ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ∆ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε . ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ
ΤΟΜΕΑΣ Α΄ Ι∆ΙΩΤΙΚΟΥ ∆ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ∆ΩΝ ΑΣΤΙΚΟΥ ∆ΙΚΑΙΟΥ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ: 2000-2002
∆ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
της Θεοδώρας Χαραλάµπους Γεωργακοπούλου ΑΜ 270 ΠΜΣ
Επιβλέπoντες
Απόστολος Γεωργιάδης Ιωάννης Καράκωστας
Αθήνα, 19 ∆εκεµβρίου 2006
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ……….. 5
Β. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΩΜΗΣ 1. Γενικά………. 8
2. Ηλεκτρονική τραπεζική………. 11
2.1. Αυτόµατες ταµειολογιστικές µηχανές………. 11
2.2. Phone Banking………. 12
2.3. Mobile Βanking……….13
2.4. Microbank………. 14
Γ. ENNOIA TOY INTERNET BANKING 1. Ορισµός………. 15
2. Κατάσταση στην Ελλάδα……… 17
3. Παρεχόµενες υπηρεσίες……… 18
4. Πλεονεκτήµατα……… 21
5. ∆ιαδικασία απόκτησης της υπηρεσίας………. 22
6. Ασφάλεια λειτουργίας……… 23
∆. NOΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 1. Χαρακτηριστικά των τραπεζικών συναλλαγών µέσω του διαδικτύου 1.1. Συµβαλλόµενα µέρη ………. 26
1.2. Η συναλλακτική ανισότητα των µερών………. 26
1.3. Επιπτώσεις της ανισότητας στη συντέλεση και διαµόρφωση του συµβατικού δεσµού……… 28
2. Εφαρµογή του Ν. 2215/1994 στις τραπεζικές συναλλαγές µέσω του διαδικτύου……… 29
3. Εφαρµογή του Π∆ 131/2003 στις τραπεζικές συναλλαγές µέσω του διαδικτύου……….. 35 4. Η Οδηγία 2002/65/ΕΚ και η προσαρµογή της στο ελληνικό
δίκαιο……….. 36
5. Έννοµη σχέση µεταξύ πελάτη και τράπεζας 5.1. ∆ιαµόρφωση και χαρακτηριστικά στοιχεία της σχέσης…… 37
5.2. Εκατέρωθεν υποχρεώσεις στα πλαίσια της τραπεζικής σύµβασης – πλαίσιο……… 40
5.3. Νοµική φύση σύµβασης – πλαίσιο……… 41
5.3.1. Σύµβαση εργασίας………. 41
5.3.2. Σύµβαση έργου……… 42
5.3.3. Σύµβαση εντολής……… 44
5.3.4. Σύµβαση (άδεια) εκµετάλλευσης δικαιώµατος πνευµατικής ιδιοκτησίας……… 44
5.3.5. Συµπέρασµα………. 45
Ε. ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΣΤΑ∆ΙΟ 1. Προσυµβατικές υποχρεώσεις της τράπεζας µε βάση τις γενικές διατάξεις………. 46
1.1. Υποχρέωση διαφώτισης………. 46
1.2. Υποχρέωση προστασίας του πελάτη – αποδέκτη……… 47
1.3. Ειδικές προσυµβατικές υποχρεώσεις της τράπεζας βάση του κοινοτικού δικαίου………..……… 48
1.4. Ανακοίνωση των συµβατικών όρων στον καταναλωτή……… 52
2. Τρόπος αναλυτικής διαφώτισης και ανακοίνωσης………. 53
3. Έννοµες συνέπειες παράβασης των προσυµβατικών υποχρεώσεων της τράπεζας………. 54
4. Προβληµατισµοί………. 59
5. ∆ικονοµικά……….. 61
6. Ευθύνη της τράπεζας προς αποζηµίωση……….. 62
7. Ευθύνη κατά τις διατάξεις του άρθρου 8 του Ν. 2251/1994………. 64
8. Υποκειµενικά όρια ευθύνης………. 65
9. Έκταση αποζηµίωσης………. 69
10. Συντρέχον πταίσµα του αντιδιαπραγµατευόµενου……….. 69
ΣΤ. ΣΥΝΑΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕΣΩ ∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΟΥ
1. Οι δηλώσεις βουλήσεως των µερών µέσω του διαδικτύου……… 71 2. Συστατικός τύπος των δηλώσεων
2.1.Γενικά……….. 73 2.2. Η επιβολή µονοµερούς συστατικού τύπου στις
καταναλωτικές χρηµατοοικονοµικές συµβάσεις µέσω του διαδικτύου………. 75 3.Ηλεκτρονική υπογραφή………. 78 4. Χρόνος διενέργειας της τραπεζικής συµφωνίας……….. 81
Ζ. ΕΝΝΟΜΑ ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
1. Γενικά………. 84 2. ∆ικαίωµα αναιτιολόγητης υπαναχώρησης βάση του Ν. 2251/1994
2.1. Πριν την ενσωµάτωση της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ στο
εσωτερικό δίκαιο……….. 86 2.2. Μετά την ενσωµάτωση της Οδηγίας στο εσωτερικό δίκαιο
2.2.1. Γενικά……….. 87 2.2.2. Οι υποχρεωτικά εξαιρούµενες χρηµατοοικονοµικές
συµβάσεις……….. 88 2.2.3. Το ζήτηµα του εκτελεστού των συµβατικών
υποχρεώσεων κατά τη διάρκεια της προθεσµίας υπαναχώρησης………... 92 2.2.4 ∆ήλωση βούλησης του καταναλωτή για άµεση
εκτέλεση……….. 96 2.5.5. Χαρακτηριστικά δικαιώµατος υπαναχώρησης……. 96 2.2.6. Συνέπειες της άσκησης του δικαιώµατος
της υπαναχώρησης……….. 98 2.2.7. Αποτελέσµατα της άπρακτης παρέλευσης της
προθεσµίας υπαναχώρησης………100 2.2.8. Εφαρµογή διατάξεων κοινού δικαίου για τις µη
υπαγόµενες στην διάταξη του άρθρου 4α του Ν. 2251/1994 τραπεζικές συµφωνίες µέσω
του διαδικτύου………... 101
H. ΕΙ∆ΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ 1. Κατανοµή των κινδύνων σε περίπτωση εµφιλοχώρησης σφάλµατος κατά τη διαβίβαση της εντολής πληρωµής……….. 103
2. Κατανοµή κινδύνων σε περίπτωση απάτης………... 106
Θ. ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΟ ∆ΙΚΑΙΟ ΣΤΙΣ ∆ΙΕΘΝΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ………. 109
Ι. ΕΠΙΛΟΓΟΣ……….. 114
ΙΑ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ……..……….. 116
IΒ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ………. 123
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Από όλους τους θεσµούς που εµφανίστηκαν στην ανθρώπινη κοινωνία ανά τους αιώνες, ένας έχει µείνει ακλόνητος, υπό τις όποιες και τις εκάστοτε συνθήκες: οι τράπεζες. Είτε ήταν απλώς αυτό που δηλώνει το όνοµά τους, ένα τραπέζι στο αρχαίο λιµάνι του Πειραιά, όπου οι καταφθάνοντες στη µητρόπολη της Αθηναϊκής Συµµαχίας µετέτρεπαν τα νοµίσµατά τους σε µνες, είτε γραφεία στο µεσαιωνικό Λεωνιδίνιον που δάνειζαν κεφάλαια στους ποντοπόρους της θαλασσοκράτειρας Αλβιώνος, είτε ευαγή ιδρύµατα στην Ελβετία που παρείχαν ασφάλεια σε εβραϊκές περιουσίες και ναζιστικά λάφυρα αδιακρίτως, οι τράπεζες υπήρξαν και παραµένουν ο κύριος µοχλός της οικονοµίας των εθνών.
