ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ
ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΣΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Τουριστική Ανάπτυξη στον Νομό Κυκλάδων. Η περίπτωση της Νάξου.
ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ
ΣΤΕΛΛΑ ΔΗΜΗΤΡΟΚΑΛΛΗ
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΤΑΥΡΙΝΟΥΔΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
ΧΙΟΣ 2013
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1……….. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1 Ορισμός του Τουρισμού
1.2 Θεωρητική Προσέγγιση του Τουρισμού 1.3 Το φαινόμενο του Τουρισμού
1.4 Ο Τουρισμός ως Βιομηχανία
1.5 Ελλάδα ως Τουριστικός Προορισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2…….. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ
2.1 Εισαγωγή
2.2 Κυκλάδες‐Διαφοροποιημένο Προϊόν 2.3 Τουριστική υποδομή του νομού Κυκλάδων
2.4 Προσδιοριστικοί Παράγοντες Τουριστικής Ζήτησης των Κυκλάδων 2.4.1 Ανάλυση Τουριστικής Ζήτησης
2.4.2 Οι κύριες παράμετροι διαμόρφωσης της τουριστικής ζήτησης του νομού Κυκλάδων
2.5 Τουριστική Κίνηση σε συνάρτηση με την Τουριστική Προσφορά 2.6 Συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3……. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ
3.1 Εισαγωγή
3.2 Ο Φυσικός και Πολιτισμικός πλούτος την Νάξου 3.2.1 Αρχαία και Νεότερη Ιστορία
3.2.2 Πολιτισμός και Παραδόσεις 3.2.3 Φυσική Κληρονομιά
3.3 Τουριστική Προσφορά και Ζήτηση 3.3.1 Τουριστική Υποδομή της Νάξου
3.3.2 Διαχρονική Εξέλιξη της Τουριστικής Κίνησης 3.4 Ανάλυση SWOT
3.4.1 Η έννοια της Ανάλυσης SWOT 3.4.2 Ανάλυση SWOT στην Νάξο 3.5 Ανάλυση PEST
3.5.1 Πολιτικές Επιπτώσεις 3.5.2 Οικονομικές Επιπτώσεις 3.5.3 Κοινωνικές Επιπτώσεις 3.5.4 Τεχνολογικές Επιπτώσεις 3.6 Συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4………… ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
4.1 Εισαγωγή
4.2 Εναλλακτικές μορφές Τουρισμού ως μέτρο περαιτέρω ανάπτυξης 4.3 Περιβαλλοντολογικά Θέματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5……….. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
1.1 Ορισμός του Τουρισμού
Ο τουρισμός αποτελεί ένα από τους πιο σύγχρονους τρόπους ψυχαγωγίας ενώ παράλληλα αποτελεί μια πολύ σημαντική πηγή εσόδων , ειδικά για τις πιο τουριστικά παραδοσιακές iχώρες όπως είναι η Γαλλία , Ισπανία , Ιταλία και Ελλάδα.
Γενικά είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστεί ένας επακριβής ορισμός του τουρισμού. Παρόλα αυτά από τις αρχές του 20ού αιώνα πολλοί διεθνής οργανισμοί έχουν κάνει προσπάθειες προκειμένου να προσδιορίσουν έναν ορισμό για τον τουρισμό. Μία πρώτη προσπάθεια έγινε από την Επιτροπή Στατιστικών Εμπειρογνώμων της Κοινωνίας των Εθνών το 1936. Όμως στην συνέχεια ακολούθησαν πολλές προσπάθειες για να οριστεί μια πιο συγκεκριμένη έννοια για τον τουρισμό και τον τουρίστα. Παρακάτω αναφέρονται οι κυριότεροι ορισμοί που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί.
Πιο συγκεκριμένα:
Ο Schwihk (1924) θεωρεί ότι «ο τουρισμός είναι η κίνηση των ανθρώπων που εγκαταλείπουν προσωρινά τον τόπο μόνιμης διαμονής τους για λόγους που αφορούν το πνεύμα , το σώμα ή το επάγγελμα»
Ο Ν. Αιγινίτης (1929) ορίζει ότι «ο τουρισμός είναι ή από χώρα σε χώρα ή από τόπο σε τόπο μετάβαση ατόμων σε ομάδες ή μεμονωμένα, με σκοπό τη μικρή ή μεγάλη, όχι όμως μόνιμη , διαμονή χωρίς άσκηση επαγγέλματος, για λόγους γενικά αναψυχής»
Ο De Meyer ορίζει ότι «ο τουρισμός είναι το σύνολο των ανθρώπινων μετακινήσεων και των δραστηριοτήτων που προκύπτουν από αυτές οι οποίες προκαλούνται από την εξωτερίκευση και πραγματοποίηση του πόθου, που αδρανεί σε διάφορο βαθμό και δημιουργεί την ένταση σε κάθε άτομο»
Οι Hunziker και Kraft (1942) θεωρούν ότι «ο τουρισμός είναι το σύνολο των σχέσεων και εκδηλώσεων που δημιουργούνται από την διαμονή των
αλλοδαπών, αν αυτή δεν έχει σαν αιτία πρόσκαιρες ή μόνιμες κερδοφόρες ενέργειες»
Ο Marrioti (1950) ορίζει «ως τουρισμό το σύνολο των σχέσεων και των γεγονότων που σχετίζονται με την διαμονή των ξένων που ταξιδεύουν για αναψυχή , μόρφωση ή θεραπεία χωρίς κύριο σκοπό το κέρδος»
Ο Καλφιώτης (1976:44) ορίζει τον τουρισμό «…..η εκ του γεωγραφικού περιβάλλοντος της μόνιμου διαμονής εις έτερον πρόσκαιρος διακίνησις ατόμων, μεμονωμένος ή συλλογικώς, η οποία αποσκοπεί εις την διά της τέρψεως ικανοπίησιν ψυχικής επιθυμίας ή πνευματικής περιέργειας εν γένει και η οποία προκαλεί την δημιουργίαν οικονομικών δραστηριοτήτων»
O Jafari (1977) ορίζει ότι «ο τουρισμός είναι η μελέτη του ανθρώπου που βρίσκεται μακριά από το συνηθισμένο του φυσικό περιβάλλον, της βιομηχανίας που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του και των επιδράσεων που ασκεί αυτός και η βιομηχανία στο φυσικό , οικονομικό και κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον του χώρου που τον φιλοξενεί»
Έπειτα από μελέτες το Διεθνές Συνέδριο Στατιστικής , που πραγματοποιήθηκε στην Ottava του Καναδά το 1991, θέτει έναν άλλο ορισμό που αφορά τον τουρισμό «ο τουρισμός περιλαμβάνει τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τον ελεύθερο χρόνο, το επάγγελμα κ.ά των ανθρώπων που ταξιδεύουν και παραμένουν σε περιοχές εκτός του συνήθους περιβάλλοντος όπου ζουν , για όχι περισσότερο από ένα συνεχόμενο έτος»
Οι Mill και Morrison (1992:9) υποστηρίζουν ότι «ο τουρισμός είναι μία δραστηριότητα που αναπτύσσεται όταν οι τουρίστες ταξιδεύουν , και περιλαμβάνει οτιδήποτε σχετίζεται με την προετοιμασία και την πραγματοποίηση του ταξιδιού , την παραμονή , την επιστροφή και τις αναμνήσεις από αυτό. Ακόμα, περιλαμβάνει τις δραστηριότητες των ταξιδιωτών που γίνονται κατά την διάρκεια του ταξιδιού, τις αγορές που πραγματοποιούνται και τις αλληλεπιδράσεις οι οποίες συμβαίνουν μεταξύ ξένων και ντόπιων, καθώς και τις επιπτώσεις που προκύπτουν»
Οι Mclntosh, Goeldner και Ritchie (1995:10) αναφέρουν ότι ο τουρισμός είναι «το σύνολο των φαινομένων και των σχέσεων που προκύπτουν μέσα
από τις συναλλαγές με τους τουρίστες , τους προμηθευτές , τις κυβερνήσεις των τόπων φιλοξενίας και τις κοινότητες υποδοχής, κατά την διαδικασία προσέλκυσης και φιλοξενίας των τουριστών αυτών και των άλλων επισκεπτών»
Παραπάνω αναφέρθηκαν κάποιοι από τους ορισμούς του τουρισμού που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς. Όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς, μέσα από αυτούς τους ορισμούς γίνεται λόγος για το ταξίδι, τον προορισμό, τον τουρίστα, τον ταξιδιώτη, τον επισκέπτη κ.α.
