Φυσικές καταστροφές στον ελλαδικό χώρο (σεισμοί- πυρκαγίες), η γεωγραφική κατανομή τους και οι επιπτώσεις τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον

(1)

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΦΤ΢ΙΚΔ΢ ΚΑΣΑ΢ΣΡΟΦΔ΢ ΢ΣΟΝ ΔΛΛΑΓΙΚΟ ΥΩΡΟ( ΢ΔΙ΢ΜΟΙ – ΠΤΡΚΑΓΙΔ΢), Η ΓΔΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΣΟΤ΢ ΚΑΙ ΟΙ ΔΠΙΠΣΩ΢ΔΙ΢ ΣΟΤ΢ ΢ΣΟ ΦΤ΢ΙΚΟ

ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΔΝΔ΢ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΣΗΣΗ: ΑΓΟΤΡΟΓΗΑΝΝΖ΢ ΠΑΝΑΓΗΧΣΖ΢

ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΢ΟΤΛΑΚΔΛΛΖ΢ ΝΗΚΟΛΑΟ΢

ΜΤΣΙΛΗΝΗ, 2011

(2)

2

ΠΑΝΕΠΙ΢ΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ – ΣΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ΢

ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑ΢ΙΑ - ΑΓΟΤΡΟΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ

ΠΕΡEXOMENA

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ... 4

ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ... 5

1. ΠΤΡΚΑΓΙΕ΢ ... 11

1.1. Πρόλογοσ ... 11

1.2. Κατηγορίεσ Πυρκαγιϊν ... 11

1.2.1. Δαςικζσ Πυρκαγιζσ ... 12

1.2.2. Αςτικζσ Πυρκαγιζσ ... 13

1.2.3. Περιαςτικζσ Πυρκαγιζσ ... 13

1.3. Σα κυριότερα αίτια εκδήλωςησ πυρκαγιϊν ςτην Ελλάδα ... 15

1.4. Επιπτϊςεισ Δαςικϊν πυρκαγιϊν ... 17

1.5. Διαχείριςη Πυρκαγιϊν ... 20

1.5.1. ΢τρατηγική αντιπυρικήσ διαχείριςησ ... 20

1.5.2. Επιχειρηςιακόσ ςχεδιαςμόσ ςφμφωνα με το ςχζδιο <<Ξενοκράτησ>> ... 23

2. ΢ΕΙ΢ΜΟΙ ... 25

2.1. Χρήςιμεσ Ζννοιεσ – Οριςμοί ... 25

2.2. Αίτια γζνεςησ των ΢ειςμϊν ... 31

2.3. Γεωμορφολογικζσ και Γεωφυςικζσ ιδιότητεσ του ελληνικοφ χϊρου ... 35

2.4. Διαχείριςη και Αντιμετϊπιςη ΢ειςμϊν ... 38

2.4.1. Αντιςειςμικόσ και Πολεοδομικόσ ΢χεδιαςμόσ ... 39

2.4.2. ΢χεδιαςμόσ Πρόληψησ ... 39

2.4.3. Αντιςειςμικόσ Κανονιςμόσ ... 40

2.4.4. Χϊροι Καταφυγήσ ... 42

2.4.5. ΢χεδιαςμόσ Ζκτακτησ Ανάγκησ (Ετοιμότητασ – Ανακοφφιςησ) ... 43

(3)

3

2.4.6. ΢χεδιαςμόσ Αποκατάςταςησ – Αναςυγκρότηςησ ... 43

2.5. Αποτελζςματα του ςειςμοφ ςτον ίδιο τον άνθρωπο ... 45

2.5.1. Σα αποτελζςματα του ςειςμοφ ςτα ζργα του ανθρϊπου ... 48

2.6. Οι οικονομικζσ ςυνζπειεσ ... 51

3. ΧΑΡΣΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΦΤ΢ΙΚΕ΢ ΚΑΣΑ΢ΣΡΟΦΕ΢ ... 53

3.1. Ιςτορική εξζλιξη τησ Χαρτογραφίασ ... 54

3.2. Γεωγραφικά ΢υςτήματα Πληροφοριϊν ... 56

4. ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΣΗ΢ ... 58

4.1. Γεωγραφία ... 58

4.2. Κλίμα ... 59

5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΢ΤΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ... 63

6. ΑΝΑΛΤ΢Η ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ... 64

6.1. Δημιουργία χαρτϊν με τουσ ςημαντικότερουσ ςειςμοφσ ... 64

6.2. Δημιουργία χαρτϊν με τισ ςημαντικότερεσ πυρκαγιζσ ... 65

7. ΑΠΟΣΕΛΕ΢ΜΑΣΑ ... 69

7.1. Χάρτεσ ΢ειςμϊν ... 70

7.2. Χάρτεσ Πυρκαγιϊν ... 77

8. ΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΑ ... 81

8.1. ΢ειςμοί ... 81

8.2. Πυρκαγιζσ ... 82

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ... 85

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 1 ΠΙΝΑΚΕ΢ ... 87

΢ΗΜΑΝΣΙΚΟΣΕΡΕ΢ ΠΤΡΚΑΓΙΕ΢ 2005-2010 ... 90

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ-2 ΕΙΚΟΝΕ΢ ... 98

(4)

4 ΠΕΡΙΛΗΧΗ

΢θνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη ε ραξηνγξαθηθή παξνπζίαζε θαη ε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ζεηζκψλ θαη ππξθαγηψλ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν απφ ην 2003 έσο ην 2009 θαη απφ ην 2005 έσο ην 2010 αληίζηνηρα. Ζ ζεκαληηθφηεηα ησλ δπν απηψλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ πξνθχπηεη απφ ηα αίηηα εκθάληζήο ηνπο, ην κέγεζνο θαη ηελ έληαζή ηνπο θαζψο θαη ηηο επηπηψζεηο ηνπο ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ(πξάγκαηα ηα νπνία εμεηάδνληαη ζηελ παξνχζα εξγαζία). Αθφκα γίλεηε αλαθνξά ζηα κέηξα δηαρείξηζεο θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ, (πξφιεςεο, αληηκεηψπηζεο θαη απνθαηάζηαζε).

Γηα ηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ καο ρξεζηκνπνηήζακε δεδνκέλα πνπ καο παξαρσξήζεθαλ απφ ην Δξγαζηήξην Υαξηνγξαθίαο θαη Γεσπιεξνθνξηθήο θαη απφ ην Δξγαζηήξην Γεσγξαθίαο ησλ Φπζηθψλ Καηαζηξνθψλ, ηνπ ηκήκαηνο Γεσγξαθίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ. Ζ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ έγηλε κε ηελ ρξήζε ησλ ππνινγηζηηθψλ πξνγξακκάησλ ArcGis 9.3 θαη Google Earth.

(5)

5 ΕΙ΢ΑΓΨΓΗ

Χο θςζικό κίνδςνο(natural hazard) νξίδνπκε θάζε θπζηθφ θαηλφκελν ή δηαδηθαζία πνπ έρεη θάπνηα πηζαλφηεηα λα πξνθαιέζεη κηθξήο ή κεγάιεο θιίκαθαο θαηαζηξνθήο ζην δνκεκέλν θαη θπζηθφ πεξηβάιινλ. Απνηέιεζκα ηνπ θπζηθνχ θηλδχλνπ είλαη οι θςζικέρ καηαζηποθέρ , νη νπνίεο πεξλάλε απφ ην ζηάδην ηεο πηζαλφηεηαο ζε κία ελεξγή θάζε θαη θαηά ζπλέπεηα έρνπλ επηπηψζεηο ζηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο.

Ο σώπορ και ο σπόνορ απνηεινχλ ζεκαληηθνχο παξάγνληεο ζε κηα θπζηθή θαηαζηξνθή. Ο ρξφλνο, σο γξακκηθή ζπλάξηεζε, απνηειεί ηελ ζπνλδπιηθή ζηήιε γηα ηα πεξηζζφηεξα κνληέια πνχ εμεηάδνπλ ηνλ κεραληζκφ κε ηνλ νπνίν ιακβάλνπλ ρψξα νη θαηαζηξνθέο ή ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν απηέο κπνξνχλ λα ειεγρηνχλ. Ο ρψξνο ζρεηίδεηαη κε ηελ ηξσηφηεηα θαη ηελ επηδεθηηθφηεηα ζε θαηαζηξνθέο θαζψο θαη ηηο ζπλέπεηεο απφ έλα γεγνλφο, ελψ απνηειεί άκεζε ζπλάξηεζε κε ην ρξφλν.( Δςθ. Λ. Λέκκαρ, 2000)

Οη θπζηθέο θαηαζηξνθέο δηαθξίλνληαη ζε:

 ΢εηζκνχο

 Καηνιηζζήζεηο θαη θαζηδήζεηο

 Γαζηθέο ππξθαγηέο

 Πιεκκχξεο

 Έληνλα θαηξηθά θαηλφκελα

 Ζθαίζηεηα

 Κιηκαηηθέο αιιαγέο

(6)