Ανταποκρινόµενες, ωστόσο, στις νέες συνθήκες οικονοµίας µετά την ολοκλήρωση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η οποία ενέτεινε τον ανταγωνισµό µεταξύ των τραπεζικών ιδρυµάτων και υπό το πρίσµα της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας, τις δύο τελευταίες δεκαετίες οι αλλαγές στον τρόπο πραγµατοποίησης των τραπεζικών συναλλαγών υπήρξαν δραµατικές. Η ηλεκτρονική εξυπηρέτηση των πελατών των τραπεζών ξεκίνησε1 µε την δηµιουργία πιστωτικών καρτών2, η οποία παρείχε τη δυνατότητα αγοράς κινητών αγαθών από καταστήµατα, τα οποία ήταν συµβεβληµένα µε την τράπεζα-εκδότη της κάρτας.
Έως τρεις δεκαετίες πριν, ο διευθυντής ενός υποκαταστήµατος τράπεζας ζούσε λίγο πολύ τη ζωή ενός ... αστυνοµικού διευθυντή:
συγκέντρωνε στοιχεία για το ποιόν και τη δράση κάθε πολίτη που ζητούσε τη συνεργασία της τράπεζας και φρόντιζε για τη διασφάλιση των κεφαλαίων του εργοδότη του από κάθε ρίσκο. Η άντληση στοιχείων επεκτεινόταν και στους πιθανούς εγγυητές του πελάτη, τους επαγγελµατικούς συνεργάτες,
1 Βελέντζας Ι., Ηλεκτρονικό Τραπεζικό ∆ίκαιο: Οι σύγχρονες τραπεζικές εργασίες στα πλαίσια του τραπεζικού marketing, Αρχ.Ν. 41.210
2 Οι πρώτες πιστωτικές κάρτες εµφανίστηκαν στην Αµερική τη δεκαετία του ’50.
ακόµη και τους συγγενείς. Συνάµα, µε βάση το οικονοµικό προφίλ των πελατών του, φρόντιζε για την προώθηση των παράπλευρων προϊόντων της τράπεζας, όπως, π.χ., οι ασφάλειες. Ήταν τα χρόνια που η τράπεζα κυνηγούσε τους πελάτες, είτε για να τους προσελκύσει είτε για να τους διώξει αφού όµως πρώτα κατοχύρωνε τα κεφάλαιά της.
Τα πράγµατα άρχισαν να αλλάζουν πριν από δύο δεκαετίες, αφενός µε την πρώτη εµφάνιση εφαρµογών ηλεκτρονικής τραπεζικής (τα γνωστά ATM και οι χρεωστικές-πιστωτικές κάρτες) και αφετέρου µε την εµφάνιση νέων τραπεζικών ιδρυµάτων. Ο εντονότερος ανταγωνισµός υποχρέωσε τις τράπεζες να δείξουν πιο φιλικό πρόσωπο στην προσέγγιση του πελάτη, η
«αστυνόµευση» περιορίστηκε και το πνεύµα εκσυγχρονισµού άρχισε να διαπνέει τα ανώτερα τραπεζικά κλιµάκια. Στην προηγούµενη δεκαετία, η αγορά παραδόθηκε άνευ όρων στον καταναλωτισµό του πλαστικού χρήµατος, τα υποκαταστήµατα πολλαπλασιάστηκαν και τα τραπεζικά προϊόντα εξειδικεύτηκαν. Από τα περίφηµα repos έως τα αµοιβαία κεφάλαια και τα χαρτοφυλάκια µετοχών, ένας παράδεισος ευκαιριών προσφέρθηκε στις τράπεζες, που γιγάντωσαν τα κέρδη τους µε το δεκανίκι των πανωτοκίων. Όµως ... ακόµη και η Εδέµ έκρυβε ένα µήλο. Το µήλο, που προσέφερε ο «όφις» της παγκοσµιοποίησης και γεύτηκαν αναπόφευκτα οι τραπεζίτες, είναι το Internet.
Η ιλιγγιώδης εξάπλωση του διαδικτύου και η αµεσότητα επαφής των χρηστών του µε οποιαδήποτε επιχείρηση από οποιαδήποτε χώρα, δηµιούργησαν «ανοιχτές πύλες» για τις εθνικές οικονοµίες. Το όχηµα συναλλαγών πάνω και πέρα από τα εθνικά σύνορα ήταν οι διεθνείς πιστωτικές κάρτες. Το άνοιγµα των αγορών από εθνικές σε άµεσα διεθνείς υπήρξε για τις κάρτες εξέλιξη πέρα από κάθε προσδοκία. Οι εκδότες των καρτών (Visa, MasterCard κ.λπ.) και οι συνεργαζόµενες µε αυτούς τράπεζες είδαν τις συναλλαγές και τις προµήθειές τους, φυσικά να αποκτούν εντελώς νέα δυναµική. Όµως τα πρώτα σύννεφα δεν άργησαν να εµφανιστούν: από
τη µια η πληρωµή µέσω καρτών έπρεπε να διασφαλιστεί µε εγγυητή την εκάστοτε τράπεζα και από την άλλη το 50% των διασυνοριακών κινήσεων µέσω καρτών έφτασε να είναι προβληµατικό, καθώς η έλλειψη κοινά αποδεκτής νοµοθεσίας άφηνε ακάλυπτες τις κάρτες (και τις τράπεζες) σε όποια αµφισβήτηση νοµιµότητας πληρωµής. Για να απαντήσουν οι τελευταίες, έπρεπε αφενός να αναζητήσουν µεθόδους πιστοποίησης των ψηφιακών ταυτοτήτων και αφετέρου να ζητήσουν τη θεσµοθέτηση διεθνών κανόνων ηλεκτρονικού εµπορίου. Στο πρώτο απαντούν ήδη µε την προµήθεια και την εγκατάσταση του αναγκαίου εξοπλισµού, µε κρυπτογράφηση κατά SSL ή SET. Για το δεύτερο, και πιο δύσκολο, πασχίζουν ήδη ο Παγκόσµιος Οργανισµός Εµπορίου, η Ενωµένη Ευρώπη και τα εθνικά κοινοβούλια.
