[PENDING] Οι πολιτιστικές διαδρομές ως εργαλείο ανάπτυξης πολιτιστικού τουρισμού : σχεδιασμός πολιτιστικών διαδρομών στην περιοχή του δήμου Δίου Ολύμπου

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΧΙΑΚΩΝ ΢ΠΟΤΔΩΝ ΢ΣΗ ΔΙΟΙΚΗ΢Η ΣΟΤΡΙ΢ΣΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗ΢ΕΩΝ & ΟΡΓΑΝΙ΢ΜΩΝ

Διπλωματικι Εργαςία

ΟΙ ΠΟΛΙΣΙ΢ΣΙΚΕ΢ ΔΙΑΔΡΟΜΕ΢ Ω΢ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΑΝΑΠΣΤΞΗ΢ ΣΟΤ ΠΟΛΙΣΙ΢ΣΙΚΟΤ ΣΟΤΡΙ΢ΜΟΤ:

΢ΧΕΔΙΑ΢ΜΟ΢ ΠΟΛΙΣΙ΢ΙΣΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ ΢ΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΗΜΟΤ ΔΙΟΤ ΟΛΤΜΠΟΤ

του

ΑΘΑΝΑ΢ΙΟ΢ ΚΑΛΑΜΑΡΑ΢

2

Επιβλζπουςα Κακθγιτρια Ελζνθ Μαυραγάνθ

Τποβλικθκε ωσ απαιτοφμενο για τθν απόκτθςθ του μεταπτυχιακοφ διπλϊματοσ ειδίκευςθσ ςτθ διοίκθςθ τουριςτικϊν επιχειριςεων & οργανιςμϊν

Θεςςαλονίκθ, Απρίλιοσ, 2019

3

Η παροφςα Διπλωματικι Εργαςία καλφπτεται ςτο ςφνολό τθσ νομικά από δθμόςια άδεια πνευματικϊν δικαιωμάτων Creative Commons:

Αναφορά Δθμιουργοφ - Μθ Εμπορικι Χριςθ - Παρόμοια Διανομι

Μπνξείηε λα:

 Μοιραςτείτε: αντιγράψετε και αναδιανζμετε το παρόν υλικό με κάκε μζςο και τρόπο

 Προςαρμόςτε: αναμείξτε, τροποποιιςτε και δθμιουργιςτε πάνω ςτο παρόν υλικό

Τπό ηνπο αθόινπζνπο όξνπο:

 Αλαθνξά Γεκηνπξγνύ: Θα πξέπεη λα θαηαρσξίζεηε αλαθνξά ζην δεκηνπξγφ, κε ζχλδεζκν ηεο άδεηαο, θαη κε αλαθνξά αλ έρνπλ γίλεη αιιαγέο. Μπνξείηε λα ην θάλεηε απηφ κε νπνηνλδήπνηε εχινγν ηξφπν, αιιά φρη κε ηξφπν πνπ λα ππνλνεί φηη ν

δεκηνπξγφο απνδέρεηαη ην έξγν ζαο ή ηε ρξήζε πνπ εζείο θάλεηε.

 Με Δκπνξηθή Υξήζε: Γε κπνξείηε λα ρξεζηκνπνηήζεηε ην πιηθφ γηα εκπνξηθνχο ζθνπνχο.

 Παξόκνηα Γηαλνκή: Αλ αλακείμεηε, ηξνπνπνηήζεηε, ή δεκηνπξγήζεηε πάλσ ζην παξφλ πιηθφ, πξέπεη λα δηαλείκεηε ηηο δηθέο ζαο ζπλεηζθνξέο ππφ ηελ ίδηα άδεηα Creative Commons φπσο θαη ην πξσηφηππν.

Αναλυτικζσ πλθροφορίεσ νομικοφ κϊδικα ςτθν θλεκτρονικι διεφκυνςθ:

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode

4

Τπεφθυνη Δήλωςη

Με ατομικι μου ευκφνθ και γνωρίηοντασ τισ κυρϊςεισ που προβλζπονται από τον Κανονιςμό ΢πουδϊν του Μεταπτυχιακοφ Προγράμματοσ ςτθ Διοίκθςθ Σουριςτικϊν Επιχειριςεων & Οργανιςμϊν του Αλεξάνδρειου ΣΕΙ Θεςςαλονίκθσ, δθλϊνω υπεφκυνα ότι:

 Η παροφςα Διπλωματικι Εργαςία αποτελεί ζργο αποκλειςτικά δικισ μου δθμιουργίασ, ζρευνασ, μελζτθσ και ςυγγραφισ.

 Για τθ ςυγγραφι τθσ Διπλωματικισ μου Εργαςίασ δεν χρθςιμοποίθςα ολόκλθρο ι μζροσ ζργου άλλου δθμιουργοφ ι τισ ιδζεσ και αντιλιψεισ άλλου δθμιουργοφ χωρίσ να γίνεται ςαφισ αναφορά ςτθν πθγι προζλευςθσ (βιβλίο, άρκρο από επιςτθμονικό περιοδικό, ιςτοςελίδα κλπ.).

Θεςςαλονίκθ, 4/4/2019

Ο/Η Δθλϊν: Ακανάςιοσ Καλαμάρασ

5

ΠΔΡΙΛΗΦΗ

Ζ παξνχζα κεηαπηπρηαθή εξγαζία επηρεηξεί λα εμεηάζεη κέζσ ηεο βηβιηνγξαθηθήο αλαζθφπεζεο αιιά θαη ηεο πξσηνγελήο έξεπλαο ηελ ζχλδεζε ηνπ ηνπξηζκνχ κε ηνλ πνιηηηζκφ κε λέεο κεζφδνπο αλάδεημεο πξννξηζκψλ φπσο είλαη νη πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο. Σν πξψην θεθάιαην απνζαθελίδεη έλλνηεο, φπσο είλαη ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, πνιηηηζκφο, ηνπξηζκφο, ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο θαη πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο. ΢ην δεχηεξν θεθάιαην εμεηάδεηαη ε έλλνηα ησλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ θαη ε ζπκβνιή ηνπο ζηελ ηνπξηζηηθή αλάδεημε θαη αλάπηπμε κηαο πεξηνρήο, φπσο απηέο δηαηππψζεθαλ ζην δηεζλή επηζηεκνληθφ ρψξν. ΢ηε ζπλέρεηα δηεξεπλάηαη κέζσ ηεο πνηνηηθήο έξεπλαο ε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο πξνηεηλφκελσλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ ζηελ πεξηνρή ηνπ δήκνπ Γίνπ Οιχκπνπ. Αθφκε δηεξεπλάηαη κέζσ ηεο πνζνηηθή έξεπλαο ε αληίιεςε ησλ θαηνίθσλ θαη ησλ επηζθεπηψλ ηεο πεξηνρήο Γίνπ Οιχκπνπ, σο πξνο ηελ αλάπηπμεο ησλ εηδηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ φπσο ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο θαη ην ελδηαθέξνλ, ησλ ελ δχλακε επηζθεπηψλ, γηα ηελ ζπκκεηνρή ηνπο ζε πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο. Αλακθίβνια, ε έξεπλα θαηέδεημε ην πεξηζψξην αλάπηπμεο ελαιιαθηηθνχ-πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ, ηελ δπλαηφηεηα αλάπηπμεο πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ πξνβάιινληαο ηελ πνιηηηζηηθή θαη θπζηθή θιεξνλνκηά σο θχξην άμνλα αλάπηπμεο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ θαη ην κεγάιν ελδηαθέξνλ ζπκκεηνρήο ζε απηέο.

Λέμεηο Κιεηδηά: Πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, πνιηηηζκφο, ηνπξηζκφο, ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο, πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο, Γίνπ Οιχκπνπ

6

ABSTRACT

This postgraduate assignment aimed at studied through to bibliographical review and research the connection between tourism and culture with new methods of showing destinations such as cultural routes.

The first chapter defines concepts, such as cultural heritage, culture, tourism, thematic tourism and cultural tourism through bibliographical review.

To continue with second chapter, defining the concept of cultural routes and the contribution for an area or a bigger destination, as they were expressed on international scientific standards.

Then, welcoming advance of possible cultural routes is going to get highlighted, focusing on the municipality of Dion Olympus, based on qualitative research.

Also, based on quantitative research analyzing the perception of the residents and visitors of the area of Dion Olympus for thematic tourism, such a cultural tourism.

Moreover analyzed the interest of the visitors about their participation in cultural routes.

Undoubtedly, this research has shown up the possibility of developing and promoting the cultural routes, by highlighting the cultural and natural heritage as core development point of view cultural tourism, side by side with a great interest for everyone to be a unique part of them.

Keywords: heritage, culture, tourism, thematic tourism, cultural tourism, cultural routes, Dion Olympus

7

ΔΤΥΑΡΗ΢ΣΗΔ΢

Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία δελ ζα είρε νινθιεξσζεί ρσξίο ηε ζπκβνιή νξηζκέλσλ αλζξψπσλ, ζηνπο νπνίνπο ζεσξψ ππνρξέσζε κνπ λα αλαθεξζψ.