Με απλά λόγια μπορούμε να πούμε ότι ο τουρισμός είναι το αποτέλεσμα μια μετακίνησης ατόμων είτε μεμονωμένα είτε ομαδικά σε ένα τόπο διαφορετικό από τον τόπο διαμονής του και την παραμονή τους εκεί τουλάχιστον ένα 24ωρο, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους είτε ψυχαγωγικές είτε επαγγελματικές κ.α.
Ο τουρισμός μπορεί να διακριθεί σε διάφορες κατηγορίες :
Εγχώριος Τουρισμός : πραγματοποιείται όταν οι κάτοικοι μιας χώρας ταξιδεύουν εντός της χώρας αυτής.
Εξερχόμενος Τουρισμός : υπάρχει όταν οι μόνιμοι κάτοικοι μιας χώρας ταξιδεύουν εκτός της χώρας αυτής.
Εισερχόμενος Τουρισμός : Είναι ο τουρισμός των αλλοδαπών οι οποίοι ταξιδεύουν σε μια δεδομένη χώρα.
Διεθνής Τουρισμός : Είναι το σύνολο του εισερχόμενου και εξερχόμενου τουρισμού.
Εσωτερικός Τουρισμός : Είναι το σύνολο του εισερχόμενου και εγχώριου τουρισμού.
Εθνικός Τουρισμός : Είναι το σύνολο του εγχώριου και του εξερχόμενου τουρισμού.
Επίσης σημαντικές μορφές του τουρισμού είναι ο μαζικός και εναλλακτικός τουρισμός. Μαζικός τουρισμός υπάρχει όταν ο αριθμός τουριστών αυξάνεται αλλά όταν κατανέμονται άνισα στον τόπο και στον χρόνο. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι ο μαζικός τουρισμός προκαλεί δυσμενείς επιπτώσεις στον περιβάλλον. Για αυτό τον
λόγο κατά καιρούς ομάδες ανθρώπων οικολόγοι και περιβαλλοντικές οργανώσεις άρχισαν να αναζητούν μορφές τουρισμού που θα είναι πιο φιλικές προς το περιβάλλον και περισσότερο ανθρωποκεντρικές, αυτές οι μορφές τουρισμού είναι ο λεγόμενος εναλλακτικός τουρισμός. Ο εναλλακτικός τουρισμός δημιουργήθηκε προκειμένου από την μία πλευρά να αντιμετωπιστεί μαζικός τουρισμός αλλά και η εποχικότητα. Η φιλοσοφία του εναλλακτικού τουρισμού ή αλλιώς των ειδικών μορφών τουρισμού είναι οι άνθρωποι να αναζητούν ένα διαφορετικό τρόπο διακοπών ο οποίος να σχετίζεται με την προστασία της κουλτούρας μια κοινωνίας του περιβάλλοντος κτλ.
Ο τουρισμός περιλαμβάνει δύο βασικά στοιχεία το ταξίδι και την διαμονή στον τόπο προορισμού συμπεριλαμβανομένου και της διατροφής. Στο σημείο αυτό καλό θα ήταν να ξεχωρίσουμε τις έννοιες ταξιδιώτης, επισκέπτης, τουρίστας και εκδρομέας.
Ταξιδιώτης: Είναι κάθε άτομο που πραγματοποιεί ένα ταξίδι για οποιαδήποτε σκοπό, εκτός από την εργασία, σε οποιοδήποτε προορισμό είτε αυτός είναι εντός της χώρας διαμονής του ή έκτος.
Επισκέπτης: Είναι κάθε άτομο που επισκέπτεται μια χώρα διαφορετική από αυτή της μόνιμης κατοικίας του , για λόγους εκτός εργασίας και για χρονικό διάστημα μικρότερο των 12 συνεχόμενων μηνών.
Τουρίστας: Είναι άτομα που επισκέπτονται μια χώρα και διαμένουν εκεί για τουλάχιστον ένα 24ωρο και των οποίων οι λόγοι επίσκεψης είναι διακοπές, επαγγελματικοί, θρησκευτικοί κτλ.
Επισκέπτης : Είναι άτομα που επισκέπτονται μία χώρα και διαμένουν εκεί για λιγότερο από ένα 24ωρο. Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι επιβάτες κρουαζιερόπλοιων, τα πληρώματα αεροσκαφών , πλοίων και γενικά άτομα που επισκέπτονται ένα τόπο χωρίς να διανυκτερεύσουν.
