ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ
ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Πτυχιακής Εργασίας
Θέμα: Παραγωγή κομπόστ από αστικά απορρίμματα και χρήση του στην καλλιέργεια ενεργειακών φυτών
Επιμέλεια Εργασίας: Παπαζησίμου Άντρια Επιβλέπον Καθηγητής: Στασινάκης Αθανάσιος
Μυτιλήνη 2008
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...6
2 ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ...8
2.1 ΚΟΜΠΟΣΤ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ...8
2.2 ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ...9
2.3 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤ 10 3. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΜΠΟΣΤ...11
3.1 ΒΙΟΔΙΑΣΠΩΜΕΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ...11
3.2. ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ Ε.Ε...13
3.3. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ...13
3.4. ΠΟΙΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΓΙΑ ΤΑ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ COMPOST;...15
3.5 ΤΟ COMPOSTING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...16
3.5.1. Εισαγωγή και κατάσταση οργανικών αποβλήτων...16
3.5.2. Εγκαταστάσεις λίπανσης...18
3.5.3. Νομικό πλαίσιο για τα οργανικά απόβλητα και την παραγωγή λιπάσματος...19
3.6. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ...21
3.7 ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΜΠΟΣΤ...29
3.8 ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΩΡΟΥ...31
3.9 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ...33
3.9.1 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ...33
3.9.2 ΣΤΑΔΙΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ...34
3.10 ΑΕΡΙΣΜΟΣ - ΥΓΡΑΣΙΑ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ - ΟΞΥΤΗΤΑ...38
4. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ...41
4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...41
4.2 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ...44
4.2.1 ΟΞΥΓΟΝΟ ΚΑΙ ΑΕΡΙΣΜΟΣ...45
4.2.2 ΥΓΡΑΣΙΑ...50
4.2.3 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ...52
4.2.4 ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ...53
4.2.4.1 AΝΘΡΑΚΑΣ(C)...53
4.2.4.2 ΑΖΩΤΟ...55
4.2.4.3 PH...56
4.2.4.4. ΣΧΕΣΗ C/N...57
5. ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΠΟΣΤ...60
5.1 ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΚΟΜΠΟΣΤ...60
5.2 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ...63
5.3 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ...65
5.4 ΥΓΡΑΣΙΑ...69
5.5 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΛΚΑΛΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗ (pH)...69
5.6 ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ...70
5.7 ΕΙΔΗ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΣΤΟ ΚΟΣΜΠΟΣΤ...71
5.7.1 ΒΑΚΤΗΡΙΑ...71
5.7.2 ΜΥΚΗΤΕΣ...75
5.7.3 ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΠΡΩΤΙΣΤΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ...76
5.8 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΣ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΚΟΜΠΟΣΤ...77
5.8.1 ΠΑΘΟΓΟΝΑ...77
5.8.2 ΠΡΩΤΕΥΟΝΤΑ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΣΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΟΜΠΟΣΤ ...78
5.8.3 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ...79
5.8.4 ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΣΤΑ ΧΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΦΥΤΑ...79
5.9 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ...82
5.9.1 Σειράδια composting...82
5.9.2 Αεριζόμενη Στατική Στοίβη composting...83
5.9.3 Σύστημα composting σε αντιδραστήρα...84
5.9.4 Αναερόβια Επεξεργασία...85
5.9.5 Screening – Διαλογή (κοσκίνισμα )...87
6.ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΦΥΤΑ...88
6.1 ΒΙΟΜΑΖΑ...88
6.2 ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ...94
6.3 Βιοαιθανόλη...98
6.3.1 Παραγωγή βιοαιθανόλης...100
6.3.1.1 Καλλιέργεια ενεργειακών φυτών για παραγωγή βιοαιθανόλης. 103 6.4 Βιοντίζελ...108
6.4.1 Παραγωγή βιοντίζελ...109
6.4.2 Καλλιέργεια ενεργειακών φυτών για παραγωγή βιοντίζελ...115
7.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...120 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...121
Ευχαριστίες
Η υλοποίηση της παρούσας πτυχιακής εργασία έγινε στα πλαίσια του προπτυχιακού προγράμματος σπουδών του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ολοκληρώνοντας την πτυχιακή μου εργασία, θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σε όσους μου παρείχαν απλόχερα γνώσεις και σε όσους με στήριξαν ηθικά αυτά τα χρόνια.
Αισθάνομαι την ανάγκη πρώτα απ’ όλα μέσα από αυτή τη σελίδα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον επιβλέποντα καθηγητή μου, Λέκτορα του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κ. Στασινάκη Αθανάσιο για την ανάθεση του θέματος, την παροχή υλικοτεχνικής υποδοχής αλλά και την αμέριστη υποστήριξή του με πολύτιμες υποδείξεις και συμβουλές κατά την εκπόνηση της πτυχιακής μου εργασίας.
Ευχαριστώ θερμά τη διδάσκουσα επί συμβάση 407/80 κ. Γατίδου Γεωργία και τον Επίκουρο Καθηγητή κ. Δημητρακόπουλο Παναγιώτη που δέχτηκαν να συμμετάσχουν στην τριμελή επιτροπή εξέτασης της πτυχικής μου εργασίας.
Από τα βάθυ της καρδιάς μου ευχαριστώ τους φίλους μου Αργυρίου Δημήτριο, Μήτα Ευσταθία, Μπιλιράκη Αθηνά, Σκυριανού Αθηνά και Τζιούρα Γεωργία που όλα αυτά τα χρόνια είχα την αμέριστη αγάπη και στήριξή τους στις δύσκολες στιγμές αλλά και την δύναμη που μου έδωσαν για να συνεχίσω.
Ένα τεράστιο ευχαριστώ θα ήθελα να δώσω σε όλους τους καθηγητές του Τμήματος Περιβάλλοντος, που μου πρόσφεραν απλόχερα τις γνώσεις τους αλλά και που με υπομονή και επιμονή με καθοδήγησαν σωστά μέχρι τέλους.
Τέλος, θέλω να ευχαριστίσω θερμά τους γονείς μου, Κώστα και Δώρα, καθώς και τα αδέρφια μου Ζήση και Χριστίνα, για την αγάπη, την εμπιστοσύνη και τις θυσίες τους.
1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Είναι πλέον γνωστό, ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η υπερκατανάλωση και η υπερεκμετάλλευση. Ο ρυθμός με τον οποίον παράγουμε ετησίως στερεά απόβλητα (σκουπίδια) έχει υπερβεί κατά πολύ τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, καθώς ο ρυθμός παραγωγής τους έχει ξεπεράσει κάθε όριο. Οι απαιτήσεις σε ενέργεια έχουν τετραπλασιαστεί, αφού ο ρυθμός με τον οποίον αυξανόμαστε είναι πια ανεξέλεγκτος. Η ανάγκη που δημιουργείται για προστασία του περιβάλλοντος αλλά και για να στραφούμε προς νέους τρόπους διαχείρισης των στερεών απορριμμάτων, της ενέργειας αλλά και γενικότερα των φυσικών πόρων, είναι πλέον αρκετά έντονη.
