[PENDING] Conceptual overview of concepts such as Sustainable Development Goals, Ecosystem Services and Climate Change create the framework within which interventions for the rehabilitation of the study quarry are proposed

΢ρνιή Θεηηθψλ Δπηζηεκψλ

Πεξηβαιινληηθφο ΢ρεδηαζκφο Πφιεσλ θαη Κηηξίσλ

Γηπισκαηηθή Δξγαζία

«Λαηνκείν γχςνπ «Αιηζί» ζην Λαζίζη, Κξήηε: Αλάπιαζε κε ζηφρν ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο.»

Άλλα Μεηδάθε

Δπηβιέπνπζα θαζεγήηξηα: Διέλε Καλεηάθε

Πάηξα, Αχγνπζηνο, 2018

© Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην, 2018

Ζ παξνχζα Δξγαζία θαζψο θαη ηα απνηειέζκαηα απηήο, απνηεινχλ ζπληδηνθηεζία ηνπ ΔΑΠ θαη ηνπ θνηηεηή, ν θαζέλαο απφ ηνπο νπνίνπο έρεη ην δηθαίσκα αλεμάξηεηεο ρξήζεο, αλαπαξαγσγήο θαη αλαδηαλνκήο ηνπο (ζην ζχλνιν ή ηκεκαηηθά) γηα δηδαθηηθνχο θαη εξεπλεηηθνχο ζθνπνχο, ζε θάζε πεξίπησζε αλαθέξνληαο ηνλ ηίηιν θαη ην ζπγγξαθέα ηεο Δξγαζίαο θαζψο θαη ην φλνκα ηνπ ΔΑΠ φπνπ εθπνλήζεθε.

«Λαηνκείν γχςνπ «Αιηζί» ζην Λαζίζη, Κξήηε: Αλάπιαζε κε ζηφρν ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο»

Άλλα Μεηδάθε

Δπηηξνπή Δπίβιεςεο Πηπρηαθήο / Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο:

Διέλε Καλεηάθε

΢πλ-Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο:

Γεσξγία Πνδνπθίδνπ

«ζηελ Αιίθε θαη ηνλ Υξήζην»

Πεξίιεςε

Ζ πνιπεηήο ιεηηνπξγία ηνπ ιαηνκείνπ γχςνπ «Αιηζί» ζηνλ λνκφ Λαζηζίνπ έρεη αθήζεη ηζρπξφ ην απνηχπσκα ηεο ζηελ κνξθή θαη ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ηνπίνπ. ΢ηελ παξνχζα εξγαζία παξνπζηάδεηαη κηα κεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε γηα ηελ απνθαηάζηαζε ιαηνκείσλ ππφ ηελ νιηζηηθή πξνζέγγηζε πνπ πεξηιακβάλνπλ έλλνηεο θαη εξγαιεία πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί δηεζλψο. Ζ ελλνηνινγηθή επηζθφπεζε ελλνηψλ φπσο νη ΢ηφρνη γηα ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε, νη Οηθνζπζηεκηθέο Τπεξεζίεο θαη ε Κιηκαηηθή Αιιαγή δεκηνπξγνχλ ην πιαίζην εληφο ηνπ νπνίνπ πξνηείλνληαη νη παξεκβάζεηο γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηνπ ιαηνκείνπ κειέηεο.

Λέμεηο – Κιεηδηά

Αλάπιαζε ιαηνκείνπ, Απνθαηάζηαζε Σνπίνπ, ΢ηφρνη γηα ηελ Βηψζηκε αλάπηπμε, Βηνπνηθηιφηεηα, Οηθνζπζηεκηθέο Τπεξεζίεο, Κιηκαηηθή Αιιαγή

Abstract

The multiannual operation of Gypsum quarry "Altsi" in the prefecture of Lasithi has left a strong footprint in the form and function of the landscape. The present work presents a methodological approach to the rehabilitation of quarries under the holistic approach that include concepts and tools that were developed internationally. Conceptual overview of concepts such as Sustainable Development Goals, Ecosystem Services and Climate Change create the framework within which interventions for the rehabilitation of the study quarry are proposed.

Keywords

Quarry remodeling, Landscape restoration, Sustainable Development Goals, Biodiversity, Ecosystem Services, Climate change

Περιεχόμενα

Πεξίιεςε... vi

Abstract ...vii

Καηάινγνο Δηθφλσλ ... x

Καηάινγνο Πηλάθσλ ...xii

Καηάινγνο Γηαγξακκάησλ ... xiii

΢πληνκνγξαθίεο & Αθξσλχκηα ... xiv

1. ΢θνπφο θαη δηάξζξσζε ηεο εξγαζίαο ... 1

1.1 Δηζαγσγηθά ... 1

1.2 Πξνβιεκαηηζκφο ... 1

1.3 ΢θνπφο δηάξζξσζε ηεο εξγαζίαο θαη εηδηθφηεξνη ζηφρνη ... 2

1.4 Υξεζηκφηεηα εξγαζίαο ... 2

2. Ο άλζξσπνο θαη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ ... 3

2.1 Δηζαγσγηθά ... 3

2.2 Οη ζηφρνη γηα ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε ... 9

2.3 Βηνπνηθηιφηεηα ... 14

2.4 Οηθνζχζηεκα ... 23

3. Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο Αλζξψπηλεο Γξαζηεξηφηεηαο ... 36

3.1 Φαηλφκελν Θεξκνθεπίνπ ... 36

3.2 Κιηκαηηθή αιιαγή ... 39

3.2.1 ΢ελάξηα Κιηκαηηθήο Αιιαγήο ... 40

3.2.2. Ζ θιηκαηηθή αιιαγή ζηελ Διιάδα ... 43

3.3 Ννκνζεζία εμνξπθηηθψλ θαη κεηαιιεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ... 51

3.4 Απνθαηάζηαζε – Δπαλάθηεζε ... 53

3.5 Παξαδείγκαηα θαιψλ πξαθηηθψλ ... 56

4. Μειέηε Πεξίπησζεο... 60

4.1 Σν ιαηνκείν «Αιηζί» - Δηζαγσγηθά ... 60

4.2 Γεσγξαθηθή ζέζε εθκεηάιιεπζεο ... 64

4.3 Σν αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ ... 69

4.4 Σν θπζηθφ πεξηβάιινλ ... 72

4.4.1 Δδαθηθφ αλάγιπθν ... 72

4.4.2 Κιηκαηηθά ΢ηνηρεία Δπξχηεξεο Πεξηνρήο ... 77

4.4.3 Υισξίδα θαη παλίδα ... 85

4.4.4 Τδαηηθνί πφξνη ... 90

4.4.5 ΢πκπεξαζκαηηθά ... 91

4.5 Οηθνζπζηεκηθέο Τπεξεζίεο ... 93

4.5.1. Γεσρσξνπιεξνθνξηθά ΢πζηήκαηα ... 95

4.5.2 Γνκή θαη ιεηηνπξγία ηεο Βάζεο Γεδνκέλσλ ΣΔΔΒ ... 101

4.6 Δπηπηψζεηο ιεηηνπξγίαο ιαηνκείνπ ... 105

4.6.1 Πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ιεηηνπξγίαο ιαηνκείνπ ... 105

4.6.2 Οηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ιεηηνπξγίαο ιαηνκείνπ ... 115

4.6.3 Κνηλσληθέο επηπηψζεηο ιεηηνπξγίαο ιαηνκείνπ ... 116

5. Αλάπιαζε ιαηνκείνπ ... 117

5.1. Δηζαγσγηθά ... 117

5.2 Αλάπιαζε θαη Δλδηαθεξφκελα Μέξε... 118

5.2 Απνθαηάζηαζε Δδάθνπο ... 124

5.3 Σνπίν ... 127

5.4 Γεληθέο θαηεπζχλζεηο απνθαηάζηαζεο ... 128

Αληί επηιφγνπ ... 131

Βηβιηνγξαθία ... 132

Παξάξηεκα Α.1: ... 138

Παξάξηεκα Α.2 ... 142

Παξάξηεκα Α.3: ... 148

Παξάξηεκα Α.4 ... 151

Καηάινγνο Δηθόλσλ

Δηθφλα 1: Σα πιαλεηηθά φξηα θαη ε ππέξβαζε ηνπο απφ ηελ αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα .... 6

Δηθφλα 2: ΢ρεκαηηθφ δηάγξακκα φπνπ παξηζηάλεηαη ε αιιειεπίδξαζε ηνπ θπζηθνχ θφζκνπ κε ηνλ άλζξσπν ... 7

Δηθφλα 3: Οη ζηφρνη γηα ηελ Υηιηεηία (MDGs) ... 10

Δηθφλα 4: Οη ΢ηφρνη γηα ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε (SDGs) ... 12

Δηθφλα 5: Οη βαζηθνί ζηφρνη πνπ ηέζεθαλ κε ηελ Γηάζθεςε γηα ηελ Βηνινγηθή Πνηθηιφηεηα ... 21

Δηθφλα 6: Καιιηέξγεηα ειηάο ζε αλαβαζκίδεο (ηξάθνπο) ζηελ πεξηνρή ηνπ Λαζηζίνπ ... 23

Δηθφλα 7: Σα δνκηθά κεζνδνινγηθά ζηνηρεία ηεο Οηθνζπζηεκηθήο Πξνζέγγηζεο ... 26

Δηθφλα 8: Ζ δηαδξνκή απφ ηα νηθνζπζηήκαηα ζηελ αλζξψπηλε επεκεξία (cascade model) θαη ε αιιειεπίδξαζε κε ηηο αλζξψπηλεο απνθάζεηο ... 33

