Να τοποθετήσει και να επικεντρώσει το αριστοτελικό σώμα σε μια σχέση άμεσης συνομιλίας μεταξύ τους, με βάση την αριστοτελική διάκριση της γνώσης σε fro/nhshn tw=n kaqo/lou και fro/nhshn peri\ ta\ kaq' e(/kasta , on η σχέση ισοδυναμίας που προκύπτει μεταξύ fronh\sewj tw=n kaqo/lou και nomoqetikh/j, ο σκοπός του παρόντος. Στο fro/nhshnperi\ ta\ kaq' e(/kasta θα αναφερθώ στο δεύτερο κεφάλαιο, όταν θα επιχειρήσει να εξετάσει τους λόγους που καθιστούν την αρετή της σύνεσης απαραίτητη προϋπόθεση για τη νομοθεσία, ενώ όσον αφορά την εννοιολόγηση του fronh\sewj tw=n kaqo/lou, δεδομένου ότι αντιστοιχεί στη νομοθεσία, επιχειρώ να απαντήσω με την παρούσα εργασία στο σύνολό του. nai παλιό) tau)to\n au) tai=j. Μπορούμε να πούμε ότι οι έννοιες fro/nhsij tw=n kaqo/lou και fro/nhsij peri\ ta\ kaq' e(/kasta ορίζουν έννοιες για τη διάκριση του Politics3, επειδή fro/nhsij tw=n kaqo/lou αντιστοιχεί στο νομοθετικό4, ενώ το fro/nhsij peri\ ta\ kaq' e(/kasta αντιστοιχεί στο οικονομικό, κοινοβουλευτικό και δικαστικό5.
Λαμβάνοντας υπόψη την ισοδύναμη σχέση μεταξύ των εννοιών fro/nhsij tw=n kaqo/lou και της νομοθεσίας, το παραπάνω ερώτημα θα μπορούσε να αναδιατυπωθεί στη μορφή: από τι αποτελείται η νομοθεσία; .. kri/seij e)c u(pogui/ou, w(/ste xalepo\n a)podido/nai to\ di/kaion kai\ to\ sumfe/ron kalw=j tou\j kri/nontaj.
Από τον πολιτικό νόµο στο γραπτό νόµο 15
Σηµασιολογήσεις του γραπτού νόµου 17
Ó Aubenque, da a so parte, µetafrázando tòn norifµό tis moral áretì cum'è, "A virtù hè una disposizione di a vuluntà chì consiste in un ambiente ghjustu in relazione à noi, determinatu da a regula ghjustu è cum'è l'omu prudente a determinarà" , cummentendu a continuazione di a frase, σημειοντική, "Ùn hè micca necessariu di ghjustificà a traduzzione di λόγος per "regula ghjustu", postu ch'ella hè stata pruvata di manera conclusiva, pare chì λόγος ùn significheghja micca in Aristotele a facultà razionale, ma denota a regula chì sert de norme, et que, utilisé absolument, il correspond ici à la notion fréquente chez Aristote comme chez Platon d'ορθός λόγος », voir Phronimos, l'individu est doté de la sensibilité morale qu'on acquiert en essayant de suivre les exigences du nomos. in una realità cumplessa è variata [...] phronesis ùn pare micca esse una virtù in cuntrastu à u rispettu di e norme, ma a virtù caratteristica di l'agenti chì trattanu di e dumande nurmative, ch'elli sò pulitichi o murali » cf. pt. Silveira de P., Aristotele, MacIntyre è u rolu di a norma in a vita murali, Revue de Philosophie Ancienne, n ° 91, nuvembre 1993, p.
La reconnaissance de la vertu et, en général, du bonheur public dépend donc du législateur.
