32 4.2 Dayanıklılık, suçluluk ve utanç düzeyleri ve evlilik doyumuna ilişkin ebeveyn algıları ebeveyn yaşına göre farklılık gösteriyor mu? Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin yılmazlık algıları, suçluluk ve utanç düzeyleri ile evlilik doyumları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
AraĢtırmanın Amacı
Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin suçluluk-utanç düzeyi, algılanan istikrar ve evlilik doyumu arasında bir ilişki var mıdır? Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin suçluluk-utanç düzeyleri ve yılmazlık algıları evlilik doyumlarını yordamakta mıdır?
AraĢtırmanın Önemi
Sınırlıklar
Veri toplama aracı olarak kullanılan “Kişisel Bilgi Formu” “Suçluluk-Utanç Ölçeği”, “Güvenilirlik Ölçeği” ve “Evlilik Doyumu Ölçeği”nden elde edilen verilerle sınırlıdır.
Tanımlar
- Özel gereksinimli çocuk ve sınıflandırma
- Özel Gereksinimliliğin Nedenleri
- Ebeveynlerin Özel Gereksinime Uyum Süreci
- Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ebeveyn
Kargın'a (2004) göre zihinsel, fiziksel, duygusal ve sosyal gelişim özellikleri bakımından akranlarına göre farklı gereksinimlere sahip olan bireylere “özel gereksinimli bireyler” denmektedir. Bugüne kadar özel gereksinimli çocukları adlandırmak için engelli ya da engelli gibi kavramlar kullanılırken, son zamanlarda “engelli grupları” kullanılmaktadır.
Suçluluk- Utanç
Suçluluk- Utanç Farkı
Suçluluk ve utanç duyguları çok kesin sınırlarla tanımlanamazken, suçluluk "toplumsal kural ve değerlerin ihlali veya tasarımıyla ilişkili bir değişikliğin neden olduğu sıkıntılı bir durum" olarak tanımlanırken, utanç dürüst bir durumdur. Kişinin içinde yaşadığı toplumun temel kurallarını çiğnediği dürüstlük durumu, aptalca davranamayacağı ya da aptalca davranamayacağı hissidir (Budak, 2000a). Suçluluk hissettiklerinde bu duyguyu gizlemek için daha fazla zorlandıklarını ve yaptıklarını kabul etmeye ve doğruyu söylemeye daha az istekli göründüklerini belirtmektedirler (Tangney, 1996).
Kültürler Arası Suçluluk- Utanç
Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ebeveynlerde Suçluluk-Utanç
Özel gereksinimli ebeveynlerin utanma puanları ile cinsiyetleri arasında anlamlı bir fark bulunmuş ve genel olarak ebeveynlerin suçluluk puanları incelendiğinde erkeklerin kadınlara göre suçluluk duygusunu daha fazla yaşadıkları bulunmuştur (Bek, Gülveren ve Şen, 2012). ). Utangaçlık, özel gereksinimli çocuğun içinde bulunduğu durumu kabullenemeyen anne ve babaların toplum tarafından sıklıkla karşı karşıya kaldıkları bir durumdur.
Yılmazlık
- Yılmaz Bireylerin Özellikleri
- Yılmazlık Düzeyine Etki Eden Eden Faktörler
- Aile Yılmazlığı
- ĠliĢkisel Yılmazlık
- Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ebeveynlerde Yılmazlık
Dalkılıç ve Güloğlu (2016), özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin evlilik doyum puanları ile ilişkisel yılmazlık düzeyleri arasında anlamlı bir fark olduğu ve bunun evlilik doyumunun önemli bir yordayıcısı olduğu sonucuna varmışlardır. Bazı özel gereksinimli çocukların ihtiyaç duyduğu destek, bazı gruplar için ömür boyu sürebilmektedir ve bu durumda ebeveynler, çocukların yaşamları boyunca ihtiyaçları ile ilgilenmektedir. Bekhet, Johnson ve Zauszniewski (2012) yılmazlığın, ebeveynlerin özel gereksinimli çocuklarla ilgilenirken stresle baş etmelerini ve daha güçlü olmalarını sağlayan faktör olduğunu belirtmektedir.
