Κριτήρια και διαδικασία επιλογής αναδόχου έργου σύμφωνα με το Ν.4412/2016
Βασιλική Α. Φωτοπούλου
Πτυχιούχος Μηχανικός Έργων Υποδομής και Μεταπτ. Φοιτητής ΔΧΤ/ΣΘΕΤ, ΕΑΠ vsfotopoulou@gmail.com, std081190@ac.eap.gr
Δημάκος Κωνσταντίνος Καθηγητής Πολιτικών Μηχανικών
Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και Μέλος ΣΕΠ ΔΧΤ/ΣΘΕΤ ΕΑΠ
dimakos.konstantinos@ac.eap.gr
Περίληψη – Με την παρούσα μελέτη θα παραθέσουμε τα κριτήρια επιλογής του αναδόχου σχετικά με την κατάρτιση δημόσιας σύμβασης σύμφωνα με το Ν. 4412/2016. Αρχικά, θα αναλύσουμε στο πρώτο κεφάλαιο το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής του Ν. 4412/2016, ποιο είναι το περιεχόμενο των δημόσιων συμβάσεων, ενώ παράλληλα θα επεξηγήσουμε την αρχή της νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων επί της οποίας στηρίζονται και τα κριτήρια επιλογής των υποψήφιων οικονομικών φορέων που θα συνάψουν δημόσια σύμβαση για την εκτέλεση δημόσιου έργου. Εν συνεχεία, στο δεύτερο κεφάλαιο θα προβούμε στην απαρίθμηση και στην αναλυτική παράθεση των κριτηρίων επιλογής των αναδόχων για την ανάληψη μιας διαδικαστικής πράξης. Τέλος, θα παραθέσουμε ένα παράδειγμα προκήρυξης για την ανάθεση εκτέλεσης δημοσίου έργου και τα κριτήρια επιλογής που έθεσε η αναθέτουσα αρχή.
Λέξεις-Κλειδιά: Δημόσιες συμβάσεις, Ν.4412/2016, Επιλογή αναδόχου δημοσίου έργου.
I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι ρίζες του εθνικού δικαίου που ρυθμίζει την παραγωγή (ανάθεση και εκτέλεση) των δημοσίων έργων ανάγονται στο μακρινό 1932, οπότε και θεσπίστηκε ο Ν 5367/1932. Έκτοτε, ενώ στο δίκαιο της ανάθεσης των συμβάσεων επήλθαν τα τελευταία χρόνια πολλές αλλαγές, συνεπεία κυρίως της εφαρμογής των κανόνων και των αρχών του κοινοτικού δικαίου, οι θεσμοί που αφορούν την εκτέλεση της σύμβασης παρέμειναν σε γενικές γραμμές αναλλοίωτοι, επειδή θεωρείτο, μέχρι πρόσφατα, ότι το κοινοτικό δίκαιο αφορά μόνο τη φάση της ανάθεσης των συμβάσεων, όταν αναπτύσσεται ο ανταγωνισμός, άρα έχουν εφαρμογή οι αρχές που πηγάζουν από την ανάγκη ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού, δηλαδή, κυρίως οι αρχές της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων, της αποφυγής των διακρίσεων, της αναλογικότητας, της διαφάνειας. Το δίκαιο εκτέλεσης των συμβάσεων έμεινε στο απυρόβλητο, γιατί οι αρχές αυτές δεν βρίσκουν πεδίο εφαρμογής, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, στην εκτέλεση, όπου η σχέση μεταξύ αναθέτουσας αρχής και πλειόνων ανταγωνιστών για την ανάθεση της σύμβασης, αντικαθίσταται από την σχέση εργοδότη - αναδόχου και επικρατούν πλέον άλλες
ανάγκες και αρχές στην κατάστρωση των σχετικών διατάξεων.
Ακολουθώντας το ανωτέρω πλαίσιο, ο ενωσιακός νομοθέτης προσπάθησε να θεσμοθετήσει ενιαίες εγγυήσεις για όσους συμμετέχουν σε διαγωνισμούς για την κατάρτιση των δημοσίων συμβάσεων. Αυτό έχει ως στόχο να διασφαλίσει για όλους τους συμμετέχοντας την απαραίτητη διαφάνεια της διαδικασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του διαγωνισμού μέχρι την κατακύρωσή του τελικού αποτελέσματος. Αυτές οι εγγυήσεις θεμελιώθηκαν μέσα από διατάξεις, οι οποίες ανέκυψαν είτε από την ίδια τη νομολογία είτε από τις ανάγκες που ανέκυψαν και δημιουργήθηκαν ανά διαστήματα. Σε όλες τις Οδηγίες που διαμορφώθηκαν κατά καιρούς τονίστηκε ότι για τη σύναψη των συμβάσεων είναι απαραίτητο να τηρηθούν ορισμένες βασικές αρχές κατά τη διάρκεια της διαγνωστικής διαδικασίας , έτσι ώστε όλοι οι διαγωνιζόμενοι να απολαύουν ίση μεταχείριση και να τηρηθεί η διαφάνεια, καθώς επίσης και να καταπολεμηθούν. Για το λόγο αυτό θεσπίστηκαν ορισμένα κριτήρια επιλογής των οικονομικών φορέων και κατ’ επέκταση σε περίπτωση μη πλήρωσής τους κριτήρια αποκλεισμού αυτών από την ανάληψη σύμβασης. Βέβαια, δεν ήταν λίγες οι αμφιβολίες που διατυπωθήκαν αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των Οδηγιών που θέσπισε ο ενωσιακός νομοθέτης και κατά πόσο τελικά τα φαινόμενα διαφθοράς, που έχουν εκδηλωθεί κατά καιρούς, έχουν εξαλειφθεί ή έστω έχουν αντιμετωπιστεί σε μεγάλο βαθμό .