Φρόνηση και νοµοθετείν 43
Ή ακολουθώντας τη διατύπωση των Μεγάλων Ηθών, εκείνων που αλλάζουν: "h( me\n ga\r sofi/a e)sti\n peri\ ta\ met' a)podei/cewj kai\ a)ei\. 384˙ Sorabji R., Aristotle on the Role of the Intellect in Virtue, in Essays on Aristotle's Ethics, επιμέλεια Amelie Oksenbrg Rorty, University of California Press, 1980, σελ. 122 Μπορούμε να αντλήσουμε αυτή τη σχέση της εμπειρίας με τον χρόνο εξετάζοντας τη σχέση εμπειρίας στη μνήμη, η οποία όμως για να διαμορφωθεί στον άνθρωπο, απαιτεί το πέρασμα ορισμένου χρόνου: «γι/γνέται δ' ε)κ th=j mnh/mhj e)mpeiri/a toi=j a)nqrw/poij : αυτός. ( ga\r pollai\ mnh=mai tou= au)tou= . so/gmatoj mia=j e)mpeiri/aj du/namin a)potelou=sin', βλ. Το Tricot μεταφράζει την κατάλληλη λέξη ως «droit regle» και σχολιάζει το συγκεκριμένο απόσπασμα, «La «droit règle» estidentie, VI, 13, 1144b27, à la phronisis, qui, nous le savons déjà (I, 13, 1103a6 ) est. vertu διανοητικός.
Αυτό σημαίνει ότι η ηθική αρετή θεμελιώνεται στη διανοητική αρετή, η οποία προγραμματίζει τον κανόνα της», sien, Tricot, Éthique, σ. Dus, gebaseer op wat voorafgegaan het en teruggekeer het na die Aristoteliese definisie van redenasie, «lei/ petai a ) /ra au)th\n ei)=nai e(/cin a)lhqh= meta\ lo/gou praktikh\n peri\ ta\ a)nqrw/p% a)gaqa\ kai\. Volpi F., Η γέννηση του πρακτικού ορθολογισμού στη διαφοροποίηση της γνώσης: η παράδοσή της και η επικαιρότητα της, στο Η γέννηση του λόγου στην Ελλάδα, υπό τη διεύθυνση του Jean-Francois Mattei, PUF, 1990, σελ.
Met inagneming van die verhouding van redenering met ervaring en met verwysing na Na die Fisika sal ons egter vind dat die fakulteit van onderrig ontkoppel is van ervaring en verband hou met wetenskap: "o(/lwj te shmei=on tou= ei)do/toj kai\ mh\ ei)do/toj to\ du/nasqai dida/skein e)sti/n, kai\ dia\ . tou=to th\n te/xnhn th=j e)mpeiri/aj h(gou/meqa ma=llon e)pisth/mhn ei)=nai: du/nantai ga/r, oi( de\ ou) du/nantai dida/skein. e)/ti de\ tw=n ai)sqh/sewn ou)demi/an h(gou/meqa ei)=nai sofi/an: kai/toi kuriw/tatai/ g' ei)si\n au(=tai tw=n kaq' e(/kasta gnw/seij: a)ll' ou) le/gousi to\ dia\ ti/ peri\ ou)deno/j, oi(=on dia\ ti/ qermo\n to\ pu =r, a)lla\ mo/non o(/ti qermo/n", kyk. MF, 981b7-12 [hierdie verband van onderrig met wetenskap en nie met wysheid/ervaring word ook in die Nicomachese Etiek gevind: " e) /ti didakth\ a(/pasa e)pisth/mh dokei= ei)=nai, kai\ to\ e)pisthto\n maqhto/n", vgl.