6

Άιιε θαηεγνξία θαηαζηξνθψλ είλαη νη αλζξσπνγελείο ή ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο ζηηο νπνίεο αλήθνπλ:

 Σερλνινγηθά αηπρήκαηα

 Αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε

 Ρχπαλζε εδάθνπο

 Ρχπαλζε ζαιαζζψλ θαη αθηψλ

 Ρχπαλζε πδάησλ

 Φξάγκαηα

 ΥΒΡΠ ζπκβάληα

Σέινο έρνπκε θαη ηηο θςζικοηεσνολογικερ καηαζηποθέρ ἠ αιιηψο θαηλφκελν NA-TECK. Ζ νκάδα απηή θαηαζηξνθψλ πεξηιακβάλεη θηλδχλνπο πνπ είλαη ζπλδεδεκέλνη κε θπζηθέο δηαδηθαζίεο ,αιιά ε αξρηθή ηνπο πξνέιεπζε απνδίδεηαη ζε ηερλνινγηθή δξαζηεξηφηεηα, ή αληηζηξφθσο.( Παπαδόποςλορ 2000)

΢πλεζηζκέλεο πεξηπηψζεηο Na-Teck είλαη απηέο πνπ πξνθχπηνπλ, φηαλ εμαηηίαο θάπνηνπ θπζηθνχ θαηλνκέλνπ π.ρ. κεγάινπ ζεηζκνχ, δηαθεχγνπλ επηθίλδπλεο ρεκηθέο ή ξαδηελεξγέο νπζίεο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα, ην ππξεληθφ αηχρεκα πνπ πξνθιήζεθε ζην εξγνζηάζην παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηα ζηε Φνπθνπζίκα ηεο Ηαπσλίαο κεηά απφ ζεηζκφ 8,9 βαζκψλ ηεο θιίκαθαο Ρίρηεξ θαη ηελ δεκηνπξγία θαηαζηξνθηθνχ ηζνπλάκη.

΢ηελ Διιάδα νη πην ζπλεζηζκέλνη θπζηθνί θίλδπλνη ζπλνδεχνληαη κε θαηλφκελα φπσο:

 ΢ειζμούρ θαη ζπλνδά θαηλφκελα φπσο ξεπζηνπνίεζε, θαηνιηζζήζεηο θαη θαηαβπζίζεηο εδαθψλ, θαηαπηψζεηο βξάρσλ.

(7)

7

 Γαζικέρ πςπκαγιέρ, νη νπνίεο εκθαλίδνληαη θπξίσο ηνπο ζεξηλνχο κήλεο ιφγν ησλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ( παξαηεηακέλν θαη μεξφ θαινθαίξη , δπλαηνί άλεκνη, έληνλν αλάγιπθν ησλ δαζηθψλ εδαθψλ θαη έληνλε μπξνθπηηθή βιάζηεζε πνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα δεκηνπξγνχλ έλα πεξηβάιινλ θαηάιιειν θαη πνιχ επηθίλδπλν γηα ηελ εθδήισζε ππξθαγηψλ).

 Πλημμύπερ

Με ιηγφηεξε ζπρλφηεηα εκθαλίδνληαη θαηλφκελα φπσο σιονοπηώζειρ, καύζωνερ ,καηολιζθήζειρ, ηζοςνάμι θαη ζρεδφλ θαζφινπ ηθαιζηειακέρ εκπήξειρ.

Ζκτακτη Ανάγκη -- ΢χεδιαςμόσ Πολιτικήσ Προςταςίασ

Έκηακηη ανάγκη είλαη ε θαηάζηαζε ζηελ νπνία θεξχζζεηαη κηα πεξηνρή ή νιφθιεξνο ν Ννκφο, απφ θάζε αηθληδηαζηηθή κεηαβνιή πνπ πξνθαιείηαη απφ θπζηθά θαηλφκελα, ηερλνινγηθά αηπρήκαηα θαη θαηαζηξνθέο πνπ δελ είλαη δπλαηφλ λα αληηκεησπηζζεί κε ηα ππάξρνληα κέζα ηνπ Ννκνχ θαη απεηινχληαη κε ηελ επέθηαζή ηνπο αλζξψπηλεο δσέο ή εθηεηακέλεο θαηαζηξνθέο ζε αγαζά, πιηθά θαη επαίζζεηεο εγθαηαζηάζεηο.

Η πολιηική πποζηαζία(civil protection) αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν ησλ δξάζεσλ ηηο νπνίεο έλα θξάηνο ζρεδηάδεη, νξγαλψλεη θαη εθαξκφδεη γηα λα πξνιακβάλεη θαη λα αληηκεησπίδεη ηνπο θπζηθνχο θαη ηερλνινγηθνχο θηλδχλνπο. ΢θνπφο ηεο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο είλαη «ε ιήςε κέηξσλ ζρεδηαζκνχ θαη εθαξκνγήο ησλ, ζε θεληξηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζζνχλ πεξηπηψζεηο έθηαθησλ αλαγθψλ κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ηελ ρξεζηκνπνίεζε δεκφζησλ ή ηδησηηθψλ κέζσλ» .(Παπαδόποςλορ 2000)

(8)

8

ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑ΢ΙΑ - ΑΓΟΤΡΟΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ Ζ πνιηηηθή πξνζηαζία κπνξεί λα νξγαλσζεί ζε ηέζζεξα επίπεδα:

1. ΢σεδιαζμόρ ππιν ηην καηαζηποθή. ΢ην ζρέδην απηφ πεξηιακβάλεηε έλα επξχ θάζκα δξαζηεξηνηήησλ φπσο ηα πξνιεπηηθά έξγα, ν θαηάιιεινο πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο θαη ηδηαίηεξα ν θαζνξηζκφο ρξήζεσλ γεο θαη ε εθπφλεζε ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο θαη εθθέλσζεο .

2. Πποεηοιμαζία. Δίλαη ν βαζκφο εηνηκφηεηαο ζηελ νπνία ζα βξίζθεηε ν θξαηηθφο κεραληζκφο ακέζσο πξηλ ην θαηαζηξνθηθφ γεγνλφο. ΢πλέξρνληαη ηα επηηειηθά θαη επηρεηξεζηαθά φξγαλα θαη δηαηεινχλ ζε πιήξε εηνηκφηεηα, γηα ηελ εθηέιεζε ηεο απνζηνιήο ηνπο, ιακβαλνκέλεο θαη πξνιεπηηθψλ κέηξσλ φπνπ απηφ θξίλεηαη ζθφπηκν.

3. Ανηαπόκπιζη και Κινηηοποίηζη. Όιεο νη ελέξγεηεο πνπ πξέπεη λα θάλνπλ νη αξρέο, σο πξψηε αληίδξαζε βνήζεηαο θαη ππνζηήξημεο ηεο πιεγείζαο πεξηνρήο, ακέζσο κεηά ην θαηαζηξνθηθφ ζπκβάλ. Οη επηρεηξεζηαθέο δπλάκεηο ζπλεξγαδφκελεο θαη ζπληνληδφκελεο επξίζθνληαη ζε πιήξε δξάζε. Σν αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη ηα πιηθνηερληθά κέζα αμηνπνηνχληαη θαηά ηνλ θαιχηεξν ηξφπν. Όπνπ θξίλεηαη ζθφπηκν, ελεκεξψλνληαη θαη νη πνιίηεο γηα ηε ιήςε κέηξσλ απηνπξνζηαζίαο, ζπλδξνκή θαη δηεπθφιπλζε ηνπ έξγνπ ηνπ θξάηνπο. Σν ζχζηεκα επηθνηλσληψλ βξίζθεηαη ζε πιήξε ιεηηνπξγία θαη νη ππεξεζίεο δηνηθεηηθήο κέξηκλαο είλαη ζε εηνηκφηεηα γηα ηε ζηήξημε ηνπ επηρεηξεζηαθνχ έξγνπ θαη άκεζεο επίιπζεο πξνβιεκάησλ ησλ πιεγέλησλ.

4. Ανάκηηζη και Αναζςγκπόηηζη. Πξφθεηηαη γηα πνηθίιεο θαη καθξνπξφζεζκεο δξαζηεξηφηεηεο κε ηηο νπνίεο επηδηψθεηαη ε ζηαδηαθή επαλαθνξά ηεο πιεγείζαο πεξηνρήο ζηελ θαλνληθή ηεο θαηάζηαζε. Γίλεηαη εθηίκεζε δεκηψλ, εθηίκεζε ηεο θαηαζηάζεσο, γεληθψο απφ εηδηθνχο θαη αξκφδηνπο θαη αθνινχζσο παξέρεηαη άκεζε

(9)

9

αξσγή ζηνπο πιεγέληεο, ιακβάλνληαη απνθάζεηο θαη κέηξα γηα ηελ απνθαηάζηαζε ησλ δεκηψλ θαη κε επαλάιεςε θαηλνκέλσλ δπλάκελσλ λα πξνιεθζνχλ.(Δθεκεξίο ηεο θπβεξλήζεσο, 2003)

Οη ζεκαληηθφηεξνη απφ ηνπο θνξείο πνπ έρνπλ άκεζε ή έκκεζε ζρέζε κε ηελ πνιηηηθή πξνζηαζία ζηε ρψξα καο είλαη :

 Γενική Γπαμμαηεία Πολιηικήρ Πποζηαζίαρ.

