[PENDING] (3)SUMMARY This thesis deals with the criteria under which contractors decide to participate in pub- lic works tenders

ΣΧΟΛΗ

ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

«ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ»

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

«Κριτήρια για τη λήψη απόφασης συμμετοχής σε διαγωνισμούς δη- μοσίων έργων από εργοληπτικές επιχειρήσεις»

ΣΤΑΜΑΤΙΝΑ ΣΠ. ΚΡΕΜΑΣΤΙΩΤΗ Α.Μ: 131678

Επιβλέπων Καθηγητής: Κωνσταντινίδης Δημήτριος

Β΄ Αξιολογητής: Σκαλωμένος Κωνσταντίνος

Αθήνα, 20/08/2021

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα πραγματεύεται τα κριτήρια για τη λήψη απόφασης συμμετοχής σε διαγω- νισμούς δημοσίων έργων από εργοληπτικές επιχειρήσεις. Αρχικά γίνεται περιγραφή των διαδικασιών δημοπράτησης στα πλαίσια τις ισχύουσας νομοθεσίας οι οποίες εί- ναι η ανοικτή διαδικασία, η κλειστή διαδικασία, η ανταγωνιστική διαδικασία με δια- πραγμάτευση, ο ανταγωνιστικός διάλογος, η σύμπραξη καινοτομίας και η προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση. Ακολουθεί ι- στορική αναδρομή στη νομοθεσία που διέπει τις διαδικασίες δημοπράτησης των δη- μοσίων έργων, παρουσίαση των συστημάτων δημοπράτησης με αναφορά στη νομο- θεσία που ορίζει τον τρόπο σύνταξης των προσφορών, τις τεχνικές προδιαγραφές και τα ποιοτικά κριτήρια. Στη συνέχεια μέσα από έρευνα στην βιβλιογραφία, την ελληνι- κή νομοθεσία και αναζήτηση στοιχείων σε ελληνικές εργοληπτικές εταιρείες παρου- σιάζονται αναλυτικά τα κριτήρια επιλογής τα οποία σχετίζονται με την καταλληλόλη- τα άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας, την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια και την τεχνική επαγγελματική ικανότητα. Ακολουθεί η παρουσίαση στοι- χείων σχετικά με τα Μητρώα Εργοληπτικών Επιχειρήσεων με αναφορά στα κριτήρια για την εγγραφή και την κατάταξή τους όπως η οργάνωση, ο εξοπλισμός, η εμπειρία, η πιστοληπτική και η τεχνική ικανότητά τους κτλ. και την η άμεση συσχέτισή τους με τον κύκλο παραγωγής και την συμμετοχή των εργοληπτικών εταιρειών στις διαδικα- σίες δημοπράτησης των έργων. Η εργασία ολοκληρώνεται με την εξαγωγή συμπερα- σμάτων.

Λέξεις κλειδιά: δημόσια έργα, διαγωνισμός, δημοπράτηση, ποιοτικά κριτήρια, κριτή- ρια επιλογής, εργοληπτικές επιχειρήσεις.

SUMMARY

This thesis deals with the criteria under which contractors decide to participate in pub- lic works tenders. Initially, the bidding procedures are described under the current leg- islation, which are the open procedure, the closed procedure, the competitive negoti- ated procedure, the competitive dialogue, the innovation partnership and the recourse to the negotiated procedure without prior publication. The following is a historical review of the legislation governing the tendering procedures of public works, presen- tation of the tendering systems with reference to the legislation that defines the way of bidding, the technical specifications and the quality criteria. Then, through research in the literature, Greek legislation and search for data in Greek contractors, the selection criteria are presented in detail, which are related to the suitability of professional ac- tivity, economic and financial adequacy and technical professional ability. The fol- lowing is the presentation of data regarding the contractor registers with reference to the criteria for their registration and classification such as their organization, equip- ment, experience, credit and technical ability, etc. and their direct correlation with the production cycle and the participation of the contracting companies in the tender pro- cedures of the projects. The thesis is completed by drawing conclusions.

Keywords: public works, tender, auction, quality criteria, selection criteria, contrac- tors.

Περιεχόμενα

1. Εισαγωγή ... 5

1.1 Αντικείμενο της εργασίας ... 5

1.2 Δομή της εργασίας ... 5

2. Βιβλιογραφική ανασκόπηση ... 7

3. Διαδικασίες δημοπράτησης ... 8

3.1. Ισχύουσα Νομοθεσία ... 8

3.1.1. Ανοικτή διαδικασία ... 8

3.1.2. Κλειστή διαδικασία ... 8

3.1.3. Ανταγωνιστική διαδικασία με διαπραγμάτευση ... 11

3.1.4. Ανταγωνιστικός διάλογος... 13

3.1.5. Σύμπραξη καινοτομίας ... 16

3.1.6. Προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση. ... 17

3.2. Νομοθεσία Παρελθόντων Ετών ... 20

3.2.1. Διαδικασίες Δημοπράτησης σύμφωνα με τον Ν. 1418/84 ... 20

3.2.2. Διαδικασίες Δημοπράτησης σύμφωνα με το Π.Δ. 609/85 ... 21

3.2.3. Π.Δ. 23/93 - Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας για τα δημόσια έργα (Ν. 1418/84) προς τις διατάξεις των οδηγιών της ΕΟΚ ... 23

3.2.4. Διαδικασίες Δημοπράτησης Σύμφωνα με τον Ν. 3669/08 ... 26

4. Συστήματα Δημοπράτησης – Ποιοτικά Κριτήρια ... 29

4.1. Συστήματα Δημοπράτησης ... 29

4.1.1. Συστήματα Δημοπράτησης με βάση τον Ν. 4412/16 ... 29

4.1.2. Συστήματα Δημοπράτησης με βάση τον Ν. 1418/84 ... 34

4.1.3. Συστήματα Δημοπράτησης με βάση το Π.Δ. 609/1985 ... 35

4.1.4. Μαθηματικός Τύπος - Ν. 2576/98 ... 38

4.1.5. Ν. 3263/04 – Κατάργηση Μαθηματικού Τύπου ... 41

4.1.6. Συστήματα Δημοπράτησης με βάση τον Ν. 3669/08 ... 42

4.2. Ποιοτικά Κριτήρια ... 47

4.2.1. Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έντυπο Σύμβασης – ΕΕΕΣ ... 47

4.2.2. Λόγοι αποκλεισμού ... 49

4.2.3. Ποιοτικά Κριτήρια με βάση τον Ν. 3669/08 ... 52

5. Κριτήρια επιλογής ... 55

5.1. Κριτήρια Επιλογής με βάση τον Ν. 4412/16 ... 55

5.2. Κριτήρια Επιλογής με βάση τον Ν. 3669/08 ... 59

5.3. Παρελθόντα έτη και Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων ... 61 5.4. Μεταβολές στις τάξεις του ΜΕΕΠ – Κύκλος Παραγωγής Έργων Αποτελέσματα

Έρευνας σχετικά με την συμμετοχή των Εργοληπτικών Επιχειρήσεων στις δημοπρατήσεις έργων. ... 82 5.5. Συμπεράσματα ... 90 6. Βιβλιογραφικές αναφορές ... 91

