο 2.2), αληηπξνζσπεχνληαο ην 68,51%

ηεο παξαγσγήο ησλ εζπεξηδνεηδψλ θαη ε θαιιηεξγνχκελε, κε πνξηνθαιηέο, έθηαζε, αλέξρεηαη ζπλνιηθά ζε 31.778 ρηι.

ζηξέκκαηα. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ παξαγσγήο απνηειείηαη απφ ηελ πνηθηιία Navelina , δεχηεξε είλαη ε πνηθηιία Μέξιηλ θαη ηέινο ε πνηθηιία Βαιέληζηα.

Μειεηψληαο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο νκάδαο εζπεξηδνεηδψλ ηνπ Γ. Ηάξδαλνπ, κπνξνχκε λα πάξνπκε κηα ζαθή εηθφλα γηα ηελ θαιιηέξγεηα ησλ πνξηνθαιηψλ ζηελ Ζιεία.

΢πγθεθξηκέλα ε ελ ιφγσ νκάδα απνηειείηαη απφ 230 κέιε πξνεξρφκελα απφ ηνλ ηέσο Γήκν Ηάξδαλνπ (Γ. Πχξγνπ) θαη ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Ζιείαο, εθπξνζσπψληαο 3.800 ρηι. ζηξέκκαηα θαιιηεξγήζηκεο γεο κε πνξηνθάιηα (ζχλνιν: 31.778 ρηι. ζηξεκ.) θαη ε παξαγσγή αλέξρεηαη ζηνπο 18.000 ηφλνπο θαη επηκεξίδεηαη αλάινγα κε ηελ πνηθηιία σο εμήο: Ναβειίλα 8.000 ηφλνη, Μέξιηλ 4.000 ηφλνη θαη Βαιέληζηα 2.000 ηφλνη.

Γηαζέηνπλ ππεξζχρξνλν ζπζθεπαζηήξην κε εμνπιηζκφ ηειεπηαίαο ηερλνινγίαο γηα ηελ ηππνπνίεζε θαη ζπζθεπαζία πξντφλησλ πνπ θαιχπηεη ηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο. Δπίζεο δηαζέηεη αληίζηνηρν ρψξν θαη εμνπιηζκφ γηα ηελ ζπγθέληξσζε θαη δηάζεζε ρπκνπνηήζηκνπ πνξηνθαιηνχ (2.000 ηφλνη). ΢πκβάιινληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ζηελ άλζεζε πνπ παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ηνπ θιάδνπ ησλ επηρεηξήζεσλ ηππνπνίεζεο αγξνηηθψλ πξντφλησλ.

Γηαθηλεί γηα ινγαξηαζκφ ησλ κειψλ ηνπ ηελ παξαγσγή ηνπο, γηα εκπνξία (εγρψξηα θαη εμαγσγή) θαζψο θαη κεηαπνίεζε (ρπκφο). ΢πκβνπιεχεη θαη παξέρεη νδεγίεο σο πξνο ηελ παξαγσγή πνηνηηθψλ πξντφλησλ, ηελ εθαξκνγή ζχγρξνλσλ θαιιηεξγεηηθψλ κεζφδσλ θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ.

΋ια ηα πξντφληα είλαη πηζηνπνηεκέλα ζην ζχζηεκα δηαρείξηζεο πνηφηεηαο EUREPGAP θαζψο AGRO 2-1 & AGRO 2-2.

 ΛΔΜΟΝΗΑ

Ζ θαιιηεξγνχκελε, γηα παξαγσγή ιεκνληψλ, έθηαζε παξνπζηάδεη πησηηθέο ηάζεηο θπξίσο ιφγσ ηεο πξνζβνιήο ησλ δέληξσλ απφ ηελ θνξπθνμήξα.

Ζ παξαγσγή ησλ ιεκνληψλ ζηελ Ζιεία αλέξρεηαη ζε 8.331 ηφλνπο ( πίλαθαο 2.2), αληηπξνζσπεχνληαο ην 22,25%

ηεο παξαγσγήο ησλ εζπεξηδνεηδψλ θαη ε θαιιηεξγνχκελε, κε ιεκνληέο, έθηαζε αλέξρεηαη ζπλνιηθά ζε 9.367 ρηι. ζηξέκκαηα επί ησλ 45.999 ρηι. ζηξεκκάησλ ησλ ζπλερψλ – θαλνληθψλ Γελδξψλσλ ηνπ λνκνχ.