Η παρούσα πτυχιακή εργασία αποσκοπεί στο να μας παρουσιάσει και να μας δώσει να καταλάβουμε καλύτερα την διαδικασία της κομποστοποίησης. Η κομποστοποίηση, λοιπόν, είναι η βιολογική αποσύνθεση της οργανικής ύλης υπό ελεγχόμενες αερόβιες συνθήκες. Το τελικό προϊόν της διαδικασίας είναι σταθερό και κατάλληλο για αποθήκευση και εφαρμογή στο έδαφος χωρίς δυσάρεστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αποτελεί ένα μέσο διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, το οποίο θα μετριάσει, κατά κάποιον τρόπο, το πρόβλημα αυτό. Τα κεφάλαια 1-4 θα μας δώσουν την δυνατότητα να καταλάβουμε πως λειτουργεί η κομποστοποίηση, ποιοι παράμετροι πρέπει να ελέγχονται, ποιες είναι οι μέθοδοι κομποστοποίησης κ.τ.λ.
Στο τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται δύο νέα βιοκαύσιμα, αντί του πετρελαίου και της βενζίνης, τα οποία είναι πολύ πιο φιλικά προς το περιβάλλον, αφού μειώνουν κατά πολύ τους εκπεμπόμενους ρύπους.
Επιπλέον, γίνεται αναφορά για τον τρόπο με τον οποίον παράγονται αλλά και για το ποια ενεργειακά φυτά μπορούν να παράγουν τα δυο βιοκαύσιμα.
2 ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ
2.1 ΚΟΜΠΟΣΤ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ
΄Οταν μιλάμε για έδαφος, στη βιολογική γεωργία, εννοούμε κυρίως τους μικροοργανισμούς που ζουν μέσα σε αυτό. Το έδαφος αποτελεί έναν πολύ βασικό κρίκο στον κύκλο της φύσης.
Η σημερινή γεωργία έχει στραφεί σε μιά μορφή καλλιέργειας που δεν λαμβάνει υπόψη την αποσύνθεση από τους μικροοργανισμούς του εδάφους.
Το χώμα θεωρείται μόνο ως υπόστρωμα στο οποίο στηρίζονται οι ρίζες των φυτών. Τα φυτά τρέφονται με στοιχεία σε μορφή αλάτων (χημικά) για τα οποία το έδαφος αποτελεί απλώς μιά αποθήκη. Οι μικροοργανισμοί έχουν εξαφανιστεί από τα εδάφη μας γιατί ο παραγωγός έχει πάψει να τους τρέφει.
Το θεμέλιο της βιολογικής γεωργίας είναι η γονιμότητα και η ζωή των μικροοργανισμών του εδάφους. Αυτή μπορεί να δημιουργηθεί μόνο με τη βοήθεια οργανικής ουσίας. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι εφαρμογής οργανικής ουσίας στο χωράφι (π.χ. χρήση κοπριάς, χλωρή λίπανση, εδαφοκάλυψη με χόρτα και άλλες οργανικές ουσίες).
Ο πιo αποτελεσματικός τρόπος είναι η κατασκευή οργανικού λιπάσματος από διάφορα οργανικά απορρίμματα με τη μέθοδο της κοσμποστοποίησης. Με αυτή τη διαδικασία αποφεύγει κανείς τη μεταφορά ασθενειών και σπόρων από ζιζάνια από τα φυτικά υπολείμματα στον κήπο. Συγχρόνως εφοδιάζει το έδαφος με λίπασμα που περιέχει μικροοργανισμούς, σκουλήκια και άλλες ουσίες που βοηθούν την ανάπτυξη και τη βελτίωση της ζωής του εδάφους. Το κομπόστ είναι ένα μίγμα από διάφορες οργανικές ουσίες που περνούν από μιά διαδικασία αποικοδόμησης. Το κομπόστ μπορεί να θεωρηθεί σαν το ιδανικό λίπασμα.
Η λέξη «κομπόστ» προέρχεται από το λατινική λέξη «compositum» που σημαίνει επισυνάπτω, συνθέτω (Βλοντάκης και συν., 1999). Κομποστοποίηση είναι η βιολογική αποσύνθεση της οργανικής ουσίας υπό ελεγχόμενες αερόβιες συνθήκες σε αντίθεση με τη ζύμωση που είναι η αναερόβια αποσύνθεση της οργανικής ουσίας. ΄Ενας άλλος ορισμός της βιολογικής γεωργίας από την
έκθεση του Υπουργείου Γεωργίας των Η.Π.Α. (U.S.D.A. – 1980) αναφέρει ότι βιολογική γεωργία είναι ένα σύστημα παραγωγής βασισμένο στην αμειψισπορά των καλλιεργειών, στην ανακύκλωση των φυτικών υπολειμμάτων και της ζωικής κοπριάς, τη χλωρή λίπανση, τη λογική χρήση των γεωργικών μηχανημάτων και τις βιολογικές μορφές καταπολέμησης (Βλοντάκης και συν., 1999). Αυτές οι μορφές συνδυαζόμενες κατάλληλα εξασφαλίζουν:
Τη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους και την επαρκή θρέψη των φυτών.
Τον έλεγχο των εχθρών, ασθενειών και ζιζανίων των καλλιεργειών (Βλοντάκης και συν., 1999).
2.2 ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
Ο Haug (1980) περιγράφει τη κομποστοποίηση ως τη βιολογική οξειδωτικά αποικοδόμηση και σταθεροποίηση οργανικών υλικών, υπό συνθήκες οι οποίες οδηγούν στην ανάπτυξη θερμοκρασιών της θερμοφιλικής περιοχής. Το τελικό προϊόν της διαδικασίας είναι σταθερό και κατάλληλο για αποθήκευση και εφαρμογή στο έδαφος χωρίς δυσάρεστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις (Zibilske, 1998).
Η κομποστοποίηση μπορεί να έχει ως βασικές κατευθύνσεις:
1) Την παραγωγή ενός τελικού προϊόντος κατάλληλου για γεωργική χρήση με την έννοια της εξυγίανσης και βελτίωσης των ιδιοτήτων του εδάφους, αλλά και πηγή θρεπτικών στοιχείων και
2) την διαχείριση οργανικών αποβλήτων με σκοπό είτε τη μείωση του όγκου τους είτε την μείωση της υγρασίας τους.
Σύμφωνα με την Μάρη (2000) άλλες κατευθύνσεις – στόχοι της κομποστοποίησης είναι:
Αξιοποίηση πολύτιμης οργανικής ύλης για την μακροπρόθεσμη αύξηση της γονιμότητας των εδαφών.
Μειώνεται ο κίνδυνος των πυρκαγιών επειδή αποφεύγεται η καύση των υπολειμμάτων.
Περιορισμός της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Εξοικονόμηση ενέργειας, χρήματος και εργασίας γιατί με τη σωστή εφαρμογή του κομπόστ διευκολύνονται ή περιορίζονται ορισμένες καλλιεργητικές επεμβάσεις όπως βοτανίσματα, σκαλίσματα, άρδευση.
Εξοικονόμηση νερού.
Προστασία των υπόγειων νερών των υδάτινων αποδεκτών και της θάλασσας από τον ευτροφισμό.
Εξυγίανση της φύσης μέσα από την προστασία των εδαφών (αναδημιουργία χούμου, φυσικής οργανικής ουσίας).