1. Εισαγωγή

1.1 Αντικείμενοτης εργασίας

Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι να δοθεί μια πλήρη εικόνα για το νομοθε- τικό πλαίσιο σχετικά με τα κριτήρια δημοπράτησης, πως αυτό επηρέασε το κύκλο παραγωγής έργων και τα κριτήρια της λήψης απόφασης συμμετοχής σε διαγωνισμούς δημοσίων έργων από εργοληπτικές επιχειρήσεις. Η ιστορική αναδρομή και σύγκριση της νομοθεσίας που θα πραγματοποιηθεί θα εστιάζει και στον τρόπο που αυτή επηρέ- ασε τον κύκλο παραγωγής έργων στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρονται η τάξη πτυ- χίων των εργοληπτικών εταιρειών, η πιστοληπτική ικανότητα, η τεχνική ικανότητα κλπ., καθώς όλα τα παραπάνω επηρέαζαν άμεσα τη συμμετοχή των εργοληπτικών επιχειρήσεων σε διαγωνισμούς και ποιες είναι οι απαιτήσεις σήμερα. Επίσης έχουν συλλεχθεί στοιχεία, με χρήση κατάλληλου ερωτηματολογίου, προκειμένου να διερευ- νηθούν τα κριτήρια που επηρεάζουν την απόφαση μιας ιδιωτικής εργοληπτικής επι- χείρησης να συμμετάσχει στη δημοπρασία ενός έργου.

1.2 Δομή της εργασίας

Στην παρούσα εργασία πραγματοποιείται βιβλιογραφική έρευνα η οποία περιλαμβά- νει διερεύνηση της νομοθεσίας από τους πρώτους βασικούς Νόμους / Π.Δ. / Εγκυκλί- ους για τη δημοπράτηση και εκτέλεση δημοσίων έργων και φθάνοντας έως σήμερα με την εφαρμογή του Ν.4412/16 και των τροποποιήσεών του, με συγκριτική καταγραφή των διαφορών τους, καθώς και των συναφών επιστημονικών δημοσιεύσεων, βιβλίων.

Εξετάζονται βάσει βιβλιογραφικής έρευνας τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη από τις Εργοληπτικές Επιχειρήσεις, για συμμετοχή σε διαγωνισμούς κατασκευής έργων.

Αυτά είναι οι διαδικασίες δημοπράτησης, τα συστήματα δημοπράτησης, τα ποιοτικά κριτήρια και τα κριτήρια επιλογής αναδόχου. Επίσης γίνεται και εκτενής αναφορά στις τάξεις των εργοληπτικών πτυχίων, καθώς αυτό είχε άμεση συνάφεια με τεχνική και επαγγελματική ικανότητα των εργοληπτικών επιχειρήσεων. Τέλος όσον αφορά τις τάξεις κατάταξής των εργοληπτικών επιχειρήσεων και τον κύκλο παραγωγής έργων, γίνεται αναφορά στις μεταβολές του πλήθους των εργοληπτικών πτυχίων των εται- ρειών 7^ης τάξης για την περίοδο 2003-2021, συντάχθηκε πίνακας για την περίοδο 2007-2021 για τους δημόσιους διαγωνισμούς άνω των 10.000.000 € με το ποσοστό συμμετοχής των επιχειρήσεων ανάλογα με την τάξη τους, αναλύεται συγκεκριμένα τι

συνέβαινε για τις επιχειρήσεις 7^ης τάξης, γίνεται αναφορά στην αναλογία των προϋ- πολογισμών των εταιρειών 7^ης τάξης στους διαγωνισμούς που αναδείχθηκαν ανάδο- χοι και τα αντίστοιχα ποσοστά με βάση τον συνολικό προϋπολογισμό και τέλος εξε- τάζεται η περίοδος 2016-2021 όπου σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες και τον Ν.

4412/2016, όλες οι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στους διαγωνι- σμούς δημοσίων έργων ανεξάρτητα από τον προϋπολογισμό.

2. Βιβλιογραφική ανασκόπηση

Αρχικά, η βιβλιογραφική έρευνα περιλαμβάνει διερεύνηση της νομοθεσίας εκκινώ- ντας από τους πρώτους βασικούς Νόμους/Π.Δ./Εγκυκλίους για τη δημοπράτηση και εκτέλεση Δημοσίων Έργων και φθάνοντας έως σήμερα με την εφαρμογή του Ν.4412/16 και των τροποποιήσεών του, με συγκριτική καταγραφή των διαφορών τους, καθώς και των συναφών επιστημονικών δημοσιεύσεων, βιβλίων, ενώ αναζη- τούνται παράγοντες που επηρεάζουν τη δημοπράτηση. Επίσης εντοπίσθηκαν και τα κριτήρια με τα οποία αποφασίζουν οι Εργοληπτικές Επιχειρήσεις να συμμετάσχουν σε δημοπρασίες Δημοσίων Έργων. Προκειμένου να δοθεί μια πλήρη εικόνα για το νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τα κριτήρια δημοπράτησης, πως αυτό επηρέασε το κύκλο παραγωγής έργων και τα κριτήρια της λήψης απόφασης συμμετοχής σε διαγω- νισμούς δημοσίων έργων από εργοληπτικές επιχειρήσεις πραγματοποιήθηκε σχετική έρευνα με χρήση ερωτηματολογίων. Ειδικά όσον αφορά τη βιβλιογραφική ανασκό- πηση πρέπει να αναφερθεί ότι αυτή επικεντρώθηκε κυρίως στους βασικούς Νόμους και Προεδρικά Διατάγματα που αποτέλεσαν σταθμούς για τη δημοπράτηση δημοσίων έργων και κατ’ επέκταση τα κριτήρια δημοπράτησης. Υπάρχει αναφορά κυρίως στον Ν. 4412/16 και τις όποιες τροποποιήσεις αυτού καθώς ενσωματώνει δύο βασικές ευ- ρωπαϊκές οδηγίες στα ελληνικά πρότυπα και αλλάζει το σύστημα δημοπράτησης το οποίο πλέον είναι ηλεκτρονικό. Πέραν όμως του Ν. 4412/16 γίνεται και ειδική ανα- φορά, σχετικά με τα κριτήρια δημοπράτησης με τον τον Ν. 1418/84 ο οποίος είναι και ο πρώτος βασικός νόμος περί δημοπράτησης δημοσίων έργων. Ακολουθεί αναφορά στο Π.Δ. 609/85 όπου γίνονται συμπληρώσεις – επεξηγήσεις του Ν. 1418/84. Συνέ- χεια έχει ο Ν. 2940/01, ο Ν. 3263/04 και φτάνουμε στον Ν. 3669/08 ο οποίος περι- λαμβάνει όλες τις τροποποιήσεις του Ν. 1418/84 μέχρι τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Τέλος γίνεται εκτενής αναφορά στα Μητρώα Εργοληπτικών Επιχειρήσεων, παρουσιάζονται μετά από έρευνα οι μεταβολές στις τάξεις του ΜΕΕΠ για τις εργολη- πτικές επιχειρήσεις, γίνεται αναφορά στον κύκλο παραγωγής έργων και παρουσιάζο- νται αποτελέσματα σχετικά με την συμμετοχή των εργοληπτικών επιχειρήσεων στις διαδικασίες δημοπράτησης, ενώ ακολουθούν και τα συμπεράσματα.

3. Διαδικασίες δημοπράτησης

Οι διαδικασίες δημοπράτησης σύμφωνα με τον Ν. 4412/2016 όπως αυτός τροποποιή- θηκε την 4^η Μαρτίου 2021 είναι οι εξής:

3.1.1. Ανοικτή διαδικασία

Στην ανοικτή διαδικασία κάθε οικονομικός φορέας μπορεί να υποβάλλει προσφορά, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει τις πληροφορίες ποιοτικής επιλογής που έχουν ζητηθεί από την αναθέτουσα αρχή, στα πλαίσια της προκήρυξης ενός διαγωνισμού.