Παράλληλα, οι πελάτες απαίτησαν την αξιοποίηση και των υπόλοιπων δυνατοτήτων του διαδικτύου: αφού µπορούσαν να συνδιαλλαγούν µε τους εµπόρους, να παραγγείλουν και να πληρώσουν αγαθά και υπηρεσίες εκ του µακρόθεν, γιατί να µην µπορούν να κάνουν το ίδιο και µε τις τράπεζες; Το µικρόβιο τους το είχε µεταδώσει από πενταετίας ο ίδιος ο Bill Gates. ∆ιαβλέποντας τις εξελίξεις, η Microsoft είχε επενδύσει στο λογισµικό προσωπικής διαχείρισης οικονοµικών και διαφήµιζε τις δυνατότητες του «Microsoft Money». Σύντοµα, πολλές αµερικανικές τράπεζες υποχρεώθηκαν να αναπτύξουν εφαρµογές συµβατές µε το προϊόν της Microsoft ή τους ανταγωνιστές του (Quicken και Managing Your Money) και βγήκαν στο Internet. ∆εν είναι µόνο οι τράπεζες που ανέπτυξαν δικτυακούς τόπους αλλά και πλείστοι όσοι διαµεσολαβητές (ήτοι µεσάζοντες) που είδαν την ευκαιρία. Ο χρήστης Internet-υποψήφιος πελάτης µπορεί πλέον να διαλέξει µεταξύ πλείστων δυνατοτήτων το τραπεζικό προϊόν ή την υπηρεσία, η οποία τον διευκολύνει.
Β. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΩΜΗΣ 1. Γενικά
Ανατρέχοντας στο χρόνο διαπιστώνεται η εξέλιξη των τρόπων πληρωµής3. Η αρχική µορφή συµβάσεων ήταν ανταλλακτική, υπό την έννοια ότι όποιος ήθελε να αποκτήσει ένα προϊόν πλήρωνε σε είδος µε ένα άλλο αυτούσιο αγαθό. Στην συνέχεια η πληρωµή γινόταν µε πολύτιµα αντικείµενα, ιδίως µέταλλα (χρυσός, άργυρος), των οποίων η αξία µετριόταν µε βάση το βάρος τους. Στην επόµενη φάση αρχίζουν να κυριαρχούν τα πολύτιµα µέταλλα µε ονοµαστική αξία, δηλαδή τα µεταλλικά νοµίσµατα (κέρµατα), καθένα από τα οποία αντιπροσωπεύει ορισµένο αριθµό νοµισµατικών µονάδων, για να έρθουν να προστεθούν στη συνέχεια τα τραπεζογραµµάτια, τα οποία εκδίδονται από τραπεζικούς οργανισµούς (χαρτονόµισµα) και τα οποία διαδραµατίζουν κυρίαρχο ρόλο στις χρηµατικές συναλλαγές.
Η ανάπτυξη του διεθνούς εµπορίου σε συνάρτηση µε την αύξηση του όγκου των συναλλαγών, πρόβαλε αδήριτη την ανάγκη διάδοσης των συστηµάτων πληρωµής χωρίς τη χρήση µετρητού (ρευστού) χρήµατος. Στο επιτακτικό αυτό αίτηµα της σύγχρονης οικονοµικής ζωής ανταποκρίνεται η διάδοση του λογιστικού χρήµατος. Το µέσο αυτό, στερούµενο φυσικής υπόστασης, παρουσιάζει το πλεονέκτηµα της ευχερούς κυκλοφορησιµότητας, σε βαθµό ώστε να συντελεί στην υποκατάσταση του παραδοσιακού “ρευστού χρήµατος” µε το καθαρό υπόλοιπο ενός λογαριασµού και µια αντίστοιχη λογιστική εγγραφή στο παθητικό της τράπεζας, στην οποία τηρείται ο λογαριασµός. Με τη µεθόδευση αυτή η µετακίνηση των κεφαλαίων γίνεται µε τις αµοιβαίες χρεοπιστώσεις των τηρουµένων από τα συµβαλλόµενα µέρη τραπεζικών λογαριασµών και τον απαραίτητο συµψηφισµό µεταξύ των µεσολαβουσών τραπεζών. Το λογιστικό χρήµα εµφανίζεται µε διάφορες µορφές (πχ. εντολές γύρου, επιταγές, ηλεκτρονικές εντολές) και χαρακτηρίζεται ως χρήµα υπό ευρεία έννοια,
3 Σταθόπουλος Μιχ., Σύγχρονες τεχνικές των χρηµατικών συναλλαγών, ΕΕΤ Νοέµβριος 1994.128επ.
καθότι εξαρτάται από την φερεγγυότητα ενός οφειλέτη, του πιστωτικού ιδρύµατος, που καλύπτει τον εντολέα-πληρωτή4.
Υπό το καθεστώς των νέων τεχνικών και συστηµάτων πληρωµής επινοήθηκε το πλαστικό χρήµα, εννοώντας τις πιστωτικές κάρτες. Πρόκειται για πιστωτικό δελτίο5, µε το οποίο παρέχεται η δυνατότητα στον κάτοχό του να διενεργεί συναλλαγές που προκαθορίζονται στη σύµβαση (αγορές, αναλήψεις µετρητών) στην ηµεδαπή ή αλλοδαπή, τα ποσά των οποίων χρεώνονται σε λογαριασµό προκαθορισµένου ανώτατου ύψους και τα οποία υποχρεούται να πληρώσει στον εκδότη του δελτίου (που είναι πιστωτικό ίδρυµα). Στην περίπτωση της χρήσης της πιστωτικής κάρτας για προµήθεια αγαθών, ο δανειστής αποκτά απαίτηση για το ίδιο ποσό κατά του εκδότη του δελτίου.6 Η πληρωµή ολοκληρώνεται µετά τη χρήση του δελτίου και η κάρτα παραµένει στα χέρια του κατόχου για να ξαναχρησιµοποιηθεί σε µελλοντική αγορά7.
Παράλληλα µε το πλαστικό χρήµα γίνεται ήδη λόγος και για το ηλεκτρονικό χρήµα. Αποτελεί την εντολή του πελάτη προς την τράπεζα, η οποία µπορεί και αυτή να δοθεί µέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή στα πλαίσια του internet banking, για µεταβίβαση ηλεκτρονικώς χρηµατικού ποσού από τον λογαριασµό του πελάτη σε λογαριασµό του δανειστή του στην ίδια ή άλλη τράπεζα. Κατ’ ουσίαν πρόκειται για ηλεκτρονική πληρωµή και όχι ηλεκτρονικό χρήµα µε την διεθνώς χρησιµοποιούµενη ονοµασία
“ηλεκτρονική µεταφορά κεφαλαίων” (“Electronic Funds Transfer”). Το χαρακτηριστικό της ηλεκτρονικής πληρωµής είναι ότι γίνεται αµέσως.
Πραγµατοποιείται άµεση καταχώρηση των αλλαγών στους λογαριασµούς,
4 Γαζής Α., ΚριτΕ 1994/1, σελ. 170, Το δίκαιο του χρήµατος. Τα νοµίσµατα και χαρτονοµίσµατα αποτελούν το υπό στενή έννοια χρήµα, το οποίο είναι το µέσο εξόφλησης υποχρεώσεων σύµφωνα µε το νόµο.