1.2 Θεωρητική Προσέγγιση του Τουρισμού
Οικονομική
Δύο βασικές οικονομικές έννοιες του τουριστικού φαινομένου είναι η προσφορά και η ζήτηση. Η τουριστική ζήτηση αναφέρεται στην προθυμία και ικανότητα των καταναλωτών να πληρώσουν ή να προβούν σε συγκεκριμένες δαπάνες για την αγορά και κατανάλωση ορισμένων προϊόντων που προσφέρονται από την τουριστική βιομηχανία. Η ζήτηση μπορεί να προέρχεται είτε από τους ντόπιους κατοίκους είτε από τους ξένους επισκέπτες. Η τουριστική προσφορά αναφέρεται στην ποσότητα, ποικιλία των τουριστικών προϊόντων, αγαθών και υπηρεσιών που διατίθενται προς πώληση. Η τουριστική κατανάλωση αντιπροσωπεύει τις δαπάνες που προκαλεί η τουριστική ζήτηση και αφορούν την απόκτηση ενός αριθμού αγαθών και υπηρεσιών. Δεδομένης της ετερογένειας που διακρίνει τον τουριστικό τομέα, ένα αγαθό ή μια υπηρεσία αποκτά τον χαρακτηρισμό «τουριστικό‐η» από την χρήση που προσδίδει ο τελικός καταναλωτής, δηλαδή ο τουρίστας. Αντίθετα η παραγωγή ορίζεται ως το τμήμα της ανθρώπινης δραστηριότητας που αποσκοπεί στην δημιουργία αγαθών και υπηρεσιών οι οποίες στοχεύουν στην ικανοποίηση ατομικών ή συλλογικών αναγκών. Αντιπροσωπεύει μία από τις σημαντικότερες μεταβλητές οποιουδήποτε οικονομικού τομέα.
Από μακροσκοπική άποψη ο τουρισμός προσεγγίζεται στα πλαίσια γενικών οικονομικών παραμέτρων όπως είναι το συνάλλαγμα, η δημιουργία εισοδήματος της απασχόλησης, οι επενδύσεις και η περιφερειακή ανάπτυξη. Σε μικρό‐επίπεδο οι διάφοροι αναλυτές μελετούν τις επιμέρους «μονάδες συμπεριφοράς», όπως σχήματα δαπανών ορισμένων εθνικοτήτων του τουριστικού πληθυσμού. Επιπλέον διερευνάται η επίδραση των αποφάσεων των tour‐operator στην οικονομία μιας χώρας ή μιας περιοχής.
Η οικονομική διάσταση του τουρισμού εκφράζεται μέσα από μία σειρά ανταλλαγών (transactions) μεταξύ καταναλωτών και παραγωγών , προϊόντων και υπηρεσιών.
Αγαθά και υπηρεσίες διάφορων κατηγορών από διάφορους τομείς διαμορφώνουν το τουριστικό προϊόν, το οποίο είτε διατίθεται ενιαίο ως πακέτο είτε καταναλώνεται μεμονωμένα με διάφορους τρόπους. Ως έννοια είναι δύσκολο να ορισθεί γιατί
περιλαμβάνεται εκτός από αγαθά και φυσικά αντικείμενα τα οποία προσφέρονται για κατανάλωση, και άυλα αγαθά όπως η φιλοξενία που επηρεάζουν στη διαμόρφωση της τουριστικής εμπειρίας.
Κοινωνιολογική
Η θεωρητική προσέγγιση των εννοιών : διασκέδαση, ευχαρίστηση και ψυχαγωγία, είναι ένας αρκετά δύσκολος στόχος για τους κοινωνιολόγους. Μία από τις πρώτες διατυπώσεις είναι η ανάλυση Boorstin που αναφέρεται σε «ψευδογεγονότα».
Υποστηρίζει ότι οι σύγχρονοι Αμερικάνοι δεν μπορούν να βιώσουν άμεσα την πραγματικότητα αλλά βασίζονται στα ψευδογεγονότα. Ο τουρισμός είναι τo πρωταρχικό παράδειγμα αυτού.
«Απομονωμένοι από το περιβάλλον υποδοχής και τους τοπικούς ανθρώπους, οι καθοδηγούμενες ομάδες των τουριστών παρακολουθούν μη‐αυθεντικές προσχεδιασμένες ατραξιόν και με ασφάλεια απολαμβάνουν τα ψευδογεγονότα ενώ αγνοούν εντελώς τον πραγματικό κόσμο». Κατά συνέπεια οι επιχειρηματίες και οι γηγενείς πληθυσμοί που ασχολούνται με τον τουρισμό οδηγούνται στην παραγωγή περισσοτέρων υπερβολών επιδείξεων για τον αφελή παρατηρητή, ο οποίος με αυτόν τον τρόπο απομακρύνεται περισσότερο από τους αυτόχθονες.
Στο πέρασμα του χρόνου, μέσω της διαφήμισης και των μέσων ενημέρωσης, οι εντυπώσεις και οι εμπειρίες διαφόρων τουριστών δημιουργούν εικόνες του τόπου επίσκεψης που δεν είναι απόλυτα αληθινές. Αυτές με την σειρά τους δημιουργούν ένα κλειστό αυτοσυντηρούμενο σύστημα παραισθήσεων που παρέχουν στον τουρίστα με βάση την αξιολόγηση και επιλογή του πιθανού μέρους επίσκεψης.
Τέτοιες επισκέψεις γίνονται , σύμφωνα με τον Boorstin , με την απαραίτητη συνδρομή του ξενοδοχείου στο οποίο ο τουρίστας είναι τόσο εξοικειωμένος. Αυτό λειτουργεί ως «περιβάλλον‐φυσαλίδαα» που απομονώνει τον επισκέπτη από το νέο περιβάλλον.
Ιδιαίτερα αξιοσημείωτο είναι το βιβλίο των Turner και Ash «Golden Hordes» (1975), το οποίο καταδεικνύει πως ο τουρίστας τοποθετείται στο κέντρο ενός αυστηρά οριοθετημένου κόσμου. Οι κατά συνθήκη γονείς (ταξιδιωτικοί πράκτορες και διευθυντές ξενοδοχείων) αναλαμβάνουν όλες τις ευθύνες του τουρίστα και τον
προστατεύουν από την σκληρή πραγματικότητα. Κατά μία έννοια οι Turner και Ash προτείνουν ότι η αισθητική αντίληψη του τουρίστα είναι τόσο περιορισμένη όσο και στον τόπο μόνιμης κατοικίας του.
Το αποτέλεσμα αυτού είναι η αδιάκοπη αναζήτηση νέων τόπων για επίσκεψη και η κατασκευή ξενοδοχείων και αξιοθέατων για τουρίστες που είναι ανούσια, «ένας μικρός και μονότονος κόσμος που παντού μας παρουσιάζει την δική μας εικόνα»
όπως αναφέρει ένας τουρίστας. Η αναζήτηση του εξωτικού και της ποικιλίας χάνεται στην ομοιομορφία. Πιο επικριτικός με αυτήν την άποψη είναι ο Cohen (1988), που υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει ένας μόνος τύπος τουρίστα αλλά ποικιλία τύπων με διαφορετικές προσδοκίες.
