Doorstroom mbo-hbo
Dr. José Mulder
• Ecbo, TIER en de HAN
• Onderzoeken verbetering doorstroom mbo-hbo
• Werken 14 mbo- en hbo-instellingen aan mee
• Looptijd: sept 2015-juli 2018
• Nu na 1 jaar eerste resultaten
Driejarig onderzoek mbo-hbo
1. De cijfers: hoe slecht gaat het nu echt?
2. De mening van studenten: waarom vallen ze uit?
3. Scholen die (samen) doorstroom willen verbeteren:
werkt dat?
Waar gaan we het vanmiddag over
hebben?
DE CIJFERS
Deel 1
Instroom in voltijd bachelor
30% 34% 33% 31% 31% 31% 30% 30% 31% 33%
32%
56%
52% 52% 54% 53% 53% 55% 55%
55% 55%
57%
9%
8% 8% 8%
9% 8% 8% 8%
8% 7%
6%
0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000
05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 15/16
wo vwo mbo geen 4 havo mbo 4
• Blijven zelfde studie aan zelfde instelling volgen
• Stoppen definitief met het volgen van onderwijs
• Stoppen tijdelijk met het volgen van onderwijs
• Switchen
– Switchen van opleiding
– Switchen van opleiding en instelling – Switchen van instelling
• Ze stromen op of af (mbo/Ad/wo)
Keuzes van studenten na jaar 1
• Blijven studeren
• Uitvallen
– Definitief – Tijdelijk
• Switchen
– Studie – Instelling
– Studie & instelling – Niveau
Definities: waar hebben we het over?
Keuzes van mbo-4 studenten
70%
65% 64% 64%
63% 61%
59% 58%
56%
60%
15% 17% 17% 19% 19% 20% 20% 23% 23%
19%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15
blijvers stoppers switchers
Keuzes van havisten
63%
58% 59% 61% 61% 61% 60% 60% 62% 64%
9% 10% 11%
9% 10% 9% 10%
8% 8% 9%
28%
32% 30% 30% 29% 30% 30% 32%
30%
27%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15
blijvers stoppers switchers
• Ja dat is het wel!
• SCP (2016): switchen is op het hbo veel vaker een voorbode van uitval dan een correctie van een
verkeerde keuze.
• Anders gezegd: kans dat ‘switcher’ diploma haalt is veel kleiner dan van een ‘blijver’.
Switchen is toch niet zo erg?
• Hoe komt dat?
1. Persoonskenmerken van studenten 2. Studieloopbaankenmerken
3. Opleidingskenmerken
Uitval en switch nemen toe bij mbo-ers,
tot onder niveau van havisten
Verschillen per etniciteit, mbo 4
15%
18% 19%
16% 18% 19% 20%
19% 20% 20%
15%
18%
21% 19% 18%
21% 21%
19%
23% 24%
15%
18% 20%
17% 19% 20% 22%
21%
24% 23%
15%
17% 16%
17% 16% 17%
16% 18%
19%
16%
17%
17%
16% 19% 21%
20%
23% 25%
27%
20%
16%
18%
20% 26%
28%
31%
32% 36%
35%
31%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15
autochtoon westers allochtoon niet-westers allochtoon
switchers stoppers
Verschil naar etniciteit en geslacht, mbo 4
18% 16% 19% 20% 21%
18% 17% 18% 18% 18% 19%
17%
21% 21% 24%
18% 17% 20% 20% 23%
15%
15% 16%
17%
19%
15%
16% 15%
16% 19%
15%
20%
30%
32%
36%
17%
20%
27%
32%
35%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15
man vrouw man vrouw
autochtoon niet-westers allochtoon
stoppers switchers
Mbo-stapelaars
15% 17% 19%
16% 17% 18% 19% 18% 20% 19% 22% 23% 21% 22% 23% 25% 24% 27% 26%
15%
17% 16%
18% 18% 19%
20% 22%
22%
19%
18% 20%
21% 22% 23% 23% 26%
25%
21%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15
mbo 4 zonder stapelen mbo 4 met stapelen
switchers stoppers
• Het maakt uit om welke studenten het gaat
• En het maakt uit welke keuzes studenten gemaakt hebben vóór het hbo
• Maakt het dan ook uit van welke school ze komen?