Λιγότερες αρρώστιες στις καλλιέργειες λόγω της εξυγίανσης. Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί, έντομα, σπόροι ζιζανίων θανατώνονται άμεσα κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. Οχλήσεις από έντομα και τρωκτικά και δυσάρεστες οσμές εξουδετερώνονται με την γρήγορη αποικοδόμηση του οργανικού υλικού.
Περιορισμός του προβλήματος διάθεσης των οργανικών απορριμμάτων από τις μονάδες ζωϊκής παραγωγής, επειδή η κομποστοποίηση συνιστά τον βέλτιστο τρόπο αξιοποίησής τους (περιορίζεται η διαφυγή των θρεπτικών σε έδαφος και ατμόσφαιρα).
Μείωση του όγκου και του βάρους του αρχικού υλικού: μέρος του οργανικού άνθρακα μεταβολίζεται σε διοξείδιο του άνθρακα. Επίσης η πυκνότητα του τελικού προϊόντος (κομπόστ) είναι μεγαλύτερη σε σχέση με αυτή του αρχικού υλικού.
Αντικατάσταση της τύρφης από προϊόντα κομποστοποίησης: η τύρφη χρησιμοποιείται εκτενώς σε μίγματα φυτοχωμάτων, υποστρώματα πολλαπλασιαστηρίων, φυτώρια κλπ. Ωστόσο οι πηγές αποθεμάτων είναι πεπερασμένες και αντίστοιχες οργανικές ουσίες πρέπει να βρεθούν ως εναλλακτικές λύσεις πριν τα αποθέματα εξαντληθούν. Επιπλέον υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον σε σχέση με τον περιβαλλοντικό κίνδυνο που προκύπτει από την εντατική εξόρυξη τύρφης (Smith and Hall, 1992, Chen et al., 1988).
2.3 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤ Η κομποστοποίηση έχει πολλά πλεονεκτήματα:
Πολλά υπολείμματα μπορούν να κομποστοποιηθούν. Κατά συνέπεια υπάρχει δυνατότητα κομποστοποίησης των δημοτικών και
βιομηχανικών οργανικών απορριμμάτων, MSW, των αποβλήτων ναυπηγείων, απορριμμάτων τροφίμων, κλπ.
Οι εγκαταστάσεις κομποστοποίησης μπορεί να σχεδιαστούν με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαχιστοποιήσουν τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Οι μυρωδιές και τα αέρια που εκλύονται κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης μπορούν να ελεγχθούν.
Η λίπανση με κομπόστ μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των απορριμμάτων και στην ανακύκλωση των υλικών.
Η κομποστοποίηση μπορεί να αποσυνθέσει πολλά οργανικά υλικά.
Παράγει ένα χρησιμοποιήσιμο προϊόν.
Το κομπόστ θέτει σε μικρότερο κίνδυνο το περιβάλλον λόγω του ότι είναι απαλλαγμένο από βαριά μέταλλα ή επικίνδυνα οργανικά υλικά.
Το λίπασμα βελτιώνει τη γονιμότητα του εδάφους.
Τα σημαντικότερα μειονεκτήματα της κομποστοποίησης είναι (Epstein, 1997):
Οι εκπομπές μυρωδιών και τα αέρια που εκλύονται κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης μπορούν να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης. Μπορούν όμως να ελεγχθούν μέσω των καλύτερων σχεδίων δυνατοτήτων και της διαχείρισης των διαδικασιών.
Η κομποστοποίηση καταλαμβάνει περισσότερο χρονικό διάστημα σε σύγκληση με άλλες τεχνολογίες διαχείρισης λυμάτων. Το χρονικό αυτό διάστημα οφείλεται συχνά στη ζήτηση και στις απαιτήσεις της αγοράς.
3. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΜΠΟΣΤ 3.1 ΒΙΟΔΙΑΣΠΩΜΕΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ
Η κύρια περιβαλλοντική απειλή από τα βιολογικά απόβλητα είναι η παραγωγή του μεθανίου στους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, τα οποία αποτέλεσαν περίπου 3% των συνολικών εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ των 15 το 1995. Η οδηγία 1999/31/EK για τους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, υποχρεώνει τα κράτη μέλη να μειώσουν το ποσό βιοδιασπώμενων αποβλήτων που θάβονται στο 35% στο χρονικό διάστημα 1995 μέχρι 2016, πράγμα που θα περιορίσει σημαντικά το πρόβλημα.
Η προτεραιότητα της Επιτροπής είναι να εξασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη συμμορφώνονται με αυτήν την νομική απαίτηση πλήρως και εγκαίρως.
Τα κράτη μέλη έχουν διάφορες επιλογές που μπορούν να πάρουν από την άποψη της εναλλακτικής επεξεργασίας για τα βιοδιασπώμενα απόβλητα, λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές συνθήκες όπως οι κλιματολογικοί όροι στη συλλογή των βιολογικών απόβλητων. Αυτές οι επιλογές πρέπει να ληφθούν κατά τρόπο διαφανή - γι αυτό η Επιτροπή προτείνει στην οδηγία πλαίσιο για το σχεδιασμό αποβλήτων τα κράτη μέλη να περιλάβουν αυτές τις επιλογές στα εθνικά διοικητικά σχέδια για τα απόβλητα τους. Αυτή η πρόταση απαιτεί επίσης τα κράτη μέλη να αξιολογούν μέχρι ποιό σημείο η επιλογές τους για τη διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων συμβάλλει στους περιβαλλοντικούς στόχους που καθορίζονται στην οδηγία. Για να υποστηρίξει τα κράτη μέλη σε αυτήν την μελλοντική νομική υποχρέωση, η Επιτροπή θα παράσχει τα κριτήρια, υπό μορφή εγγράφου καθοδήγησης, για να βοηθήσει με τον προσδιορισμό της περιβαλλοντικά καλύτερης επιλογής για τη διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων στις διάφορες χώρες και περιοχές.
Μια πιθανή επιλογή είναι το composting. Οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν στο επίπεδο της ΕΕ για να προωθήσουν το composting περιλαμβάνουν τον καθορισμό των ποιοτικών προτύπων για το compost έτσι ώστε οι αγορές για το compost να μπορούν να αναπτυχθούν. Η Επιτροπή θα αρχίσει να δουλεύει πάνω στα πρότυπα το 2007, έτσι ώστε να είναι διαθέσιμα όταν τεθεί η αναθεωρημένη οδηγία πλαισίου για τα απόβλητα σε ισχύ μετά από υιοθέτηση από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτό θα διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στη βοήθεια των κρατών μελών για να υπερνικηθεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στη πολιτική του composting, η έλλειψη εμπιστοσύνης των χρηστών και η αποδοχής της αγοράς.
Είναι επίσης απαραίτητο να αναπτυχθούν υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα που μπορούν να ισχύσουν για τις εγκαταστάσεις στις οποίες πραγματοποιείται η βιολογική επεξεργασία. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω της επερχόμενης αναθεώρησης της οδηγίας για την ολοκληρωμένη πρόληψη και τον έλεγχο ρύπανσης (96/61/EC) κάτω από τους οποίους οι εθνικές αρχές εκδίδουν τις άδειες για σημαντικές βιομηχανικές και γεωργικές εγκαταστάσεις στοχεύοντας στην έννοια των καλύτερων διαθέσιμων τεχνικών (BAT) (EUROPA).