Δηθφλα 9: ΢ρεκαηηθή δηάηαμε εθηίκεζεο ηνπ κέζνπ εηήζηνπ ηζνδπγίνπ ελέξγεηαο ηνπ πιαλήηε ... 36

Δηθφλα 10: Απνηχπσζε ηξσηφηεηαο θαη επίπησζεο ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή ζηελ Διιάδα γηα ην δηάζηεκα 2071-2100 ζε ζχγθξηζε κε ην 1961-1990, ... 47

Δηθφλα 11: Παξαδείγκαηα δεκηνπξγίαο ζεάηξσλ ζε ιαηνκηθέο πεξηνρέο ζηελ Αηηηθή ... 56

Δηθφλα 12: Απφςεηο ηνπ Σερλνινγηθνχ θαη Πνιηηηζηηθνχ Παξθνπ Λαπξίνπ ... 57

Δηθφλα 13: Απφςεηο ησλ ρψξσλ ηνπ κεηαιιεπηηθνχ πάξθνπ Vagonetto ... 57

Δηθφλα 14: Σν γιππηφ ζέαηξν Αημσλήο (αξηζηεξά) θαη άπνςε ηεο δηακφξθσζεο ηνπ ιαηνκείνπ Αινχια (δεμηά) ... 58

Δηθφλα 15: Άπνςε ηνπ ρψξνπ πξηλ ηελ έλαξμε ησλ εξγαζηψλ (αξηζηεξά) θαη ηνπ νινθιεξσκέλνπ έξγνπ (δεμηά) ... 58

Δηθφλα 16: Απφςεηο ηνπ ππφγεηνπ κνπζείνπ ηεο Salina Turda ... 59

Δηθφλα 17: Σν ζέαηξν ηεο Dalhalla ... 59

Δηθφλα 18: Σα Πεξκν – Σξηαδηθά θαη Νενγελή θνηηάζκαηα γχςνπ ηεο Κξήηεο ... 60

Δηθφλα 19: Απφζπαζκα γεσινγηθνχ ράξηε ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο κειέηεο ηνπ 1956 .... 61

Δηθφλα 22: Υσξνζέηεζε ησλ ηξηψλ εηαηξεηψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ πεξηνρή κειέηεο ζε ηξηζδηάζηαην αλάγιπθν ηεο πεξηνρήο ... 62

Δηθφλα 20: Γεσινγηθφο ράξηεο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο κειέηεο ... 62

Δηθφλα 21: ΢θαξίθεκα πεξηνρήο κειέηεο, είδε πεηξσκάησλ θαη ηνκή ηεο πεξηνρήο ... 62

Δηθφλα 23: Ο λνκφο Λαζηζίνπ ... 64

Δηθφλα 24: Ζ επξχηεξε πεξηνρή ζηελ νπνία αλήθεη ην ιαηνκείν κειέηεο ... 64

Δηθφλα 25: Οη βαζηθέο νδηθέο ζπλδέζεηο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο θαη νη ζέζεηο ησλ θνληηλψλ νηθηζκψλ ... 65

Δηθφλα 26: Ζ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 65

Δηθφλα 27: Λεπηνκέξεηα ηεο ζέζεο ησλ ιαηνκείσλ ... 66

Δηθφλα 28: Σνπνγξαθηθφ δηάγξακκα κέξνπο ηνπ ιαηνκείνπ κειέηεο ... 66

Δηθφλα 29: Άπνςε ηνπ ρσξηνχ Λάζηξνο (ζην βάζνο θαίλεηαη κέξνο ηνπ ιαηνκείνπ) ... 70

Δηθφλα 30: Άπνςε ηεο πεξηνρήο κειέηεο απφ ηα δπηηθά ... 70

Δηθφλα 31: Υάξηεο ηζνυςψλ ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο κειέηεο ... 72

Δηθφλα 32: Γνξπθνξηθή απεηθφληζε ιαηνκείνπ κειέηεο θαη ηζνυςψλ ... 73

Δηθφλα 33: Απεηθφληζε ηνπ αλάγιπθνπ ηεο πεξηνρήο κειέηεο ... 74

Δηθφλα 34 : Απεηθφληζε ηνπ αλάγιπθνπ ηεο πεξηνρήο κειέηεο θαη ησλ ζεκείσλ ιήςεο δεδνκέλσλ ... 74

Δηθφλα 35: Ζ πεξηνρή κειέηεο φπσο θαίλεηαη απφ ηνλ Βνξξά ... 75

Δηθφλα 36: Ζ δπηηθή πιεπξά ηεο πεξηνρήο κειέηεο ... 75

Δηθφλα 37: Ζ αλαηνιηθή πιεπξά ... 76

Δηθφλα 38: Ζ βνξεηναλαηνιηθή πιεπξά ... 76

Δηθφλα 39: Κιηκαηηθή θαηάηαμε Διιάδαο θαηά Köppen–Geiger ... 78

Δηθφλα 40: Θέζε κεηεσξνινγηθνχ ζηαζκνχ ΢εηείαο ζε ζρέζε κε ηελ πεξηνρή κειέηεο ... 78

Δηθφλα 41: Θέζε πδξνκεηεσξνινγηθψλ ζηαζκψλ ζηελ πεξηνρή ηεο Παρηάο Άκκνπ ... 80

Δηθφλα 42: Κιηκαηνινγηθνί ράξηεο ειηαθήο ελέξγεηαο γηα ηνλ λνκφ Λαζηζίνπ ... 82

Δηθφλα 43: Υάξηεο αηνιηθνχ δπλακηθνχ αλαηνιηθήο Κξήηεο ... 83

Δηθφλα 44: Ζιηαθή ηξνρηά θαη ειηαθά δηαγξάκκαηα ζηελ πεξηνρή κειέηεο ... 84

Δηθφλα 45: Θέζε βηφηνπνπ CORINE ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 85

Δηθφλα 46: Πεξηνρή NATURA SCI ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 86

Δηθφλα 47: Θέζε θαηαθπγίνπ άγξηαο δσήο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 86

Δηθφλα 48: Θέζε ΢εκαληηθήο Πεξηνρήο γηα ηα πνπιηά ηεο Διιάδαο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 87

Δηθφλα 49: Καηαγεγξακκέλνη νηθφηνπνη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο... 87

Δηθφλα 50: Καιχςεηο Γήο (2007) ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 88

Δηθφλα 51: Καιχςεηο Γεο CORINE (2000) ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 88

Δηθφλα 52: Καηαγξαθή πδξνγξαθηθνχ δηθηχνπ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 90

Δηθφλα 53: Απνηέιεζκα (output) ηεο εθαξκνγήο InVEST γηα ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή. .... 95

Δηθφλα 54: Όδξεπζε θαη πνηφηεηα λεξνχ ζηελ πεξηνρή ηεο Μαδαγαζθάξεο κέζσ ηεο εθαξκνγήο ARIES ... 96

Δηθφλα 55: Πνζνζηφ θαιιηεξγνπκέλσλ εθηάζεσλ (base line level) ... 97

Δηθφλα 56: Πνζνζηφ ρνξηνιηβαδηθψλ εθηάζεσλ (base line level) ... 97

Δηθφλα 58: Πνζνζηφ πιεζπζκνχ ζην φξην θηψρεηαο (base line level) ... 98

Δηθφλα 59: Οζφλε επηινγήο ησλ παξακέηξσλ πξνζνκνίσζεο ... 98

Δηθφλα 57: Πνζνζηφ θάιπςεο γεο απφ βφηαλα (base line level) ... 98

Δηθφλα 60: Πνζνζηφ ζπλνιηθήο δηάβξσζεο απφ πιαγηέο, ιφθνπο θαη θαλάιηα (ξέκαηα/πνηάκηα) ... 99

Δηθφλα 61: Μέζν εηήζην αλζξψπηλν απνηχπσκα ζηελ πνηφηεηα ηνπ λεξνχ (ξχπαλζε) .... 99

Δηθφλα 62: Σνπηθφ πδαηηθφ ηζνδχγην ... 99

Δηθφλα 63: Πνζνζηφ απνςίισζεο δαζψλ (deforestation) ... 100

Δηθφλα 64: Ρπζκφο απνςίισζεο δαζψλ ... 100

Δηθφλα 65: Ζ βαζηθή δνκή (πεδία) ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ... 101

Δηθφλα 66: Παγθφζκηα θαηαλνκή κεγαθνηλνηήησλ (biomes) ... 102

Δηθφλα 67: Φφξησζε πξσηνγελνχο πιηθνχ εμφξπμεο γηα κεηαθνξά ζηελ εγθαηάζηαζε ζξαχζεο ... 106

Δηθφλα 68: Άπνςε ηνπ ζπγθξνηήκαηνο ζξαχζεο ηεο εηαηξείαο ΗΝΣΔΡΒΔΣΟΝ ... 106

Δηθφλα 69: Άπνςε ηεο ζθάιαο θφξησζεο ηεο εηαηξείαο ΗΝΣΔΡΒΔΣΟΝ θαηά ηελ δηάξθεηα ρχδελ θφξησζεο πιηθνχ ... 107

Δηθφλα 70: Άπνςε ηεο ζθάιαο θφξησζεο ηεο εηαηξείαο Εεξβάθεο ... 107

Δηθφλα 71: Παλνξακηθή άπνςε ηνπ θφιπνπ Αιηζίνπ ... 107

Δηθφλα 72: Θέαζε ηεο εθκεηάιιεπζεο απφ ην ρσξηφ Σνπξισηή ... 111

Δηθφλα 73: Θέαζε ηεο εθκεηάιιεπζεο απφ ηνλ Β.Ο.Α.Κ. ... 111

Δηθφλα 74: Θέζε ηεο εθκεηάιιεπζεο απφ ηελ δεπηεξεχνπζα νδφ πνπ νδεγεί ζην Μφρινο ... 111