Η ανοικτή διαδικασία είναι η συνήθης διαδικασία στα περισσότερα έργα. Έχει ελάχι- στες κατά κανόνα προϋποθέσεις, στα ποιοτικά και τεχνικά κριτήρια μπορεί να ζητάει τζίρο, ειδικό κύκλο εργασιών ή τεχνική εμπειρία. Μπορεί δηλαδή να ζητείται για πα- ράδειγμα από τις εταιρείες να έχουν κατασκευάσει έναν δρόμο (μια οδοποιία) 500μ τουλάχιστον κλπ αλλά είναι βατή διαδικασία. Αρά στην περίπτωση αυτή οι εταιρείες πρέπει βλέποντας τον προϋπολογισμό να εξετάσουν το έργο, να συντάξουν το κοστο- λόγιο και να υποβάλουν προσφορά. Όπως προαναφέρθηκε είναι η συνήθης διαδικα- σία και τη μελέτη γι’ αυτό την κάνει το Ελληνικό Δημόσιο. Άρα οι εργολήπτες στηρί- ζονται σε μία μελέτη που έχει γίνει ήδη και βάσει αυτής της μελέτης εκτελούν το έρ- γο.

3.1.2. Κλειστή διαδικασία

Στην κλειστή διαδικασία αίτηση συμμετοχής στο πλαίσιο της προκήρυξης διαγωνι- σμού μπορεί να υποβάλλει οποιοσδήποτε οικονομικός φορέας παρέχοντας στην ανα- θέτουσα αρχή τις πληροφορίες που ζητούνται για την ποιοτική επιλογή, προσφορά όμως μπορούν να υποβάλλουν μόνο οι οικονομικοί φορείς που έχουν προσκληθεί από την αναθέτουσα αρχή μετά από την αξιολόγηση των πληροφοριών που τους έχουν παρασχεθεί. Η αναθέτουσα αρχή προσδιορίζει αντικειμενικά, στην προκήρυξη ή την πρόσκληση, τα κριτήρια τα οποία προτίθενται να χρησιμοποιηθούν και τον ελάχιστο

αριθμό των υποψηφίων ή και κατά περίπτωση και τον μέγιστο. Επίσης μπορεί να πε- ριορίσει τον αριθμό εκείνων που πληρούν τα κριτήρια ποιοτικής επιλογής και που τελικά θα είναι δυνατό να καταθέσουν προσφορά αρκεί να υπάρχει ο ελάχιστος αριθ- μός υποψηφίων που πληρούν τα κριτήρια και αυτός ο αριθμός είναι 5 καθώς πρέπει να υπάρχει επάρκεια με στόχο την εξασφάλιση του πραγματικού ανταγωνισμού. Στην περίπτωση που ο αριθμός των υποψηφίων που πληρούν τα κριτήρια επιλογής και τα ελάχιστα επίπεδα ικανότητας είναι μικρότερος η διαδικασία συνεχίζεται με τους υπο- ψήφιους που διαθέτουν τις απαιτούμενες ικανότητες.

Οι περιπτώσεις αυτές είναι συνήθως οι περιπτώσεις που γίνονται με ανταγωνιστικό διάλογο, με σύστημα προεπιλογής (πρώτο, δεύτερο στάδιο) κλπ. Αυτό συμβαίνει ό- ταν ένα έργο έχει μεγάλη πολυπλοκότητα και πρέπει με κάποια συγκεκριμένα κριτή- ρια να επιλεγούν υποψήφιοι ανάδοχοι οι οποίοι μπορούν να ανταπεξέλθουν με βάση τις απαιτήσεις του έργου.

Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τέτοιας διαδικασίας δημοπράτησης είναι τα έργα του μετρό. Στα συγκεκριμένα έργα το αντικείμενο είναι πολύ εξιδεικευμένο. Για πα- ράδειγμα είναι ένα έργο που απαιτεί να κατασκευαστούν σήραγγες κι όχι οπουδήποτε αλλά σε αστικό περιβάλλον. Δηλαδή υπάρχουν επιπλέον απαιτήσεις. Ο τρόπος κατα- σκευής κι όλες οι απαιτήσεις που έχει η αναθέτουσα αρχή από τους υποψήφιους ανα- δόχους για ένα τέτοιο έργο είναι πάρα πολύ υψηλές, τόσο όσον αφορά αμιγώς την κατασκευή όσο και για το υπόλοιπο ηλεκτρομηχανολογικό – σηματοδότηση τμήμα του έργου. Παραδείγματος χάρη το μετρό έχει τη δυνατότητα ανά πάσα στιγμή να λειτουργεί χωρίς οδηγό, που σημαίνει δηλαδή ότι έχει κατασκευαστεί ένα πλήρως τηλεπικοινωνιακό σύστημα όπου όλα γίνονται αυτοματοποιημένα (όλοι οι σταθμοί επικοινωνούν μεταξύ τους, αυτομάτως τα φανάρια αλλάζουν σήμανση κλπ). Άρα οι υποψήφιοι ανάδοχοι χρειάζεται να έχουν την τεχνογνωσία για να κατασκευάσει ένα τέτοιας φύσης έργο. Δηλαδή δεν αρκεί μία εταιρεία να γνωρίζει πως να τοποθετεί ρά- γες ή μία εταιρεία που να έχει απλώς εμπειρία στην κατασκευή ηλεκτρομηχανολογι- κών έργων όπου τοποθετούνται καλώδια κλπ, αλλά χρειάζεται μία εταιρεία με μεγάλη εξειδίκευση. Τέτοιου είδους έργα έχουν μεγάλη πολυπλοκότητα και μεγάλη επίδραση στο πολιτισμικό – κοινωνικό περιβάλλον, πέραν του ότι είναι ιδιαίτερα κοστοβόρα, και γι’ αυτό επιλέγεται η συγκεκριμένη διαδικασία από τις αναθέτουσες αρχές οι ο- ποίες επιλέγουν τους υποψήφιους κατασκευαστές βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, όπως είναι το να έχουν εμπειρία στην κατασκευή αντίστοιχων έργων (όχι απλώς σι-

δηροδρομικών, αλλά έργα μετρό) κι αυτό συμβαίνει για όλους τους λόγους που προ- αναφέρθηκαν. Έτσι περιορίζεται και ο αριθμός των εργοληπτικών επιχειρήσεων οι οποίες έχουν τη δυνατότητα από άποψη τεχνικής επάρκειας να συμμετάσχουν στη διαδικασία επιλογής αναδόχου σε ένα τέτοιου είδους έργο. Πέραν όμως της τεχνικής επάρκειας θέτονται και περαιτέρω κριτήρια όπως είναι η χρονολογία κατά την οποία μια εργοληπτική επιχείρηση είχε κατασκευάσει ένα αντίστοιχο έργο, καθώς η κατα- σκευαστική εμπειρία ενός εργολήπτη μπορεί σε αντίστοιχο έργο να αφορά παραδείγ- ματος χάρη το έτος 2000, ενώ η αναθέτουσα αρχή να ζητά ορθώς από τους υποψηφί- ους εμπειρία στην κατασκευή της τελευταίας πενταετίας.