3.2. ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ Ε.Ε
Συνεχίζοντας την αρχική ιδέα που αναφέρθηκε στο παραπάνω κεφαλαίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
δημοσίευσε ένα έγγραφο συζήτησης σχετικά με μια προτεινόμενη οδηγία για τα οργανικά απόβλητα, η οποία θα αναπτυχθεί ως τμήμα της θεματικής στρατηγικής στην εδαφολογική προστασία. Η Επιτροπή στοχεύει να θεσπίσει τους κανόνες για την ασφαλή χρήση, την αποκατάσταση, την ανακύκλωση και τη διάθεση των οργανικών απόβλητων, να ελέγξει την πιθανή μόλυνση του εδάφους και ενθαρρύνει τη χρήση του πιστοποιημένου compost. Η οδηγία θα εστιάσει στα βιοδιασπώμενα δημοτικά απόβλητα (BMW) και θα συμπληρώσει τους στόχους παρεκτροπής της οδηγίας για τον χώρο υγειονομικής ταφής απορριμμάτων.
Ενώ το έγγραφο δεν απεικονίζει απαραιτήτως τη θέση της επιτροπής ή τις αποφάσεις που θα πάρει τελικά, θα αντανακλά όμως τα δύο έγγραφα εργασίας σχετικά με τη διαχείριση που δημοσιεύτηκαν το 2000 και το 2001 και μπορεί να θεωρηθεί ακριβής περίληψη των βασικών ζητημάτων που η Επιτροπή θα εξετάσει (Environmental services association, 2004).
3.3. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
Τα κράτη μέλη παράγουν μεταξύ 100 και 140 εκατομμυρίων τόνων δημοτικών βιοδιασπώμενων αποβλήτων κάθε έτος. Συνολικά, περίπου 65%
MSW στέλνονται για υγειονομική ταφή, 20% στην αποτέφρωση, 10% στην ανακύκλωση και 5% στη λίπανση, αν και η απόδοση των μεμονωμένων κρατών μελών ποικίλλει αρκετά. Στο Ηνωμένο Βασίλειο περίπου 20 εκατομμύριο τόνοι BMW παράγονται κάθε έτος με 77% να στέλνεται για ταφή, 13% να ανακυκλώνεται και να γίνεται compost και ενέργεια εξάγεται από το 9%
(Environmental services association, 2004).
Οι αρχικές συζητήσεις της Επιτροπής, βασισμένες στα δύο έγγραφα εργασίας του 2000 και του 2001, στράφηκαν στον καθορισμό των προτύπων για τα προϊόντα compost . Η εξέλιξη της συζήτησης σχετικά με τη διαχείριση οργανικών αποβλήτων στην ενδιάμεση περίοδο έχει οδηγήσει στο
συνυπολογισμό ενός ευρύτερου φάσματος βιολογικών ζητημάτων επεξεργασίας και περιβαλλοντικών εκβάσεων (Environmental services association, 2004).
Αυτή η στρατηγική προσέγγιση στοχεύει:
στην εκπλήρωσει των στόχων της οδηγίας για τον χώρο υγειονομικής ταφής αποττιμμάτων.
στη συμβολή της εδαφολογικής στρατηγικής της ΕΕ (που προωθεί τη χρήση του υψηλής ποιότητας compost και που αποτρέπει τη μόλυνση των χωμάτων και
στη συμπληρώσει της θεματικής στρατηγικής στην πρόληψη και την ανακύκλωση αποβλήτων (Environmental services association, 2004).
Η τρέχουσα εστίαση στο έγγραφο είναι η βιολογική επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων και δεδομένου ότι η οδηγία θα αναπτυχθεί ως τμήμα της θεματικής στρατηγικής για την εδαφολογική προστασία, η προστασία του εδάφους μέσω των κατάλληλων ελέγχων στα επεξεργασμένα βιοδιασπώμενα απόβλητα που εφαρμόζονται για να προσγειωθούν θα είναι ένας από τους κεντρικούς στόχους. Στην πραγματικότητα, η Επιτροπή επιθυμεί να αναπτύξει μια οδηγία, σχετικά με το 'composting' (Environmental services association, 2004).
Η Επιτροπή εμφανίζεται να ευνοεί την υποχρεωτική εξειδικευμένη συλλογή των βιολογικών αποβλήτων και σκοπεύει να αξιολογήσει εάν μια υποχρέωση της εξειδικευμένης συλλογής τους πρέπει να εισαχθεί σε ολόκληρη την ΕΕ. Σαν περαιτέρω επέκταση αυτής της θέσης, η Επιτροπή θεωρεί ότι μόνο το βιολογικά αντιμετωπιζόμενο υλικό που παράγεται από χωρισμένο στην πηγή υλικό πρέπει να ταξινομηθεί ως «compost» (Environmental services association, 2004).
Σε μια περαιτέρω ένδειξη της καθοδηγητικής σκέψης στα βιολογικά απόβλητα, η Επιτροπή θεωρεί ότι χωριστά συλλεγμένα βιολογικά απόβλητα πρέπει να υπόκειται σε μια καθορισμένη διαδικασία composting, που καλύπτει τις απαιτήσεις χρόνου και θερμοκρασίας, προκειμένου να παραχθεί υψηλής ποιότητας, με διευκρινισμένα ποιοτικά πρότυπα, composting (Environmental services association, 2004).
Η Επιτροπή θεωρεί ότι το compost πρέπει να επιτύχει τις πανκοινοτικές ποιοτικές απαιτήσεις που θέτονται με μέγιστα ανεκτά επίπεδα ορισμένων ρύπων και παθογόνων. Οι ποιοτικές απαιτήσεις θα συμπλήρωναν την απαίτηση για την ιδιαίτερη συλλογή και τα καθορισμένα πρότυπα διαδικασίας.
Εκτός από το υψηλής ποιότητας «λίπασμα» η Επιτροπή προβλέπει μια σειρά προτύπων ίσως βασισμένων σε ένα κατώτατο επίπεδο στο οποίο τα βιολογικά επεξεργασμένα απόβλητα θα έπρεπε να επεξεργαστούν πριν την τελική επεξεργασία για να πληρούν τις απαιτήσεις. Αυτό θα επέτρεπε στα υλικά χαμηλότερου βαθμού να χρησιμοποιηθούν για διαφορετικές εφαρμογές όπως οι σκοποί αποκατάστασης ή η επανόρθωση μολυσμένου εδάφους (Environmental services association, 2004).
Η Επιτροπή αναγνωρίζει το ρόλο του MBT (Μηχανική Βιολογική Επεξεργασία) στη μεγάλης κλίμακας επεξεργασία των δημοτικών αποβλήτων, αλλά θεωρεί ότι από σταθεροποιημένα από MBT βιολογικά απόβλητα δεν πρέπει να δημιουργείτε compost. Το έγγραφο συζήτησης προτείνει την εισαγωγή μιας τεχνικής προδιαγραφής για να αξιολογείτε πότε τα σταθεροποιημένα απόβλητα δεν θα θεωρούνται ενεργά βιοδιασπώμενα στα πλαίσια των στόχων της οδηγίας για τον χώρο υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (Environmental services association, 2004).