Δπραξηζηψ ζεξκά ηελ επηβιέπνπζα Καζεγήηξηα Διέλε Μαπξαγάλε, γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε θαη γηα ηηο ρξήζηκεο ζπκβνπιέο θαη ηελ ππνζηήξημε πνπ κνπ παξείρε. Δπηπιένλ επραξηζηψ ζεξκά γηα ηελ άςνγε ζπλεξγαζία, ζε φζνπο ζπλέβαιαλ ζην εξσηεκαηνιφγην θαη κνπ παξαρψξεζαλ ζπλέληεπμε ζην πιαίζην ηεο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο. Σέινο επραξηζηψ ηελ νηθνγέλεηά κνπ γηα ηελ ακέξηζηε ζπκπαξάζηαζε θαζψο θαη γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη εζηθή ππνζηήξημή πνπ κνπ παξείραλ.

8

ΠΗΝΑΚΑ΢ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ

Δηζαγσγή ... 12

Κεθάιαην 1^ν Πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, Πνιηηηζκόο, Πνιηηηζηηθόο Σνπξηζκόο 1.1 Μλεκείν θαη Πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ... 14

1.2 Ζ έλλνηα ηνπ Πνιηηηζκνχ ... 17

1.3 Ζ έλλνηα ηνπ Σνπξηζκνχ ... 18

1.4 Ηζηνξηθή ζρέζε Πνιηηηζκνχ θαη Σνπξηζκνχ ... 20

1.5 Απφ ην Μαδηθφ ηνπξηζκφ ζηηο Δλαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ ... 21

1.6 Δλλνηνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ Πνιηηηζηηθνχ Σνπξηζκνχ ... 23

1.7 Υαξαθηεξηζηηθά Πνιηηηζηηθνχ Σνπξηζκνχ... 24

1.8 Καηεγνξίεο Πνιηηηζηηθνχ Σνπξηζκνχ... 27

1.9 Σν πξνθίι ηνπ Πνιηηηζηηθνχ Σνπξίζηα ... 30

Κεθάιαην 2^ν Πνιηηηζηηθέο Γηαδξνκέο 2.1 Δπξσπατθέο Πνιηηηζηηθέο Γηαδξνκέο ... 34

2.2 Έλλνηα θαη νξηζκφο ηεο Πνιηηηζηηθήο δηαδξνκήο ... 42

2.3 Σχπνη πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ ... 45

2.4 Σα νθέιε ησλ Πνιηηηζηηθψλ Γηαδξνκψλ ... 46

2.5 Πνιηηηζηηθά δίθηπα ... 47

2.6 Πνιηηηζηηθή Δπηθνηλσλία ... 48

2.7 Μάξθεηηλγθ ησλ Πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ ... 50

2.8Οη Πνιηηηζηηθέο Γηαδξνκέο σο θείκελν ... 53

2.9 Οη πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο σο δεκηνπξγηθφο ηνπξηζκφο ... 54

9

Κεθάιαην 3^ν Μεζνδνινγία

3.1 Μεζνδνινγία Έξεπλαο ... 55

3.2 Δξεπλεηηθή κέζνδνο Πνηνηηθή Έξεπλα ... 59

3.3 Δξεπλεηηθή κέζνδνο Πνζνηηθή Έξεπλα ... 68

3.3.1 Δξεπλεηηθφ εξγαιείν ... 68

3.3.2 Γεηγκαηνιεςία ... 70

3.3.3 Απνηειέζκαηα ... 70

3.3.4 ΢πκπεξάζκαηα ... 89

Κεθάιαην 4^ν 4.1 Γεληθά ζπκπεξάζκαηα-Πξνηάζεηο ... 92

Βηβιηνγξαθία ... 95

Παξάξηεκα Α. Δθπφλεζε ζρεδίνπ πξνηεηλφκελσλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ ... 103

Β. Υάξηεο πξνηεηλφκελσλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ 1. Υάξηεο ζπλνιηθήο απεηθφληζεο πνιηηηζηηθψλ πφξσλ... 104

2. Υάξηεο δηαδξνκήο Ο Μχζνο ζην θαξάγγη ηνπ Δληπέα ... 106

3. Υάξηεο δηαδξνκήο Αξραηνινγηθά Μνλνπάηηα... 108

4. Υάξηεο δηαδξνκήο Βφιηα ζηα Υσξηά ηνπ Οιχκπνπ ... 111

5. Υάξηεο δηαδξνκήο Ο κχζνο ηνπ Ρέκα Οξιηά ... 112

6. Υάξηεο δηαδξνκήο Δθθιεζηαζηηθά θαη Πνιηηηζηηθά ζχκκεηθηα Οιχκπνπ ... 113

Γ. Καηάινγνο Δηθφλσλ ... 119

Γ. Δξσηεκαηνιφγηα ... 130

i. Δξσηεκαηνιφγην πνηνηηθήο έξεπλαο ... 130

ii. Δξσηεκαηνιφγην πνζνηηθήο έξεπλαο ... 131

10

ΠΗΝΑΚΑ΢ ΢ΥΔΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΚΑΗ ΓΡΑΦΖΜΑΣΧΝ

΢ρεδηάγξακκα 1 Βαζηθέο κνξθέο ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ

22

΢ρεδηάγξακκα 2 Σππνινγία Πνιηηηζηηθψλ Σνπξηζηψλ Silberberg

31

΢ρεδηάγξακκα 3 Σππνινγία Πνιηηηζηηθψλ Σνπξηζηψλ Mc Kercherand Du Cros

33

Γξάθεκα 1 Άπνςε γηα ην πνπ νθείιεηαη ν ηνπξηζκφο ζηε πεξηνρή ηνπ δήκνπ Γίνπ Οιχκπνπ

71

Γξάθεκα 2 Άπνςε σο πξνο ηε θαηεχζπλζε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ

72 Γξάθεκα 3 Άπνςε γηα ην θχξην ηνπξηζηηθφ

αμηνζέαην ηεο πεξηνρήο

72 Γξάθεκα 4 Άπνςε σο πξνο ηελ αλάπηπμε

ηεο πεξηνρήο κε βάζε ηε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά

74

Γξάθεκα 5 Άπνςε γηα ηηο επηπηψζεηο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ

75 Γξάθεκα 6 Άπνςε γηα ηηο επηπηψζεηο ηνπ

πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ

75 Γξάθεκα 7 Άπνςε γηα ηηο επηπηψζεηο ηνπ

πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ

76 Γξάθεκα 8 Άπνςε γηα ηνλ νξηζκφ ησλ

πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ

77 Γξάθεκα 9 Άπνςε σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ζε

πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο ζην παξειζφλ

77 Γξάθεκα 10 Άπνςε σο πξνο ην ελδηαθέξνλ

γηα ζπκκεηνρή ζε πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο ζηελ πεξηνρή ηνπ δήκνπ Γίνπ Οιχκπνπ

78

Γξάθεκα 11 Άπνςε γηα ην ηξφπν ζπκκεηνρήο ζηηο πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο

78

Γξάθεκα 12 Άπνςε γηα ην αξλεηηθφ 79

11

ελδηαθέξνλ ζπκκεηνρήο ζηηο πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο

Γξάθεκα 13 Άπνςε γηα ηε ζπκκεηνρή ζε πξνηεηλφκελεο πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο

80 Γξάθεκα 14 Άπνςε γηα ηε ζπκκεηνρή ζε

πξνηεηλφκελεο πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο

80 Γξάθεκα 15 Άπνςε γηα ηε ζπκκεηνρή ζε

πξνηεηλφκελεο ελαιιαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο

81 Γξάθεκα 16 Άπνςε γηα ηε ζπκκεηνρή ζε

πξνηεηλφκελεο ελαιιαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο

82 Γξάθεκα 17 Άπνςε γηα ηε ζπκκεηνρή ζε

πξνηεηλφκελεο ελαιιαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο

82 Γξάθεκα 18 Άπνςε γηα ηε ζπκκεηνρή ζε

πξνηεηλφκελεο ελαιιαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο

83 Γξάθεκα 19 Άπνςε σο πξνο ηε ηηκή

ζπκκεηνρήο ζε κηα πνιηηηζηηθή δηαδξνκή

83 Γξάθεκα 20 Άπνςε σο πξνο ηηο επηπάζεηο

ησλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ

84 Γξάθεκα 21 Άπνςε σο πξνο ηηο επηπάζεηο

ησλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ

85

Γξάθεκα 22 Φχιν 86

Γξάθεκα 23 Ζιηθία 86

Γξάθεκα 24 Μνξθσηηθφ Δπίπεδν 86

Γξάθεκα 25 Πεξηνρή Καηνηθίαο 87

Γξάθεκα 26 Δζληθφηεηα 87

Γξάθεκα 27 Δπαγγεικαηηθή Ηδηφηεηα 88

Γξάθεκα 28 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε 89

12

Δηζαγσγή

΢ην πιαίζην ηεο έξεπλαο ηεο παξνχζα κεηαπηπρηαθήο εξγαζίαο, εμεηάζηεθαλ έλλνηεο φπσο ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, πνιηηηζκφο ηνπξηζκφο, ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο, πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο, πνιηηηζηηθά δίθηπα, πνιηηηζηηθή επηθνηλσλία, δεκηνπξγηθφο ηνπξηζκφο. Αθνχ εμεηάζηεθαλ νη παξαπάλσ έλλνηεο, νη πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο ηνλίζηεθαλ σο κηα θαιή πξαθηηθή αεηθφξνπο αλάπηπμεο θαη πξνβνιήο ησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ κηαο πεξηνρήο.

