Οι Νουβέλες στο ιστορικό έργο του Ηροδότου

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΢ΠΟΤΓΧΝ

«ΑΡΥΑΗΑ ΚΑΗ ΝΔΑ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΦΗΛΟΛΟΓΗΑ»

(ΚΑΣΔΤΘΤΝ΢Ζ: ΑΡΥΑΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΦΗΛΟΛΟΓΗΑ)

ΟΗ ΝΟΤΒΔΛΔ΢ ΢ΣΟ Η΢ΣΟΡΗΚΟ ΔΡΓΟ ΣΟΤ ΖΡΟΓΟΣΟΤ

ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑ΢ΗΑ Σδξ

Παθαΰδώηαμ Βαζ. ΕκληπαζΪ (Α.Μ. 201313011)

Γζπθςιαημφπμο Σιήιαημξ Ηζημνίαξ ημο Ημκίμο Πακεπζζηδιίμο, 1991

ΔπδίζΫππθ Καγβΰβηάμ: Κπθζηαθηδθόπκνζκμ Λ. Βαζέζεδκμ,

μιυηζιμξ ηαεδβδηήξ Πακεπζζηδιίμο Πεθμπμκκήζμο

΢νθεπδίζΫπκθηεμ : ΒκζκθΪεβ ΔζΫθβ, επίημονμξ ηαεδβήηνζα Πακεπζζηδιίμο Πεθμπμκκήζμο

Δνζηαγέκν ΑγαθΪζδκμ, ηαεδβδηήξ Ημκίμο Πακεπζζηδιίμο

ΚαζαηΪηα, Αύΰκνζηκμ 2019 ΠΑΝΔΠΗ΢ΣΖΜΗΟ ΠΔΛΟΠΟΝΝΖ΢ΟΤ

΢ΥΟΛΖ ΑΝΘΡΧΠΗ΢ΣΗΚΧΝ ΔΠΗ΢ΣΖΜΧΝ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗ΢ΜΗΚΧΝ ΢ΠΟΤΓΧΝ

ΣΜΖΜΑ ΦΗΛΟΛΟΓΗΑ΢

2

΢ηελ θνξνύια κνπ Βαζηιηάλα, ην όλεηξν ηεο δσήο κνπ

3

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟ΢ ...

ΔΗ΢ΑΓΧΓΖ ...

Α. ΖΡΟΓΟΣΟ΢

ΔΚΠΡΟ΢ΧΠΟ΢ ΣΖ΢ ΠΡΧΗΜΖ΢ Η΢ΣΟΡΗΟΓΡΑΦΗΑ΢ ... 17

΢ΚΟΠΟ΢ ΚΑΗ ΢ΣΟΥΟΗ ΣΖ΢ Η΢ΣΟΡΗΚΖ΢ ΢ΤΓΓΡΑΦΖ΢ ... 18

Ζ Η΢ΣΟΡΗΚΖ ΣΟΤ ΑΝΣΗΛΖΦΖ (ΑΡΥΖ ΣΖ΢ ΑΗΣΗΟΣΖΣΑ΢) ΚΑΗ Ζ ΓΗΑΦΟΡΑ ΜΔ ΣΟ ΘΟΤΚΤΓΗΓΖ ... 19

Ζ ΜΟΡΦΖ ΣΟΤ ΔΡΓΟΤ ΢Δ ΢ΥΔ΢Ζ ΜΔ ΣΟ ΘΟΤΚΤΓΗΓΔΗΟ ... 21

Ι΢ΣΟΡΙΗ ΚΑΗ ΖΡΟΓΟΣΔΗΑ ΦΗΛΟ΢ΟΦΗΑ ΓΗΑ ΣΖΝ Η΢ΣΟΡΗΑ ... 22

ΣΟ ΖΡΟΓΟΣΔΗΟ ΤΦΟ΢ [ἡ εἰξνκέλε ιέμηο] ... 25

ΓΟΜΖ ... 25

ΓΛΧ΢΢Α ... 29

ΛΔΞΗΛΟΓΗΟ ... 30

Β. ΑΝΘΡΧΠΟΛΟΓΗΚΖ ΣΟΤ ΑΝΣΗΛΖΦΖ ΚΑΗ ΘΔΟΛΟΓΗΑ ...

Γ. ΠΟΗΖΣΗΚΔ΢ ΔΠΗΓΡΑ΢ΔΗ΢ ΢ΣΟ ΔΡΓΟ ΣΟΤ ...

Ι΢ΣΟΡΙΗ ΚΑΗ ΣΡΑΓΧΓΗΑ ( Κόξνο-ἄηε-ὕβξηο-ηίζηο-λέκεζηο) ... 36

Γ. ΟΗ ΖΡΟΓΟΣΔΗΔ΢ ΠΑΡΔΚΒΑ΢ΔΗ΢ ...

ΣΟ ΛΟΓΟΣΔΥΝΗΚΟ ΔΗΓΟ΢ ΣΧΝ ΝΟΤΒΔΛΧΝ ΚΑΗ Ζ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΟΤ΢ ... 40

ΓΗΑΚΡΗ΢Ζ ΝΟΤΒΔΛΧΝ ... 43

ΓΤΝΑΗΚΔΗΔ΢ ΜΟΡΦΔ΢ ΢ΣΗ΢ ΝΟΤΒΔΛΔ΢ ... 46

4

Δ.ΣΔ΢΢ΔΡΗ΢ ΝΟΤΒΔΛΔ΢ ΑΠΟ ΣΟ I ΒΗΒΛΗΟ ( ΚΛΕΙΧ): ...

1. Ζ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΓΤΓΖ ΚΑΗ ΣΖ΢ ΓΤΝΑΗΚΑ΢ ΣΟΤ ΚΑΝΓΑΤΛΖ (Η, 8- 12/13) ... 48

ΛΤΓΗΚΟ΢ ΛΟΓΟ΢ ... 48

ΜΗΑ Η΢ΣΟΡΗΑ ΜΔ ΓΗΠΛΖ ΔΝΟΥΖ ... 50

ΖΘΟΓΡΑΦΖ΢Ζ ΣΧΝ ΣΡΗΧΝ ΥΑΡΑΚΣΖΡΧΝ ... 53

2. ΓΗΑΛΟΓΟ΢ ΚΡΟΗ΢ΟΤ ΚΑΗ ΢ΟΛΧΝΑ ( Η 29-33) ... 55

Η΢ΣΟΡΗΚΟ ΠΛΑΗ΢ΗΟ ΚΑΗ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ... 57

ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΘΔΜΔΛΗΧ΢Ζ ΣΟΤ ΟΛΒΗΟΤ ΒΗΟΤ ... 58

ΤΒΡΗ΢ ΚΑΗ ΢ΟΦΗΑ ΣΟΤ ΚΡΟΗ΢ΟΤ ... 61

ΣΡΑΓΗΚΟΣΖΣΑ ΢ΣΖ ΝΟΤΒΔΛΑ ... 64

Ο ΑΛΖΘΖ΢ ΛΟΓΟ΢ ΚΑΗ Ζ Η΢ΣΟΡΗΚΖ ΑΝΣΗΛΖΦΖ ... 67

3. Ζ ΓΡΑΜΑΣΗΚΖ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΑΓΡΑ΢ΣΟΤ ( Η 34-35) ... 68

ΓΟΜΖ΢Ζ ΚΑΗ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ... 68

ΑΝΑΛΤ΢Ζ ... 71

ΓΡΑΜΑΣΗΚΑ ΜΟΣΗΒΑ-ΔΠΗΓΡΑ΢Ζ ΣΡΑΓΧΓΗΑ΢ ... 73

4. Α΢ΣΤΑΓΖ΢ ΚΑΗ ΑΡΠΑΓΟ΢ ( Η 108-119) ... 76

ΤΠΟΘΔ΢Ζ... 77

΢ΥΟΛΗΑ... 78

ΓΡΑΜΑΣΗΚΑ ΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΚΑΗ ΣΡΑΓΗΚΑ ΜΟΣΗΒΑ ... 80

΢Σ. ΒΗΒΛΗΟ II (ΕΤΣΕΡΠΗ): Ο ΘΖ΢ΑΤΡΟ΢ ΣΟΤ ΡΑΜΦΗΝΗΣΟΤ ( ΗΗ 121-122) ...

ΤΠΟΘΔ΢Ζ ... 86

5

΢ΥΟΛΗΑ ... 87

ΜΟΣΗΒΑ ΠΑΡΑΜΤΘΗΟΤ ... 88

ΑΓΧΝ ΔΤΦΤΨΑ΢ ... 89

Ε. ΒΗΒΛΗΟ III (ΘΑΛΕΙΑ): ...

1. Ζ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΠΟΛΤΚΡΑΣΖ ( ΗΗΗ 39-43, ΗΗΗ 120-125) ....

Η΢ΣΟΡΗΚΟ ΠΛΑΗ΢ΗΟ ... 91

΢ΑΜΗΑΚΟ΢ ΛΟΓΟ΢ ... 92

ΤΠΟΘΔ΢Ζ ... 94

΢ΥΟΛΗΑ ... 96

ΣΟ ΑΝΑΠΟΦΔΤΚΣΟ ΣΖ΢ ΜΟΗΡΑ΢ ΚΑΗ ΣΟ ΖΘΟ΢ ΣΟΤ ΣΤΡΑΝΝΟΤ ... 97

ΔΛΔΤΘΔΡΖ ΒΟΤΛΖ΢Ζ Ή ΠΔΠΡΧΜΔΝΟ; ... 100

ΣΡΑΓΗΚΑ ΜΟΣΗΒΑ ... 101

΢ΤΓΚΡΗ΢Ζ ΜΔ ΣΖ ΝΟΤΒΔΛΑ ΣΟΤ ΚΡΟΗ΢ΟΤ ... 102

2. ΠΔΡΗΑΝΓΡΟ΢ ΚΑΗ ΛΤΚΟΦΡΧΝ (ΗΗΗ 50-53)

ΤΠΟΘΔ΢Ζ ... 105

Η΢ΣΟΡΗΚΟ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ... 106

ΜΗΑ ΑΝΘΡΧΠΟΚΔΝΣΡΗΚΖ ΣΡΑΓΗΚΖ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΖ΢ ΔΛΛΖΝΗΚΖ΢ ΣΤΡΑΝΝΗΓΑ΢ ... 107

ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΖ΢ ΝΟΤΒΔΛΑ΢ ... 109

3.

ΣΟ ΣΔΛΟ΢ ΣΟΤ ΚΑΜΒΤ΢Ζ (ΗΗΗ 64-66) ...

Η΢ΣΟΡΗΚΟ ΠΛΑΗ΢ΗΟ ΚΑΗ ΤΠΟΘΔ΢Ζ ... 110

ΣΡΑΓΗΚΑ ΜΟΣΗΒΑ ... 113

4.

Ζ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΠΡΖΞΑ΢ΠΖ ( ΗΗΗ 74-75)...

Ζ ΣΡΑΓΧΓΗΑ ΣΟΤ ... 117

6

5.

Ζ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΓΖΜΟΚΖΓΖ ( ΗΗΗ 129-138.4) ...