3.4. ΠΟΙΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΓΙΑ ΤΑ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ COMPOST;
Η διαχείριση οργανικής ύλης είναι ρυθμισμένη (δηλ., τοποθέτηση, άδεια, και διαχείριση) σε κρατικό επίπεδο, εκτός από τα βιοστερεά και τα ζωικά λιπάσματα.
Τα κράτη έχουν αντιληφθεί τον καθοδηγητικό ρόλο της ρύθμισης των εγκαταστάσεων composting. Οι εγκαταστάσεις composting μπορεί να χρειαστούν την έγκριση από το κράτος πριν λειτουργήσουν. Οι απαιτήσεις των αδειών για τις εγκαταστάσεις ποικίλλουν μεταξύ των κρατών. Τα παραδείγματα των θεμάτων που καλύπτονται στις επιτρεπόμενες διαδικασίες περιλαμβάνουν:
ένα λεπτομερές σχέδιο δυνατοτήτων, λειτουργικά σχέδια, μια περιγραφή των εισερχόμενων υλικών, το ποσό και τους τύπους των υπολειμμάτων που
παράγονται στις εγκαταστάσεις, τα σχέδια ελέγχου, πιθανές περιβαλλοντικά επικίνδυνες απελευθερώσεις ουσιών, απορρίμματα τα οποία θάβονται και τα οποία χρησιμοποιούνται, και αγορές για το compost.
Σε ομοσπονδιακό επίπεδο, τα πρότυπα για τη χρήση ή τη διάθεση της ιλύος του καθαρισμού λυμάτων (40 CFR Part 503 του Clean Water Act) δημοσιεύθηκαν στον ομοσπονδιακό κατάλογο (58 FR 9248 έως 9404) στις 19 Φεβρουαρίου, 1993. Αυτή η πράξη αναφέρεται στις εφαρμογές εδάφους (βιοστερεά του composting), τη διάθεση σε επιφάνεια, και την καύση της ιλύος του καθαρισμού βιοστερεών των λυμάτων. Πολλά από τα πρότυπα που περιέχονται σε αυτόν τον κανόνα μπορούν να ισχύσουν στο compost από δημοτικά στερεά απόβλητα (Environmental Protection Agency).
Η θέση της Ε.Ε απέναντι στο composting σήμερα φαίνεται μέσα από την επιστολή που εστάλει στον επίτροπο περιβάλλοντος της Ε.Ε. από την ομάδα 6 ευρωπαϊκών οργανισμών\γραφείων κυρίως υπευθύνων για τις διαδικασίες του compost, εκεί αναφέρεται:
τα κράτη μέλη στηρίζουν την εκπλήρωση των στόχων της οδηγίας για την υγειονομική ταφή απορριμμάτων που εξασφαλίζει ότι οι πολύτιμοι οργανικοί πόροι δεν εκτρέπονται από τα υγειονομικής ταφής απορρίμματα μόνο στην αποτέφρωση, αλλά ότι το ποιοτικό composting και οι εναλλακτικές βιολογικές επεξεργασίες ενθαρρύνονται ενεργά ως βιώσιμες επιλογές επεξεργασίας για μέγεθος αποβλήτων που υπολογίζεται πως είναι μεγέθους τουλάχιστον 30 εκατομμύρια τόνοι στην ευρωπαϊκή ένωση των 25 το 2006 και 60 εκατομμύριο τόνοι το 2009. Πράγμα σύμφωνο με τις προθέσεις της Επιτροπής μέχρι τώρα για την προσεχή θεματική στρατηγική στην πρόληψη και την ανακύκλωση αποβλήτων για να προωθήσει την περιβαλλοντικά ευεργετικής ανακύκλωσης για τα κατάλληλα ποσά αποβλήτων.
3.5 ΤΟ COMPOSTING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
3.5.1. Εισαγωγή και κατάσταση οργανικών αποβλήτων
Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα έχει αναβαθμιστεί εντυπωσιακά κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαπέντε ετών. Αυτό που
θεωρήθηκε γενικά ως σημαντικό πρόβλημα, τώρα γίνεται όλο και περισσότερο μια καλά οργανωμένη και περιβαλλοντικά αρμόδια δραστηριότητα με συγκεκριμένους στόχους, τουλάχιστον στις αστικές περιοχές και στα μεγάλα μέρη των αγροτικών περιοχών. Μια σημαντική βελτίωση μπορεί να μετρηθεί στην ανάπτυξη εγκαταστάσεων, τη συλλογή και την ανακύκλωση. Συγχρόνως, είναι προφανές ότι η διαχείριση MSW στην Ελλάδα πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω και, το σημαντικότερο, να μετασχηματιστεί προκειμένου να επιτευχθούν οι ποσοτικοί στόχοι που τίθενται στις οδηγίες της ΕΕ, με την οδηγία της υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (99/31/EE), ειδικά απαιτώντας μια σημαντική αναδιάρθρωση πολλών παραμέτρων του συστήματος διαχείρισης των αποβλήτων, αφού η Ελλάδα στηρίζεται ακόμα στην υγειονομική ταφή για πάνω από 90% των αποβλήτων της.
Όσο αφορά το composting, η τρέχουσα κατάσταση μπορεί να συνοψιστεί ως εξής:
κανένα σχέδιο διαλογής στην πηγή δεν είναι σε ισχύ για το οργανικό μέρος του MSW, επομένως δεν υπάρχει καμία εγκατάσταση composting που παράγει αυτήν την περίοδο ποιοτικό composting
μερικές μεγάλες MBT εγκαταστάσεις βρίσκονται κάτω από κατασκευή και αναμένετε να λειτουργήσουν σύντομα
κατά συνέπεια, μέχρι σήμερα τα πρότυπα στην ποιότητα composting αναφέρονται στο μικτό MSW compost.
Οι πολύ χαμηλές δαπάνες για τη διάθεση (appr. 15-20 €/t) μειώνουν την οικονομική δυνατότητα πραγματοποίησης άλλων επιλογών όπως η ανακύκλωση και το composting. Δεν υπάρχει αυτήν την περίοδο κανένα σχέδιο για να εισαχθεί κάποιος φόρος για την υγειονομική αφή αποριμμάτων.
Η γενική παραγωγή MSW στην Ελλάδα υπολογίζεται περίπου στους 4.600.000 τόνους για το έτος 2004, που αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό παραγωγής 1,10 kg/ca/day.
Μέχρι τα μέσα του '90 η διάθεση αποβλήτων γινόταν από χιλιάδες χωματερές (4850 καταγράφηκαν επίσημα), 70% των οποίων ήταν ανεξέλεγκτες (αντίστοιχος σε 35% των συνολικών ποσοτήτων αποβλήτων). Το ποσοστό του πληθυσμού που εξυπηρετούνταν από το κανονικό σύστημα συλλογής ήταν
περίπου 70%, ενώ στα πολυάριθμα μικρά νησιά και τα απομονωμένα χωριά η συλλογή ήταν κακώς οργανωμένη. Σήμερα ουσιαστικά ολόκληρη η χώρα εξυπηρετείται από την καλά οργανωμένη αποκομιδή και τη μεταφορά των αποβλήτων και υπάρχει ένα σχέδιο για να κλείσουν βαθμιαία όλες τις χωματερές μέχρι το έτος 2007, τελευταία στοιχεία για την έκθεση του έτους 2003 κατέγραψαν 1032 χωματερές, κυρίως μικρές, που λειτουργούσαν ακόμα στους διάφορους δήμους της χώρας.