5 Βελέντζας Ι., Κάρτες και ηλεκτρονική µεταφορά κεφαλαίων, ΕτρΑξΧρ∆ 1998/2. σελ. 345
6 Γι’ αυτό συνήθως ο κάτοχος της πιστωτικής κάρτας-οφειλέτης τηρεί λογαριασµό στο εκδόν την κάρτα πιστωτικό ίδρυµα. ∆ιαφορετικά θα πρόκειται για άνοιγµα πιστώσεως από την τράπεζα στον κάτοχο και από αυτήν την σύµβαση ανοίγµατος πιστώσεως θα απορρέει η υποχρέωση του εκδότη για πληρωµή του ποσού στον δανειστή. Σταθόπουλος Μιχ., Σύγχρονες τεχνικές των χρηµατικών συναλλαγών, ΕΕΤ Νοέµβριος 1994.128.
7 Οι πιστωτικές κάρτες χαρακτηρίζονται ως “pay later cards”, δηλαδή “δελτία ύστερης πληρωµής ή ακολουθούσας πληρωµής”.
άµεση χρέωση ή πίστωσή τους8. Οι µέθοδοι που ακολουθούνται στις ηλεκτρονικές συναλλαγές ανταποκρίνονται στις ανάγκες των συναλλαγών και στην φαντασία των ειδικών, οι οποίοι εκµεταλλευόµενοι τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας εφευρίσκουν διαρκώς καινούργιους τρόπους ηλεκτρονικής τραπεζικής εξυπηρέτησης9.
Τέλος, βρίσκεται σε εφαρµογή σε ορισµένες χώρες η χρήση των λεγόµενων “έξυπνων καρτών” (“smart cards”), οι οποίες αποθηκεύουν χρήµα, χωρίς να χρειάζεται ηλεκτρονική σύνδεση µε τραπεζικό λογαριασµό. Χαρακτηριστικό παράδειγµα τέτοιου είδους κάρτας είναι η
“τηλεκάρτα”. Στην κάρτα ο κάτοχος έχει προπληρώσει το αποθηκευµένο σε αυτή κεφάλαιο ή το αντλεί από τους τραπεζικούς του λογαριασµούς και το αποθηκεύει, σε κάθε περίπτωση πριν την πληρωµή του σχετικού ποσού10. Με κάθε χρήση της απλά περιορίζεται το αποθηκευµένο σε αυτή κεφάλαιο.
Επιχειρώντας µια αξιολόγηση των ανωτέρων µορφών πληρωµής, διαπιστώνεται ότι µε τη δηµιουργία των “έξυπνων καρτών”, έπειτα από µια ενδιάµεση περίοδο οπότε εµφανίζεται το λογιστικό, πλαστικό και ηλεκτρονικό χρήµα, τα οποία δηµιουργούν απαίτηση προς πληρωµή µε οφειλέτη ο οποίος ως επί τω πλείστον είναι κάποιο πιστωτικό ίδρυµα, επανέρχεται η υλική υπόσταση του χρήµατος, αφού κάθε “κάρτα” έχει προπληρωθεί.
8 Πρόκειται για την ηλεκτρονική µεταφορά κεφαλαίων υπό στενή έννοια. Αντίθετα η υπό ευρεία έννοια ηλεκτρονική πληρωµή αφορά σε κάθε µεταφορά χρηµάτων για την οποία χρησιµοποιούνται ηλεκτρονικά συστήµατα, πχ. επιταγές, πιστωτικά δελτία, εντολές, πληροφορίες.
9 Αναφέρονται επιγραµµατικά η ανάληψη χρηµάτων µέσω ATM, η χρήση καρτών σε ειδικά τερµατικά τοποθετηµένα σε χώρο προµήθειας αγαθών ή υπηρεσιών, χρεοπιστώσεις µεταξύ τραπεζών ή µεταξύ εµπόρων και τραπεζών στις διεθνείς συναλλαγές, τραπεζικές συναλλαγές µέσω internet, µέσω mobile phone, αυτόµατη περιοδική πίστωση λογαριασµών για την πληρωµή απαιτήσεων (πχ. µισθός) ή χρέωση λογαριασµών για την εξόφληση οφειλών (πχ. ασφαλιστικών εισφορών, λογαριασµών κλπ).
10 Γι’ αυτό ονοµάζονται οι κάρτες αυτές “πρότερης πληρωµής” (“pay before cards”), σε αντίθεση µε τις ηλεκτρονικές πληρωµές, όπου όταν χρησιµοποιείται κάρτα, το δελτίο αυτό αποκαλείται “δελτίο ταυτόχρονης πληρωµής” (“pay now card”). Σταθόπουλος Μιχ., Σύγχρονες τεχνικές των χρηµατικών συναλλαγών, ΕΕΤ Νοέµβριος 1994.128επ.
2. Ηλεκτρονική τραπεζική
Με τον όρο ηλεκτρονική τραπεζική εννοείται κάθε µορφή τραπεζικής συναλλαγής µέσω ηλεκτρονικών συστηµάτων. Η σταδιακή απελευθέρωση της τραπεζικής αγοράς κατά την προηγούµενη δεκαετία καθώς και η είσοδος νέων ιδιωτικών (ελληνικών και ξένων) τραπεζικών µονάδων οδήγησε σε µια σηµαντική αύξηση του ανταγωνισµού τόσο σε επίπεδο προσφεροµένων προϊόντων και υπηρεσιών όσο και σε επίπεδο τιµολογιακής πολιτικής και επιτοκίων. Η δυνατότητα ανάπτυξης και επιβίωσης σε ένα τέτοιο ανταγωνιστικό περιβάλλον καθίσταται σαφές ότι απαιτεί µείωση του λειτουργικού κόστους και ταχεία και βέλτιστη εξυπηρέτηση των κερδοφόρων πελατών. Η πρόοδος της τεχνολογίας προσέφερε την αµέριστη συνδροµή της σε αυτή την προσπάθεια.
Αξιοποιώντας τις τεχνολογικές δυνατότητες έχουν αναπτυχθεί από τις περισσότερες τράπεζες ως εναλλακτικοί τρόποι εξυπηρέτησης τα ΑΤΜ, το Phone banking, Mobile banking, Microbank και Internet banking.
2.1. Αυτόµατες ταµειολογιστικές µηχανές
Πρόδροµος της ηλεκτρονικής τραπεζικής υπήρξε η δηµιουργία των αυτόµατων ταµειολογιστικών µηχανών (ATMs), µε τις οποίες επιτυγχάνεται η 24ωρη εξυπηρέτηση του πελάτη. Την τελευταία δεκαετία οι τράπεζες επένδυσαν σηµαντικά ποσά προκειµένου να αποσυµφορήσουν τα καταστήµατά τους από τις ουρές και να µεταφέρουν τις γραφειοκρατικές τραπεζικές συναλλαγές από το παραδοσιακό γκισέ στα εναλλακτικά δίκτυα τραπεζικής εξυπηρέτησης. Αποτέλεσµα η εξοικονόµηση χρόνου για τους πελάτες και χρηµάτων για τις τράπεζες11. Εκτός της δυνατότητας ανάληψης µετρητών από λογαριασµό που ο πελάτης τηρεί στην ίδια ή άλλη τράπεζα, είναι δυνατή µέσω των ΑΤΜ η κατάθεση µετρητών ή επιταγών σε
11 ∆ηµητρέλης Σπ., “ΤΑ ΝΕΑ” στο ένθετο “ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ”, Σαββατοκύριακο 1-2 Φεβρουαρίου 2003.