Ένα άλλο παράδειγμα έργων που δημοπρατούνται με αυτή τη διαδικασία είναι τα έρ- γα του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, στα οποία επιλέγεται αυτή η διαδικασία για πολλούς λόγους. Για παράδειγμα το αντικείμενο και σε αυτή την περίπτωση μπορεί να είναι εξιδεικευμένο και βέβαια το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έχει ήδη κάνει μία πρώτη γενική επιλογή για τις εταιρείες που μπορούν να συμμετάσχουν στα έργα του, παρέχοντας στις εργοληπτικές επιχειρήσεις μέσα από συγκεκριμένη διαδικασία βε- βαίωση με την οποία μπορούν αρχικά να συμμετάσχουν, πέραν βεβαίως των τεχνικών κριτηρίων που πρέπει να πληρούνται.

Η συγκεκριμένη διαδικασία θα λέγαμε ότι περιέχει ένα αρχικό ‘’φιλτράρισμα’’ με βάση κάποια συγκεκριμένα κριτήρια και ενδεχομένως και βαθμολόγηση. Η βαθμολό- γηση μπορεί να αφορά τεχνικά ζητήματα. Παραδείγματος χάρη* οι υποψήφιοι ανά- δοχοι θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 100.000.000,00 € εκτελεσμένες εργασίες με- τρό κι αν κάποιος υποψήφιος έχει εκτελέσει 500.000.000,00 € θα πάρει το άριστα, εκείνοι που θα έχουν εκτελέσει 250.000.000,00 € έως 500.000.000,00 € θα πάρουν για παράδειγμα 75 βαθμούς κι όποιοι έχουν εκτελέσει από 100.000.000,00 € που είναι η βάση μέχρι 200.000.000,00 € θα πάρουν 50 βαθμούς. Επομένως μία αναθέτουσα αρχή μπορεί να βάλει βαθμολόγηση ή μπορεί να βάλει και χρονικά την εμπειρία. Δη- λαδή για ένα έργο η αναθέτουσα αρχή κρίνει ότι θα ολοκληρωθεί σε οκτώ χρόνια, όποιος υποψήφιος όμως μπορεί, εφόσον το αιτιολογήσει και μπορεί να το αποδείξει με συγκεκριμένη διαδικασία (υπάρχει πλήρης διαδικασία προκειμένου οι υποψήφιοι ανάδοχοι να αποδεικνύουν αυτά που δηλώνουν), να το ολοκληρώσει στα επτά (μπο- ρεί να δηλώσει, εφόσον μπορεί να το αποδείξει, ότι έχει τη δυνατότητα να φέρει πε- ρισσότερα μηχανήματα (πχ με προσύμφωνα με εταιρείες που παρέχουν συγκεκριμένα μηχανήματα)) θα πάρει και 5% αποζημίωση. Εφόσον λοιπόν γίνει η προεπιλογή και

αποφασισθεί η βαθμολογία για υποψήφιες ανάδοχες εργοληπτικές επιχειρήσεις συνέ- χεια έχει η υποβολή της οικονομικής προσφοράς και η βαθμολογία που προηγήθηκε έχει επίδραση σ’ αυτήν καθώς στην ουσία γίνεται αναγωγή της προσφοράς με βάση τη βαθμολογία. Δηλαδή αν μία εργοληπτική επιχείρηση στο δεύτερο στάδιο, το οποίο είναι μειοδοτικό, καταθέσει οικονομική προσφορά για παράδειγμα 100.000.000 € αυ- τό το ποσό στην ουσία βάσει της βαθμολογίας που έχει προηγηθεί είναι 100.000.000/0,8 (έστω ότι το 80 βαθμοί είναι η βαθμολογία του) που είναι ίσο με 125.000.000 €, ενώ δεύτερη εργοληπτική επιχείρηση καταθέσει κι αυτή οικονομική προσφορά 100.000.000 € αλλά βάσει της βαθμολογίας της προκύψει τελικά ότι είναι το ποσό είναι 100.000.000/0,7, δηλαδή περίπου 142.000.000 €, παρόλο που η οικο- νομική προσφορά που κατέθεσαν οι δύο υποψήφιοι είναι ακριβώς η ίδια, δηλαδή 100.000.000 €, ανάδοχος του έργου θα είναι ο υποψήφιος με την υψηλότερη βαθμο- λογία, δηλαδή αυτός που συγκέντρωσε στο πρώτο στάδιο 80 βαθμούς κι ας έδωσαν και οι δύο την ίδια οικονομική προσφορά. Τελικά ο η σύμβαση κατασκευής του έρ- γου που θα υπογραφεί θα είναι του ποσού των 100.000.000,00 €, που σημαίνει ότι την παραπάνω διαδικασία η αναθέτουσα αρχή την θέτει σαν κριτήριο προκειμένου να επιλέξει τον ‘’καλύτερο’’ βάσει των προϋποθέσεων που έχει ορίσει.

*οι βαθμολογίες και τα ποσά είναι ενδεικτικά

3.1.3. Ανταγωνιστική διαδικασία με διαπραγμάτευση

Στην ανταγωνιστική διαδικασία με διαπραγμάτευση στο πλαίσιο της προκήρυξης μπορεί να υποβάλλει αίτηση οποιοσδήποτε οικονομικός φορέας παρέχοντας στην α- ναθέτουσα αρχή τις πληροφορίες που ζητούνται για την ποιοτική επιλογή, ενώ θα πρέπει να καθορίζεται, από την αναθέτουσα αρχή, το αντικείμενο της σύμβασης με την περιγραφή των αναγκών και χαρακτηριστικών του έργου, τα κριτήρια ανάθεσης της σύμβασης, καθώς και να αναφέρονται ποια από τα στοιχεία της περιγραφής ορί- ζουν τις ελάχιστες απαιτήσεις που πρέπει να πληρούν όλες οι προσφορές. Οι παρεχό- μενες πληροφορίες πρέπει να προσδιορίζονται επαρκώς και με σαφήνεια έτσι ώστε να μπορούν οι οικονομικοί φορείς να προσδιορίσουν τη φύση και το εύρος του αντικει- μένου της σύμβασης και κατ’ επέκταση να αποφασίσουν για τη συμμετοχή τους ή όχι στη διαδικασία. Η βάση για τις επικείμενες διαπραγματεύσεις είναι η αρχική προ-