Δηθφλα 75: ΢ρεκαηνπνηεκέλε δηάηαμε δηθηχνπ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ηεο ιεηηνπξγίαο ιαηνκείνπ ζηελ αηκφζθαηξα, έδαθνο, χδαηα θαη έκβηνπο νξγαληζκνχο ... 113

Δηθφλα 76: Δμνξπγκέλν πέηξσκα ... 114

Δηθφλα 77: Θέαζε ηεο δπηηθήο πιεπξάο ηεο εθκεηάιιεπζεο απφ ηνλ Β.Ο.Α.Κ. ... 116

Δηθφλα 78: ΢ρεκαηηθή δηάηαμε δηαδηθαζίαο απνθαηάζηαζεο αλαβαζκίδσλ ιαηνκείνπ κε

ηελ κέζνδν ηεο επηρσκάησζεο ... 125

Δηθφλα 79: ΢ρεκαηηθή δηάηαμε κνξθήο πξαλνχο κεηά ηελ απνθαηάζηαζε ... 126

Δηθφλα 80: Αληρλεχνληαο δνκέο θαη κνξθέο ηνπ ηνπίνπ ηεο πεξηνρήο ... 127

Δηθφλα 81: Απνηχπσζε ησλ βαζηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ρψξνπ ... 128

Δηθφλα 82: Βαζηθά ζεκεία ελδηαθέξνληνο ηνπ ρψξνπ ... 129

Καηάινγνο Πηλάθσλ

Πίλαθαο 2: Γεληθνί θαη εηδηθνί ζηφρνη ηεο Δζληθήο ΢ηξαηεγηθήο γηα ηε Βηνπνηθηιφηεηα θαη ε αλαινγία ηνπο κε ηνπο ζηφρνπο ηεο Άηηζη γηα ηελ Βηνπνηθηιφηεηα ... 21

Πίλαθαο 3: Οη βαζηθέο αξρέο ζηηο νπνίεο ζηεξίδεηαη ε Οηθνζπζηεκθή Πξνζέγγηζε ... 26

Πίλαθαο 4: Καζήθνληα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο (πξνβιεκάησλ) ... 28

Πίλαθαο 5: Σα βήκαηα δεκηνπξγίαο ηνπ ζρεδίνπ δηαρείξηζεο έξγνπ ... 30

Πίλαθαο 6: Καηάηαμε ησλ νηθνζπζηεκάησλ ... 34

Πίλαθαο 7: Καηάηαμε ησλ Οηθνζπζηεκηθψλ Τπεξεζηψλ ... 34

Πίλαθαο 8: ΢πνπδαηφηεηα ησλ δηαθφξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ζηελ κεζνδνινγία ησλ νηθνζπζηεκηθψλ ππεξεζηψλ ... 35

Πίλαθαο 9: ΢ρεκαηηθή παξάζηαζε ηεο αχμεζεο ησλ ζπγθεληξψζεσλ ησλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ ζηελ αηκφζθαηξα ... 39

Πίλαθαο 10: ΢χληνκε παξνπζίαζε θαη πεξηγξαθή ησλ ζελαξίσλ εθπνκπψλ SRES ... 42

Πίλαθαο 11: ΢χληνκε παξνπζίαζε θαη πεξηγξαθή ησλ ζελαξίσλ εθπνκπψλ RCPs... 43

Πίλαθαο 12: Αχμεζε ηεο Θεξκνθξαζίαο Αλάινγα κε ην Κιηκαηηθφ ΢ελάξην θαη ηελ Πεξίνδν Πξνζνκνίσζεο ... 44

Πίλαθαο 13: Μέζεο Tηκέο θαη ε Tππηθή Aπφθιηζε ησλ Kιηκαηηθψλ Παξακέηξσλ φπσο πξνέθπςαλ απφ ηελ Δθαξκνγή 12 Μνληέισλ απφ ην Πξφγξακκα ENSEMBLES γηα ην ΢ελάξην Α1Β ... 45

Πίλαθαο 14: Δθηηκήζεηο γηα ηελ Αχμεζε ηεο Αηκνζθαηξηθήο Θεξκνθξαζίαο θαη ηεο Αλφδνπ ηεο ΢ηάζκεο ηεο Θάιαζζαο (Α΢Θ) γηα ηε Πεξίνδν 2090-99 ζε ΢ρέζε κε ηε Πεξίνδν 1980-99, γηα ηα Γηαθνξεηηθά ΢ελάξηα Δθπνκπψλ (SRES) ησλ Αεξίσλ ηνπ Θεξκνθεπίνπ ... 46

Πίλαθαο 15: Πξνβιέςεηο γηα ηελ απψιεηα αθηψλ ζηελ αλαηνιηθή Κξήηε εμ αηηίαο ηεο αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο ... 46

Πίλαθαο 16: Δπηπηψζεηο θιηκαηηθήο αιιαγήο ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ θαη απφθξηζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ ιαηνκείνπ κειέηεο ζε απηέο ... 50

Πίλαθαο 17: ΢ηαηηζηηθά ζηνηρεία ησλ θνηλνηήησλ ηνπ Γήκνπ ΢εηείαο πνπ βξίζθνληαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 71

Πίλαθαο 18: Πνζνζηηαία θαηαλνκή (%) ηεο αλζξσπνγελνχο επίδξαζεο ζηελ θπζηθή βιάζηεζε θαηά νηθνινγηθή πεξηνρή ζηελ Πεξηθέξεηα Κξήηεο θαη ζηνλ Ν. Λαζηζίνπ ... 89

Πίλαθαο 19: Γείθηεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ θπξίσλ Ο.Τ. ... 94

Πίλαθαο 20: Καηαλνκή κειεηψλ αμηνιφγεζεο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ αλά θαηεγνξία Οηθνζπζηεκηθψλ Τπεξεζηψλ ... 103

Πίλαθαο 21: Πίλαθαο ελδεηθηηθψλ κεγεζψλ απνηίκεζεο ησλ Ο.Τ. γηα ηηο κεγαθνηλφηεηεο πνπ εληνπίδνληαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο ... 104 Πίλαθαο 22: Πίλαθαο βαζκνλφκεζεο παξακέηξσλ ππνινγηζκνχ ηεο Ο.Α.Η. ελφο ρψξνπ 110

Καηάινγνο Γηαγξακκάησλ

Γηάγξακκα 1: Ο παγθφζκηνο πιεζπζκφο ζε δηζεθαηνκκχξηα απφ ην έηνο 1 κ. Υ. θαη νη πξνβιέςεηο γηα ην κέιινλ ... 3 Γηάγξακκα 2: Δθηίκεζε ηεο παξαγσγήο ηνπ παγθφζκηνπ θαηά θεθαιήλ Αθαζάξηζηνπ Δζληθνχ Πξντφληνο (Α.Δ.Π.) ζε ζπλάξηεζε κε ηνλ πιεζπζκφ απφ ην έηνο 0 κέρξη ην 2000 κ. Υ. ... 4 Γηάγξακκα 3: Γηάγξακκα ζπγθέληξσζεο CO2 ζηελ αηκφζθαηξα ... 5 Γηάγξακκα 4: Γεγνλφηα - ζηαζκνί ζηελ εμέιημε ησλ ζπκβάζεσλ γηα ηελ Βηνπνηθηιφηεηα ... 14 Γηάγξακκα 5: Σα βαζηθά ζπζηαηηθά ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ... 15 Γηάγξακκα 6: Οη ζηξαηεγηθνί ζθνπνί, ε απνζηνιή θαη ην φξακα ηεο ΢χκβαζεο γηα ηελ Βηνινγηθή Πνηθηιφηεηα ... 16 Γηάγξακκα 7: Οη 13 επηκέξνπο ζηφρνη ηεο ειιεληθήο ΢ηξαηεγηθήο γηα ηελ Βηνπνηθηιφηεηα ... 18 Γηάγξακκα 8: ΢ρεκαηηθή δηάηαμε αηηηψλ – απνηειεζκάησλ γηα ηνλ νξηζκφ ηνπ

πξνβιήκαηνο πνπ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη ε νηθνζπζηεκηθή πξνζέγγηζε ... 27 Γηάγξακκα 9: ΢πγθεληξψζεηο ησλ βαζηθψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απφ ην 1000 κΥ.