Σύµφωνα µε έρευνα των τραπεζών σε κάθε αυτόµατη ταµειολογιστική µηχανή πραγµατοποιούνται, κατά µέσο όρο 150 συναλλαγές ανά εικοσιτετράωρο, ενώ υπολογίζεται ότι σε όλη τη χώρα οι τράπεζες λειτουργούν 4.577 ΑΤΜ. Οι συναλλαγές αυτές κοστίζουν 164.772 ευρώ, τη στιγµή που αν οι ίδιες πραγµατοποιούνταν στον τραπεζικό γκισέ, το κόστος τους θα έφθανε τα 693.415 ευρώ.
λογαριασµό, η ενηµέρωση για τα υπόλοιπα των λογαριασµών, µεταφορά χρηµάτων µεταξύ λογαριασµών του πελάτη ή σε λογαριασµούς τρίτων που τηρούνται στην ίδια τράπεζα, πληρωµή οφειλών καρτών, δόσεων προσωπικών δανείων, λογαριασµών ∆.Ε.Η., κινητής τηλεφωνίας και συνδροµητικής τηλεόρασης, ΦΠΑ, ασφαλίστρων και οφειλών προς το ∆ήµο Αθηναίων12.
Το οικονοµικό όφελος των παραπάνω συναλλαγών έγκειται στο ότι οι λογαριασµοί δεν επιβαρύνονται µε έξοδα κινήσεως εκτός αν πρόκειται για συναλλαγές διατραπεζικές µέσω του συστήµατος ∆ΙΑΣ13.
2.2. Phone Banking
To phone banking είναι µια επιτυχή, οργανωµένη και συστηµατική προσπάθεια των τραπεζών για παροχή τραπεζικών υπηρεσιών προς τους πελάτες µέσω τηλεφώνου. Αποτελεί µια µορφή εξυπηρέτησης από απόσταση (distance banking, remote banking). Η υλοποίηση τέτοιων υπηρεσιών 14 γίνεται είτε αυτόµατα µέσω του συστήµατος φωνητικής απόκρισης (Interactive Voice Response), είτε µε την απευθείας τηλεφωνική επικοινωνία του πελάτη µε κάποιον ανταποκριτή, ο οποίος τον εξυπηρετεί άµεσα µε τον συνδυασµό των δύο παραπάνω τρόπων. Για την εξυπηρέτηση µέσω της υπηρεσίας phone banking απαιτείται η συµπλήρωση µίας αίτησης εγγραφής, συνήθως είτε µέσω internet είτε µέσω τηλεφώνου είτε σε κάποιο από τα καταστήµατα της τράπεζας, την οποία αίτηση ακολουθεί η υπογραφή της σχετικής σύµβασης και η απόκτηση των προσωπικών κωδικών.
Τα παρεχόµενα προϊόντα µέσω phone banking είναι παρόµοια µε εκείνα που προσφέρονται και κατά την εξυπηρέτηση µέσω ΑΤΜ, µε
12 Τη δυνατότητα αυτή, σύµφωνα µε την ηλεκτρονική διεύθυνσή της την προσφέρει η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
13 Σε αυτή την περίπτωση για τις αναλήψεις κρατείται κάποια προµήθεια, συνήθως 1% επί του ποσού.
Επίσης, κρατείται κάποια προµήθεια για τις ερωτήσεις υπολοίπου και για τις πληρωµές οφειλών σε άλλες εταιρείες.
14 Πανταζόπουλος Α., Phone Banking: Ένα νέο δίκτυο διάθεσης τραπεζικών προϊόντων, ΕΕΤ ∆εκέµβριος 1997, σελ. 78.
επιπρόσθετη τη δυνατότητα για χρηµατιστηριακές εντολές και ενηµέρωση για την τρέχουσα τιµή των µετοχών και των αµοιβαίων κεφαλαίων του πελάτη, αίτηση για καταναλωτικό δάνειο και αποστολή εµβάσµατος εντός ή εκτός ηµεδαπής.
Πρωταρχικό στοιχείο αξιοπιστίας της τράπεζας προς τους πελάτες της και παράλληλα αναγκαία προϋπόθεση εξασφάλισης των συµφερόντων της αποτελεί η ασφάλεια των συναλλαγών. Στην περίπτωση του phone banking η ασφάλεια υλοποιείται µε τον κωδικό εισόδου (UserID) και τον κωδικό ασφαλείας (PIN), τους οποίους προµηθεύεται ο πελάτης µετά την υπογραφή της σύµβασης και τους οποίους οφείλει να χρησιµοποιεί κάθε φορά για να εκτελεί τις συναλλαγές ή µε την καταγραφή (µαγνητοφώνηση) των συνοµιλιών του πελάτη µε τον αντιπρόσωπο της τράπεζας.
2.3. Mobile Βanking
Αναπτυσσόµενη είναι και η υπηρεσία mobile banking, όπου µε την αµφίδροµη ανταλλαγή σύντοµων γραπτών µηνυµάτων (SMS) µεταξύ τράπεζας και πελάτη, ο πελάτης εκτελεί τραπεζικές συναλλαγές, όπως ενηµέρωση για το υπόλοιπο λογαριασµών του, για τις τελευταίες του κινήσεις, για την οφειλή και το διαθέσιµο υπόλοιπο αγορών στις πιστωτικές κάρτες, για την οφειλή και το υπόλοιπο προσωπικού δανείου και για µεταφορά χρηµάτων µεταξύ λογαριασµών του ιδίου πελάτη ή σε λογαριασµούς τρίτων. Επίσης, η τράπεζα στέλνει τηλεειδοποιήσεις για την µεταβολή των λογαριασµών κατά ένα όριο (που ο ίδιος ο πελάτης καθορίζει) ή για την εκτέλεση µιας χρηµατιστηριακής εντολής του. Οι ίδιες συναλλαγές είναι συνήθως δυνατές και µέσω συστήµατος wap. Οι κάτοχοι των κατάλληλων τηλεφωνικών συσκευών µπορούν να έχουν πρόσβαση στην υπηρεσία είτε µέσω απευθείας σύνδεση µε το wap portal της τράπεζας, είτε µέσω wap portal της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας στην οποία είναι συνδροµητής.
Το mobile banking έχει πλεονεκτήµατα έναντι των άλλων µορφών e- banking λόγω του ότι είναι φορητό και µε τη δυνατότητα πρόσβασης
οποιαδήποτε χρονική στιγµή άµεσα, γρήγορα και χωρίς κόστος, δηλαδή χωρίς οποιαδήποτε έξοδα ή προµήθεια. Η οποιαδήποτε χρέωση που προκύπτει από τις τραπεζικές συναλλαγές είναι εκείνη των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας15.