σφορά και μπορούν να την υποβάλουν μόνο οι οικονομικοί φορείς που έχουν προ- σκληθεί από την αναθέτουσα αρχή, μετά από αξιολόγηση των πληροφοριών που της έχουν παρασχεθεί από τους οικονομικούς φορείς, ενώ μπορεί να περιορίζει τον αριθ- μό των κατάλληλων υποψηφίων που θα προσκληθούν να συμμετάσχουν στη διαδικα- σία. Ο ελάχιστος αριθμός των υποψηφίων είναι 3, όμως εάν τα ελάχιστα κριτήρια ι- κανοποιούνται από μικρότερο αριθμό υποψηφίων η αναθέτουσα αρχή μπορεί να προ- χωρήσει τη διαδικασία με αυτόν τον αριθμό υποψηφίων.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων η αναθέτουσα αρχή πρέπει να εξασφαλίζει ίση μεταχείριση στους υποψήφιους με το να μην παρέχει πληροφορίες με τρόπο που να δημιουργεί διακρίσεις, να ενημερώνει όλους του υποψήφιους οι οποίοι δεν έχουν αποκλειστεί από τη διαδικασία για πιθανές αλλαγές στις τεχνικές προδιαγραφές ή σε άλλα έγγραφα της σύμβασης πέραν αυτών που καθορίζουν τις ελάχιστες απαιτήσεις και να προσφέρουν και τον απαιτούμενο χρόνο προκειμένου να τροποποιήσουν τις προσφορές τους. Η ανταγωνιστική διαδικασία με διαπραγμάτευση μπορεί να διεξα- χθεί σε διαδοχικές φάσεις και κάθε φορά με την εφαρμογή των κριτηρίων οι υποψή- φιοι να μειώνονται. Η αναθέτουσα αρχή σε περίπτωση που κάνει χρήση αυτής της δυνατότητας το αναφέρει στην προκήρυξη ή την πρόσκληση ή σε οποιοδήποτε άλλο έγγραφο της σύμβασης. Η διαδικασία της διαπραγμάτευσης θα ολοκληρωθεί όταν η αναθέτουσα αρχή επαληθεύσει ότι οι εναπομείναντες προσφέροντες πληρούν τις ελά- χιστες απαιτήσεις και ορίσει κοινή προθεσμία για τη υποβολή τυχόν αναθεωρημένων προσφορών.

Η ανταγωνιστική διαδικασία με διαπραγμάτευση είναι μια διαδικασία η οποία δεν είναι η συνήθης διαδικασία για διαγωνισμούς έργων, είναι πολύ σπάνια και κυρίως γίνεται στις προμήθειες. Για παράδειγμα μπορεί, λόγω του επείγοντος, ένα νοσοκο- μείο να προκηρύξει έναν διαγωνισμό με την διαδικασία της διαπραγμάτευσης όπου θα καλεί τους υποψήφιους και θα τους ζητά να καταθέσουν προσφορά για χορήγηση 100.000 τεμαχίων, για παράδειγμα μασκών, σε έναν μήνα. Μετά την υποβολή των προσφορών εάν η αναθέτουσα αρχή κρίνει ότι το κόστος για παράδειγμα ανά τεμάχιο που έχουν καταθέσει οι υποψήφιοι είναι πολύ υψηλό τους καλεί να καταθέσουν ευ- νοϊκότερη προσφορά. Δηλαδή αυτή είναι μια ανταγωνιστική διαδικασία μεν με δια- πραγμάτευση δε. Γενικά στις περιπτώσεις όπου η αναθέτουσα αρχή έχει το δικαίωμα να ζητήσει από τους υποψηφίους να καταθέσουν βελτιωμένες προσφορές και να απο-

δεχτεί ή όχι τις προσφορές αυτές είναι οι περιπτώσεις της ανταγωνιστικής διαδικασί- ας με διαπραγμάτευση και αυτή δεν είναι μία συνηθισμένη διαδικασία.

3.1.4. Ανταγωνιστικός διάλογος

Στους ανταγωνιστικούς διαλόγους οποιοσδήποτε οικονομικός φορέας μπορεί, έπειτα από προκήρυξη σύμβασης, να υποβάλει αίτηση συμμετοχής εντός 30 ημερών από την ημερομηνία αποστολής της προκήρυξης, παρέχοντας στην αναθέτουσα αρχή τις πλη- ροφορίες που ζητούνται σχετικά με την ποιοτική επιλογή και κατόπιν της σχετικής αξιολόγησης των συγκεκριμένων πληροφοριών μπορούν να συμμετάσχουν μόνον οι οικονομικοί φορείς που έχουν προσκληθεί, ενώ η σύμβαση ανατίθεται αποκλειστικά βάσει του κριτηρίου ανάθεσης της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προ- σφοράς, από πλευράς βέλτιστης σχέσης ποιότητας-τιμής. Οι αναθέτουσες αρχές προ- βαίνουν σε διάλογο με τους συμμετέχοντες που επιλέγονται, με σκοπό τη διερεύνηση και τον προσδιορισμό των μέσων που μπορούν να ικανοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες τους εξασφαλίζοντας την ίση μεταχείριση όλων των συμμετεχό- ντων μη παρέχοντας, με τρόπο που να δημιουργεί διακρίσεις, πληροφορίες που ενδε- χομένως να ευνοούν ορισμένους συμμετέχοντες έναντι των υπολοίπων. Δηλαδή δεν αποκαλύπτουν στους λοιπούς συμμετέχοντες προτεινόμενες λύσεις ή άλλες εμπιστευ- τικές πληροφορίες άλλου υποψηφίου που συμμετέχει στη διαδικασία χωρίς την έγ- γραφη συναίνεσή του η οποία δεν λαμβάνει την μορφή γενικής παραίτησης, αλλά πα- ρέχεται σχετικά με την προ τιθέμενη γνωστοποίηση των συγκεκριμένων πληροφο- ριών.

Οι ανταγωνιστικοί διάλογοι μπορούν να διεξάγονται σε διαδοχικές φάσεις και να μειώνεται ο αριθμός των υπό εξέταση λύσεων κατά τη φάση του διαλόγου, με την εφαρμογή των κριτηρίων ανάθεσης που προσδιορίζονται στην προκήρυξη της σύμ- βασης εφόσον αναφέρεται από την αναθέτουσα αρχή εάν θα κάνει χρήση της συγκε- κριμένης δυνατότητας. Μετά τη λήξη του διαλόγου η αναθέτουσα αρχή καλεί τους συμμετέχοντες να υποβάλλουν την τελική προσφορά τους η οποία περιέχει όλα τα αναγκαία στοιχεία για την εκτέλεση του σχεδίου. Εφόσον ζητηθεί από την αναθέτου- σα αρχή οι προσφορές αυτές μπορούν να αποσαφηνίζονται, να εξειδικεύονται και να βελτιστοποιούνται χωρίς όμως αυτό να έχει ως αποτέλεσμα τις μεταβολές των ουσια-

στικών στοιχείων της σύμβασης ή της προσφοράς καθώς και των αναγκών και απαι- τήσεων που προσδιορίζονται στην προκήρυξη, καθώς οι μεταβολές στο στοιχεία αυτά υπάρχει ενδεχόμενο να επιφέρουν διακρίσεις και να προκαλέσουν τη στρέβλωση του ανταγωνισμού. Οι υποβληθείσες προσφορές αξιολογούνται από την αναθέτουσα αρχή με βάση τα κριτήρια ανάθεσης που αναφέρονται στην προκήρυξη της σύμβασης. Με τον προσφέροντα που έχει κριθεί ότι υπέβαλε την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά, από πλευράς βέλτιστης σχέσης ποιότητας – τιμής, η αναθέτουσα αρχή μπορεί να διεξάγει διαπραγματεύσεις για την επιβεβαίωση των οικονομικών δε- σμεύσεων ή άλλων όρων που περιέχονται στην προσφορά οριστικοποιώντας τους ό- ρους της σύμβασης εφόσον, όπως προαναφέρθηκε, δεν τροποποιούνται βασικά στοι- χεία της προσφοράς συμπεριλαμβανομένων των αναγκών και των απαιτήσεων που ορίζονται στην προκήρυξη και δεν υπάρχει κίνδυνος για την στρέβλωση του ανταγω- νισμού και εισαγωγής διακρίσεων.