κέρξη ην 2000 θαη ε επίδξαζή ηνπο ζηελ αχμεζε ηεο απνξξνθνχκελεο αθηηλνβνιίαο. ... 37 Γηάγξακκα 10: Οη ζεκαληηθφηεξνη ζηαζκνί ζηελ θιηκαηηθή ηζηνξία ηνπ πιαλήηε ... 40 Γηάγξακκα 11: ΢ρεκαηηθή απεηθφληζε ησλ ζελαξίσλ SRES ... 41 Γηάγξακκα 12: : Υξνληθή Δμέιημε ηεο Μέζεο Δηήζηαο Θεξκνθξαζίαο Καηά ηε Υξνληθή Πεξίνδν 1901-2100 γηα ηελ Διιεληθή Δπηθξάηεηα κε Βάζε ηα ΢ελάξηα Δθπνκπψλ ηνπ 20νχ Αηψλα θαη ηα ΢ελάξηα Β1, Α1 θαη Α2 ... 45 Γηάγξακκα 13: Πίλαθαο θαη δηάγξακκα ζεξκνθξαζηψλ γηα ηνλ κεηεσξνινγηθφ ζηαζκφ

΢εηείαο ... 79 Γηάγξακκα 14: Πίλαθαο θαη δηάγξακκα Μέζεο Μεληαίαο Τγξαζίαο γηα ηνλ

κεηεσξνινγηθφ ζηαζκφ ΢εηείαο ... 79 Γηάγξακκα 15: Πίλαθαο θαη δηάγξακκα βξνρνπηψζεσλ γηα ηνλ κεηεσξνινγηθφ ζηαζκφ

΢εηείαο ... 79 Γηάγξακκα 16: Πίλαθαο θαη δηάγξακκα Έληαζεο θαη Γηεχζπλζεο αλέκνπ γηα ηνλ

κεηεσξνινγηθφ ζηαζκφ ΢εηείαο ... 80 Γηάγξακκα 17: Γηάγξακκα ζπλνιηθήο εηήζηαο βξνρφπησζεο, πγξήο-μεξήο πεξηφδνπ Ννκνχ Λαζηζίνπ ... 80 Γηάγξακκα 18: Γηάγξακκα κεληαίσλ βξνρνπηψζεσλ (ζε mm) ζηνλ ζηαζκφ Παρηάο Άκκνπ γηα ηα πδξνινγηθά έηε 1963 – 2005 ... 81 Γηάγξακκα 19: Μέζε κεληαία ζεξκνθξαζία (ζε ^νC) ζηνλ ζηαζκφ Παρηάο Άκκνπ γηα ηα έηε 1974 – 2004 ... 81 Γηάγξακκα 20: Μεληαία εμάηκηζε (ζε mm) ζηνλ ζηαζκφ Παρηάο Άκκνπ γηα ηα

πδξνινγηθά έηε 1963 – 2004 ... 82

΢πληνκνγξαθίεο & Αθξσλύκηα

Α.Π.Δ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο Β.Ο.Α.Κ. Βφξεηνο Οδηθφο Άμνλαο Κξήηεο Ε.Ν.Υ. Εεζηφ Νεξφ Υξήζεο

Κ.Λ.Μ.Δ. Καλνληζκφο Λαηνκηθψλ θαη Μεηαιιεπηηθψλ Δξγαζηψλ O.A.I. Οπηηθή Απνξξνθεηηθή Ηθαλφηεηα

Ο.Α.Μ. ΋μηλε Απνξξνή Μεηαιιείσλ Ο.Ζ.Δ. Οξγαληζκφο Ζλσκέλσλ Δζλψλ Ο.Τ. Οηθνζπζηεκηθέο Τπεξεζίεο

CBD Convention on Biological Diversity

IPCC Intergovernmental Panel on Climate Change MDGs Millennium Development Goals

RCPs Representative Concentration Pathways SDGs Sustainable Development Goals

SRES Special Report on Emissions Scenarios

ΣΔΔΒ The Economics of Ecosystems and Biodiversity WEHAB Water Energy Health Agriculture Biodiversity WSSD World Summit on Sustainable Development

WCED World Commission on Environment and Development

1. ΢θνπόο θαη δηάξζξσζε ηεο εξγαζίαο

1.1 Δηζαγσγηθά

΢ηα πιαίζηα ηνπ κεηαπηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο ηνπ Διιεληθνχ Αλνηθηνχ Παλεπηζηεκίνπ «Πεξηβαιινληηθφο ΢ρεδηαζκφο Πφιεσλ θαη Κηηξίσλ» επηιέγεηαη ε παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία λα εμεηάζεη ηελ κεζνδνινγία απνθαηάζηαζεο ιαηνκείσλ αδξαλψλ πιηθψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα επηιέγεηαη ην ελεξγφ αθφκε ιαηνκείν γχςνπ «Αιηζί» ζηνλ λ. Λαζηζίνπ σο κειέηε πεξίπησζεο ησλ ζεσξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ πνπ εμεηάδνληαη.

1.2 Πξνβιεκαηηζκόο

Ζ εθκεηάιιεπζε απφ ηνλ άλζξσπν ηνπ νξπθηνχ πινχηνπ ηνπ πιαλήηε είηε πξφθεηηαη γηα νξπθηά θαχζηκα είηε πξφθεηηαη γηα κέηαιια θαη αδξαλή πιηθά απνηειεί κηα δξαζηεξηφηεηα ζπλπθαζκέλε κε ηελ αλζξψπηλε εμέιημε. Σα ζεκάδηα απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο κέλνπλ αλεμίηεια ζηελ κνξθή ηνπ ρψξνπ κέζα ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θαη απαηηνχληαη πνιιέο δεθαεηίεο αθφκα θαη γηα ηελ ελ κέξεη απνθαηάζηαζε ηνπ κε θπζηθέο δηαδηθαζίεο.

Σα ηειεπηαία ρξφληα κε ηελ αικαηψδε ππνβάζκηζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο εμ αηηίαο ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο, εγείξεηαη επηηαθηηθή ε αλάγθε ηεο νιηζηηθήο αληηκεηψπηζεο ησλ επηπηψζεσλ απηήο ζε πεξηβαιινληηθφ, θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν. Πιήζνο πξνζεγγίζεσλ έρνπλ δηαηππσζεί ζηελ πξνζπάζεηα ηεο ζπλνιηθήο αληηκεηψπηζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ θαη επηπηψζεσλ, κε πνιιέο απφ απηέο λα πξεζβεχνπλ κηα δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε ζηελ ζρέζε αλζξψπνπ - πεξηβάιινληνο ηεο επηθξαηνχζαο ζήκεξα. Ζ απνθηεζείζα γλψζε απφ ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα θαη ηελ εκπεηξία επηηάζζεη ηελ άξζε ησλ επηπηψζεσλ ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ φζν απηφ είλαη αθφκα εθηθηφ. Πνιινί είλαη νη ηνκείο πνπ έρνπλ επεξεαζηεί (πεξηβάιινλ, θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο αληζφηεηεο) θαη ππφ ην πξίζκα απηήο ηεο δηαπίζησζεο μεθηλάεη ε εμέηαζε ησλ εξγαιείσλ πνπ κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε γηα ηελ νιηζηηθή αληηκεηψπηζε ησλ παζνγελεηψλ πνπ καζηίδνπλ ηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ ζην νπνίν δεη.

1.3 ΢θνπόο δηάξζξσζε ηεο εξγαζίαο θαη εηδηθόηεξνη ζηόρνη

Ζ παξνχζα εξγαζία απνζθνπεί θαη αξράο ζηελ εμέηαζε ησλ ηειεπηαίσλ ηάζεσλ φζνλ αθνξά ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ δίπνινπ Άλζξσπνο – Πεξηβάιινλ φπσο εηεξνβαξψο έρεη δηακνξθσζεί ζην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ. Σν δηεζλέο θαη εζληθφ λνκνζεηηθφ θαη ζεσξεηηθφ πιαίζην γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ επηπηψζεσλ ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ είλαη ην θπξηφηεξν κέζν ην νπνίν ζα καο νδεγήζεη ζηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ πνιπεπίπεδσλ πεξηβαιινληηθψλ θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ δηαζπλδέζεσλ θαη αιιειεπηδξάζεσλ ηηο νπνίεο θαιείηαη κηα κειέηε απνθαηάζηαζεο λα επαλαθέξεη φζν ην δπλαηφλ πιεξέζηεξα.

Ζ ηζηνξηθή θαη επηζηεκνληθή έξεπλα ηνπ ζπλφινπ ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ θαη θαζνξίδνπλ ηηο επηθξαηνχζεο ζπλζήθεο ζηελ πεξηνρή κειέηεο απνηειεί ην επφκελν θνκκάηη ηεο παξνχζαο εξγαζίαο.

Σέινο θαη ιφγσ ηεο θχζεο ηεο δξαζηεξηφηεηαο γίλεηαη κηα ελδεηθηηθή πξφηαζε απνθαηάζηαζεο κεηά ην πέξαο ησλ εμνξπθηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Πξέπεη ινηπφλ λα ζεκεησζεί πσο πξφθεηηαη γηα γεληθήο θιίκαθαο πξφηαζε κηαο θαη ν ρξνληθφο νξίδνληαο πεξάησζεο ησλ εξγαζηψλ απέρεη πνιχ αθφκα θαη νη αλάγθεο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο κπνξεί λα αιιάμνπλ ξηδηθά.

1.4 Υξεζηκόηεηα εξγαζίαο

΢ηελ παξνχζα εξγαζία γίλεηαη πξνζπάζεηα λα παξνπζηαζηεί φζν ην δπλαηφλ πην νινθιεξσκέλα κηα ζεψξεζε ηεο κεζνδνινγίαο πνπ ζα πξέπεη λα αθνινπζείηαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ησλ αλζξσπνγελψλ επηπηψζεσλ ζε απηφ.

Δηδηθφηεξα ζηελ πεξίπησζε ηεο ιαηνκηθήο θαη εμνξπθηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ε αθνινπζία ησλ ελεξγεηψλ γηα ηελ απνθαηάζηαζε θαη επαλάθηεζε ηνπ ρψξνπ ζα πξέπεη απαξαηηήησο λα πεξηιακβάλεη ηελ αλάιπζε ηνπ θπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο θαη ησλ θνηλσληθψλ – νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ πνπ επηθξαηνχλ θαη ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ζπλφινπ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ κέζσ ζπκκεηνρηθψλ δηαδηθαζηψλ γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ ιήςε απνθάζεσλ

2. Ο άλζξσπνο θαη ην θπζηθό πεξηβάιινλ

Αλ θαηαζηξέςνπκε ηε γε, δελ ππάξρεη άιιν κέξνο λα πάκε.