Θεωρεί ότι κάποιοι τύποι τουρίστα όχι μόνο δεν επαναπαύονται στην « περιβαλλοντική φυσαλίδα» των συμβατικών υπηρεσιών τουριστών αλλά βασίζονται στην απόρριψη τέτοιων δραστηριοτήτων. Επιπλέον πρέπει να σημειωθεί ότι η ύπαρξη τέτοιων φυσαλίδων επιτρέπει σε πολλούς ανθρώπους να επισκεφτούν μέρη που σε άλλη περίπτωση δεν θα είχαν την δυνατότητα. Πράγματι έως ότου αναπτυχθούν οι απαραίτητες τουριστικές υποδομές ένα μεγάλο μέρος της διαφορετικότητας τέτοιων προορισμών θα είναι αδύνατο να «συσκευαστεί» σε ένα πλήρες πακέτο ψευδογεγονότων.
Η σημαντικότερη πρόκληση στην τοποθέτηση του Boorstin αναπτύσσεται από MacCannell ο οποίος και αυτός ενδιαφέρεται για τη μη αυθεντικότητα και την επιφανειακή φύση την σύγχρονης ζωής. Διαφωνεί όμως με την άποψη του Boorstin που θεωρεί χαρακτηριστική, την αριστοκρατική άποψη ότι «οι άλλοι άνθρωποι είναι τουρίστες, εγώ είμαι ταξιδιώτης». Όλοι οι τουρίστες για τον MacCannell έχουν την ανάγκη να αναζητήσουν την αυθεντικότητα, και αυτή η αναζήτηση είναι μια σύγχρονη εκδοχή της παγκόσμιας ανθρώπινης ανησυχίας.
Ο MacCanell ενδιαφέρεται ιδιαίτερα και για τον χαρακτήρα των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στους ντόπιους και τους τουρίστες. Σημειώνει ότι η πραγματική ζωή των κατοίκων βρίσκεται στα παρασκήνια. Ως εκ τούτου, το αδιάκριτο βλέμμα του τουρίστα ψάχνοντας την αυθεντικότητα θα θελήσει να παρεισφρήσει στις ζωές τους, κάτι το οποίο θα ήταν γενικά απαράδεκτο. Έτσι οι ντόπιοι άνθρωποι και οι τοπικοί τουριστικοί επιχειρηματίες βαθμιαία ξεκίνησαν να κατασκευάζουν «παρασκήνια»
Κατά συνέπεια δημιουργείται αυτό που ο MacCanell ονομάζει «στημένη αυθεντικότητα». Η ανάπτυξη του τουριστικού θεάματος προκύπτει από το πώς ανταποκρίνονται εκείνοι που υπόκεινται στα βλέμματα των τουριστών ώστε να προστατέψουν την προσωπική τους ζωή αλλά και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που παρουσιάζει η κερδοφόρα επένδυση. Σε αντίθεση με τον Boorstin, ο MacCannell υποστηρίζει ότι τα ψευδογεγονότα προκύπτουν από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του τουρισμού και όχι από μία ατομιστική αναζήτηση του μη αυθεντικού.
Οι Pearce και Mascardo έχουν διαμορφώσει περαιτέρω την έννοια της αυθεντικότητας(1988). Υποστηρίζουν ότι είναι απαραίτητο να υπάρξει διάκριση μεταξύ της αυθεντικότητας του θεάματος και της αυθεντικότητας των προσώπων που το αποτελούν. Ο Crick (1989) αντίθετα επισημαίνει ότι κατά μία έννοια όλοι οι πολιτισμοί είναι «στημένοι» και υπό ένα ορισμένο πρίσμα είναι όλοι μη αυθεντικοί.
Οι πολιτισμοί αναπτύσσονται, αναδημιουργούνται και τα στοιχεία τους αναδιοργανώνονται.
Ο MacCannell επίσης αναφέρει πως κάθε πόλος έλξης τουριστών περιλαμβάνει σύνθετες παραγωγικές διαδικασίες ώστε το ενδιαφέρον των τουριστών να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα. Τέτοιες σημαντικές επενδύσεις δεν είναι δυνατόν να αφεθούν στην τύχη. Οι τουρίστες πρέπει να μάθουν πως, πότε και πού να κοιτάξουν. Σαφείς ενδείξεις πρέπει να παρασχεθούν και σε μερικές περιπτώσεις το αντικείμενο του θεάματος είναι η ίδια η ένδειξη(πινακίδα) που υποδεικνύει ότι κάποιο γεγονός έλαβε χώρα σε εκείνο το σημείο.
Επιπλέον υποστηρίζει ότι υπάρχει μια διαδικασία ιεροποίησης που αποδίδει σε ένα ιδιαίτερο φυσικό ή πολιτιστικό κειμήλιο ξεχωριστές ιδιότητες ώστε ορισμένα θεάματα να μετατρέπονται σε τελετουργικά. Αρκετά στάδια περιλαμβάνονται σε αυτή την διαδικασία : η ονομασία του χώρου, η διαμόρφωση και «ανύψωση» του μέσω του ιστορικού υπόβαθρου, η λειψανοποίηση, η μηχανική αναπαραγωγή του ιερού αντικειμένου και η κοινωνική αναπαραγωγή καθώς νέες τοποθεσίες ακολουθούν την αρχική.
Ορισμένες αναλύσεις αναφέρονται σε ειδικότερα θέματα που έχουν σχέση με κάποιες συγκεκριμένες πτυχές της ζωής του ατόμου. Μία από τις πιο οξυδερκείς μελέτες είναι η εξερεύνηση των καταρρακτών του Νιαγάρα που τείνει να γίνει «η
πρωτεύουσα των μηνών του μέλιτος» των αμερικάνων. Η μετάβαση για τον μήνα του μέλιτος είναι μια εμπειρία στην οποία οι αυστηρές κοινωνικές συμβατικότητες των αστών χαλαρώνουν, χάρις στη σχετική ανωνυμία και ελευθερία που προσφέρει ο ξένος τόπος.
Μερικοί συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η εύθυμη ή «παιδιάκιστη» συμπεριφορά των τουριστών είναι πρώτιστα ένας τρόπος εκτόνωσης , ώστε να επιστρέψουν στον σπίτι τους αναζωογονημένοι. Ο Gottieb υποστηρίζει ότι αυτό επιδιώκεται στις διακοπές είναι η αντιστροφή της καθημερινότητας. Ο τουρίστας της μεσαίας τάξης θα επιδιώξει να γίνει αγρότης για μία μέρα ενώ ο τουρίστας της χαμηλότερης τάξης θα επιδιώξει να γίνει βασιλιάς για μία μέρα.
Επομένως είναι ανακριβές να θεωρηθεί ότι η αναζήτηση της αυθεντικότητας είναι η βάση της οργάνωσης του τουρισμού. Επιπλέον έχει υποστηριχτεί ότι ορισμένοι επισκέπτες (αυτοί ονομάζονται μετά‐τουρίστες) σχεδόν ευχαριστιούνται την μη αυθεντικότητα των θεαμάτων. Οι ίδιοι απολαμβάνουν τα τουριστικά παιχνίδια αφού δεν ενδιαφέρονται για την αυθεντικότητά τους αλλά μόνο για την ευχαρίστηση που προσφέρει αυτή η δραστηριότητα.