Ο ανταγωνιστικός διάλογος διαφοροποιείται από τις άλλες διαδικασίες στο εξής:

στην ανοικτή διαδικασία για παράδειγμα είναι ξεκάθαρη η διακήρυξη, ξεκάθαρος ο προϋπολογισμός κλπ., στον ανταγωνιστικό διάλογο γίνεται μία προεπιλογή με κάποια συγκεκριμένα χρηματοοικονομικά – τεχνικά κριτήρια αλλά δεν είναι γνωστή η δια- κήρυξη του Β’ σταδίου όπου θα καταθέσουν οι υποψήφιοι ανάδοχοι οικονομική προ- σφορά γι’ αυτό και ονομάζεται ανταγωνιστικός διάλογος. Να σημειωθεί ότι δεν μπο- ρεί να γίνει με πρόσκληση δηλαδή στην ουσία η διαδικασία ξεκινά σαν να είναι μια ανοικτή διαδικασία σε πρώτη φάση και στη συνέχεια στο δεύτερο στάδιο γίνεται κλειστή διαδικασία. Τα κριτήρια δε που θέτουν οι αναθέτουσες αρχές μπορεί να είναι τεχνικά και χρηματοοικονομικά ή θα μπορούσε να είναι μόνο χρηματοοικονομικά ή οτιδήποτε από αυτά, συνήθως όμως είναι μεικτά. Για παράδειγμα μία αναθέτουσα αρχή προκηρύσσει διαγωνισμό ενός κτηριακού έργου και θέτει κάποια κριτήρια με τα οποία ζητά κατασκευαστές κτηριακών έργων οι οποίοι να είναι εγγεγραμμένες ελλη- νικές εταιρείες στο ΜΕΕΠ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με μέσο όρο κύκλο εργασιών την τελευταία τριετία 40.000.000 με 50.000.000 € (έστω ότι ο προϋ- πολογισμός ανέρχεται στα 200.000.000 €), να έχουν κατασκευάσει οικοδομικά έργα χωρίς κάποια άλλη ιδιαιτερότητα με μέσο όρο κύκλο οικοδομικών εργασιών την τε- λευταία τριετία 15.000.000 € με 20.000.000 € και έστω τραπεζική δυνατότητα να α- ντλήσει κεφάλαια από οποιοδήποτε τραπεζικό ίδρυμα, δηλαδή να έχει τη δυνατότητα προσκόμισης τραπεζικής βεβαίωσης με την οποία να αποδεικνύεται ότι έχει τη δυνα-

τότητα χρηματοδότησης για τουλάχιστον 50.000.000 €, άρα η αναθέτουσα αρχή θέτει και τεχνικά αλλά και χρηματοοικονομικά κριτήρια. Εάν για το συγκεκριμένο έργο είχαν καταθέσει φάκελο για το πρώτο στάδιο έξι υποψήφιοι ανάδοχοι οι οποίοι πλη- ρούσαν τα συγκεκριμένα ελάχιστα κριτήρια που είχε θέσει η αναθέτουσα αρχή τότε θα προχωρούσαν στο δεύτερο στάδιο και οι έξι. Εάν όμως η αναθέτουσα αρχή είχε ορίσει ότι στο δεύτερο στάδιο θα προχωρούσαν έξι υποψήφιοι από το σύνολο των υποψηφίων που θα κατέθεταν προσφορά στο πρώτο στάδιο και στο πρώτο στάδιο εί- χαν καταθέσει δέκα υποψήφιοι τότε η αναθέτουσα αρχή, εφόσον το είχε ορίσει στη διαδικασία του πρώτου σταδίου, θα μπορούσε να κάνει χρήση της βαθμολόγησης.

Μετά την πρώτη φάση που είναι το στάδιο της προεπιλογής που είναι η ανταγωνιστι- κή διαδικασία ξεκινάει ο ανταγωνιστικός διάλογος. Σε αυτή τη φάση η αναθέτουσα αρχή αποστέλλει στους προεπιλεγέντες ένα προσχέδιο διακήρυξης και συμβατικών τευχών και θα ζητήσει από τους υποψηφίους να δηλώσουν ο καθένας μία «ομάδα ερ- γασίας» η οποία θα πρέπει να κάνει τις δικές της παρατηρήσεις επί των τευχών που τους έχουν αποσταλεί. Μπορεί για παράδειγμα μία από τις «ομάδες εργασίας» να προτείνει μία άλλη μέθοδο κατασκευής για το συγκεκριμένο έργο ή να έχει οποιεσ- δήποτε άλλες τεχνικές παρατηρήσεις. Αυτή ακριβώς η φάση ονομάζεται ανταγωνι- στικός διάλογος, δηλαδή οι προεπιλεγέντες υποψήφιοι ανάδοχοι προτείνουν τις αλλα- γές βάσει των προσχεδίων και τεκμηριώνουν τις απόψεις τους βάσει του γενικού πλά- νου που έχει ορίσει η αναθέτουσα αρχή. Έπειτα με βάση τις οποιεσδήποτε τροποποι- ήσεις προέκυψαν στα συμβατικά τεύχη, χωρίς όμως οι αλλαγές αυτές και τα κριτήρια να μειώνουν τον ανταγωνισμό, η αναθέτουσα αρχή προχωρά στη φάση της επιλογής αναδόχου του έργου όπου σε αυτή τη φάση ισχύει το μειοδοτικό σύστημα.

Βέβαια αυτού του είδους τα έργα με ανταγωνιστικό διάλογο είναι κυρίως ΣΔΙΤ ή Παραχωρήσεις που σημαίνει ότι ο ανάδοχος θα έχει κάποια έξοδα κατασκευής τα ο- ποία βέβαια θα του επιστραφούν μακροπρόθεσμα όπως ορίζεται σε αυτού του είδους τα έργα. Αυτό σημαίνει ότι όποιος υποψήφιος επιθυμεί να συμμετάσχει στη διαγωνι- στική διαδικασία για τέτοιου είδους έργα (Παραχωρήσεις – ΣΔΙΤ) οφείλει να γνωρί- ζει ότι είναι μια διαδικασία ιδιαίτερα κοστοβόρα καθώς τέτοιου είδους έργα είναι με- λέτη, κατασκευή και χρηματοδότηση και υπάρχει μόνο ένα ποσοστό πιθανότητας να είναι ο ανάδοχος του έργου.