 Γενικό ΢σέδιο Πολιηικήρ Πποζηαζίαρ "ΞΔΝΟΚΡΑΣΗ΢"

 Ο.Α.΢.Π.

 Πςποζβεζηικό ΢ώμα.

(10)

10

΢χιμα 1: Διάγραμμα ροισ πλθροφοριών ςτο ςχζδιο "Ξενοκράτθσ" (2003)

(11)

11 1. ΠΤΡΚΑΓΙΕ΢

1.1. Πρόλογοσ

Ζ θσηηά έλα απφ ηα ζηνηρεία ηεο θχζεο αλέθαζελ ππήξμε έλαο θίινο, αιιά θαη έλαο κεγάινο ερζξφο ηνπ αλζξψπνπ. Απνηειεί νηθνινγηθφ παξάγνληα αιιά ηαπηφρξνλα θαη θπζηθή δχλακε, πνπ πξνθαιεί αλεπαλφξζσηεο θαηαζηξνθέο ζην θπζηθφ νηθνζχζηεκα. Οη θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο ηεο θσηηάο απαηηνχλ ηελ άκεζε αληηκεηψπηζή ηεο κφιηο απηή εθδεισζεί, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη πξέπεη λ δνζεί ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηελ δηαρείξηζή ηεο.

Οη ππξθαγηέο νθείινληαη πνιχ ζπρλά ζε θπζηθά αίηηα, φπσο ζε θεξαπλνχο, εθαίζηεηα, ειηαθή αθηηλνβνιία αιιά θαη ζε αλζξψπηλεο ελέξγεηεο ή παξαιείςεηο. Μηα ππξθαγηά θαηαιήγεη ζε θαηαζηξνθή φηαλ αλαζηαηψλεη θαη απνδηνξγαλψλεη ηε δσή ηνπ πιεζπζκνχ , θαηαζηξέθεη ζπίηηα θαη έξγα πνιηηηζκνχ, θαηαζηξέθεη δάζε ή γεσξγηθέο θαιιηέξγεηεο ή αθαηξεί ηε δσή αλζξψπσλ, αξηζκνχ δψσλ ή ζπάλησλ εηδψλ ηεο παλίδαο θαη ηεο ρισξίδαο.

1.2. Κατηγορίεσ Πυρκαγιών

Οη ππξθαγηέο δηαθξίλνληαη ζε:

 Γαζηθέο

 Αζηηθέο θαη

 Πεξηαζηηθέο

(12)

12 1.2.1. Δαςικέσ Πυρκαγιέσ

Οη δαζηθέο ππξθαγηέο δηαθξίλνληαη ζε ηξία δηαθνξεηηθά είδε: ζηηο ππξθαγηέο εδάθνπο, ζηηο ππξθαγηέο επηθάλεηαο θαη ζηηο ππξθαγηέο θφκεο.

 Οη ππξθαγηέο εδάθνπο θαίλε ηελ νξγαληθή χιε θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ θπιινζηξψκαηνο ηνπ δάζνπο. Ζ ηαρχηεηα θαχζεο ηνπο είλαη ζρεηηθά κηθξή γηαηί ε θαχζηκε χιε δελ ηξνθνδνηείηαη κε νμπγφλν. Ζ εληφπηζή ηνπο είλαη δχζθνιε θαζψο θαη ε θαηάζβεζή ηνπο. Οη δεκίεο πνπ πξνθαινχλ είλαη ζεκαληηθέο αθνχ θαηαζηξέθνπλ ηηο ξίδεο ησλ δέληξσλ. Οη ππξθαγηέο εδάθνπο ζπλήζσο κεηαηξέπνληαη ζε ππξθαγηέο επηθάλεηαο.

 Οη ππξθαγηέο επηθάλεηαο (ή έξπνπζεο ) θαίλε ηελ ρακειή βιάζηεζε, ηα μεξά θιαδηά πνπ βξίζθνληαη ζην έδαθνο θαη ην θαηψηεξν κέξνο ησλ δέληξσλ. Οη ππξθαγηέο απηνχ ηνπ είδνπο δηαδίδνληαη ηαρχηαηα, γηαηί επεξεάδνληαη απφ ηνλ άλεκν, ην νμπγφλν θαη ηελ πςειή ζεξκνθξαζία.. Κάησ απφ θαλνληθέο ζπλζήθεο κπνξνχλ λ ειεγρζνχλ εχθνια εθφζνλ δελ κεηαπεδήζνπλ θαη κεηαηξαπνχλ ζε επηθφξπθεο ππξθαγηέο.

 Οη ππξθαγηέο θφκεο θαίλε ηελ θνξπθή ησλ δέληξσλ θαη ησλ ζάκλσλ. Απνηεινχλ ηηο πην επηθίλδπλεο ππξθαγηέο ιφγν ηεο κεγάιεο ηαρχηεηαο εμάπισζεο ηνπο, ηνλ ζπλδπαζκφ ηνπο κε ηζρπξνχο αλέκνπο θαζψο θαη ηεο πιήξεο θαηαζηξνθήο πνπ πξνθαινχλ.

(13)

13 1.2.2. Αςτικέσ Πυρκαγιέσ

Ζ αζηπθηιία, ε άλαξρε επέθηαζε ησλ πφιεσλ, ε ππθλή δφκεζε, ν ζπλσζηηζκφο ζηηο πφιεηο δεκηνχξγεζε ηα γλσζηά πξνβιήκαηα ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο, θαη ηεο αηζζεηηθήο ππνβάζκηζεο ζηνλ αζηηθφ ρψξν. Οη ππαίζξηνη ρψξνη πξαζίλνπ, ηα πάξθα θαη ηα άιζε κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζεηηθά θαη λ κεηξηάζνπλ ηα παξαπάλσ πξνβιήκαηα. Οη ππξθαγηέο νη νπνίεο εθδειψλνληαη ζηνπο ρψξνπο απηνχο θαη γεληθφηεξα κέζα ζηνλ αζηηθφ ηζηφ απνηεινχλ ηηο αζηηθέο ππξθαγηέο.

1.2.3. Περιαςτικέσ Πυρκαγιέσ

Οη ππξθαγηέο ζηα πεξηαζηηθά δάζε είλαη έλα πξφβιεκα, πνπ ηα ηειεπηαία είθνζη ρξφληα έρεη αλαδεηρζεί ζε μερσξηζηφ ζέκα κεγάιεο ζεκαζίαο θαη ζπγθεληξψλεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ απφ ηνπο επηζηήκνλεο θαη ηνπο επαγγεικαηίεο, πνπ αζρνινχληαη κε ηηο δαζηθέο ππξθαγηέο ζε φιν ηνλ θφζκν.

΢πγθεθξηκέλα, δηαθέξνπλ απφ ηηο ζπλεζηζκέλεο δαζηθέο ππξθαγηέο σο πξνο:

 ηελ χπαξμε κεγάινπ αξηζκνχ θαηνίθσλ θαη επνκέλσο, ηνλ θίλδπλν απψιεηαο αλζξψπηλσλ δσψλ, πνπ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ηδηαίηεξσλ ζπλζεθψλ δαζνππξφζβεζεο,

 ηελ χπαξμε ζπγθεληξσκέλσλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ (νηθηψλ, επηρεηξήζεσλ, απηνθηλήησλ, ππνδνκψλ θιπ.), πνπ έρνπλ κεγάιε θαη πξνθαλή νηθνλνκηθή αμία,

(14)

14

 ηελ πηζαλή χπαξμε ζεκαληηθψλ δηαθνξψλ ζηε ζχλζεζε θαη ηελ θαηαλνκή ζην ρψξν ηεο θαχζηκεο χιεο,

 ηελ πηζαλή επίδξαζε επί ησλ ζηνηρείσλ ηνπ πεξηβάιινληνο (θαχζηκε χιε, άλεκνο) ησλ θηηξίσλ θαη ησλ άιισλ ζηνηρείσλ νηθηζηηθήο αλάπηπμεο ηεο πεξηνρήο

 ηελ χπαξμε ππνδνκψλ φπσο δξφκνη, ζεκεία πδξνιεςίαο, δίθηπα ειεθηξηζκνχ, ηειεθψλνπ, θιπ.,

 ηελ αθηέξσζε πνιιαπιάζηαο πξνβνιήο απφ ηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο θαη ηελ εθδήισζε κεγάινπ ελδηαθέξνληνο ηφζν απφ ηνπο πνιίηεο, φζν θαη απφ ηνπο πνιηηηθνχο.

