[PENDING] Έρευνα για τη γνώση και τη χρησιμότητα της εξεταστικής μεθόδου κατα Παπανικολάου (Paptest) για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε αγροτικό πληθυσμό τηε Ελασσόνας.

0

Α.Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

« ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ (Pap test) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΣΕ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ

ΤΗΣ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ »

"RESEARCH FOR KNOWLEDGE AND USEFULNESS OF PAP TESTING METHOD PAPANIKOLAOU ( PAP

TEST) FOR THE PREVENTION OF CANCER OF THE CERVICAL IN A RURAL POPULATION OF ELASSONA"

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ:

ΚΑΡΕΤΣΟΥ ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ A.M.:145

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

1

Α.Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

« ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ (Pap test) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΣΕ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ

ΤΗΣ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ »

"RESEARCH FOR KNOWLEDGE AND USEFULNESS OF PAP TESTING METHOD PAPANIKOLAOU ( PAP

TEST) FOR THE PREVENTION OF CANCER OF THE CERVICAL IN A RURAL POPULATION OF ELASSONA"

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κ.Α. ΒΕΝΤΟΥΡΗ ΣΑΡΑΝΤΟΥΛΑ

ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ:

ΚΑΡΕΤΣΟΥ ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ A.M.:145

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

2 ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ ΠΡΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Η ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ

Σαραντούλα Βεντούρη

3 Copyright © Καρέτσου Ελισσάβετ, 2012

Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved.

Η παρούσα πτυχιακή εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο των απαιτήσεων του προπτυχιακού προγράμματος στη Νοσηλευτική. Η έγκρισή της δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και την αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ μέρους του ΤΕΙ Νοσηλευτικής .

Βεβαιώνω ότι η παρούσα εργασία είναι αποτέλεσμα δικής μου δουλειάς και δεν αποτελεί προϊόν αντιγραφής. Στις δημοσιευμένες ή μη δημοσιευμένες πηγές που αναφέρουμε έχουμε χρησιμοποιήσει εισαγωγικά όπου απαιτείται και έχουμε παραθέσει τις πηγές τους στο τμήμα της βιβλιογραφίας.

Υπογραφή:………

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εκείνους που με βοήθησαν στην πραγματοποίηση της πτυχιακής μου εργασίας. Χωρίς την συνεργασία, την υποστήριξη και την διάθεση του χρόνου τους αυτή η έρευνα δεν θα είχε ολοκληρωθεί.

Καταρχήν θα ήθελα να πάνω από όλα να ευχαριστήσω την κ.α. Βεντούρη Σαραντούλα καθηγήτρια του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Καβάλας(Παράρτημα Διδυμοτείχου) και επιβλέποντα στην Πτυχιακή μου εργασία.

Την ευχαριστώ από καρδιάς για την αμέριστη συμπαράσταση και κατανόησή της, καθ ‘όλη τη διάρκεια της συνεργασίας μας. Για τη συνεχή ενθάρρυνση και διακριτική καθοδήγηση οποτεδήποτε χρειαζόμουν την γνώμη ή την συμβουλή της. Ήταν πάντοτε κοντά μου διαθέτοντας τον πολύτιμο χρόνο της και την σοβαρή επιστημονική εμπειρία της. Είμαι πραγματικά ευγνώμων για την συνεργασία μας στα πλαίσια αυτής της έρευνας. Την ευχαριστώ θερμά!

Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω της γυναίκες του χωριού της Γαλανόβρυσης της περιοχής της Ελασσόνας, για τον χρόνο που διέθεσαν για την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου και την προθυμία τους στο να συνεργαστούν μαζί μου και να μου απαντήσουν σε προσωπικές ερωτήσεις.

Χωρίς αυτές δεν θα είχα την δυνατότητα να κάνω πράξη το σχέδιο αυτής της ερευνητικής εργασίας.

5

Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Η

Σκοπός: Η παρούσα μελέτη αρχικό σκοπό έχει την διερεύνηση και εκτίμηση της γνώσης, τη μελέτη των στάσεων και των συμπεριφορών των γυναικών της αγροτικής περιοχής της Ελασσόνας για την εφαρμογή της εξεταστικής μεθόδου κατά Παπανικολάου (test Pap) .Καθώς, επίσης το προσδιορισμό του βαθμού ενημέρωσης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ακόμη, τον εντοπισμό γυναικών που προβαίνει στην εφαρμογή της εξεταστικής μεθόδου και την ανίχνευση του πιθανού λόγου που τις έχει οδηγήσει στην εξέταση ή μη .

Επιμέρους στόχοι της μελέτης: Η ευαισθητοποίηση του γυναικείου πληθυσμού της Ελασσόνας σε θέματα πρόληψης ,η ενημέρωση και η ενεργοποίηση του πληθυσμού για θετική αλλαγή, στάση συμπεριφοράς απέναντι στην μέθοδο test Pap και η εμπέδωση της κουλτούρας για πρόληψη.

Γενικότερα η συμβολή για τη προστασία της Δημόσιας Υγείας του πληθυσμού της περιοχής, που ενδεχομένως να εκδηλώσει καρκίνο τραχήλου της μήτρας στα επόμενα έτη.

Υλικό-Μέθοδος: Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίου σε γυναίκες του χωριού Γαλανόβρυσης της περιοχής Ελασσόνας και συγκεκριμένα μοιράστηκαν 228 ερωτηματολόγια. Η συλλογή του δείγματος έγινε την περίοδο Ιουνίου- Ιουλίου 2012. Χρησιμοποιήθηκε δομημένο ερωτηματολόγιο 35 ερωτήσεων. Η διανομή του ερωτηματολογίου έγινε τυχαία και όχι τυποποιημένα, ενώ η συμπλήρωση αυτού έγινε με τη φυσική παρουσία της συγγραφέως και σε περιπτώσεις που δεν μπορούσαν οι συμμετάσχουσες να το συμπληρώσουν, η συμπλήρωση αυτού έγινε από εμένα με την ανάγνωση των κλειστών ερωτήσεων και των αντίστοιχων απαντήσεων. Για τη στατιστική επεξεργασία

και ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 15.

Συμπεράσματα: Βλέπουμε ότι οι γυναίκες της περιοχής της Ελασσόνας και συγκεκριμένα του χωριού Γαλανόβρυσης έχουν διαφορετικές επαγγελματικές ενασχολήσεις με το 22,8% να δηλώνουν οικιακά, το 20,5% να δηλώνει αγρότισσες, το 8% να είναι Δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ με τις περισσότερες από αυτές να δηλώνουν ιδιωτικές υπάλληλοι 32,6%.

Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών 88,2% δηλώνει ότι μπορεί να προληφθεί κάποιο είδος καρκίνου, ενώ μόνο το 11,8% δηλώνει το αντίθετο.

Όσον αφορά τα είδη του καρκίνου που μπορούν να προληφθούν, οι περισσότερες απάντησαν ότι μπορεί να προληφθεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας καθώς και ο καρκίνος του μαστού.

Η ηλικία αποδεικνύεται ότι είναι παράγοντας που επηρεάζει σημαντικά τις απαντήσεις σε όλο το κομμάτι της έρευνας. Συνολικά θα λέγαμε ότι οι νεότερες σε ηλικία είναι πιο ενημερωμένες για τα θέματα που μας απασχολούν και συνήθως πιο δεκτικές στην επίσκεψη στον γιατρό καθώς και στην πρόληψη.

6

Όσο αυξάνεται η ηλικία έχουμε λιγότερες γυναίκες που έχουν κάνει τεστ Pap, έχουμε λιγότερες επισκέψεις στον γυναικολόγο, λιγότερες είναι αυτές που γνωρίζουν για τις ασθένειες και τα εμβόλια και φυσικά δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν καθώς είναι ποιο επιφυλακτικές.

Παρατηρούμε ότι υπάρχει αρνητική συσχέτιση ηλικίας και εκπαίδευσης. Δηλαδή έχουμε μεγαλύτερη άγνοια και επιφυλακτικότητα στις γυναίκες με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης. Όσο το μορφωτικό επίπεδο πέφτει τόσο και μεγαλύτερη άρνηση υπάρχει στην παροχή του δωρεάν εμβολιασμού.

Συμπερασματικά το τεστ Παπανικολάου είναι μια πολύ γνωστή διαδικασία αλλά διαπιστώνουμε ότι υπάρχει σημαντικός αριθμός γυναικών που δεν γνωρίζει ή δεν έχει ενημερωθεί αρκετά, με αποτέλεσμα να έχει λίγη ή καθόλου πρόληψη σε σχέση με τη σοβαρότητα του θέματος.

7

A B S T R A C T

Purpose: This study aims to initial investigation and assessment of knowledge, study the attitudes and behaviors of women in the rural area of Elassona implementing Pap testing method (test Pap). As also the determination of the degree of information for cancer of the cervix. Still, identifying women who made the application of the selection process and the detection of possible reasons that has led to the examination or not.

Specific objectives of the study: The awareness of women Elassona on prevention, awareness and mobilization of the population for positive change in attitude towards behavioral test Pap method and the consolidation of the culture of prevention. Generally, the contribution to the protection of public health of the local population, which may be expressed cervical cancer in the coming years.

Methods: The study was conducted by questionnaire to village women Galanovrysis area Elassonas namely distributed 228 questionnaires. The sample collection was in June-July 2012. Structured questionnaire was used 35 questions. The distribution of the questionnaire was random, while supplementing this was done by my physical presence and where the participants were unable to complete it, filling it from me was reading the closed questions and answers. Statistical analysis and

data analysis used the statistical program SPSS 15.

Conclusions: We see that the women in the region and specifically Elassona village Galanovrysis have different professional occupations with 22.8% stating household, 20.5% saying farmers, 8% are civil servants, and with most of them declare private employees 32.6%.

The majority of these 88.2% say they can prevent any type of cancer, while only 11.8% said the opposite.

For the types of cancer that can be prevented, most responded that they can prevent cancer of the cervix and breast cancer.

The age factor is shown to be significantly affecting responses throughout the piece of research.

Overall we would say that younger age are more aware of the issues that concern us and usually more receptive to the visit to the doctor and prevention.

As age increases there is less women who have had a test Pap, have fewer visits to the gynecologist, fewer are those who know about diseases and vaccines, and of course do not wish to be vaccinated and how cautious.

We observe that there is a negative correlation of age and education. That we have more ignorance and reticence among women with lower educational attainment. As the education level falls so there is greater refusal to provide the free vaccination.

8

Concluding the Pap test is a well known process, but we find that a significant number of women who are not aware or not aware enough, so have little or no prevention in relation to the seriousness of the matter.

9

Πίνακας 1: Ποσοστό καρκίνων που μπορούν να προληφθούν ………..Σελ.74 Πίνακας 2: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σχετικά με την εξεταστική μέθοδο

Test Παπανικολάου, ποιο είδος καρκίνου μπορεί να προληφθεί………..…………...………Σελ.92 Πίνακας 3: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σχετικά με την εξεταστική μέθοδο

Test Παπανικολάου, από ποιόν/ους λάβατε ενημέρωση……….….Σελ.93 Πίνακας 4: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με το αν γνωρίζετε

κάποια/ες από το κοινωνικό σας περιβάλλον που να έχει διαγνωστεί με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ………...…..Σελ.95 Πίνακας 5: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με το τι πιστεύεται ότι

συνδέεται αιτιολογικά ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας……….…….Σελ.96 Πίνακας 6: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με το από πού έχετε

ενημερωθεί για το εμβόλιο εναντίον του HPV……….………...Σελ.104

• ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ

10 Διάγραμμα 1: Ηλικιακή κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας που

ρωτήθηκαν………....Σελ.70

Διάγραμμα 2: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, ανά επάγγελμα...…… Σελ.71 Διάγραμμα 3: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, ανά μορφωτικό επίπεδο..Σελ.72 Διάγραμμα 4: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, κατά πόσο μπορεί να προληφθεί

κάποιο είδος καρκίνου ………..………...Σελ.73 Διάγραμμα 5: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, ανά τελευταία επίσκεψη στον

γυναικολόγο……….Σελ.75 Διάγραμμα 6: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, ανά μορφωτικό επίπεδο σχετικά

με την επιφυλακτικότητά τους ………..………..Σελ.76 Διάγραμμα 7: Ηλικιακή κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με την

επίσκεψη τους στον γυναικολόγο ………...……….…………....Σελ.77 Διάγραμμα 8: Ηλικιακή κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με τον λόγο

επίσκεψης τους στον γυναικολόγο ………..Σελ.78 Διάγραμμα 9: Ηλικιακή κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με την γνώση

– ύπαρξη του Test Pap ………...……….Σελ.79 Διάγραμμα 10: Ηλικιακή κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με τη γνώση

του ιού HPV ………..………..Σελ.80 Διάγραμμα 11: Ηλικιακή κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με την