Dus….
42%
25%
24%
22%
22%
21%
20%
19%22%
21%
19%
19%
21%
19%
21%
28%
26%
20%
20%
17%
18%
19%19%
19%
20%
19%
19%
22%
18%
20%
19%21%
18%
18%
17%
17%
17%18%
19%
16%17%
21%
20%
18%
17%
18%
16%
18%
17%18%
20%
15%16%
19%
20%
14%
18%
19%
16%
17%
16%
16%
15%
17%
17%
15%
13%
30%
30%
26%
27%
25%
23%
23%
24%20%
21%
23%
23%
21%
23%
20%
12%
14%
20%
20%
22%
21%
20%19%
19%
19%
19%
19%
16%
20%
17%
18%15%
19%
19%
19%
18%
19%18%
16%
18%17%
13%
14%
16%
17%
16%
17%
15%
15%
15%
13%
17%16%
13%
12%
18%
13%
12%
14%
13%
13%
13%
13%
10%
10%
8%
8%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
SVO Opleidingen ROC van Amsterdam ROC Flevoland ROC Aventus ROC Onderwijsgroep A12 ROC van Twente ROC Midden Nederland ROC Rivor SOMA College ROC Nijmegen eo Regio College Noorderpoort College ROC Menso Alting ROC Alfa-college ROC Deltion College ROC West-Brabant ROC Koning Willem I Landstede ROC Friese Poort ROC Nova College Grafisch Lyceum Rotterdam AOC Oost Leidse Instrumentmakers School ROC Leeuwenborgh Scalda Lentiz ROC Ter AA Mediacollege Amsterdam Hout en Meubileringscollege SintLucas - De Eindhovense school Clusius College CITAVERDE College Nimeto AOC De Groene Welle
Stoppers Switchers
10%13%
6% 13%
11%12%
11%14%
8% 13%
7% 18%
13%16%
8% 15%
4% 20%
4% 13%
6% 18%
9% 14%
7% 16%
9% 18%
8% 19%
7% 18%
8% 20%
8% 17%
7% 17%
10% 20%
7% 17%
9% 20%
9% 19%
9% 18%
8% 18%
8% 21%
9% 20%
8% 21%
11% 20%
10%11%
11% 21%
7% 20%
10% 18%
10% 20%
10% 21%
12% 21%
7% 19%
6%
6% 15%
6% 9%
16%
13%8%
10% 11%
8%
21% 9%
11%16%
23% 7%
11%
21% 14%
17% 9%
20% 16%
15%
22% 15%
29% 14%
25% 15%
27%
22% 14%
30% 18%
18%
30% 16%
26% 19%
27% 18%
28%
32% 19%
29% 20%
32% 20%
18%
22% 20%
34% 18%
29%
33% 20%
30% 33%
26% 20%
22%
32% 23%
30% 22%
31% 21%
28%
30% 24%
26% 27%
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%
mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4 mbo 4
Desi gn Acad emyHTH
Amst erda mse HvK
HdK Den HaagCoda rts
HAS Den Bosc h
HvK Utre chtVHLDries tar
PAB O Zwol leVilen tumArte Z
De Kem pelHS Zuyd
HS Zeel and
Iseli nge HS
Gere form eerd e HSHanz e HSNHL HSCHE
Sten den HS
NHT V Bred a
Font ys HS
HS Rott erda mAvan s HS
Mar nix ac.HAN
Win desh eim
HS Utre cht
Rietv eld acad emie
HS Inhol land
Saxi on HS
Haag se HS
HS Leid enIpab oHvA
HS Tho mas Mor e
Stoppers Switchers
• Kleine specialistische scholen doen het veel beter
• Zie je dat dan ook terug als je kijkt naar de overstap die gemaakt wordt vanuit mbo domein naar hbo
sector?