Προαπαιτούµενο για να καταστεί κάποιος συνδροµητής στην υπηρεσία mobile banking είναι να συµπληρώσει την αίτηση εγγραφής κατά ανάλογο τρόπο µε το phone banking και να υπογράψει τους όρους χρήσεως των εναλλακτικών δικτύων της τράπεζας. Ακολουθεί η απόκτηση του κωδικού συνδροµητή και η αποστολή, συνήθως στο σπίτι του πελάτη, του µυστικού κωδικού. Η ασφάλεια των συναλλαγών εξασφαλίζεται µέσω διεθνών πρωτοκόλλων µε τη διαδικασία της κρυπτογράφησης των δεδοµένων. Εξάλλου η προστασία επιτυγχάνεται και µε τους προσωπικούς κωδικούς, τους οποίους δύναται ο συνδροµητής να αλλάξει. Υπάρχει, επίσης, όριο κάποιων λεπτών για την ολοκλήρωση των συναλλαγών (“Process Timeout”), µετά τη λήξη του οποίου η σύνδεση διακόπτεται αυτόµατα από το σύστηµα16.
2.4. Microbank
Το Microbank αποτελεί την τράπεζα του µέλλοντος. Βασίζεται στην τεχνολογία video-conference και παρέχει οπτικοακουστική επικοινωνία µε την τράπεζα και δυνατότητα εξ’ αποστάσεως και real-time ηλεκτρονική αποστολή και λήψη εγγράφων. Mε τη µορφή αυτή τράπεζας, επιτυγχάνεται η εξυπηρέτηση του πελάτη χωρίς την απευθείας προσωπική επικοινωνία µε κάποιον υπάλληλο αλλά µέσω βιντεοσκοπηµένων µηνυµάτων ανταποκρινόµενων στις ερωταποκρίσεις του πελάτη, ακόµη και τις ώρες κατά τις οποίες έχει λήξει το ωράριο των τραπεζών17.
15 Ορισµένες τράπεζες, πχ. Εθνική Τράπεζα, επιτρέπουν τη χρήση του mobile banking µόνο στους χρήστες συνδροµητών ορισµένων εταιρειών κινητής τηλεφωνίας.
16 Το παραπάνω σύστηµα ακολουθείται και στα πλαίσια του internet banking για την προστασία τόσο του πελάτη όσο και της τράπεζας στην ενδεχόµενη περίπτωση κατά την οποία αποµακρυνθεί ο χρήστης από τον υπολογιστή ή το κινητό τηλέφωνο.
17 Οράτε www.afrilandfirstbank.com
Γ. ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ INTERNET BANKING
1. Ορισµός
«Είναι εννιά το βράδυ. Μπροστά στην τηλεόραση και θυµάστε ότι την εποµένη θα πρέπει να πληρώσετε το λογαριασµό της πιστωτικής σας κάρτας.
Έχετε, όµως, κλείσει τον τρεχούµενο λογαριασµό µε τον οποίο έχετε συνδέσει την αυτόµατη πληρωµή. Και το πρωί αδυνατείτε να κάνετε τη πληρωµή σε κάποιο υποκατάστηµα. Τι κάνετε? Πάτε στον υπολογιστή σας, συνδέεστε µε τον “web site” της Τράπεζάς σας και πραγµατοποιείται την απαραίτητη µεταφορά χρηµάτων από τον λογαριασµό ταµιευτηρίου στον λογαριασµό της πιστωτικής σας κάρτας. Μόλις πραγµατοποιήσατε τραπεζική συναλλαγή µέσω του διαδικτύου.»
H ανάγκη για εξοικονόµηση χρόνου και µείωση του κόστους στις συναλλαγές οδήγησε σε έναν εναλλακτικό τρόπο παροχής τραπεζικών υπηρεσιών, το internet banking. Μέσω του διαδικτύου ο πελάτης της τράπεζας, µετά από προηγούµενη εγγραφή του και απόκτηση των προσωπικών του κωδικών, µπορεί να πραγµατοποιεί τις συναλλαγές του από το σπίτι του, µε τη βοήθεια του ηλεκτρονικού του υπολογιστή, δωρεάν, οποιαδήποτε χρονική στιγµή της ηµέρας. Οι τραπεζικές συναλλαγές µέσω internet περιλαµβάνουν αφενός την παροχή πληροφοριών και αφετέρου τη διεκπεραίωση τραπεζικών συναλλαγών µέσω του διαδικτύου.
Χρησιµοποιώντας τον ορισµό που δίνει ο αµερικανικός νόµος για τις ηλεκτρονικές διατραπεζικές πληρωµές (“Electronic Fund Transfer Act”) ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές µέσω του διαδικτύου είναι «κάθε παροχή πληροφορίας και κάθε µεταβίβαση κεφαλαίων, οι οποίες δεν διενεργούνται µε έγγραφο ή επιταγή, αλλά προέρχονται από κάποιο τερµατικό
υπολογιστή και εντέλλουν ή εξουσιοδοτούν κάποιο χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα να χρεώσει ή να πιστώσει κάποιο λογαριασµό»18.
Η απάντηση των τραπεζών στα νέα δεδοµένα που δηµιουργεί το διαδίκτυο διαφέρει ανάλογα µε το µέγεθος και τη θέση τους στην αγορά. Οι µεγάλες τράπεζες19 προτιµούν να ενσωµατώνουν (Integrate) τις υπηρεσίες µέσω του διαδικτύου στο υπάρχον σύστηµα διανοµής προϊόντων και υπηρεσιών, όπως το δίκτυο καταστηµάτων και η τηλεφωνική τραπεζική. Το σύστηµα αυτό έχει το πλεονέκτηµα της προστασίας και διατήρησης της υπάρχουσας πελατειακής βάσης, αλλά έχει το µειονέκτηµα του αυξηµένου κόστους λόγω της ύπαρξης από το ίδιο τραπεζικό ίδρυµα περισσοτέρων εναλλακτικών δικτύων εξυπηρέτησης.
Μια δεύτερη προσέγγιση που συνίσταται στη δηµιουργία ξεχωριστών, ανεξάρτητων ηλεκτρονικών τραπεζών20 (Standalone Internet Bank) είναι πιο επιθετική και προτιµάται από παραδοσιακές τράπεζες µικρού και µεσαίου µεγέθους. Με χαµηλό λειτουργικό κόστος καθίσταται δυνατή η επέκταση των δραστηριοτήτων αυτού του είδους των τραπεζών πέραν των εθνικών συνόρων µε υψηλό, όµως, κόστος διαφήµισης και µάρκετινγκ, το οποίο µειώνεται µε συνεργασίες των ηλεκτρονικών αυτών τραπεζών µε συµβατικά τραπεζικά ιδρύµατα. Τέτοια παραδείγµατα συνεργασίας είναι της Lloyds TSB στην Ισπανία, της ING και της Wells Fargo21 στον Καναδά και της HSBC και Merrill Lynch.
Ηλεκτρονικές τράπεζες, επίσης, δηµιουργούν εταιρείες εκτός του κλάδου των χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών, όπως πληροφορικής και ασφαλιστικές. Οι τράπεζες αυτές µε δέλεαρ τις χαµηλές τιµές επιδιώκουν
18 Χρυσάνθης Χρ., Η ηλεκτρονική εξυπηρέτηση των σύγχρονων τραπεζικών συναλλαγών, 1997, σελ.