Νους και νοµοθετείν 72
Ειδικότερα, εστιάζοντας στη δεύτερη έννοια και αναφερόμενοι στην τρέχουσα, θα διαπιστώσουμε ότι η έκφραση σημαίνει τον λόγο που δείχνει τι δεν είναι πράγμα, και ουσιαστικά αποτελεί τον λόγο που απαντά στο ερώτημα τι είναι ένα πράγμα είναι: . ei) ga/r e)stin o(/roj lo/goj o( to\ ti/ h)=n ei)=nai t%= pra/gmati dhlw=n, kai\ dei= ta\ e)n t%= o (/r% καθαγορού/μένα ε)n t%= ti/ . e)sti tou= pra/gmatoj mo/na kathgorei=sqai, kathgorei=tai d' e)n t%= ti/ e)sti ta\ ge/nh kai\ ai(. Σχετίζει όμως τα παραπάνω με τα λεγόμενα επίσης. στο Local , "[..] e)peidh\ o(rismo/j e)sti lo/goj o( to\ ti/ h)=n ei)=nai shmai/nwn"161, καθώς και με όσα λέει στο Μετά το φυσικό, «e)/ti to\ ti/ h)=n ei)=nai, ou(= o( lo/goj o(rismo/j, kai\ . tou=to ou)si/a le/ getai. ε(κα/ στου»162 και ειδικότερα με εκείνο το «ε)πει\ . δε\ το\ τι/ η)=ν ει)=ναι ου)σι/α, του/του δε\ λο/γκόι ο( ο ( rismo/j [...]"163, μπορούμε με ασφάλεια να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι οι όροι και ο ορισμός διατηρούν μια συνώνυμη σχέση μεταξύ τους164, επομένως σχετικά με το ερώτημα που θέσαμε παραπάνω -και λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα αποσπάσματα- θα μπορούσαμε να πούμε ότι η έκφραση/ορισμός αποτελεί τελικά μια βάση που αποκαλύπτει τι δεν είναι το πράγμα165 (ή, με άλλα λόγια, η ουσία του. 165 Όπως σημειώνει ο Tricot σε σχέση με αυτό που δεν είναι, «La quiddité est, en somme, la définition totale de la chose, l'ensemble de ses features essentiels, le propre du defini, et elle est l'objet d'une acte intuitive, et non discursive de la pensée', [βλ.
3], για να προσθέσω κάτι παρακάτω, αναφερόμενος στον ορισμό και στο γεγονός ότι δηλώνει τι είναι κάτι: «Συνολικά, ορισμός déploie et enumère les éléments de la definition, qui étaiten ramasse dans le ti être et saisis dans un seul acte de la pensée», βλ. 175 Όπως σημειώνει ο Aubenque: «[…] la vertu is a disposition qui expresse a απόφαση don't some le origin, qui engages notre liberté, notre responsabilité, notre mérite: l'adjectif faacciatos δείχνει τη διαφορά σε αυτό ειδικά για τον διαχωρισμό του ηθικού από το ύψος, που είναι αναπόφευκτο, η φύση της φύσης, η οποία δεν κατέχει πλέον ένα μέρος που δεν είναι σημαντικό για την προαίρεσή μας», βλ. Η απάντηση μπορεί, όπως υποδεικνύει και ο Susemihl189, να βρεθεί εάν συνδυάζουμε το παραπάνω απόσπασμα με αυτό που λέει ο Αριστοτέλης λίγο παρακάτω: . e)/sti de\ politei/a po/lewj ta/cij tw=n te a)/llwn a)rxw=n kai\ ma/lista th=j kuri/aj pa/ntwn. ku/rion me\n ga\r pantaxou= to\ poli/teuma th=j po/lewj, poli/teuma d' e)sti\n h( politei/a.