~ 20 ~

΢ηελ Ζιεία θαιιηεξγνχληαη δηάθνξεο πνηθηιίεο ιεκνληψλ ζε κηθξή έθηαζε φκσο , απηέο είλαη Eureka, hisbon, interdorato, Μαγιελφ, Καξπζηηλφ, Αδακνπνχινπ.

Ζ Μαγιελή ππάξρεη ζε κηθξέο εθηάζεηο θαη απηφ δηφηη έρεη σο κεγάιν κεηνλέθηεκα ηελ επαηζζεζία ηεο ζηνπο παγεηνχο θαη ζηελ θνξπθνμήξα, θαζψο επίζεο είλαη κνλφθνξε πνηθηιία κε παξαγσγή θζηλφπσξν, ρεηκψλα γηα απηφ θαη δελ πξνηηκάηαη.

 ΜΑΝΣΑΡΗΝΗΑ

Ζ απμαλφκελε θαηαλάισζε ησλ καληαξηλνεηδψλ θαη εηδηθφηεξα ηεο θαηεγνξίαο ησλ επθνινθαζάξηζησλ επλνεί ηελ επξχηεξε θιηκάθσζε θαη αχμεζε ηεο παξαγσγήο, θαηά ην πξφηππν άιισλ ρσξψλ φπσο ηεο Ηζπαλίαο, κε έκθαζε ζηηο πξσηκφηεηεο θαη νςηκφηεξεο πνηθίιεο/ πβξίδηα.

Ζ παξαγσγή ησλ Μαληαξηληψλ ζηελ Ζιεία αλέξρεηαη ζε 3.457 ηφλνπο ( πίλαθαο 2.2), αληηπξνζσπεχνληαο ην 9,23% ηεο παξαγσγήο ησλ εζπεξηδνεηδψλ θαη ε θαιιηεξγνχκελε, κε καληαξηληέο, έθηαζε αλέξρεηαη ζε 4.673 ρηι.

ζηξέκκαηα επί ησλ 45.999 ρηι. ζηξεκκάησλ ησλ ζπλερψλ – θαλνληθψλ Γελδξψλσλ ηνπ λνκνχ, κε θχξηα πνηθηιία ηελ αμηφινγε Κιεκεληίλε. .

~ 21 ~

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΦΗΑ Δ΢ΠΔΡΗΓΟΔΗΓΧΝ

Σα θαιιηεξγνχκελα εζπεξηδνεηδή είλαη δέλδξα κνλφθνξκα. Οη θχξηνη βξαρίνλεο ηνπ ζπλήζσο εθθχνληαη απφ ηνλ θνξκφ ζε χςνο 60- 120 cm απφ ην έδαθνο. Ο θνξκφο ηνπο είλαη θπιηλδξηθφο, εθηφο ζε κεγάιεο ειηθίαο δέλδξα, φπνπ ζρεκαηίδνληαη πάλσ ζηνλ θνξκφ ηνπο ξάρεο, πάλσ απφ κεγάιεο ξίδεο ζπλήζσο θαη θάησ απφ κεγάινπο βξαρίνλεο. Οη ξάρεο απηέο ππάξρνπλ πην ζπρλά ζηε ιεκνληά παξά ζε νπνηνδήπνηε άιιν είδνο εζπεξηδνεηδνχο.

Ζ θφκε ησλ πεξηζζφηεξσλ θαιιηεξγνχκελσλ πνηθηιηψλ ησλ εζπεξηδνεηδψλ είλαη ζπλήζσο ζθαηξηθή. Οη πνξηνθαιηέο θαη ηα γθξέηπ θξνπη ραξαθηεξίδνληαη απφ ππθλή βιάζηεζε, κε πνιινχο κηθξνχο βιαζηνχο, ελψ νη ιεκνληέο απφ θάπσο αξαηή βιάζηεζε, κε ιηγφηεξνπο θαη κεγαιχηεξνπο βιαζηνχο. ΢ηε ιεκνληά νη κεγαιχηεξνη απφ ηνπο δεπηεξεχνληεο θιάδνπο απμάλνπλ θαηά έλα ραξαθηεξηζηηθφ, εθθεληξηθφ ηξφπν, κε απνηέιεζκα ν θιάδνο λα ιακβάλεη δηαηνκή επηκήθε αληί γηα θπθιηθή. Απηφ νθείιεηαη ζηε κεγαιχηεξε δξαζηεξηφηεηα ηνπ θακβίνπ, πνπ παξαηεξείηαη ζην θάησ κέξνο ηνπ θιάδνπ.