Σύμφωνα με κάποιους κοινωνιολόγους έχει παρατηρηθεί μια σημαντική μεταβολή στον μαζικό τουρισμό. Από τον «παλιό τουρισμό» που περιελάμβανε την μαζική παραγωγή, προτυποποίηση και συσκευασία του τουριστικού προϊόντος περάσαμε στον «νέο τουρισμό» ο οποίος είναι τμηματοποιημένος, ευέλικτος και προσαρμοσμένος στις ανάγκες του καθενός.
Ψυχολογική
Η τουριστική αναψυχή αποτελεί ένα σύγχρονο τρόπο άμβλυνσης των πολλών και επικίνδυνων κοινωνικών και ψυχοσωματικών επιβαρύνσεων και διαταραχών που δέχεται ο πολίτης της βιομηχανικής αναπτυγμένης κοινωνίας. Σχετίζεται με πολύπλοκες δραστηριότητες όπως είναι η ικανοποίηση των πολυδιάστατων απαιτήσεων των τουριστών αλλά και με κάποιες ειδικές διεργασίες ψυχολογικού χαρακτήρα.
Για να γίνουν καλύτερα κατανοητά τα κίνητρα που ωθούν το άτομο σε διάφορες τουριστικές δραστηριότητες, είναι απαραίτητο να γίνει μία σύντομη αναφορά στις ανθρώπινες ανάγκες. Οι διάφορες ανάγκες είναι που παρακινούν το άτομο να προβεί στις ανάλογες ενέργειες. Ανάγκη είναι η κατάσταση ενός ατόμου σε σχέση με κάτι το οποίο του είναι απαραίτητο (ανάγκη ύπνου, φαγητού, ξεκούρασης, διασκέδασης κ.τ.λ. ). Η δυσαρμονία που προκύπτει από αυτή την σχέση προκύπτει από αυτή την σχέση οδηγεί το άτομο στη διάπραξη ενεργειών που αποσκοπούν στην ικανοποίηση του.
Η δημιουργία των αναγκών είναι ο τρόπος με τον οποίο αυτές ικανοποιούνται έχει ιδιαίτερο επαγγελματικό ενδιαφέρον, τόσο για το μάρκετινγκ όσο και για διαφήμιση. Η διαφορά μεταξύ μάρκετινγκ και διαφήμισης είναι ότι η διαφήμιση δεν μένει απλώς στην κατάδειξη της ικανοποίησης των αναγκών αλλά επισημαίνει ακόμα και συχνά δημιουργεί νέες ανάγκες για τα άτομα.
Όμως η καταναλωτική συμπεριφορά δεν είναι εύκολο να αναλυθεί οπότε και να καθοδηγηθεί κατά κάποιο τρόπο, γιατί οι άνθρωποι δεν ενεργούν πάντα συνειδητά, αναφορικά με τα κίνητρα που καθορίζουν τη συμπεριφορά τους. Ένας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι σύνθετη, γιατί υπάρχει και η έννοια του ασυνείδητου. Δηλαδή το κομμάτι εκείνο της προσωπικότητας, το οποίο δεν είναι σε εγρήγορση.
Ο Sigmund Freud ήταν ο πρώτος που έδωσε έμφαση στη μεγάλη σημασία της ασυνείδητης σκέψης. Έδειξε ότι τα άτομα έχουν επιθυμίες και ανάγκες που δεν είναι πάντα σε εγρήγορση, ωστόσο επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους, και μάλιστα μερικές φορές σε ένα πάρα πολύ μεγάλο βαθμό. Το ακόλουθο παράδειγμα καταδεικνύει με χαρακτηριστικό τρόπο τον καθοριστικό ρόλο του ασυνειδήτου στην συμπεριφορά ενός ατόμου:
Μια νοικοκυρά απορρίπτει κάποιο προϊόν γιατί βρίσκει (αλλά χωρίς να είναι σε θέση να εξηγήσει γιατί) ότι το σχήμα του κουτιού (συσκευασία) την ενοχλεί.
Σύμφωνα με τον Bayton(1997) αλλά και πολλούς άλλους ερευνητές, είναι πολύ δύσκολο να καταλήξει κανείς σε ένα βασικό κατάλογο των ανθρώπινων αναγκών.
Αυτό που μπορεί να γίνει είναι μία βασική διάκριση σε δύο κατηγορίες αναγκών:
Τις έμφυτες ή βιογενετικές ανάγκες.
Τις επίκτητες ή ψυχογενετικές ανάγκες.
Οι βιογενετικές ανάγκες χαρακτηρίζονται και ως «αρχικές» ή «πρωταρχικές» επειδή αναφέρονται στις βασικές ψυχολογικές ανάγκες, που σχετίζονται με τις σωματικές λειτουργίες, όπως η πείνα η δίψα ο ύπνος κτλ. Οι ανάγκες αυτές απαιτούν να ικανοποιηθούν χωρίς μεγάλη καθυστέρηση. Τη στιγμή της δημιουργίας τους, εφιστούν την προσοχή του ατόμου (με πόνους στο στομάχι από έλλειψη τροφής κτλ)
Από την στιγμή της ικανοποίησης τους αποκαθίσταται η ισορροπία στον ανθρώπινο οργανισμό. Η προηγούμενη υπάρχουσα ένταση υποχωρεί, δίνοντας την ευκαιρία στο άτομο να στρέψει την προσοχή του σε άλλες επιθυμίες ή ανάγκες.
Από το άλλο μέρος οι ψυχογενετικές ανάγκες είναι ιδιαίτερα ευπαθείς και λεπτές ψυχολογικές ανάγκες που αντικατοπτρίζουν την πολυπλοκότητα και το πολυσύνθετο της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το πολύπλοκο οικοδόμημα των επίκτητων αναγκών σχετίζεται με την κοινωνία, την μόρφωση, την ευπάθεια και όλα γενικά τα διανοητικά ενδιαφέροντα.
1.3 Το φαινόμενο του Τουρισμού
Ο τουρισμός είναι ένα πολυδιάστατο φαινόμενο με οικονομικές κυρίως διαστάσεις, αλλά ταυτόχρονα εξίσου σημαντικές κοινωνικές και πολιτιστικές παραμέτρους που διατήρησε ζωντανή την εικόνα της ελευθερίας μέσα στην σκληρή πραγματικότητα της πρωτοεμφανιζόμενης οργανωμένης εργασίας. Οι άνθρωποι πλέον έχουν ανάγκη για αλλαγή περιβάλλοντος, να γνωρίσουν διαφορετικούς τρόπους ζωής, καινούργιους ανθρώπους, την ιστορία και τις συνήθειες άλλων λαών. Σε αυτό το φαινόμενο βέβαια συντελεί η αύξηση του εισοδήματος, οι καλύτερες συγκοινωνίες,
η καλυτέρευση των αποδοχών καθώς και το δικαίωμα του ελεύθερου χρόνου των εργαζομένων.