Cripe (2013), özel ihtiyaçları olan çocuklarla ebeveyn yılmazlığı, aile yılmazlığı ve stresörler arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Palancı (2018) özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynler üzerinde yaptığı çalışmada aile yılmazlığı ile yaşam doyumu arasında anlamlı bir ilişki bulmuş ve yılmazlık arttıkça yaşam doyumunun da arttığı sonucuna varmıştır. Demiray (2019) da özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin aile yaşam kaliteleri ile yılmazlık düzeyleri arasında pozitif yönde bir ilişki olduğunu ve bu çalışmada yaşam doyumu ve aile yılmazlığının alt boyutlar olduğu bu bulguya paralel bir çalışma gerçekleştirmiştir. ölçeğin.
Evlilik
Evlilik Doyumu
evlilik memnuniyeti; çiftlerin birbirlerine gösterdikleri sevgi biçiminden, cinsel doyuma, iletişim tarzından, paylaşım sorunlarına, kararlarda eşitlikten. Evlilik doyumu, çiftler için manevi veya psikolojik sorunlara karşı koruyucu bir kalkan görevi görmektedir (Kersh, Hedvat, Hauser-Cram ve Warfield, 2006). Evlilik doyumu ve evlilik uyumu kavramları birbirinin yerine geçse de literatürde farklı kavramlar olarak yer almaktadır.
Bazı araştırmacılar evlilik doyumu ile uyum arasındaki yüksek ilişkinin yanlış yorumlanmasından kaynaklanan bu durumun doyum ve uyum olarak farklı şekillerde kullanılması gerektiğini vurgulamışlardır (Yılmaz, 2001). Buna göre evlilik ilişkisini incelemek için evlilik doyumu ve uyum kavramlarını ayrı ayrı değerlendirmek gerekmektedir. Evlilik doyumu, Spanier ve Lewis (1980) tarafından kişinin evlilik ihtiyaçlarının karşılanması ve doyum için yaratılan algı olarak tanımlanmaktadır.
Evlilik Doyumuna Etki Eden Faktörler
Ayrıca annelerin evlilik doyumları ile bebeklerinin bağlanma düzeyleri arasındaki ilişki de pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir (Durualp, Kaytez ve Girgin, 2017). Çağ ve Yıldırım'a (2017) göre evlilik doyumunu etkileyen faktörler arasında eşe saygı duymak, eşi desteklemek, hazza düşkün olmak, iyi arkadaş olmak, cinsel sadakat gibi faktörler evlilik doyumunu artıran faktörlerdir. Eratay'a (2015) göre özel gereksinimli çocuğa sahip olmak ebeveynler için ciddi sorunlara neden olmakta, ebeveynlerin birbirlerini suçlamalarına, çocuğu kabul etmemelerine ve hatta ileri evrelerde boşanmalarına neden olmaktadır.
Çocuğun doğumu ile birlikte anne babanın hayatında bazı değişiklikler olabilmekte ve sağlıklı bir çocuk evlilik doyumunu da etkilese de (Twenge, Campbell & Foster, 2003a) doğumla birlikte ortaya çıkan sorunların anne ve babanın doğumu ile birlikte ortaya çıktığını varsayabiliriz. Bir çocuk, özel gereksinimli bir çocuk olacağı için ebeveynler için daha fazla soruna neden olmuştur. Kanbir ve Akşit (2020) de babalar ve yakın aile ortamı çocuk bakımını desteklediğinde ortaya çıkan işbirliğinin evlilik doyumuna olumlu katkı sağlayan bir faktör olduğunu ve annelerin evlilikten daha fazla doyum aldıklarını bulmuşlardır. Bu durumda karşımıza ilk olarak annenin evlilik doyumunu etkileyen faktörler, yani diğer yaşam sorunlarında olduğu gibi babanın anneye karşı destekleyici, katılımcı tutumu ve paylaşımcı davranışı ve nafaka doyumu da çıkmaktadır. çiftler için evlilikten alınan.
Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ebeveynlerde Evlilik Doyumu
Çetinbakış ve diğerleri (2018) de özel gereksinimli çocuğu olan annelerin bakım yükünü etkileyen faktörleri araştırdıkları bir çalışmada, özel gereksinimi olan çocuğu olan annelerin evlilik doyumlarının yüksek olmasının, düğünde sosyal destek ve uyum ile ilişkili olduğu sonucuna varmışlardır. Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynler arasında annelerin çocukla ilgili daha fazla sorumluluk üstlendiğini, yani annelerin daha fazla iletişim kurduğunu ve babaların anneleri yeterince desteklemediğini görmekteyiz (Bıçak, 2009; Kaytez, Durualp ve Kadan, 2015; Arıcıoğlu ve Gültekin, Baş'ın (2018) özel gereksinimli çocuğu ve engelli çocuğu olan ebeveynlerin evlilik doyumunu incelediği çalışmasında eş desteği algısının daha düşük olduğu ve ebeveyn memnuniyetinin zayıfladığı (Kahriman ve Bayat, 2008) ileri sürülebilir. Normal gelişim düzeyi; Otizm, serebral palsi ve zihinsel engelli çocuğu olan anne babaların evlilikten memnuniyetlerinin normal gelişim düzeyinde çocuğu olan anne babalara göre daha düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu araştırma, özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin suçluluk-utanç düzeyleri, yılmazlık düzeyleri ve evlilik doyumları ile ilgili betimsel araştırma yöntemlerinden biri olan ilişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Korelasyon tipi ilişkisel taramada değişkenlerin birlikte nasıl değiştiği ve kovaryans varsa bunun nasıl meydana geldiği belirlenmeye çalışılır. Karşılaştırma tipi ilişkisel tarama modelinde de en az iki değişken bulunur ve bunlardan birine göre (bağımsız değişken) gruplar oluşturularak diğer değişkene (bağımlı değişken) göre aralarında fark olup olmadığına veya olup olmadığına bakılır. var, hangi yönde (Karasar, 2016).
ÇalıĢma Grubu
Özel gereksinimli çocukların %54,3'ü kız çocukları, %39,8'i özel gereksinimli çocuklar, %5,9'u özel gereksinimli erkek ve kız çocuklardır.
Veri Toplama Araçları
- KiĢisel Bilgi Formu
- Suçluluk- Utanç Ölçeği(SUTÖ)
- Aile Yılmazlık Ölçeği (AYÖ)
- Evlilik YaĢamı (Doyumu) Ölçeği (EYÖ)
Beni hiç tanımlamıyor”(1 puan), “Beni biraz tanımlıyor”(2 puan), “Beni orta düzeyde tanımlıyor”(3 puan), “Beni iyi tanımlıyor”(4 puan) ve “Beni çok iyi tanımlıyor”( 5 puan) AES için Cronbach alfa iç tutarlık katsayıları zorlama alt ölçeği için 0.91, öz-yeterlik için 0.87, yaşama bağlılık için 0.82 ve özdenetim için 0.54 olarak bulunmuştur. ADİ için Spearman-Brown iki yarı güvenirlik katsayıları mücadelecilik alt ölçeği için 0,87, öz yeterlik için 0,86, hayata bağlılık için 0,83 ve özdenetim için 0,36; Toplam için bulunan değer 0.85'tir.
Ölçeğin puanlaması için öncelikle evlilik uyumu, ilişki mutluluğu, çatışma ve yakınlık alt boyutları toplanır ve daha sonra evlilik uyumu, öfke, eşin ailesiyle iletişim, ekonomik anlayış ve ebeveynlik anlayışı kaydedilerek eklenir. . Testten alınan yüksek puan, yüksek evlilik doyumunu, düşük puan ise düşük evlilik doyumunu gösterir. Tüm bu bulgular, Evlilik Yaşamı Ölçeği'nin evlilik ilişkisini değerlendirmeye yönelik çalışmalarda bu ilişkiden elde edilen genel doyum düzeyini bir ölçüde belirleyebilecek bir ölçüt olarak kullanılabileceği inancını güçlendiriyor görünmektedir (Tezer, 1996).