γνώση για το τι επιτυγχάνεται με τη μέθοδο του Test Pap ………...…….Σελ.81 Διάγραμμα 12: Ηλικιακή κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με την

επιθυμία εμβολιασμού κατά του HPV ……….…………...Σελ.82 Διάγραμμα 13: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σύμφωνα με την εκπαίδευση,

για την γνώση – ύπαρξη του Test Pap ………...………..Σελ.83 Διάγραμμα 14: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σύμφωνα με την εκπαίδευσή

τους, για το τι επιτυγχάνεται με το Test Pap ………..…...……..Σελ.84 Διάγραμμα 15: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σύμφωνα με την εκπαίδευσή

τους, για την γνώση του ιού HPV ……….……..Σελ.85 Διάγραμμα 16: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σύμφωνα με την εκπαίδευσή

• ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ

11

τους, για την γνώση – ύπαρξη του εμβολίου HPV ……….………Σελ.86 Διάγραμμα 17: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σύμφωνα με το επάγγελμα, για

την ενημέρωση για το Test Pap από τον γιατρό ……….……….Σελ.87 Διάγραμμα 18: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σύμφωνα με το επάγγελμα, για

την επιθυμία του δωρεάν εμβολιασμού ………..……….Σελ.88 Διάγραμμα 19: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σύμφωνα με το επάγγελμα, για

την γνώση του ιού HPV ……….……….Σελ.89 Διάγραμμα 20: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σύμφωνα με το επάγγελμα, για

την προσωπική εξέταση του HPV ………..Σελ.90 Διάγραμμα 21: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σύμφωνα με το επάγγελμα, για

την επιθυμία του δωρεάν εμβολιασμού ……….………..Σελ.91 Διάγραμμα 22: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με την συχνότητα της

εξεταστικής μεθόδου Test Pap …….……….………..Σελ.93 Διάγραμμα 23: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με το λόγο μη

εξέτασης με την εξεταστική μέθοδο Test Pap ……….………Σελ.94 Διάγραμμα 24: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με την πρόληψη του

καρκίνου του τραχήλου της μήτρας εάν γνωρίζει την ύπαρξη θεραπείας……….………..Σελ.97 Διάγραμμα 25: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με το πόσο αφορά ο

καρκίνος του τραχήλου της μήτρας την κάθε γυναίκα ………..….Σελ.98 Διάγραμμα 26: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σχετικά με την γνώση του

δωρεάν εμβολιασμού για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, με βάση την εκπαίδευσή τους..Σελ.99 Διάγραμμα 27: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με την γνώση του ιού HPV ………...Σελ.100 Διάγραμμα 28: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με την γνώση –

ύπαρξη του εμβολίου HPV καθώς και το εάν έχουν κάποια γνωστή που έχει υποβληθεί στην

συγκεκριμένη εξέταση ………Σελ.101 Διάγραμμα 29: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με την γνώση

μετάδοσης του HPV ……….………...Σελ. 102 Διάγραμμα 30: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας, σχετικά με το που οδηγεί μια

μόλυνση από HPV ………...Σελ. 103 Διάγραμμα 31: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σχετικά με την επιθυμία

εμβολιασμού για το HPV, καθώς και το λόγο μη εμβολιασμού για τον ιό...………..Σελ.105 Διάγραμμα 32: Κατανομή των γυναικών της περιοχής της Ελασσόνας σχετικά με την επιθυμία του

δωρεάν εμβολιασμού, καθώς και το λόγο μη εμβολιασμού για τον HPV ιό………...Σελ.106

12

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

 CIN

 HPV

 HIV

 DES

 PCRq

 DNA

 Η.Π.Α

 ΠΑΠ

 ΣΜΝ

 Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία του Τραχήλου της Μήτρας

 Ιός Ανθρώπινων Θηλωμάτων

 Ιός του AIDS

 diethylstilbestrol

 Prophylactic cranial radiotherapy

 Γεννητικό Υλικό

 Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

 Παπανικολάου

 Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα

13

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η επιθυμία μου για την επιλογή του θέματος πηγάζει από το ενδιαφέρον μου για την ενημέρωση και την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Ο σκοπός της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι:

Η διερεύνηση και εκτίμηση της γνώσης, τη μελέτη των στάσεων και των συμπεριφορών των γυναικών της αγροτικής περιοχής της Ελασσόνας για την εφαρμογή της εξεταστικής μεθόδου κατά Παπανικολάου (Pap test). Καθώς επίσης το προσδιορισμό του βαθμού ενημέρωσης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ακόμη, τον εντοπισμό γυναικών που προβαίνει στην εφαρμογή της

εξεταστικής μεθόδου και την ανίχνευση του πιθανού λόγου που τις έχει οδηγήσει στην εξέταση ή μη.

Σήμερα δυστυχώς ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί την δεύτερη συχνότερη κακοήθη

νόσο των γυναικών παγκοσμίως (μετά τον καρκίνο του μαστού).

Στον τρίτο κόσμο(Αφρική, Νοτιοανατολική Ασία) αποτελεί την υπ’ αριθμόν 1 αιτία θανάτου γυναικών από καρκίνο.

Στην Ελλάδα την δεκαετία αυτή, σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας

Ελλάδος, περίπου 100 γυναίκες ηλικίας άνω των 25 ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από τη νόσο αυτή.

Το πιο σημαντικό δεδομένο όμως, το οποίο δεν είναι γνωστό στον περισσότερο κόσμο, είναι ότι σήμερα γνωρίζουμε σίγουρα την αιτία που προκαλεί τον καρκίνο του τραχήλου: τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας τον προκαλεί ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων, γνωστός και ως HPV (Human Papilloma Virus). Είναι ίσως η μοναδική περίπτωση καρκίνου, της οποίας γνωρίζουμε σίγουρα την αιτία! Η αναγνώριση της εμπλοκής των ιών HPV στην καρκινογένεση επιβάλλει την ανάπτυξη τρόπων αποφυγής των μολύνσεων εξ αυτών προς ελαχιστοποίηση του κινδύνου. Σημαντική θέση κατέχει η πρόληψη, τόσο με την ευρεία εφαρμογή κυτταρολογικών- μοριακών τεχνικών ανίχνευσης πρώιμων βλαβών, όσο και με την ανάπτυξη εμβολίων. Έτσι η μέθοδος ανίχνευσης και τυποποίησης του DNA του HPV σε κυτταρολογικό υλικό από τον τράχηλο της μήτρας των γυναικών γνωστό ως

“HPV DNA test” άρχισε να εφαρμόζεται σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα στις διάφορες χώρες του δυτικού κόσμου ως μέθοδος μαζικού πληθυσμιακού ελέγχου, σε συνδυασμό με το τεστ

Παπανικολάου και την ύπαρξη σήμερα ενός Εμβολίου εναντίον του HPV.