Ο τουρισμός αποτελεί σημαντικό κοινωνικοοικονομικό φαινόμενο με θεαματική δυναμική, κυρίως, τα τελευταία πενήντα χρόνια. Στη χρονική αυτή διαδρομή ο τουρισμός άλλαξε μορφή και ένταση, ενώ συνεχώς εξελίσσεται και διαφοροποιείται σύμφωνα με τις εξελίξεις και τα εκάστοτε πρότυπα της οικονομίας και της κοινωνίας, στις οποίες δρα και αναπτύσσεται. Μπορεί, αναλογικά, ως μια πρώτη μορφή τουρισμού να αναγνωρίζεται η περιήγηση, με βάση μια ατομική αναζήτηση για τις ρίζες του παρελθόντος, την περιέργεια για άλλους πολιτισμούς και την περιπλάνηση σε άγνωστους τόπους, μια δραστηριότητα για τους λίγους (Lofgren, 1999). Όμως, στην κλίμακα και στην έκταση που έχει πάρει στη σύγχρονη εποχή, ο τουρισμός αναπτύχθηκε ως μαζικό φαινόμενο μετά τα μέσα του εικοστού αιώνα (Likorish και Jenkins, 2004). Με βάση την ατομική ανάγκη για ξεκούραση, εξελί‐
χθηκε πλέον ως κοινωνική ανάγκη, ως «δικαίωμα» για αναψυχή, φαινόμενο με πολύ μεγάλη σημασία, από την πλευρά τόσο της παγκόσμιας οικονομίας όσο και της ανάπτυξης ενός τόπου.
Δεν υπάρχει πλέον γωνιά στον κόσμο που να μην έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον του σύγχρονου τουρίστα, από τη ζούγκλα του Αμαζονίου μέχρι την Αρκτική, από τα υπερσύγχρονα ξενοδοχεία στον Αραβικό κόλπο μέχρι τα πρώην «γκούλαγκ» στη Σιβηρία. Αντίστοιχα, δεν υπάρχει χώρα ή χωριό που να μην αναζητά να προσελκύσει το ενδιαφέρον του τουρισμού με τον έναν ή τον άλλο τρόπο προσδοκώντας στα σημαντικά πολλαπλασιαστικά του οφέλη (οικονομικά, πολιτισμικά και κοινωνικά).
Για απόδειξη δεν χρειάζεται παρά να επισκεφτεί κανείς μία από τις διεθνείς (WTM,1 ITB,2 κ.λπ.) ή εθνικές (π.χ. Φιλοξένια) εκθέσεις τουρισμού για να διαπιστώσει έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό συμμετεχόντων‐εκθετών. Παράλληλα, θα διαπιστώσει τι συμβαίνει στον τουριστικό χώρο και πώς κυμαίνονται οι τάσεις της αγοράς, όχι μόνο από τους φορείς τουρισμού και τους διοργανωτές ταξιδιωτικών πακέτων, αλλά και από τους ίδιους τους τουρίστες, καθώς και τους έμμεσα εμπλεκόμενους με τον τουρισμό. Πολλοί είναι οι λόγοι για τους οποίους παρουσιάζεται αυτό το αυξημένο ενδιαφέρον για την προσέλκυση τουριστών σε έναν τόπο:
Πρώτον, διότι ο κάθε τόπος είναι διαφορετικός και μπορεί –εν δυνάμει– με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του να προσελκύσει το ενδιαφέρον κάποιων επισκεπτών.
Δεύτερον, διότι με την παγκοσμιοποίηση, τις νέες τεχνολογίες και τη διάχυση της πληροφορίας ο κάθε τόπος μπορεί να προβάλει τα τουριστικά θέλγητρά του σε όλο τον κόσμο.
Τρίτον, διότι υπάρχει ένα ευρύ φάσμα αναγκών (π.χ. αναψυχή, εκπαίδευση κ.λπ.) και κατά συνέπεια θέλγητρων (ήλιος και θάλασσα, χιόνι, φυσικές ομορφιές, γαστρονομία, αρχαιότητες κ.λπ.) που αποζητά ο σύγχρονος άνθρωπος.
Τέταρτον, διότι η ανάπτυξη του τουρισμού σε έναν τόπο συμβάλλει καταλυτικά στη στήριξη και την ανάπτυξη και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων, δεδομένου ότι ο τουρισμός έχει πολλαπλές διασυνδέσεις με άλλους κλάδους (γεωργία, αλιεία, εμπόριο, κατασκευές, μεταφορές κ.λπ.) και σημαντικά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην οικονομία.
Πέμπτον, διότι ο τουρισμός, εάν αναπτυχθεί σωστά, μπορεί να συμβάλει και στην ανάδειξη και την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς σε έναν τόπο, να αναβαθμίσει τις υπηρεσίες και για τους κατοίκους, συμβάλλοντας στην κοινωνική ανάπτυξη γενικότερα.
Υπάρχουν επίσης πολλοί άλλοι λόγοι που ανάγονται στους στόχους και τις επιδιώξεις του ατόμου και της σύγχρονης κοινωνίας. Όλοι αυτοί, μεμονωμένα ή και σε συνδυασμό, μπορούν να εξηγήσουν γιατί ο τουρισμός βρίσκεται στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος και έχει αναδειχτεί σε σημαντική οικονομική δραστηριότητα με ιδιαίτερη δυναμική ανάπτυξης και βαρύτητα πλέον και στην παγκόσμια οικονομία.
Σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία του τουρισμού, αποτελούν τα ταξίδια των άγγλων, κυρίως, αριστοκρατών που πήραν την ονομασία «Grand Tour» (Μεγάλη Περιήγηση ή Μεγάλος Γύρος), τα οποία ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Ελισάβετ της Α΄ ως μορφή εκπαίδευσης για τους νεαρούς ευγενείς που επιθυμούσαν μια θέση στην Βασιλική Αυλή. Η περίοδος της μεγάλης άνθισης του Grand Tour (περ.1600‐1750) αποσκοπούσε πρωτίστως στη μελέτη του κλασικού
πολιτισμού και τη γνωριμία των νεαρών με την «καλή κοινωνία». Το ταξίδι ξεκινούσε από την Βρετανία και είχε ως σταθμούς την Γαλλία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, τη Γερμανία, αλλά και την Ελλάδα. Με το πέρασμα των χρόνων, ο χαρακτήρας του ταξιδιού άλλαξε, καθιερώθηκε και για τους γιους των επαγγελματιών της αστικής τάξης. Η πρώτη χώρα στη Μεσόγειο, που δέχτηκε το τουριστικό φαινόμενο είναι η Ιταλία αργότερα εμφανίστηκαν η Ισπανία, η Γιουγκοσλαβία, η Ελλάδα και αργότερα η Τυνησία και το Μαρόκο. Η Ελλάδα αρχίζει να δέχεται τα μεγάλα τουριστικά ρεύματα από το 1950, που όμως δεν είναι μια καινούρια χώρα για τον τουρισμό, γιατί εκτός από τον ήλιο και την θάλασσα προσφέρει τον πολιτισμό και την ιστορία της. Η Ρόδος και η Κέρκυρα, χώρες με ιστορία από την Ιταλική κατοχή δέχτηκαν τα πρώτα ρεύματα και ακολούθησαν άλλες περιοχές της χώρας ανάλογου ιστορικού ενδιαφέροντος.