Και για τις τρεις αυτές μορφές διακυβέρνησης, ωστόσο, το στοιχείο που καθορίζει τον χαρακτήρα καθεμιάς είναι ο τρόπος με τον οποίο η καθεμία εννοεί -και εφαρμόζει- το δίκαιο μεταξύ των πολιτών: «ai( de\ politei=ai pa=sai dikai/ ou ti ei )=doj »191. Δηλαδή, δεδομένου ότι «το\ με\ν δι/καιον α)/ρα το\ όχι/μιμόν και\ το\ . θ) μορφή ισότητας μεταξύ πολιτών194. 196 Αυτή η σχέση του νόμου με το νόμο και κατ' επέκταση με το κράτος μπορεί να συναχθεί και από το ακόλουθο απόσπασμα: «h( ga\r di/kh politikh=j koinwni/aj ta/cij e)sti/n, h ( de \ dikaiosu/nh tou= dikai/ou kri/sij», πρβλ. Ωστόσο, αν συγκρίνουμε το παραπάνω απόσπασμα με το απόσπασμα που διατυπώθηκε στη Νικομάχεια Ηθική [1134a30-31], «e)/sti ga\r di/kaion. , oi(=j kai\. Την ίδια έννοια βρίσκουμε σε ένα απόσπασμα από το On Animals in Motion, όπου ο Αριστοτέλης συνδέει την πολιτική τάξη με τους νόμους της πόλης: «u(polhpte/on de\ sunesta/nai to\ z %= on w(/sper po/lin eu)nomoume/nhn. e)/n te ga\r tv= po/lei o(/tan a(/pac sustv= h( ta/cij, ou)de\n dei= Το δεύτερο σκέλος της παραπάνω σχέσης έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί αν θεωρήσουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο κατανέμονται οι διάφορες εξουσίες εντός της πόλης είναι έκφραση της πολιτικής τάξης που επικρατεί εντός της πόλης, τότε αυτό μας οδηγεί σε επαρκή βεβαιότητα για τον σωστό ορισμό του πολιτεύματος: politei/a me\n ga/r e)sti ta/cij tai=j po/lesin h( peri\ ta\j a)rxa/j, ti/na tro/pon nene/ mhntai, kai\ ti/ to\ ku/rion th=j politei/aj kai\ ti/ to\ te/loj e(ka/sthj th=j koinwni/aj e)sti/n 201.
Rorty A.O., Le lieu de contemplation dans le NE d'Aristote, et Essais sur l'éthique d'Aristote, édité par Amelie Oksenberg Rorty, University of California Press, 1980, ici. L'intelligence révélée dans la loi est en effet plus de l'ordre de la raison humaine que de la sagesse de Dieu", voir
Επιστήµη και νοµοθετείν 103
232 Η σύνδεση της νομοθεσίας με τις πολιτικές επιστήμες μπορεί να υποστηριχθεί, αν συνδυαστεί το πέρασμα της Νικομάχειας Ηθικής, «ei) d' ou(/tw, peirate/on tu/p% ge perilabei=n au)to\ ti/ pot. '. ε) sti\ kai\ ti/noj tw=n e)pisthmw=n h)\ duna/mewn. . do/ceie d' a)\n th=j kuriwta/thj kai\ ma/lista a)rxitektonikh=j Όπως σημειώνει ο Irwin, σχολιάζοντας το τελευταίο απόσπασμα, «ο Αριστοτέλης θεωρεί τη νομοθεσία ως μέρος του γενικού καθήκοντος των ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ», βλέπε proai/resij o)/reci/j tij bouleutikh\ meta\ dianoi/aj, ou)k e) / stin te\ e(kou/sion proaireto/n), βλ. Όπως σημειώνει ο Kraut σχολιάζοντας το απόσπασμα των Πολιτικών που αναφέραμε παραπάνω, «ο Αριστοτέλης επιστρέφει στις φυσικές πτυχές της πόλης [...] Είναι πιθανό ότι ο Αριστοτέλης εδώ σημαίνει καλό αέρα και νερό ο τίτλος της γενικής υγείας.