ΟΗ ΜΖΥΑΝΟΡΡΑΦΗΔ΢ ΣΟΤ ΚΡΟΣΧΝΗΑΣΖ ΑΤΛΗΚΟΤ ΓΗΑΣΡΟΤ ... 118

Ζ ΢ΚΖΝΖ ΣΟΤ ΤΠΝΟΓΧΜΑΣΗΟΤ ... 121

ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΖ΢ ΝΟΤΒΔΛΑ΢ ... 123

Ζ. ΒΗΒΛΗΟ V (ΣΕΡΦΙΥΟΡΗ): Ζ ΚΑΣΑΓΗΚΖ ΣΖ΢ ΣΤΡΑΝΝΗΓΑ΢ (V 91-93) ...

΢ΠΑΡΣΗΑΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ... 125

ΤΠΟΘΔ΢Ζ ... 125

ΡΖΣΟΡΗΚΟ΢ ΛΟΓΟ΢ ΢ΧΚΛΖ-ΟΗ ΚΤΦΔΛΗΓΔ΢ ... 126

΢ΥΟΛΗΑ ... 129

΢ΤΝΣΟΜΖ ΑΝΑΛΤ΢Ζ ΡΖΣΟΡΗΚΟΤ ΛΟΓΟΤ ... 129

ΜΟΣΗΒΑ ΚΑΗ ΣΡΑΓΗΚΟΗ ΠΑΡΑΛΛΖΛΗ΢ΜΟΗ ... 131

ΑΣΤΥΖ΢ ΡΖΣΟΡΗΚΟ΢ ΛΟΓΟ΢ ... 133

Ζ ΚΑΣΑΓΗΚΖ ΣΖ΢ ΣΤΡΑΝΝΗΓΑ΢ ... 135

ΠΟΛΗΣΗΚΟΗ ΤΠΑΗΝΗΓΜΟΗ ΖΡΟΓΟΣΟΤ ... 136

Θ. ΒΗΒΛΗΟ VI ( ΕΡΑΣΧ): 1. Ζ Η΢ΣΟΡΗΑ ΜΔ ΣΟ Α΢ΥΖΜΟ ΠΑΗΓΗ ( VI 61)...

2. H Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΑΡΗ΢ΣΧΝΑ ( VI 62-63)……… ……..

Ζ ΝΟΤΒΔΛΑ ... 139

ΑΝΑΚΛΑ΢Ζ ΝΟΤΒΔΛΑ΢ ΚΑΝΓΑΤΛΖ ... 140

ΜΟΣΗΒΑ ΚΑΗ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΖ΢ ΝΟΤΒΔΛΑ΢ ... 141

3. Ζ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΓΛΑΤΚΟΤ (VI 86 α-86 δ.1) ... …

Η΢ΣΟΡΗΚΟ ΠΛΑΗ΢ΗΟ ΚΑΗ ΤΠΟΘΔ΢Ζ ... 142

7

΢ΥΟΛΗΑ ... 144

Ζ ΠΑΡΑΗΝΔΣΗΚΖ ΠΑΡΔΚΒΑ΢Ζ ΓΗΑ ΣΟ ΓΛΑΤΚΟ ... 144

Ζ ΓΗΚΑΗΟ΢ΤΝΖ ΣΟΤ ΓΛΑΤΚΟΤ ... 145

ΔΠΗΣΤΥΖ΢ Ο ΛΟΓΟ΢ ΣΟΤ ΛΔΧΣΤΥΗΓΑ; ... 146

Η. ΒΗΒΛΗΟ VII (ΠΟΛΤΜΝΙΑ): ΢ΠΔΡΘΗΑ΢ ΚΑΗ ΒΟΤΛΗ΢ (VII 134- 137) ...

ΟΤΚ ΔΛΛΖΝΗΚΟΝ ΣΟ ΠΡΟ΢ΚΤΝΔΗΝ ... 150

ΣΡΑΓΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΢ΣΖ ΝΟΤΒΔΛΑ ... 150

ΔΛΔΤΘΔΡΗΑ ... 151

ΗΑ. ΒΗΒΛΗΟ VIII (ΟΤΡΑΝΙΑ): Ζ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΔΡΜΟΣΗΜΟΤ ΑΠΟ ΣΑ ΠΖΓΑ΢Α (VIII 104-106) ...

΢ΥΟΛΗΑ ... 153

ΡΟΛΟ΢ ΝΟΤΒΔΛΑ΢ ... 153

ΗΒ. ΒΗΒΛΗΟ ΗΥ ( ΚΑΛΛΙΟΠΗ): 1. Ο ΔΡΧΣΑ΢ ΣΟΤ ΞΔΡΞΖ (ΗΥ 108-113)

2. ΑΡΣΑΩΚΣΖ΢ ΚΑΗ ΠΡΧΣΔ΢ΗΛΑΟ΢ (ΗΥ 116-120) ...

Η΢ΣΟΡΗΚΟ ΠΛΑΗ΢ΗΟ ΚΑΗ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΧΝ ΝΟΤΒΔΛΧΝ ... 155

1. Ο ΔΡΧΣΑ΢ ΣΟΤ ΞΔΡΞΖ (ΗΥ 108-113)

΢ΥΟΛΗΑ ... 158

ΠΡΟ΢ΧΠΑ ... 161

ΑΦΖΓΖΜΑΣΗΚΔ΢ ΓΟΜΔ΢ ΚΑΗ ΜΟΣΗΒΑ: ... 162

1. Ζ ακαηνμπή ... 162

2. Ζ ηαηαζηναηήβδζδ ημο λόκνπ ... 163

8

3. Σμ δχνμ ... 163

ΑΝΑΛΤ΢Ζ ... 164

΢ΤΓΚΡΗ΢Ζ ΜΔ ΝΟΤΒΔΛΑ ΓΤΓΖ ... 166

Ζ ΑΝΑΣΟΛΗΣΗΚΖ ΣΤΡΑΝΝΗΑ ΜΔ΢Α ΑΠΟ ΣΖ ΜΟΡΦΖ ΣΟΤ ΞΔΡΞΖ ... 172

2. ΑΡΣΑΩΚΣΖ΢ ΚΑΗ ΠΡΧΣΔ΢ΗΛΑΟ΢ ( ΗΥ 116-120) .... ……..

Η΢ΣΟΡΗΚΟ ΠΛΑΗ΢ΗΟ ... 173

ΤΠΟΘΔ΢Ζ ... 174

ΑΝΑΛΤ΢Ζ ... 175

Ο ΖΡΧΑ΢ ΠΡΧΣΔ΢ΗΛΑΟ΢ ΓΔΦΤΡΧΝΔΗ ΣΟ ΜΤΘΟ ΜΔ ΣΖΝ Η΢ΣΟΡΗΑ ... 176

ΗΓ. ΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑΣΑ………....

Ζ ΚΤΚΛΗΚΖ ΑΝΣΗΛΖΦΖ ΣΖ΢ ΑΝΘΡΧΠΗΝΖ΢ ΜΟΗΡΑ΢ ΚΑΗ ΣΖ΢ Η΢ΣΟΡΗΑ΢………..179

Ζ ΖΘΗΚΖ ΚΑΗ ΑΝΘΡΧΠΟΛΟΓΗΚΖ ΓΗΑ΢ΣΑ΢Ζ ΢ΣΟ ΝΟΒΔΛΗ΢ΣΗΚΟ ΤΛΗΚΟ.. ... 179

ΘΡΖ΢ΚΔΤΣΗΚΟ ΢ΣΟΗΥΔΗΟ ... 180

ΔΠΗΓΡΑ΢Ζ ΣΟΤ ΣΡΑΓΗΚΟΤ ΜΟΝΣΔΛΟΤ ΢ΣΗ΢ ΝΟΤΒΔΛΔ΢ ... 182

Ο ΖΡΟΓΟΣΟ΢ ΔΠΗΥΔΗΡΔΗ ΝΑ ΚΑΣΑΝΟΖ΢ΔΗ ΣΟΝ ΚΟ΢ΜΟ ΓΡΑΦΟΝΣΑ΢ ΓΗ’ΑΤΣΟΝ ... 183

ΔΠΗΛΟΓΟ΢………....

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ………...

9 …ηνηνῦηνο νὖλ κνη ὁ ζπγγξαθεύο. ἔζησ ἄθνβνο, ἀδέθαζηνο, ἐιεύζεξνο, παξξεζίαο θαὶ ἀιεζείαο θίινο, ὡο ὁ θσκηθόο θεζίλ, ηὰ ζῦθα ζῦθα, ηὴλ ζθάθελ δὲ ζθάθελ ὀλνκάζσλ, νὐ κίζεη νὐδὲ θηιίᾳ λέκσλ νὐδὲ θεηδόκελνο ἢ ἐιεῶλ ἢ αἰζρπλόκελνο ἢ δπζσπνύκελνο, ἴζνο δηθαζηήο, εὔλνπο ἅπαζηλ ἄρξη ηνῦ κὴ ζαηέξῳ ηη ἀπνλεῖκαη πιεῖνλ ηνῦ δένληνο, μέλνο ἐλ ηνῖο βηβιίνηο θαὶ ἄπνιηο, αὐηόλνκνο, ἀβαζίιεπηνο, νὐ ηί ηῷδε ἢ ηῷδε δόμεη ινγηδόκελνο, ἀιιὰ ηί πέπξαθηαη ιέγσλ.

( Λμοηζακμῦ, Πῶο δεῖ ἱζηνξίαλ ζπγγξάθεηλ 41 )

10

ΠΡΟΛΟΓΟ΢

«Ο Ζνυδμημξ ιέκεζ θίβμ ςξ πμθφ άβκςζημξ ζηδκ Δθθάδα, ιζα άβκςζηδ ιεβαθεζυηδηα» ζδιεζχκεζ ιε θφπδ ημο ημ 1964 μ Η.Θ. Καηνζδήξ βζα ημκ Αθζηανκαζζέα ζζημνζμβνάθμ.¹Καζ ζοκεπίγεζ: «Με ηα ημζιμπμθζηζηά ηαζ δζαπνμκζηά ημο εκδζαθένμκηα αβηαθζάγεζ υθμ ημκ βκςζηυ ηυηε ηυζιμ, βζα κα ηναηήζεζ ζηδ ικήιδ² ηςκ οζηενυηενςκ βεκεχκ ηδκ ηάεε εηδήθςζδ ηδξ γςήξ ηςκ ακενχπςκ απυ ηα πακάνπαζα πνυκζα ςξ ηδ ζφβπνμκδ επμπή».³Οζ κμοαέθεξ ηαζ ηα ακέηδμηα πμο δζααάγμοιε ζηζξ Ιζηνξίεο ημο ιαξ βμδηεφμοκ ελίζμο ιε ηδκ αθήβδζδ ηδξ ιάπδξ ζημ Μαναεχκα ή ηδξ καοιαπίαξ ζηδ ΢αθαιίκα.