Όια απηά ηα ζηνηρεία ζπλζέηνπλ κία ηδηαίηεξε πξαγκαηηθφηεηα, πνπ είλαη εμαηξεηηθά

δχζθνιε γηα ηηο δαζνππξνζβεζηηθέο δπλάκεηο. Ζ πξαγκαηηθφηεηα απηή απαηηεί εηδηθή γλψζε θαη πξνεηνηκαζία απφ φινπο ηνπο ππεχζπλνπο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ππξθαγηψλ θαη ηελ

πξνζηαζία ησλ πνιηηψλ.

Πίνακασ 1: Αρικμόσ αςτικών πυρκαγιών για όλθ τθν Ελλάδα. (Πθγι www.fireservice.gr)

(15)

15

Πίνακασ 2: Αρικμόσ αγροτοδαςικών πυρκαγιών για όλθ τθν Ελλάδα (Πθγι www.fireservice.gr)

1.3. Τα κυριότερα αίτια εκδήλωςησ πυρκαγιών ςτην Ελλάδα

Τπάξρνπλ πνιινί ιφγνη πνπ ηα ειιεληθά δάζε είλαη επάισηα ζηηο ππξθαγηέο -ηα παξαηεηακέλα ζεξκά θαη μεξά θαινθαίξηα, νη ήπηνη ρεηκψλεο (ραξαθηεξηζηηθνί ηνπ Μεζνγεηαθνχ θιίκαηνο), νη δπλαηνί άλεκνη, ην έληνλν αλάγιπθν ησλ δαζηθψλ εδαθψλ θαη ε εχθιεθηε μεξνθπηηθή βιάζηεζε. Όηαλ ζε απηνχο ηνπο παξάγνληεο πξνζηεζεί θαη ε έληνλε αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα, ε ειιηπήο δηαρείξηζε ησλ εχθιεθησλ απηψλ δαζψλ θαη ε επηθξάηεζε ηεο αληίιεςεο φηη ε πξνζηαζία απφ ηηο δαζηθέο ππξθαγηέο ηαπηίδεηαη κε ηελ δαζνππξφζβεζε, απμάλεηαη ν αξηζκφο ησλ ππξθαγηψλ φπσο θαη νη δαζηθέο εθηάζεηο πνπ απηέο θαηαζηξέθνπλ.

Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε φηη θαηά ηε δεθαεηία ηνπ ΄90 ν κέζνο φξνο ησλ θακέλσλ εθηάζεσλ

(16)

16

πξνζέγγηζε ηα 500.000 ζηξέκκαηα, ελψ κφλν θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ ηνπ 2007 ην ζχλνιν ησλ θακέλσλ εθηάζεσλ μεπέξαζε ηα 2,5 εθ. ζηξέκκαηα.

Σα θπξηφηεξα αίηηα ππξθαγηψλ ζηελ Διιάδα βάζε ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ νθείινληαη θπξίσο ζε αλζξψπηλε ακέιεηα. Μεξηθά απφ απηά δίλνληαη παξαθάησ:

 Οη δηάθνξεο γεσξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη θπξίσο ε θαχζε μεξψλ ρφξησλ.

 Ζ απφξξηςε αλακκέλσλ ηζηγάξσλ ή ην άλακκα θσηηάο ζην δάζνο.

 Ζ απφξξηςε ζθνππηδηψλ ζην δάζνο.

 Ζ θαχζε ζθνππηδηψλ θαη ε χπαξμε αλεμέιεγθησλ ρσκαηεξψλ.

 Καθφβνπιεο ελέξγεηεο (εκπξεζκνί).

 Γηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο ζε εμνρηθέο θαηνηθίεο.

 Αηπρήκαηα (ηξνραία, βιάβεο γεσξγηθψλ κεραλεκάησλ, θνθ)

Οη αλζξψπηλεο απηέο δξαζηεξηφηεηεο έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα λα εθδειψλνληαη ππξθαγηέο ηφζν ζπρλά πνπ νη αληνρέο ησλ νηθνζπζηεκάησλ εμαληινχληαη. Δπηπιένλ, ε αλαγέλλεζε θαη ε δηαηήξεζε ησλ νηθνινγηθψλ αμηψλ ησλ νηθνζπζηεκάησλ γίλεηαη αθφκε πην δχζθνιε απφ ηε δηάζπαζε πνπ πξνθαινχλ νη ππνδνκέο -θπξίσο νη δξφκνη θαη νη νηθηζκνί.

Παξάιιεια, ε ξαγδαία αζηηθνπνίεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ε κείσζε ηεο κφληκεο παξνπζίαο ζηελ χπαηζξν, ε απνδπλάκσζε ηεο πξσηνγελνχο παξαγσγήο ζηα δάζε θαη ηηο πεξηνρέο γχξσ απφ απηά θαη ε γεληθφηεξε ππνρψξεζε ηνπ θιάδνπ ηεο δαζνπνλίαο έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα λα κελ γίλεηαη δηαρείξηζε ηνπ δάζνπο ηνπηθά, λα ράλνληαη νη ληφπηεο πξαθηηθέο θαη λα απμάλεηαη ζεκαληηθά ε βηνκάδα, δειαδή ε θάζε είδνπο βιάζηεζε ζην δάζνο. Έηζη νη πξαθηηθέο πξφιεςεο κεηψλνληαη, ε ζθνδξφηεηα ησλ ππξθαγηψλ απμάλεη θαη ε έγθαηξε αληηκεηψπηζή ηνπο γίλεηαη εμαηξεηηθά δχζθνιε.

(17)

17

ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑ΢ΙΑ - ΑΓΟΤΡΟΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ Πίνακασ 3: Αίτια εκδιλωςθσ Πυρκαγιών (Πθγι Π. Κωςταντινίδθ 2003)

Καχζε θαιακηψλ 12,8%

Σζηγάξα-΢πίξηα 17,8%

΢ηξαηησηηθέο αζθήζεηο 0,7%

΢χξκαηα ΓΔΖ- Σξέλα Ο΢Δ 0,7%

΢πηλζήξεο Μεραλψλ 2,1%

Δξγαδφκελνη ζηελ χπαηζξν 2,9%

Δθδξνκείο-Κπλεγνί 1,3%

Κάπληζκα κειηζζηψλ 0,5%

Πξφζεζε 29,3%

Άγλσζηεο Αηηίεο 25,7%

Κεξαπλνί 2,2%

Καχζε ζθνππηδηψλ 6,1%

1.4. Επιπτώςεισ Δαςικών πυρκαγιών

Μία ζεηξά απφ ραξαθηεξηζηηθά πξνζδηνξίδνπλ ηελ έληαζε θαη ηε ζθνδξφηεηα ησλ δαζηθψλ ππξθαγηψλ θαη ζπλεπψο ηηο επηπηψζεηο ηνπο. Απηά πεξηιακβάλνπλ ην είδνο ηεο βιάζηεζεο πνπ θαίγεηαη, ηελ έληαζε ησλ αλέκσλ, ην είδνο θαη ηελ θιίζε ηνπ εδάθνπο, ηελ ηαρχηεηα ηεο ππξθαγηάο, θνθ. Όια απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά ζπλδπάδνληαη γηα λα δηακνξθψζνπλ ηνλ αθξηβή

(18)

18

ραξαθηήξα θάζε ππξθαγηάο, θαη ζπλεπψο θαζνξίδνπλ θαη ηηο επηπηψζεηο πνπ απηή έρεη.

΢εκαληηθά σο πξνο ηηο επηπηψζεηο είλαη επίζεο ηα δηάθνξα γεσγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θάζε ππξθαγηάο (έθηαζε, ηνπνζεζία), αιιά θαη ε ρξνληθή ηεο ζχκπησζε.

Οη θπξηφηεξεο επηπηψζεηο ησλ δαζηθψλ ππξθαγηψλ είλαη:

 Καηαζηποθή ηηρ βλάζηηζηρ. Σα πεξηζζφηεξα δαζηθά είδε πνπ απαληψληαη ζε ρακειά πςφκεηξα ηεο ρψξαο καο (πρ πεχθα) είλαη πξνζαξκνζκέλα ζηελ ππξθαγηά θαη κπνξνχλ λα αλαθάκςνπλ άκεζα κε δεδνκέλν πάληα φηη δελ έρνπλ θαεί επαλεηιεκκέλα ζην πξφζθαην παξειζφλ. Πνιιέο θνξέο κάιηζηα, ηα είδε απηά κπνξεί θαη λα σθεινχληαη απφ ηελ αλαλέσζε πνπ πξνθχπηεη κεηά απφ κία ππξθαγηά. Αληηζέησο ηα πεξηζζφηεξα είδε ησλ κεγάισλ πςνκέηξσλ (π ρ έιαηα) δελ κπνξνχλ λα αλαθάκςνπλ κε θπζηθφ ηξφπν κεηά απφ κία ππξθαγηά, θαη νχηε κπνξεί λα ζεσξεζεί πσο σθεινχληαη κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν.