΢χκθσλα κε ην θαζηεξσκέλε απφ ηελ UNESCO έλλνηα ηνπο φξνπ, ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά πεξηιακβάλεη ηα πιηθά, θαη άπια ζηνηρεία, αληηθείκελα, ραξαθηεξηζηηθά, κηαο θνηλσλίαο. Σα νπνία έρνπλ παξαδνζεί απφ ηηο παιαηφηεξεο γεληέο ζηηο επφκελεο, δηαηεξνχληαη θαη είλαη θαηνρπξσκέλα γηα ην φθεινο ησλ επφκελσλ γελεψλ. Ζ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά κηαο πεξηνρήο πνπ απνηειείηαη απφ ηα πνιηηηζηηθά αγαζά ηεο, ζηα πιαίζηα ηεο ζσζηήο δηαρείξηζεο, κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη αλάπηπμε κηαο πεξηνρήο, πξνβάιινληαο ηελ αμία θαη ηελ κνλαδηθφηεηα ηνπο. Δπίζεο ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά απνηειεί αλαπφζπαζην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ θαη σο εθ ηνχηνπ ησλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ.

Έξεπλεο δείρλνπλ φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο έρεη αλαδεηρηεί κηα απφ ηηο ηαρχηεξα απμαλφκελεο κνξθέο ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ, κε έλα πνζνζηφ 15% εηεζίσο. Οη ηνπξίζηεο φιν θαη πεξηζζφηεξν θεχγνπλ απφ ηελ ηδέα ηνπ ήιηνο θαη ζάιαζζα θαη κεηαηνπίδνληαη ζηνλ ηνπξηζκφ ησλ εηδηθψλ ελδηαθεξφλησλ. ΋ιν θαη πεξηζζφηεξν ελδηαθέξνληαη γηα ηελ απζεληηθφηεηα θαη ηηο ζε βάζνο εκπεηξίεο φπσο ηνπηθά ήζε θαη έζηκα, γαζηξνλνκία, πεξηεγήζεηο ζε κλεκεία, πξνζθπλήκαηα θιπ.

Οη πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο κε ηε ζεηξά ηνπο απνηεινχλ νηθνλνκηθφ εξγαιείν αλάπηπμεο κίαο πεξηνρήο, ζπκβάιινληαο ζηελ αμηνπνίεζε, αλάδεημε, δηαθνξνπνίεζε θαη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα κηαο κηθξήο ή θαη επξχηεξεο πεξηνρήο, πξνσζψληαο ην ξφιν ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ σο παξάγνληαο βηψζηκεο θαη νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο.

΢χκθσλα κε ηελ παξαπάλσ ηάζε, ηεο απζεληηθφηεηαο θαη ηεο βαζηάο εκπεηξίαο ηνπ επηζθέπηε, πξνηάζεθε ν ζρεδηαζκφο πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ, πνπ αθνξά ηε ζχλδεζε ησλ κλεκείσλ, αξραηνινγηθψλ ρψξσλ, ηζηνξηθψλ θαη κπζηθψλ αθεγήζεσλ,

13

πξνζθπλήκαηα, γαζηξνλνκία, παξαδνζηαθνχο νηθηζκνχο, ήζε θαη έζηκα ηεο πεξηνρήο ηνπ δήκνπ Γίνπ Οιχκπνπ, φπνπ ελψλνληαη ζε έλα πνιηηηζηηθφ δίθηπν κε ζηφρν ηελ αλάδεημε θαη αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο.

Ο εξεπλεηηθνί ζθνπνί ηεο έξεπλαο είλαη, ε δηεξεχλεζε ηεο δπλαηφηεηαο δεκηνπξγίαο πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ, φπνπ ζα ζπλδέεη πιηθά θαη άπια ζηνηρεία πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ζηελ πεξηνρή ηνπ δήκνπ Γίνπ Οιχκπνπ. Δπηπιένλ δηεξεπλάηαη ε αληίιεςε ησλ θαηνίθσλ θαη επηζθεπηψλ, σο πξνο ηελ αλάπηπμεο ησλ εηδηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ φπσο ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο. Σαπηφρξνλα ζθνπφο ηεο έξεπλαο είλαη ε δηεξεχλεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο, ησλ ελ δχλακε επηζθεπηψλ, γηα ηελ ζπκκεηνρή ηνπο ζε κηα πνιηηηζηηθή δηαδξνκή, φπνπ ζα ζπλδέεηαη κε ελαιιαθηηθέο βησκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο.

Σα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα πνπ ηέζεθαλ είλαη:

 Μπνξεί λα εθαξκνζηεί έλα εγρείξεκα φπσο νη πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο ζηελ πεξηνρή ηνπ δήκνπ Γίνπ Οιχκπνπ;

 Ση πηζηεχνπλ νη θάηνηθνη θαη νη επηζθέπηεο σο πξνο ηελ αλάπηπμε ηνπ ελαιιαθηηθνχ –πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ ζηελ πεξηνρή ηνπ δήκνπ Γίνπ Οιχκπνπ;

 Δλδηαθέξνληαη νη πνιίηεο γηα ηελ ζπκκεηνρή ζηηο πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο ζηελ πεξηνρή ηνπ δήκνπ Γίνπ Οιχκπνπ;

Σν πεξηερφκελν ηεο εξγαζίαο αξζξψλεηαη ζε πέληε θεθάιαηα: ΢ην πξψην θεθάιαην αλαιχνληαη έλλνηεο φπσο κλεκείν θαη πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά. Αθνινπζνχλ νη έλλνηεο πνιηηηζκφο, ηνπξηζκφο. Γίλεηαη αλαθνξά ζην πέξαζκα ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ ζηηο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ. Αθνινπζεί ε ηζηνξηθή αλαδξνκή ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ, επηπιένλ γίλεηαη αλαθνξά ζηνλ νξηζκφ, ηα ραξαθηεξηζηηθά, θαη ηηο θαηεγνξίεο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ, ηέινο αλαιχεηαη ην πξνθίι ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξίζηα.

΢ην δεχηεξν θεθάιαην γίλεηαη πξνζδηνξηζκφο ησλ φξσλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ.

Αξρηθά γίλεηαη αλαθνξά ζηηο επξσπατθέο πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο, έπεηηα εμεηάδεηαη ε έλλνηα ησλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ, ε έλλνηα ησλ πνιηηηζηηθψλ δηθηχσλ, ε πνιηηηζηηθή επηθνηλσλία θαη ην κάξθεηηλγθ ησλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ θαη ν δεκηνπξγηθφο ηνπξηζκφο.

14

΢ην ηξίην θεθάιαην αλαιχεηαη ε κεζνδνινγία ηεο πνηνηηθήο θαη πνζνηηθήο έξεπλαο πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ επίηεπμε ηεο εξγαζίαο θαη παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο.

΢ην ηέηαξην θεθάιαην θαηαγξάθνληαη ηα γεληθά ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο. Σέινο παξνπζηάδνληαη ζπγθεληξσκέλεο νη βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο θαη ην παξάξηεκα φπνπ παξαηίζεληαη νη πξνηεηλφκελεο δηαδξνκέο, ην εξσηεκαηνιφγην ηεο πνηνηηθήο έξεπλαο, ην εξσηεκαηνιφγην ηεο πνζνηηθήο έξεπλαο θαη νη θσηνγξαθίεο απφ ηνπο ζηαζκνχο ησλ δηαδξνκψλ.

Κεθάιαην 1

^ν

1.1 Μλεκείν θαη Πνιηηηζηηθή Κιεξνλνκηά

Σν πξψην θεθάιαην εμεηάδεη έλλνηεο φπσο κλεκείν, πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, πνιηηηζκφο, ηνπξηζκφο, ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, θαη πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο, κε βάζε ηε δεπηεξνγελήο έξεπλα.

Ζ ιέμε κλεκείν πξνέξρεηαη απφ ην ξήκα κλάνκαη-κλψκαη θαη ην κεηαγελέζηεξν κηκλήζθσ-κηκλήζθνκαη ή ζηα ιαηηληθά ην ξήκα moneo θαη απφ εθεί monumentum.

΢εκαίλεη ε αλάκλεζε θάπνηνπ γεγνλφηνο σο θάπνην ελζχκην θαη ζπλδέεηαη κε ηηο ππνζήθεο πνπ αθήλνπλ νη παιαηφηεξεο γεληέο ζηηο ζχγρξνλεο θαη ηηο επφκελεο. Ζ έλλνηα ηνπ κλεκείνπ ζπλδέζεθε κε θηίζκαηα, ηε κλήκε ελφο πξνζψπνπ ή κηαο θνηλφηεηαο, κηαο πνιηηείαο ή ελφο ηζηνξηθνχ γεγνλφηνο. Με ηε πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ε έλλνηα ηνπ κλεκείνπ εμειίρηεθε, ε ζεκεξηλή πξνζέγγηζε ηνπ φξνπ πεξηιακβάλεη ηα πιηθά θαηάινηπα ηνπ αλζξψπηλνπ παξειζφληνο(αλζξψπηλα έξγα, θαηάινηπα αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ) θαη κε ηελ επξχηεξε έλλνηα ηνπ πνιηηηζηηθνχ αγαζνχ θαη ηεο πνιηηηζηηθήο θαη θπζηθήο θιεξνλνκηάο (Μαιινχρνπ Tufano, 2016).