Σμ ένβμ ημο εαοιάζηδηε αθθά ηαζ αιθζζαδηήεδηε ιε ζδζαίηενμ πάεμξ, πςνίξ υιςξ μζ Ιζηνξίεο ζημ ζφκμθυ ημοξ κα είκαζ βκςζηέξ ζε έκα εονφηενμ ημζκυ. Γζα ημ εθθδκζηυ ημζκυ παναιέκεζ μ ζζημνζηυξ ηςκ Πενζζηχκ πμθέιςκ, ηςκ δνςζηχκ ζοβηνμφζεςκ ζημκ Μαναεχκα, ηζξ Θενιμπφθεξ, ηδ ΢αθαιίκα ηαζ ηζξ Πθαηαζέξ, ηδξ θαιπνήξ εθθδκζηήξ κίηδξ, ή αηυιδ μ αθδβδηήξ ιζαξ ζεζνάξ δζδαηηζηχκ ζζημνζχκ ηαζ δεκ ιεηαηζκήεδηε απυ ηδ εέζδ ημο βμδηεοηζημφ παναιοεά, μ μπμίμξ υιςξ ένπεηαζ πάκηα δεφηενμξ ζηδ ζοκείδδζδ ηςκ ακαβκςζηχκ ζε ζπέζδ ιε ημκ ΋ιδνμ. ⁴

Κζ υιςξ, δ νδηά επακαθαιαακυιεκδ απυ ημκ ζζημνζηυ ανπή ηδξ ηαηαβναθήξ, δζαηήνδζδξ ηαζ ακαδζήβδζδξ ηδξ πανάδμζδξ, ςξ ζζημνζηή ιέεμδμξ, δεκ είκαζ μπζζεμδνυιδζδ, αθθά «έκα ζδιακηζηυ αήια πνμυδμο»⁵, ζε ζπέζδ ιε ημκ Δηαηαίμ,

«ιζα ηάζδ πμο είκαζ ααεφηαηα νζγςιέκδ ζηδ θφζδ ημο Ζνμδυημο πζμ πμθφ απυ ημ ηαεήημκ ηδξ ηνζηζηήξ ηαζ ηδξ επζθμβήξ, ιζα ηάζδ πμο πνμεημζιάγεζ ημ έδαθμξ βζα ημ Θμοηοδίδδ».⁶

Ζ πανμφζα Γζπθςιαηζηή Δνβαζία μθμηθδνχκεζ ιζα απαζηδηζηή, ημπζχδδ αθθά βμδηεοηζηή ειαάεοκζδ ζηδκ Ανπαία Δθθδκζηή Φζθμθμβία ηαζ ιζα ιεθέηδ πμο απμηεθεί βζα ιέκα απαναίηδημ δζακμδηζηυ ηαζ επζζηδιμκζηυ μπθζζιυ, ζπεδυκ ηνζάκηα πνυκζα ιεηά ηζξ πνμπηοπζαηέξ ζπμοδέξ ιμο ζηδκ Ηζημνία. Καηά ηδ δζάνηεζα ηςκ οπένμπςκ δζαθέλεςκ ημο ηαεδβδηή ιμο η. Βαζίθεζμο Λ. Κςκζηακηζκυπμοθμο ζημ

1 Romm ( 2004) 35

2 Βθ. Harrison (2005) 8, υπμο ακαθένεηαζ υηζ ζηέηεηαζ ζηδκ πφθδ δφμ ηυζιςκ, δφμ πενζυδςκ ηδξ Ηζημνίαξ. Πνςημπυνμ,ζηαπακέα ημκ απμηαθεί μ Myres (1953)47

3 Πνυθ. Καηνζδή ζημ Μανςκίηδξ (1964) 5

4 Πνυθ. ζημ ΗΡΟΓΟΣΟ΢ (2004) 9

5 Jacoby (1913) 472

6 Βθ. Ρεβηάημξ (2009)125 , οπμζδι. 124 ηαζ 125

11 ιάεδια ηδξ Ανπαίαξ Δθθδκζηήξ Ηζημνζμβναθίαξ ιαβεφηδηα αημφβμκηάξ ημκ κα ιαξ ακαθφεζ ηζξ επζζηδιμκζηέξ ζοβηνζηζηέξ πνμζεββίζεζξ ημο βζα ημοξ ηνεζξ ζζημνζημφξ ηδξ Κθαζζζηήξ πενζυδμο, Ζνυδμημ, Θμοηοδίδδ ηαζ Ξεκμθχκηα⁷, αθθά πζμ πμθφ ιε εκέπκεοζε μ ηυζιμξ ηδξ Ζνμδυηεζαξ κμοαέθαξ, ιε ηα δναιαηζηά ηδξ ιμηίαα ηαζ ηδ βεζηκίαζή ηδξ ιε ηδκ Σναβςδία.

Γζα ημ θυβμ αοηυ εα επζπεζνήζς κα πανμοζζάζς, δζαηνέπμκηαξ ηα Βζαθία ημο Ζνμδυημο, ανηεηέξ απυ ηζξ πζμ δζάζδιεξ Ζνμδυηεζεξ κμοαέθεξ, πμθθέξ απυ ηζξ μπμίεξ ιε ημ ηξηπξόζσπνλ ηςκ παναηηήνςκ ημοξ παναπέιπμοκ ζαθχξ ζηδκ αηηζηή Σναβςδία. Πανάθθδθα, εα εκημπίζς ζοβηεηνζιέκα εέιαηα πμο επακαθαιαάκμκηαζ ζηζξ εκ θυβς κμοαέθεξ, υπςξ δ εεσηή αζηζυηδηα, δ εθήιενδ ακενχπζκδ εοηοπία, ημ εοιεηάαθδημ ηδξ ηφπδξ, δ ηοηθζηή ζφκεεζδ, ημ ζπήια ὓβξεσο – ηίζεσο, ηα ιμηίαα ακυδμο ηαζ πηχζδξ, ημο ρεοημδζθήιιαημξ, ηδξ ακάβηδξ, ημο δχνμο ηαζ ημο ακηίδςνμο, ηδξ αζιμζηαβμφξ θαβκείαξ, ηδξ ακάηνζζδξ, ημο ζμθμφ ζοιαμοθάημνα η.ά.

ηαζ εα ζοιθςκήζς υηζ, πανά ηδ δζαθμνμπμζδιέκδ ιμνθζηή ηαζ πενζεπμιεκμθμβζηή ημοξ ζφζηαζδ, μζ κμοαέθεξ δεκ θεζημονβμφκ απμζπαζιαηζηά, αθθά δζαδναιαηίγμοκ ζδιακηζηυ νυθμ ειααεφκμκηαξ, αζηζμθμβχκηαξ ηαζ εκζζπφμκηαξ ηδκ ηφνζα ζζημνζηή αθήβδζδ ηαζ ελοπδνεημφκ ημκ ζζημνζηυ ζημπυ ημο Ζνμδυημο.

Θα ήεεθα κα εοπανζζηήζς ζδζαζηένςξ ημκ επζαθέπμκηα ηαεδβδηή ιμο, η. Βαζίθεζμ Λ. Κςκζηακηζκυπμοθμ, δζυηζ πνμεφιςξ ιε εκεάννοκε ιε οπμιμκή ηαζ εοβέκεζα, ιε ηαεμδήβδζε επζζηδιμκζηά ζηδ πνήζδ ηαηάθθδθδξ αζαθζμβναθίαξ, ιμο επέηνερε εθεοεενία δνάζδξ ηαηά ηδκ εηπυκδζδ ημφηδξ ηδξ ενβαζίαξ, αθθά πνμπάκηςκ ιμο έηακε πνήζζιεξ παναηδνήζεζξ -εκ ιέζς εένμοξ- βζ’αοηή ηδ ζοββναθή. Θενιέξ εοπανζζηίεξ απεοεφκς αηυιδ ζημοξ ζοκεπζαθέπμκηεξ ηαεδβδηέξ ιμο, η. Βμθμκάηδ Δθέκδ, βζα ηδκ άμηκδ επζζηδιμκζηή ηαζ μνβακςηζηή ηδξ οπμζηήνζλδ ηαηά ηδ θμίηδζή ιμο ζημ Πνυβναιια Μεηαπηοπζαηχκ ΢πμοδχκ ημο ηιήιαημξ Φζθμθμβίαξ ημο Πακεπζζηδιίμο Πεθμπμκκήζμο, ηαζ η. Δοζηαείμο Αεακάζζμ, βζα ηδκ πνμεοιία ημο κα αλζμθμβήζεζ αοηή ιμο ηδκ αηαδδιασηή ένεοκα. Θα ήηακ πανάθεζρδ κα ιδκ εοπανζζηήζς απυ αάεμοξ ηανδζάξ ηδκ μιυηζιδ ηαεδβήηνζα η. Ξακεάηδ-Καναιάκμο Γεςνβία ηαζ ημκ ηαεδβδηή η. Μανηακηςκάημ Ακδνέα βζα ημοξ επζζηδιμκζημφξ δνυιμοξ πμο ιμο άκμζλακ, πάκηα ιε ηδκ εοβέκεζα, ηδ γεζηαζζά ηδξ πνμζςπζηυηδηάξ

7 Βθ. Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013)

12 ημοξ ηαζ αζθαθχξ ημ επζζηδιμκζηυ, ζοββναθζηυ ηαζ δζδαηηζηυ ημοξ ακάζηδια. Σέθμξ, ζδζαίηενεξ εοπανζζηίεξ μθείθς ζημοξ οπεοεφκμοξ ηδξ Βζαθζμεήηδξ ηδξ ΢πμθήξ

Ακενςπζζηζηχκ Δπζζηδιχκ ηαζ Πμθζηζζιζηχκ ΢πμοδχκ ημο Πακεπζζηδιίμο, η. Φζθθμφδδ Ηςάκκδ ηαζ η. Κάηζμο Γεςνβία πμο ήηακ πάκηα δίπθα ιμο ζε υ,ηζ ημοξ

γήηδζα.

Σδκ πανμφζα ενβαζία ηδκ αθζενχκς ιε ιεβάθδ ζοβηίκδζδ ζηδκ ημνμφθα ιμο, Βαζζθζάκα, ιε ηδκ μπμία πμνεοηήηαιε ιαγί ηα ηεθεοηαία έλζ πνυκζα ζημοξ δφζημθμοξ δνυιμοξ ηδξ ιεθέηδξ ηαζ ηδξ βκχζδξ.

13

ΔΗ΢ΑΓΧΓΖ

Κμκηά ζηδκ χνζιδ ηναβςδία ημο ΢μθμηθή ανίζηεηαζ ημ ένβμ ημο Ζνμδυημο, ιε έκα πθήεμξ ανπασηχκ παναηηδνζζηζηχκ ηαζ ιε ιζα πμζηζθία ζημζπείςκ πμο δεκ έπμοκ ζοιπδπεεί αηυια ζε ζηαεενή εκυηδηα, αθθά πμο απμηεθμφκ ηδκ ζδζαίηενδ πάνδ ηδξ δζήβδζδξ ημο ζζημνζμβνάθμο⁸. Ο Κςκζηακηζκυπμοθμξ ημ ηαηαηάζζεζ ζηδκ Πνχζιδ Ηζημνζμβναθία ζε δζαθμνμπμίδζδ ιε ημ ζζημνζηυ ένβμ ημο Θμοηοδίδδ, ημκ μπμίμ μκμιάγεζ εειεθζςηή ηδξ επζζηδιμκζηήξ ηαζ ημο Ξεκμθχκηα, ημκ μπμίμ εεςνεί εηπνυζςπμ ηδξ «δδιμζζμβναθζηήξ» ζζημνζμβναθίαξ.⁹

Γεκ είκαζ ηοπαίμ υηζ μζ ηάημζημζ ηδξ Αθζηανκαζζμφ, ηνεζξ αζχκεξ ιεηά ημ εάκαημ ημο ζζημνζημφ, ζοβηνίκμοκ ημκ πνυβμκυ ημοξ ιε ημκ ενοθζηυ ΋ιδνμ. Ο Ζνυδμημξ παναθθδθίγεηαζ ιε ημκ ιέβζζημ πμζδηή ημο ανπαίμο ηυζιμο θυβς ημο επζηχκ δζαζηάζεςκ ένβμο ημο. Καη΄ ακαθμβία πνμξ ηδκ μιδνζηή Ηθζάδα, μζ Ιζηνξίεο ημο Ζνμδυημο δζαηδνμφκ ζημ αηέναζμ ημκ έκημκα πνμθμνζηυ παναηηήνα ηδξ ζφκεεζήξ ημοξ ιέζα απυ αοηάνηεζξ ηαζ πμθοδφκαιμοξ ιόγνπο¹⁰.