 Γιάβπωζη ηος εδάθοςρ. Οη πςειέο ζεξκνθξαζίεο πνπ επηθξαηνχλ ζε κία ππξθαγηά, κεηαμχ άιισλ παξαγφλησλ, κεηαβάιινπλ ηελ εδαθηθή δνκή θαη κεηψλνπλ ηε ζπλνρή ηνπ εδάθνπο. Σαπηφρξνλα, ε απνκάθξπλζε ηεο βιάζηεζεο ην αθήλεη απφιπηα εθηεζεηκέλν ζηε βξνρή θαη ηνλ αέξα θαη κεηψλεη ηε δπλαηφηεηα απνξξφθεζεο ηνπ λεξνχ. Σν απνηέιεζκα είλαη φηη ηα εδάθε γίλνληαη πην εππαζή, κπνξεί λα απνκαθξχλνληαη απφ ηνλ άλεκν ή λα παξαζχξνληαη απφ ην νξκεηηθφ βξφρηλν λεξφ. Αλάινγα κε ηελ θιήζε ηνπ εδάθνπο, απηή ε θζνξά κπνξεί λα νδεγήζεη ηφζν ζε ζηαδηαθή απψιεηα ηεο εδαθηθήο θάιπςεο –κε ζπλέπεηεο γηα ηηο δπλαηφηεηεο αλαγέλλεζεο ηεο βιάζηεζεο-, ελψ ε κεησκέλε δπλαηφηεηα απνξξφθεζεο λεξνχ κπνξεί λα ζπκβάιεη ζε θαηλφκελα πιεκκχξσλ.

(19)

19

 Δπιπηώζειρ ζηην πανίδα. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν νη ππξθαγηέο επεξεάδνπλ ηελ παλίδα είλαη ηδηαίηεξα ζχλζεηνο θαη δχζθνια κπνξεί λα απνηηκεζεί ζε γεληθφ επίπεδν. ΢ε γεληθέο γξακκέο ηα πεξηζζφηεξα κεγάια ζειαζηηθά φπσο θαη ηα πνπιηά έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δηαθχγνπλ απφ ηελ πεξηνρή ηεο ππξθαγηάο, ελψ πνιιά είδε εξπεηψλ πξνθπιάζζνληαη απφ απηήλ θαιππηφκελα ζην έδαθνο ή ζηα βξάρηα. Αληίζεηα ηα κηθξφηεξα ζειαζηηθά, ηα αξζξψπνδα αιιά θαη πνιιά είδε εξπεηψλ θαη κηθξψλ δαζφβησλ πνπιηψλ δελ πξνιαβαίλνπλ ζπλήζσο λα δηαθχγνπλ. Αληίζηνηρα, νη επηπηψζεηο ηεο ππξθαγηάο ζηε βιάζηεζε σθεινχλ κεγάιν αξηζκφ εηδψλ πνπ πξνηηκνχλ ηνπο αλνηθηνχο ρψξνπο ή βφζθνπλ ελψ ζίγνπλ ηα θαζαξά δαζφβηα είδε πνπιηψλ θαη κηθξψλ ζειαζηηθψλ.

Οη επηπηψζεηο κπνξεί είλαη ζεκαληηθφηεξεο εάλ ε ππξθαγηά εθδεισζεί ηελ επνρή ηεο αλαπαξαγσγήο, εάλ ε έθηαζή ηεο είλαη ηφζν κεγάιε πνπ λα θαιχπηεη κεγάιν κέξνο ηεο εμάπισζεο ελφο είδνπο ή εάλ ε δηάζπαζε ηνπ βηνηφπνπ απφ ππνδνκέο είλαη ηέηνηα πνπ λα εκπνδίδεη ηε δηαθπγή ησλ δψσλ θαη κεηέπεηηα ηνλ επαλεπνηθηζκφ.

 Αλλαγή ηος κλίμαηορ και αημοζθαιπική πύπανζη. Οη ππξθαγηέο κπνξεί λα

επηβαξχλνπλ πξνζσξηλά ηνλ αηκνζθαηξηθφ αέξα ελψ

ε θαηαζηξνθή ηεο βιάζηεζεο επεξεάδεη ην κηθξνθιίκα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πεξηνρψλ, θαζψο κεηψλεη ηηο επεξγεηηθέο ςπθηηθέο επηδξάζεηο ησλ δαζηθψλ δέληξσλ θαη απμάλεη ηελ ειηαθή αληαλάθιαζε ηνπ εδάθνπο.

 Δπιπηώζειρ ζηην ππωηογενή παπαγωγή. Παξφηη ε παξαγσγή κίαο πεξηνρήο ζίγεηαη ζπλνιηθά απφ ηελ ππξθαγηά, νη επηπηψζεηο ζηελ πξσηνγελή παξαγσγή, δειαδή ζηε γεσξγία, ηελ θηελνηξνθία θαη ηελ πινηνκία, είλαη νη πην ζπρλέο θαη εκθαλείο αιιά θαη απηέο νη νπνίεο αιιειεπηδξνχλ άκεζα κε ηα νηθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά

(20)

20 1.5. Διαχείριςη Πυρκαγιών

Πξηλ αλαθεξζνχκε ζηελ ζηξαηεγηθή αληηππξηθήο δηαρείξηζεο, ζα ήηαλ ζθφπηκν λα δνχκε ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο θαη ησλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ θαη πνπ αθνξνχλ άκεζα ηελ δηαρείξηζε ππξθαγηψλ.

 Οδηθά δίθηπα αζπληήξεηα θαη αζπλδχαζηα κε αληηππξηθέο δψλεο

 Ππξαλίρλεπζε κε ιίγα παξαηεξεηήξηα θαη πεξηπνιίεο

 Πξνβιεκαηηθέο επηθνηλσλίεο γηα πξνεηδνπνίεζε θαη θαηάζβεζε

 Πξνβιήκαηα κε πδαηνδεμακελέο θαη ζπλεξγεία ππξφζβεζεο

 Δμάξηεζε απφ ηδησηηθέο εηαηξείεο γηα ζαιάζζηα ζπγθνηλσλία

 Καζπζηεξεκέλνη ε αξρηθή πξνζβνιή κηα ππξθαγηάο

 Σν αλάγιπθν ηνπ εδάθνπο θαζηζηά δχζθνιε ηελ ρξήζε κεραλεκάησλ

 Ζ αεξνππξφζβεζε λα γίλεηε κε νξζνινγηθά θξηηήξηα θαη πεξηνξηζκνχο

 Έιιεηςε νξγάλσζεο θαη ζπληνληζκνχ επηρείξεζεο θαηάζβεζεο

 Αδπλακία έκκεζσλ ηξφπσλ θαηάζβεζεο

 Γπζθνιίεο ζηελ εθηέιεζε επηρεηξήζεσλ κεγάιεο θιίκαθαο

1.5.1. ΢τρατηγικό αντιπυρικόσ διαχεύριςησ

(21)

21

Ζ επηηπρήο πξφιεςε θαη θαηαζηνιή ησλ ππξθαγηψλ εμαξηάηαη απφ ηξεηο θαηεγνξίεο πξνυπνζέζεσλ, πνπ ζα κπνξνχζακε λα νλνκάζνπκε ηα <<3 Έςηινλ>> ηεο αληηππξηθήο πξνζηαζίαο:

 Δπηβνιή – λφκσλ θαη θαλνληζκψλ

 Δθπαίδεπζε- πξνζσπηθνχ θαη πνιηηψλ

 Δθαξκνγή- έξεπλαο θαη ηερλνινγίαο

Σν κνληέιν απηφ κπνξεί λα απνηειέζεη ηνλ θνξκφ επί ηνπ νπνίνπ ζα θηηζζεί έλαο πιήξεο θνξκφο αληηππξηθήο πξνζηαζίαο.