Δθθεληξηθή αχμεζε παξαηεξείηαη αθφκα θαη ζε θιάδνπο πνξηνθαιηάο θαη άιισλ εζπεξηδνεηδψλ, αιιά ην θαηλφκελν απηφ δελ είλαη ηφζν ζπλεζηζκέλν θαη έληνλν φζν ζηε ιεκνληά.

Σα εζπεξηδνεηδή, ζην ζπνξείν, θέξνπλ κηα θχξηα ξίδα. Ζ εκθάληζε δχν ή πεξηζζφηεξσλ θχξησλ ξηδψλ παξαηεξείηαη ζπλήζσο ζε κεγαιχηεξεο ειηθίαο θπηά θαη είλαη

~ 22 ~

απνηέιεζκα απνθνπήο ή ζπαζίκαηνο ηεο αξρηθήο θχξηαο ξίδαο θαηά ηε κεηαθχηεπζε απφ ην ζπνξείν.

Σα θαιιηεξγνχκελα εζπεξηδνεηδή εθηφο ηεο ιεκνληάο, κε ηελ επίδξαζε ππνηξνπηθνχ θιίκαηνο, κεζνγεηαθνχ ηχπνπ, πέθηνπλ ζε ιήζαξγν ην ρεηκψλα, αιιά δελ ξίρλνπλ ηα θχιια ηνπο. Σα εζπεξηδνεηδή ραξαθηεξίδνληαη απφ βιάζηεζε, πνπ εκθαλίδεηαη θαηά θχκαηα, ηνπιάρηζηνλ δχν θνξέο ην ρξφλν, κία ηελ άλνημε θαη κία ην θαινθαίξη. Ζ αλνημηάηηθε φκσο βιάζηεζε είλαη εθείλε πνπ παξάγεη ηα πην πνιιά άλζε. Ζ βιάζηεζε απηή κπνξεί λα θέξεη άλζε θαη ιεπηφκνξθα θχιια ή λα θέξεη κεξηθά θαιψο αλαπηπγκέλα θχιια, κεξηθά ιεπηφκνξθα θαη άλζε.

Άιινη βιαζηνί κπνξεί λα είλαη θπιινθφξνη κε άλζε ζηελ θνξπθή θαη ζηα πιάγηα, ζηηο καζράιεο ησλ θχιισλ θαη άιινη κφλν θπιινθφξνη. Ζ θαινθαηξηλή βιάζηεζε ραξαθηεξίδεηαη θπξίσο απφ αλάπηπμε θπηνδσηθψλ νξγάλσλ, βιαζηψλ, θχιισλ θαη νθζαικψλ. Απφ ηνλ θαλφλα απηφ εμαηξνχληαη ε θηηξηά, ε ιεκνληά θαη ε ιηκεηηία, πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα ηάζε ζπλερνχο βιαζηήζεσο θαη θαξπνθνξίαο. Οη αλζνθφξνη βιαζηνί ππεξηζρχνπλ ζηα ψξηκα δέλδξα θαη νη θπιινθφξνη ζηα λεαξά δέλδξα. Ζ αλζνθνξία ηε πνξηνθαιηάο είλαη πινχζηα ηελ άλνημε, αιιά ηα πεξηζζφηεξα άλζε εθθπιίδνληαη θαη πέθηνπλ, φπσο ζπκβαίλεη άιισζηε θαη κε ηα κε θαιψο αλεπηπγκέλα θχιια.

Ζ επηκήθπλζε ηεο ξίδαο γίλεηαη θαηά θχκαηα, φπσο θαη ζηνπο βιαζηνχο, κε ηελ παξαηήξεζε, φηη ε αχμεζε ηεο βιαζηήζεσο αλαζηέιιεη ηελ αχμεζε ηεο ξίδαο.