Καξι ΢αγθάλ, 1934-1996, Ακεξηθαλφο αζηξνλφκνο

2.1 Δηζαγσγηθά

Ο άλζξσπνο απφ ηελ αξρή ηεο εκθάληζεο θαη ζπλεηδεηνπνίεζεο ηεο χπαξμεο ηνπ σο λνήκνλ δψν, είλαη άξξεθηα ζπλδεκέλνο κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ πνπ ηνλ θηινμελεί. Πνιιά ηα δηαδνρηθά ζηάδηα ζηελ εμειηθηηθή πνξεία ηνπ αλζξψπνπ απφ θπλεγφο – ηξνθνζπιιέθηεο έσο ηνλ ζεκεξηλφ θπξίαξρν – θαηαζηξνθέα, ζε φια φκσο ε δσή θαη ε θχζε είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλεο έλλνηεο. ΢ε φια αιήζεηα;

Γπζηπρψο απφ ηα ηέιε ηνπ 18^νπ αηψλα κε ηελ έλαξμε ηεο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο αξρίδεη λα δηαηαξάζζεηαη ε ηζνξξνπία θαη ε ζρέζε ηνπ αλζξψπνπ κε ηελ θχζε. Ζ βηνκεραληθή επαλάζηαζε ζε παγθφζκην επίπεδν ψζεζε ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ηελ ζηαδηαθή αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ (δηάγξακκα 1) αιιά επάρζεθε θαη κηα ζεηξά πεξηβαιινληηθψλ απεηιψλ.

Διάγραμμα 1: Ο παγκόςμιοσ πλθκυςμόσ ςε διςεκατομμφρια από το ζτοσ 1 μ. Χ. και οι προβλζψεισ για το μζλλον

Πθγι: ChartsBin statistics collector team, 2009

Μέρξη ηφηε ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηνρέο νη πιεζπζκνί ήηαλ αγξνηηθνί, κε κηθξφηεξεο ή κεγαιχηεξεο ηδηνθηεζίεο, πνπ βαζίδνληαλ ζηελ γεσξγία, ηελ αιηεία θαη ηελ θηελνηξνθία γηα ηελ επηβίσζε ηνπο. Με ηελ βηνκεραληθή επαλάζηαζε νη νηθνλνκίεο ησλ «βηνκεραλνπνηεκέλσλ» ρσξψλ κεηαηξάπεθαλ απφ «αγξνηηθέο» ζε

«βηνκεραληθέο» κε απνηέιεζκα ηελ άκβιπλζε ησλ ππαξρφλησλ νηθνλνκηθψλ αληζνηήησλ, ηελ νπνία βηψλνπκε αθφκα θαη κέρξη ζήκεξα (δηάγξακκα 2).

Παξάιιεια μεθηλάεη ηφζν ν ζηαδηαθφο ππνβηβαζκφο ηνπ πεξηβάιινληνο ζηελ ζπιινγηθή ζπλείδεζε φζν θαη ε ππνβάζκηζε ηνπ πνηνηηθά θαη πνζνηηθά.

Διάγραμμα 2: Εκτίμθςθ τθσ παραγωγισ του παγκόςμιου κατά κεφαλιν Ακακάριςτου Εκνικοφ Προϊόντοσ (Α.Ε.Π.) ςε ςυνάρτθςθ με τον πλθκυςμό από το ζτοσ 0 μζχρι το 2000 μ. Χ.

(οι τιμζσ υπολογίηονται ςε δολάρια του 1990) Πθγι: Angus Maddison, 2007

΋πσο θαίλεηαη απφ ηα παξαπάλσ ε παξαγσγή ζε παγθφζκην επίπεδν έρεη 100πιαζηαζηεί απφ ηελ εθθίλεζε ηεο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηα 7,2 δηο πιεζπζκνχ, νδήγεζε ζε πνιιαπιά «είδε» επηπηψζεσλ ζην πεξηβάιινλ.

Ζ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπ αλζξψπνπ έρεη αιινηψζεη ην θιίκα, ηνλ θχθιν ηνπ λεξνχ θαη ηνπ αδψηνπ, ηελ ρεκηθή ζχζηαζε ησλ σθεαλψλ θαη ην ζχλνιν ζρεδφλ ησλ νηθνζπζηεκάησλ (Sachs, 2015). Ζ αλζξψπηλε επίδξαζε ζην πεξηβάιινλ έρεη ιάβεη ηέηνηα έθηαζε πνπ έρεη πξνηαζεί ε πηνζέηεζε ελφο λένπ φξνπ πνπ αληηπξνζσπεχεη

ηελ επνρή απφ ηελ έλαξμε ζεκαληηθψλ αλζξψπηλσλ επηπηψζεσλ ζηε γεσινγία θαη ηα νηθνζπζηήκαηα ηεο γεο, ηεο Αλζξσπνθαηληθήο επνρήο ή Αλζξσπόθαηλν.¹

Ο άλζξσπνο σο πξσηαξρηθή πεγή ελέξγεηαο γηα ηηο κεηαθνξέο, ηελ βηνκεραληθή παξαγσγή, ηελ ζέξκαλζε, ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θ.α. εθκεηαιιεχεηαη ηελ θαχζε νξπθηψλ θαπζίκσλ (πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην θαη θάξβνπλν) κε απνηέιεζκα ηελ ξαγδαία αχμεζε ηνπ CO₂ ζηελ αηκφζθαηξα. ΢ην παξαθάησ δηάγξακκα παξνπζηάδεηαη ε δηαθχκαλζε ² ηεο ζπγθέληξσζεο CO₂ ζηελ αηκφζθαηξα ηεο Γήο γηα ηα ηειεπηαία 800.000 ρξφληα.

Ζ αλζξψπηλε παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα, ν ππεξπιεζπζκφο θαη ε αζηηθνπνίεζε ηνπ έρνπλ νδεγήζεη φρη κφλν ζηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο ηνπ πιαλήηε αιιά θαη ζηελ δηαηάξαμε ησλ θπζηθψλ ζπζηεκάησλ. Ζ θιηκαηηθή αιιαγή, ε νμίληζε ησλ σθεαλψλ, ε «ηξχπα ηνπ φδνληνο», ν θχθινο ηνπ αδψηνπ θαη ηνπ θσζθφξνπ, ηα απνζέκαηα πφζηκνπ λεξνχ, ε αιιαγή ρξήζεσλ γεο, ε απψιεηα ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ε αηκνζθαηξηθή κφιπλζε θαη ε ρεκηθή κφιπλζε είλαη νη ηνκείο γηα ηνπο νπνίνπο ζεζπίζηεθαλ ηα «πιαλεηηθά όξηα» (planetary boundaries). Με ην φξν απηφ

1Ο λνκπειίζηαο ρεκηθφο Πψι Κξνχηδελ, γλσζηφο γηα ην έξγν ηνπ γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή πξφηεηλε ηνλ φξν ην 2000, ζην «International Geosphere-Biosphere Programme, Newsletter 41»

2 Κάζε θνξά πνπ ε ηξνρηά ηνπ πιαλήηε άιιαδε έζησ θαη ειάρηζηα θαη δερφηαλ πεξηζζφηεξε ειηαθή αθηηλνβνιία, εθιπφηαλ CO2 ζηελ αηκφζθαηξα κε παξάιιειε πεξεηαίξσ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο (ζεξκέο πεξίνδνη). ΢ηηο ςπρξφηεξεο πεξηφδνπο ήηαλ πνπ έθαλαλ ηελ εκθάληζε ηνπο νη παγεηψλεο.

Διάγραμμα 3: Διάγραμμα ςυγκζντρωςθσ CO2 ςτθν ατμόςφαιρα Πθγι: Lüthi et al., 2008

πεξηγξάθεηαη ην φξην εληφο ηνπ νπνίνπ είλαη αζθαιήο ε αλζξψπηλε δηαβίσζε θαη δξαζηεξηφηεηα θαη έρνπλ ηξείο θχξηεο κνξθέο.

 ΢ηα φξηα εληφο ησλ νπνίσλ είλαη αζθαιήο ε εμάληιεζε ησλ κε αλαλεψζηκσλ θπζηθψλ πφξσλ (νξπθηά θαχζηκα, ππφγεην λεξφ θ.α.)

 ΢ηα φξηα εληφο ησλ νπνίσλ είλαη αζθαιήο ε «ρξήζε» ηεο βηφζθαηξαο (εθκεηάιιεπζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ, ηεο βηνπνηθηιφηεηαο θαη εμάληιεζε ησλ αλαλεψζηκσλ θπζηθψλ πφξσλ)

 ΢ηα φξηα εληφο ησλ νπνίσλ ν πιαλήηεο σο ζχλνιν κπνξεί λα «ελζσκαηψζεη»

θαη λα «απνδνκήζεη» ηα απφβιεηα ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ (άδσην, θψζθνξνο, άλζξαθαο, εληνκνθηφλα – θπηνθάξκαθα θ.α.)

΢ηελ παξαθάησ εηθ. 1 γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα ζρεκαηηθήο απεηθφληζεο ηνπ βαζκνχ ππέξβαζεο νξηζκέλσλ πιαλεηηθψλ νξίσλ. Δληφο ηεο πξάζηλεο δψλεο βξίζθνληαη ηα αζθαιή φξηα κέζα ζηα νπνία κπνξεί λα δξάζεη ν άλζξσπνο. ΋πσο ινηπφλ θαίλεηαη ζε ηνκείο φπσο ε απψιεηα ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, θιηκαηηθή αιιαγή θαη ν θχθινο ηνπ αδψηνπ ηα φξηα απηά έρνπλ θαηά πνιχ μεπεξαζηεί κε κε αλαζηξέςηκν ηξφπν (π.ρ.