Δθείλα πνπ κπνξεί λα απνηειέζνπλ ξεαιηζηηθνχο ζηφρνπο ηνπ ζχγρξνλνπ αληηππξηθνχ ζρεδηαζκνχ είλαη:

 Ζ ειάηησζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αλζξσπνγελψλ ππξθαγηψλ

 Ο πεξηνξηζκφο ηεο θακέλεο έθηαζεο πνπ αληηζηνηρεί ζε θάζε εθδεινχκελε ππξθαγηά

 Ζ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο θαη ησλ δαπαλψλ πνπ αλαινγνχλ γηα ηελ θαηάζβεζε θάζε ζπγθεθξηκέλεο ππξθαγηάο

 Ζ κείσζε ησλ νηθνινγηθψλ βιαβψλ πνπ πξνθαινχληαη απφ ηε θσηηά ζην επξχηεξν νηθνζχζηεκα

Ζ εθπφλεζε ελφο αληηππξηθνχ πξνγξάκκαηνο ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεί ηα <<3 Έςηινλ>>

θαη λα επηδηψθεη ηνπο πξνεγνχκελνπο ζηφρνπο , αλαγλσξίδνληαο θαη ηνλ νηθνινγηθφ ξφιν ηεο θσηηάο. Κάηη ηέηνην ζα ζηεξίδεηε ζε βξαρππξφζεζκε θαη κεζνπξφζεζκε ιήςε ζεζκηθψλ, πξνιεπηηθψλ, θαηαζηαιηηθψλ θαη πξνζηαηεπηηθψλ κέηξσλ, ηα νπνία ζπλνςίδνληαη σο εμήο:

(22)

22

 Θεζμικά μέηπα. Σα κέηξα απηά ζα πξέπεη λα απνβιέπνπλ ζηελ άκεζε δηεπζέηεζε ησλ ζεκάησλ ηδηνθηεζίαο , ρξήζεσλ θαη δηαρείξηζεο γεο , θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ πξνηεξαηνηήησλ θαη ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζε θάζε πεξηνρή. Μ’ απηφλ ηνλ ηξφπν απνηξέπνληαη νη ππξθαγηέο πνχ νθείινληαη ζε αλζξσπνγελείο αηηίεο.

 Πποληπηικά μέηπα. Σα κέηξα απηά ζα ζπληζηνχλ ελέξγεηεο πνπ γίλνληαη πξηλ απφ ηελ εθδήισζε ηεο ππξθαγηάο θαη ζα πεξηιακβάλνπλ θαζαξηζκνχο θαη δηαρείξηζε θαχζηκεο χιεο, δεκηνπξγία αληηππξηθψλ ισξίδσλ ζε ζηξαηεγηθά ζεκεία, απνηειεζκαηηθήο πεξηπνιίαο θαη θχιαμε ζε πεξηφδνπο θαη ηφπνπ πςεινχ θηλδχλνπ, νξζνινγηθή θαηαζθεπή θαη ζπληήξεζε πδαηνδεμακελψλ θαη δξφκσλ.

 ΢ύγσπονη και αποηελεζμαηική εκπαίδεςζη πποζωπικού και πολιηών. Σν πξνζσπηθφ πνπ εκπιέθεηε ζηελ πξφιεςε θαη θαηαζηνιή ησλ ππξθαγηψλ ζα πξέπεη λα παξαθνινπζεί έλα πνηνηηθφ πξφγξακκα επηκνξθσηηθψλ ζεκηλαξίσλ πνπ ζα δηελεξγνχληαη ζε κφληκε θαη ζπλερή βάζε. Δπίζεο ε εθπαίδεπζε νκάδσλ εζεινληψλ πνιηηψλ θαη γεληθφηεξε επηκφξθσζε ηνπ θφζκνπ ζα ζπκβάιιεη ζηελ επξχηεξε ζπκκεηνρή θαη ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ θνηλνχ γηα ηελ θξηζηκφηεηα ηέηνησλ πεξηβαιινληηθψλ θαηαζηξνθψλ.

 Οπγάνωζη και ζςνηονιζμόρ επισείπηζηρ καηάζβεζηρ. Πξνηείλεηαη ε ρξήζε ζχγρξνλσλ ηερλνινγηψλ πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ έγθαηξε πξνεηδνπνίεζε ηνπ θηλδχλνπ ησλ ππξθαγηψλ θαη ζηελ πξφβιεςε ηεο εμάπισζεο ηνπο. Δπίζεο πξνηείλεηαη ε δεκηνπξγία νκάδσλ θξνχζεο θαηά ηφπνπο, νη νπνίεο λα έρνπλ θαιή γλψζε ησλ αξρψλ δαζνππξφζβεζεο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ επηηπρία ηέηνηνλ επηρεηξήζεσλ είλαη ε θαιή γλψζε θαη εθαξκνγή ησλ δηάθνξσλ ζρεδίσλ έθηαθησλ πεξηζηαηηθψλ απφ ηηο πνιηηηθέο θαη δεκνηηθέο αξρέο, φπσο ην ζρέδην <<Ξελνθξάηεο>>.

(23)

23

 Αποκαηάζηαζη και πποζηαζία καμένων πεπιοσών. Ζ εθαξκνγή ηνπ πην πεηπρεκέλνπ ζρεδίνπ αληηππξηθήο πξνζηαζίαο δε ζα κπνξνχζε λα εμαιείςεη πιήξσο ηελ εκθάληζε ηεο θσηηάο απφ ηα θπζηθά νηθνζπζηήκαηα. Θα κπνξνχζε φκσο λα πεξηνξίζεη ηνλ αξηζκφ ησλ ππξθαγηψλ, ηελ εμάπισζή ηνπο , ηηο δαπάλεο θαηαπνιέκεζεο θαη ηηο βιαβεξέο ζπλέπεηεο ηνπο.

1.5.2. Επιχειρηςιακόσ ςχεδιαςμόσ ςύμφωνα με το ςχϋδιο <<Ξενοκρϊτησ>>

Σο ππόγπαμμα ανηιπςπικήρ πποζηαζίαρ πεπιλαμβάνει 5 θάζειρ :

 Ππώηη θάζη : ππόλητη πςπκαγιών

Ζ θάζε απηή πεξηιακβάλεη κέηξα θαη ελέξγεηεο γηα ηελ πξφιεςε ππξθαγηψλ:

 Γεύηεπη θάζη : Πποκαηαζηαληικά μέηπα

Ζ θάζε απηή πεξηιακβάλεη κέηξα θαη ελέξγεηεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ έγθαηξε επηζήκαλζε αλαγγειίαο θαη ζηε νξγαλσκέλε θαη ζπληνληζκέλε αληηκεηψπηζε ησλ ππξθαγηψλ.

 Σπίηη θάζη: Καηαζηολή πςπκαγιών

Ζ θάζε απηή πεξηιακβάλεη κέηξα θαη ελέξγεηεο πνπ ζπλνςίδνληαη σο αθνινχζσο:

 Σέηαπηη θάζη: Φύλαξη

΢ηε θάζε απηή πεξηιακβάλνληαη κέηξα θαη ελέξγεηεο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη κεηά ην πέξαο ηεο θαηάζβεζεο ηεο ππξθαγηάο:

(24)

24

 Πέμπηη θάζη: Άπζη ζςνεπειών-αποκαηάζηαζη ζημιών

Εικόνα 1: Χάρτθσ με περιοχζσ και δαςικζσ εκτάςεισ ευαίςκθτεσ ςε πυρκαγιζσ που ζχουν κθρυχκεί ωσ επικίνδυνεσ

(25)

25 2. ΢ΕΙ΢ΜΟΙ

Σα ζεηζκηθά θαηλφκελα απνηεινχζαλ πάληα αληηθείκελν ηεο απνξίαο θαη ηνπ ελδηαθέξνληνο ηνπ αλζξψπνπ εηδηθφηεξα θαηά ηελ αξραηφηεηα αιιά θαη κέρξη ηηο αξρέο ηνπ 19^νπ αηψλα, φπνπ νη ζεηζκνί ζεσξνχληαλ σο ππεξθπζηθά θαηλφκελα θαη πεξηβάιινληαλ απφ πιήζνο δεηζηδαηκνληψλ θαη πξνθαηαιήςεσλ. Καλέλα θπζηθφ θαηλφκελν δελ πξνθάιεζε ζηνλ άλζξσπν ηφζν θφβν θαη αλαζθάιεηα φζν ν ζεηζκφο θαη απηφ γηαηί, θαηά ηελ εθδήισζε ελφο ζεηζκνχ δελ ππάξρνπλ ζπλήζσο πνιιά πεξηζψξηα γηα πξνθχιαμε θαη δξάζε, αθνχ πξφθεηηαη γηα έλα είδνο θπζηθνχ γεγνλφηνο πνπ εθδειψλεηαη απφηνκα θαη ρσξίο θακηά πξνεηδνπνίεζε. (Λέθθαο 2000)

Χο ζεηζκφο ραξαθηεξίδεηαη γεληθά κηα απφηνκε δηαηάξαμε ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο, πνπ εθδειψλεηαη ζηελ επηθάλεηά ηεο κε θίλεζε ηνπ εδάθνπο. Ζ θίλεζε απηή, πνπ είλαη ππεχζπλε γηα ηα θαηαζηξνθηθά απνηειέζκαηα ηνπ ζεηζκνχ, πξνθαιείηαη απφ ηε δηέιεπζε ειαζηηθψλ ζεηζκηθψλ θπκάησλ δηακέζνπ ησλ πεηξσκάησλ ηεο γεο.