109επ.
19 Το µοντέλο αυτό παροχής διαδικτυακών τραπεζικών υπηρεσιών ακολουθείται από το σύνολο των ελληνικών τραπεζών.
20 Παραδείγµατα ηλεκτρονικής τράπεζας αυτής της κατηγορίας είναι η Uno-e που είναι Joint Venture της ισπανικής τράπεζας BBVA (51%) και του τηλεπικοινωνιακού οργανισµού Telefonica (49%), οι αµερικανικές εικονικές τράπεζες Virtual, WingSpan, SFNB, Wells Fargo και Capital One.
21 Η Wells Fargo υπήρξε η πρώτη τράπεζα, η οποία παρείχε internet banking (http://www.wellsfargo.com) το Μάιο του 1995. Πρώτη αµιγώς ηλεκτρονική τράπεζα µε παρουσία µόνο στο διαδίκτυο υπήρξε η Security First Network Bank, η οποία δηµιουργήθηκε την ίδια χρονιά µε την Wells Fargo.
να αποσπάσουν πελατεία από τις παραδοσιακές τράπεζες. Οι πιο γνωστές τράπεζες αυτής της κατηγορίας είναι η Egg22 θυγατρική της ασφαλιστικής εταιρείας Prudential, η First-e που συγχωνεύτηκε µε την Uno-e, διατηρώντας το όνοµά της στην Βόρεια Ευρώπη. Η Uno-e διατήρησε το όνοµά της στην Ιβηρική Χερσόνησο και τη Λατινική Αµερική.
Τέλος µια τέταρτη στρατηγική (Virtual Financial Supermarket) έγκειται στην προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών on line που εµπλουτίζονται από προϊόντα τρίτων, τα οποία η τράπεζα δεν µπορεί να προσφέρει.
2. Κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η ανάπτυξη του web banking παρατηρείται την τελευταία πενταετία µε καθυστέρηση και επιφυλακτικότητα από πλευράς καταναλωτών, εξαιτίας της έλλειψης ενός µοντέρνου και κατάλληλου νοµοθετικού πλαισίου, το οποίο είναι απαραίτητο για την σωστή ανάπτυξη και λειτουργία του on-line banking23. Άλλωστε µαζί µε τις ηλεκτρονικές χρηµατικές συναλλαγές εισρέουν στη ζωή µας και οι νέοι όροι της ηλεκτρονικής οικονοµίας, όπως το «ηλεκτρονικό πορτοφόλι» και η ηλεκτρονική (ψηφιακή) υπογραφή. Η εξοικείωση όµως µε τους όρους και τις λειτουργίες των νέων υπηρεσιών έρχεται µε ιδιαίτερα αργό ρυθµό, καθώς δηµιουργεί παράλληλα νέες συνήθειες και νέες νοοτροπίες συναλλαγών, όπως έκανε πριν από µερικά χρόνια η εισαγωγή των Μηχανηµάτων Αυτόµατων Συναλλαγών (ATM).
Η Εγνατία Τράπεζα ήταν η πρώτη που προσέφερε στους Έλληνες καταναλωτές τη δυνατότητα διεκπεραίωσης των τραπεζικών συναλλαγών
22 http://new.egg.com.
23 Σηµειώνεται ότι η νοµοθετική ρύθµιση των ηλεκτρονικών υπογραφών µετά την ενσωµάτωση της Οδηγίας 99/93 της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ελληνικό δίκαιο µε το Π∆ 150/2001 διευκόλυνε την επέκταση του εναλλακτικού δικτύου τραπεζικών συναλλαγών.
µέσω Internet από την υπηρεσία WebTeller24. Σήµερα, υπηρεσίες Web Banking προσφέρουν πλέον όλα τα τραπεζικά ιδρύµατα, ενδεικτικά ο όµιλος που αποτελείται από τις τράπεζες Πειραιώς, Xiosbank και Τράπεζα Μακεδονίας-Θράκης (µέσω της Winbank), η Alpha Bank, η Εµπορική Τράπεζα, ο όµιλος που αποτελείται από τις τράπεζες Εγνατία, Λαϊκή Τράπεζα και Marfin, η Eurobank, η Εθνική Τράπεζα, η Aspis Bank, η Nova Bank, η τράπεζα Κύπρου, η Γενική Τράπεζα.
Το προφίλ των χρηστών του internet banking περιορίζεται στους πελάτες εκείνους ηλικίας 25-45 ετών. Πρόκειται, συνήθως, για πελάτες µε υψηλότερο του µέσου µορφωτικό επίπεδο και στην πλειοψηφία ελεύθερους επαγγελµατίες ή ιδιωτικούς υπαλλήλους, οι οποίοι λόγω του ελάχιστου ελεύθερου χρόνου, η πραγµατοποίηση των τραπεζικών τους συναλλαγών µέσω του διαδικτύου συνιστά εξοικονόµηση χρόνου.
3. Παρεχόµενες υπηρεσίες
Μέσω του internet επιτυγχάνεται η διενέργεια των περισσοτέρων υπηρεσιών οι οποίες πραγµατοποιούνται και µε τον παραδοσιακό τρόπο της επίσκεψης τραπεζικού καταστήµατος. Αναλυτικότερα όλη τη διάρκεια της ηµέρας είναι εφικτές οι ακόλουθες συναλλαγές µέσω του διαδικτύου25:
24To WebTeller διαφέρει από τις άλλες εφαρµογές στο Web Banking. ∆εν στηρίζεται σε ιστοσελίδες για να εµφανίσει τα αποτελέσµατα ούτε στις απλές φόρµες εισαγωγής που έχουν συνηθίσει οι χρήστες του Internet, αλλά σε µια αυτόνοµη εφαρµογή σε Java που «κατεβαίνει» και φορτώνεται αυτόµατα µόλις ο χρήστης την επιλέξει. Το WebTeller έχει δύο πλεονεκτήµατα, την καλύτερη επικοινωνία µε το χρήστη και τη δυνατότητα της αυτόµατης αναβάθµισης χωρίς να χρειάζεται η παρέµβαση του χρήστη. Το µοναδικό του µειονέκτηµα είναι η µικρή καθυστέρηση που παρουσιάζεται πάντα, µέχρι να «κατέβει»το πρόγραµµα και να φορτωθεί στον υπολογιστή του πελάτη.Tο WebTeller διαθέτει στο κάτω µέρος της οθόνης τρεις γραµµές κειµένου, όπου εµφανίζονται τα µηνύµατα από την προηγούµενη συναλλαγή. Αν δηλαδή ολοκληρώθηκε µε επιτυχία, αν υπήρξε κάποιο πρόβληµα αλλά και διάφορα παρόµοια µηνύµατα, όπως ο αριθµός επιβεβαίωσης σε περίπτωση µεταφοράς χρηµάτων µεταξύ δύο λογαριασµών.