Το εμβόλιο αυτό, μετά από προσπάθειες 15 περίπου ετών, είναι σήμερα υπαρκτό, και τα

αποτελέσματα των μελετών εφαρμογής του σε γυναίκες είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά.

Γίνεται σαφές ότι όλα αυτά τα θέματα και όλες αυτές οι καινούργιες γνώσεις πρόκειται στο εγγύς μέλλον να αλλάξουν τελείως το πεδίο εφαρμογής της Προληπτικής Ιατρικής και της Φροντίδας για

14

την Βελτίωση των Συνθηκών Υγείας του γυναικείου πληθυσμού παράλληλα όμως με την ενεργοποίηση των επιστημόνων και των φορέων υγείας, απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή του Νέου Προγράμματος Πρόληψης του Τραχηλικού Καρκίνου αποτελεί η ευρεία και πλήρης ενημέρωση του γυναικείου και ανδρικού πληθυσμού σχετικά με την όλη διαδικασία καρκινογένεσης στον τράχηλο της μήτρας, την σημασία μόλυνσης από τον ιό, τις αληθινές διαστάσεις του κινδύνου,

την σημασία της πρόληψης , τις πραγματικές δυνατότητες του εμβολίου.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι μια νόσος, η οποία, σύμφωνα με τις γνώσεις και τις δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα, μπορεί να προληφθεί.

15

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Εισαγωγή………Σελ.1

ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1^Ο : ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΘΗΛΕΟΣ……….ΣΕΛ.3 1.1. Έσω γεννητικά όργανα………...…...……….………..Σελ.3 1.2. Έξω γεννητικά όργανα………..……..…………..Σελ.7 1.3. Σεξουαλικός μεταδιδόμενα νοσήματα………...………….………..Σελ.9

1.4. Γενικά για το HPV.………...…..Σελ.11

1.5. HPV-DNA TEST.………...Σελ.13

1.6. Παρενέργειες εκ των εμβολίων HPV………...………..Σελ.14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2^Ο : Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ………..………..ΣΕΛ.15

2.1. Φυσιολογία του καρκίνου……….………..Σελ.15

2.2. Ο καρκίνος του τράχηλου της μήτρας γενικά………...………..Σελ.17 2.3. Καρκινογένεση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας………….………..Σελ.19 2.4. Οι αιτιολογικοί παράγοντες του καρκίνου του τράχηλου της μήτρας………...Σελ.20

2.5. Συμπτώματα………..………..Σελ.23

2.6. Διάγνωση………..………..Σελ.25

2.7. Επέκταση………..………..Σελ.26

2.8. Σταδιοποίηση………..Σελ.27

2.9. Θεραπεία………...………..Σελ.29

2.10. Η πρόληψη του καρκίνου του τράχηλου της μήτρας………...……..Σελ.32 2.11. Ο καρκίνος του σώματος της μήτρας………..………..Σελ.36 2.12. Ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία του τράχηλου της μήτρας………..Σελ.36 2.13. Αίτια ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας του τράχηλου…...………..Σελ.36

2.13.1. Μορφές cin………...………..Σελ.38

2.13.2. Θεραπεία cin………...Σελ.38

16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3^Ο : ΠΡΟΛΗΨΗ………ΣΕΛ.40 3.1. Δομές αγωγής προαγωγής υγείας βάσει Νομοθεσίας……….Σελ.40 3.2. Οι δημογραφικοί παράγοντες και η επιρροή τους για το τεστ

Παπανικολάου………....Σελ.42

3.3. Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας………...Σελ.45

3.3.1. Δικαίωμα ελεύθερης επιλογής φορέα παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας

υγείας και προσωπικός ιατρός……….………...Σελ.46

3.4. Το σχολείο ως φορέας προαγωγής της υγείας………....Σελ.48

3.5. Αγωγή υγείας………...………...Σελ.50

3.6. Αγωγή υγείας στο σχολείο………...…………...Σελ.51

3.7. Αγωγή σεξουαλικής υγείας………..………...Σελ.53

3.7.1. Προγράμματα αγωγής υγείας στο σχολείο…..………...Σελ.54 3.7.2. Μέθοδοι και τεχνικές εκπαιδευσης………...Σελ.54 3.8. Αναγκαιότητα σεξουαλικής αγωγής………...Σελ.56 3.9. Αποτελεσματικότητα προγραμματων σεξουαλικής αγωγής………...Σελ.58 3.10. Παράγοντες κίνδυνου στην εφηβεία και σεξουαλικότητα………..………...Σελ.61 3.11. Ο καρκινος του τράχηλου της μήτρας……….………...Σελ.62 3.12. Το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τράχηλου της μήτρας………...Σελ.62 3.13. Συστάσεις οργανισμών για τον προληπτικό έλεγχο του καρκίνου του τράχηλου της

μήτρας………..………...Σελ.66

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Σκοπός………..Σελ.69 Υλικό – Μέθοδος Ανάλυσης………Σελ.69 Περιγραφή του υλικού……….Σελ.70 Ανάλυση των αποτελεσματων……….Σελ.40 Συμπεράσματα………...……….Σελ.107 Συζήτηση………..…………..Σελ.108 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α

Ερωτηματολόγιο………...…………Σελ.110 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β

Βιβλιογραφία………..………..Σελ.116

17

qwφιertyuiopasdfghjklzxερυυξnmηqσw ωψerβνtyuςiopasdρfghjklzxcvbnmqwer tyuiopasdfghjklzxcvbnφγιmλιqπςπζαw ωeτrtνyuτioρνμpκaλsdfghςjklzxcvλοπb nαmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmσγqw φertyuioσδφpγρaηsόρωυdfghjργklαzxc vbnβφδγωmζqwertλκοθξyuiύασφdfghj klzxcvbnmqwertyuiopaβsdfghjklzxcεrυ tγyεuνiιoαpasdfghjklzxcηvbnασφδmqw ertασδyuiopasdfασδφγθμκxcvυξσφbnm σφγqwθeξτσδφrtyuφγςοιopaασδφsdfghj klzxcvασδφbnγμ,mqwertyuiopasdfgασ ργκοϊτbnmqwertyσδφγuiopasσδφγdfghj klzxσδδγσφγcvbnmqwertyuioβκσλπpas dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdγαεορlzx cvbnmqwertyuiopasdfghjkαεργαεργαγρ qwertyuiopasdfghjklzxασδφmοιηξηωχx xcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq

ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

18

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αφορά κάθε γυναίκα. Στις μέρες μας ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί, να διαγνωστεί σε προκαρκινικό ή αρχόμενο στάδιο, ώστε έγκαιρα να θεραπευτεί. Αυτό μπορεί να γίνει με την απλή, ανώδυνη και αποτελεσματική εξέταση κατά Παπανικολάου που δεν διαρκεί περισσότερο από δέκα λεπτά.