2.1. Χρήςιμεσ Έννοιεσ – Οριςμοί

Όηαλ ζπκβεί έλαο ζεηζκφο ζε κηα πεξηνρή, φινη κηινχλ ζπλήζσο γηα ηξία πξάγκαηα:

 Σν Δπίκενηπο

 Σν Μέγεθορ

 Σελ Ένηαζη

(26)

26

Δπεηδή ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ππάξρεη ζχγρπζε γχξσ απφ ηελ εξκελεία νξηζκέλσλ ελλνηψλ ζεσξείηαη ρξήζηκν λα αλαθεξζνχλ ζπλνπηηθά νη θπξηφηεξνη φξνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη.

 Δπίκενηπο, είλαη ην ζεκείν πνπ βξίζθεηαη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο, αθξηβψο θαηαθφξπθα πάλσ απφ ηελ εζηία

 Μέγεθορ, είλαη ε πνζφηεηα ελέξγεηαο πνπ απειεπζεξψλεηαη κε έλα ζεηζκφ. Απηή ε πνζφηεηα είλαη ζπγθεθξηκέλε, κνλαδηθή γηα θάζε ζεηζκφ θαη ππνινγίδεηαη κε καζεκαηηθνχο ηχπνπο, ρξεζηκνπνηψληαο ζηνηρεία πνπ θαηαγξάθνπλ εηδηθά φξγαλα ηα νπνία νλνκάδνληαη ζεηζκνγξάθνη. Οη κεηξήζεηο ηνπ κεγέζνπο γίλνληαη κε βάζε ηελ θιίκαθα Ρίρηεξ. ΢εηζκνί κε κέγεζνο κηθξφηεξν ησλ 4,0 Ρίρηεξ δε πξνθαινχλ ζπλήζσο δεκηέο, ελψ απηνί κε κέγεζνο κηθξφηεξν ησλ 2,0 Ρίρηεξ δε γίλνληαη αηζζεηνί. Αληίζεηα εθείλνη κε κέγεζνο κεγαιχηεξν ησλ 5,0 Ρίρηεξ κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ θαηαζηξνθέο.

Οη ζεηζκνί κπνξνχλ λα γίλνπλ αηζζεηνί ζε αθηίλα πνιιψλ ρηιηνκέηξσλ θαη έρνπλ δηάξθεηα κηθξφηεξε ηνπ ελφο ιεπηνχ. Μέρξη ζήκεξα ν ηφπνο, ν ρξφλνο θαη ην κέγεζνο ελφο ζεηζκνχ δελ κπνξνχλ λα πξνβιεθζνχλ, αιιά νη επηζηήκνλεο εξγάδνληαη γηα ην ζθνπφ απηφ

 Ένηαζη, καο δείρλεη ην πφζν θαηαζηξνθηθφο είλαη έλαο ζεηζκφο. Ζ έληαζε κεηξηέηαη ζε βαζκνχο Μεξθάιιη θαη εμαξηάηαη απφ ην εάλ έλαο ζεηζκφο έρεη βιάςεη κηα πεξηνρή ή φρη. Γελ είλαη δειαδή έλαο αξηζκφο κνλαδηθφο, φπσο ην κέγεζνο θαη δηαθέξεη απφ κέξνο ζε κέξνο. ΢ε κηα ηνπνζεζία θνληά ζην επίθεληξν, ε έληαζε ηνπ ζεηζκνχ κπνξεί λα είλαη κεγαιχηεξε απ’ φηη καθξηά απφ απηφ.

(27)

27

Πίνακασ 4: Η Δωδεκάβακμθ κλίμακα Mercali – Sieberg και τα κφρια χαρακτθριςτικά τθσ ΠΗΓΗ: Παπαηάχοσ Β. &

Παπαηάχου Κ. 1999)

ΒΑΘΜΟΙ ΑΠΟΣΔΛΔ΢ΜΑΣΑ

I Καηαγξάθεηαη κφλν απφ ηα ζεηζκηθά φξγαλα

II

Αηζζεηφο ζε κεξηθνχο αλζξψπνπο πνπ βξίζθνληαη ζε εζπρία ζε πςεινχο νξφθνπο

III Αηζζεηφο απφ ιίγνπο αλζξψπνπο πνπ βξίζθνληαη κέζα ζην ζπίηη

IV Αηζζεηφο απφ πνιινχο αλζξψπνπο πνπ βξίζθνληαη κέζα ζε ζπίηηα θαη ζην χπαηζξν. Ξχπλεκα ιίγσλ αλζξψπσλ. Κξφηνο παξαζχξσλ

V

Αηζζεηφο απφ πνιινχο αλζξψπνπο κέζα ζηα ζπίηηα θαη ζην χπαηζξν.

Ξχπλεκα πνιιψλ αλζξψπσλ. Αηψξεζε θξεκαζκέλσλ αληηθεηκέλσλ.

Αλαηξνπή κεξηθψλ κηθξψλ αληηθεηκέλσλ

VI Αλαηξνπή πνιπάξηζκσλ κεγάισλ αληηθεηκέλσλ. Ήρεζε κηθξψλ θακπάλσλ. Πηψζε ιίγσλ θεξακηδηψλ θαη θαπλνδφρσλ. Διαθξέο βιάβεο ζε θηίξηα.

VII Ήρεζε κεγάισλ θακπάλσλ. Πηψζε πνιπάξηζκσλ θεξακηδηψλ θαη θαπλνδφρσλ. Μέηξηεο βιάβεο ζε θηίξηα. Μεξηθή θαηαζηξνθή ιίγσλ θηηξίσλ

VIII Μεξηθή θαηαζηξνθή ζε πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ 25% ηνπ νιηθνχ αξηζκνχ ησλ θηηξίσλ. Οιηθή θαηαζηξνθή ζε πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ

(28)

28

ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑ΢ΙΑ - ΑΓΟΤΡΟΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο έληαζεο ελφο ζεηζκνχ πεξηγξάθνληαη παξαθάησ

 Δζηία ηνπ ζεηζκνχ είλαη ην ζεκείν πνπ αξρίδεη ε ζξαχζε ηνπ πεηξψκαηνο γηα λα δεκηνπξγεζεί ην ζεηζκηθφ ξήγκα.

 Δζηιακό βάθορ ηνπ ζεηζκνχ είλαη ε απφζηαζε κεηαμχ ηνπ επίθεληξνπ θαη ηεο εζηίαο.

 Κλίμακα Ρίσηεπ είλαη ε θιίκαθα κε ηελ νπνία κεηξνχληαη ηα κεγέζε ησλ ζεηζκψλ. Πήξε ην φλνκα ηνπ ζεηζκνιφγνπ RICHTER πνπ ην 1935 γηα πξψηε θνξά εηζήγαγε ηελ έλλνηα ηνπ κεγέζνπο. Ζ θιίκαθα RICHTER ζεσξεηηθά είλαη «αλνηρηή» πξνο ηα θάησ θαη πξνο ηα επάλσ. ΢εηζκφο φκσο κεγαιχηεξνο απφ 8,9 βαζκνχο δελ έρεη κέρξη ζήκεξα (παγθφζκηα) θαηαγξαθεί, ελψ ν κεγαιχηεξνο πνπ έγηλε ζηνλ Διιεληθφ ρψξν ηνλ παξφληα αηψλα είρε κέγεζνο 8 βαζκνχο.

25% ησλ θηηξίσλ.

IX Μεξηθή θαηαζηξνθή ζε πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ 50% ηνπ νιηθνχ αξηζκνχ ησλ θηηξίσλ. Οιηθή θαηαζηξνθή ζε πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ 25% ησλ θηηξίσλ.

X Μεξηθή θαηαζηξνθή φισλ ησλ θηηξίσλ. Οιηθή θαηαζηξνθή ζε πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ 50% φισλ ησλ θηηξίσλ.

XI Οιηθή θαηαζηξνθή φισλ ησλ θηηξίσλ

XII Καηάξξεπζε φισλ ησλ νηθνδνκηθψλ έξγσλ κέρξη ηα ζεκέιηα

(29)

29

Οη ζεηζκνί αλάινγα κε ηνλ ηξφπν γέλεζήο ηνπο δηαθξίλνληαη ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο:

ηεκηονικούρ, ηθαιζηειογενείρ, εγκαηακπημνηζιγενείρ, θαη ζε ζεηζκνχο πνπ νθείινληαη ζε ςπόγειερ πςπηνικέρ δοκιμέρ θαη ηεσνηηέρ εκπήξειρ.

 Οη ηεθηνληθνί ζεηζκνί είλαη ε πην θνηλή θαηεγνξία ζεηζκψλ θαη είλαη απνηέιεζκα ηεο μαθληθήο δηάξξεμεο πεηξσκάησλ ππφ ηελ επίδξαζε ηεθηνληθψλ δπλάκεσλ.

 Οη εθαηζηεηνγελείο ζεηζκνί ζπλνδεχνπλ ζπλήζσο εθαηζηεηαθέο εθξήμεηο.