• Ja zeker….
Verschillen tussen scholen
Domein-sector
• Er zijn verbanden op het vlak van:
– Persoonskenmerken
– Studieloopbaankenmerken – Studiekenmerken
• Veel overeenkomsten met uitval en switch van havisten
• Nader onderzoek is nodig!
Oke, waar ligt hoge uitval en switch aan?
• Dé mbo-er bestaat niet!
• Het is niet dé mbo-er die uitvalt of switcht op het hbo!
• Dus voer vooral géén algemene maatregelen in!
Belangrijkste conclusie:
Ik weet precies hoe groot het
doorstroomprobleem is binnen mijn opleiding.
Stelling I
SAMENWERKING OM
DOORSTROOM TE VERBETEREN
Deel II
• Idee: wanneer aanpalende onderwijssectoren samen (aan een doorlopende leerlijn) werken dan zal de
doorstroming van de ene onderwijssector naar de andere, hoger en met betere resultaten zijn
• Het klinkt zo logisch, maar is het echt zo?
• Lessen van 14 mbo- en hbo-instellingen die
(gezamenlijk) doorstroom proberen te verbeteren…
Samenwerking de oplossing?
• Een lang, ingewikkeld proces om helder te krijgen wat er binnen de instellingen daadwerkelijk gebeurt om doorstroom te verbeteren
• Trajecten altijd op opleidingsniveau
• Doorstroom staat niet altijd centraal
– Van de 39 gevonden trajecten, gaan er 20 daadwerkelijk over verbeteren doorstroom
14 scholen…
• Ketenpartners niet altijd duidelijk
– Het ontbreekt aan dikke stromen: mbo-studenten van één opleiding
waaieren vaak uit over verschillen hbo-opleidingen aan verschillende hbo- instellingen.
– Weinig contact tussen instellingen/opleidingen; mbo- en hbo-docenten kennen elkaar niet
• Uiteenlopende ideeën over waarom mbo-studenten uitvallen
– Ligt het aan voorbereiding op mbo?
– Ligt het aan beeldvorming van mbo-docenten of juist die van hbo- docenten?
– Ligt het aan profilering van mbo-opleidingen of juist die van hbo- opleidingen?
– Opvallend: er is géén inzicht in studentenstromen en nauwelijks aandacht voor studentkenmerken
Doorstroomtrajecten lastig vorm te geven
• Meestal focus op inhoudelijke vakken en studievaardigheden
• Vaak maar 20-30 studenten die traject volgen, populatie wisselt sterk van samenstelling
• Studenten volgen vaak niet gehele traject, niet iedereen gaat hbo-opleiding doen, geen zicht op hoe ze het in studie zelf doen
• Trajecten worden jaarlijks aangepast
Als trajecten lopen dan….
• Trajecten lopen vaak minder dan vijf jaar
• Vaak maar enkele docenten betrokken: maakt het afhankelijk van de (band tussen) personen
• Docenten doen het naast reguliere taken
• Trajecten moeten jaarlijks vechten voor middelen en mensen
Verankering
• Iedereen is enthousiast over samenwerking, maar…
• Samenwerking blijkt lastig op te zetten en uit te voeren.
• Laat staan dat (gelijk) duidelijk is wat effecten zijn!
Kortom…
• Goede samenwerking zet je niet zo maar op, is
traject van jaren waarin onderling vertrouwen moet worden opgebouwd en resultaten behaald.
• Probleemeigenaar hier lastig te identificeren
– Op opleidingsniveau is lang niet altijd duidelijk dat er een probleem is, hoe groot het is of waar het vandaan komt
• Mijn tip: zoek eerst uit waar probleem ligt!!
– Kijk naar uitval én switch, mbo-ers én havisten!
Samenwerking vraagt om lange adem…
Samenwerking op opleidingsniveau zet nauwelijks zoden aan de dijk.
Stelling II
WAT ZEGGEN STUDENTEN?