Στατιστικά και Επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τη δεύτερη ποιό συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες ηλικίας 15 έως 44 χρονών.

Σε αντίθεση με άλλους καρκίνους, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας δεν είναι κληρονομικός.

Προκαλείται συνήθως από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Ορισμένοι τύποι αυτού του ιού μπορούν να μετατρέψουν τα υγιή κύτταρα σε παθολογικά κύτταρα. Σε μικρό ποσοστό του προσβεβλημένου πληθυσμού και μέσα σε μεγάλο χρονικό διάστημα (από μερικά χρόνια μέχρι και αρκετές δεκαετίες), κάποια από αυτά τα παθολογικά κύτταρα θα εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Η εξέταση κατά Παπανικολάου(Pap test) αποτελεί μέθοδο για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου παγκοσμίως για όλες τις σεξουαλικά ενεργές γυναίκες, καθώς ανιχνεύει κολπικές μολύνσεις, ορισμένα αφροδίσια νοσήματα και κυρίως τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Ο προληπτικός αυτός κυτταρολογικός έλεγχος για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αποτελεί μέχρι σήμερα το πιο πετυχημένο πρόγραμμα πρόληψης στην ιστορία. Μολονότι το τεστ Παπανικολάου έχει μειώσει τους θανάτους από καρκίνο πολλές προκλήσεις ακόμα παραμένουν. Τα σημαντικότερα εμπόδια είναι:

1. Η άγνοια.

2. Οι ηθικοί- ενδιαστικοί φραγμοί που αποτρέπουν τις γυναίκες να προβούν στο έλεγχο – την εξέταση κατά Παπανικολάου και

3. Την έλλειψη συμμόρφωσης με τις συστάσεις του προληπτικού ελέγχου, ιδιαίτερα σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας, σε εκείνες που δεν είναι ενταγμένες στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, σε εκείνες που διανέμουν σε αγροτικές περιοχές ή ανήκουν σε εθνικές μειονότητες.

Η πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και η μείωση της θνητότητας του είναι εφικτή επειδή:

1. Η εξέλιξη των πρώιμων κυτταρικών ανωμαλιών, οι οποίες καλούνται χαμηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακές βλάβες (LGSIL), προς σοβαρότερες δυσπλασίες (υψηλού βαθμού επιθηλιακές βλάβες (HGSIL) και τελικά σε καρκίνωμα in situ (CIS) και διηθητικό καρκίνο είναι γενικώς βραδεία, δίνοντας χρόνο για έγκαιρη ανίχνευση.

19 2. Οι σχετιζόμενες κυτταρικές ανωμαλίες μπορούν να αναγνωριστούν και

3. Υπάρχει αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκαρκινωματώδων βλαβών. Μολονότι ο προληπτικός έλεγχος υπήρξε επιτυχής στη μείωση της επίπτωσης και της θνητότητας του πλακώδους καρκινώματος του τραχήλου της μήτρας, η επίπτωση του αδενοκαρκινώματος του τραχήλου αυξάνεται.

Στην χώρα μας δεν υπάρχει οργανωμένο πρόγραμμα πληθυσμιακού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Έτσι, παραμένουν χαμηλά τα ποσοστά χρήσης και γνώσης των γυναικών για την εξέταση Παπανικολάου. Κρίνεται λοιπόν, αναγκαία η καλύτερη ενημέρωση των γυναικών για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ώστε να γνωρίσουν καλύτερα το θέμα και να συμμετέχουν ενεργά στην προσπάθεια για πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του.

Σκοπός: Η παρούσα μελέτη αρχικό σκοπό έχει την διερεύνηση και εκτίμηση της γνώσης, τη μελέτη των στάσεων και των συμπεριφορών των γυναικών της αγροτικής περιοχής της Ελασσόνας για την εφαρμογή της εξεταστικής μεθόδου κατά Παπανικολάου (test Pap) .Καθώς, επίσης το προσδιορισμό του βαθμού ενημέρωσης για τον καρκίνο ου τραχήλου της μήτρας. Ακόμη, τον εντοπισμός γυναικών που προβαίνει στην εφαρμογή της εξεταστικής μεθόδου και την ανίχνευση του πιθανού λόγου που τις έχει οδηγήσει στην εξέταση ή μη .

Επιμέρους στόχοι της μελέτης: Η ευαισθητοποίηση του γυναικείου πληθυσμού της Ελασσόνας σε θέματα πρόληψης ,η ενημέρωση και η ενεργοποίηση του πληθυσμού για θετική αλλαγή, στάση συμπεριφοράς απέναντι στην μέθοδο test Pap και η εμπέδωση της κουλτούρας για πρόληψη.

Γενικότερα η συμβολή για τη προστασία της Δημόσιας Υγείας του πληθυσμού της περιοχής, που ενδεχομένως να εκδηλώσει καρκίνο τραχήλου της μήτρας στα επόμενα έτη.

Στην εργασία αυτή γίνεται προσπάθεια μελέτης και καταγραφής της γνώσης και της

χρησιμότητας της εξεταστικής μεθόδου κατά Παπανικολάου.

Το Γενικό Μέρος περιλαμβάνει τρία κεφάλαια στα οποία αναλύονται τα ανατομικά στοιχεία, τονίζονται τα γενικότερα χαρακτηριστικά του καρκίνου και ειδικότερα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Γίνεται εκτενής αναφορά και στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Στο ειδικό μέρος αναγράφεται η έρευνα και τα αποτελέσματά της.

20

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΘΗΛΕΟΣ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Το γεννητικό σύστημα του θήλεος αποτελείται από τα έσω γεννητικά όργανα και τα έξω γεννητικά όργανα. ^[4]

1.7. ΕΣΩ ΓΕΝΝΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

Στα εσωτερικά γεννητικά όργανα της γυναίκας ανήκουν ο κολεός (κόλπος), η μήτρα, οι σάλπιγγες ή ωαγωγοί και οι ωοθήκες. Κάθε σάλπιγγα με τη σύστοιχη ωοθήκη αποτελούν το εξάρτημα.