3.1.5. Σύμπραξη καινοτομίας

Στις συμπράξεις καινοτομίας μπορεί οποιοσδήποτε οικονομικός φορέας, έπειτα από προκήρυξη σύμβασης, να υποβάλει αίτηση συμμετοχής παρέχοντας τις πληροφορίες για την ποιοτική επιλογή που ζητούνται από την αναθέτουσα αρχή. Η αναθέτουσα αρχή στα έγγραφα της σύμβασης προσδιορίζει την ανάγκη καινοτόμου έργου και α- ναγράφει τα στοιχεία της περιγραφής που ορίζουν τις ελάχιστες απαιτήσεις που πρέ- πει να πληρούν όλες οι προσφορές. Οι παρεχόμενες πληροφορίες είναι επαρκώς προσδιορισμένες ώστε οι οικονομικοί φορείς να είναι σε θέση να προσδιορίσουν τη φύση και το εύρος της απαιτούμενης λύσης έτσι ώστε να αποφασίσουν αν θα υπο- βάλλουν αίτηση συμμετοχής στη διαδικασία. Στη διαδικασία μπορούν να συμμετά- σχουν μόνο οικονομικοί φορείς που έχουν προσκληθεί από την αναθέτουσα αρχή έ- πειτα από αξιολόγηση των πληροφοριών που έχουν υποβληθεί, ενώ οι συμβάσεις α- νατίθενται αποκλειστικά βάσει του κριτηρίου ανάθεσης της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς από πλευράς βέλτιστης σχέσης ποιότητας – τιμής. Η σύμπραξη καινοτομίας διαρθρώνεται σε διαδοχικές φάσεις, σύμφωνα με την ακολου- θία των βημάτων της διαδικασίας έρευνας και καινοτομίας και ορίζει ενδιάμεσους στόχους προς την επίτευξη από τους εταίρους και προβλέπει την καταβολή της αμοι- βής σε κατάλληλες δόσεις. Η αναθέτουσα αρχή, με βάση τους αναφερόμενους στό- χους και με την προϋπόθεση ότι αναφέρεται στη σύμβαση, μπορεί να αποφασίσει με- τά από κάθε φάση να λύσει τη σύμπραξη καινοτομίας ή να περιορίσει, σε περίπτωση σύμπραξης με περισσότερους από έναν εταίρους, τον αριθμό των εταίρων καταγγέ- λοντας επιμέρους συμβάσεις. Επίσης διαπραγματεύονται με τους προσφέροντες τις αρχικές και όλες τις επακόλουθες προσφορές που υποβάλουν, με εξαίρεση της τελι- κής προσφοράς με σκοπό τη βελτίωση του περιεχομένου τους χωρίς οι ελάχιστες α- παιτήσεις και τα κριτήρια ανάθεσης να υπόκεινται σε διαπραγματεύσεις. Δεν παρέ- χουν πληροφορίες που ενδέχεται να ευνοούν ορισμένους προσφέροντες με σκοπό να εξασφαλίσουν την ίση μεταχείριση όλων των προσφερόντων. Κατά την επιλογή οι αναθέτουσες αρχές εφαρμόζουν τα κριτήρια που σχετίζονται με την ικανότητα των υποψηφίων στο πεδίο της έρευνας και της ανάπτυξης καθώς και την ικανότητα τους σχετικά με την ανάπτυξη και την εφαρμογή καινοτόμων λύσεων. Η αναθέτουσα αρχή εξασφαλίζει ότι η δομή της σύμπραξης και ιδίως η διάρκεια και η αξία των διαφορε- τικών φάσεων ανταποκρίνονται στο βαθμό καινοτομίας της προτεινόμενης λύσης και την ακολουθία των δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας που απαιτούνται για

την ανάπτυξη μιας καινοτόμου λύσης η οποία δεν διατίθεται ακόμη στην αγορά και η εκτιμώμενη αξία δεν είναι δυσανάλογη σε σχέση με την επένδυση που απαιτείται για την ανάπτυξη του έργου.

Για παράδειγμα έστω ότι υπάρχει ανάγκη για την κατασκευή ενός τραίνου όπου θα δουλεύει σε ράγες από μαγνήτες (πχ όπως γίνεται στην Κίνα) και δεν εφαρμοστεί κά- τι αντίστοιχο στην Ελλάδα τουλάχιστον. Πρέπει λοιπόν οι υποψήφιοι να προσφέρουν μία λύση – σύμπραξη κάποιου πολύ εξειδικευμένου – καινοτόμου προϊόντος (έργου, υπηρεσίας κλπ). Η συγκεκριμένη διαδικασία δεν έχει εφαρμοστεί, τουλάχιστον από το 2016 με την εφαρμογή του ν. 4412 και έπειτα, στην Ελλάδα. Θα μπορούσε όμως να εφαρμοστεί για παράδειγμα σε ερευνητικά κέντρα όπου θα τους ενδιέφερε ενδε- χομένως να γίνει μία σύμπραξη μεταξύ τεχνικών εταιρειών και ενός ερευνητικού κέ- ντρου και μέσω ενός «χρηματοδοτικού εργαλείου» (πχ Ευρωπαϊκή Ένωση) να φτια- χτεί ένα πρότυπο για μια μονάδα η οποία να λειτουργεί με υδρογόνο.

3.1.6. Προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημο- σίευση.

Σε ειδικές περιπτώσεις και περιστάσεις οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να αναθέτουν δημόσιες συμβάσεις προσφεύγοντας στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προη- γούμενη δημοσίευση.

Η συγκεκριμένη διαδικασία μπορεί να χρησιμοποιείται για δημόσιες συμβάσεις έρ- γων, προμηθειών και υπηρεσιών στις περιπτώσεις όπου:

• Μετά από μία ανοικτή ή κλειστή διαδικασία είτε δεν υποβλήθηκε καμία αίτηση συμμετοχής ή προσφορά είτε καμία από τις αιτήσεις συμμετοχής ή υποβληθείσες προσφορές είναι κατάλληλη, εφόσον δεν έχουν τροποποιη- θεί ουσιωδώς οι αρχικοί όροι της σύμβασης και με την προϋπόθεση ότι διαβιβάζεται σχετική έκθεση στην Επιτροπή μετά από αίτημά της.

Πρέπει να σημειωθεί ότι μη κατάλληλη θεωρείται μια προσφορά η οποία ουδεμία σχέση έχει με την σύμβαση και αδυνατεί, χωρίς να τροποποιηθεί ουσιαστικά, να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και τις ανάγκες της αναθέ- τουσας αρχής όπως προσδιορίζονται στα έγγραφα της σύμβασης, ενώ μία

αίτηση θεωρείται μη κατάλληλη όταν στο πρόσωπο του οικονομικού φο- ρέα συντρέχει υποχρεωτικός λόγος αποκλεισμού ή όταν αυτός δεν πληροί τα κριτήρια ποιοτικής επιλογής που έχει θέσει η αναθέτουσα αρχή.

• Εάν τα έργα ή οι υπηρεσίες μπορούν να παρασχεθούν μόνον από έναν συγκεκριμένο οικονομικό φορέα για έναν από τους λόγους όπου στόχος της σύμβασης είναι η δημιουργία ή απόκτηση μοναδικού έργου τέχνης ή καλλιτεχνικής εκδήλωσης, υπάρχει απουσία ανταγωνισμού για τεχνικούς λόγους και για προστασία αποκλειστικών δικαιωμάτων συμπεριλαμβανο- μένων των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.

• Εάν λόγω της κατεπείγουσας ανάγκης που οφείλεται σε απρόβλεπτα γε- γονότα για την αναθέτουσα αρχή και στο μέτρο που είναι απολύτως απα- ραίτητο, δεν είναι δυνατή η τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται για τις ανοικτές, κλειστές και ανταγωνιστικές διαδικασίες με διαπραγμά- τευση, όμως δεν πρέπει σε καμία περίπτωση οι περιστάσεις που επικα- λούνται οι αναθέτουσες αρχές για την αιτιολόγηση της κατεπείγουσας ανάγκης να απορρέουν από δική τους ευθύνη.

Η διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση μπορεί να χρησι- μοποιηθεί για νέα έργα ή υπηρεσίες που συνίστανται στην επανάληψη παρόμοιων έργων ή υπηρεσιών που ανατέθηκαν στον οικονομικό φορέα ανάδοχο της αρχικής σύμβασης από τις ίδιες αναθέτουσες αρχές υπό την προϋπόθεση ότι αυτά τα έργα εί- ναι σύμφωνα με τη βασική μελέτη και η μελέτη αυτή αποτέλεσε αντικείμενο της αρ- χικής σύμβασης. Επίσης στη βασική μελέτη αναγράφεται η έκταση πιθανών συμπλη- ρωματικών έργων ή υπηρεσιών, καθώς και οι όροι ανάθεσής τους. Η δυνατότητα προσφυγής σε αυτή τη διαδικασία πρέπει να επισημαίνεται κατά την πρώτη προκήρυ- ξη διαγωνισμού και προσφυγή στη διαδικασία αυτή επιτρέπεται μόνο εντός τριετίας μετά τη σύναψη της αρχικής σύμβασης.