Η σύνθεση του MSW είναι η ακόλουθη (στοιχεία του 1997):
Ζυμώσιμα: 47% Χαρτιά και κάρτες: 20% Μέταλλα: 4.5%; Πλαστικά: 8.5%; Γυαλί:
4.5%; και άλλοι: 15.5%.
Από αυτά τα απόβλητα 92% ξεφορτώνονται στο έδαφος (sanitary landfills και απορρίψεις) και το υπόλοιπο χωρίζεται στην πηγή και ανακυκλώνεται.
Αυτήν την περίοδο καμία εγκατάσταση composting ή MBT δεν λειτουργεί.
3.5.2. Εγκαταστάσεις λίπανσης
Σήμερα υπάρχουν τρεις MBT εγκαταστάσεις στα διαφορετικά στάδια κατασκευής/ λειτουργίας στη χώρα.
Οι πρώτες εγκαταστάσεις χτίστηκαν στην πόλη Καλαμάτα της Πελοποννήσου και άρχισαν την λειτουργία τους το 1995. Μεταχειρίζονται μικτό MSW (δηλ. υπάρχουν διαδικασίες για το μηχανικό διαχωρισμό MSW και tunnel composting του οργανικού μέρους). Η ικανότητα του εργοστασίου είναι 31500 t/a. Ο μηχανικός διαχωρισμός που βρίσκεται στα πρόωρα βήματα του, που συνδυάζεται με τη διαδικασία καθαρισμού μπορεί να δώσει ένα αρκετά αποδεκτό υλικό από άποψη ακαθαρσιών και οι δοκιμές έχουν παρουσιάσει περιεκτικότητα σε βαριά μέταλλα που είναι εντός των ελληνικών ορίων.
Εντούτοις, λόγω διάφορων προβλημάτων οι εγκαταστάσεις έκλεισαν στην αρχή του 2003 αν και υπάρχουν σχέδια για την αποκατάσταση και τη λειτουργία τους με καλύτερα πρότυπα, αυτά δεν έχουν πραγματοποιηθεί ακόμα.
Νέες μεγάλες εγκαταστάσεις χτίζονται στην Αθήνα και σύντομα θα λειτουργήσουν. Θα μεταχειρίζεται επίσης μικτό MSW (που χωρίζεται μηχανικά) και θα περιλαμβάνουν ένα περιστρεφόμενο τύμπανο για τη μείωση μεγέθους
και την προεπεξεργασία και το tunnel composting. Η καθημερινή ικανότητά τους θα είναι 1200 τόνοι MSW. Σχεδιάζεται να προσθέσει σε αυτούς τους 300 τόνους η αρχική λάσπη από τις εργασίες επεξεργασίας υγρών απόβλητου της Ψυτάλλεια και 130 τόνοι τεμαχισμένων πράσινων αποβλήτων. Αυτό οδηγεί σε μια συνολική εισαγωγή 1000 τόνων ανά ημέρα οργανικών υλικών στη μονάδα composting και τελική παραγωγή 500 τόνων λιπάσματος καθημερινά, μετά τον καθαρισμό. Οι εγκαταστάσεις δεν έχουν φτάσει στην πλήρη λειτουργία ακόμα, έτσι δεν υπάρχει κανένα αποτέλεσμα για την ποιότητα και τη χρήση των προϊόντων τους.
Τρίτες εγκαταστάσεις, παρόμοιας τεχνολογίας αλλά πολύ μικρότερες ( με ικανότητα 40.000 τόνων/έτος), κατασκευάζονται στα Χανιά της Κρήτης.
Τα διάφορα περιφερειακά διοικητικά σχέδια των αποβλήτων προβλέπουν την κατασκευή MBT εγκαταστάσεων ως κύριο εργαλείο για να εκπληρώσουν τους στόχους της οδηγίας για την υγειονομική ταφή απορριμμάτων, αλλά οι προτεινόμενες εγκαταστάσεις ακόμα δεν έχουν εισαχθεί σε πραγματική φάση προγραμματισμού. Προφανώς, ενώ η επιλογή να αναθεωρηθεί η διαχείριση των αποβλήτων προγραμματίζετε να περιλάβει άλλες επιλογές όπως η θερμική επεξεργασία ή ο διαχωρισμός στην πηγή, οι συνθήκες για καμία από αυτές τις επιλογές δεν φαίνεται να είναι ώριμη ακόμα.
Προς το παρόν, δεν υπάρχει καμιά εγκατάσταση που να επεξεργάζεται με διαχωρισμό στην πηγή οργανικά απόβλητα, αν και αυτό θα ηταν αρκετά εύκολο να γίνει τουλάχιστον με τα πράσινα απόβλητα, αφού αυτά συλλέγονται χωριστά οπωσδήποτε. Μερικοί δήμοι είχαν σκεφτεί να το κάνουν, αλλά δεν ήταν σε θέση να εξασφαλίσουν τη χρηματοδότηση.
3.5.3. Νομικό πλαίσιο για τα οργανικά απόβλητα και την παραγωγή λιπάσματος
Μερικά σημαντικά βήματα έχουν γίνει πρόσφατα σχετικά με τη διοικητική νομοθεσία των αποβλήτων:
i. Η οδηγία συσκευασίας ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με την έκδοση του νόμου 2939 σε 2001, Η εφαρμογή της άρχισε με τη
διατύπωση μιας ιδιωτικής - δημόσιας συνεργασίας, την Packaging Waste Management Company (PWMC), το 2003.Αυτή η επιχείρηση έχει αναλάβει το στόχο να οργανώσει τις διοικητικές δραστηριότητες συσκευασίας αποβλήτων σε όλη τη χώρα και να βεβαιώσει την αύξηση στα ποσοστά ανακύκλωσης για όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά, με την ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών και την κατασκευή νέου MRFs.
ii. Η οδηγία της υγειονομικής ταφής απορριμμάτων έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία με την έκδοση ενός υπουργικού διατάγματος το 2002 (29407/3508). Η εφαρμογή αυτής της οδηγίας παρουσιάζει τώρα μια μεγάλη πρόκληση για την Ελλάδα δεδομένου ότι οι βελτιώσεις που επιτεύχθηκαν ήδη στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων, αν και αρκετά σημαντικές, δεν είναι αρκετές να επιτύχουν τους στόχους. Απαραίτητη είναι η αλλαγή της νοοτροπία διαχείρισης των αποβλήτων.