[1]

Ο κολεός ή κόλπος είναι ένας ινομυώδης – ινοελαστικός σωλήνας μήκος 8 – 10 cm περίπου, ο οποίος κατά τη συνουσία υποδέχεται το εν στύσει πέος. Προς τα άνω περιβάλλει θολοειδώς τον τράχηλο της μήτρας και εκβάλλει στο αιδοίο. Βρίσκεται στη μέση γραμμή της πυέλου, έχει μπροστά την ουρήθρα και προς τα πίσω το απευθυσμένο. Το σχήμα του κόλπου είναι κυλινδρικό με μικρή διάταση στο ανώτερο τμήμα του και έχει δύο άκρα. Διακρίνεται σε 3 τμήματα: α) το θόλο του κολεού, β) το σώμα του και γ)το κάτω άκρο του ή στόμιό του. ^[2]

21

Α) Ο θόλος του κολεού διακρίνεται σε πρόσθιο, οπίσθιο και 2 πλάγιους θόλους. Ο πρόσθιος είναι αβαθής, ο οπίσθιος είναι βαθύτερος και υποδέχεται το σπέρμα κατά την συνουσία και έρχεται σε επαφή με το ευθυκολεϊκό κόλπωμα. ^[3]

Β) Το σώμα το κολεού διέρχεται από το περίνεο^[4]

Γ) Το κάτω στόμιο του κολεού στενεύει από τον παρθενικό υμένα, όταν αυτός υπάρχει. ^[4]

Εσωτερικά ο κόλπος εμφανίζει πολλαπλές πτυχές που ονομάζονται κολεϊκές ρυτίδες. Ο κόλπος αποτελείται από 3 χιτώνες οι οποίοι, από έξω προς τα έσω, είναι ο ινώδης, ο μυϊκός από λείες μυϊκές ίνες και ο βλεννογόνος που αποτελείται από πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο και εμφανίζει μορφολογικές μεταβολές εξαρτώμενες από τις ορμόνες της ωοθήκης. Στην αναπαραγωγική ηλικία το επιθήλιο του βλεννογόνου του κόλπου είναι παχύ και πλούσιο σε γλυκογόνο λόγω της επίδρασης των οιστρογόνων ορμονών. Το γλυκογόνο από την επίδραση των βακίλων του Doderlein μετατρέπεται σε γαλακτικό οξύ, με αποτέλεσμα το περιβάλλον του κόλπου να γίνεται όξινο, γεγονός που του προσφέρει προστασία από πολλά παθογόνα βακτηρίδια. Η αγγείωση του κόλπου γίνεται από την μητριαία αρτηρία, τις κολπικές αρτηρίες (κλάδοι της κάτω κυστικής) και από τη μέση αιμορροϊδική. ^[3]

Η μήτρα ονομαζόμενη και υστέρα, είναι κοιλομυώδες όργανο που βρίσκεται μέσα στην ελάσσονα πύελο, με απιοειδές σχήμα κατά τον κεντρικό άξονά της που χρησιμεύει για την κύηση και τον τοκετό. Το βάρος της στην άτοκη γυναίκα είναι περίπου 40 γραμ. και στην γυναίκα που γέννησε 70 γραμ. Η μήτρα εμφανίζει δύο επιφάνειες την πρόσθια ή κυστική και την οπίσθια ή εντερική.

Επίσης, εμφανίζει δύο πλάγια χείλη από τα οποία προσφύονται οι πλατείς σύνδεσμοι. Από περιγραφική άποψη η μήτρα αποτελείται α)από τον πυθμένα, β)από το σώμα και γ)από τον τράχηλο.

Εμφανίζει αυλό και δύο στόμια, το έσω και το έξω. Ο πυθμένας χωρίζεται από το σώμα με μια νοητή γραμμή, που ενώνει τις εκβολές των σαλπίγγων ενώ όριο μεταξύ σώματος και τραχήλου είναι ο ισθμός που αντιστοιχεί προς τον αυλό, το έσω στόμιο της μήτρας. ^[1]

Ο πυθμένας της μήτρας, φέρεται προς τα άνω και πρόσω και δεν υπερβαίνει την ηβική σύμφυση. ^[3]

Το σώμα της μήτρας, έχει μήκος 7,5 εκ., πλάτος 5,5 εκ. περίπου και πάχος τοιχώματος 2,5 – 3 εκ. και εμφανίζει δύο επιφάνειες, την πρόσθια και την οπίσθια, από τις οποίες η πρόσθια έρχεται σε σχέση με την υπάρχουσα προς τα εμπρός ουροδόχο κύστη ενώ η οπίσθια επικοινωνεί με το απευθυσμένο, από το οποίο χωρίζεται με την παρεμβολή εντερικών ελίκων. Στα πλάγια χείλη του σώματος προσφύονται οι πλατείς σύνδεσμοι της μήτρας. ^[2]

Ο τράχηλος της μήτρας, με μήκος 2,5 εκ. περίπου, με την πρόσφυση του κολεού γύρω από αυτόν υποδιαιρείται σε δύο μέρη, το υπερκολεϊκό και το ενδοκολεϊκό. Επίσης η μήτρα εμφανίζει μια

κοιλότητα, η οποία διακρίνεται στην κοιλότητα του σώματος και την κοιλότητα του τραχήλου.

Η κοιλότητα του σώματος στην διατομή της εμφανίζει σχήμα τριγωνικό και οι γωνίες της στρέφονται

22

προς τα μητριαία σώματα των ωαγωγών και ονομάζονται κέρατα της μητριαίας κοιλότητας. Η κορυφή της κοιλότητας του σώματος (του τριγώνου) μεταπίπτει στην κοιλότητα του τραχήλου. Στην θέση αυτή αντιστοιχεί το έσω στόμιο της μήτρας που εξωτερικά αντιστοιχεί στον ισθμό. Η κοιλότητα του τραχήλου είναι ατρακτοειδής, εκτείνεται από το έσω μέχρι το έξω στόμιο της μήτρας και στο τοίχωμά της (πρόσθιο και οπίσθιο) εμφανίζει πτυχές που ονομάζονται φοινικοειδείς. ^[4]

Η μήτρα σε επιμήκη διατομή

Οι σάλπιγγες ή ωαγωγοί είναι δύο και ο καθένας έχει μήκος 10 – 12 εκατοστά, συνδέοντας την σύστοιχη ωοθήκη με την μήτρα. Αποστολή τους είναι να μεταφέρουν ωάρια των ωοθηκών μέσα στον

αυλό τους, για να συναντήσουν τα σπερματοζωάρια και να πετύχουν σύλληψη.