΢ε ππνηξνπηθέο πεξηνρέο, ηα θαινθαηξηλά θαη θζηλνπσξηλά θχκαηα βιαζηήζεσο ηεο πνξηνθαιηάο δηαθέξνπλ απφ ηελ αλνημηάηηθε βιάζηεζε. ΢πλήζσο δε ζρεκαηίδνπλ άλζε. Σα θχιια πνπ παξάγνπλ είλαη κεγαιχηεξα, νη βιαζηνί είλαη καθξχηεξνη θαη κεξηθέο θνξέο ην κήθνο ηνπο είλαη αξθεηά κεγάιν θαη ν αξηζκφο ησλ λέσλ βιαζηψλ κηθξφο.

4.1 ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΑ ΟΡΓΑΝΧΝ

4.1.1 ΒΛΑ΢ΣΟ΢

Σα θχιια, νη καζραιηαίνη νθζαικνί, ηα αγθάζηα, ηα άλζε θαη νη θαξπνί παξάγνληαη ζηε λέα βιάζηεζε. Σα θχιια δηαηάζζνληαη ειηθνεηδψο γχξσ απφ ην λέν θπιινθφξν βιαζηφ.

Σα θχκαηα βιαζηήζεσο κπνξεί λα δηαθξηζνχλ κεηαμχ ηνπο απφ ηα κηθξά, εμνγθσκέλα κεζνγνλάηηα δηαζηήκαηα, πνπ παξαηεξνχληαη ζηελ αξρή θαη ζην ηέινο θάζε θχκαηνο βιαζηήζεσο. Δπηπιένλ, θάζε λέν θχκα βιαζηήζεσο δελ παξνπζηάδεηαη ζαλ πξνέθηαζε ηεο βιαζηήζεσο ηεο πξνεγνχκελεο πεξηφδνπ, αιιά ζαλ πξνέθηαζε κε θάπνηα κηθξή απφθιηζε, γηαηί πξνέξρεηαη απφ πιάγην νθζαικφ.

~ 23 ~

4.1.2 ΟΦΘΑΛΜΟΗ

΢ηα εζπεξηδνεηδή δηαθξίλνπκε δχν είδε νθζαικψλ: α) Σνπο βιαζηνθφξνπο ή μπινθφξνπο, πνπ ζρεκαηίδνληαη επάξθεηα ή πιάγηα ηνπ βιαζηνχ θαη β) Σνπο κηθηνχο, πνπ ζρεκαηίδνληαη πιάγηα ζηηο καζράιεο ησλ θχιισλ ηνπ βιαζηνχ.

Καη ηα δχν είδε νθζαικψλ πεξηβάιινληαη κε πεξηβιήκαηα, πνπ ιεηηνπξγνχλ πξνζηαηεπηηθά ζαλ ιέπηα. ΢πλήζσο ραξαθηεξίδνληαη γπκλνί, γηαηί ζηεξνχληαη ηνπ πξνζηαηεπηηθνχ απφ ιέπηα θαιχκκαηνο, πνπ παξαηεξείηαη ζηνπο νθζαικνχο ησλ θπιινβφισλ θαξπνθφξσλ δέλδξσλ. Ζ δηαθνξνπνίεζε ησλ νθζαικψλ ζε θαξπνθφξνπο γίλεηαη ιίγεο εβδνκάδεο πξν ηεο βιαζηήζεσο ηνπο.

Σν επάθξην ηκήκα ελφο λεαξνχ βιαζηνχ εζπεξηδνεηδνχο έρεη ζνινεηδή κνξθή, απνηειείηαη απφ κεξηζησκαηηθά θχηηαξα θαη πνιιέο θνξέο ζπλεζίδεηαη λα απνθαιείηαη επάθξην κεξίζησκα.