Ο νξηζκφο ηεο πνιηηηζηηθήο θαη θπζηθήο θιεξνλνκηάο φπσο δφζεθε απφ ηελ ζχκβαζε ηεο UNESCO γηα ηελ Πξνζηαζία ηεο Παγθφζκηαο Πνιηηηζηηθήο θαη Φπζηθήο Κιεξνλνκηάο, απνηειείηαη απφ ηα απηά θηλεηά θαη αθίλεηα αγαζά (κλεκεία, έξγα ηέρλεο, επηγξαθέο, κνπζεηαθά εθζέκαηα, ζπήιαηα, αξραηνινγηθνί θαη ηζηνξηθνί ηφπνη θ.α.) (Κνλζνιά, Ζ Γηεζλήο πξνζηαζίαο ηεο Παγθφζκηαο Πνιηηηζηηθήο

15

Κιεξνλνκηάο, 1994) θαη ηελ άπιε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, πνπ είλαη νη δσληαλέο εθθάλζεηο, εζηκηθέο επηηειέζεηο, γλψζεηο θαη πξαθηηθέο, παξαδφζεηο πνπ είλαη βαζηά ξηδσκέλεο κέζα ζην ρξφλν θαζνξίδνληαο ηελ ζπιινγηθή κλήκε θαη ηαπηφηεηά αιιά θαη απηνγλσζία ηνπ αλζξψπνπ (Άπιε Πνιηηηζηηθή Κιεξνλνκηά ηεο Διιάδαο).

Απφ νηθνλνκηθήο πιεπξάο ηα αγαζά(πιηθά ή άπια) πνπ ζπλδένληαη κε ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά απμάλνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα κηαο πεξηνρήο αθνχ ζε αληίζεζε κε άιινπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο δηαηεξνχλ ηε κνλαδηθφηεηα ηνπο. Ζ κνλαδηθφηεηα απηή έρεη σο απνηέιεζκα ηε δπλαηφηεηα ηνπο λα θηλεηνπνηνχλ πνιιαπιάζηνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο απφ απηνχο πνπ επελδχνληαη ζε απηά (Γηάδσκα, 2015). Έηζη ε απηή θαη άπιε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά απνηεινχλ έλα βαζηθφ πφιν έιμεο πξνζέγγηζεο ηνπξηζηψλ. Ζ ίδξπζε λέσλ κνπζείσλ, απνθαηάζηαζε, ε αλάπιαζε θαη επαλάρξεζε ηζηνξηθψλ θέληξσλ ησλ πφιεσλ, θαζψο θαη γεληθφηεξα ε δηαηήξεζε θαη αλάδεημε ησλ ρψξσλ πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο απνηεινχλ κεξηθά απφ ηα κέζα ηεο ζχγρξνλεο πνιηηηθήο γηα ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε (Κνλζνιά, ΢ηξαηεγηθφ ΢ρέδην Πνιηηηζηηθνχ Σνπξηζκνχ).

Δπηπιένλ ε αμία ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο απμάλεηαη φηαλ αμηνπνηείηαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ ηνπξηζκφ θαη άιιεο δεκηνπξγηθέο βηνκεραλίεο φπσο θηλεκαηνγξάθνο, ηειεφξαζε, events πνπ ζπλδπάδνπλ ςπραγσγία ζην ρψξν ηνπ πνιηηηζκνχ, ηνπηθά αλακλεζηηθά πξντφληα θ.α. (Γηάδσκα, 2015).

Κπβεξλήζεηο θξαηψλ πνπ δηαζέηνπλ ζεκαληηθή πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηελ νπνία αμηνπνηνχλ ζην πιαίζην ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο (Μ. Βξεηαλία, Ηζπαλία, Γαιιία) κειεηνχλ ζπζηεκαηηθά ηηο επηπηψζεηο ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ζηελ νηθνλνκία.

΢χκθσλα πάιη, κε ηελ έξεπλα απφ ην project γηα ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηεο πεξηθεξεηαθή θπβέξλεζεο Καζηίιιε θαη Λεφλ ζε ζπλεξγαζία κε ηελ επξσπατθή επηηξνπή ηα ζπκπεξάζκαηα θαηέδεημαλ φηη ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά νθείιεη λα ζηακαηήζεη λα ζεσξείηαη σο βάξνο ζην νπνίν νη επελδχζεη γίλνληαη κφλν ζε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη λα αληηκεησπηζηεί σο έλα κε αλαλεψζηκν αγαζφ πνπ πξέπεη λα έρεη δηαξθψο δεκφζηα ππνζηήξημε, αθνχ ε δεκφζηα θαη ηδησηηθή επέλδπζε ζε απηφ έρνπλ πςειφ επίπεδν θνηλσληθήο απνδνρήο (Γηάδσκα, 2015).

Μειέηεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηελ Ηζπαλία κε ηε κεζνδνινγία Satellite Accounton Culture (κέξνο ηνπ Δζληθνχ ΢ηαηηζηηθνχ ΢ρεδίνπ ηεο Ηζπαλίαο), πξνθχπηεη φηη απφ ηελ ζπκκεηνρή ησλ πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ζην Ηζπαληθφ

16

ΑΔΠ απμήζεθε θαηά 10 δηο επξψ απφ ην 2000 σο ην 2009, κε κέζν φξν εηήζηαο αχμεζεο 4,6% θαη ν ηνκέαο εθπξνζσπνχζε ην έηνο εθείλν ην 3% ηνπ Ηζπαληθνχ ΑΔΠ (Γηάδσκα, 2015).

Απφ ηελ άιιε, έξεπλεο δείρλνπλ φηη ε ζχλδεζε ηνπξηζκνχ θαη πνιηηηζκνχ δελ έρεη κφλν ζεηηθέο επηπηψζεηο θαζψο θξχβεη θαη θηλδχλνπο γηα ηνπο ρψξνπο ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο, φπσο νη θζνξέο ζηα κλεκεία απφ ηελ καδηθφηεηα ηνπ ηνπξηζκνχ ε εκπνξεπκαηνπνίεζε ηνπ πνιηηηζκνχ αθφκε θαη νη απζαίξεηεο αλαθαηαζθεπέο θαη ε ςεχηηθε απζεληηθφηεηα ζε ηνπξηζηηθφ ζέακα (Κνλζνιά, Ζ Γηεζλήο πξνζηαζίαο ηεο Παγθφζκηαο Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο, 1994).

Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε βέιηηζηε δπλαηή ζχλδεζε ηνπ ηνπξηζκνχ κε ηνπο ρψξνπο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο έρνπλ δηαηππσζεί κηα ζεηξά απφ δηεζλήο πξαθηηθέο. Με ηελ ππνγξαθή ηεο Υάξηαο ηνπ Πνιηηηζηηθνχ Σνπξηζκνχ ζην πιαίζην ηνπ ICOMOS, ηεο δηεζλήο νξγάλσζεο κλεκείσλ θαη ηφπσλ δεκηνπξγήζεθε έλα πιαίζην ην νπνίν ηνλίδεη ηηο αξρέο πνπ πξέπεη λα δηέπεη ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο ψζηε λα είλαη βηψζηκνο: (Πνχιηνο, θαη ζπλ., 2015)

 Ο εζσηεξηθφο θαη δηεζλήο ηνπξηζκφο απνηεινχλ θνξείο πνιηηηζηηθψλ αληαιιαγψλ. Καη ηα κέιε ηεο θνηλφηεηαο αιιά θαη νη επηζθέπηεο ζα πξέπεη λα έρνπλ επθαηξίεο γηα άκεζε γλσξηκία θαη θαηαλφεζε κε ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά θαη ηνλ πνιηηηζκφ.

 Ζ ζρέζε ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ησλ πνιηηηζηηθψλ ηφπσλ είλαη δπλακηθή θαη κπνξεί λα δεκηνπξγνχληαη ζπγθξνπφκελεο αμίεο. Ζ δηαρείξηζε ηεο ζρέζεο απηήο ζα πξέπεη λα έρεη σο απνηέιεζκα ηελ εμαζθάιηζε ηεο βησζηκφηεηαο ησλ πνιηηηζηηθψλ ηφπσλ γηα ηηο παξνχζεο θαη κειινληηθέο γεληέο.

 Ο ηνπξηζηηθφο ζρεδηαζκφο ζα πξέπεη λα εμαζθαιίδεη ηελ φηη ν επηζθέπηεο ζα έρεη κία πινχζηα ζε πεξηερφκελν εκπεηξία ζηνλ πνιηηηζηηθφ πξννξηζκφ πνπ ζα επηζθεθηεί.