 Οη εγθαηαθξεκλεζηγελείο είλαη ζεηζκνί πνπ ζπκβαίλνπλ ζε πεξηνρέο φπνπ ην ππέδαθνο εκθαλίδεη κεγάια έγθνηια ή ζπήιαηα θαη ζε πεξηνρέο φπνπ ππάξρνπλ νξπρεία κε παιαηά ή πξφζθαηε δξαζηεξηφηεηα. Δγθαηαθξεκλεζηγελείο ζεηζκνί δεκηνπξγνχληαη ζπρλά απφ κεγάιεο θαηνιηζζήζεηο.

 Οη ζεηζκνί πνπ νθείινληαη ζε ππφγεηεο ππξεληθέο δνθηκέο θαη ηερλεηέο εθξήμεηο κπνξεί λα κελ ζπκβαίλνπλ ζπρλά θαη λα κελ έρνπλ ηα ίδηα θαηαζηξεπηηθά απνηειέζκαηα κε έλα ηεθηνληθφ ζεηζκφ, φκσο δηαηαξάζζνπλ ηε γεσινγηθή ηζνξξνπία ηνπ εδάθνπο κηαο πεξηνρήο.

(30)

30

΢χιμα 2: Είδθ ςειςμών

Οη ζεηζκνί αλάινγα κε ην εζηηαθφ βάζνο δηαθξίλνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο, επιθανειακούρ, ενδιάμεζος βάθοςρ θαη μεγάλος βάθοςρ.

 Δπηθαλεηαθνί ζεηζκνί είλαη νη ζεηζκνί ησλ νπνίσλ ην εζηηαθφ βάζνο είλαη κηθξφηεξν ησλ 60 km.

 Δλδηάκεζνπ βάζνπο είλαη νη ζεηζκνί ησλ νπνίσλ ην εζηηαθφ βάζνο θπκαίλεηαη κεηαμχ 60 θαη 180 km.

 Μεγάινπ βάζνπο είλαη νη ζεηζκνί ησλ νπνίν ην εζηηαθφ βάζνο είλαη κεγαιχηεξν απφ 180 km.

(31)

31

Οη ζεηζκνί αλάινγα κε ηε ζέζε ηνπ επίθεληξνχ ηνπο ζε ζρέζε κε ηα φξηα ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ δηαθξίλνληαη ζε ζεηζκνχο πνπ γίλνληαη θνληά ζηα φξηα ησλ πιαθψλ θαη ζε ζεηζκνχο πνπ γίλνληαη ζηα ελδφηεξα ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ.

Οη ζεηζκνί πνπ γίλνληαη θνληά ζηα φξηα ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ πνπ ζπγθιίλνπλ αληηπξνζσπεχνπλ ην 90% ηεο παγθφζκηαο εθιπφκελεο ζεηζκηθήο ελέξγεηαο. Οη ζεηζκνί απηνί είλαη θαηά θχξην ιφγν επηθαλεηαθνί, θαηά δεχηεξν ιφγν ελδηακέζνπ βάζνπο θαη ζε κηθξφηεξν πνζνζηφ ζεηζκνί κεγάινπ βάζνπο.

Οη ζεηζκνί πνπ γίλνληαη θνληά ζηα φξηα ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ πνπ απνθιίλνπλ αληηπξνζσπεχνπλ ην 10% ηεο παγθφζκηαο εθιπφκελεο ζεηζκηθήο ελέξγεηαο.

2.2. Αίτια γένεςησ των Σειςμών

Οη ζεηζκνί απνηεινχλ έλα απφ ηα δηάθνξα γεσδπλακηθά θαηλφκελα, ηα νπνία έρνπλ θνηλά αίηηα γέλεζεο. Σα θαηλφκελα απηά είλαη ε εθαηζηεηαθή δξάζε, ηα γεσκνξθνινγία ραξαθηεξηζηηθά ηεθηνληθήο πξνέιεπζεο, παξακνξθψζεηο θαη δηαξξήμεηο ηνπ θινηνχ ηεο γεο, γεσζεξκηθέο εθδειψζεηο θιπ. Πνιιά απφ ηα γεσδπλακηθά θαηλφκελα πνπ παξαηεξνχληαη ζήκεξα είλαη απνηειέζκαηα παιαηνηέξσλ γεσινγηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη δελ ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηελ ζεκεξηλή ζεηζκηθή δξάζε. (Παπαδάρνο θαη Παπαδάρνπ 1999)

Σα αίηηα ησλ γεσδπλακηθψλ θαηλνκέλσλ, ζπλεπψο θαη ηεο ζεηζκηθήο δξάζεο, βξίζθνληαη ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο θαη εηδηθά κέζα ζην ζηεξεφ θλοιό. Ο θινηφο είλαη ην ιεπηφηεξν ζηξψκα θαη

(32)

32

απφ πιεπξάο θπζηθψλ ηδηνηήησλ είλαη ζηεξεφο θαη δχζθακπηνο. Σν κέζν πάρνο ηνπ θινηνχ θάησ απφ επεηξσηηθέο θαη σθεάληεο πεξηνρέο έρεη ππνινγηζηεί φηη είλαη 5 θαη 30-35 km αληίζηνηρα.

Σν ζηξψκα θάησ απφ ην θινηφ είλαη ν μανδύαρ θαη εθηηκάηαη φηη έρεη κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ζε ππξίηην, καγλήζην θαη αζβέζηην. Ο καλδχαο είλαη δεζηφηεξνο θαη ππθλφηεξνο απφ ην θινηφ θαζφζνλ ε ζεξκνθξαζία θαη ε πίεζε κέζα ζηε Γε απμάλνληαη κε ην βάζνο. Σν πάρνο ηνπ καλδχα ππνινγίδεηαη φηη είλαη πεξίπνπ 2900 km.

Ο πςπήναρ βξίζθεηαη θάησ απφ ην καλδχα θαη ππνινγίδεηαη φηη έρεη πάρνο πεξίπνπ 3500 km. Ο ππξήλαο έρεη κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ζε ζίδεξν θαη απνηειείηαη απφ δχν ηκήκαηα. Σν εζσηεξηθφ ηκήκα ζεσξείηαη φηη είλαη ζηεξεφ κε πάρνο πεξίπνπ 2200 km. Σν εμσηεξηθφ ηκήκα ζεσξείηαη φηη είλαη ζε ξεπζηή κνξθή κε πάρνο πεξίπνπ 1250 km.

΢χιμα 3: Δομι του εςωτερικοφ τθσ γθσ (Πθγι www.civilprotection.gr)

(33)

33

Ζ έληαζε θαη ε κνξθή ηεο ελεξγνχ ηεθηνληθήο δελ είλαη ε ίδηα ζε φιεο ηηο πεξηνρέο ηεο γεο.

Τπάξρνπλ πεξηνρέο φπνπ ε έληαζε ηεο ηεθηνληθήο δξάζεο ζήκεξα είλαη ηζρπξή θαη άιιεο φπνπ ε δξάζε απηή είλαη ζήκεξα αζζελήο αιιά κπνξεί ζην γεσινγηθφ παξειζφλ λα ήηαλ έληνλε. Σα ζπνπδαηφηεξα γεσηεθηνληθά θαηλφκελα πνπ παξαηεξνχληαη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο θαη είλαη απνηέιεζκα ηεο ελεξγνχ ηεθηνληθήο ζπκβαίλνπλ πάλσ ζε νξηζκέλεο δψλεο ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο, νη νπνίεο θαηαηάζζνληαη ρσξηθά ζε δχν ζπζηήκαηα δσλψλ δηάξξεμεο, ζην «ηπειπωηικό ζύζηημα διάππηξηρ» θαη ζην ζχζηεκα ησλ «μεζοωκεάνιων πάσεων».

΢χιμα 4: Σα δυο ςυςτιματα ηωνών διάρρθξθς του φλοιοφ τθσ γθσ (Πθγι www.civilprotection.gr)

Ζ λιθόζθαιπα είλαη ην δχζθακπην επηθαλεηαθφ ζηξψκα ηεο γεο, ην νπνίν έρεη κέζν πάρνο πεξίπνπ 80 km θαη πεξηιακβάλεη ην θινηφ θαη κέξνο ηνπ πάλσ καλδχα ηεο γεο. Σν ζηξψκα πνπ βξίζθεηαη θάησ απφ ηε ιηζφζθαηξα απνηειείηαη απφ παρχξξεπζην πιηθφ θαη γηα ην ιφγν απηφ ην εχθακπην απηφ ζηξψκα νλνκάδεηαη αζζελφζθαηξα.

Ζ ιηζφζθαηξα δελ είλαη εληαία αιιά είλαη ρσξηζκέλε ζε κεγάια ηκήκαηα ηα νπνία νλνκάδνληαη λιθοζθαιπικέρ πλάκερ. Οη δχζθακπηεο απηέο πιάθεο δεκηνπξγνχληαη ζηηο κεζνσθεάληεο ξάρεο απφ ζεξκφ πιηθφ πνπ βγαίλεη εθεί θαη θηλνχληαη πάλσ ζηε παρχξξεπζηε