Σα εειέθζα ηδξ ζφβπνμκδξ ζζημνζμβναθίαξ ηίεεκηαζ ζηδκ ηθαζζζηή ανπαζυηδηα ιε ημ ένβμ ημο Ζνμδυημο, μ μπμίμξ δζαιμνθχκεζ ηαζ ηα ααζζηά ζημζπεία ημο είδμοξ ζηδκ έκεεζδ ημο οθζημφ.¹¹ «Αοηυ πάκηςξ πμο παναηηδνίγεζ ημ είδμξ, έηζζ υπςξ πνμηφπηεζ απυ ηδ ζοβηνζηζηή ιεθέηδ ηςκ ηνζχκ ζζημνζηχκ ηδξ Κθαζζζηήξ πενίμδμο (Ζνμδυημο-Θμοηοδίδδ-Ξεκμθχκηα), είκαζ δ έθθεζρδ ζοκμπήξ ηαζ ηακυκςκ πμο ημ δζέπμοκ, αθμφ δ δζαπείνδζδ ημο ζζημνζημφ οθζημφ ηαζ δ ελέθζλδ ημο είδμοξ ελανηχκηαζ απυ ηζξ επζθμβέξ ηαζ ηδ ζημπμεεζία ημο ηάεε ζζημνζημφ» βνάθεζ μ Κςκζηακηζκυπμοθμξ, μ μπμίμξ οπμζηδνίγεζ πςξ, θυβς ηςκ δζαθμνεηζηχκ αθθαβχκ πμο ζοιααίκμοκ ζημ είδμξ απυ ημκ έκακ εηπνυζςπυ ημο ζημκ άθθμκ, δεκ ιπμνμφιε κα ιζθάιε βζα ελέθζλδ αθθά ιάθθμκ βζα ημιέξ ζημ ζζημνζμβναθζηυ είδμξ.¹²Ο Ζνυδμημξ, αέααζα, επζπεζνεί κα ηαηακμήζεζ ημκ ηυζιμ βνάθμκηαξ βζ΄ αοηυκ. Σμ ίδζμ ημ ιέβεεμξ ημο αζαθίμο ημο-υζμ άημιρμ ηζ ακ εεςνείημ απυ ηάπμζμοξ- πενζέπεζ ημ ζπένια ηδξ αηαηαιάπδηδξ έθλδξ πμο εα αζηήζεζ μ Θμοηοδίδδξ ζημοξ

8 Lesky (1985) 435

9 Βθ. Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013)19-25

10 Πνυθ. Μανηακηςκάημο ζημ Romm ( 2004) 13

11 Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 19, αθ. ηαζ Πνυθ. επζι. ζημ Bichler -Rollinger ( 2006)17, οπμζδι.1

12 Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 19

14 ιεηαβεκέζηενμφξ ημο.¹³Σμ ημζκυ παναηηδνζζηζηυ πμο ζοκδέεζ αοηέξ ηζξ δφμ ιεβάθεξ ιμνθέξ είκαζ υηζ ακηζθήθεδηακ ηδκ ημζιμσζημνζηή ζδιαζία ηςκ Πενζζηχκ Πμθέιςκ ηαζ ημο ειθοθίμο Πεθμπμκκδζζαημφ Πμθέιμο ακηίζημζπα¹⁴.

΋πςξ έπεζ βναθηεί «δ Ζνμδυηεζα ζζημνία δζέπεηαζ απυ ιζακ ανπή πμο παναηηδνίγεζ δζαπνμκζηά ηδκ ανπαία εθθδκζηή ζηέρδ, ημοθάπζζημκ έςξ ηα πνυκζα ημο Δονζπίδδ ηαζ πμο ζοιποηκχκεηαζ ζηδκ ακηίθδρδ υηζ ζηδ γςή αηυιςκ ηαζ ηναηχκ επζηναηεί ιεηααμθή απυ ηδκ εοηοπία ζηδ δοζηοπία ή ημ ακηίζηνμθμ. Ο Ζνυδμημξ, βζα κα ελδβήζεζ ηα ζζημνζηά θαζκυιεκα, πνμαάθθεζ ηδκ πζμ πάκς ακενςπμθμβζηή ανπή ζημ επίπεδμ ηςκ ηναηζηχκ μκημηήηςκ. Με αοηή ηδκ έκκμζα είκαζ ζε εέζδ κα πνμαθέρεζ ηδκ ανκδηζηή έηααζδ ηδξ αθαγμκζηήξ επεηηαηζηήξ πμθζηζηήξ ηδξ Αεήκαξ ηαζ κα ηναηήζεζ ίζεξ απμζηάζεζξ απυ Έθθδκεξ ηαζ ααναάνμοξ, πςνίξ κα ααζίγεηαζ ζημ ηνζηήνζμ ηδξ εεκζηήξ ηαοηυηδηαξ»¹⁵.

13 Flory ζημ ΗΡΟΓΟΣΟ΢(2004) 166

14 Πνυθ. επζι. ζημ Bichler -Rollinger ( 2006) 17

15 ΋.π. 19-20 ηαζ οπμζδι.6 ηαζ 7

15

Α. ΖΡΟΓΟΣΟ΢

ΒΗΟΓΡΑΦΗΚΑ ΢ΣΟΗΥΔΗΑ

Ο ζοββναθέαξ ημο πνχημο ιεβάθμο ένβμο ζε πεγυ θυβμ πμο ζχγεηαζ απυ ηδκ ανπαία εθθδκζηή βναιιαηεία ηαηαβυηακ απυ ηα ακαημθζηά πανάθζα ημο Αζβαίμο, υπμο ήηακ εβηαηεζηδιέκμξ ποηκυξ εθθδκζζιυξ, εφνςζημξ ηαζ αηιαίμξ, αηίεαζμξ οπμηαηηζηυξ πυηε ηςκ Λοδχκ πυηε ηςκ Πενζχκ, πμο δδιζμονβμφζε ζοπκά ακαηαναπέξ ζηδκ πενζμπή αοηή ηδξ απένακηδξ πενζζηήξ αοημηναημνίαξ¹⁶. ΢φιθςκα ιε ηα ρήβιαηα ηςκ πθδνμθμνζχκ πμο δζαεέημοιε βζα ηδ γςή ημο Ζνμδυημο¹⁷, παηνίδα ημο εεςνείηαζ δ Αθζηανκαζζυξ, δςνζηή απμζηία. Πνμαθδιαηζηή, ήδδ απυ ηδκ ανπαζυηδηα, είκαζ δ αοεεκηζηυηδηα ηδξ πνχηδξ εζζαβςβζηήξ θνάζδξ πμο θεζημονβεί ςξ ηίηθμξ ημο ένβμο. Δηεί πθδνμθμνμφιαζηε βζα ημ υκμια ηαζ ημκ ηυπμ ηαηαβςβήξ ημο ηαζ δζαθςηζγυιαζηε βζα ηδ εειαηζηή ηαζ ημοξ ζημπμφξ ημο ένβμο ημο¹⁸:Ἡξνδόηνπ Ἁιηθαξλεζζένο ἱζηνξίεο ἀπόδεμηο ἥδε, ὡο κήηε ηὰ γελόκελα ἐμ ἀλζξώπσλ ηῷ ρξόλῳ ἐμίηεια γέλεηαη, κήηε ἔξγα κεγάια ηε θαὶ ζσκαζηά, ηὰ κὲλ Ἕιιεζη ηὰ δὲ βαξβάξνηζη ἀπνδερζέληα, ἀθιεᾶ γέλεηαη, ηά ηε ἄιια θαὶ δη᾽ ἣλ αἰηίελ ἐπνιέκεζαλ ἀιιήινηζη.

Καηαβυηακ απυ μζημβέκεζα ανζζημηναηζηή ιε ηανζηή ιάθθμκ πνυζιεζλδ, υπςξ ακηθμφιε απυ ανπαίεξ παναδυζεζξ. Σα μκυιαηα ημο παηένα ημο (Λφλδξ) ηαζ ημο εείμο ημο (Πακφαζζζξ), επζημφ πμζδηή, ιμζάγμοκ Κανζηά¹⁹. Έπμκηαξ θμζπυκ ζηεκμφξ δεζιμφξ ιε ημοξ Κάνεξ ηαζ ηδκ Δββφξ Ακαημθή ήηακ ακαιεκυιεκμ κα επδνεαζηεί.

Γεκκήεδηε βφνς ζημ 485/480π.Υ., ζηα πνυκζα δδθαδή ηδξ δεφηενδξ Πενζζηήξ εηζηναηείαξ εκακηίμκ ηςκ Δθθήκςκ, ηαζ πέεακε (ημ πμφ είκαζ ενχηδια ακαπάκηδημ) βφνς ημ 425/420π.Υ., δέηα πενίπμο πνυκζα ιεηά ηδκ έηνδλδ ημο Πεθμπμκκδζζαημφ Πμθέιμο.²⁰ Ο ίδζμξ ζημ ένβμ ημο δίκεζ εθάπζζηα ζημζπεία βζα ημκ εαοηυ ημο ηαζ απμθεφβεζ ηδκ αοημακαθμνά. Αοηυ είκαζ ιζα ζφιααζδ πμο έθηεζ ηδκ ηαηαβςβή ηδξ

16 Βθάπμξ (1989) xi

17 Lesky (1985) 435-438

18 Asheri-Lloyd (2010) 143

19 Βθ. Easterling - Knox (2000) 566 ηαζ Asheri -Lloyd ( 2010)146

20 Βθ. Easterling - Knox (2000) 566-570

16 απυ ημ έπμξ²¹.