 Γηα ηνλ ηνπξηζηηθφ ζρεδηαζκφ ζα πξέπεη λα ππάξρεη ζπλεξγαζία ηεο ηνπηθήο θνηλφηεηαο κε ηνλ εληφπην πιεζπζκφ (Πνχιηνο, θαη ζπλ., 2015).

Ζ Υάξηα ηεο Μάιηαο γηα ηνλ Γηεζλή Πνιηηηζκηθφ ηνπξηζκφ, πξνζππνγξάθεη ηελ παξαπάλσ Υάξηα θαη θαιεί ην ζχλνιν ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ ζε ηνπηθφ, θξαηηθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν λα πηνζεηήζνπλ ηελ θαηεχζπλζε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο.

Αθφκε ην πξφγξακκα γηα ηελ Παγθφζκηα Πνιηηηζηηθή Κιεξνλνκηά(Word Heritage

17

and sustainable Tourism Programme), επηθεληξψλεηαη κε δξάζεηο πνπ πξαγκαηνπνηεί ζηε πξνζηαζία θαη αλάδεημε ρψξσλ παγθφζκηαο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ηεο Unesco (Πνχιηνο, etal., 2015).

1.2 Η έλλνηα ηνπ Πνιηηηζκνύ

Ο πνιηηηζκφο απνηειεί κηα πεξίπινθε έλλνηα πξνζέγγηζεο, αθνχ εληάζζεη έλα ζχλνιν λνεκάησλ, εκπεηξηψλ, αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Γελ ππάξρεη έλα δηεζλέο αλαγλσξηζκέλν πιαίζην γηα ην ηη είλαη πνιηηηζκφο γηα θάζε ρψξα. Αλ πξνζεγγηζηεί ν πνιηηηζκφο απφ αλζξσπνινγηθή θαη θνηλσληνινγηθή ζθνπηά είλαη έλα ζχλνιν απφ δηαθξηηά, πλεπκαηηθά, θαη πιηθά ραξαθηεξηζηηθά κηαο θνηλσλίαο, ηα νπνία εκπεξηέρνπλ αμίεο, ζπκπεξηθνξέο, πηζηεχσ, παξαδφζεηο θαη ήζε. Άιιεο έξεπλεο πξνζεγγίδνπλ ηελ έλλνηα ηνπ πνιηηηζκνχ, σο νη δξαζηεξηφηεηεο ησλ αλζξψπσλ πνπ έρνπλ σο απνηέιεζκα ηε παξαγσγή πξντφλησλ ηα νπνία αλαθέξνληαη ζηηο πλεπκαηηθέο, εζηθέο θαη θαιιηηερληθέο εθθάλζεηο ηεο δσήο (Αλησληάδνπ, Μαπξαγάλε, & Πνχιηνο, 2015). Ο δηεζλήο φξνο πνπ αλαθέξεηαη γηα ηελ πξνζέγγηζε ηεο έλλνηαο ηνπ πνιηηηζκνχ είλαη ν φξνο culture (θνπιηνχξα), πνπ θαηά έλαλ απφ ηνπο πνιινχο νξηζκνχο ηεο, είλαη ην ζχλνιν ησλ πξνηχπσλ ζπκπεξηθνξάο θαη ζθέςεο ησλ αλζξψπσλ πνπ δνπλ ζηηο αλζξψπηλεο θνηλσλίεο, θαη πξνζδηνξίδνπλ ηα πηζηεχσ ηε ζπκπεξηθνξά, ηε γιψζζα, ηε ηέρλε, ηε ζξεζθεία, ηελ ηερλνινγία, ηα πνιηηηθά θαη νηθνλνκηθά ζπζηήκαηα, ηνλ ηξφπν έθθξαζεο, έλδπζεο, δηαηξνθήο θιπ (΢θαθηαλάθεο, 2000).

΢χκθσλα κε ηνλ Tylor (1871) πνιηηηζκφο είλαη έλα ζχλζεην ζχλνιν πνπ πεξηιακβάλεη ηε γλψζε, ηε πίζηε, ηε ηέρλε, ην λφκν, ηα ήζε θαη ηα έζηκα θαζψο επίζεο νπνηεζδήπνηε άιιεο δεμηφηεηεο θαη ζπλήζεηεο πνπ απέθηεζε ν άλζξσπνο σο κέινο ηεο θνηλσλίαο (Csapo, 2012). Ο νξηζκφο πνπ δίλεη ην εγθπθινπαηδηθφ ιεμηθφ Webster’s πνιηηηζκφο είλαη ηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ελφο ιανχ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ησλ πεπνηζήζεσλ, ησλ θαιιηηερληθψλ θαη πιηθψλ αγαζψλ θαη ησλ θνηλσληθψλ ζεζκψλ (Csapo, 2012). Δλψ ζχκθσλα κε ην Roshan Cultural Heritage Institute ν πνιηηηζκφο αλαθέξεηαη ζηνπο αθφινπζνπο ηξφπνπο δσήο αιιά δελ πεξηνξίδεηαη κφλν ζε απηνχο:

18

 Γιψζζα: Ο παιαηφηεξνο αλζξψπηλέο ζεζκφο θαη ην πην εμειηγκέλν κέζσ έθθξαζεο.

 Σέρλεο θαη Δπηζηήκεο: Οη πην πξνεγκέλεο θαη εθιεπηπζκέλεο κνξθέο έθθξαζεο.

 ΢θέςε: Οη ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο νη άλζξσπν αληηιακβάλνληαη, εξκελεχνπλ θαη θαηαλννχλ ηνλ θφζκν γχξσ ηνπο.

 Πλεπκαηηθφηεηα: Σν ζχζηεκα αμηψλ πνπ κεηαδίδεηαη απφ γελεά ζε γελεά, γηα ηελ εζσηεξηθή επεκεξία ησλ αλζξψπσλ, πνπ εθθξάδνληαη κέζα απφ ηε γιψζζα θαη ησλ δξάζεσλ.

 Κνηλσληθή δξαζηεξηφηεηα: νη θνηλνί ζηφρνη κέζα ζε κία πνιηηηζηηθή θνηλφηεηα, θαη παξνπζηάδνληαη ζε δηάθνξεο ενξηαζηηθέο εθδειψζεηο

 Αιιειεπίδξαζε: Οη θνηλσληθέο πηπρέο ηεο αλζξψπηλεο επαθήο, επηπξνζζέησο ηεο δνηηθήο θαη αληαπνδνηηθήο πηπρήο ηεο θνηλσληθνπνίεζεο, ηεο δηαπξαγκάηεπζεο, ησλ πξσηνθφιισλ θαη ησλ ζπκβάζεσλ (Roshan Cultural Heritage Institute, n.d.).

1.3 Η έλλνηα ηνπ Σνπξηζκνύ

΢χκθσλα κε ην Παγθφζκην ΢πκβνχιην Σαμηδηνχ θαη νξγαληζκνχ (WTTC) o ηνπξηζκφο απνηειεί ηελ κεγαιχηεξε βηνκεραλία ζηνλ θφζκν θαη πξνβιέπεηαη φηη ζα απμάλεηαη ζπλερψο κέζα ζηνλ 21 αηψλα (Κψζηαο & Τθαληίδνπ, 2015). Ο Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ (UNWTO) ππνινγίδεη φηη ν αξηζκφο ησλ δηεζλψλ ηνπξηζηψλ μεπέξαζε ηα 1δηο ην 2012 θαη ην 1,1 δηο ην 2014 θαη αλακέλεηαη λα θηάζεη ζην 1,8 δηο κέρξη ην 2030. Ζ Δπξψπε ζην δηάζηεκα απηφ αλακέλεηαη λα απμήζεη ηνλ ηνπξηζκφ ηεο απφ ηα 479 ζηα 738 εθ. (Γηάδσκα, 2015).

Ο ηνκέαο ηνπ ηνπξηζκνχ δεδνκέλνπ φηη απνηειεί έλα ζχλζεην ζχζηεκα πνπ θαιχπηεη πνιινχο παξάγνληεο φπσο ηνλ άλζξσπν, ηελ αλάπηπμε, ηνπο πφξνπο ηα πξντφληα, ηα θίλεηξα, ηηο ππεξεζίεο ηα νθέιε θαη παξάιιεια βξίζθεηαη ζε ζρέζεηο αιιειεμάξηεζεο κε απηνχο, κεηαβάιιεηαη ζπλερψο νηθνλνκηθά θνηλσληθά θαη πνιηηηζηηθά (Global Report on Cultural Routes and Itineraries, 2015).

Ζ ιέμε ηνπξηζκφο πξνήιζε απφ ηελ Γαιιηθή ιέμε tour, θαη ηελ αγγιηθή touring θαη ζεκαίλεη γχξνο, πεξηήγεζε θαη έρεη λα θάλεη κε ηε κεηαθίλεζε ησλ αλζξψπσλ απφ

19

ηελ κφληκε θαηνηθία ηνπο ζε κία άιιε γηα ςπραγσγηθνχο, εξεπλεηηθνχο θαη επαγγεικαηηθνχο ζθνπνχο (Κψζηαο & Τθαληίδνπ, 2015). ΢ήκεξα ν ηνπξηζκφο κπνξεί λα νξηζζεί απφ δχν πιεπξέο απφ ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξά θαη απφ ηελ πιεπξά ηεο δήηεζεο (Trofimov, 2015). ΢χκθσλα κε ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Σνπξηζκνχ (UNWTO), απφ ηελ πιεπξά ηεο δήηεζεο, ν ηνπξηζκφο είλαη νη δξαζηεξηφηεηεο ησλ αλζξψπσλ πνπ ηαμηδεχνπλ θαη δηακέλνπλ ζε κέξε εθηφο ηνπ ζπλήζε ηφπνπ πεξηβάιινληνο ηνπο θαη φρη πεξηζζφηεξν απφ έλα έηνο γηα ιφγνπο ςπραγσγηθνχο, επαγγεικαηηθνχο ή άιινπο ιφγνπο (Trofimov, 2015).