ΙΙ. ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗΣ:
Τα κριτήρια επιλογής του αναδόχου προσιδιάζουν στην ιδιαίτερη φύση της σύμβασης παραχώρησης, όπου το σύνολο ή μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης για τη μελέτη, κατασκευή και λειτουργία του έργου αναλαμβάνει ο ανάδοχος, συνεπώς μπορεί να λεχθεί αρχικά ότι πρόκειται για κριτήρια καταλληλότητας του επιστημονικού και κατασκευαστικού υλικού που διαθέτουν οι υποψήφιοι για τη μελέτη, κατασκευή και λειτουργία του έργου, δηλαδή τα κριτήρια ανάθεσης αφορούν την καταλληλότητα των προσφερομένων υπηρεσιών που θα οδηγήσουν στην επιτυχή εκπλήρωση της σύμβασης. Η αναθέτουσα αρχή καλείται και θα πρέπει να αναφέρει, κατά την προκήρυξη μιας σύμβασης, τις απαιτούμενες προϋποθέσεις συμμετοχής που μπορεί
να εκφράζονται ως ελάχιστα επίπεδα ικανότητας, καθώς και τα κατάλληλα αποδεικτικά μέσα.
Όλοι οι υποψήφιοι ανάδοχοι για την ανάληψη και εκτέλεση μιας δημόσιας σύμβασης και κατ’ επέκταση ενός δημοσίου έργου πρέπει να ελέγχονται από τις δημόσιες αρχές. Ειδικότερα, θα πρέπει να ελέγχονται κατά πόσο συγκεντρώνονται τα απαραίτητα επαγγελματικά προσόντα αλλά και τα λοιπά κριτήριά φερεγγυότητας και ακαταλληλότητας.
Συνοπτικά, λοιπόν, τα κριτήρια τα οποία ελέγχονται από τις αναθέτουσες αρχές, ώστε να ανατεθεί η εκτέλεση δημοσίου έργου ή το αντίθετο να αποκλεισθεί κάποιος υποψήφιος από μια τέτοια ανάθεση είναι: α) η οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια, β) η τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, γ) η εντιμότητα και η φερεγγυότητα και τέλος δ) η άδεια άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας.
ΙIΙ.ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Ανάλυση κριτηρίων επιλογής αναδόχου για την προκήρυξη με τίτλο: «Αντιμετώπιση των προβλημάτων οδικής ασφάλειας στο επαρχιακό οδικό δίκτυο Π.Ε.
Ηλείας για την περίοδο 2019-2021»
ΙV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα κριτήρια επιλογής και ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων στο πλαίσιο τόσο
του ενωσιακού όσο και του εθνικού δικαίου διαμορφώθηκαν τόσο από τη νομολογία του ΔΕΕ όσο και από τις συνθήκες και τις απαιτήσεις της αγοράς.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι υπάρχει μια συνεχή αλληλεπίδραση της πραγματικότητας και της νομοθεσίας, με αποτέλεσμα η απαρίθμησή τους στο νόμο να είναι ενδεικτική.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
[1] Α. Γέροντα, 2009, Δίκαιο Δημοσίων Έργων, Η διοικητική σύμβαση-Ανάθεση-Εκτέλεση-Δικαστική Προστασία (κατά το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο), Αθήνα – Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Σάκκουλα.
[2] Μ. Μεσσήνη, 2013, Η συμβατική παραχώρηση δημοσίου έργου, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Σάκκουλα,
[3] Δ. Ράικος/Ε. Βλάχου/Ε. Σάββιδη, 2018, Δημόσιες Συμβάσεις – Ν.
4412/2016 – Ερμηνεία κατ’ άρθρο, Τόμος 1, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Σάκκουλα,
[4] Δ. Ράικος, 2014, Δίκαιο Δημοσίων Συμβάσεων, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Σάκκουλας,
[5] Κ. Ρέμελης, 1994, Ο συμβιβασμός στην διοικητική διαδικασία, Εκδόσεις Αντ. Σάκκουλας,
[6] https://dete.gr/ypegrafi-i-symvasi-gia-tin-antimetopisi- aprovlepton-provlimaton-sto-ethniko-odiko-diktyo-tis-dytikis- elladas/