Verilerin Toplanması
Daha sonra araştırma hakkında gerekli bilgi ve açıklamalar verilmiş, sorular yanıtlanmış ve kendilerine gönderilecek olan ölçme araçlarını yanıtlamaları istenmiştir.
Verilerin Çözümlenmesi ve Analizi
Özel gereksinimli çocuğu olan anne babaların yaşı ve yılmazlık algısı, suçluluk-utanç düzeyi ve evlilik doyumunu belirlemek. Ebeveynlerin yılmazlık algılarının, suçluluk-utanç düzeylerinin ve evlilik doyumlarının eğitim düzeylerine göre farklılaştırılması. Özel gereksinimli ebeveynlerin yılmazlık algıları, suçluluk-utanç düzeyleri ve evlilik doyumları özel gereksinimli çocuğun cinsiyetine göre farklılık göstermekte midir?
Cinsiyet değişkenlerine göre özel gereksinimli çocukların yılmazlık algıları, suçluluk-utanç düzeyleri ve evlilik doyumu sonuçları. Ebeveynlerin istikrar, suçluluk-utanç düzeyleri ve evlilik doyumu algıları özel gereksinimli çocuk sayısına göre farklılık göstermekte midir? Özel Gereksinimli Çocuk Sayısına Göre İstikrar, Suçluluk-Utanç Düzeyleri ve Evlilik Doyumu Algılarının Karşılaştırılması Üzerine.
Sonuçlar
Bu bölümde, özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin algılanan yılmazlık düzeyleri ile suçluluk-utançları ve evlilik doyumları arasındaki ilişkiye ilişkin sonuç ve öneriler sunulmaktadır. Ayrıca çocuk sayısındaki azalmanın anne babaların kendilerini daha yetkin ve hayata bağlı hissetmelerini sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Diğer sonuçlarımız incelendiğinde, ebeveynlerinin hafif derecede engelli çocuğu olanların evlilik doyumlarının ve yılmazlık algılarının arttığını görmekteyiz.
Yani hafif düzeyde çocuk sahibi olmak çocuğun eğitimine ve gelişimine daha hızlı katkı sağlayabileceğinden, hafif ya da orta düzey fark etmeksizin anne babaların kendilerini bu süreçte daha yenilmez hissettikleri, anne babaların suçluluk ve utanç duydukları sonucuna varılmıştır. . Bir başka bulgunun sonucu incelendiğinde ise ebeveyn dayanıklılığındaki artışın evlilik doyumunu artırdığı, suçluluk ve utanç düzeylerini azalttığı sonucuna ulaşılmıştır.
Öneriler
Özel gereksinimli çocuğu olan anne babaların sosyal destek algıları, dayanıklılık düzeyleri ve psikolojik yardım aramaya yönelik tutumlarının belirlenmesi. Özel gereksinimli çocuğu olan anne babalar ile normal gelişim gösteren çocuğu olan anne babaların yalnızlık düzeyleri ile evlilik doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Otistik çocuğu olan anne babalar ile normal çocuğu olan anne babaların atılganlık, suçluluk ve utanma düzeyleri üzerine bir araştırma.
Zihinsel engelli çocuğu olan anneler ile sağlıklı çocuğu olan annelerin atılganlık ve suçluluk-utanç düzeyleri açısından karşılaştırılması. Engelli çocuğu olan ve olmayan annelerde aile işlevleri ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zihinsel engelli çocuğu olan annelerin baş etme biçimleri ve aile sosyal desteğinin evdeki uyumu, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin stresle baş etme biçimleri ve aile sosyal desteği evlilik uyumunu yordamaktadır (Yüksek lisans tezi) YÖK tez veri tabanından (tez numarası: 257468) ulaşılabilir. Özel eğitime ihtiyacı olan çocuğu olan anne babaların algıladıkları sosyal destek, psikolojik dayanıklılık ve umutları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