΢ηνλ παξαπάλσ νξηζκφ εληάζζνληαη νη παξαθάησ παξάγνληεο γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηεο έλλνηαο ηνπ ηνπξηζκνχ:

 Ο ηνπξηζκφο απνξξέεη απφ ηνπο αλζξψπνπο πνπ κεηαθηλνχληαη θαη δηακέλνπλ απφ ηελ πεξηνρή δηακνλήο ηνπο ζε δηάθνξα κέξε θαη πξννξηζκνχο.

 Τπάξρνπλ δχν ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνπξηζκνχ, ην ηαμίδη ζε έλαλ πξννξηζκφ, θαη ε δηακνλή ζε έλαλ πξννξηζκφ.

 Σν ηαμίδη θαη ε δηακνλή είλαη έμσ απφ ην νηθείν πεξηβάιινλ θαηνηθίαο θαη εξγαζίαο, έηζη νη άλζξσπν πνπ θάλνπλ ηνπξηζκφ κπνξνχλ λα ιάβνπλ δξάζε ζε δξαζηεξηφηεηεο ζηηο νπνίεο δελ κπνξνχλ ζηε κφληκε θαηνηθία ηνπο.

 Ζ κεηαθίλεζε ζηνπο πξννξηζκνχο είλαη πξνζσξηλή.

 Οη ιφγνη επίζθεςεο ελφο πξννξηζκνχ (Παππάο, 2008).

Απφ ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξάο, ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ απφ ηελ UNSTAT(Σκήκα ζηαηηζηηθήο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ), ε ηνπξηζηηθή βηνκεραλία απνηειείηαη απφ φιεο ηηο επηρεηξήζεηο, εγθαηαζηάζεηο θαη νξγαλψζεηο πνπ έρνπλ ζθνπφ λα εμππεξεηήζνπλ ηηο ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο θαη επηζπκίεο ησλ ηνπξηζηψλ (Trofimov, 2015).

Γηα λα ραξαθηεξηζηεί θάπνηνο ηνπξίζηαο πξέπεη ην ηαμίδη ζε κία άιιε ρψξα απφ απηήλ πνπ θαηνηθεί γηα ρξνληθφ δηάζηεκα ηνπιάρηζηνλ 24 σξψλ. Σα άηνκα πνπ ηαμηδεχνπλ γηα ιηγφηεξν ησλ 24 σξψλ ζεσξνχληαη εθδξνκείο. ΢χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηνπ ΟΖΔ σο επηζθέπηεο (visitor) νξίδεηαη θάζε άηνκν πνπ ηαμηδεχεη ζε κηα ρψξα άιιε απφ απηήλ πνπ θαηνηθεί, γηα νπνηνδήπνηε ιφγν, εθηφο απφ ηελ εξγαζία. Οη επηζθέπηεο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε:

 Σνπξίζηεο (tourist): πνπ είλαη θάζε άηνκν πνπ παξακέλεη πξνζσξηλά ζηε ρψξα πνπ επηζθέπηεηαη πάλσ απφ 24 ψξεο θαη πνπ ζθνπφο ηεο επίζθεςεο ηνπ

20

είλαη: ε ςπραγσγία (δηαθνπέο), πγεία, ζπνπδέο, ζξεζθεπηηθνί ιφγνη, νηθνγελεηαθνί ή επαγγεικαηηθνί ιφγνη, ζπκκεηνρή ζε ζπλέδξηα.

 Δθδξνκείο (excursionists): πνχ είλαη νη πξνζσξηλνί επηζθέπηεο πνπ παξακέλνπλ ζε έλα πξννξηζκφ πνπ επηζθέπηνληαη ιηγφηεξν απφ 24ψξεο.

΢ηνπο εθδξνκείο ζπκπεξηιακβάλνληαη νη ζπκκεηέρνληεο ζε θξνπαδηέξα θαη θαζψο θαη ηα πιεξψκαηα ησλ αεξνζθαθψλ (Σζάξηαο, 1989).

1.4 Ιζηνξηθή ζρέζε Πνιηηηζκνύ θαη Σνπξηζκνύ

Οη πξψηνη ηαμηδηψηεο έθαλαλ ηαμίδηα γηα ιφγνπο βηνπνξηζηηθνχο. ΢ηε ζπλέρεηα νη άλζξσπνη έθαλαλ ηαμίδηα κε ζθνπφ ηελ πεξηήγεζε θαη ηελ αλαςπρή ηνπο (Κνθθψζεο

& Σζάξηαο, Δηδηθέο θαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, 2011).

Πξψηνη νη Ρσκαίνη έθαλαλ ηαμίδηα, κειεηψληαο ηελ ηζηνξία άιισλ πνιηηηζκψλ φπσο ησλ Διιήλσλ θαη ησλ Αηγππηίσλ (Μαθξπγηψξγνπ). Καηά ηνλ Μεζαίσλα ηα ηαμίδηα γηα ζξεζθεπηηθνχο ιφγνπο ζπλδέζεθαλ κε ηνλ πνιηηηζκφ, αθνχ ε ζξεζθεία απνηειεί πνιηηηζηηθφ ζηνηρείν θαη νη πεξηεγήζεηο είραλ ζθνπφ πέξα απφ ην πξνζθχλεκα ηελ κειέηε άγλσζησλ ηφπσλ (Κνθθψζεο & Σζάξηαο, Δηδηθέο θαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, 2011). Σελ επνρή ηεο Αλαγέλλεζεο ν ηνπξηζκφο εκπινπηίδεηαη κε λέα θίλεηξα, αθνχ νη άλζξσπνη ηαμηδεχνπλ κε ζθνπφ ηελ επραξίζηεζε θαζψο θαη λα ηθαλνπνηήζνπλ ηελ πνιηηηζκηθή πεξηέξγεηα ηνπο (Βαξβαξέζνο, 2000).

Σν 17^ν αηψλα ζηελ Αγγιία αλαπηχζζεηαη ην Grand Tour. Άγγινη αξηζηνθξάηεο επηζθέπηνληαη πφιηο ηεο Δπξψπεο πνπ ήηαλ ζπλδεδεκέλεο κε ηνλ θιαζηθφ πνιηηηζκφ κε ζθνπφ ηε κειέηε ηεο ηέρλεο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ ηνπο (Κνθθψζεο & Σζάξηαο, Δηδηθέο θαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, 2011).

Σν 19^ν αηψλα ην ξεχκα ησλ ηνπξηζηψλ απμάλεηαη, ιφγσ ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ, ηεο εμέιημεο κεηαθνξψλ (ηξαίλα, αηκφπινηα), θαζψο θαη ησλ εθδφζεσλ ηαμηδησηηθψλ νδεγψλ κε πνιηηηζηηθφ ραξαθηήξα πνπ ζρεδίαδε ν Thomas Cook. Δπηπιένλ ηελ ίδηα πεξίνδν ζπιιέγνληαη αληηθείκελα απφ φιεο ηηο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ θαη ζπγθεληξψλνληαη θαη εθηίζεληαη δεκφζηα απφ ηα πξψηα κνπζεία πνπ ηδξχνληαη (Κνθθψζεο & Σζάξηαο, Δηδηθέο θαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, 2011).

21

Σνλ 20^ν αηψλα, νη εμειίμεηο κεηαθνξψλ κε ηα απηνθίλεηα, ε αχμεζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ θαη γεληθφηεξα ε κεγάιε νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο Δπξψπεο θαη ηεο Ακεξηθήο ηδηαίηεξα κεηά ην δεχηεξν παγθφζκην πφιεκν νδήγεζαλ ζηελ εκθάληζε ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ. Ο καδηθφο ηνπξηζκφο ζπλδέζεθε κε ηα γξαθεία ησλ tour operator θαη ζηεξηδφηαλ ζηελ θαηαλάισζε πξνθαζνξηζκέλσλ πξντφλησλ, φπνπ σο επί ην πιείζηνλ είραλ ειάρηζηε ζρέζε κε ηνλ πνιηηηζκφ. Σα ζπλαθφινπζα πξνβιήκαηα ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ ήηαλ ν ππεξπιεζπζκφο θαη ε ξχπαλζε ησλ πεξηνρψλ (Μαθξπγηψξγνπ).