Η υγεία των κατοίκων είναι το πραγματικό μέλημα της πόλης, γιατί είναι μέρος του εξοπλισμού που είναι απαραίτητος για μια ζωή με αρετή», βλέπε Όπως σχολιάζει ο Pellegrin, «L'explication semble être que les vents du sud favorisent l'accumulation de l 'humité, ce qui rend la coction moins facile et le sperme (qui est de la nourriture élaborate c'est-à-dire cuite) de moins bonne qualité. Ce sperme ne peut des lors pas imposer sa forme en surmontant la résistance de la matière fournie par la femelle', κεφ. gennw/mena th=j e)xou/shj w(/sper ta\ fuo/mena th=j gh=j 264 Βασίζεται λοιπόν σε ευρήματα της φυσικής επιστήμης και κυρίως στη βάση της ιδέας ότι ο τοκετός σε μικρό ή μεγάλο Η ηλικία επιδεινώνει την ποιότητα του ανδρικού σπέρματος, με αποτέλεσμα μια ανθυγιεινή φυσική δομή των εμβρύων265, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η νόμιμη ηλικία γάμου για τις γυναίκες θα ήταν τα δεκαοκτώ έτη και για τους άνδρες ή
Όπως σημειώνει ο Kraut, "Όταν ο Αριστοτέλης λέει ότι οι έγκυες γυναίκες πρέπει να είναι διανοητικά ανενεργές, εννοεί ότι πρέπει να διαδραματίζουν λιγότερο εποπτικό ρόλο στο νοικοκυριό. Εφόσον δεν μπορεί κανείς να ασκεί τον εαυτό του τόσο πνευματικά όσο και σωματικά ταυτόχρονα (Vii.4 1339a7-10 ), και η σωματική δραστηριότητα είναι υποχρεωτική, καλό είναι οι έγκυες να ηρεμούν τις ψυχικές τους προσπάθειες», βλ Έτσι, εστιάζοντας στην έκφραση, Genome/nwn de\ tw=n te/knwn oi)/esqai
As σηµειωνει ο Kraut, «We do not need to take him to say that adults should not pay attention to what a child expresses through its cries, or that they should not make any effort to satisfy needs communicated in this way. Rather, he believes that even throughout life it would be more pleasant for adults if children expressed their feelings more calmly and less loudly, this would be equally beneficial for children's physical development", vbl.
Σοφία και νοµοθετείν 126
It depends on the whole view of natural substances outlined in Aristotle's Metaphysics and Psychology", βλ. Irwin T., The Metaphysical and Psychological Basis of Aristotle's Ethics, in Essays on Aristotle's Ethics, edited by Amelie Oksenberg Rorty, University of California Press, Los Angeles 1980, p. 287 As σηµειωνει ο Irwin, “The argument of function therefore summarizes the account of the human soul and essence that we reviewed in De Anima.
Siµειωνει, «The "function" argument as it appears in NE 17 (1097b22- 1098a20), which is an internal part of the main intellectualist passage in book I, is in fundamental respects a marked improvement on the corresponding argument of EE ( II 1 1218b31-1219a39) [...] The shift from the perfection of soul to that of man is entirely consistent with Aristotle's limitations in De Anima. It is clear that the argument of the function of NE is an improvement of EE and shows affinities with the mature psychological theory of Aristotle», vλ. According to, therefore, με την θεώρησή του, η «Eudaimonia is an activity of the rational part of the soul, carried out with virtue (perfection)], η which, as σηµειωνει a little below, «…endowed with two separable premises […] (2a ) The good for man is peculiar to man, i.e.
Aristotle's real reason for (2a) goes far beyond the very superficial inductions given in the text. If metaphysical biology contributes anything to Aristotle's thought here, it is the debate between the claims of contemplation and the practical life in Nicomachean Ethics X, insofar as the claims of the contemplative life are based on the "divine spark" view of nous; but these claims might have been stimulated by a quite unmetaphysical enthusiasm for the powers of human reason with which the Greeks had recently achieved so much. Ergon is one of the concepts and concepts that bind Aristotle's ethical and political thought together, and connects both with the values and attitudes of culture'.
Adkins A.W.H., The Connection between Aristotle’s Ethics and Politics, στο A Companion to Aristotle’s Politics, onder redactie van David Keyt en Fred D. Miller, Blackwell, Oxford UK & Cambridge USA, 1991, σς. ADKINS A.W.H., The Connection between Aristotle’s Ethics and Politics, στο A Companion to Aristotle’s Politics, onder redactie van David Keyt en Fred D. Miller, Blackwell, Oxford UK &. BONITZ H., Index Aristotelicus, secundaire editie, Akademische Druck - U. BOSTOCK D., Aristotle’s Ethics, Oxford University Press, 2000. eds), Le savoir Grec, dictionnaire critique, Flammarion, Parijs, 1996.
IRWIN T., Metafizična in psihološka osnova Aristotelove etike, στο Essays on Aristotle’s Ethics, uredila Amelie Oksenberg Rorty, University of California Press, Los Angeles, 1980, σς.