απψιεηα βηνπνηθηιφηεηαο).

Εικόνα 1: Σα πλανθτικά όρια και θ υπζρβαςθ τουσ από τθν ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα Πθγι: Rockström et al., 2009

Ζ ζρέζε εμάξηεζεο ηνπ αλζξψπνπ απφ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ (εηθ. 2) είλαη κηα ζρέζε πνπ έρεη ζεκειησζεί ήδε απφ ηελ απαξρή ηεο αλζξψπηλεο χπαξμεο, ε νπνία ζήκεξα είλαη επηηαθηηθφ λα απνθαηαζηαζεί ζηε ζπιινγηθή ζπλείδεζε θαη λα αιιάμεη ε πξνζέγγηζε απέλαληη ζην επηθξαηψλ θαηαλαισηηθφ κνληέιν δηαβίσζεο, ψζηε λα ηεζνχλ ηα ζεκέιηα ηεο αιιαγήο λννηξνπίαο ζε αηνκηθφ θαη ζε ζπιινγηθφ επίπεδν.

Εικόνα 2: ΢χθματικό διάγραμμα όπου παριςτάνεται θ αλλθλεπίδραςθ του φυςικοφ κόςμου με τον άνκρωπο

Πθγι: (Díaz, et all 2015)

Ζ ζπλεηδεηνπνίεζε φισλ ησλ παξαπάλσ νδήγεζε ζηνλ νξηζκφ ελλνηψλ φπσο:

 «Βηνπνηθηιφηεηα», «Οηθνζχζηεκα», «Φπζηθφ Κεθάιαην», «Φπζηθνί Πφξνη»

θ.α. γηα λα πεξηγξαθεί ην θπζηθφ πεξηβάιινλ

 «Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο» «Κιηκαηηθή Αιιαγή», γηα λα πεξηγξαθνχλ νη ηεο επηπηψζεηο ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο

 «Αεηθνξία ή Βησζηκφηεηα», γηα λα πεξηγξαθνχλ νη πξνο επίηεπμε ζηφρνη

Πιήζνο κεζνδνινγηψλ πξνζέγγηζεο θαη δηαρείξηζεο έρνπλ ζηελ πνξεία αλαπηπρζεί γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ, νη νπνίεο εμεηάδνπλ ε θαζεκηά ην πεξηβάιινλ θαη ηνλ άλζξσπν απφ κηα δηαθνξεηηθή ζθνπηά (νηθνλνκηθή, θνηλσληθή, πεξηβαιινληηθή ή ζπλδπαζκφ ηνπο) κε ηηο ηειεπηαίεο πξνζεγγίζεηο λα πξνζπαζνχλ λα αληηκεησπίζνπλ ην πεξηβάιινλ θαη ηελ ζρέζε ηνπ κε ηνλ άλζξσπν ζε νιηζηηθφ επίπεδν. Γελ ζεσξείηαη πιένλ ε αλζξψπηλε επεκεξία αλεμάξηεηε θαη απνθνκκέλε απφ ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία θαη αεηθνξηθή δηαρείξηζε αιιά αληηκεησπίδνληαη θαη ηα δχν ζαλ έλα ζχλνιν πνιιαπιά δηαζπλδεδεκέλν. Ζ δξάζε ηνπ αλζξψπνπ ζα πξέπεη λα είλαη ηέηνηα ψζηε λα δηαηαξάζζνληαη φζν ην δπλαηφλ ιηγφηεξν ζρέζεηο θαη νη δηαζπλδέζεηο αλάκεζα ζηα θπζηθά ζχλνια (π.ρ.

νηθνζπζηήκαηα) ψζηε λα κπνξέζεη ην πεξηβάιινλ λα ππνζηεξίδεη ηνλ άλζξσπν θαη ζην κέιινλ.

2.2 Οη ζηόρνη γηα ηελ Βηώζηκε Αλάπηπμε

2.2.1. Δηζαγσγηθά

Ζ ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηελ πξνέιεπζε ηεο έλλνηαο μεθηλάεη ην 1972 κε ηελ δηάζθεςε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ «Γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηνλ άλζξσπν», ζηελ

΢ηνθρφικε ³ θαη ηελ θπθινθνξία ηνπ βηβιίνπ «The limits to growth» ⁴ φπνπ ηέζεθαλ νη πξψηνη πξνβιεκαηηζκνί γηα ηα απνηειέζκαηα ηεο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ησλ αλζξσπίλσλ θαη ησλ θπζηθψλ ζπζηεκάησλ. Σν 1987 αθνινχζεζε ε ιεγφκελε

«Έθζεζε Brundtland» ⁵ κε ηίηιν «Σν θνηλφ καο κέιινλ» (WCED, 1987). ΢ηελ έθζεζε απηή γίλεηαη ρξήζε ηνπ φξνπ «Αεηθφξνο Αλάπηπμε» ν νπνίνο νξίδεηαη σο:

«Η αλάπηπμε πνπ θαιύπηεη ηηο αλάγθεο ηνπ παξόληνο ρσξίο λα ππνλνκεύεη ηε δπλαηόηεηα ησλ κειινληηθώλ γελεώλ λα θαιύςνπλ ηηο δηθέο ηνπο αλάγθεο». ΢ηε Γηεζλή ΢πλδηάζθεςε ηνπ Ρίν ην 1992 απφ ηελ νπνία πξνέθπςε ε Agenda 21, δηαηππψζεθαλ νη αξρέο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Δθεί ε βηψζηκε αλάπηπμε νξίδεηαη σο: «Η αλάπηπμε πνπ παξέρεη καθξνπξόζεζκα νηθνλνκηθά, θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά νθέιε θξνληίδνληαο ηηο αλάγθεο ηεο παξνύζαο θαη ησλ κειινληηθώλ γελεώλ». ΢ηα 40 θεθάιαηα ηνπ θεηκέλνπ θαιχπηεηαη ην ηξίπηπρν πάλσ ζην νπνίν βαζίδεηαη ε βηψζηκε αλάπηπμε (Οηθνλνκία – Πεξηβάιινλ – Κνηλσλία) θαζψο θαη νη ππνρξεψζεηο ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο γηα ηελ επίηεπμε ηεο αεηθνξίαο ζην κέιινλ ⁶. Οη ζπλζήθεο ηνπ Maastricht ην 1992 ⁷, ηνπ Amsterdam ην 1997 ⁸ επηβεβαίσζαλ θαη

3Με απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πεξηβάιινληνο ηνπ Ο.Ζ.Δ. (UNEP).

4 Meadows Donella H, Meadows Dennis L, Randers Jørgen, Behrens III, William W. , 1972, «The Limits to Growth; A Report for the Club of Rome's Project on the Predicament of Mankind», New York: Universe Books, φπνπ βάζε πξνζνκνηψζεσλ έλα απφ ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ εμάγνληαη είλαη πσο κέρξη ηα κέζα ηνπ 21^νπ αηψλα ζα ππάξμεη κηα απφηνκε κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο, κε δεδνκέλα ηελ εθζεηηθή αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ, ηεο παξαγσγήο ηξνθήο, ηεο εθβηνκεράληζεο, ηεο κφιπλζεο θαη ηεο αλάισζεο θπζηθψλ πφξσλ θαη ηελ γξακκηθή αχμεζε ηεο ηερλνινγίαο.

5Απφ ηελ ηφηε πξσζππνπξγφ ηεο Ννξβεγίαο, Gro Harlem Bruntland, πξφεδξν ηεο παγθφζκηαο επηηξνπήο γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αλάπηπμε.

6 Ζ δηάζθεςε ηνπ Ρίν νδήγεζε επίζεο ζηελ ζέζπηζε ηξηψλ Παγθφζκησλ ΢πκβάζεσλ γηα ην Πεξηβάιινλ, ησλ νπνίσλ ζεκαηνθχιαθαο είλαη ν ΟΖΔ: ηε ΢χκβαζε γηα ηελ Καηαπνιέκεζε ηεο Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, ηελ ΢χκβαζε γηα ηελ Καηαπνιέκεζε Σεο Απεξήκσζεο θαη ηελ ΢χκβαζε γηα ηελ Πξνζηαζία ηεο Βηνινγηθήο Πνηθηιφηεηαο.

7 ΢ην Άξζξν 2 ηεο πεξηγξάθεηαη σο θχξηα απνζηνιή ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο ε πξναγσγή ηεο

«αξκνληθήο» θαη «ηζόξξνπεο» αλάπηπμεο ησλ νηθνλνκηθώλ δξαζηεξηνηήησλ.

8 ΢ην Άξζξν 2 γίλεηαη ιφγνο γηα «αξκνληθή ηζόξξνπν θαη αεηθόξν αλάπηπμε ησλ νηθνλνκηθώλ δξαζηεξηνηήησλ»

θαζηέξσζαλ λνκηθά ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο βησζηκφηεηαο θαη ηελ ελζσκάησζαλ ζην Γίθαην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ζην Γηεζλέο Γίθαην.

Ζ Γηάζθεςε ηεο Υηιηεηίαο ηεο Γεληθήο ΢πλέιεπζεο ηνπ ΟΖΔ πνπ έγηλε ζηελ Νέα Τφξθε ην 2000 πηνζέηεζε πέληε ηνκείο πξνηεξαηφηεηαο γηα δξάζε (λεξφ, ελέξγεηα, πγεία, γεσξγία θαη βηνπνηθηιφηεηα – WEHAB) θαη 8 ΢ηφρνπο ηεο Υηιηεηίαο γηα ηελ Αλάπηπμε (Millennium Development Goals –MDGs) πνπ θαίλνληαη ζηελ παξαθάησ εηθ. 3.