Όπως είναι γνωστό η Ελλάδα προσφέρει πλούσιο τουρισμό και είναι σημαντικό το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμη χώρες που δεν τις έχει αγγίξει ο μαζικός τουρισμός, όπως η Δ. Πελοπόννησος η Νότια Κρήτη και τα νησιά κοντά στην Τουρκία.
Από τα αρχαία χρόνια άρχισε να υπάρχει ο ομαδικός τουρισμός στην Ελλάδα με αφορμή τις γιορτές και τα προσκυνήματα. Οι πρώτες οργανωμένες εκδρομές αρχίζουν περίπου το 1900 όμως οι δύο πόλεμοι που υπήρξαν στην συνέχεια αποτέλεσαν τροχοπέδη σε αυτήν την δραστηριότητα. Το 1950 η Ελλάδα τελείως εξαντλημένη από τους πολέμους βρίσκεται χωρίς πρόγραμμα, η βιομηχανία προκειμένου να επανέλθει απαιτεί χρόνο και έτσι ο τουρισμός δίνει γρήγορες λύσεις στο οικονομικό πρόβλημα της χώρας. Στην προκειμένη περίπτωση αυτή η χώρα διαθέτει τις κατάλληλες προϋποθέσεις όπως το καλό κλίμα, τις φυσικές ομορφιές καθώς και την εκπληκτική της ιστορία.
Από το 1950 με την βοήθεια του κράτους αρχίζει η τουριστική ανάπτυξη, κατασκευάζονται δρόμοι καλυτερεύουν οι επικοινωνίες και αρχίζουν οι δανειοδοτήσεις για την κατασκευή ξενοδοχείων, BANGALOUS, MOTELS, CAMPINGS και ιδρύονται σχολές τουριστικών επαγγελμάτων, διοργανώνονται κρουαζιέρες στα νησιά, φεστιβάλ και αρχίζει η παραγωγή έργων Λαϊκής Τέχνης.
Από το 1963 αναπτύσσεται και ο εσωτερικός τουρισμός που βοηθά την περιφερειακή ανάπτυξη.
Εν κατακλείδι, ο τουρισμός είναι μία βιομηχανία που παράγει τουριστικό προϊόν, προκειμένου να καταναλωθεί από την μάζα και να ικανοποιήσει τις επιθυμίες τους.
Το φαινόμενο του τουρισμού έχει άμεσες επιπτώσεις τόσο στην οικονομία όσο στην κοινωνία κάθε χώρας. Οι οικονομικές συνέπειες φαίνονται από την αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος, την αύξηση των θέσεων εργασίας ενώ οι επιδράσεις στον κοινωνικού χαρακτήρα κάθε χώρας φαίνονται στην αλλαγή της απασχόλησης των κατοίκων διαφόρων περιοχών, από την απασχόληση στην γεωργία, κτηνοτροφία και την αλιεία πέρασαν στην απασχόληση με τον τουρισμό.
1.4 Ο Τουρισμός ως Βιομηχανία
Στον σημερινό κόσμο οι άνθρωποι ταξιδεύουν συχνά για διάφορους λόγους, για διακοπές , για επαγγελματικό σκοπό, για να επισκεφθούν φίλους ή να γνωρίσουν νέους τόπους, για να ξεκουραστούν, γενικά οι άνθρωποι πάντα έχουν κάποιο λόγο για να ταξιδεύουν. Όπως είναι εύκολα κατανοητό, λόγω των πολλών και ετερογενών απαιτήσεων, ο τουρισμός αποτελεί μια βιομηχανία με πολλές ιδιαιτερότητες, αφού σίγουρα καμία λύση δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες.
Από την άλλη μεριά, πρόκειται για μία βιομηχανία υπηρεσιών στην οποία ο ανθρώπινος παράγοντας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πελατειακή εμπειρία και ικανοποίηση.
Ο τουρισμός αρχίζει σιγά‐ σιγά να διεθνοποιείται εξαιτίας των προσπαθειών των τουριστικών επιχειρήσεων να επεκταθούν γεωγραφικά τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ο ρόλος τους στη διεθνή αγορά ενισχύεται όχι μόνο από τη μετατροπή των ταξιδιών σε καθημερινό καταναλωτικό προϊόν, αλλά και από τη συνεχή αύξηση του αριθμού των οργανωμένων από πρακτορεία ταξιδιών. Ο τουρισμός σε παγκόσμιο επίπεδο αναπτύσσεται γρηγορότερα από οποιοδήποτε κλάδο της οικονομίας. Η τουριστική βιομηχανία έχει αλλάξει σε παγκόσμιο επίπεδο τις τελευταίες δεκαετίες. Μεταξύ 1950 και 2000 ο αριθμός των ταξιδιών που αναλογούσαν ανά 100 άτομα αυξήθηκε σε σημαντικό βαθμό. Το 1950, σε παγκόσμιο επίπεδο, αναλογούσε λιγότερο από ένα ταξίδι ανά 100 ανθρώπους
αντίθετα με πενήντα χρόνια αργότερα όπου αναλογούσαν 11 ταξίδια ανά 100 ανθρώπους. Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας και τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και συγκεκριμένα τη χρήση του Internet, έχουν δώσει μια νέα ώθηση στη διεθνοποίηση της τουριστικής ανάπτυξης και τη διαμόρφωση νέων δεδομένων στην επιχειρηματική δραστηριότητα.