΢ηδ δζαιυνθςζδ ηδξ ζζημνζηήξ ημο ακηίθδρδξ θαίκεηαζ πςξ έπαζλακ ζδιακηζηυ νυθμ ηα ηνίζζια πνυκζα ηςκ ιδδζηχκ πμθέιςκ αθθά ηαζ ηα επυιεκα.Ο Ζνυδμημξ, ελάθθμο, είπε δείλεζ απυ κςνίξ ημ εκδζαθένμκ ημο βζα ηα πμθζηζηά πνάβιαηα ηδξ ζςκζηήξ παηνίδαξ ημο. Ακάιεζα ζημ 454 ηαζ ημ 445 π.Υ. ημπμεεημφκηαζ ιε ανηεηή πζεακυηδηα ηα ιεβάθα ηαλίδζα ημο ζζημνζημφ.²²Ανπαία αζμβναθζηή πανάδμζδ ακαθένεζ υηζ πήβε ζηδκ αεδκασηή απμζηία ηςκ Θμονίςκ, υπμο εηεί, ζηδκ αβμνά, θένεηαζ κα έδεζπκακ ανβυηενα ημκ ηάθμ ημο. ΢φιθςκα ιε ηδ πεζνυβναθδ πανάδμζδ, μ Ζνυδμημξ πενζβνάθεζ ημκ εαοηυ ημο ςξ πμθίηδ ηδξ Αθζηανκαζζμφ ζηδκ πνχηδ πνυηαζδ ημο πνμμζιίμο, αθθά ηςκ Θμονίςκ ζε ιζα πνχζιδ παναθθαβή ημο, πμο πμθθμί ιεθεηδηέξ εεςνμφκ υηζ εα ιπμνμφζε κα ήηακ αοηυ πμο έβναρε μ ζζημνζηυξ.²³

Γδθαδή, βζα ηδκ ανπή ημο Η αζαθίμο ηςκ Ηζημνζχκ παναδίδεηαζ δζηηή πανμοζίαζδ ημο ζοββναθέα: Ἡξνδόηνπ Ἁιηθαξλεζζένο ηαζ Ἡξνδόηνπ Θνπξίνπ.²⁴Σα ηαλίδζα ημο ηαζ πνμπακηυξ δ παναιμκή ημο ζηδκ Αεήκα- ηονίςξ δ εζηαζία υηζ εκηάπεδηε ζημκ ηφηθμ ημο Πενζηθή- ζοκεηέθεζακ ζηδκ πθήνδ ςνίιακζή ημο. Γζα ημ θυβμ αοηυ δ ιυνθςζή ημο πανμοζζάγεζ πμθοιένεζα ηαζ πθδνυηδηα: «ηαλζδζχηδ-δζακμμφιεκμ» εα ιπμνμφζαιε κα ημκ απμηαθέζμοιε ηαζ ίζςξ εα ημκ ζοβηνίκαιε ιε ημοξ ζμθζζηέξ.²⁵Φένεηαζ ςξ θίθμξ ημο ΢μθμηθή, εκχ μ ηεθεοηαίμξ θαίκεηαζ κα ημο αθζένςζε ιζα ςδή ημ 442 π.Υ. (απ. εθεβ. 5W)²⁶. Σμ 445/4 ανααεφηδηε απυ ημοξ Αεδκαίμοξ βζα δδιυζζεξ ακαβκχζεζξ ημο, βεβμκυξ πμο ημ βκςνίγεζ μ Δοζέαζμξ²⁷, ιανηονία πμθφηζιδ, επεζδή ιαεαίκμοιε υηζ μ Ζνυδμημξ δζάααγε ηα ένβα ημο ζε αηνμαηήνζμ υπςξ μζ ναρςδμί απήββεθθακ ηα πμζήιαηά ημοξ²⁸.

21 Asheri -Lloyd ( 2010)144

22 Μανςκίηδξ (1964) 33

23 Easterling - Knox (2000) 566

24 Asheri -Lloyd ( 2010) 146

25 Easterling - Knox (2000) 568

26 Βθ.υιςξ Nesselrath (2001) 230

27 Asheri -Lloyd ( 2010)147

28 Βθάπμξ (1989) xiv

17

ΔΚΠΡΟ΢ΧΠΟ΢ ΣΖ΢ ΠΡΧΗΜΖ΢ Η΢ΣΟΡΗΟΓΡΑΦΗΑ΢

Με ημκ Ζνυδμημ ειθακίγεηαζ ηάπςξ ανβά δ ζζημνζμβναθία, ημ πνχημ είδμξ ηδξ πεγμβναθίαξ, αθμφ κςνίηενα ηονζανπμφζε δ πμίδζδ.²⁹ Ζ ααεααζυηδηα βζα ηδκ φπανλδ εθθδκζηχκ ζζημνζηχκ ένβςκ πνζκ απυ ηδκ δνμδυηεζα ζζημνία ιαξ ακαβηάγεζ κα εκημπίζμοιε ηα παναηηδνζζηζηά ηδξ Πξώηκεο Ιζηνξηνγξαθίαο ιέζα απυ ημ ένβμ ημο Ζνμδυημο.³⁰

Ο Ζνυδμημξ είκαζ πνάβιαηζ μ πνχημξ πμο δεκ παναεέηεζ απθχξ ηα βεβμκυηα ςξ πνμκμβνάθμξ, αθθά ηα ακηζηνίγεζ ιε ζζημνζηή αίζεδζδ, ιε ηδκ έκκμζα υηζ ακαγδηεί - ηδνμοιέκςκ ηςκ ακηζθήρεςκ ηδξ επμπήξ ημο-ηδκ αζηζυηδηά ημοξ ηαζ επζπεζνεί, πμφ ηαζ πμφ, κα ελαβάβεζ ζοιπενάζιαηα. Ζ ζζημνζηή ημο ζηέρδ έπεζ ιζα πμζδηζηή ζδζμζοβηναζία πμο ζοκδοάγεηαζ ιε ενεοκδηζηή δζάεεζδ, ζηδκ μπμία ημκ ςεεί δ αηυνεζηδ πενζένβεζά ημο. Δηείκμ πμο ημκ εκδζαθένεζ πνχηα απ’ υθα είκαζ « ηὰ κεγάια θαὶ ζσκαζηά» ένβα ηςκ ακενχπςκ, ηα μπμία ικδιμκεφεζ βζα κα ιδ ιείκμοκ «ἀθιεᾶ», ένβμ πμζδηή, αθθά ηαζ κα δείλεζ υηζ μ πυθειμξ ιεηαλφ Δθθήκςκ ηαζ Πενζχκ είκαζ ζφβηνμοζδ δφμ ηυζιςκ, ένβμ ζζημνζημφ. Ο πμζδηζηυξ αθδβδηήξ παναεέηεζ πθήεμξ επεζζυδζα, ακέηδμηα ηαζ παναιφεζα ιε ιαηνζκή ζπέζδ ιε ημ ηφνζμ εέια. Ο ζζημνζηυξ εζζάβεζ, βζα πνχηδ θμνά ζηδκ ζζημνζηή αθήβδζδ, ζοβηεηνζιέκα ζημζπεία βζα ηζξ επζδζχλεζξ ηςκ ακηζπάθςκ, βζα ηδκ πμθειζηή ημοξ δφκαιδ, βζα ηδκ πμθζηζηή ημοξ μνβάκςζδ ηαζ ηδκ ημζκςκζηή ημοξ δμιή ηαεχξ ηαζ βζα ηζξ ιεηαλφ ημοξ ζοβηνμφζεζξ, ζημζπεία πμο πανμοζζάγμκηαζ ςξ πναβιαηζηά δεδμιέκα ηαζ υπζ ςξ θακηαζηζηέξ μιδνζηέξ πενζβναθέξ. Με ημκ Ζνυδμημ θμζπυκ πενκάιε απυ ημ έπμξ ζηδκ ηάπςξ ζοζηδιαηζηή ελζζηυνδζδ.³¹ Σμ ένβμ ημο είκαζ έκα είδμξ εβηοηθμπαίδεζαξ, ιε ηεκηνζηυ εέια ημοξ ιδδζημφξ πμθέιμοξ, πμο επεηηείκεηαζ ζε υθεξ ηζξ βκχζεζξ ( ζζημνζηέξ, βεςβναθζηέξ, ημζκςκζηέξ, ακενςπμθμβζηέξ) ηδξ επμπήξ. Γεκ εκδζαθένεζ ημκ Ζνυδμημ μ νοειυξ ηδξ δζήβδζήξ ημο μφηε δ πνμκμθμβζηή πανάιεηνμξ, υζμ δ πενζβναθή ηςκ υζςκ είδε, άημοζε ηαζ δζαπίζηςζε³².

Ζ έηηαζδ αοηχκ ηςκ πανεηαάζεςκ ηαζ ακαθμνχκ ζημπεφεζ ζηδκ ηένρδ ημο αηνμαηδνίμο, υπςξ ηαζ ζηα μιδνζηά έπδ, αθθά ηαζ οπδνεηεί ηδκ ακηίθδρδ ημο

29 Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 16, αθ. ηαζ Easterling - Knox (2000) 566

30 Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 20

31 Βθάπμξ (1989) xii, xiii

32 ΋.π. xvi- xvii . Βθ. ηαζ Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 20-21

18 ζζημνζημφ βζα ηδκ ζζημνζηή ελέθζλδ. Ο Θμοηοδίδδξ, ακηίεεηα, οπυζπεηαζ ζημοξ ακαβκχζηεξ υπζ ηένρδ αθθά αθήεεζα.³³ ΢ημ πνχημ ιζζυ ηςκ Ιζηνξηώλ ηαηαβνάθεηαζ δ ζζημνία ηςκ θαχκ ιε ημοξ μπμίμοξ ζοβηνμφζηδηακ μζ Πένζεξ (ζα ιζα Παβηυζιζα Ηζημνία) ηαζ ημ δεφηενμ ιζζυ ημο ένβμο ημ ηαηαθαιαάκμοκ μζ πυθειμζ. ³⁴

΢ΚΟΠΟ΢ ΚΑΗ ΢ΣΟΥΟΗ ΣΖ΢ Η΢ΣΟΡΗΚΖ΢ ΢ΤΓΓΡΑΦΖ΢

Απυ ημκ Κζηένςκα μ Ζνυδμημξ απμηαθείηαζ «παηέναξ ηδξ Ηζημνίαξ» ( De legibus I.5), δζυηζ απμθάζζζε κα αζπμθδεεί ιε ηζξ ακενχπζκεξ πνάλεζξ ηαζ επζηεφβιαηα (ηὰ γελόκελα ἐμ ἀλζξώπσλ), πμο εηηείκμκηαζ πνμκζηά ηαζ πςνζηά, πνμηεζιέκμο κα ιδκ ηζξ ζαήζεζ μ πνυκμξ (ἀθιεᾶ γέλεηαη)(Η.1). Ο Ζνυδμημξ, θμζπυκ, πνμζδζμνίγεζ ηδκ ζζημνζμβναθία ςξ εεναπαζκίδα ηδξ ζοθθμβζηήξ ικήιδξ ηαζ ζε πενίπηςζδ πμθέιμο ςξ απθήξ ιάνηονμξ ηδξ αζηίαξ ηδξ ζφνναλδξ, πςνίξ αοηυ κα ζοκοπμδδθχκεζ ιζα ααεφηενδ δζενεφκδζδ ηαζ ακάθοζδ ηςκ δοκάιεςκ πμο δνμοκ ζημ αάεμξ ηςκ βεβμκυηςκ. Δδχ ανίζηεηαζ ζε ακηίεεζδ ιε ηδ Θμοηοδίδεζα ζζημνζμβναθία³⁵ πμο έπεζ ςξ ζημπυ ημκ ζζημνζηυ δζδαηηζζιυ, ηδκ απμθοβή δδθαδή ιεθθμκηζηχκ θαεχκ ιέζς ηδξ αηνζαμφξ βκχζδξ ηςκ βεβμκυηςκ ημο πανεθευκημξ, αθμφ μ άκενςπμξ παναιέκεζ ζηαεενυξ ζοκηεθεζηήξ ημο ζζημνζημφ βίβκεζεαζ (θηῆκα ἐο αἰεί).³⁶