Εικόνα 3: Οι ςτόχοι για τθν Χιλιετία (MDGs) Πθγι: United Nations, 2000

Αθινχζεζε ε Παγθφζκηα Γηάζθεςε γηα ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε (World Summit on Sustainable Development - WSSD) ηνπ Johannesburg ην 2002 ⁹, Οξηζκέλεο απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο δεζκεχζεηο θαη ζηφρνπο πνπ πηνζεηήζεθαλ ζην Γηνράλεζκπνπξγθ αθνξνχλ:

 ΢ηνπο πδαηηθνχο πφξνπο θαη ζηελ πγηεηλή

 ΢ηελ ελέξγεηα

 ΢ηελ πγεία

 ΢ηε γεσξγία

9 Απφ ηελ δηάζθεςε απηή πξνέθπςαλ: Ζ Πνιηηηθή Γηαθήξπμε θαη ην ΢ρέδην Δθαξκνγήο πνπ απνηεινχλ ηηο Πξσηνβνπιίεο ηύπν Η θαζψο θαη νη Πξσηνβνπιίεο ηύπν ΗΗ. (United Nations, 2003)

Καταπολζμθςθ τθσ φτϊχειασ και του υποςιτιςμοφ Καταπολζμθςθ του αναλφαβθτιςμοφ Αναβάκμιςθ του ρόλου των γυναικϊν

Μείωςθ τθσ παιδικισ κνθςιμότθτασ Βελτίωςθ τθσ παιδικισ υγείασ

Καταπολζμθςθ του HIV, τθσ ελονοςίασ και άλλων λοιμωδϊν νόςων Περιβαλλοντικι βιωςιμότθτα

Προϊκθςθ των εταιρικϊν ςχζςεων για τθν ανάπτυξθ

 ΢ηε βηνπνηθηιφηεηα θαη ηελ δηαρείξηζε νηθνζπζηεκάησλ

 ΢ηε κείσζε ηεο θηψρεηαο

 ΢ηε ζέζπηζε Δζληθψλ ΢ηξαηεγηθψλ γηα ηε Βηψζηκε Αλάπηπμε

 ΢ηελ πηνζέηεζε 10εηνχο πιαηζίνπ Πξνγξακκάησλ γηα ηελ αιιαγή ησλ Παξαγσγηθψλ θαη Καηαλαισηηθψλ πξνηχπσλ

 ΢ηελ αλαγλψξηζε ηεο αλάγθεο γηα άλνηγκα ησλ αγνξψλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο

o

o o o

2.2.2. Οη ΢ηόρνη γηα ηελ Βηώζηκε Αλάπηπμε

Σν 2012, ζηελ δηάζθεςε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ πνπ έγηλε ζην Ρίν¹⁰, ζην θείκελν

«Transforming our World: the 2030 Agenda for Sustainable Development» ¹¹ ή γηα ζπληνκία «2030 Agenda» νη ΢ηφρνη γηα ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε (SDGs) αληηθαηέζηεζαλ ηνπο ΢ηφρνπο ηεο Υηιηεηίαο γηα ηελ Αλάπηπμε (MDGs) νη νπνίνη έιεμαλ ην 2015. Οη SDGs αληηκεησπίδνπλ ζθαηξηθφηεξα ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ν άλζξσπνο ζήκεξα ηφζν ζε πεξηβαιινληηθφ φζν θαη ζε θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν. Παξφηη νη MDGs ήηαλ πεξηζζφηεξν ζηφρνη πνπ έπξεπε λα

«πηάζνπλ» νη θησρφηεξεο ρψξεο νη SDGs είλαη ζηφρνη πνπ ην ζχλνιν ησλ θξαηψλ πξέπεη λα επηηχρεη κέρξη ην 2030.

10 Γηάζθεςε ηνπ Ρίν + 20 απφ ηελ εηθνζηή επέηεην ηεο πξψηεο δηάζθεςεο γηα ην πεξηβάιινλ ην 1992

11Παξάγξαθνο 54 ηνπ «United Nations General Assembly Resolution A/RES/70/1» , ΢επηέκβξηνο 2015 Εικόνα 4: Οι ΢τόχοι για τθν Βιϊςιμθ Ανάπτυξθ (SDGs)

Πθγι: http://hellenicplatform.org/oi-17-stoxoi

2.2.3 Δλδηαθεξόκελα Μέξε

΢ηελ δηάζθεςε ηνπ Ρίν ην 1992 αλαγλσξίζηεθε ε αλαγθαηφηεηα ηεο ελεξγνχ ζπκκεηνρήο φισλ ησλ κεξψλ ηεο θνηλσλίαο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ ηέζεθαλ ζηελ Agenda 21¹², κε απνηέιεζκα ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ παξαπάλσ κεξψλ ζε 9 ηνκείο – νκάδεο (Major Groups) πνπ ήηαλ νη παξαθάησ:

1. Γπλαίθεο 2. Παηδηά θαη λένη 3. Απηφρζνλεο θάηνηθνη

4. Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο (Μ.Κ.Ο.) 5. Σνπηθέο αξρέο

6. Δξγαηηθά ζσκαηεία θαη ελψζεηο 7. Δκπφξην, βηνηερλία θαη βηνκεραλία 8. Δπηζηεκνληθή θαη ηερλνινγηθή θνηλφηεηα 9. Αγξφηεο, θηελνηξφθνη, αιηείο θ.ιπ.

΢ηε ζπλέρεηα, ζηελ δηάζθεςε ηνπ Ρίν +20, φρη κφλν επηβεβαηψζεθε ε ζεκαληηθφηεηα ηνπ ξφινπ ησλ 9 παξαπάλσ νκάδσλ, αιιά πξνζηέζεθαλ θαη επηπιένλ κηθξφηεξεο πιεζπζκηαθέο ππνδηαηξέζεηο γηα ηελ επξχηεξε θάιπςε φινπ ηνπ θάζκαηνο ηεο θνηλσλίαο. Γεκηνπξγήζεθαλ ινηπφλ νη MGoS (Major Groups and other Stakeholders) πνπ πεξηιακβάλνπλ επηπιένλ ηηο ηνπηθέο θνηλφηεηεο, ηηο εζεινληηθέο νκάδεο θαη ηδξχκαηα, ηνπο κεηαλαζηεπηηθνχο πιεζπζκνχο θαη ηνπο ειηθησκέλνπο θαη ηα Α.κ.Δ.Α. ΢ηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο ζα αλαθεξφκαζηε ζην ζχλνιν ησλ MGoS σο Δλδηαθεξόκελα Μέξε. ¹³

12Agenda 21, Section III

13 ΢χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ δίλεη ν Α. Πάπαο (2003) ησλ «Ενδιαθεπομένων Μεπών ή Κοινωνικών Mεηόσων ή Κοινωνικών Εηαίπων ή Εμπλεκόμενων, ή Ομάδων Ενδιαθεπομένων (Stakeholders) πξόθεηηαη γηα όινπο όζνπο επεξεάδνληαη από ην ζύλνιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ ελόο νξγαληζκνύ»

2.3 Βηνπνηθηιόηεηα

Με ηνλ φξν Βηνινγηθή Πνηθηιφηεηα ή Βηνπνηθηιφηεηα νξίδεηαη: «Η πνηθηιία ηεο δσήο ζηε γε, ζε όια ηεο ηα επίπεδα θαη ηνπο ζπλδπαζκνύο ηεο, από ηα γνλίδηα θαη ηα είδε σο ηηο βηνθνηλόηεηεο θαη ηα νηθνζπζηήκαηα ζε κηα πεξηνρή ή ζηνλ πιαλήηε ζπλνιηθά, θαη ηηο ζρέζεηο κεηαμύ ηνπο.¹⁴»

΢ηελ δηάζθεςε θνξπθήο ηνπ Ρίν ην 1992 γηα ηε Βηνινγηθή Πνηθηιφηεηα γηα πξψηε θνξά αλαγλσξίζηεθε επίζεκα ε αμία ηεο, ε απψιεηα θαη ε απεηιή πεξεηαίξσ απψιεηαο ηεο θαη απνθαζίζηεθε ν ζπληνληζκφο δξάζεο γηα ηελ πξνζηαζία ηεο ζε δηεζλέο επίπεδν. Δπί ηνπ παξφληνο 193 ρψξεο έρνπλ ππνγξάςεη ηελ ζπλζήθε γηα ηελ δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο¹⁵. Αθνινχζεζε ε παγθφζκηα δηάζθεςε γηα ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε ζην Γηνράλεζκπνπξγθ ην 2002 θαη ε δηάζθεςε ηνπ Ρίν+20 ¹⁶ φπνπ ηέζεθαλ νη βάζεηο γηα ηνπο ΢ηφρνπο γηα ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε (SDG‟s). Με ηελ νινθιήξσζε δηαηχπσζεο ηνπο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηνλ ζηφρν αξ. 15 ¹⁷ πεξηγξάθεηαη ε πξνζπάζεηα γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο σο εμήο: «Πξνσζνύκε ηε βηώζηκε ρξήζε ησλ ρεξζαίσλ νηθνζπζηεκάησλ θαη δαζώλ, θαηαπνιεκνύκε ηελ εξεκνπνίεζε, αλαζηξέθνπκε ηελ ππνβάζκηζε ηνπ εδάθνπο θαη ηεο βηνπνηθηιόηεηαο».