Το 2006, δύο χρόνια μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των Ολυμπιακών Αγώνων στη χώρα μας, ο τουρισμός πέρασε σε άλλη εποχή. Σύμφωνα με στοιχεία, παρουσιάστηκε αύξηση των αφίξεων άνω του 7% μεταξύ 2004 και 2005, ενώ την επόμενη χρονιά οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 10%. Αυτά τα στοιχεία αναδεικνύουν τη σημαντική θέση που κατέχει η Ελλάδα στην παγκόσμια κατάταξη της τουριστικής βιομηχανίας, των ταξιδιών, της οικονομίας των επισκεπτών και του ελεύθερου χρόνου. Ο τουρισμός παίζει σημαντικό ρόλο για την πορεία και την εξέλιξη της οικονομίας της χώρας, μια οικονομία που αποτελεί τον καθρέπτη της εικόνας και της θέσης που έχει η Ελλάδα στη διεθνοποιημένη αγορά. Είναι γεγονός ότι οι προβλέψεις θέλουν το μέλλον του τουρισμού, λαμπρό για την Ελλάδα. Η περίοδος μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες αποδεικνύει ότι η χώρα μας μπήκε σε μια νέα εποχή και αυτό γιατί «επαναπροσδιορίστηκε η θέση της στο διεθνή χάρτη και πλέον συγκαταλέγεται στους πιο ελκυστικούς τουριστικούς προορισμούς». Ωστόσο η ύπαρξη ενός έντονα ανταγωνιστικού περιβάλλοντος τα τελευταία χρόνια, το οποίο επηρεάζεται από τις δυσμενείς οικονομικές και πολιτικές συνθήκες σε διεθνές επίπεδο, δεν θα πρέπει να σταθούν εμπόδιο στην Ελλάδα η οποία θα αναζητήσει νέους τρόπους δράσης προκειμένου να διατηρήσει τη θέση της στο διεθνή τουριστικό χάρτη. Η τουριστική βιομηχανία αποτελεί μια από τις σημαντικές πηγές εισοδήματος για μεγάλο αριθμό μεσογειακών χωρών. Ο κλάδος αυτός συμβάλει στην συντήρηση μικρών κοινοτήτων των περιφερειακών περιοχών και νησιών με την εξασφάλιση εισοδήματος μακριά από τα αστικά κέντρα των ηπειρωτικών πόλεων. Γίνεται φανερό ότι τα οικονομικά οφέλη από την τουριστική βιομηχανία είναι μεγάλα κυρίως για τη χώρα μας.
1.5 Η Ελλάδα ως Τουριστικός Προορισμός
Στο σημερινό ολοένα εξελισσόμενο κόσμο, η Ελλάδα, όντας προικισμένη από το Θεό, διατηρεί την αίγλη του παρελθόντος, ζει το παρόν και ακολουθεί τις τάσεις του μέλλοντος, παραμένοντας ιδανικός προορισμός για τον τουρισμό. Διαθέτοντας μοναδικό ιστορικό και πολιτιστικό πλούτο, φυσικές ομορφιές, ήπιο και φιλικό μεσογειακό κλίμα, μοναδική γαστρονομία, ξεχωριστή νυχτερινή ζωή και πλούσιες υποδομές μαγνητίζει τους επισκέπτες της και μαγεύει μέρα με τη μέρα τους κατοίκους της.
Ετησίως η Ελλάδα προσελκύει περισσότερα από 14 εκατομμύρια τουρίστες. Σε όλη την έκταση της διαθέτει πολλά και ποικίλα καταλύματα για όλα τα γούστα και όλα τα βαλάντια, προσφέροντας ποιοτικές υπηρεσίες και ανταποκρινόμενη στις ανάγκες κάθε επισκέπτη.
Η Ελλάδα πλεονεκτεί συγκριτικά με άλλες χώρες λόγω της ύπαρξης μεγάλου αριθμού νησιών. Τα νησιά αποτελούν ειδική περίπτωση τουριστικών προορισμών.
Όσο πιο μικρό είναι ένα νησί τόσο πιο σημαντικό είναι λόγω των περιορισμένων φυσικών πόρων και των ελάχιστων δυνατοτήτων για την ανάπτυξή τους. Αυτό που θα πρέπει να προσέξει η χώρα μας για την τόνωση του τουρισμού, είναι το ενδιαφέρον για τους επισκέπτες‐τουρίστες, η εξυπηρέτηση και όχι η εκμετάλλευσή τους, καθώς επίσης και η ευγένεια στην συμπεριφορά απέναντί τους. Ο μεγάλος αριθμός νησιών κάνει ορατό το πρόβλημα με το δίκτυο μεταφορών και επικοινωνιών, κάτι το οποίο δρα σαν ανασταλτικός παράγοντας για τον τουρισμό και την ανάπτυξή του σε νησιωτικές περιοχές αποκομμένες από την ηπειρωτική χώρα. Η τουριστική ανάπτυξη δεν επηρεάζεται όμως μόνο από το δίκτυο μεταφορών και επικοινωνιών αλλά και από τα διάφορα προβλήματα στις υποδομές και στην ποιότητα ζωής. Η ραγδαία ανάπτυξη και κατασκευή υποδομών μεταφορών ενθαρρύνεται ολοένα και περισσότερο από τις κυβερνήσεις των παράκτιων χωρών της Μεσογείου. Σκοπός είναι η ενίσχυση της προσέλευσης των τουριστών που έχουν σαν προορισμό τις χώρες αυτές. Όμως τα αποτελέσματα είναι δραματικά για τη Μεσόγειο. Επειδή τα οφέλη είναι αρκετά, αλλά λίγοι κατανοούν τις βλαβερές συνέπειες που υπάρχουν. Έχει γίνει αποδεκτό πως ο τουρισμός βοηθά στην ανανέωση του οργανισμού, ωστόσο δημιουργεί προβλήματα τόσο στο ήθος, όσο
και στο χαρακτήρα. Η έλλειψη καλλιεργημένων ατόμων δημιουργεί προβλήματα.
Τα προβλήματα αυτά σχετίζονται με την απουσία επαφής με την πολιτιστική κληρονομιά στο όνομα του εκμοντερνισμού. Η ύπαρξη ποσοτικού, παρά ποιοτικού τουρισμού, οδηγεί σε αύξηση της ροής συναλλάγματος, ωστόσο αναπτύσσει ένα πνεύμα δυσπιστίας στους κατοίκους. Όμως παρά τα οικονομικά οφέλη για τις μικρές κοινότητες των παράκτιων χωρών της Μεσογείου συμπεριλαμβανομένου και της χώρας μας, η άναρχη ανάπτυξη που παρατηρείται με ελλιπή μέτρα προστασίας του παράκτιου και θαλάσσιου περιβάλλοντος, οδηγεί στη σταδιακή υποβάθμισή του με σοβαρά προβλήματα διάβρωσης και ρύπανσης. Συνήθως ο τουρισμός συγκεντρώνεται σε περιοχές φυσικής ομορφιάς. Το γεγονός αυτό θέτει σε κίνδυνο το φυσικό περιβάλλον κάποιων μεσογειακών ειδών, όπως είναι η θαλάσσια χελώνα και η μεσογειακή φώκια, δύο είδη τα οποία απειλούνται με εξαφάνιση.