1.5 Από ηνλ καδηθό ζηηο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνύ

Ζ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 θαη ηνπ 80 νδήγεζε ζην κνληέιν ηνπ παθέηνπ δηαθνπψλ πνπ δηακφξθσζε ηελ αγνξά καδηθνχ ηνπξηζκνχ ρακεινχ θφζηνπο (Γηάδσκα, 2015). ΢ηηο ζεηηθέο ζπλέπεηεο ηνπ ηνπξηζκνχ ζπγθαηαιέγνληαη ε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, νη λέεο επελδχζεηο, ε αλάπηπμε ππνδνκψλ θ.α. Απφ ηελ άιιε κεξηά εθηφο απφ ηα ζεηηθέο ζπλέπεηεο, ν ηνπξηζκφο έρεη θαη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηνπο πξννξηζκνχο. Οη αξλεηηθέο επηπηψζεηο είλαη ε πεξηβαιινληηθή κφιπλζε, ε αιινίσζε ηνπ πνιηηηζκνχ, ε κεηακφξθσζε πεξηνρψλ θπζηθνχ θάιινπο ζε θνξεζκέλεο αζηηθέο πεξηνρέο, ε εκπνξεπκαηνπνίεζε ησλ αλζξψπηλσλ ζρέζεσλ, ν κηκεηηζκφο μελφθεξησλ πξνηχπσλ απφ ληφπηνπο, θ.α. (Αλδξηψηεο, O ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο θαη ηα δηαθνξνπνηεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ, 2003). Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 90 άξρηζε κηα παξάιιειε αλάπηπμε λέσλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ πνπ αληαπνθξίλεηαη πεξηζζφηεξν ζηηο εμεηδηθεπκέλεο αλάγθεο ησλ ηνπξηζηψλ, αιιά θαη ζηα λέα εξγαιεία δηθηχσζεο, πιεξνθφξεζεο θαη ζπλαιιαγψλ ζηα νπνία πιένλ κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε ν κέζνο θαηαλαισηήο ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ (Γηάδσκα, 2015).

Ο ηνπξηζκφο εηδηθψλ ελδηαθεξφλησλ ππάξρεη φηαλ ην θίλεηξν ηνπ επηζθέπηε θαη ε απφθαζε ηνπ γηα έλα ηαμίδη θαζνξίδεηαη απφ έλα ή πεξηζζφηεξα εηδηθά ελδηαθέξνληα πνπ ηνπ γελληνχληαη, πξηλ ή θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ ηνπ ζε έλαλ πξννξηζκφ.

΢πλεπψο, αθνχ νη επηζθέπηεο πνπ επηιέγνπλ ηνλ ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ έρνπλ εηδηθά ελδηαθέξνληα, ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί ππνζχλνιν ηνπ ηνπξηζκνχ εηδηθψλ ελδηαθεξφλησλ (Αλδξηψηεο, Αεηθνξία θαη Δλαιιαθηηθφο ηνπξζκφο, 2008). Δλψ κε

22

ηνλ φξν ελαιιαθηηθόο ηνπξηζκόο ή ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνύ ελλννχκε, κία κηθξήο θιίκαθαο θαη κε καδηθήο κνξθήο αλάπηπμε ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ πνπ πξνσζεί κηα ελεξγεηηθή κνξθή δηαθνπψλ θηιηθή πξνο ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ηηο θνηλσληθέο θαη πνιηηηζηηθέο αμίεο θαη πνπ θάλεη δπλαηή ηελ αιιειεπίδξαζε θαη ηελ θνηλή ζπκβίσζε κεηαμχ ησλ κειψλ δηαθνξεηηθψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, (ησλ ηνπξηζηψλ θαη ησλ θνηλσλψλ ππνδνρήο ηνπο). Καη πνπ αλαπηχζζεηαη κε ηελ ζχκθσλε γλψκε θαη ζπκκεηνρή ηνπ ληφπηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ (Αλδξηψηεο, Αεηθνξία θαη Δλαιιαθηηθφο ηνπξζκφο, 2008).

Οη θαηεγνξίεο κε ηηο εηδηθέο θαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ είλαη πνιιέο θαη απμάλνληαη ζπλερψο, αλάινγα κε ηα εμεηδηθεπκέλα ελδηαθέξνληα, ηηο αλάγθεο θαη ηα θίλεηξα ησλ ηνπξηζηψλ. Παξαθάησ νκαδνπνηνχληαη θάπνηεο απφ ηηο θπξηφηεξεο κνξθέο ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ φπσο έρνπλ απνδνζεί απφ ηελ δηεζλή βηβιηνγξαθία (Βεξλίθνο, Γαζθαινπνχινπ, Μπαληηκαξνχδεο, Μπνπκπάξεο, & Παπαγεσξγίνπ, 2005).

΢ρεδηάγξακκα 1. Βαζηθέο κνξθέο ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ

Πολιτιςτικόσ Σουριςμόσ

Δρϊμενα(φεςτιβάλ, ςυναυλίεσ)

Επιςκζψεισ ςε μουςεία, γκαλλερί

Θρθςκευτικόσ Σουριςμόσ

Παραδοςιακζσ τζχνεσ, τρόποσ ηωισ

Παραδοςιακζσ τζχνεσ, τρόποσ ηωισ

Περιιγθςθ ςε μνμεία

Οικοτουριςμόσ

Παρακολοφκθςθ άγριασ ηωισ

Σουριςμόσ αναψυχισ(περιοχζσ ιδιαίτερου φυςικοφ

κάλλουσ)

Περιπατθτικόσ Σουριςμόσ

Αγροτουριςμόσ

Φάρμεσ- παραδοςιακά καταλφματα ςτθν

επαρχία

Ακλθτικόσ Σουριςμόσ

Διοργάνωςθ ακλθτικϊν αγϊνων

Ποδθλατικόσ Σουριςμόσ

23

Πεγή: (Βεξλίθνο, Γαζθαινπνχινπ, Μπαληηκαξνχδεο, Μπνπκπάξεο, & Παπαγεσξγίνπ, 2005)

1.6 Δλλνηνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ όξνπ πνιηηηζηηθνύ ηνπξηζκνύ

Ο πνιηηηζκφο έρεη γίλεη νπζηαζηηθφ ζηνηρείν ηνπ ηνπξηζηηθνχ ζπζηήκαηνο. ΢ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία ππάξρνπλ πνιινί νξηζκνί ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ θαη απηφ γηαηί ππάξρνπλ πνιιέο θαη νινέλα απμαλφκελεο πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο φπνπ ζπκκεηέρνπλ νη ηνπξίζηεο (Majdoub, 2009). Ο πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο κπνξεί λα θαζνξηζηεί απφ δχν πιεπξέο. Ζ κία είλαη απηή ηεο πξνζθνξάο θαη ε άιιε ηεο δήηεζεο. Ζ ηνπξηζηηθή πξνζθνξά πεξηιακβάλεη πιηθά θαη άπια ζηνηρεία κηαο πεξηνρήο. Ζ πιεπξά ηεο δήηεζεο απνηειείηαη απφ ηελ επηζπκία ησλ ηνπξηζηψλ λα γλσξίζνπλ θαη λα βηψζνπλ ηελ θνπιηνχξα ελφο πξννξηζκνχ (Trofimov, 2015).

Ο Παγθόζκηνο Οξγαληζκόο Σνπξηζκνύ (World Organization of Tourism) έρεη νξίζεη δχν νξηζκνχο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ. Ο πξψηνο νξίδεη πσο ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο πεξηιακβάλεη ηηο κεηαθηλήζεηο ησλ αλζξψπσλ πνπ γίλεηαη κε βάζε ηα πνιηηηζηηθά ηνπο θίλεηξα, φπσο είλαη ηα πνιηηηζηηθά ηαμίδηα, θεζηηβάι, θαη άιιεο πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο, επηζθέςεηο ζε αξραηνινγηθνχο ρψξνπο κλεκεία θαη κνπζεία θαζψο θαη ηελ κειέηε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινλ, ηνπ ιατθνχ πνιηηηζκνχ αιιά θαη ηεο ηέρλεο (Trofimov, 2015). Ο δεχηεξνο νξίδεη πσο ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο απνηειείηαη απφ ηνπξίζηεο πνπ επηζπκνχλ λα ηθαλνπνηήζνπλ κηα αλζξψπηλε αλάγθε επραξίζηεζεο γηα ηελ αχμεζε ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπο επηπέδνπ κέζα απφ ηηο λέεο γλψζεηο θαη εκπεηξίεο (Trofimov, 2015).

Έλαο απφ ηνπο πην δηαδεδνκέλνπο νξηζκνχο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ ζχκθσλα κε ην Γηεζλέο ΢πκβνχιην Υψξσλ θαη Μλεκείσλ(ICOMOS) είλαη ε δξαζηεξηφηεηα πνπ επηηξέπεη ηνπο αλζξψπνπο λα βηψζνπλ ηνπο δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο δσήο άιισλ αλζξψπσλ, επηηξέπνληαο λα θαηαλνήζνπλ ηα έζηκα, ηηο παξαδφζεηο, ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, ηηο ηδέεο θαζψο θαη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε ρψξνπο κε αξρηηεθηνληθφ, ηζηνξηθφ θαη αξραηνινγηθφ ελδηαθέξνλ, ή άιινπ ηχπνπ πνιηηηζκηθήο ζεκαζίαο (Csapo, 2012). Δλψ ζχκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή γηα ην ηνπξηζκφ θαη ηελ εθπαίδεπζε (ATLAS) ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο βαζίδεηαη ζηα θίλεηξα θαη νξίδεηαη

24

σο ε κεηαθίλεζε ησλ αλζξψπσλ καθξηά απφ ηε κφληκε θαηνηθία ηνπο, κε ζθνπφ ηελ ζπγθέληξσζε λέσλ πιεξνθνξηψλ θαη εκπεηξηψλ, γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πνιηηηζηηθψλ ηνπο αλαγθψλ (Richards, 2003).