Ζ Ζνμδυηεζα Ἱζηνξίε είκαζ ένεοκα (Ἱζηνξίεο ἀπόδεμηο), εφνεζδ ηδξ αθήεεζαξ, αθθά ηαζ βναπηή έηεεζή ηδξ. Δίκαζ πανάθθδθα ηαζ βεςβναθζηή ένεοκα. ΢ημ 2.99 ακαθένμκηαζ ιάθζζηα δ ὄςηο (παναηήνδζδ), δ γλώκε (ηνίζδ) ηαζ δ ἱζηνξίε (ακαγήηδζδ) ςξ ιέζα ιεεμδμθμβζηήξ ακάθοζδξ ημο ζζημνζμβνάθμο.³⁷ Δζδζηυηενα μ Ζνυδμημξ ελζζημνεί ηζ ζοκέαδ παθαζυηενα ζηδκ Δθθάδα, πχξ ζπδιαηίζηδηακ ηα ιεβάθα ααζίθεζα ηδξ Ακαημθήξ, ηαεχξ ηαζ ηζξ αζηίεξ ηςκ Πενζζηχκ Πμθέιςκ (πεν.490 ηαζ 480/79π.Υ).³⁸ ΢ημπυξ ημο ζζημνζημφ είκαζ κα πενζβνάρεζ πχξ δ Αζία ηαζ δ Δθθάδα έθηαζακ ζημκ πυθειμ (πμθζηζηυ εέια).³⁹Ζ μνβάκςζδ ηδξ δνάζδξ εζηζάγεηαζ ζε ηφνζα πνυζςπα: Κφνμξ, Ανηαλένλδξ, Γανείμξ, Ξένλδξ ηαζ ηάκεζ ιζα πνμζπάεεζα κα πνδζζιμπμζήζεζ ςξ πνμκμθμβζηυ ζφζηδια ηδκ αζηζχδδ ζοκάθεζα ζηα

33 Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 53

34 Ξοδάξ (1991) 25, 55-56

35 Ζ θζηυηδηα ηαζ δ πνμζήθςζδ ημο Θμοηοδίδδ ζημ εέια (πόιεκνλ ηῶλ Πεινπνλλεζίσλ θαί Ἀζελαίσλ, ὡο ἐπνιέκεζαλ πξόο ἀιιήινπο), ηαεχξ ηαζ δ πανάεεζδ απμδείλεςκ βζα ηδ ζπμοδαζυηδηα ζε ζφβηνζζδ ιε ημοξ πνμδβμφιεκμοξ, δίκεζ έκα ιέηνμ ηαηακυδζδξ ηδξ επζδζςηυιεκδξ αοζηδνυηδηαξ ηαζ αηνίαεζαξ ιε ηδκ μπμία πνμζεββίγεζ ηα βεβμκυηα. Βθ. Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 41-42

36 ΋.π.40-41

37 Ὀ.π. 47 ηαζ οπμζδι. 1

38 Snell (1984) 201

39 Said -Trede -Boulluec (2001) 239

19 βεβμκυηα⁴⁰.

Ο Ζνυδμημξ ζηδκ ανπή ημο ένβμο ημο πνμζπαεεί κα ακαβάβεζ ηδκ αζηία ημο πμθέιμο ακάιεζα ζημοξ Έθθδκεξ ηαζ ημοξ Πένζεξ ζηδκ ηθδνμκμιζηή έπενα Δονχπδξ-Αζίαξ, πμο άνπζζε ιε ηζξ ανπαβέξ βοκαζηχκ (Ημφξ, Δονχπδξ, Μήδεζαξ, Δθέκδξ), μπυηε πανά ηδκ πνμθακή ζφκδεζή ημο ιε ημοξ ιφεμοξ, δίκεζ ημ πνμζςπζηυ ημο ζηίβια, δδθχκμκηαξ υηζ εα ανπίζεζ ιε ημκ άκενςπμ πμο πνχημξ αδίηδζε ημοξ Έθθδκεξ, δδθ. ημκ Κνμίζμ. Αοηή αηνζαχξ δ δήθςζή ημο ηαηαβνάθεηαζ πνμβναιιαηζηά ζηδκ εζζαβςβή ημο ένβμο ημο πμο εοιίγεζ ηα πνμμίιζα ηδξ επζηήξ πμίδζδξ ηαζ ηδκ απμζημθή ημοξ κα ελοικήζμοκ ηα θιέα ἀλδξῶλ (πα. κή ἀθιεᾶ γέλεηαη). Ο ζοββναθέαξ πενκάεζ απυ ηα ένβα ηςκ ακενχπςκ ζ’ αοηά ηςκ Δθθήκςκ ηαζ ηςκ ααναάνςκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ζηδκ αζηία ημο πμθέιμο ιεηαλφ ημοξ.⁴¹

Ζ Η΢ΣΟΡΗΚΖ ΣΟΤ ΑΝΣΗΛΖΦΖ (ΑΡΥΖ ΣΖ΢ ΑΗΣΗΟΣΖΣΑ΢) ΚΑΗ Ζ ΓΗΑΦΟΡΑ ΜΔ ΣΟ ΘΟΤΚΤΓΗΓΖ

Δίκαζ ηονίανπδ δ πεπμίεδζδ ημο Ζνμδυημο πςξ δ ακενχπζκδ δνάζδ παναιέκεζ εεμηοαένκδηδ ηαζ παν’ υθμ πμο δεκ εηθνάγεηαζ ςξ ζοζηδιαηζηή αζμεεςνία, δζαπενκά μθυηθδνμ ημ ένβμ ημο, ζοιαάθθμκηαξ απμθαζζζηζηά ζηδκ εζςηενζηή ζοκμπή ημο.

Ζ Μμίνα ακαβκςνίγεηαζ ςξ δ απμθαζζζηζηή πανάιεηνμξ ηςκ ακενχπζκςκ πνάλεςκ, πςνίξ ςζηυζμ κα ιεζχκεζ ηδκ ακενχπζκδ εοεφκδ ζηδ θήρδ ηςκ απμθάζεςκ. Ζ Μμίνα αέααζα δεκ είκαζ ηοθθή ηαζ πακίζπονδ δφκαιδ, αθθά μνζμεεηείηαζ απυ ηδ εευηδηα, πςνίξ κα πνμζδζμνίγεηαζ αηνζαέζηενα, υπςξ αθέπμοιε ζηα μιδνζηά έπδ. Δπίζδξ, επζζηδιμκζηέξ ανπαζμεθθδκζηέξ ενδζηεοηζηέξ πεπμζεήζεζξ (ηοηθζηή πμνεία ζηδκ αφλδζδ ηαζ θεμνά ηςκ πναβιάηςκ, εείμξ θευκμξ ) ακάβμκηαζ απυ ημκ Ζνυδμημ ζε ααζζηυ ενβαθείμ ελήβδζδξ ημο ζζημνζημφ βίβκεζεαζ⁴².

Δδχ μ δζαπζζηχκμοιε ζαθχξ ηδ δζπθή δνάζδ ηδξ ακενχπζκδξ εέθδζδξ αθθά ηαζ ηδξ εεσηήξ απυθαζδξ ζηδκ ηίκδζδ ηςκ βεβμκυηςκ. Ζ εεσηή αζηζυηδηα ζηδκ ελέθζλδ ηδξ ζζημνζηήξ δνάζδξ ηαηέπεζ απμθαζζζηζηυ νυθμ ζηδκ ανπαζμεθθδκζηή ζηέρδ ιέζα απυ ημ δίπμθμ ὓβξηο-ηίζηο υπςξ ακαβκςνίγεηαζ ζηδκ αζζπφθεζα ηναβςδία. Αοηυ ημ γεοβάνζ υπςξ ηαζ ημ ζπήια αφλδζδ-θεμνά-εάκαημξ ακηζιεηςπίγμκηαζ ηχνα απυ ημκ ζζημνζηυ

40 Immerwahr ζημ ΗΡΟΓΟΣΟ΢ (2004) 80

41 Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 39-40

42 ΋.π. 28-29

20 υπζ πμζδηζηά.⁴³ ΢διακηζηή βζ’ αοηή ηδκ ζζημνζηή ζφθθδρδ οπήνλε δ πκεοιαηζηή ηίκδζδ ηδξ Αεήκαξ πμο ηαευνζζε, ζδίςξ ιε ηδκ επίδναζδ ηδξ ηναβςδίαξ, ηδκ πκεοιαηζηή ημο ζηάζδ απέκακηζ ζηα βεβμκυηα. Παν' υθμ υιςξ υηζ έγδζε ζηδκ εοεθθχδδ ηίκδζδ ηδξ ζμθζζηζηήξ, δ αζμεεςνία ημο πανέιεζκε ζηαεενά πνμζδθςιέκδ ζημ πνμζμθζζηζηυ ανπαζμεθθδκζηυ ημζιμείδςθμ, έηζζ υπςξ ημ αθέπμοιε κα εηπνμζςπείηαζ ζημκ ηφνζμ εηπνυζςπμ ηδξ αηηζηήξ ηναβςδίαξ, ημκ ΢μθμηθή.⁴⁴

Ζ πίζηδ βεκζηά πςξ μζ εεμί έπμοκ απμθαζζζηζηυ θυβμ ζηζξ πμθειζηέξ ελεθίλεζξ απδπεί πάκηςξ ηδκ άπμρδ ημο ίδζμο ημο ζζημνζημφ. Ζ εεσηή αοηή αζηζυηδηα ζηδκ ελέθζλδ ηδξ ζζημνίαξ πμο ηζκείηαζ ιέζα ζημ πθαίζζμ ηδξ ανπαίαξ εθθδκζηήξ ημζιμεεςνίαξ θένκεζ ηδκ ζζημνζμβναθία ζε εηπθδηηζηή βεζηκίαζδ ιε ηδκ ηναβςδία, απυ ηδκ μπμία δζαθένεζ υπζ ηυζμ ζημκ ηαθοιιέκμ δζδαηηζζιυ, μφηε ζηδ ιμνθή, αθθά ζηδκ πνμζπάεεζα κα πανμοζζάζεζ ιε ηδ ιεβαθφηενδ δοκαηή αηνίαεζα ηα βεβμκυηα.⁴⁵Δίκαζ έκα άθθμ ζδιείμ επαθήξ ιε ηδκ πμίδζδ ημ βεβμκυξ υηζ μ Ζνυδμημξ επζεοιεί ζοκεζδδηά κα εκηάλεζ ηζξ ακενχπζκεξ πνάλεζξ ιέζα ζε ηαεμνζζιέκμ δεζημενδζηεοηζηυ πθαίζζμ ηαζ κα πνμζδχζεζ έηζζ ζημ ένβμ ημο έκακ οζμεεηδιέκμ απυ ηδκ πμίδζδ δεζηυ δζδαηηζζιυ.⁴⁶