΋ηαλ έλα θπιινθφξνο βιαζηφο απνθηήζεη νξηζκέλν κήθνο, ράλεη ην επάθξην κεξίζησκα ηνπ. Ζ επέθηαζε ελφο βιαζηνχ, πνπ ράλεη ην επάθξην κεξίζησκά ηνπ γίλεηαη απφ ηνλ ακέζσο επφκελν νθζαικφ. Οη νθζαικνί, πνπ δελ εθπηχζζνληαη, θαιχπηνληαη ζηγά- ζηγά απφ ηε δξαζηεξηφηεηα ηνπ θακβίνπ θαη παξακέλνπλ ιαλζάλνληεο. Πνιιέο θνξέο, ιφγσ δηαθφξσλ εξεζηζκψλ(π.ρ. θιάδεκα), βιαζηάλνπλ θαη δίλνπλ δσεξνχο βιαζηνχο, πνπ νλνκάδνπκε ιαίκαξγνπο. Οη ιαίκαξγνη απηνί, φηαλ θηάζνπλ πάλσ απφ ηελ θνξπθή ηεο θφκεο ηνπ δέλδξνπ, ζρεκαηίδνπλ πξνο ην αθξαίν ηνπο ηκήκα πνιινχο πιάγηνπο βιαζηνχο, κε απνηέιεζκα, έλεθα ηνπ βάξνπο λα ιπγίδνπλ πξνο ηα πιάγηα θαη λα θαιχπηνπλ κέξνο ηεο παιηάο βιαζηήζεσο ηεο θφκεο. Ζ θαηάζηαζε απηή είλαη επηζπκεηή ζηα λεαξά δέλδξα, αιιά πξέπεη λα απνθεχγεηαη ζηα ελήιηθα δέλδξα, πνπ έρνπλ απνθηήζεη ην θαλνληθφ ηνπο κέγεζνο. Δπίζεο θαη νη άιινη βιαζηνί ζρεκαηίδνπλ ζηελ θνξπθή πιάγηνπο βιαζηνχο, πνπ ηειηθψο απνθηνχλ νξηδφληηα ζέζε απφ ην βάξνο ηνπ θπιιψκαηνο θαη ησλ θαξπψλ ηνπο. Ζ θιίζε απηή ησλ βιαζηψλ ζπληειεί ζε έθπηπμε λέαο βιαζηήζεσο απφ ιαλζάλνληεο νθζαικνχο, πνπ βξίζθνληαη ζηελ πάλσ επηθάλεηα ησλ βιαζηψλ ζε ρακειφηεξά ηνπο ζεκεία. Μ’ απηφ ηνλ ηξφπν ε κηα βιάζηεζε επηθαιχπηεη ηελ άιιε. Σν θαηλφκελν απηφ δελ παξαηεξείηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηε ιεκνληά θαη θηηξηά. Κπξίσο νη ιεκνληέο ιακβάλνπλ κεγάιεο δηαζηάζεηο θαη απνθηνχλ ιηγφηεξν ζθαηξηθφ ζρήκα. Δπνκέλσο, ε ηδηνκνξθία απηήο ηεο βιαζηήζεσο ηεο επηβάιιεη ζπρλφηεξα θαη απζηεξφηεξνπ βαζκνχ θιαδέκαηα απφ ηελ πνξηνθαιηά.

Οη πιάγηνη νθζαικνί θαιχπηνληαη απφ εκβξψδε ιέπηα. ΢ηηο καζράιεο ησλ ιεπηψλ ζρεκαηίδνληαη πξφζζεηνη νθζαικνί. Έηζη ζηηο καζράιεο ησλ θχιισλ ησλ εζπεξηδνεηδψλ ππάξρνπλ πνιιαπινί νθζαικνί, πνπ κπνξεί λα εμειηρζνχλ ζε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο βιαζηνχο, ζε έλα άλζνο ή νκάδα αλζέσλ κε βιαζηφ, ή ρσξίο βιαζηφ, ή λα παξακείλνπλ ζε ιαλζάλνπζα θαηάζηαζε.

~ 24 ~

4.1.3 ΑΓΚΑΘΗΑ

Κάζε νθζαικφο ζπλνδεχεηαη θαη απφ κηα θαηαβνιή αγθαζηνχ, πνπ ζε κεξηθά είδε εζπεξηδνεηδψλ αλαπηχζζεηαη πάληνηε, ελψ ζε άιια είδε αλαπηχζζεηαη κφλν ζε ιαίκαξγνπο.

Ηζρπξά αγθάζηα θέξνπλ ζπλήζσο θαη ηα δηάθνξα ζπνξφθπηα. ΢ηα πξψηα ζηάδηα αλαπηχμεσο ηνπο, ν νθζαικφο βξίζθεηαη ιίγν πην θάησ απφ ηελ θαηαβνιή ηνπ αγθαζηνχ, αξγφηεξα φκσο, ηφζν ν νθζαικφο φζν θαη ην αγθάζη, βξίζθνληαη ζην ίδην πεξίπνπ επίπεδν. Σν αγθάζη βξίζθεηαη πφηε αξηζηεξά θαη πφηε δεμηά η