Το τοίχωμα των σαλπίγγων αποτελείται από τρεις χιτώνες: α) τον ορογόνο, εξωτερικά, β) τον μυϊκό, κάτω από τον ορογόνο, και γ) τον βλεννογόνο, που καλύπτει τον αυλό των σαλπίγγων εσωτερικά και βρίσκεται υπό την επίδραση των ωοθηκικών ορμονών. ^[4]

Μέσα στις σάλπιγγες λαμβάνει χώρα η γονιμοποίηση. Κάθε σάλπιγγα έχει δύο στόμια: ένα μητρικό, που τη συνδέει με τη μήτρα, στο ύψος των κεράτων, και ένα κωδωνικό ή κοιλιακό στόμιο που εκβάλλει στην περιτοναϊκή κοιλότητα. ^[3]

Οι σάλπιγγες διακρίνονται σε τέσσερα τμήματα:

 το ενδομητρικό, που αντιστοιχεί στο μέρος εκείνο των σαλπίγγων που ξεκινάει από τα κέρατα της μητριαίας κοιλότητας και περνάει μέσα από το μυϊκό τοίχωμα της μήτρας. Το μήκος του είναι 1-1,5εκ.

 τον ισθμό, που βρίσκεται αμέσως μετά το ενδομητρικό και αποτελεί το στενότερο μέρος των σαλπίγγων, με μήκος 3-4εκ και διάμετρο 3-4χιλ.

 τη λήκυθο, που αποτελεί συνέχεια του ισθμού και το ευρύτερο τμήμα των σαλπίγγων, με μήκος 5-6 εκ και διάμετρο 8-9χιλ.

 τον κώδωνα, που αποτελεί το τελευταίο τμήμα, είναι κροσσωτός και έχει μορφή κωδωνοειδή. Ένας από τους κροσσούς είναι μεγαλύτερος, συνδέεται με την ωοθήκη και καλείται ωοθηκικός κροσσός. Η αγγείωση των σαλπίγγων γίνεται από κλάδους των

23

μηριαίων αρτηριών, για τα 2/3 του τμήματος που βρίσκεται κοντά σε αυτές, και από κλάδους των ωοθηκικών αρτηριών, για το υπόλοιπο τμήμα που βρίσκεται στον κώδωνα.

[1]

Οι ωοθήκες είναι 2 και βρίσκονται η καθεμία στο πλάγιο τοίχωμα της ελάσσονος πυέλου, μέσα σε κατάδυση του περιτοναίου που ονομάζεται ωοθηκικός βόθρος. Κάθε ωοθήκη κρέμεται από την

οπίσθια επιφάνεια του πλατέως συνδέσμου της μήτρας με το μεσοωοθήκιο.

Έχει σχήμα και μέγεθος αμυγδάλου, βάρος 6-10 γραμμαρίων και παρουσιάζει 2 επιφάνειες (έσω - έξω), 2 χείλη (πρόσθιο – οπίσθιο) και 2 άκρα (άνω – κάτω). Η ωοθήκη στηρίζεται κυρίως με το μεσοωοθήκιο, το οποίο παριστάνει διπέταλη περιτοναϊκή πτυχή, που προσφύεται από την μια πλευρά στην οπίσθια επιφάνεια του πλατέως συνδέσμου της μήτρας και από την άλλη στο πρόσθιο χείλος της ωοθήκης. ^[2]

Στη στήριξη της ωοθήκης, εκτός από το μεσοωοθήκιο, συμβάλλουν επίσης ο κρεμαστήρας σύνδεσμος (που είναι ο φορέας των ωοθηκικών αγγείων) και ο ίδιος σύνδεσμος της ωοθήκης. Στις

ώριμες γυναίκες η ωοθήκη εμφανίζει ανώμαλη και υβώδη επιφάνεια.

Κατασκευαστικά η εξωτερική επιφάνεια της ωοθήκης καλύπτεται από βλαστικό κυβικό επιθήλιο και κάτω απ’ αυτό βρίσκεται η φλοιώδης και η μυελώδης ουσία^[1]

Η φλοιώδης ουσία (το πιο σπουδαίο τμήμα της ωοθήκης) αποτελείται από συνδετικό ιστό μέσα στον οποίο βρίσκονται τα ωοθυλάκια και τα ωχρά σωμάτια. ^[4]

Μέσα από την φλοιώδη ουσία βρίσκεται η μυελώδης ουσία και αποτελείται κι αυτή από συνδετικό ιστό, μέσα στον οποίο υπάρχουν αγγεία και νεύρα. Τα ωοθυλάκια, που βρίσκονται μέσα στην φλοιώδη ουσία διακρίνονται σε πρωτογενή, άωρα ή δευτερογενή και ώριμα ωοθυλάκια (του GRAFF). ^[3]

Η ωρίμανση του ωοθυλακίου γίνεται με την δράση της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH) της υπόφυσης. Κατά την 13^η -16^η ημέρα του καταμηνίου κύκλου επέρχεται ρήξη του ωοθυλακίου (ωοθυλακιορρηξία), οπότε το ωάριο βγαίνει στην επιφάνεια της ωοθήκης και στην συνέχεια παραλαμβάνεται από τον ωαγωγό. Το υπόλοιπο του ωοθυλακίου γεμίζει με αίμα και αποτελεί το ερυθρό σωμάτιο. Από τα ερυθρά σωμάτια προέρχονται τα ωχρά σωμάτια που είναι συμπαγή ωοειδή μορφώματα υποκίτρινης χροιάς. ^[3]

Η επιφάνεια των ωοθηκών, στις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία, είναι ανώμαλη επειδή επηρεάζεται από την ωρίμανση των ωοθυλακίων. Έτσι, η επιφάνεια των ωοθηκών εμφανίζεται διαφορετική στις φάσεις του ωοθηκικού κύκλου. Μετά την εμμηνόπαυση οι ωοθήκες μικραίνουν, γιατί ατροφούν, και η επιφάνεια τους είναι γεμάτη από εντυπώματα. ^[1]

24

1.8. ΕΞΩ ΓΕΝΝΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

Το αιδοίο, παριστάνει το έξω γεννητικό όργανο του θήλεος και αποτελεί σφηνοειδές έπαρμα, που βρίσκεται μεταξύ των δύο ριζομηρίων. Έχει σχήμα τριγωνικό με τη βάση του στην ηβική πτυχή, τις πλευρές του στις αιδοιομηρικές πτυχές και την κορυφή στο κέντρο του περίνεου. Έχει μήκος 7

περίπου εκ. και διαπερνάται από κάθετη σχισμή, το αιδοιϊκό σχίσμα.