Αζθαθχξ, δ ιεηαθοζζηή ημο ενιδκεία βζα ηδκ αζηζυηδηα ηςκ βεβμκυηςκ ηαζ ηδξ ακενχπζκδξ δνάζδξ πενζμνίγεζ ηδκ ακηζηεζιεκζηυηδηα ηδξ βναθήξ ημο,⁴⁷ζε ακηίεεζδ ιε ηδ εμοηοδζδζηή ζζημνζηή ακηίθδρδ πμο ηθείκεζ ενιδηζηά ηδκ πυνηα ζηζξ οπενθοζζηέξ δοκάιεζξ ηαζ ηδκ ανπή ηδξ αζηζυηδηαξ ηςκ βεβμκυηςκ πνμζπαεεί κα ηδκ εκημπίζεζ απμηθεζζηζηά ηαζ ιυκμ ζημκ άκενςπμ. Με ημ Θμοηοδίδδ δ ζζημνζμβναθία δεκ είκαζ ιζα απθή ηαηαβναθή πνάλεςκ ημο πανεθευκημξ, έζης ηαζ θεπημιενεζαηά αηνζαήξ, αθθά ακαααειίγεηαζ ζε ιζα πνμζπάεεζα ειπενζζηαηςιέκδξ ακαγήηδζδξ ηςκ δοκάιεςκ πμο δνμοκ πάκηα ζημ αάεμξ ηςκ πναβιάηςκ (Δπζζηδιμκζηή Ηζημνζμβναθία). Ζ δζάηνζζδ επίζδξ ακάιεζα ζηα πναβιαηζηά αίηζα (ἀιεζεζηάηε πξόθαζηο) ηαζ ηζξ αθμνιέξ (αἱ ἐο ηό θαλεξόλ ιεγόκελαη αἰηίαη) ακαβμνεφεηαζ απυ ημκ Θμοηοδίδδ ζε ζδιακηζηυ ενβαθείμ αηνζαμφξ ακάθοζδξ ηαζ ακηζηεζιεκζηυηδηαξ.⁴⁸

43 Said -Trede -Boulluec (2001) 230,239. Βθ. ηαζ Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 29 ηαζ Romm (2004)16

44 Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 28

45 ΋.π. 29-30

46 ΋.π.30

47 ΋.π.31

48 ΋.π.33

21

Ζ ΜΟΡΦΖ ΣΟΤ ΔΡΓΟΤ ΢Δ ΢ΥΔ΢Ζ ΜΔ ΣΟ ΘΟΤΚΤΓΗΓΔΗΟ

Ο Ζνυδμημξ, ςξ πνχημξ ζζημνζηυξ, ήηακ θοζζηυ κα πνμζδζμνίζεζ ηδ ιμνθή ηδξ ζζημνζμβναθίαξ. Καηά ηφνζμ θυβμ πνυηεζηαζ βζα αθήβδζδ, δζακεζζιέκδ ιε πανεηαάζεζξ εεκμβναθζηέξ ηαζ βεςβναθζηέξ (excursus), αβμνεφζεζξ, δζαθυβμοξ ηαζ ιοεζζημνίεξ (κμοαέθεξ). Απυ αοηά, μζ δζάθμβμζ εοιίγμοκ ημ έπμξ, εκχ μζ δδιδβμνίεξ δεκ ακαδεζηκφμοκ ημ παζπκίδζ ηςκ δοκάιεςκ, μφηε παναηηδνίγμοκ ημοξ μιζθδηέξ, αθθά απμηεθμφκ βεκζηά ακενχπζκμοξ ηνυπμοξ ζοιπενζθμνάξ. Ο βεκζηυξ ηαζ μ απνυζςπμξ παναηηήναξ ημοξ δεκ είκαζ ζηακυξ κα νίλεζ ημ απαζημφιεκμ θςξ ζηδ δζενεφκδζδ ηςκ ααεφηενςκ ηζκήηνςκ ηςκ ακενςπίκςκ πνάλεςκ. Έηζζ, ημ πθδζζέζηενμ πνυηοπυ ημοξ πνέπεζ κ' ακαγδηδεεί δίπςξ άθθμ ζημοξ μιδνζημφξ δζάθμβμοξ ηαζ δδιδβμνίεξ ηαζ ζημκ θασηυηνμπμ παναηηήνα ημοξ. ΢ςζηά άθθςζηε εεςνείηαζ μ εκδζάιεζμξ ηνίημξ ακάιεζα ζημκ ΋ιδνμ ηαζ ημκ Θμοηοδίδδ.⁴⁹ Ζ ιμνθή πάκηςξ πμο μ Ζνυδμημξ ηαεζένςζε ζηδκ ζζημνζμβναθία, δ πμθφπηοπδ δδθ. ηαζ ζηνμββοθή ελζζηυνδζδ ηςκ βεβμκυηςκ επδνέαζε ζε ιεβάθμ ααειυ ηαζ ημοξ ιεηέπεζηα ζζημνζημφξ.⁵⁰

΢ηζξ κμοαέθεξ ημ πνυηοπμ ηςκ δζαθυβςκ έπεζ επζζδιακεεί υηζ ακήηεζ ζηδκ αηηζηή ηναβςδία. ΢ηα ηεθεοηαία αζαθία, υπμο ελζζημνείηαζ δ ζφβηνμοζδ Δθθήκςκ-Πενζχκ δ παναηδνδιέκδ ιείςζδ ηςκ πανεηαάζεςκ ηαζ δ ζοκαηυθμοεδ ιείςζδ ημο εεκμβναθζημφ οθζημφ μθείθμκηαζ πνμθακχξ ζηδκ απμοζία αβκχζηςκ ζημζπείςκ βζα ημοξ Έθθδκεξ ηζ έηζζ μζ «Λόγνη» βζ' αοημφξ δεκ είπακ ηακέκα κυδια.⁵¹

Ζ δνμδυηεζα ζζημνία οπήνλε έκα ηαθυ πνμδβμφιεκμ βζα ημκ Θμοηοδίδδ βζα ημ ηζ πνέπεζ κα επζθέλεζ ηαζ ηζ κα απμννίρεζ. Με θακενυ οπαζκζβιυ βζα ημοξ θμβμβνάθμοξ ηαζ ημκ Ζνυδμημ απμννίπηεζ ημκ ηενπκυ παναηηήνα ηδξ ζζημνζμβναθίαξ ηαζ επζηεκηνχκεζ ηδκ πνμζπάεεζά ημο ζηδκ ακηζηεζιεκζηυηδηα ηαζ ηδ ζαθήκεζα.

Σμ ζζημνζηυ ανπζηεηηυκδια ημο Θμοηοδίδδ ςξ πνμξ ηδ ιμνθή εοιίγεζ θίβμ ημκ Ζνυδμημ, δδθ. δζήβδζδ, δδιδβμνίεξ, βεςβναθζηέξ ακαθμνέξ, ςξ πνμξ ημ πενζεπυιεκμ υιςξ δ απυζηαζδ είκαζ αβεθφνςηδ. Γζαηί ζηδκ ζζημνζηή δζήβδζδ δεκ δζαπθέηεζ μφηε ιφεμοξ, μφηε ηδκ πνμζςπζηή ημο άπμρδ, εκχ απμθεφβεζ επζιεθχξ ηδκ αοημφζζα εηδμπή ηςκ ιανηφνςκ βζα ηα δζάθμνα ζοιαάκηα. Σμ ζδιακηζηυηενμ υιςξ είκαζ υηζ

49 ΋.π. 69,72

50 ΋.π 76

51 ΋.π 72, 73

22 υθδ δ δζήβδζδ ηςκ βεβμκυηςκ έπεζ εκηαπεεί ζε έκα αοζηδνά μνζμεεηδιέκμ πνμκμθμβζηυ πθαίζζμ. ΋ηακ μ Θμοηοδίδδξ ηαηαθεφβεζ ζε πανεηαάζεζξ, αοηυ επζαάθθεηαζ απυ ηδκ επζεοιία ημο κα δζδβδεεί ιε ηνυπμ ζαθή, ακηζηεζιεκζηυ ηαζ επζζηδιμκζηυ βεβμκυηα. Καιζά δζάεεζδ ακαβκςζηζηήξ ηένρδξ δεκ οπάνπεζ ςξ ηίκδηνυ ημο, υπςξ οπάνπεζ ζημκ Ζνυδμημ. Καζ μζ εεκμβναθζηέξ ηαζ βεςβναθζηέξ πθδνμθμνίεξ ημο οπδνεημφκ ηδκ ηαθφηενδ ηαηακυδζδ ηςκ δζαδναιαηζγμιέκςκ.⁵² Ζ δζαθμνά ημοξ υιςξ είκαζ μοζζςδέζηενδ ζηζξ δδιδβμνίεξ. Κζ αοηυ μθείθεηαζ ζηδκ απμηάθορδ ιέζς αοηχκ ημο παζπκζδζμφ ηςκ δοκάιεςκ, μζ μπμίεξ δζαιμνθχκμοκ ηα βεβμκυηα. Οζ θυβμζ δεκ έπμοκ ημ παναηηήνα ηςκ βεκζηχκ εεςνήζεςκ ημο Ζνυδμημο, αθθά δζαβνάθμοκ ακάβθοθα ηα ζπέδζα, ηζξ πνμεέζεζξ ηαζ ημοξ ζηυπμοξ ηςκ πνςηαβςκζζηχκ ημο πμθέιμο ηαζ επμιέκςξ βκςνίγμοιε ηα αθδεζκά ηίκδηνα ηαζ αίηζα ημο ζζημνζημφ βίβκεζεαζ.⁵³Πανάθθδθα ημ πνμζςπζηυ ιενίδζμ ημο Θμοηοδίδδ ζηδ ζφκεεζδ ηςκ θυβςκ πενζμνίγεηαζ απυ ημ επζπείνδια ημο εἰθόηνο. ΢οκμρίγμκηαξ, δ ιμνθή ηδξ εμοηοδζδζηήξ ζζημνίαξ οπδνεηεί, ζε ακηίεεζδ ιε αοηήκ ημο Ζνυδμημο, ηδκ ακηζηεζιεκζηυηδηα ηαζ ηδκ αηνίαεζα. ⁵⁴

Ι΢ΣΟΡΙΗ ΚΑΗ ΖΡΟΓΟΣΔΗΑ ΦΗΛΟ΢ΟΦΗΑ ΓΗΑ ΣΖΝ Η΢ΣΟΡΗΑ

Ο Ζνυδμημξ άνπζζε κα ζοββνάθεζ ηδκ ζζημνία ημο ζημ 2^μ ιζζυ ημο 5^μοαζ.⁵⁵΢ημ πενζεπυιεκμ ηδξ Ιζηνξίαο ημο ημ εεηζηυ παναηηδνζζηζηυ είκαζ δ πμζηζθία ημο οθζημφ πμο πνδζζιμπμζεί υπςξ ηαζ δ εονφηδηα ηςκ πενζεςνίςκ (ημπζηχκ, πνμκζηχκ ηαζ ζζημνζηχκ). Ο ίδζμξ μ Ζνυδμημξ πνδζζιμπμίδζε βζα ημ ένβμ ημο ημκ υνμ «Λόγνη»

(Αζβφπηζμζ Λυβμζ, ΢ηοεζημί Λυβμζ ηθπ). Ζ ζδιενζκή δζαίνεζδ ζε «αζαθία» πμο δεκ ηαοηίγεηαζ ιε ημοξ Λόγνπο μθείθεηαζ ζημοξ «Γναιιαηζημφξ» ηδξ εθθδκζζηζηήξ επμπήξ ηαεχξ ηαζ δ επζβναθή ημοξ ιε ηαεέκα απυ ηα μκυιαηα ηςκ 9 Μμοζχκ⁵⁶. Οζ ιόγνη αοημί είκαζ 28, μιαδμπμζήεδηακ ακά 3 απυ ημοξ Αθελακδνζκμφξ ηαζ απμηέθεζακ ηα 9 αζαθία πμο βκςνίγμοιε ζήιενα⁵⁷.