25 Βλ https://www.winbank.gr, https://www.eurobank.gr, https://www.alpha.gr, https://www.laiki.gr, https://www.nbg.gr, https://www.novank.gr, https://www.emporiki.gr, https://bankofcyprus.gr, https://egnatiabank.gr, https://aspisbank.gr, https://citibank.gr/greece/, https://www.hellenicbank.gr/, https://ebank.fbb.gr/login.asp, https://www.geniki.gr/
Προγραµµατισµός
• Μεταφορές κεφαλαίων µε καθορισµό συγκεκριµένης ηµεροµηνίας, µεταξύ προδηλωµένων λογαριασµών καταθέσεων της τράπεζας του ιδίου νοµίσµατος
• Μεταφορές κεφαλαίων σε λογαριασµούς καταθέσεων της ιδίας ή άλλης τράπεζας εσωτερικού
• Πληρωµές οφειλών σε συγκεκριµένη ηµεροµηνία, που αφορούν:
Σε προσωπικές κάρτες Σε προσωπικά δάνεια
Σε λογαριασµούς κοινής ωφελείας Σε ασφαλιστικούς φορείς
Στο ∆ηµόσιο (Φ.Π.Α., Ι.Κ.Α. Τ.Ε.Β.Ε., τέλη κυκλοφορίας) Σε λογαριασµούς κινητής τηλεφωνίας
Σε λοιπές εταιρείες (πχ. συνδροµητική τηλεόραση)
Ενηµέρωση
• Για υπόλοιπα και κινήσεις λογαριασµών του πελάτη
• Για στοιχεία των βιβλιαρίων επιταγών, την κατάσταση των επιταγών των βιβλιαρίων και την κατάσταση των αιτήσεων που έχουν καταχωρηθεί από τον πελάτη για έκδοση βιβλιαρίου επιταγών
• Για υπόλοιπα πιστωτικών καρτών και κινήσεις πιστωτικών καρτών
• Πληροφορίες δανείων, υπόλοιπα και κινήσεις δανείων
• Πληροφορίες πληρωµής ΦΠΑ
• Πληροφορίες για προγραµµατισµένες συναλλαγές (εµβάσµατα, πληρωµές, µεταφορές)
• Πληροφορίες για τιµές συναλλάγµατος και ξένων χαρτονοµισµάτων (αγορά-πώληση)
• Πληροφορίες για τιµές µετοχών επιλεγµένων εταιρειών του Χ.Α.Α και ηµερήσιο κλείσιµο µετοχών, παραγώγων και αµοιβαίων κεφαλαίων
• Ζωντανή παρακολούθηση συνεδρίασης Χ.Α.Α.
• Πληροφορίες για µερίσµατα και µετοχές
• Πληροφορίες για Γενικές Συνελεύσεις και ισολογισµούς εισηγµένων εταιριών
• ∆ηµόσιες εγγραφές
• Πληροφορίες για τους διεθνείς δείκτες
• Αναλυτική θέση και αποτίµηση του χαρτοφυλακίου µετοχών και αµοιβαίων κεφαλαίων του χρήστη
• Πληροφορίες για την κατάσταση ηµερησίων εντολών µετοχών και αµοιβαίων κεφαλαίων
Συναλλαγές
• Μεταφορά χρηµάτων µεταξύ προσωπικών λογαριασµών του χρήστη
• Μεταφορά κεφαλαίων σε λογαριασµούς τρίτων στην ίδια τράπεζα
• Εντολές εµβάσµατος εσωτερικού και εξωτερικού ακόµη και σε άλλες τράπεζες µέσω διατραπεζικών συστηµάτων
• Πληρωµή λογαριασµών κοινής ωφελείας, ασφαλιστικών εισφορών, ασφαλίστρων, ΦΠΑ, τελών κυκλοφορίας
• Πληρωµή δόσεων δανείου και πιστωτικής κάρτας
• Αίτηση πάγιας εντολής (∆ΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥ∆ΑΠ, συνδροµητική τηλεόραση) και απενεργοποίηση εντολών
• Υπηρεσίες σχετικές µε τις πιστωτικές κάρτες (επανέκδοση ΡΙΝ, πιστωτικής κάρτας, ακύρωση πιστωτικής κάρτας, ενηµέρωση για απώλεια ή κλοπή πιστωτικής κάρτας)
• Αίτηση χορήγησης προσωπικού δανείου, καταναλωτικού δανείου και δανείου αυτοκινήτου
• Αίτηση έκδοσης µπλοκ επιταγών
• Αίτηση ανοίγµατος καταθετικού λογαριασµού
• Ακύρωση µεταφοράς κεφαλαίων που έχουν καταχωρηθεί µέσω των εναλλακτικών δικτύων της τράπεζας, πληρωµών και αιτήσεων για έκδοση βιβλιαρίου επιταγών
• Αγορά και πώληση µετοχών και αµοιβαίων κεφαλαίων µε δυνατότητα χρέωσης και πίστωσης αντίστοιχα καταθετικών λογαριασµών του χρήστη, συµµετοχή σε δηµόσιες εγγραφές και ακύρωση της σχετικής αίτησης
• Παραγγελία κατάστασης κίνησης χαρτοφυλακίου
Επίσης, είναι δυνατή:
• Αλλαγή των προσωπικών κωδικών (password)
• Αλλαγή διεύθυνσης πελάτη και προσωπικών του στοιχείων
4. Πλεονεκτήµατα
Η καταγραφή των προσφεροµένων µέσω του διαδικτύου υπηρεσιών κατέδειξε το ευρύ πεδίο συναλλαγών το οποίο καταλαµβάνει ο εναλλακτικός τρόπος τραπεζικής εξυπηρέτησης του internet banking. Ελάχιστες είναι πλέον οι υπηρεσίες οι οποίες είναι αδύνατες µε ηλεκτρονικό τρόπο και πρόκειται για εκείνες οι οποίες λόγω της φύσης τους, όπως η αίτηση και έκδοση στεγαστικού δανείου, το άνοιγµα τραπεζικού λογαριασµού, η έκδοση εγγυητικής επιστολής, απαιτούν την φυσική παρουσία του πελάτη.
Καθίσταται, συνεπώς, σαφές ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές δεν υστερούν στο ελάχιστο από τον παραδοσιακό τρόπο εξυπηρέτησης και επιπλέον διαθέτουν πλεονεκτήµατα αφενός για τα τραπεζικά ιδρύµατα και αφετέρου για τον χρήστη.
Αξιοσηµείωτο είναι το χαµηλό κόστος συναλλαγών µέσω του διαδικτύου. Χαρακτηριστικά26 ενώ το κόστος µιας τυπικής συναλλαγής µέσω υποκαταστήµατος είναι κατά µέσο όρο 1,01 €, µειώνεται στα 0,24 € µέσω των ΑΤΜ και καταλήγει µόλις 0,01 € αν η συναλλαγή διεξάγεται µέσω του διαδικτύου. Κατά συνέπεια το τραπεζικό ίδρυµα γίνεται πιο ανταγωνιστικό και λιγότερο ευάλωτο σε περιόδους που χαρακτηρίζεται από αυξητικές τάσεις των επιτοκίων.
26Ελευθεροτυπία, “E-on line” – οικονοµία, 14.6.2000, Εκδόσεις Τεγόπουλος