Deel III
• Enquête waarmee studenten in september, december en juni van het eerste jaar in het hoger onderwijs
bevraagd worden
• Dé mogelijkheid om studenten die uiteindelijk uitvallen of switchen vooraf te bevragen!
Startmonitor
Moment van uitval en switch
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
September Oktober November December Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus Gestopt mbo Geswitcht mbo Gestopt havo Geswitcht havo
Studiekeuze
65%
80%
65%
50%
69%
56%
85%
94%
86%
78%
92%
80%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Geen twijfel over opleidingskeuze
Zeer gemotiveerd om opleiding af te ronden
Door opleiding vertrouwen toekomst
Mbo gestopt
Havo gestopt
Mbo door
Havo door
Goed nagedacht?
61%
52% 50%
42%
76%
58%
73%
55%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Keuze opleiding Keuze instelling
Mbo gestopt Havo gestopt Mbo doorstuderen Havo doorstuderen
Grote kans dat ik diploma haal…
50% 48%
61% 62% 69% 71%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
gestopt gestopt geswitcht geswitcht gaat door gaat door
mbo havo mbo havo mbo havo
Inzet en prestaties…
47%
29%
41%
33%
43%
32%
37%
24%
57%
38%
44%
41%
61%
55%
37%
37%
68%
67%
56%
54%
70%
72%
53%
52%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Probeer hoge cijfers te halen
Tevreden met studieprestaties
Goede zelfdiscipline
Studeer alle beschikbare tijd
Mbo gestopt Havo gestopt Mbo geswitcht Havo geswitcht Mbo door Havo door
Studieproblemen?
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Mbo Gestopt Mbo Door Havo Gestopt Havo Door
Thuisvoelen
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
zeer sterk zeer sterk zeer sterk zeer sterk
Je instelling Je opleiding Je medestudenten Je docenten
Mbo Gestopt Mbo Door Havo Gestopt Havo Door
31%
49%
46%
30%
30%
38%
43%
37%
41%
37%
30%
23%
35%
48%
62%
68%
83%
50%
49%
63%
66%
69%
68%
75%
52%
49%
63%
63%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Ik kon me goed aanpassen aan de manier van studeren die de opleiding vroeg
Het was duidelijk wat de opleiding verwachtte
Ik voelde me uitgedaagd door de opleiding
Ik voelde me goed begeleid bij de opleiding
Ik werd geïnspireerd door mijn docenten
Ik wist wat ik moest doen om de opleiding goed te doorlopen
Ik wist waar ik terecht kon als ik twijfelde
Mbo gestopt Havo gestopt Mbo door Havo door
• Studenten die uitvallen of switchen beginnen anders aan de studie, mbo-érs én havisten
– Minder overtuigd van studiekeuze en diplomakans
• Ze zetten zich minder in, mbo én havo
• Hebben nauwelijks meer studieproblemen, mbo én havo
• Ze voelen zich véél minder thuis, mbo én havo
• Weten veel minder goed wat er van ze verwacht wordt, mbo én havo
Dus…
• Realiseer dat er veel overeenkomsten zijn tussen mbo-studenten en havisten
• Dé mbo-er bestaat niet
• Luister naar studenten
• Zoek uit waar problemen spelen en waarom die daar spelen: kijk zo goed mogelijk!
Wat helpt?
• Dé mbo-er bestaat niet
• Uitval en switch concentreert zich op bepaalde plekken
• Geen algemene maatregelen voor mbo-er op het hbo, maar nader onderzoek is nodig om echt
oplossingen te vinden
• Luister meer naar studenten
• Samenwerking alleen is niet de oplossing
Conclusies
• Er is 2x 400.000 euro beschikbaar om doorstroom in de beroepskolom nader te onderzoeken
• Ik wil graag uitzoeken waar problemen precies zitten en met scholen binnen opleidingen zoeken naar oplossingen
• Welke scholen willen mee doen?
• Meld je vóór 24 oktober op: jose.mulder@ecbo.nl