Διάγραμμα 4: Γεγονότα - ςτακμοί ςτθν εξζλιξθ των ςυμβάςεων για τθν Βιοποικιλότθτα Πθγι: United Nations – Sustainable Development Knowledge Platform

14IUCN, UNEP θαη WWF (1991)

15 192 ρψξεο θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε

16 Οη απνθάζεηο θαη ε ζχλνςε ηεο ζπλφδνπ δηαηππψλνληαη ζην θείκελν «Σν κέιινλ πνπ ζέινπκε»

17 The 2030 Agenda for Sustainable Development

1992

Γηάζθεςε Ζλσκέλσλ Δζλψλ

(Ρίν) Agenda 21, θεθ 15

2002

Γηάζθεςε γηα ηελ Βηψζηκε Αλάπηπμε (Γηνράλεζκπνξγθ)

Κεθ. 4 παξ. 15

2010

Γηεζλέο Έηνο Βηνπνηθηιφηεηαο

2012

Γηάζθεςε "Ρίν + 20"

"Σν κέιινλ πνπ ζέινπκε"

παξ. 197 - 204

2015

΢ηφρνη γηα ηελ Βηψζηκε αλάπηπμε

SDG 15

Βηνπνηθηιόηεηα

Γελεηηθή - Γνληδηαθή Πνηθηιόηεηα

Οηθνινγηθή Πνηθηιόηεηα

(πιήζνο νηθνζπζηεκάησλ))

Πνηθηιόηεηα Δηδώλ - Οξγαληζκώλ

Ζ βηνπνηθηιφηεηα είλαη ηαπηφρξνλα έλα ζχλνιν αιιά θαη κηα δηαδηθαζία ε νπνία δελ είλαη εχθνιν λα θαηεγνξηνπνηεζεί κηαο θαη εθηφο απφ ην ζχλνιν ησλ δψλησλ νξγαληζκψλ, πεξηιακβάλεη θαη ηηο δηαδξάζεηο θαη ηζνξξνπίεο κεηαμχ ηνπο. Πνιιέο θαηεγνξίεο, επίπεδα θαη ζπζηαηηθά ηεο βηνπνηθηιφηεηαο (δηάγξακκα 5) έρνπλ πξνηαζεί γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε κηαο ηφζν πνιχπινθεο έλλνηαο.

Διάγραμμα 5: Σα βαςικά ςυςτατικά τθσ βιοποικιλότθτασ Πθγι: Norse et. all (1986)

Νενζχζηαηνη δηεζλείο νξγαληζκνί ¹⁸ ζε ζπλεξγαζία κε ηα Ζλσκέλα Έζλε, εζληθέο θπβεξλήζεηο, πεξηβαιινληηθέο νξγαλψζεηο θ.α. παξάγνπλ ζπλερψο κηα ζεηξά απφ αλαθνξέο ¹⁹ θαη θείκελα ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζε, ηηο απεηιέο θαη ηα κέηξα πνπ ζα πξέπεη λα παξζνχλ γηα ηελ πξνζηαζία θαη ηελ δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ζε παγθφζκην επίπεδν. Δηδηθφηεξα ζα αλαθεξζνχκε ζηνλ «΢ηξαηεγηθφ ΢ρεδηαζκφ γηα ηελ Βηνπνηθηιφηεηα 2011 – 2020 ²⁰» ηνπ νπνίνπ νη βαζηθνί ζθνπνί πεξηιακβάλνληαη ζην δηάγξακκα 6.

18Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES)

19 Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε ηα Global Biodiversity Outlook 1-4

20 Secretariat of the Convention on Biological Diversity (2014) Global Biodiversity Outlook 4 —

Διάγραμμα 6: Οι ςτρατθγικοί ςκοποί, θ αποςτολι και το όραμα τθσ ΢φμβαςθσ για τθν Βιολογικι Ποικιλότθτα

Πθγι: Convention on Biological Diversity - www.cbd.int

Με ηελ ζχλνδν πνπ έιαβε κέξνο ην 2010 ζηελ πφιε Ναγθφγηα ηεο Ηαπσλίαο νη παξαπάλσ ζηξαηεγηθνί ζθνπνί εμεηδηθεχηεθαλ ζε 20 επηκέξνπο «ζηφρνπο ηεο Άηηζη (Aichi Targets) γηα ηελ Βηνπνηθηιφηεηα» ²¹ νη νπνίνη παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα 1.

21 απφ ην φλνκα ηνπ λνκνχ ζηνλ νπνίν βξίζθεηαη ε πφιε Ναγθφγηα

΢ΚΟΠΟ΢ ΢ΣΟΥΟ΢

1

Μέρξη ην 2020, ην αξγφηεξν, νη άλζξσπνη γλσξίδνπλ ηηο αμίεο ηεο βηνπνηθηιφηεηαο θαη ηα βήκαηα πνπ κπνξνχλ λα ιάβνπλ γηα ηε δηαηήξεζε θαη ηε ρξήζε ηνπο κε βηψζηκν ηξφπν.

Μέρξη ην 2020, ην αξγφηεξν, νη αμίεο ηεο βηνπνηθηιφηεηαο έρνπλ ελζσκαησζεί ζηηο εζληθέο θαη ηνπηθέο ζηξαηεγηθέο αλάπηπμεο θαη κείσζεο ηεο θηψρεηαο θαη ζηηο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ θαη ελζσκαηψλνληαη ζηελ εζληθή ινγηζηηθή, αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε, θαη ηα ζπζηήκαηα αλαθνξάο

Σν αξγφηεξν έσο ην 2020, ηα θίλεηξα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ επηδνηήζεσλ, πνπ είλαη επηβιαβή γηα ηε βηνπνηθηιφηεηα, εμαιείθνληαη, θαηαξγνχληαη ή αλακνξθψλνληαη κε ζθνπφ ηελ ειαρηζηνπνίεζε ή ηελ απνθπγή αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ θαη αλαπηχζζνληαη ζεηηθά θίλεηξα γηα ηε δηαηήξεζε θαη ηε βηψζηκε ρξήζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο θαη εθαξκφδεηαη, ζπλεπήο θαη ελαξκνληζκέλνο κε ηε ζχκβαζε θαη άιιεο ζπλαθείο δηεζλείο ππνρξεψζεηο, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο εζληθέο θνηλσληθφ-νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο

Μέρξη ην 2020, ην αξγφηεξν, νη θπβεξλήζεηο, νη επηρεηξήζεηο θαη νη ελδηαθεξφκελνη ζε φια ηα επίπεδα έρνπλ ιάβεη κέηξα γηα ηελ επίηεπμε ή έρνπλ εθαξκφζεη ζρέδηα γηα ηε βηψζηκε παξαγσγή θαη θαηαλάισζε θαη έρνπλ δηαηεξήζεη ηηο επηπηψζεηο ηεο ρξήζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ εληφο αζθαιψλ νηθνινγηθψλ νξίσλ.

2

Καηά 2020, ην πνζνζηφ απψιεηαο φισλ ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ δαζψλ, είλαη ηνπιάρηζηνλ θαηά ην ήκηζπ θαη, φπνπ είλαη εθηθηφ, ζρεδφλ ζην κεδέλ, θαη ε ππνβάζκηζε θαη ν θαηαθεξκαηηζκφο κεηψλεηαη ζεκαληηθά.

Απφ 2020 φια ηα απνζέκαηα ηρζχσλ θαη αζπφλδπισλ θαη πδξφβησλ θπηψλ δηαρεηξίδνληαη θαη ζπγθνκίδνληαη κε βηψζηκν ηξφπν, λφκηκα θαη εθαξκφδνληαο πξνζεγγίζεηο βαζηζκέλεο ζην νηθνζχζηεκα, έηζη ψζηε λα απνθεχγεηαη ε ππεξαιίεπζε, ηα ζρέδηα αλάθηεζεο θαη ηα κέηξα γηα φια ηα απεκπινπηηζκέλα είδε, ε αιηεία δελ έρεη ζεκαληηθέο δπζκελείο επηπηψζεηο ζηα απεηινχκελα είδε θαη ηα επάισηα νηθνζπζηήκαηα θαη νη επηπηψζεηο ηεο αιηείαο ζε απνζέκαηα, είδε θαη νηθνζπζηήκαηα βξίζθνληαη εληφο αζθαιψλ νηθνινγηθψλ νξίσλ.

Απφ ην 2020 πεξηνρέο ππφ γεσξγία, ε πδαηνθαιιηέξγεηα θαη ε δαζνθνκία δηαρεηξίδνληαη κε βηψζηκν ηξφπν, εμαζθαιίδνληαο ηε δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο

Απφ ην 2020, ε ξχπαλζε, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ππεξβνιηθψλ ζξεπηηθψλ ζπζηαηηθψλ, έρεη ηεζεί ζε επίπεδα πνπ δελ είλαη επηδήκηα γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ νηθνζπζηήκαηνο θαη ηεο βηνπνηθηιφηεηαο.

Απφ ην 2020, ηα ρσξνθαηαθηεηηθά μέλα είδε θαη νη νδνί εληνπίδνληαη θαη ηίζεληαη ζε πξνηεξαηφηεηα, ηα είδε πξνηεξαηφηεηαο ειέγρνληαη ή εμαιείθνληαη, θαη ηα κέηξα είλαη ζε ζέζε λα δηαρεηξηζηνχλ ηηο πνξείεο γηα λα απνηξέςνπλ ηελ εηζαγσγή θαη ηελ εγθαηάζηαζή ηνπο

Καηά 2015, νη πνιιαπιέο αλζξσπνγελείο πηέζεηο ζηνπο θνξαιιηνγελείο πθ