Ένα άλλο σημαντικό κομμάτι που χαρακτηρίζει τη παρούσα κατάσταση είναι η δευτεροβάθμια αγορά πρώτων υλών. Αυτήν την περίοδο, καμία αγορά για compost ή RDF δεν υπάρχει. Αυτό οφείλεται σε δύο κύριους λόγους:
1. Η ελληνική νομοθεσία επιβάλλει τις προδιαγραφές του compost, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για γεωργική χρήση, ενώ η χρήση του επιτρέπεται για ένα όριο ετών προκειμένου να αποφευχθεί βιο-συσσώρευση βαριών μετάλλων (απλή μετάθεση της οδηγίας sludge). Αυτήν την περίοδο, καμία θετική εμπειρία δεν υπήρξε για το compost που έχει παραχθεί από τις εγκαταστάσεις MBT της Καλαμάτας και οι αγρότες χρησιμοποιούν στα εμπορικά προϊόντα που γνωρίζουν χρόνια.
2. Αυστηρές προδιαγραφές για την υποβολή αίτησης για RDF ειδικά στο θέμα της υγρασία του. Εκτός αυτού, η χρήση RDF ως εναλλακτικό καύσιμο προϋποθέτει τις τροποποιήσεις και τις πρόσθετες μονάδες επεξεργασίας ατμοσφαιρικής ρύπανσης, για τις βιομηχανίες πρόθυμες να το χρησιμοποιήσουν ως καύσιμα (δηλ. εργοστάσια τσιμέντου). Οι σχετικές δαπάνες για αυτές τις τροποποιήσεις είναι σημαντικές και αμφισβητείται ότι η βιομηχανία θα είναι πρόθυμη να αναμιχθεί. (Lasaridi)
3.6. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
Στις εγκαταστάσεις αυτές πραγματοποιείται η επεξεργασία των οικιακών κυρίως απορριμμάτων και επιτυγχάνεται ο μηχανικός διαχωρισμός και η ανάκτηση καθώς και η περαιτέρω επεξεργασία των χρήσιμων συστατικών των απορριμμάτων. Τα υλικά που ανακτώνται είναι κυρίως:
Βιοαποδομήσιμα
Χαρτί
Πλαστικό
Μίγμα χαρτιού και πλαστικού
Σιδηρούχα μέταλλα
Αλουμίνιο
Τα παραπάνω υλικά εφόσον υποστούν περαιτέρω επεξεργασία ανακυκλώνονται πλην του μίγματος χαρτιού και πλαστικού που αποτελεί καύσιμο υλικό. Τα συνηθέστερα τελικά προϊόντα που προκύπτουν είναι compost (εδαφοβελτιωτικό), μίγμα χαρτιού πλαστικού (RDF), σιδηρούχα μέταλλα, αλουμίνιο.
Οι εγκαταστάσεις Μηχανικής Διαλογής αποτελούνται από τις παρακάτω μονάδες.
1. Είσοδος - Ζυγιστήριο
2. Μονάδα υποδοχής - τροφοδοσίας 3. Μονάδα Μηχανικού Διαχωρισμού
4. Μονάδες περαιτέρω επεξεργασίας των ανακτηθέντων υλικών
Παρακάτω περιγράφονται συνοπτικά οι διαδικασίες , οι διεργασίες και οι δόκιμες τεχνικές για τις παραπάνω μονάδες.
1. Είσοδος - Ζυγιστήριο Ο σχεδιασμός των έργων εισόδου θα πρέπει να εξασφαλίζει ικανή προσπέλαση των οχημάτων και να αντιμετωπίζει πλήρως τις πιθανότητες σχηματισμού "ουράς" των οχημάτων κατά τις ώρες αιχμής.
Θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζει την ομαλή κυκλοφορία των οχημάτων και
να αποφεύγεται η διασταύρωση εισερχομένων και εξερχόμενων οχημάτων Για μεγάλες εγκαταστάσεις επιθυμητό είναι να τοποθετούνται στην είσοδο μπάρες κυκλοφορίας που θα λειτουργούν αυτόματα ώστε η κυκλοφορία να είναι βέλτιστη.
Οι ζυγιστικές διατάξεις θα πρέπει να είναι γεφυροπλάστιγγες υπόγειες και με ηλεκτρονικό ζυγιστήριο. Η πλάστιγγα κατασκευάζεται από οπλισμένο σκυρόδεμα ή από κοινό χάλυβα, Η υποδιαίρεση να είναι τουλάχιστον 10 kg και η ακρίβεια τουλάχιστον 0,020%.
Για μεγάλες εγκαταστάσεις είναι απαραίτητη η χρήση συστημάτων όπως η μαγνητική κάρτα, η άλλων παρεμφερών συστημάτων ώστε να επιτυγχάνεται αυτόματη καταχώριση στοιχείων και να εξασφαλίζεται η καθοδήγηση του συγκεκριμένου απορριμματοφόρου σε συγκεκριμένη θέση απόρριψης στο χώρο υποδοχής.
2. Μονάδα υποδοχής – τροφοδοσίας. Η οδοποιία που θα οδηγεί στη μονάδα υποδοχής θα πρέπει να παρουσιάζει κλίσεις μικρότερες του 7% και ακτίνες καμπυλότητας που να εξασφαλίζουν την ευχερή και ακίνδυνη διέλευση των οχημάτων.
Η μονάδα υποδοχής θα περιλαμβάνει πλατεία ελιγμών και στάθμευσης και θα εξασφαλίζεται η ευχερής προσέγγιση, οι λιγότεροι απαραίτητοι ελιγμοί και η ευχερής απομάκρυνση των οχημάτων.Θα πρέπει να υπάρχει η απαραίτητη σήμανση.
Ο σχεδιασμός πρέπει να προβλέπει αυτοματοποιημένο άνοιγμα κλείσιμο των θυρών εκφόρτωσης, θέση δειγματοληψίας ή δειγματοληψιών για τις μεγάλες εγκαταστάσεις, καθώς και χώρο για τοποθέτηση των ογκωδών και των πιθανών επικινδύνων container και απομάκρυνσή τους από ειδικό όχημα. Ο αριθμός των θυρών εκφόρτωσης θα πρέπει να εξασφαλίζει την ομαλή ροή οχημάτων.
Η χωρητικότητα των τάφρων υποδοχής πρέπει να εξασφαλίζει την προσωρινή αποθήκευση απορριμμάτων συνήθως δύο ημερών. Οι χώροι υποδοχής θα πρέπει να λειτουργούν σε υποπίεση. Τα υλικά κατασκευής των
τάφρων θα είναι είτε από οπλισμένο σκυρόδεμα είτε, για μικρές εγκαταστάσεις από κοινό χάλυβα ικανού πάχους και ανθεκτικών συγκολλήσεων έτσι ώστε να μην υφίστανται αλλοιώσεις από τυχόν προσκρούσεις και να αποφεύγεται η δημιουργία σπινθήρων από την κρούση των βραχιόνων.
Η τροφοδοσία των ανάντη διατάξεων θα γίνεται με γερανογέφυρες που θα απολήγουν σε πολύποδη αρπάγη και με υδραυλικούς βραχίονες που θα απολήγουν σε πολύποδη αρπάγη για τις μικρές εγκαταστάσεις. Οι γερανογέφυρες θα είναι τύπου φορέων με κινούμενο επάνω σε αυτές βαρουλκοφορείο με ικανή ανυψωτική ικανότητα και ικανό άνοιγμα γέφυρας. Η γέφυρα και το βαρούλκο θα πρέπει να έχουν μεταβαλλόμενη ταχύτητα και οι κινητήρες θα είναι με μεταβλητές στροφές και φρένο. Οι κινητήρες θα διαθέτουν υψηλή προστασία από υγρασία και σκόνη.