Στις περιπτώσεις της προσφυγής στην διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προη- γούμενη δημοσίευση υπάρχουν δύο διαχωρισμοί. Ο πρώτος είναι εκείνος που αφορά όλες τις αναθέτουσες αρχές και ο δεύτερος που αφορά, λόγω ιδιαιτερότητας, εξιδει- κευμένους τομείς όπως για παράδειγμα το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ή το Υπουρ-

γείο Υγείας. Για παράδειγμα εάν καεί η πτέρυγα ενός νοσοκομείου δεν υπάρχει η δυ- νατότητα του χρόνου να συνταχθούν τεύχη κλπ, είναι κάτι το έκτακτο και η διαδικα- σία πρέπει να κινηθεί άμεσα. Ή έστω ότι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας επιθυμεί να προκηρύξει διαγωνισμό προϋπολογισμού 10.000.000 € και ενώ σε συνήθης συνθήκες επειδή ο προϋπολογισμός είναι άνω των ορίων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση (το όριο είναι 5.000.000 € ή αλλιώς Ευρωπαϊκές Νομισματικές Μονάδες περίπου, καθώς το € είναι κάτι παραπάνω από τις Ευρωπαϊκές Νομισματικές Μονάδες) θα έ- πρεπε να γίνει διεθνής διαγωνισμός το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, λόγο ιδιαιτερότη- τας, δεν επιθυμεί να γίνουν γνωστά τα συμβατικά τεύχη. Όπως επίσης τέτοιας φύσης είναι και τα έργα ΝΑΤΟ.

Όσον αφορά τις διαδικασίες δημοπράτησης, και βάσει των ερωτηματολογίων, οι ερ- γοληπτικές επιχειρήσεις λαμβάνουν υπόψη τους με ποια διαδικασία θα δημοπρατηθεί ένα έργο. Για παράδειγμα εάν ένα έργο είναι μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση και αποφασίσει μία εργοληπτική επιχείρηση να συμμετάσχει στη διαδικασία επιλογής αναδόχου, δηλαδή έχει την τεχνική επάρκεια, τον μηχανολογικό εξοπλισμό, εμπειρία από αντίστοιχα έργα που έχει εκτελέσει κλπ και την χρηματοδοτική επάρκεια, γνωρί- ζει ότι σε ένα τέτοιου είδους έργο θα συμμετάσχουν μόνον επιχειρήσεις που μπορούν να ανταπεξέλθουν σε αυτή τη διαδικασία, επομένως ο ανταγωνισμός είναι μικρότερος καθώς τα έργα αυτά είναι εξιδεικευμένα κι αυτή η εξειδίκευση οφείλεται είτε στο πε- ριορισμένο γνωστικό αντικείμενο το οποίο δεν γνωρίζουν πολλοί είτε στο περιορι- σμένο γενικό αντικείμενο που μπορούν να το εκτελέσουν λίγοι. Δεν εξετάζεται από τις επιχειρήσεις ακριβώς η διαδικασία με την οποία δημοπρατείται ένα έργα αλλά ο συνδυασμός μεταξύ της διαδικασίας και των επιμέρους παραμέτρων που προαναφέρ- θηκαν, όμως οι παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση μιας εργοληπτικής επιχεί- ρησης να συμμετάσχει σε μια διαγωνιστική διαδικασία είναι πολλοί και μπορεί να διαφέρουν για παράδειγμα σε μία ανοικτή διαδικασία και σε μία κλειστή διαδικασία και σίγουρα εξαρτάται από τη φύση του έργου το οποίο μπορεί να χρειάζεται γενική τεχνική εμπειρία ή εξειδικευμένη τεχνική εμπειρία.

3.2. Νομοθεσία Παρελθόντων Ετών

Εκκινώντας από τους πρώτους βασικούς νόμους και όσον αφορά τις διαδικασίες δη- μοπράτησης γνωρίζουμε τα εξής:

3.2.1. Διαδικασίες Δημοπράτησης σύμφωνα με τον Ν. 1418/84

Σύμφωνα με τον νόμο 1418/84 (άρθρο 4 – τρόπος κατασκευής – διαδικασίες επιλογής αναδόχου) τα δημόσια έργα κατασκευάζονται από ειδικευμένες εργοληπτικές επιχει- ρήσεις ή από το φορέα κατασκευής του έργου με αυτεπιστασία μέσω κατάλληλης τε- χνικής υπηρεσίας και προσωπικού που είτε υπάρχει είτε προσλαμβάνεται κατά περί- πτωση και αμείβεται από τις πιστώσεις του έργου. Σύμφωνα λοιπόν με τον προανα- φερθέντα νόμο οι τρόποι επιλογής της εργοληπτικής επιχείρησης για την κατασκευή του έργου είναι οι εξής:

Α. Η ανοικτή δημοπρασία στην οποία μπορούν να λαμβάνουν μέρος και να υποβάλ- λουν προσφορές όλοι όσοι σύμφωνα με τη διακήρυξη έχουν τα νόμιμα προσόντα. Η ανοικτή δημοπρασία σύμφωνα με το Ν. 1418/84 είναι η κύρια διαδικασία επιλογής.

Β. Η δημοπρασία με προεπιλογή κατά την οποία εκδηλώνουν ενδιαφέρον συμμετοχής όλοι όσοι θεωρούν ότι διαθέτουν τα προσόντα τα οποία είναι προδιαγεγραμμένα στη διακήρυξη. Έπειτα ακολουθεί η προεπιλογή και πρόσκληση για συμμετοχή στην κυ- ρίως δημοπρασία και επίδοση προσφοράς των εργοληπτικών επιχειρήσεων που έχουν προεπιλεγεί. Η δημοπρασία με προεπιλογή σύμφωνα με τον εν λόγω νόμο εφαρμόζε- ται κυρίως σε έργα μεγάλης σπουδαιότητας ή εξειδικευμένα.

Γ. Η απευθείας ανάθεση ή διαγωνισμός με περιορισμένο αριθμό προσκαλούμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων. Ο τρόπος αυτός σύμφωνα με το Ν. 1484/84 αποτελεί εξαιρετική διαδικασία και εφαρμόζεται όταν συντρέχει μία από τις εξαιρέσεις που προβλέπει το άρθρο 86 το Ν.Δ. 321/1969 (ΦΕΚ Α’ 205), καθώς και σε ειδικές περι- πτώσεις όπως είναι η θεομηνία, ο σοβαρός επικείμενος κίνδυνος, η μοναδικότητα του κατασκευαστή, η συνέχιση των εργασιών ύστερα από έκπτωση του αναδόχου και διάλυση της εργολαβικής σύμβασης, τα έργα ειδικής φύσης ή ερευνητικές εργασίες.

(Το άρθρο 86 του Ν.Δ. 321/1969 καταργήθηκε την 01.01.1989 με το άρθρο 17 παρ. 1 περ. β του ν. 1797/1988. Το κατηργημένο άρθρο όριζε ότι για κάθε σύμβαση του δη-