Ο πξννξηζκφο ζηνλ νπνίν ηαμηδεχνπλ νη πνιηηηζηηθνί ηνπξίζηεο είλαη έλαο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο (πνιηηηζηηθφο πξννξηζκφο) φπνπ είλαη γλσζηφο γηα ηνλ πνιηηηζκφ, ηελ ηζηνξία, ηελ αξρηηεθηνληθή, ηελ γαζηξνλνκία, ηελ ζξεζθεία θιπ.

(Richards, 2003). Με βάζε ηνπο Mc Kercher θαη Du Cros ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο βαζίδεηαη ζηε θαηαλάισζε ηνπξηζηηθψλ εκπεηξηψλ θαη αγαζψλ, θαη ζηε θαηαλάισζε θαη ρξήζε ζηνηρείσλ πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο (Majdoub, 2009).

΢χκθσλα κε κηα ελδηαθέξνλ θαηεγνξηνπνίεζε, ε ECTARK (Europe ancenter for traditional and regional studies, 1989) θαηεγνξηνπνηεί ηνπο πφξνπο πνπ εκπιέθνληαη κε ηνλ πνιηηηζκφ θαη νη νπνίνη κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ζηνηρεία πξνζέιθπζεο ηνπξηζηψλ:

 Αξραηνινγηθνί ρψξνη θαη κνπζεία

 Αξρηηεθηνληθή (εξείπηα, θηήξηα. Οιφθιεξεο πφιεηο

 Σέρλε, γιππηηθή, ρεηξνηερλία, θεζηηβάι, γθαιεξί, εθδειψζεηο

 Μνπζηθή θαη ρνξφο(θιαζηθφο, παξαδνζηαθφο, ζχγρξνλνο)

 Γξάκα (ζέαηξν, θηλεκαηνγξάθνο

 Γισζζηθέο θαη ινγνηερληθέο κειέηεο, πεξηεγήζεηο

 Πξνζθχλεκα, ζξεζθεπηηθέο επηζθέςεηο

 Κνπιηνχξα θαη ππνθνπιηνχξα (Richards, 2003).

1.6 Υαξαθηεξηζηηθά Πνιηηηζηηθνύ Σνπξηζκνύ

Ο ηνπξηζκφο θαη ν πνιηηηζκφο είλαη δχν απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο βηνκεραλίεο, θαη ν ζπλδπαζκφο απηψλ ησλ δχσλ έρεη γίλεη κία απφ ηηο πιένλ επηζπκεηέο κεζφδνπο αλάπηπμεο γηα πνιιέο ρψξεο, θαζψο γίλνληαη φιν θαη πην αλαγλσξίζηκεο νη σθέιεηεο πνπ δεκηνπξγεί (Csapo, 2012). Ο πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο ζεσξείηαη απφ πνιιέο ρψξεο ζειθηηθφ επεηδή απνηειεί ηνπξηζκφ πςειψλ εηζνδεκαηηθψλ θαηεγνξηψλ θαη πεξηνρψλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα νη ηάζεηο ηεο αγνξάο ηνπξηζκνχ ζηξέθνληαη απφ ηα πνζνηηθά ζηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ππεξεζηψλ ελφο πξννξηζκνχ κε κηα απμαλφκελε δήηεζε γηα ηηο πνιηηηζηηθέο εκπεηξίεο πνπ ζπρλά ζπλδένληαη κε άιινπο

25

ηνκείο ηνπ ηνπξηζκνχ, φπσο ν γαζηξνλνκηθφο, ν ζξεζθεπηηθφο, ν ηνπξηζκφο ησλ θεζηηβάι, ε απζεληηθφηεηα ηνπ ηφπνπ, θαη δεκηνπξγηθέο βηνκεραλίεο (Γηάδσκα, 2015). ΢χκθσλα κε έξεπλεο ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Σνπξηζκνχ ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο αληηπξνζσπεχεη ην 37% ηνπ παγθφζκηνπ ηνπξηζκνχ, θαη απμάλεηαη κε πνζνζηφ 15% εηεζίσο (Richards, 2003). Δθηηκάηαη φηη ην 2013 έγηλαλ πάλσ απφ 430εθ. δηεζλή ηαμίδηα κε ελ κέξεη ε θπξίσο πνιηηηζηηθφ ελδηαθέξνλ (Γηάδσκα, 2015).

Σα ζεκαληηθφηεξα αίηηα πνπ ζπλέβαιιαλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ είλαη:

1. Μπνξεί λα ζεσξεζεί θαη σο εθπαηδεπηηθφο ηνπξηζκφο γηαηί κέζα απφ ηελ πνιηηηζηηθή-ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηαο πνπ πξαγκαηνπνηεί έλαο επηζθέπηεο καζαίλεη γηα ηνλ πνιηηηζκφ ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ

2. Δπαηζζεηνπνηεί θαη εθπαηδεχεη ηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη ηνπο ηνπξηζηηθνχο θνξείο ζηελ δηαρείξηζε θαη πξνζηαζία ησλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ.

3. Αλαπηχζζεηαη θαη ζπλδέεηαη παξάιιεια κε άιιεο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ.

4. Δίλαη θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ κνξθή ηνπξηζκνχ, αθνχ απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη ε πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο (΢θαθηαλάθεο, 2000).

5.

΢πκβάιιεη ακνηβαία κε θνηλά νθέιε ζηελ ηνπξηζηηθή θαη πνιηηηζηηθή αλάπηπμε.

6.

Δλζαξξχλεη ηνλ αληαγσληζκφ.

7.

Πξνσζεί ηα ζηνηρεία ηεο πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηάο ελφο πξννξηζκνχ σο πφιν έιμεο θαη ηα ρξεζηκνπνίεη ηα αγαζά ζαο ηνπξηζηηθά πξντφληα.

8.

Σνλίδεη ηελ αλάγθε αμηνπνίεζεο ηεο ηζηνξίαο (Αλαζηαζηάδνπ, 2016).

Ζ αιιειεπίδξαζε πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηνλ πνιηηηζηηθφ ηνπξηζκφ αθνξά θαη ηνπο ηνπξίζηεο αιιά θαη ηε ηνπηθή θνηλσλία κηαο πεξηνρήο. Έηζη δεκηνπξγείηαη κηα ζρέζε ακθίδξνκεο επίδξαζεο κε ζεηηθέο θαη αξλεηηθέο επηδξάζεηο (Έμαξρνο &

Καξαγηάλλεο, 2004). ΢ηηο ζεηηθέο επηδξάζεηο ζπγθαηαιέγνληαη ε δεκηνπξγία επθαηξηψλ γηα ζέζεηο εξγαζίαο. Μπνξεί λα ζπλδξάκεη ζηελ δηαηήξεζε πεξηνρψλ κε εμαηξεηηθή θπζηθή νκνξθηά, εθφζνλ ιεηηνπξγεί κε ηελ ζεβαζκφ γηα ηελ πνιηηηζηηθή

26

αμία ηεο πεξηνρήο (Hyde Park ζηελ Αγγιία, Αθξφπνιε ζηελ Αζήλα). Αθφκε κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο κέζσ αλαδσνγφλεζεο ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο. Παξάιιεια ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο ζπκβάιεη ζηελ δηαηήξεζε θαη αλαβίσζε ηεο ηέρλεο, ηεο ρεηξνηερλίαο θαη ησλ παξαδνζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Σέινο ζεκαληηθή είλαη ε ζπκβνιή ηνπ ζηελ ηφλσζε ηνπ ληφπηνπ πιεζπζκνχ κηαο πεξηνρήο, αθνχ πξνσζεί ηελ ηνπηθή θνηλφηεηα, πξνζειθχεη λένπο επηζθέπηεο, θαη επλνεί ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (Μαθξπγηψξγνπ).

Απφ ηελ άιιε κεξηά, παξαηεξνχληαη θαη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ. Μεγάιεο επηρεηξήζεηο θαη ηνπξηζηηθέο κνλάδεο νδεγνχλ ηνλ πνιηηηζκφ ηεο εθάζηνηε ηνπηθήο θνηλσλίαο ζε εκπφξεπκα, αθνχ ζθνπφο ηνπο είλαη κέζν ηεο δηαθήκηζεο ηεο νκνξθηάο ηνπ ηφπνπ, κφλν ην θέξδνο (Μαθξπγηψξγνπ). Αθφκε φηαλ ππάξρεη ζπλερήο καδηθή ξνή ηνπξηζηψλ κπνξεί λα πξνθιεζεί θζνξά ησλ αξραηνινγηθψλ θαη ζξεζθεπηηθψλ ρψξσλ θαη κλεκ