Οι αρπάγες θα πρέπει να είναι πολύποδες, ημίκλειστου τύπου , ικανής χωρητικότητας και μέγιστου πλάτους με ανοικτούς πόδες. Θα πρέπει να διαθέτουν ανοιγόμενες θύρες επίσκεψης και να διαθέτουν ικανή ισχύ.
Τα μέτωπα των βραχιόνων και η εσωτερική επένδυση να είναι από κράμα υψηλής αντοχής στις τριβές. Η εξωτερική επένδυση να είναι από χάλυβα υψηλής σκληρότητας.
Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η μέγιστη πλήρωση της αρπάγης και η προσαρμογή της σε υλικά ανομοιόμορφου σχήματος.
Θα πρέπει να εξασφαλίζεται μικρός χρόνος ανοίγματος - κλεισίματος των ποδών ώστε να εκτελούνται περισσότεροι κύκλοι το λεπτό. Οι ταινίες τροφοδοσίας είναι συνήθως τύπου μεταλλικής πλακοταινίας μεταβλητής ταχύτητας. Η επιφάνεια της ταινίας αποτελείται από αρθρωτά μεταλλικά ελάσματα ικανού πάχους, Οι πλάκες έχουν ακραία κατακόρυφα προστατευτικά, ικανού ύψους, και εσωτερικά κατακόρυφα ελάσματα που διευκολύνουν την προώθηση και δοσομέτρηση των υλικών. Η ταινία θα πρέπει να διαθέτει ικανό αριθμό αλυσίδων (για να μην παραμορφώνεται το κεντρικό τμήμα της ταινίας) και να είναι οι αλυσίδες ικανής αντοχής. Οι πλάκες θα είναι χαλύβδινες όπως και το υλικό του πλαισίου και των οδηγών των αλυσίδων. Οι αλυσίδες θα είναι από χάλυβα υψηλής αντοχής και οι κινητήρες θα πρέπει να έχουν προστασία
από υγρασία και σκόνη.
3. Μονάδα μηχανικού διαχωρισμού Οι κυριότερες δόκιμες τεχνικές που εφαρμόζονται για το Μηχανικό Διαχωρισμό και την ανάκτηση χρησίμων συστατικών των απορριμμάτων είναι οι εξής:
Ι. Τεχνικές διάνοιξης σάκων
ΙΙ. Τεχνικές διαχωρισμού βάσει μεγέθους ΙΙΙ. Τεχνικές μείωσης του μεγέθους ΙV. Τεχνικές αεροδιαχωρισμού
V. Τεχνικές βαλλιστικού διαχωρισμού VI. Τεχνικές μαγνητικού διαχωρισμού VII. Τεχνικές επαγωγικών ρευμάτων
4. Μονάδες περαιτέρω επεξεργασίας των ανακτηθέντων υλικών.
Οι μονάδες αυτές είναι οι εξής:
Α. Μονάδα παραγωγής RDF
Β. Μονάδα καθαρισμού σιδηρούχων μετάλλων και αλουμινίου.
Γ. Μονάδα κομποστοποίησης.
Δ. Μονάδα ωρίμανσης.
Ε. Μονάδα εξευγενισμού του compost Παρακάτω περιγράφονται συνοπτικά οι διαδικασίες, οι διεργασίες και οι δόκιμες τεχνικές για τις παραπάνω μονάδες.
5. Προστασία περιβάλλοντος - εργαζόμενων στις εγκαταστάσεις μηχανικής διαλογής και κομποστοποίησης.
Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την προστασία του περιβάλλοντος και των εργαζομένων στις εγκαταστάσεις Μηχανικής Διαλογής και κομποστοποίησης είναι τα παρακάτω:
5.1. Μονάδα Υποδοχής απορριμμάτων
α) Υγρά απόβλητα:Υγρά απόβλητα προκύπτουν:
Ι. Από μικρές ποσότητες υγρών που περιέχουν τα απορρίμματα όταν αυτά εκφορτώνονται στη μονάδα υποδοχής.
ΙΙ. Από την περιοδική πλύση της μονάδας υποδοχής.
Τα παραπάνω υγρά απόβλητα θα πρέπει να συλλέγονται και να οδηγούνται στην κεντρική μονάδα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων της εγκατάστασης.
β) Αέριες εκπομπές - οσμές
Ι. Από την εκφόρτωση των απορριμμάτων στη μονάδα υποδοχής αλλά και από την τροφοδοσία των κατάντη γραμμών προκύπτουν σκόνες.
ΙΙ. Τα απορρίμματα του χώρου υποδοχής εκπέμπουν οσμές.
Ο χώρος υποδοχής θα πρέπει να βρίσκεται σε υποπίεση και ο απαγόμενος αέρας θα πρέπει να οδηγείται σε φίλτρα αποκονίωσης και στη συνέχεια σε φίλτρα απόσμησης (συνήθως βιολογικά φίλτρα).
γ) Στερεά απόβλητα. Στερεά απόβλητα είναι τα πιθανά ογκώδη και τα πιθανά επικίνδυνα απορρίμματα που καταλήγουν στα απορρίμματα. Θα πρέπει να συλλέγονται και να διατίθενται τα μεν ογκώδη σε ΧΥΤΑ τα δε επικίνδυνα σε εγκαταστάσεις διάθεσης επικινδύνων αποβλήτων.
δ) Θόρυβος. Δεν αναμένονται προβλήματα θορύβου από τις μονάδες υποδοχής απορριμμάτων.
ε) Οσμές. Δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν, στα όρια του οικοπέδου τις 5 μονάδες οσμών στα όρια της εγκατάστασης.
5.2. Μονάδα Μηχανικού Διαχωρισμού
α) Υγρά απόβλητα Υγρά απόβλητα προκύπτουν από την πλύση των δαπέδων και του εξοπλισμού της μονάδας Μηχανικού διαχωρισμού.
Αυτά θα πρέπει να συλλέγονται και να οδηγούνται στην κεντρική μονάδα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων της εγκατάστασης.
β) Αέριες εκπομπές -οσμές Θα πρέπει να προβλέπεται κεντρικός αεραγωγός με διακλαδώσεις για την αναρρόφηση αέρα από τις ακόλουθες θέσεις:
Ι. Κόσκινα
ΙΙ. Βαλλιστικούς διαχωριστές ΙΙΙ. Αεροδιαχωρισμός
ΙV. Τεμαχιστές
V. Μηχανικοί διαχωριστές VI. Βιοαντιδραστήρες κόσκινο
VII. Λοιπό εξοπλισμό επεξεργασίας απορριμμάτων Ο αναρροφούμενος αέρας θα πρέπει να καταλήγει σε φίλτρα απόσμησης (συνήθως βιόφιλτρα).
Ειδικότερα για τους αεροδιαχωριστές εκτός των παραπάνω ο αέρας του