Μέζα απυ ηδ δζάηαλδ ημο ένβμο ημο μ ζοββναθέαξ εα επζπεζνήζεζ κα παναεέζεζ

52 ΋.π 76-77

53 ΋.π 77-78

54 ΋.π 82

55 Snell (1984) 201

56 Ξοδάξ (1991) 25-26

57 Cagnazi ζημ ΗΡΟΓΟΣΟ΢ (2004)102 ηαζ Κςκζηακηζκυπμοθμξ (2013) 75

23 έηζζ ημ ζζημνζηυ ημο οθζηυ χζηε κα ελοπδνεηδεεί μ ζδεμθμβζηυξ ημο ζημπυξ δδθ. κα θςηίζεζ ηδκ παναδμζζαηή ακηζπανάεεζδ ακάιεζα ζημκ εθθδκζηυ ηυζιμ ηαζ ημκ ηυζιμ ηδξ Ακαημθήξ: δζαθμνεηζηή κμμηνμπία, δζαιεηνζηά ακηίεεηδ ροπμζφκεεζδ ηαζ ημοθημφνα ηαζ δζαθμνεηζηέξ πμθζηζηέξ ακηζθήρεζξ.⁵⁸«Μέζα απυ ακηζθμβζηά ζπήιαηα ηαζ απμηαθοπηζηά δίπμθα μ Ζνυδμημξ ελεηάγεζ ηδκ ακηζεεηζηή ζπέζδ Δθθήκςκ ηαζ ααναάνςκ ηαζ ακηακαηθάζεζξ ηδξ, υπςξ δεζπμηζζιυξ ηαζ δδιμηναηία, οπενμρία ηαζ ζςθνμζφκδ, οθζζιυξ ηαζ ανεηή, αζέαεζα ηαζ εοθάαεζα»⁵⁹.

Γεκ έπεζ ηαιζά δζάεεζδ κα ελαπαηήζεζ ημκ ακαβκχζηδ ημο. Ο ίδζμξ θέεζ υηζ εα δζδβδεεί ηα υζα είδε, άημοζε ηαζ υζα ημο ακέθενακ ςξ πανάδμζδ, αθθά ηάεε θμνά πμο ηάηζ ημο θαίκεηαζ πανάθμβμ ή απίζηεοημ ημ δδθχκεζ (αθεμκμφκ εηθνάζεζξ υπςξ:

ηαῦηα δὲ νὐ πηζηὰ ή νὐθ ἀηξεθέσο ἔρσ ιέγεηλ ή αηυια νὐθ ἔρσ εἰπεῖλ ).⁶⁰

Ο Ζνυδμημξ δεκ επζδζχηεζ ηδκ ακηζηεζιεκζηυηδηα, μφηε επαζκεί ζηυπζια ημκ επενυ ή ημκ ακηίπαθμ. Ζ ακηζηεζιεκζηυηδηά ημο είκαζ ααίαζηδ, εζςηενζηή ακάβηδ κα πενζβνάθεζ ηζξ ηαηαζηάζεζξ ιε ηδ ιεβαθφηενδ δοκαηή πνμζέββζζδ ζηδκ πναβιαηζηυηδηα ηνίκμκηάξ ηδκ ιε ορδθά ηαζ ακυεεοηα ζηαειά. Δίκαζ μ πνχημξ πμο έπεζ ηαεμθζηή επμπηεία ημο εέιαημξ ημ μπμίμ πναβιαηεφεηαζ.⁶¹

Καζ ζε ηάηζ άθθμ είκαζ πνςημπυνμξ μ Ζνυδμημξ. Δίκαζ μ πνχημξ (βκςζηυξ) ιεβάθμξ ηαλζδζχηδξ πμο επζζηέθηδηε μθυηθδνμ ημκ ηυηε βκςζηυ ηυζιμ.⁶² Μυκμ οπμεέζεζξ ιπμνμφκ κα δζαηοπςεμφκ βζαηί ηαλζδεφεζ ηυζμ πμθφ: εεεθμφζζα πενζπθακδηζηή ελμνία βζα κα απμθφβεζ ημκ ηφνακκμ Λφβδαιδ ηδξ Αθζηανκαζζμφ; επαββεθιαηζηή ακάβηδ, ακ ήηακ έιπμνμξ, υπςξ κμιίγμοκ ιενζημί; Γίρα ημο ζζημνζημφ-βεςβνάθμο βζα ιάεδζδ;⁶³

Ο Ζνυδμημξ εβηαζκίαζε έκα κέμ θμβμηεπκζηυ είδμξ, ηελ ἱζηνξίελ. Ο Ανζζημηέθδξ πνδζζιμπμζεί ημκ Ζνυδμημ ςξ πανάδεζβια απυ ηδκ Ηζημνία βζα κα πνμζδζμνίζεζ ημ παναηηήνα ηδξ πμίδζδξ.⁶⁴ ΢φιθςκα ιε ημ θζθυζμθμ (Πνηεηηθή 9,1451b4 η.ε.) ηα γελόκελα, ημ εζδζηυ, είκαζ ημ ηνζηήνζμ πμο δζαθμνμπμζεί ημκ ζζημνζηυ απυ ημκ πμζδηή,

58 ΢οκημιυνμξ ( 2001) 46

59 Μανηακηςκάημξ ζημ Romm ( 2004) 34

60 Βθάπμξ (1970) 26

61 Βθάπμξ (1989) xxix

62 Βθάπμξ (1970) 20

63 ΋.π. 21

64 Πενοζζκάηδξ (1998) 13

24 μ μπμίμξ αζπμθείηαζ ιε ημ βεκζηυ⁶⁵. Ο Πενοζζκάηδξ αζπάγεηαζ ηδκ ακηίθδρδ ημο Ανζζημηέθδ υηζ δ πμίδζδ ακαθένεηαζ ιάθθμκ ζηα θαζόινπ ηαζ δ ζζημνία ζηα θαζ΄

ἓθαζηνλ, αθθά ακανςηζέηαζ ιήπςξ δ Ιζηνξίε ειπενζέπεζ ηα θαζόινπ. Τπμζηδνίγεζ, ελάθθμο, υηζ αηυιδ ηζ εηείκμζ πμο εεςνμφκ ημκ Ζνυδμημ απθμσηυ ή εφπζζημ δε εα ανκμφκηακ υηζ αοηυξ έπεζ ιζα « θζθμζμθία ηδξ Ηζημνίαξ» ηαζ εεςνεί υηζ ηαζ δ Ηζημνία είκαζ ηαζ θηινζνθηθή.⁶⁶

Θεςνεί ιάθζζηα μ ιεθεηδηήξ υηζ μ Ζνυδμημξ ηαζ αέααζα μ Θμοηοδίδδξ απυ ηα θαζ’

ἓθαζηα βεβμκυηα (ένβμ ηδξ Ηζημνίαξ) ακάβεηαζ ζηα θαζόινπ( ένβμ ηδξ Πμίδζδξ) ηαζ απυ αοηά δζαπζζηχκεζ ηζξ αζηίεξ (πμο είκαζ ένβμ ηδξ Φζθμζμθίαξ). Καζ ηα ηνία αοηά είκαζ ζοζηαηζηά ηδξ Ιζηνξίαο ημο Ζνμδυημο. Μένμξ ηδξ θζθμζμθίαξ ημο Ζνμδυημο βζα ηδκ Ηζημνία είκαζ υηζ δ οπένηαηδ εοδαζιμκία ηαζ δφκαιδ ζοκμδεουιεκδ απυ οπενμρία είκαζ ιμζναία ηαζ εα ηαηαζηναθεί. Αοηυ θμζπυκ είκαζ ηάηζ πμο ζζπφεζ βεκζηά, θαζόινπ πεπνηεκέλνλ. Αθθά ηαζ ηάπμζα βεβμκυηα πμο πενζβνάθεζ είκαζ θμβζηά ζοκδεδειέκα ζφιθςκα ιε ημκ ηνυπμ ηδξ πμίδζδξ (θαηὰ ηὸ εἰθὸο ἤ ηὸ ἀλαγθαῑνλ) π.π.

ζημ 7.101( Γζάθμβμξ Ξένλδ ιε Γδιάναημ) ηαζ υπζ ὡο ἓθαζηνλ ηη ἐγέλεην, υπςξ απαζηεί δ ζφκεεζδ ηδξ Ηζημνίαξ.⁶⁷Δλάθθμο πζζηεφεζ μ Πενοζζκάηδξ πςξ δ δηάλνηα ςξ βκχνζζια ηδξ ηναβςδίαξ, ημ κα ιπμνεί έκα πνυζςπμ κα θέβεζ υζα ιπμνμφκ κα θεπεμφκ ηαζ ανιυγμοκ ζηδκ πενίζηαζδ (Πμζδη. 1450 b 4 η.ε) είκαζ ηαζ ηδξ Ἱζηνξίεο παναηηδνζζηζηυ: π.π. μζ δζάθμβμζ ζηζξ ηναβζηέξ ζηδκέξ. Ζ δζέβενζδ ηςκ παεχκ (ημο ἐιένπ, ηνπ θόβνπ ή ηδξ μνβήξ), δ ιεβαθμπμίδζδ ηαζ ιζηνμπμίδζδ πναβιάηςκ( Πνηεη.

1456 a 37 η.ε.) είκαζ παναηηδνζζηζηά πμθθχκ δναιαηζηχκ ζηδκχκ πμο ακαθφμκηαζ ζηζξ κμοαέθεξ παναηάης.⁶⁸

Απυ πανέκεεζδ ζε πανέκεεζδ δ αθήβδζή ημο, αδζάθμνδ ζηδ πνμκμθμβζηή ζοκέπεζα, εοηαζνζαηά λεηοθίβεηαζ ιυθζξ έκαξ θαυξ ή έκα ζδιακηζηυ πνυζςπμ ακαδφεηαζ ζημ πθαίζζμ ηδξ αθήβδζδξ. Έηζζ, ηαεζενχκεηαζ ςξ ζζημνζηυξ, επεζδή εκδζαθένεηαζ κα πανμοζζάζεζ ηζξ αθδεζκέξ πνάλεζξ, ηα πναβιαηζηά ένβα ηςκ ακενχπςκ ηαζ πνμζπαεεί κα ηαεζενχζεζ ημκ άκενςπμ ςξ ημ ηέκηνμ ημο ηυζιμο.

Αοηά πμο δδιζμονβμφκ ηδκ Ηζημνία ημο Ζνμδυημο είκαζ μ άκενςπμξ, ηα εκδζαθένμκηά ημο, μζ θζθμδμλίεξ ημο, ηα ιίζδ ημο, ηα θάεδ ημο, ηα πάεδ ημο, δ

65 Said -Trede -Boulluec (2001) 230, 239

66 Πενοζζκάηδξ (1998) 14

67 ΋.π. 15-16 αθ.ηαζ οπμζ. 3

68 ΋.π. 16