Μορφολογικά, το αιδοίο αποτελείται από το εφήβαιο ή όρος της Αφροδίτης, τα μεγάλα χείλη, τα μικρά χείλη, την κλειτορίδα, τον πρόδρομο του κολεού, τους βολβούς του προδρόμου, τους βαρθολίνειους αδένες, τον παρθενικό υμένα, το εξωτερικό στόμιο της ουρήθρας και τους παραουρηθρικούς αδένες. ^[2]

Η αιμάτωση του αιδοίου γίνεται από την έσω αιδοιϊκή αρτηρία (κλάδος της έσω λαγονίου) και εν μέρη από την έξω αιδοιϊκή (κλάδος της μηριαίας αρτηρίας). ^[4]

Εφηβαίο ή όρος της Αφροδίτης

Το εφηβαίο είναι τριγωνικό τριχωτό έπαρμα του δέρματος με τη βάση του προς το υπογάστριο και κορυφή καταλήγουσα προς τα κάτω,3 cm περίπου πάνω από τον πρωκτό. Η τρίχωση του εφηβαίου αρχίζει στην ήβη και μειώνεται στην κλιμακτηριακή εποχή. Το δέρμα του εφηβαίου περιέχει ιδρωτοποιούς και σμηγματογόνους αδένες. ^[3]

Μεγάλα χείλη

Αυτά παριστάνουν δύο δερμάτινες πτυχές, που περιβάλλουν τα μικρά χείλη, μήκους 9 cm περίπου. Η έξω επιφάνεια είναι τριχωτή και χωρίζεται από το μικρό χείλος με την αιδοιομητρική αύλακα, ενώ η έσω μοιάζει με βλεννογόνο. Τα πρόσθια άκρα ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν τον πρόσθιο σύνδεσμο των μεγάλων χειλέων ενώ τα οπίσθια συνδέονται σχηματίζοντας τον οπίσθιο σύνδεσμο τους. Το δέρμα των μεγάλων χειλέων περιέχει άφθονους ιδρωτοποιούς και σμηγματογόνους αδένες, νεύρα και αγγεία. ^[1]

Μικρά χείλη

Παριστάνουν, όπως και τα μεγάλα χείλη, δύο δερμάτινες πτυχές ,αλλά λεπτότερες, και βρίσκονται μέσα από τα μεγάλα χείλη. Προς τα έξω συνέχονται με τα μεγάλα χείλη και προς τα μέσα αποτελούν τα πλάγια όρια του προδόμου του κόλπου. Τα μικρά χείλη προς τα εμπρός αποσχίζονται σε δύο άλλες μικρότερες πτυχές που ενώνονται μεταξύ τους και αποτελούν προς τα πάνω την πόσθη και προς τα κάτω το χαλινό της κλειτορίδας. Προς τα πίσω, τα μικρά χείλη ενώνονται και σχηματίζουν το χαλινό τους. Μπροστά από το χαλινό των μικρών χειλέων σχηματίζεται κοίλανση, που ονομάζεται σκαφοειδής βόθρος. ^[2]

25 Κλειτορίδα

Η κλειτορίδα βρίσκεται ανάμεσα στα μεγάλα χείλη, λίγο πιο πάνω από το άνω σημείο συνένωσης των μικρών χειλέων, προσομοιάζει στο αντρικό πέος και έχει μήκος 5-10 εκ. Από το πάνω μέρος της έχει την πόσθη και από το κάτω το χαλινό των μικρών χειλέων. Το επιθήλιο του δέρματος που την καλύπτει περιέχει εξειδικευμένες νευρικές απολήξεις για τη σεξουαλική διέγερση. ^[3]

Πρόδομος

Αυτός είναι η περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα από τα μικρά χείλη και το χαλινό τους. Σε αυτόν εκβάλλουν η ουρήθρα και ο κόλπος και καταλήγουν τα στόμια παρακείμενων αδένων. Στο κάτω μέρος του, ανάμεσα από το χαλινό των μικρών χειλέων και την είσοδο του κόλπου, υπάρχει ο σκαφοειδής βόθρος, που περιγράφθηκε παραπάνω. ^[3]

Βολβοί του προδόμου

Αποτελούν δύο σχηματισμούς, όμοιους με αμύγδαλα που βρίσκονται στα πλάγια τοιχώματα του κόλπου, αποτελούνται από πυκνά φλεβικά πλέγματα και αντιστοιχούν στο σηραγγώδες σώμα της ουρήθρας του άντρα. Στη σεξουαλική διέγερση διογκώνονται από τη συγκέντρωση αίματος και στενεύουν τον κόλπο. ^[2]

Βαρθολίνειοι αδένες

Αυτοί είναι δύο μικροί στρογγυλοί και σε σχήμα φασολιού αδένες, που βρίσκονται πίσω από τους βολβούς του προδόμου, βαθιά, κάτω από το πίσω μέρος των μικρών χειλέων. Οι βαρθολίνειοι αδένες κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής διέγερσης εκκρίνουν βλέννα, που με πόρους μήκους 2cm,τη φέρνουν στο αιδοίο, λίγο έξω από τον παρθενικό υμένα, για να υγράνει τον κόλπο. ^[4]

Παρθενικός υμένας Ο παρθενικός υμένας αποτελεί όριο μεταξύ έσω και έξω γεννητικών οργάνων. Αποτελεί λεπτή

μεμβράνη από συνδετικό ιστό, έχει δύο επιφάνειες, την άνω ή κολπική και την κάτω ή αιδοιϊκή και περιλαμβάνει το στόμιο του κόλπου. Ο παρθενικός υμένας δεν αποτελεί τέλεια μεμβράνη, αλλά διάτρητη, γιατί στο κέντρο του έχει άνοιγμα που ποικίλει σε μέγεθος και μορφή (κυκλικός, δίθυρος, ηθμοειδής, κροσσωτός). Το άνοιγμα αυτό επιτρέπει την είσοδο ενός ή δύο δακτύλων ή την εκτέλεση συνουσίας. Σπάνια δεν υπάρχει άνοιγμα (άτρητος υμένας). ^[1]